نویسنده: mehdisaber

گفتاردرمانی برای نامفهوم حرف زدن

یکی از انواع اختلالات گفتاری در کودکان و بزرگسالان، اختلال تلفظی می باشد. اختلال تلفظی ممکن است به صورت لکنت زبان، نامفهوم حرف زدن کودک، نوک زبانی حرف زدن و.. خود را نمایان کند. گفتاردرمانی کودکان با تشخیص دقیق اختلال در کودکان به صورت تخصصی به درمان می پردازد. گفتاردرمانی برای نامفهوم حرف زدن شامل استفاده از تکنیک های مختلف گفتاری جهت کاهش سرعت صحبت کردن و اصلاح تلفظ حروف در کنار فیدبک مناسب به کودک می باشد که در مرکز تخصصی گفتاردرمانی دکتر صابر توسط گفتاردرمانان با تجربه و متخصص انجام می گیرد.

 شتابان گویی ( Cluttering ) چیست

نامفهوم حرف زدن کودکان، اختلالی در پردازش گفتار و زبان است که با گفتار سریع و نامنظم ، پراکنده ، سازمان نیافته و غیر قابل درک مشخص می شود و از لکنت زبان متفاوت است . اختلال در سازماندهی زبان مهم ترین مشخصه نامفهوم حرف زدن است.

ویژگیهای این اختلال عبارتند از  : سرعت زیاد در گفتار ، تردید در انتخاب واژه ها ، تکرار بیش از حد ، تنفس نامنظم ، در برخی افراد همراه با اختلال در تولید بعضی صداها مانند /r,s/ ، معمولا همراه با کیفیت نامناسب صدا مثلا بچگانه بودن صدا ، مهارت پایین در حرکت های هماهنگ ، دشوار خوانی ، بد بودن دست خط ، دامنه توجه بسیار کوتاه ، گفتار غیرقابل درک ، عدم آگاهی کامل نسبت به مشکل یا داشتن آگاهی بسیار کم نسبت به آن.

گزارش موردی از نامفهوم حرف زدن :

“م” پسری ۱۹ ساله می باشد که به علت سرعت بالا در گفتار روزمره و ناتوانی در کاهش این سرعت به گفتار درمانی مراجعه کرده است.

طبق گفته های مراجع حين صحبت کردن با اطرافیان و خواندن متن سرعت گفتارش به اندازه ­ای زیاد می شود که اطرافيان بارها از وی می خواهند گفته های خود را تکرار کند تا متوجه گفتارش شوند و این موضوع شدیدا او را آزرده می کند . به همین دلیل ترجیح می دهد در جمع سکوت کند و در بحث های گروهی شرکت نکند . علاوه بر ناتوانی در کاهش سرعت گفتار ، تعریف یک موضوع با شروع ، حفظ و خاتمه دادن مناسب آن انجام نمی­شود و پراکنده گویی های زیادی در تعریف موضوع مورد نظر شنیده می شود. (مشکل در فرمول سازی زبان)

از دیگر شکایتهای مراجع بی دقت بودن و سرعت بالا در انجام فعالیت های روزمره ، خوشنویسی ضعیف و خط ناخوانا است . لازم به ذکر است که شروع گفتار مراجع با تأخیر بوده و در سن ۲ سالگی اولین کلمه را گفته است و او در دوران دبیرستان هم زمان با شرکت بیشتر در جمع دوستان ، نسبت به مشکل خود آگاهی پیدا کرده است . سابقه اختلال در خانواده دیده نمی شود . مراجع دو زبانه (زبان مادری ، زبانی به غیر از زبان فارسی می باشد) است و می تواند حین صحبت کردن به زبان فارسی ، با افزایش توجه و تمرکز ، سرعت گفتارش را تا حدودی کاهش دهد . اما این توانایی را در خواندن متون به زبان فارسی و زبان مادری و صحبت کردن به زبان مادری ندارد.

نمونه صوتی در قسمت نمونه های اصلی ، گفتار مراجع حین خواندن متن است.

کلماتی که مراجع اصلاح و تکرار می کند ، با کشیدن خط زیر آنها مشخص شده اند.

متن هدف : بالاخره صبح روز شنبه شد . تابستان بود و دنیا درخشان و شاداب و سرشار از زندگی ، در دلها ترانه بود و در چهره ها شادی و در گام ها جهش . درختان اقاقیا شکوفه داده بودند و عطر شکوفه هایشان هوا را پر کرده بود.

گفته ی بیمار (واج نگاری بر اساس الگوی کتاب یدالله ثمره):

belaXare sobe ruze šambe šod.tâbestân bud va donyâ derâXšân sajab va saršâl Paz zendegi.dâr delhâ tarâne bud va dar chehreha šâdi va dar gâmhâ jaheš.deraXtâne Paqâqiyâ šekufe dade budand va Patre šekufehâyešân havâ râ por karde bud.

بررسی گفتاردرمانی برای نامفهوم حرف زدن

ویژگی های نمونه ی صوتی

1 . سرعت بالای گفتار

2  . ریتم نامنظم و فقدان مکث بین واژه ها

3  . اصلاح و تکرار گفته

4  . یکنواختی آهنگ گفتار

بالاخره صبح روز شمبه شد . تابستان بود و دنیا درخشان و شاداب و سرشار از زندگی . در دل ها ترانه بود و در چهره ها شادی و در گام ها جهش . درختان اقاقیا شکوفه داده بودند و عطر شکوفه هایشان هو را پر کرده بود.

5  . اختلال در ريتم تنفسی به صورت ناهماهنگی گفتار و تنفس

6  . تولید جویده جویده

لازم به ذکر است که صحبت کردن و خواندن متن کاملا با فک بسته انجام می شود.

همان طور که شنیده می شود سرعت بالای گفتار و فقدان مکث بین واژه ها منجر به یکنواختی گفتار شده است . اصلاح و تکرار برخی از کلمات از ویژگی های بارز این اختلال می باشد. گفتاردرمانی در این افراد در جهت اصلاح لحن، تون صدا، کاهش سرعت صحبت کردن و اصلاح تلفظ واژه ها انجام می گیرد.

منبع:

درمان اختلال یادگیری در کودکان

اختلالات یادگیری یکی از مشکلات کودکان در دوره دبستان می باشد. تشخیص اختلال یادگیری  توسط  متخصص اختلال یادگیری انجام می شود. پس از مشخص شدن نوع اختلال و نقاط ضعف کودک اختلال یادگیری، درمان اختلالات یادگیری آغاز می شود. مرکز درمان اختلال یادگیری کودکان دکتر صابر با استفاده از راه‌های مختلف درمانی برای اختلال یادگیری در کودکان و بهره گیری از تجهیزات پیشرفته مرکز نظیر سنسوری روم، اتاق تاریک بینایی، اتاق تقویت مهارت های شنیداری، کاردرمانی اختلال یادگیری، گفتاردرمانی اختلال یادگیری و… به درمان اختلال یادگیری در کلاس اول می پردازد. با توجه به ارزیابی‌های انجام شده، میتوان مشکل زمینه ای کودک را شناسایی نمود و متناسب با آن راهکارهای درمانی مناسب را اتخاذ نمود.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

آیا مشکلات یادگیری قابل درمان است

اصلاح نوشتاری، برای افراد نارسانویس حیطه دیگری است که مداخلات توانبخشی شناختی در آن ورود کرده‌ اند. افراد دارای نارسانویسی، مدت زمان کمی را صرف برنامه‌ ریزی برای نوشتن می‌ کنند و حتی زمان کمتری را صرف بازبینی می‌ کنند. گراهام و هاریس فرایندی را برای کودکان و نوجوانان به منظور کمک به کودک جهت بازبینی و تصحیح نوشته‌ هایش و همچنین برای درمان اختلال یادگیری در کودکان ارائه نموده‌ اند. این فرایند اصطلاحاً راهبرد – خود تنظیم‌ شونده نامیده می‌ شود. این راهبرد به دانش‌ آموزان کمک می‌ کند که یاد بگیرند که چگونه برای نوشتن هدف تعیین کنند، نوشته‌ هایشان را پایش کنند، ساختار هایی درباره خودشان ارائه دهند و کوشش خود را تقویت کنند. کودک راهنمایی را به منظور افزایش میزان نوشته‌ ها دریافت می‌ کند .این فرایند کودکان را به ساخت یک هدف با استفاده از یک طرح کلی برای نوشته‌ هایشان تشویق می‌ کند و در حین نوشتن، برنامه‌ ریزی آنچه که آ‌‌ن‌ ها در حال نوشتن آن هستند را نیز ادامه می‌ دهد. این طرح کلی، مخصوصاً در این مورد که کودک بیاموزد که نظراتش را به طور مستقیم به محتوا ارتباط دهد، مفید است. در چندین مورد، معلم باید الگوی برنامه را با صدای بلند برای دانش‌ آموزان بگوید تا فرایند های تفکرش را به وسیله پرسش سؤالاتش مانند “من الان چه کاری انجام می‌ دهم؟”، “من چه راهبردی را باید استفاده کنم؟” و “آیا آن برای من کار می‌ کند؟” نشان دهد. همچنین جملات خود تقویتی “من یک کار خوب انجام دادم.” می‌ تواند کمک‌ کننده باشد.

روش های درمان اختلال یادگیری در کودکان

چندین راهکار درمانی در کاردرمانی اختلال یادگیری ارائه شده است:

* روش چند حسی فرنالد

* روش ادراکی حرکتی کپارت

* روش یکپاچگی حسی آیرز

* روش دومن دلاكاتو

در این مطلب به توضیح روش چند حسی و روش ادراکی حرکتی در درمان اختلال یادگیری در کودکان می پردازیم.

روش چند حسی فرنالد در درمان اختلال یادگیری

خانم دکتر گریس فرنالد کار خود را در مدرسه ای آغاز کرد که در سال ۱۹۲۱ به عنوان مدرسه ضمیمه ی دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس تاسیس شده بود و گروهی از اساتید و دانشجویان در آن به تحقیق و مطالعه درباره ی دانش آموزان با انواع اختلالات مشغول بودند. با آمدن خانم فرنالد دانش آموزان این مدرسه به تدریج از میان دانش آموزانی انتخاب شدند که دارای هوش متوسط یا بالاتر بودند اما در یک یا چند زمینه ی درسی به ویژه خواندن و هجی کردن ناتوانی شدید داشتند. خانم فرنالد پس از سال ها مطالعه و در سال ۱۹۴۳ مقاله ی تحقیقی خود را که بیانگر روش چند حسی او بود منتشر کرد.

مراحل روش چند حسی فرنالد:

در این روش به کودکان اختلال یادگیری داستان های خاصی که ویژه هر کدام از آنهاست گفته و آنقدر تکرار می شود که آن را خوب یاد بگیرند. بنابراین، دانش آموز دارای یک خزانه لغات انتخابی خواهد بود. در این روش، کودکان لغت را می گویند، لغت نوشته شده را می بینند، روی آن با انگشت دست می کشند و آن را ردیابی می کنند، لغت را با استفاده از حافظه خود می نویسند، دوباره لغت را می بینند و آن را با صدای بلند برای معلم خود می خوانند. این روش چهار مرحله را در یادگیری ایجاد می کند:

مرحله ۱- معلم لغت را روی تابلو یا کاغذ می نویسد، کودک اختلال یادگیری با چشم لغت را ردیابی می کند، بعد آن را با تماس نوک انگشتانش ردیابی می کند و هر قسمت از آن را ردیابی کرده و می گوید. این کار آنقدر تکرار می شود تا کودک بتواند لغت را بدون نگاه کردن به اصل آن بنویسد. به عبارت دیگر، کودک به طور کامل و یکپارچه به لغت نگاه می کند، تام آنر می گوید و بعد آنرا پاک می کند یا به کناری می گذارد و آن را با استفاده از حافظه اش می نویسد در فرایند خواندن کلمات و عبارتها حافظه بینایی آموزش می بیند. آنگاه کودک لغت را در  متن داستانی که از تجربیاتش گرفته شده،می نویسد. سرانجام، داستان تایپ می شود و کودک داستان تایپ شده را می خواند.

مرحله ۲- کودک، زمانی به این مرحله می رسد که دیگر نیازی به ردیابی لغات جدید ندارد. در این مرحله، دانش آموزان قادر هستند لغات را بوسیله ی خود لغات و هنگامی که معلم آنها را می نویسد یاد بگیرند. آنها به نوشتن لغات با استفاده از حافظه و خواندن متن تایپ شده از آنچه نوشته اند ادامه می دهند.

مرحله ۳- در این مرحله، دانش آموز لغات چاپی را اول برای خود تکرار می کند، سپس آنها را می نویسد و بدین ترتیب آنها را یاد می گیرد. حالا کودک یاد گرفته تا مستقیما از طریق لغات چاپ شده آنها را یاد بگیرد. بسیاری از کودکان اختلال یادگیری سرانجام توانایی عطف توجه اجمالی به یک لغت، تکرار یک یا دوباره آن برای خودشان و سپس نوشتن آن بدون نگاه به مدل اصلی را پیدا می کنند. به عبارت دیگر آنها حافظه بینایی شان برای لغات را بهبود و تکامل بخشیده اند. در این مرحله کتاب هایی به آنها معرفی می شود.

مرحله ۴- در این مرحله کودک اختلال یادگیری قادر است لغات جدید را بخاطر شباهت آنها به لغاتی که قبلا یاد گرفته است شناسایی کند. حالا کودک به مرحلهی تعمیم لغات شناخته شده به لغات جدید رسیده است. معلم مواد خواندنی کافی برای کودک فراهم می کند تا او بتواند مفاهیم لازم برای بازشناسی لغات جدید را ایجاد کند، ایجاد و تکمیل یک خزانه ی لغت، خواندن و درک و فهم معنی گروهای لغات هنگام خواندن هر متن جدید، از ویژگی های این مرحله هستند.

نکات قابل تأمل در این روش درمان اختلال یادگیری:

دکتر فرنالد می گوید که قبل از شروع برنامه ترمیمی و آموزشی با استفاده از روش چند حسی لازم است یک نکته اساسی و چند پیشنهاد مورد توجه قرار گیرد.

نکته اساسی این است که دانش آموزان با اختلالات یادگیری در مدارس عادی شکستهای متعددی را تجربه کرده اند، به همین سبب آنها دچار ضعف در اعتماد به نفس هستند. توجه به این نکته و تلاش در جبران آن با استفاده از روش «شرطی شدن مجدد مثبت» و رعایت پیشنهادات زیر، موفقیت برنامه آموزشی چند حسی را بیشتر می سازد.

1) از جلب توجه کودک به شرایطی که باعث تشدید هیجانات او می گردد پرهیز شود.

2) از به کار بردن روش هایی که قبلا بر روی کودک آزمایش شده و فایده ای نداشته است امتناع گردد.

۳) از ایجاد شرایطی که در آن دانش آموز دچار دستپاچگی می گردد پرهیز شود.

۴) از توجه مستقیم به ناتوانی کودک در انجام فعالیت ها جلوگیری شود .

۵) کلمه و همچنین موضوع داستان توسط کودک انتخاب شود، تا انگیزه یادگیری در او بیشتر شود.

۶) تعقیب کلمه نوشته شده با انگشت بسیار ضروری است.

۷) کودک باید در حالی که کلمه را با انگشت خود تعقیب می کند و یا مینویسد، آن را با صدای بلند تلفظ کند.

روش دکتر فرنالد از سال ۱۹۲۰ در مورد کودکان و بزرگسالانی که هوش بهنجار دارند ولی دچار مشکلات حاد در یادگیری خواندن هستند به کار گرفته شده است. بسیاری از متخصصان از این روش و با ایجاد تغیییراتی نظیر حذف ردیابی در مرحله ۱ استفاده کرده اند؛ استفاده از این روش در طول سالیان دراز مؤید اعتبار آن برای بعضی کودکان است.

روش ادراکی- حرکتی در درمان اختلالات یادگیری

موضوع اصلی این تئوری بر این نظر استوار است که رشد بهنجار ادراکی – حرکتی، به کودک کمک می کند تا مفهوم با ثبات و قابل اعتمادی از جهانی که در آن به سر می برد به دست آورد.

کودک بهنجار قادر است دنیای ادراکی- حرکتی استوارتری را در هنگام مواجهه با تکالیف درسی در سن ۶ سالگی ایجاد کند. در مقایسه با آنها، کودکان دچار اختلالات یادگیری دنیای ادراکی- حرکتی متزلزل و غیر قابل اتکایی دارند. این کودکان وقتی با امور نمادین روبرو می شوند به دلیل سوگیری ناقص به آنچه که کپارت آن را واقعیات جهان اطرافشان می نامد، به ویژه ابعاد مکان و زمان، با موانعی درگیر می شوند. برای فهم امور نمادین، کودک اختلال یادگیری باید یاد بگیرد که مشاهدات دقیق تری در مورد مکان و زمان انجام بدهد و آنها را با اشیاء و رخدادها مرتبط سازد.

کودکان ناتوان در یادگیری، در سازماندهی کامل نظامهای آمایش اطلاعاتی خود در حدی که بتوانند از برنامه های تحصیلی استفاده کنند، ناتوان هستند و در نتیجه از نقطه نظر قوای حرکتی، ادراکی و شناختی با اشکالاتی در سازماندهی مواجه می شوند.

سوالات متداول:

1-آیا ترکیب چند روش مختلف در درمان اختلال یادگیری کودک مفیدتر است؟
بله، اغلب موثرترین رویکرد برای درمان اختلال یادگیری، استفاده ترکیبی از چند روش است زیرا اختلالات یادگیری معمولاً چندبعدی هستند و به مداخلاتی نیاز دارند که همزمان مهارت‌های پایه، راهبردهای جبرانی و حمایت عاطفی را پوشش دهند

2-نقش والدین در درمان اختلال یادگیری کودکشان چیست و چگونه می‌توانند موثرترین کمک را ارائه دهند؟
والدین نقش محوری در درمان اختلال یادگیری دارند و با همکاری نزدیک با مدرسه و متخصصان، ایجاد محیط حمایتی و صبور در خانه، تشویق نقاط قوت کودک و انجام تمرینات توصیه شده، می‌توانند به پیشرفت قابل توجه فرزندشان کمک کنند

تست هوش وکسلر کودکان و نحوه اجرای آن

مقیاس هوش وکسلر از انواع تست های هوش استاندارد می باشد که در مرکز تست هوش دکتر صابر انجام می شود. تست هوش وکسلر شامل 10 خرده آزمون می باشد و سه بهره هوشی ختلف را برای کودکان مشخص می کند. هوش کلامی، غیر کلامی و بهره کلی. متخصصین مرکز تست هوش کودکان دکتر صابر با استفاده ار نتایج تست هوش نقاط ضعف کودکان را مشخص و برنامه درمانی مناسب را برای آنان طراحی می کنند. نکته قابل توجه در انجام تست های هوش نحوه اجرای آنان است. تستر های با تجربه مرکز دکتر صابر با تجربه بالا در زمینه نحوه اجرای آزمون هوش وکسلر، تست هوش وکسلر را با بالاترین دقت اجرا، نمره گذاری و تفسیر می نمایند.

در سال ۱۹۹۱ مقیاس هوش وکسلر کودکان سه  و در سال ۲۰۰۳ تست هوش وکسلر چهار منتشر شد. اگرچه در هر تجدید نظری سوال ها مطابق با روز تغییر می کرد و تغییرات اندک دیگری نیز ایجاد می‌شد ولی تست وکسلر کودکان چهار، فرم کاملا متفاوتی است. حتی در مفاهیم نظری نیز این تفاوت به چشم می آید. یعنی همه تست های وکسلر، سه نوع بهره هوشی به دست می دهند در حالی که از تست وکسلر کودکان چهار، پنج نوع هوشبهر استنتاج می گردد. تغییرات عمده این تست هوش باعث شده است تا بتوان از آن استفاده های زیادی در راهنمایی و مشاوره تحصیلی نمود.

اگر چه وکسلر در ۱۹۳۹ ،زمان انتشار اولین آزمون خود با بیان اینکه بیشتر آزمون های هوشی موجود برای دانش آموزان ساخته شده و استفاده از این آزمون ها برای بزرگسالان جالب نیست، سعی داشت بیشترین تلاش خود را در جهت ساخت آزمون های ویژه بزرگسالان نماید.

تغییراتی که در تست وکسلر کودکان سه نسبت به تست هوش وکسلر کودکان تجدید نظر شده انجام شده بود، عبارت بودند از:

1. خرده آزمون نمادیابی به خرده آزمون های عملی اضافه شده و همراه با مازها، خرد آزمون انتخابی محسوب می شدند. یعنی در واقع تعداد خرد آزمون ها،از 12 به 13 خرده آزمون افزایش یافته بود.
2. خرده آزمون واژگان،تغییر یافته بود یعنی واژگان منسوخ حذف شده و واژگان جدید اضافه شده بودند.
3. ظاهر آزمون تا حدی جذاب تر شده بود. مثلاً تصاویر گرافیکی اضافه شده و کتابچه طراحی با مکعب ها و آزمون تکمیل تصاویر،جذاب تر شده بود.

تغییراتی که در تست هوس وکسلر کودکان چهار نسبت به وکسلر کودکان سه انجام شده است بسیار زیاد و کیفی است و عبارتند از:

1. سه خرده آزمون تنظیم تصاویر،الحاق قطعات و مازها حذف شده‌اند.
2. پنج خرده آزمون جدید اضافه شده که عبارتند از: مفاهیم تصویری، توالی حرف و عدد، استدلال تصویری، خط زنی و استدلال کلامی.
3. برخی ماده های خرده آزمون های طراحی با مکعب ها، شباهت ها، واژگان درک مطلب، نمادیابی، تکمیل تصاویر، اطلاعات عمومی و حساب تغییر کرد.
4. از اجرای تست هوش وکسلر کودکان چهار، پنج نوع هوشبهر حاصل می شود: هوشبهر درک مطلب کلامی، هوشبهر استدلال ادراکی، هوشبهر حافظه فعال، هوشبهر سرعت پردازش و هوشبهر کل

به منظور انطباق و هنجاریابی این تست هوش برای جامعه ی ایران، طی یک طرح پژوهشی به سفارش سازمان آموزش و پرورش استان چهارمحال و بختیاری و نظارت دانشگاه اصفهان،آزمون از شرکت روانشناسی خریداری و پس از ترجمه، سوال های آن با فرهنگ ایرانی و خصوصاً فرهنگ بومی استان چهارمحال و بختیاری انطباق داده شد. به این ترتیب فرم فارسی آزمون تهیه و طی یک مطالعه مقدماتی روی صد نفر از سنین مختلف،درجه دشواری سوال ها تعیین گردید. آزمون نهایی فراهم آمده، در ۱۶ منطقه استان چهارمحال و بختیاری روی بیش از ۹۰۰ نفر اجرا شد ولی به دلیل مخدوش بودن برخی پاسخنامه ها از پاسخنامه ۸۷۲ نفر جهت تهیه جدول هنجار استفاده شد،در طول انجام مطالعه اصلی،نمونه هایی نیز جهت تعیین پایایی و روایی آزمون انتخاب شد و به طور کلی در بررسی نهایی به جز ۲ خرداد آزمون طراحی با مکعب ها و رمز نویسی، سایر خرده آزمون ها در شکل،محتوا و ترتیب سوال ها دچار تغییراتی شدند.

هنجاریابی: با استفاده از نمرات ۸۷۲ نفر در ۹ گروه سنی، جدول تبدیل نمرات خام به نمرات معیار تهیه شد. برای تهیه این جدولها نمرات خام ۱۵ مقیاس با تبدیل غیر خطی به نمرات  ( z )  تبدیل شد و نمرات ( z )  به نمره های معیار با میانگین ۱۰ و انحراف معیار سه تبدیل شد. سرانجام این نمرات به پنج هوشبهر با میانگین ۱۰۰ و انحراف معیار ۱۵ تبدیل گردید. این پنج هوشبهر عبارتند از: هوشبهر درک مطلب کلامی، استدلال ادراکی، حافظه فعال، سرعت پردازش و هوشبهر کل. گزارش کامل ۳ سال فعالیت پژوهشی در خصوص ترجمه،انطباق،تعیین روایی و پایایی و تهیه جدول هنجار برای تست هوشی وکسلر کودکان چهار در معاونت پژوهشی دانشگاه اصفهان موجود است. آنچه در این نوشتار ارائه می گردد، شیوه اجرا، نمره گذاری و تعیین هوشبهر کودکان 6-16) ) ساله می باشد. امید است آزمونگران با مطالعه دقیق این راهنما به توانند ارزیابی دقیقی از هوشبهر کودکان داشته باشند و از این نمرات علاوه بر سنجش هوش در راهنمایی تحصیلی نیز استفاده نمایند.

جهت آشنایی بیشتر والدین با نحوه اجرای آزمون هوش وکسلر، در این مطلب به صورت خلاصه به نحوه اجرای چند خرده آزمون تست وکسلر و تعیین بهره هوشی پرداخته می شود:

نحوه اجرای تست هوش وکسلر

شروع تست هوش وکسلر

خرده آزمون ها به ترتیب اجرا آمده است، قبل از شروع، از آماده بودن مواد مربوط به هر خرد آزمون به همین ترتیب، اطمینان حاصل کنید. به آزمودنی اطمینان دهید که در حین اجرا می تواند استراحت کند و هر وقت نیاز به استراحت داشت شما را مطلع سازد. وقتی احساس کردید که به سطح خوبی از رابطه با آزمودنی رسیده اید و اشتیاق آزمودنی در حد مناسبی است، اجرای تست وکسلر را آغاز کنید.

معرفی تست هوش وکسلر

قبل از شروع کل آزمون، این توضیح را بدهید.

من از تو می خواهم کارهای زیادی انجام دهی. مثلاً از تو سوال هایی می پرسم و یا می خواهم با مکعب ها کار کنی. برخی از این کارها واقعا آسان است ولی برخی نیز ممکن است سخت باشد. بیشتر افراد به همه سوال ها پاسخ درست نمی دهند و یا همه تکالیف را تمام نمیکنند ولی من از تو خواهش می کنم در همه موارد تمام سعی و تلاش خودت را بکنی،آیا سوالی داری؟

در مورد میزان توضیح مورد نیاز در ابتدای اجرای آزمون، بین آزمودنی ها تفاوت وجود دارد. اگر آزمودنی شما متوجه نشده است و یا نگران است،به روشی دقیق و غیر تهدید کننده برایش توضیحات بیشتری بدهید. از به کار بردن واژه هوش اجتناب کنید چرا که باعث ایجاد اضطراب می‌شود. در عوض می توانید در مورد هدف تست اشاراتی داشته باشید و تاکید کنید که این آزمون معین می کند کدام تکلیف برای شما آسان و کدام تکلیف برای شما سخت است ولی در مورد هدف اصلی آزمون دروغ نگویید، همواره حقیقت را بگویید. نمونه ای از نحوه اجرای خرده آزمون های تست هوش وکسلر در زیر آمده است:

طراحی با مکعب ها ( اصلی)

در این خرده آزمون، آزمودنی با دیدن الگو یا تصویر در کتابچه سوال ها، با استفاده از مکعب های قرمز و سفید در یک زمان مشخص به بازسازی آن الگو یا تصویر می‌پردازد.

مواد آزمون

• راهنمای اجرا و نمره گذاری( همین دفترچه)
• برگه ی ثبت پاسخ ها
• کتابچه ی سوال ها
• مکعب ها
• ساعت یا کرنومتر

شروع

برای آزمودنی های ۶ تا ۷ سال از سوال یک، برای آزمودنی های ۸ تا ۱۶ ساله از  سوال سه و برای آزمودنی هایی که حدس زده می شود مشکل هوشی دارند از سوال یک.

اجرای معکوس

اگر آزمودنی های ۸ تا ۱۶ ساله نتوانند نمره کامل را در هر کدام از دو سوال اول و دوم کسب کنند، تست هوش را به طور معکوس اجرا کنید تا جایی که بتوانند در دو سوال متوالی نمره کامل کسب کنند.

توقف

متوقف کردن آزمون بعد از کسب سه نمره صفر متوالی.

زمان گیری

برای هر آزمودنی زمان از موقع ادای آخرین کلمه سوال محسوب می گردد. پایان زمان وقتی است که آزمودنی کارش را تمام کرده است و یا از حال و هوایش پیداست که کار دیگری ندارد. اگر مطمئن نیست، از او بپرسید تمام شد یا نه. اگر نگران ایجاد اضطراب در آزمودنی هستید، چند ثانیه بیشتر به او فرصت دهید تا کارش را تمام کند ولی به آنچه در این ثانیه ها انجام می دهد امتیاز ندهید. زمان اجرای هر سوال در برگه ثبت پاسخ ها آمده است.

شیوه نشستن

آزمودنی و آزمونگر روبروی هم می نشینند، اگر آزمودنی راست دست است دفترچه ی سوال کمی به سمت چپ او متمایل می شود و اگر چپ دست است به سمت راست او و اگر نمی دانیم چپ دست یا راست دست است دفترچه سوال را در جلوی صورت او قرار دهید. فاصله دفترچه از لبه میز ۱۸ سانتی متر باشد.

شیوه اجرا

در ابتدا به آزمودنی دو مکعب نشان دهید و بگویید: « به این مکعب ها نگاه کن دو طرفشان قرمز، دو طرفشان سفید و دو طرفشان سفید و قرمز است. همه شبیه هم هستند، ما با اینها شکل می سازیم. آنگاه سوال یک و دو را به عنوان الگو برای آزمودنی جلوی چشمان وی بسازید و مطمئن شوید الگوی شما ۱۸ سانتی متر با لبه میز فاصله دارد و سپس با اشاره به الگو از آزمودنی بخواهید عین الگوی شما را بسازد. لازم به ذکر است برای سوال یک تنها دو مکعب لازم است بنابراین دو مکعب در اختیار کودک قرار دهید. اگر کودک توانست در زمان معین عین الگو را بسازد به سوال ۲ بروید در غیر این صورت یک بار دیگر از او بخواهید عین الگوی شما را بسازد. اگر در بار دوم هم نتوانست،به سراغ سوال ۲ بروید. در مورد سوال ۲ نیز عین سوال یک عمل کنید با این تفاوت که در این سوال چهار مکعب در اختیار آزمودنی قرار دهید.

در سوال ۳،در بار اول از روی تصویر عین شکل را بسازید،سپس آن را به هم بریزید و از آزمودنی بخواهید عین شکل را بسازد. در مورد این سوال نیز اگر در بار اول کودک نتوانست در زمان معین این تصویر را بسازد یکبار دیگر به او مهلت دهید. از سوال ۴ تا ۱۴ تصویر را ارائه کنید و از آزمودنی بخواهید این تصاویر را هرچه سریعتر بسازد. از سوال ۴ تا ۱۰،چهار مکعب و از سوال ۱۱ تا ۱۴ نه مکعب در اختیار آزمودنی قرار دهید. یکی از مشکل هایی که معمولاً پیش می آید،چرخش دفترچه سوال ها توسط آزمودنی است. اگر آزمودنی این کار را کرد دفترچه را به حالت اولیه خود برگردانید و از او بخواهید از چرخش دفترچه خودداری کند. در صورتی که آزمودنی مکعب ها را می چرخاند،تنها در بار اول کار او را تصحیح کنید و بگویید: «باید مکعب های شما به این صورت باشد (صورت اصلی بدون چرخش).» در سایر موارد در برگه ثبت پاسخ ها،میزان چرخش هر شکل را یادداشت کنید.

نکته مهم: در سوال های یک و دو ممکن است آزمودنی بخواهد شکلی کاملاً شبیه به الگوی آزمونگر ایجاد کند لبه ها و کناره های آن هم مشابه باشد، در این موارد تذکر دهید که تنها باید روی مکعب ها الگو قرار گیرد نه کناره های آن.

نمره گذاری

نمره صفر: اگر طرحی که آزمودنی ساخته است غلط باشد، 30 درجه یا بیشتر چرخش داشته باشد و یا خارج از زمان تعیین شده باشد، به او نمره صفربدهید.

نمره یک: در سوال های یک تا سه چنانچه آزمودنی در بار دوم و زمان مقرر موفق به ساخت الگو شد،نمره یک به او بدهید.

نمره دو: در سوالهای یک تا سه چنانچه آزمودنی در بار اول و زمان مقرر موفق به ساخت الگو شد،نمره دو به او بدهید.

نمره چهار: در سوالهای ۴ تا ۸ چنانچه آزمودنی در زمان مقرر موفق به ساخت الگو شد،نمره ۴ به او بدهید.

نمره پنج و شش و هفت: سوال های ۹ تا ۱۴ با توجه به زمان اجرا، نمره ی پنج و شش و یا هفت داده می‌شود که این امتیاز در سوال های مختلف متفاوت است.

خرده آزمون رمزنویسی (اصلی)

در این خرده آزمون تست وکسلر، آزمونی به رونویسی نمادهایی می‌پردازند که همراه با اشکال هندسی ساده یا ارقام آمده‌اند.

مواد آزمون 

راهنمای اجرا و نمره‌گذاری (همین دفترچه)

برگ ثبت پاسخ‌ها

دفترچه پاسخ شماره (۱)

دو مداد بدون پاک‌کن

زمان‌سنج (ساعت یا کرنومتر)

 شروع 

برای آزمودنی‌ها‌ی ۶ تا ۷‌ در رمزنویسی A ابتدا سؤال‌های نمونه و سپس سؤال‌های خرده آزمون اجرا شود.

برای آزمودنی‌های ۸ تا ۱۶ سال در رمزنویسی B ابتدا سؤال‌های نمونه و سپس سؤال‌های خرده آزمون اجرا شود.

در مورد آزمودنی‌هایی که حدس زده می‌شود مشکل هوشی دارند باید از سؤال‌هایی استفاده شود که مناسب با سن تقویمی آن‌هاست.

توقف 

متوقف کردن آزمون بعد از ۱۲۰ ثانیه

 زمان‌گیری

دقت در زمان خیلی مهم است. بعد از گفتن آخرین کلمه‌ی راهنمایی، زمان آغاز می‌شود و وقتی آزمودنی همه‌ی فرم را تکمیل کرد یا ۱۲۰ ثانیه بعد، آزمون را متوقف کنید.

 اصول کلی

دو فرم برای این خرده آزمون وجود دارد، مطمئن شوید که فرم مناسب را برای هر

آزمودنی اجرا کنی، فرم A را برای کودکان ۷-۶ ساله و فرم B را برای آزمودنی‌های ۱۶- ۸ ساله اجرا کنید.

¤ به آزمودنی پاک‌کن ندهید، اگر آزمودنی پرسید: در صورت اشتباه چه کنم به او بگویید: «هرچه می­نویسید خوب است فقط سعی کنید هر چه سریع پاسخ دهید.»

¤ اگر آزمودنی سؤال را حذف می‌کند یا به‌طور معکوس ردیف‌ها را تکمیل می‌کند به او بگویید: «به ترتیب انجام دهید، و هیچ‌کدام را جا نگذارید»،

ولی کمک دیگری به آزمودنی نکنید.

خرده آزمون  واژگان (اصلی) در تست هوش وکسلر

چهار تصویر در کتابچه‌ی سؤال‌ها ارائه می‌گردد و از آزمودنی خواسته می‌شود نام آن‌ها را بگوید.  بقیه واژه‌ها توسط آزمونگر با صدای بلند خوانده می‌شود و از آزمودنی خواسته می‌شود تعریف آن واژه‌ها را بگوید.

 مواد آزمون هوش وکسلر

راهنمایی اجرا و نمره.گذاری

برگه‌ ثبت پاسخ‌ها

کتابچه سؤال‌ها

 شروع

برای آزمودنی‌های ۸ -۶ ساله از سال ۵، آزمودنی‌های ۱۱-۹ ساله از سؤال ۷، آزمودنی‌های ۱۶ -۱۲ ساله از سال ۹ و برای آزمودنی‌هایی که حدس زده می‌شود مشکل هوشی دارند، از سؤال ۵ شروع کنید.

 اجرای معکوس

اگر آزمودنی‌های ۱۶- ۶ ساله نتوانند نمره‌ی کامل را از هر کدام از دو سال اول و دوم کسب کند.

توقف

متوقف کردن آزمون بعد از کسب پنج نمره‌ی صفر متوالی

اصول کلی

در قسمت سؤال­های تصویری، چهار نوع پاسخ ممکن است توسط آزمودنی داده شود که باید توسط آزمونگر بررسی بیشتری در مورد آن‌ها صورت گیرد، یعنی از آزمودنی خواسته شود که دقیق‌تر پاسخ دهد. این چهار نوع پاسخ عبارتند از باسخ‌های حاشیه‌ای،  پاسخ‌های عملکردی و پاسخ‌های ژستی. در پاسخ‌های فرعی

ممکن است آزمودنی به یک موضوع حاشیه‌ای مربوط به واژه اشاره کند. مثلاً در مورد قطار بگوید، موتور. در این موارد آزمونگر باید بگوید: «بله، به آن چه چیز دیگری هم می‌گویند».

در پاسخ‌ها‌ی کلی اگر آزمودنی در پاسخش به یک طبقه‌ی کلی اشاره کرد، مثلاً در مورد گل بگوید: گیاه، آزمونگر باید بگوید: «بله، ولی چه نوعی از آن؟»

در مورد پاسخ‌های عملکردی اگر آزمودنی به یک عملکرد شکل اشاره کرد، آزمونگر باید بگوید: «بله، ولی نام آن چیست؟»

در مورد پاسخ‌های ژستی اگر آزمودنی از حرکات بدنش برای توضیح یک سؤال استفاده کرد آزمونگر باید بگوید: «بله ولی نام آن چیست؟»

¤ در مورد سایر واژگان: واژه باید کلمه به کلمه خوانده شود، تا حدی که نیاز است می‌توان واژه را تکرار کرد ولی به‌هیچ‌عنوان نباید آن را تغییر داد.

¤ در مورد آزمودنی‌هایی ۸-۶ سال، از کتابچه سؤال‌ها استفاده نشود.

¤ در مورد آزمودنی‌های ۱۶-۹ سال به شکل کلمه در دفترچه‌ی سؤال‌ها، هم زمان با تلفظ آن اشاره شود.

¤ اگر پاسخ آزمودنی مبهم است یا روشن نیست بگویید: «منظورت چیست؟ یا بیشتر برایم بگو».

¤ اگر آزمودنی واژه‌ای را اشتباه شنید، به او بگویید: «به دقت گوش کن، معنی واژه‌ی…چیست؟»

¤ اگر آزمودنی در فضای اتاق در پاسخ به سؤال شما به شیئی  خاص اشاره کرد، نمره‌ای نمی‌گیرد بلکه باید از او خواسته شود که منظورش را به صورت کلامی بگوید.

¤ سؤال‌های ۵ و ۶ جهت آموزش‌‌اند. اگر آزمودنی نمره (۲) نگرفت، جواب درست را به او بگویید ولی کمک دیگری به او نکنید.

نحوه اجرای آزمون هوش وکسلر بخش توالی حروف و عدد

برای آزمونی در یک سلسله از اعداد و حروف خوانده می‌شود و او اعداد را با نظم صعودی و کلمات را با نظم الفبایی تکرار می‌کند.

مواد آزمون هوش وکسلر

راهنمای اجرا و نمره‌گذاری

برگه‌ ثبت پاسخ‌ها

شروع

برای آزمودنی‌های ۷ – ۶ سال سؤال‌های تشخیصی، سؤال نمونه و سپس سؤال یک آزمودنی‌های ۱۶- ۸ سال سؤال نمونه و سپس سؤال یک و در مورد افرادی که حدس زده می‌شود مشکل هوشی دارند، با سؤال‌های تشخیصی شروع کنید.

توقف

متوقف کردن آزمون اگر آزمودنی در سؤال‌های تشخیصی ناموفق بود یا در هر سه کوشش مربوط به یک سؤال نمره‌ی صفر گرفت، آزمون را متوقف کنید.

اصول کلی

¤ برای کودکان ۶-۷ سال از سؤال‌های تشخیصی استفاده کنید تا معلوم شود که شمارش و الفبا را می‌دانند.

¤اگر آزمودنی نمی‌تواند تا ۳ بشمارد یا تا «پ» نمی‌تواند الفبا را بگوید، این آزمون را در مورد وی نباید اجرا کرد.

¤ اگر آزمودنی به هر دو کوشش‌های سؤال‌ نمونه پاسخ غلط داد فوراً پاسخ او را تصحیح کنید و دوباره این سؤال‌ها را از وی بپرسید. حتی اگر آزمودنی در هر دو کوشش سؤال نمونه ناموفق بود باز هم آزمون را اجرا کنید.

¤ در سؤال‌های ۱،۴و۵ باید پاسخ‌های خاصی را تقویت کنید. بنابراین از جمله‌هایی که زیر این سؤال‌ها در برگه ثبت پاسخ‌ها آمده است، استفاده کنید ولی چنانچه بعد از تقویت شما آزمودنی پاسخ داد به او نمره ندهید.

¤ هر سؤال از سه کوشش تشکیل شده است، هر کوشش را اجرا کنید.

¤ هر کوشش را کلمه به کلمه با نظم هر کلمه یا حرف در یک ثانیه بخوانید و همان‌طور که به آخر سلسله عدد- حرف می‌رسید، سعی کنید صدایتان بیفتد،

¤ هیچ سؤال یا کوششی را تکرار نکنید. اگر آزمودنی از شما خواست که کوششی را تکرار کنید، بگویید: «بهترین حدست را بگو.»

نمره.گذاری

¤ در مورد سؤال‌های تشخیصی، دور بله خط بکشید.

¤ اگر در سؤال‌های ۵،۴،۱ از تقویت استفاده کردید، در پاسخ‌نامه کلمه‌ی «ت» را بنویسید که نشان دهد از این روش استفاده کرده‌اید.

¤ اگر آزمودنی اعداد و کلمات را به ترتیب گفت، یک نمره برای او در نظر بگیرید حتی اگر کلمات را قبل از اعداد بگوید.

شیوه‌های اجرا

سؤال‌های تشخیصی ویژه کودکان ۷ -۶ سال

 شمارش

بگویید: «بیاید کار دیگری انجام دهیم، برایم تا ۵ را بلند بشمار.»

اگر آزمودنی متوجه نشد، بگویید: به شمار مثلاً ۱ و ۲ و… بین اعداد توقف کنید. سپس بگویید: «خوب، حالا بگو»

اگر آزمودنی پاسخ درست داد و حداقل تا ۳ شمرد، سراغ الفبا بروید.

اگر پاسخ غلط داد، انجام این خرده آزمون را متوقف کنید ولی حتماً حساب را انجام دهید.

الفبا

 «خوب حالا حروف الفبا را برایم بگو»

اگر کودک نفهمید بگویید: «الف، ب،..‌‌. (بین هر حرف توقف کنید) و سپس بگویید: «خوب بگو»

سوالات متداول:

1. خرده آزمون های تست وکسلر چه مواردیست؟

تست هوش وکسلر شامل 10 خرده آزمون می باشد و سه بهره هوشی ختلف را برای کودکان مشخص می کند. هوش کلامی، غیر کلامی و بهره کلی.

خرده آزمون های این تست شامل، شباهت ها، توالی اعداد، تکمیل تصاویر، طراحی با مکعب ها و رمزگردانی و غیره می باشد.

2.برای انجام تست وکسلر کودکان چقدر زمان لازم است؟

انجام کامل و دقیق این تست بسته به وضعیت و توانایی های کودک دارد و در بعضی موارد آزمونگر مجبور می شود از خرده آزمون های جایگزین برای کودک استفاده کند. اما به صورت تقریبی بین 1 تا یک و نیم ساعت زمان برای انجام این تست مورد نیاز می باشد.

اوتیسم و اختلال نوشتن کودکان

بسیاری از کودکان اوتیسم در نوشتن دچار اختلال می باشند. مرحله آغازین فرایند نوشتن قبل از نوشتن است و شامل ۱) درک موضوع گفته شده یا انتخاب موضوع، ۲) شناسایی ایده اصلی، ۳) پیدا کردن اطلاعات اضافی برای پشتیبانی ایده اصلی، و ۴) سازماندهی اطلاعات می باشد. افراد دارای اوتیسم، ممکن است نیاز به دستور العمل مستقیم اضافی، کوچک تر کردن قسمت های تکلیف ارائه شده، وابزارها یا استراتژیهای ویژه ای به منظور تکمیل موفقیت آمیز قبل از نوشتن داشته باشند. مرکز توانبخشی کودکان اوتیسم دکتر صابر در زمینه مشکلات اتیسم در نوشتن به صورت تخصصی فعالیت می نماید. تجهیزات پیشرفته درمان اوتیسم در حیطه آماده سازی کودکان اوتیسم برای نوشتن و نحوه آموزش اوتیسم به همراه تمرینات کاردرمانی اوتیسم در مرکز اوتیسم تهران توانسته است بهترین نتیجه را در درمان اختلال نوشتن در کودکان اوتیسم حاصل نماید.

اختلال نوشتن در اوتیسم

زمانیکه دانش آموز مرحله قبل از نوشتن را آغاز می کند، یک موضوع داده می شود یا انتخاب می شود. اگر همه چیز ممکن شد، حیطه خاص مورد علاقه دانش آموز به عنوان یک موضوع یا قسمتی از موضوع، می تواند ابزاری انگیزشی باشد. دانش آموز اوتیسم در مورد موضوع داده شده یا موضوعات احتمالی، ابتدا از طریق موتورهای جستجو پژوهش می کند و اطلاعات اولیه را جمع آوری می کند. برای دانش آموز دارای اوتیسم، این اولین قدم قبل از نوشتن بدون پشتیبانی و راهنمایی بیشتر می تواند پریشان کننده باشد. زمانیکه دانش آموز موضوع را انتخاب کرد، قدم بعدی پشتیبانی از موضوع با ایده های اصلی و اطلاعات پشتیبان برای هر ایده اصلی می باشد. سپس، همه این اطلاعات هنگام آماده شدن برای نوشتن واقعی باید تنظیم شوند. اقدامات کوچکتر بسیاری در میان این مراحل وجود دارد که می تواند بر کیفیت پروژه تأثیر بگذارد. همانطور که قبلا بحث شد، برای دانش آموز دارای اوتیسم؛ چگونگی شروع هر کدام از این مراحل، اینکه از کجا باید اطلاعات را پیدا کند و اینکه تصمیم بگیرد کدام مطالب مرتبط و قابل استفاده است، و با توجه به زمان بندی اینکه چه چیزی را چه وقت انجام دهد. طبیعتاً چالش برانگیز است. استراتژیها و ابزارهایی وجود دارد که به دانش آموز دارای اوتیسم کمک می کند با موفقیت بیشتری رویکرد پیش نوشتن را در پیش بگیرند.
اولین سوالی که برای دانش آموز دارای اوتیسم پیش می آید ممکن است این باشد که ” پژوهش ها و اطلاعات را از کجا باید پیدا کنم ؟ ” در این مرحله، لیستی از کتابهای مرتبط و موتورهای جستجو می تواند مفید باشد. برخی موتورهای جستجو مانند Custom Search Sweet Search iPL2، Google یا KidsKlick ، می توانند مفید و برای کودکان جذاب باشند. یک سایت هست به نام Twurdy که نتایج جستجو را تا حد لازم خوانا نشان می دهد.

برخی دانش آموزان دارای اوتیسم ممکن است نیاز به مؤلفه های خاص تر جسنجو مانند لیستهای تخصصی صفحات برای دیدن داشته باشند یا فرمی لازم داشته باشند تا میزان محدودی از اطلاعات را در آن پر کنند و یا یک معلم که قبل از ادامه کار از او راهنمایی بگیرند. هنگامیکه دانش آموز بر روی موضوعی پژوهش می کند، طراحان یا برنامه ریزان گرافیک (GO ) می توانند نسبت به ارائه حقایق یا افکار به صورت متن، به آن جنبه بینایی تری بدهند. این ابزار طراحی نقشه یا برنامه ریزی گرافیکی را می توان در تمام سطوح سنی برای رفع نیازهای دانش آموز استفاده و شخصی سازی کرد. به عنوان مثال ، کودکان کم سن تر می توانند از برنامه ریز پنج انگشتی استفاده کنند که از دانش آموز می خواهد روی شکل دست چیزی را بنویسد یا ترسیم کند. کف دست حاوی موضوع است . انگشت دارای یک جزء است و انگشت شست، احساس کودک نسبت به موضوع است. کودک بزرگتر ممکن است از طرح حبابی استفاده کند که در آن هر منطقه حاوی یک نقطه و جزئیات پشتیبانی است. برخی دانش آموزان از یک ابزار گرافیکی یا نقشه برداری مجازی برای تنظیم اطلاعات پیدا شده در مرحله پژوهش استفاده می کنند.

اختلال نوشتن و اختلال اوتیسم دو اختلال مجزای عصبی – رشدی هستند، با این حال اغلب با هم همزیستی دارند. اختلال نوشتن وضعیتی است که بر مهارت ‌های نوشتاری کودک تأثیر می ‌گذارد و به دلیل چالش‌ ها در هماهنگی حرکتی، تون عضلانی و یکپارچگی دیداری – حرکتی، شکل ‌دهی کلمات نوشتاری را دشوار می‌ کند. در همین حال، اختلال طیف اوتیسم بر تعاملات اجتماعی، ارتباطات و توانایی ‌های یادگیری تأثیر می ‌گذارد. بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم چالش ‌های نوشتاری را تجربه می ‌کنند، از جمله دست‌ خط ضعیف، املای ضعیف و دشواری در سازماندهی افکار به بیان نوشتاری. ارتباط بین اختلال نوشتن و اختلال اوتیسم در مشکلات عصبی مشترک است که بر عملکرد های حرکتی و شناختی تأثیر می ‌گذارد. مشکلات در مهارت‌ های حرکتی ظریف و هماهنگی چشم و دست، وظایف نوشتاری را به ویژه چالش ‌برانگیز می ‌کند. علاوه بر این، بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم دارای سایر ناتوانی ‌های یادگیری هستند، از جمله اختلال نوشتن و اختلال نقص توجه و بیش‌ فعالی. این شرایط می ‌توانند به دشواری در سازماندهی کلمات، ساختار دهی جملات و تکمیل تکالیف نوشتاری کمک کنند. علاوه بر این، مشکلات در یکپارچگی دیداری – حرکتی و هماهنگی چشم و دست، توانایی آن‌ ها را برای نوشتن کارآمد بیشتر پیچیده می ‌کند. یک مشکل عمده بیان نوشتاری است، زیرا بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم برای تبدیل ایده‌ های خود به کلمات ساختار یافته، مشکل دارند. برخی ممکن است اختلال زبانی نیز داشته باشند، که بر توانایی آن ‌ها در به خاطر سپردن الگو های املایی و قواعد گرامری تأثیر می ‌گذارد و منجر به عملکرد نوشتاری ناسازگار می ‌شود. از آنجا که بسیاری از اختلالات، از جمله اختلالات توجه، اغلب با اختلال اوتیسم همزمان رخ می ‌دهند، تشخیص اختلال نوشتن می ‌تواند چالش ‌برانگیز باشد. درک ارتباط بین اوتیسم و اختلال نوشتن می ‌تواند به حمایت از کودکان از طریق مداخلات هدفمند مانند کاردرمانی و استراتژی ‌های آموزشی تخصصی کمک کند. با توجه به شیوع بالای اوتیسم و ناتوانی‌ های یادگیری مرتبط با آن، مداخله زود هنگام حیاتی است. استراتژی‌ هایی مانند کاردرمانی، تمرینات نوشتاری ساختار یافته و ابزارهای تطبیقی مانند مدادگیرها می‌ توانند به طور قابل توجهی توانایی کودک را برای تکمیل وظایف نوشتاری به طور مؤثرتر افزایش دهند. یک کاردرمانگر نقش کلیدی در فرآیند تشخیص ایفا می‌ کند و نحوه کنترل حرکات نوشتاری توسط سیستم عصبی کودک را ارزیابی می ‌کند. یک متخصص کاردرمانی مجرب، یکپارچگی دیداری – حرکتی، تون عضلانی و سرعت دست‌ خط کودک مبتلا به اوتیسم را برای تعیین شدت وضعیت ارزیابی می ‌کند.

شناسایی ایده ها در اختلال نوشتن در کودکان اوتیسم

هنگامیکه اطلاعات پژوهش جمع آوری شد، دانش آموز ایده های اصلی و جزئیات پشتیبانی را مشخص خواهد کرد. بار دیگر ، استفاده از ابزار نقشه برداری یا گرافیکی می تواند در بینایی کردن این مرحله به دانش آموز دارای اوتیسم کمک کند. آموزش مستقیم یا کنفرانس دانش آموز – معلم برای کمک به دانش آموز در محدود کردن موضوع و شناسایی ایده های اصلی و جزئیات پشتیبانی ممکن است لازم باشد. گام نهایی قبل از نوشتن مرتب سازی اطلاعات به طور پیوسته است. این کار از طریق استفاده از یک الگو که از توالی نظم مثل کدام اول بیاید و کدام بعدی و بعدی انجام می شود. دوباره ، مدل سازی چگونگی تنظیم کردن اطلاعات با استفاده از انواع مختلفی از کاغذ و قلم یا الگوهای مجازی از رشد مهارت های فرد حمایت می کند. با این حال آموزش مستقیم برای برخی افراد طیف ضروری است. برای رفع نیازهای کارکرد اجرایی که طی فرایند نوشتن بوجود می آیند، به خصوص آن هایی که مربوط به سازماندهی است  ابزارهای متعددی در کاردرمانی اوتیسم وجود دارد که می توان استفاده کرد.

چنانچه تکمیل پروژه برای دانش آموزی با وجود آموزشهای پایه همچنان چالش برانگیز باشد، در این صورت استفاده از دستورالعمل گام به گام نوشته شده یا تصویری لازم می شود. با تجزیه و تحلیل تکالیف مربوط به پروژه شروع کنید و سپس تصمیم بگیرید تا چه حد دانش آموز لازم است این پروژه را برای رسیدن به بالاترین سطح موفقیت خرد کند. داشتن یک متن، چک لیست مجازی یا تصویری از مراحل مورد نیاز، برای کامل کردن فرایند قبل از نوشتن می تواند به دانش آموز دارای اوتیسم در تکمیل همه بخشهای تکالیف کمک کند.
یکی دیگر از مهارت های کارکرد اجرایی که ممکن است برای افراد طیف چالش برانگیز باشد مدیریت زمان است. تکمیل هر مرحله از فرایند پیش نویس نیازمند مدت زمانی خاصی است. ساخت چک پوینتها یا یادآورها به دانش آموز دارای اوتیسم کمک می کند در طول فرایند با یک زمان بندی مشخص حرکت کند. یادآورها می توانند ستاره ای همراه متن باشند ” امروز با معلم چک کن ” یا می تواند یک هشدار مجازی باشد که بر روی ical, CalAlarm , Google Calendar قابل دسترسی است. اپلیکیشن هایی مانند Countdown Calendar نشان می دهد چند روز تا پایان کار باقی است . به همین ترتیب ، iHomework می تواند پروژه را به بخشهای کوچکتر تقسیم کند و برای هر بخش هم یک یادآور دارد.
به یاد داشته باشید، ابزارها و پشتیبانیهای زیادی وجود دارد که می توان برای دانش آموز دارای اوتیسم بکار برد، اما کاربرد ابزارها باید از طریق آموزش مستقیم تدریس شوند و هنگام استفاده آن ها توسط دانش آموز مورد نظارت واقع شوند.

استراتژی های حمایت از مقررات نوشتن

مقررات نوشتن همان قوانین هجی کردن و دستور زبان مورد نیاز برای دانش آموز است تا عمل نوشتن را به طورفنی اجرا کند. همانطور که قبلا گفته شد، بسیاری از دانش آموزان دارای اوتیسم با قراردادهای نوشتن به چند دلیل درگیر هستند. چالشهای نوشتن با دست ممکن است توضیحی بر این مشکل باشد زیرا ممکن است آنها منابع شناختی مورد نیاز برای نوشتن از جمله مقررات نوشتن را در کل تهدید کنند. علاوه بر این، کمبودهایی در حافظه فعال ممکن است توجه کردن و بهره برداری از تمام جنبه های فرایند نوشتن و دیکته نویسی را بطور همزمان به چالش بکشد در نهایت، نقصهای زبانی ممکن است نه تنها بر جنبه کاربرد شناختی اثر بگذارند بلکه ممکن است تأثیر معناداری از لحاظ تولید و درک محتوای گرامری صحیح نیز داشته باشند. فناوری های کمکی می توانند زمینه های متعدد چالش های نوشتن را، که توسط دانش آموزان دارای اوتیسم اغلب تجربه می شوند پشتیبانی کنند. همانطور که قبلا ذکر شد، نیاز سنجی برای انتخاب بهترین پشتیبان های فناوری با توجه به نیازهای دانش آموز، محیط و تکلیف ضروری است. چارچوب Zabala 2005) SETT ) می تواند کمک کند تا تیم هایی با یک چارچوب برای بحث و گفتگو در مورد پشتیبان های فناوری خاص و لازم برای دانش آموز ایجاد شوند.

چالش‌های حسی افراد دارای اوتیسم می‌تواند به شکل حساسیت یا پاسخ کاهش یافته به ورودی حسی باشد. هر دو مورد می‌تواند چالش‌هایی را در نگه داشتن ابزارهای نوشتن و اجرای حرکت برای نوشتن با دست ایجاد کند ویژگی‌های ابزاری که ممکن است برای کودک دارای حس‌های حساس مفید باشد شامل امتحان سایزها، شکل‌ها، جنس‌ها و انواع ابزارهای نوشتن است تا ببینیم کدام یک از لحاظ حسی برای دانش‌آموز قابل پذیرش‌تر است. علاوه بر ابزار واقعی نوشتن، کاغذ و سطح نوشتن نیز می‌تواند بر دانش‌آموزان حساس تاثیر بگذارد. توجه به نوع رنگ و بافت کاغذ مورد استفاده نیز ضروری است. برخی دانش‌آموزان ممکن است از نظر حسی ترجیح دهند خودکار یا مداد روی سطح نوشتن بکشند. تخته‌ها یا خودکارهای ژله‌ای تجربه نوشتن نرم‌تر و محکم‌تر به همراه کشش کمتر ارائه می‌دهند، در حالیکه قلم‌های با نوک نازک و کاغذهای ضخیم‌تر هنگام نوشتن مقاوم‌ترند و در آخر افراد دارای اوتیسم نه تنها ممکن است حساسیت‌های حرکتی و لمسی داشته باشند بلکه برخی ممکن است حساسیت‌های بینایی به کاغذ و رنگ متن هم داشته باشند.

درمان اختلال یادگیری نوشتن اوتیسم

تست رنگ صفحه در تعیین رنگ‌های موثرتر در حمایت از نیازهای نوشتن برای یک دانش آموز خاص می‌تواند مفید باشد. اگر دانش‌آموز تازه شروع به نوشتن کرده است و در نگهداشتن ابزار نوشتن به دلیل حساسیت‌های حسی مشکل دارد گاهی تکنولوژی‌های صفحه لمسی گزینه‌ای را برای پشتیبانی از استفاده از ابزارهای نوشتن در آینده به دانش‌آموز ارائه می‌دهد. اغلب یک انگشت می تواند برای خلق حروف، کلمات یا جملاتی استفاده شود که روی صفحه نمایش بدون نیاز به نگهداشتن ابزار نوشتن نمایش داده می‌شود و به دانش‌آموز اجازه می‌دهد تا حس کینستاتیک شکل‌دهی و حروف را بدون روبرویی با چالش نگه داشتن ابزار همزمان رشد دهد این کار از طریق برنامه شناسایی دست‌خط، در دستگاه صفحه لمسی یا از طریق اپلیکیشن‌های جداگانه به خصوص اپلیکیشن‌های طراحی انجام‌پذیر است به دلیل سایز بسیار کوچک اغلب صفحه‌های لمسی و سایز ضربه انگشت این کار عموماً راه حل خوبی برای نوشتن متن‌های طولانی نیست. با این حال در حال حاضر قلم‌هایی وجود دارند که به جای اینکه مانند ابزار نوشتن در دست نگه داشته شود روی انگشت پوشیده می‌شود این قلم ها را می‌توان برای ایجاد لمس دقیق‌تر به وسیله انگشت استفاده کرد که منجر به ضربه کوچک‌ می‌شود و به فرد اجازه می‌دهد ورودی متن بیشتری نسبت به ضربه انگشت قبلی داشته باشد.

برخی اپلیکیشن‌ها به خصوص آنهایی که مخصوص طراحی هستند نیز گزینه‌ای دارند که سایز علامت ایجاد شده به وسیله انگشت را علیرغم سایز واقعی انگشت تطبیق می‌دهند. به هر حال به طور کلی استفاده از انگشت برای ایجاد ورودی دست نوشته روی صفحه لمسی برای دانش آموزان اوتیسمی که به تازگی نوشتن یا طراحی را شروع کرده‌اند بهترین استفاده را دارد زیرا درک این مسئله را که حرکات صورت گرفته روی کاغذ معنادار هستند برای دانش‌آموز آسان می‌کند و آگاهی حرکتی از شکل‌گیری حروف را در آینده رشد می‌دهد. امتحان وسایل سنگین نوشتاری برای دانش‌آموزان اوتیسم با پاسخ‌دهی حسی کاهش یافته و همچنین افرادی که روی سطح نوشتاری زیاد فشار می‌آورند مفید می‌باشد. سطوح نوشتاری و کاغذ‌های با ضخامت و بافت زیاد ورودی و مقاومت اضافی را فراهم می‌کنند. افزایش مقاومت و وزن می‌تواند گاهی در ایجاد ورودی حسی اضافه مورد نیاز کودکان اوتیسم مفید باشد. اغلب نسبت به آن‌چه که هر کودک اوتیسم به عنوان یک وسیله نوشتاری و کاغذ بر اساس نیازها و ارجحیت‌های حسی اش نیازمند است، تنوع نسبتاً گسترده‌ای از لوازم وجود دارد. آزمایش کاغذها و ابزارهای مختلف با توجه به ویژگی‌های شخصی فرد می‌تواند گزینه‌های انتخابی را کمتر کند.

نکات فیزیکی در درمان اختلال نوشتن اوتیسمکودک دارای اوتیسم ممکن است چالش‌های حرکتی نشان دهد که شامل ضعف و آگاهی از بدن، ضعف ثبات فوقانی و ضعف عمومی است. این چالش‌ها می‌تواند مستقیماً بر نوشتن از لحاظ سرعت، کیفیت و استقامت تاثیر بگذارد. با این حال قبل از اینکه تاثیر واقعی حرکتی نوشتن مشخص شود بهتر است وضعیت عمومی و حالت نشستن کودک اوتیسم مورد توجه قرار گیرد، چرا که خود این مسئله بر موفقیت نوشتن تاثیر خواهد گذاشت.
ارتفاع میز و صندلی باید طوری تنظیم شود که کودکان اوتیسم بتوانند به راحتی پشت میز بنشیند طوری که کف پاهایشان کاملاً روی زمین قرار گیرد. آن‌ها همچنین باید قادر باشند آرنج‌ها را روی میز در یک ارتفاع طبیعی برای حمایت مناسب قرار دهند و برای شرکت در ام نوشتن، به اندازه کافی به وسایل نزدیک شوند. کودکان اوتیسم دارای ضعف قابل توجه و مشکلات تون عضلانی پایین احتمالاً پشتیبانی‌های نشستن و وضعیت اضافی را نیز خواهند داشت که فراتر از اندازه استاندارد میز و صندلی تهیه شده در کلاس درس است. کاردرمانگر و یا فیزیوتراپیست باید به امکانات اضافه کمک کند. مهم است قبل از پرداختن به دیگرامکانات نوشتن به این مسائل توجه کنیم، کمک به نشستن مناسب اغلب بر عملکرد نوشتن بدون امکانات اضافه یا حتی با امکانات کمتر تاثیر مثبت می‌گذارد و کودکان دارای اوتیسم ممکن است الگوهای گرفتن متفاوتی در عمل نوشتن نشان دهند که بعضاً به مربوط به حساسیت‌های حسی مانند تون عضلانی پایین یا ضعف عضلانی است که منجر به اختلال نوشتن در اوتیسم می شود. دستگیره‌های مخصوص که سرنخ‌های بینایی را برای قرار دادن انگشت در جاهای مخصوص روی قلم ارائه می‌دهد ممکن است برای دانش‌ آموزان اوتیسمی که برای پیدا کردن و پیشرفت در الگوی گرفتن امداد نیاز به کمک داشته باشند، تشویق‌کننده باشد.
برای کودکان اوتیسمی که به عنوان یک مسئله زیربنایی در چالش‌های نوشتن قدرت کم و ضعف دارند، ابزارهای نوشتاری سایز بزرگ گاهی مفید است. ابزارهای نوشتاری قابل پوشیدن که وضعیت مناسبی ایجاد می‌کند و نیاز به گرفتن ابزار نوشتاری را کاهش دهد نیز به احتمال زیاد می‌تواند مفید باشد. همچنین سطوح نوشتاری که نرم و صاف هستند و هنگام نگاشتن مقاومت کمی دارند مانند وایت برد برای مشکلات نوشتن اوتیسم ممکن است سودمند باشد.

ویژگی بینایی حرکتی فناوری کمکی

افراد دارای اوتیسم دارای نواقص اساسی در یکپارچه‌سازی حرکتی بینایی هستند که بر توانایی‌شان در شکل‌دهی و حروف و کلمات مانند اندازه و فاصله مناسب و عروق تأثیر می‌گذارد مخصوصاً درشت‌‌نویسی مشخصه آن نوشتن بسیار بزرگ است. یک مسئله شایع در دستخط افراد دارای اوتیسم است. این نوع چالش‌ها با استفاده از کاغذهای خاصی که سرنخ‌های بینایی و یا بساوایی دارند می‌توانند رفع شود.

کاغذهایی که سرنخ‌های بساوایی دارند یک یا چندین خط برجسته دارند به طوری که کودکان اوتیسم خط را هنگام برخورد با ابزار نوشتاری‌اش حس می‌کند. آن نوع کاغذها را می‌توان خرید یا می‌تواند با پوشیدن رنگ‌های برجسته یا چسب مایع سفید روی خطوط خود کاغذ ساخت. این کاغذها برای راهنمایی کودکان اوتیسم در سایزبندی مناسب و حروف و کلمات می‌تواند مفید باشد.
کاغذ‌های خاص همراه سرنخ‌های بیماری می‌تواند تناوب بسیاری داشته باشد که سرنخ‌های بینایی را برای خطوط و فضاها ارائه می‌دهد. کاغذها را می‌توان بارها برای حمایت از اموزش از رشد نوشتن استفاده کرد و همچنین پشتیبانی بینایی دائمی را برای حفظ مهارت‌های رشد یافته فراهم کرد. کاغذهایی با انواع مرزبندی‌ها و خطوط متفاوت وجود دارد مانند خطوط مقطع، خطوط نقطه‌چین و خطوط پررنگ و کادر برای حروف. همچنین کاغذهایی با کدگذاری رنگی وجود دارد به طوری که هم خطوط و هم فضاهای نوشتاری با رنگ کدگذاری شده باشند. علاوه بر این، کاغذهایی با تصاویر کمکی، خط‌های پایین، متوسط و بالا برای راحت نوشتن علامت‌گذاری شده‌اند.

منابع:

magrid.education/dysgraphia

سوالات متداول:

1-آیا مشکلات نوشتن با افزایش سن در کودکان اوتیسم بهبود می یابد؟
بدون مداخله هدفمند معمولاً بهبود محسوسی اتفاق نمی افتد. اما با برنامه ریزی درست، حدود 60-70% کودکان پیشرفت قابل توجهی نشان می دهند، به خصوص در سنین 8 تا 12 سال.

2-چرا برخی کودکان اوتیسم هنگام نوشتن دچار اضطراب می شوند؟
این اضطراب می تواند ناشی از چالش های حسی (مثل فشار مداد روی دست)، ترس از اشتباه، یا مشکل در پردازش دستورالعمل های چندمرحله ای باشد. استرس هنگام نوشتن در 68% کودکان اوتیسم گزارش شده است.

تشخیص دیستروفی عضلانی دوشن و بکر

دیستروفی عضلانی یک بیماری ژنتیک پیشرونده است که خود را با ضعف در قدرت عضلانی و کاهش توده عضلات نشان می دهد. این بیماری به علت نقص در تولید پروتین های مورذ نیاز برای ساخت عضلات ایجاد می گردد. تشخيص دیستروفي های عضلانی دوشن و بکر بر اساس تاریخچه خانوادگی ، یافته های بالینی ، آزمایش های آنزیمی سرم، روش های تشخيص الکتریکی ، نمونه برداری از ماهيچه و روش های مولکولی انجام می گیرد. مرکز دیستروفی عضلانی تهران زیر نظر دکتر صابر در زمینه درمان دیستروفی عضلانی به صورت تخصصی فعالیت می نماید. کاردرمانی در دیستروفی عضلانی بکر و دوشن با استفاده از تجهیزات مکانوتراپی، آب درمانی، ماساژ درمانی و تخصص و تجربه متخصصان کاردرمانی مرکز موجب تسهیل بهبودی و کند شدن روند پیشرفت بیماری می گردد.

روش های تشخیص دیستروفی عضلانی دوشن و بکر

تاریخچه خانوادگی دیستروفی عضلانی دوشن و بکر:

در مورد شیوع دیستروفی اگر خانواده ای با درگیری دیستروفی عضلانی توارث وابسته به کروموزوم X را نشان دهند ، تشخيص DMD و BMD ساده تر خواهد بود . احتمال مشاهده این الگوی وراثتی در خانواده های BMD بیشتر است زیرا مردان مبتلا ازدواج می کنند و دارای فرزند هستند در حالی که نسبت بزرگی از خانواده های DMD نتيجه جهش های جدید می باشند و تشخیص الگوی وراثتی در آنها مشکل است . تشخيص الگوی وراثتی در خانواده هایی که پسران و دختران مبتلا دارند نیز مشکل است زیرا ممکن است بیماری آنها یک اختلال عصبی – عضلانی با توارث اتوزومی مغلوب باشد بنابراین افتراق دیستروفی عضلانی دوشن و بکر از دیگر اختلالات عصبی – عضلانی بر اساس تاریخچه خانوادگی کار چندان آسانی نخواهد بود) .

یافته های بالینی دیستروفی دوشن و بکر:

یافته های بالینی نمی تواند در تشخیص نهایی دیستروفی دوشن و بکر راهگشا باشد چرا که علائمی مانند هیپرتروفی کاذب عضلات ساق پا ، کتف بالی ، علامت گاورس ، الگوی ضعف عضلانی تنها محدود به این دو بیماری نمی باشند بلکه دیستروفی شبه دو شن که توارث غیر جنسی مغلوب (AR) دارد نیز این علائم را نشان می دهد و فقط سیر پیشرفت بیماری آهسته تر است . دیستروفی کمربند اندامی نیز بعضی از این علائم را نشان می دهد . بنابراین تنها با توجه به نشانه های بالینی نمی توان به یک تشخیص افتراقی دقیق دست یافت ، هم چنین تشخیص افتراقی دوشن از بکر در سنین قبل از ۱۲ سالگی آسان نیست.

آنزيم های سرمی:

میزان آنزیم های سرمی در دیستروفی های عضلانی مانند هر بیماری عضلانی تغییر می کند . این آنزیم ها شامل آمینوترانسفراز ، آلدولاز (۳) ، لاكتات دهیدروژناز و کراتین کیناز می باشند . این آنزیم ها از رشته های عضلانی آسیب دیده آزاد می شوند که می توان میزان آنها را در سرم اندازه گیری کرد . حساسترین این آنزیم ها در تشخيص دوشن آنزیم کراتین فسفوكيناز( ck یا cpk ) می باشد که فقط در عضلات اسکلتی ، عضله قلب و مغز یافت می شود . در افراد مبتلا به دوشن سطح سرمی این آنزیم ۵۰ تا ۱۰۰ برابر میزان طبیعی افزایش می یابد . سطح سرمی کراتین کیناز در حالت طبیعی ۲۵ تا ۲۰۰ واحد است که در بیماران مبتلا به دوشن به ۱۰۰۰۰ تا ۲۰۰۰۰ واحد می رسد . در بیماران مبتلا به بکر نیز مقدار این آنزیم در خون بالا می رود.

روش های آزمایشگاهی تشخیص دیستروفی بکر

علائم دیستروفی عضلانی بکر می‌ توانند در اوایل کودکی، حتی از 5 سالگی، یا تا 60 سالگی ظاهر شوند. تشخیص دیستروفی عضلانی بکر ممکن است بسیار متفاوت و پیچیده باشد. در واقع، برخی از این بیماران به نقاط عطف رشدی خود نمی ‌رسند و برخی متوجه می ‌شوند که نمی ‌توانند در کلاس‌ های تربیت بدنی یا در طول آموزش نظامی همگام شوند. همانند تشخیص هر نوع دیگری از دیستروفی عضلانی، متخصص معمولاً با گرفتن سابقه بیمار و خانواده ‌اش شروع می ‌کند و سپس یک معاینه فیزیکی جامع انجام می ‌دهد. سابقه و معاینه فیزیکی می ‌تواند تا حد زیادی به تشخیص کمک کند، حتی قبل از انجام هرگونه آزمایش تشخیصی پیچیده. متخصص می ‌خواهد تعیین کند که آیا ضعف بیمار ناشی از مشکلی در خود عضلات است یا در اعصابی که آن ها را کنترل می‌ کنند. مشکلات در اعصاب کنترل ‌کننده عضلات یا در نورون ‌های حرکتی (که از نخاع و مغز منشأ می‌ گیرند و به تمام عضلات بدن می ‌رسند) می ‌توانند ضعفی ایجاد کنند که شبیه یک مشکل عضلانی به نظر می ‌رسد. بیماری ‌های دیگری نیز برخی از علائم مشابه دیستروفی بکر را دارند. دیستروفی عضلانی بکر گاهی اوقات به اشتباه به عنوان دیستروفی عضلانی دوشن یا دیستروفی عضلانی کمربند اندام تشخیص داده شده است. به همین دلیل، انجام یک فرآیند تشخیصی دقیق، که معمولاً شامل آزمایش ژنتیکی (DNA) است، اهمیت دارد. در اوایل فرآیند تشخیصی، پزشکان اغلب یک آزمایش خون خاص به نام سطح CK را تجویز می‌کنند. CK مخفف کراتین کیناز است، آنزیمی که از عضلات آسیب‌ دیده نشت می ‌کند. هنگامی که سطوح بالای CK در نمونه خون یافت می ‌شود، معمولاً به این معنی است که عضله توسط یک فرآیند غیر طبیعی، مانند دیستروفی عضلانی یا التهاب، در حال تخریب است. بنابراین، سطح بالای CK نشان می ‌دهد که خود عضلات علت احتمالی ضعف هستند، اما دقیقاً نمی‌ گوید که اختلال عضلانی چه می ‌تواند باشد. آزمایش DNA برای تشخیص دیستروفی بکر اکنون به طور گسترده در دسترس است و معمولاً از نمونه خون انجام می ‌شود. در بسیاری از موارد، آزمایش DNA به تنهایی می ‌تواند با درجه بالایی از قطعیت به خانواده ‌ها و پزشکان بگوید که مسیر بیماری به احتمال زیاد دیستروفی عضلانی بکر است یا دوشن. به طور خلاصه، تشخیص دستروفی دوشن و بکر پیچیده است. این شامل تظاهرات بالینی، یافته‌ های آزمایشگاهی، آزمایش ژنتیکی، آزمایش‌ های ابزاری و بیوپسی عضلانی است. اکثر تکنیک‌ های تشخیصی به طور گسترده در دسترس و قابل انجام هستند.

روش های تشخيص الكتریكی دیستروفی عضلانی

برای تشخیص افتراقی بیماری عضلانی ناشی از اختلال عضله و یا اختلال عصب از دو روش الکترومیوگرافی و اندازه گیری سرعت هدایت عصبی استفاده می شود.

با اندازه گیری NCV می توان اختلالات عصبی را از بیماری های ماهیچه ای تفکیک روش الكتروفیزیولوژی و با به کار بردن الکترودهای سطحی می توان هدایت عصبی حرکتی و حسی را اندازه گیری کرد . با تحریک عصبی که عضله را در نقاط مختلف عصب دهی می کند می توان سرعت هدایت را از روی زمان لازم برای انتقال تحریک از هر نقطه تا ایجاد پاسخ عضلانی ، اندازه گیری کرد . سرعت هدایت بستگی به قطر و عمق ميلينه بودن عصب دارد . هرگاه سرعت هدایت عصبی کاهش یابد نشانگر وجود نوروپاتی های مختلف است در حالی که در بیماری های عضلانی ، سرعت هدایت عصبی طبیعی است . سرعت هدایت عصبی در نوزادان تازه متولد شده نصف میزان بچه های 3.۵ سال میباشد .

در روش EMG برای ثبت فعالیت الکتریکی عضله ، پتانسیل های الکتریکی را در وضعیت های مختلف انقباضی با فرو بردن یك الكترود سوزنی در داخل عضله ثبت می نمایند . عضله طبیعی در حال استراحت خاموش است ولی غشاهای عضلانی که عصب آنها قطع شده باشد یا بیمار باشند خودبه خود تحریک می شوند و ایجاد پتانسیل های فیبریلاسیون می کنند . یافته های الکترومیوگرافی در بیماری های اولیه عضله مشخص است و ضمن انقباض ارادی عضله ، می توان واحدهای حرکتی کوچک بسیاری را شناسائی نمود که دامنه پتانسیل آنها کاهش یافته است.

فیبریلاسیون و امواج تيز مثبت نیز در بیماران عضلانی ممکن است مشاهده شود . در بیماران مبتلا به دوشن الكترومیوگرام الگوی میوپاتیک دارد و از الگوی مربوط به بیماری های عصبی قابل تفکیک است (۲) در حالی که سرعت هدایت عصبی طبیعی می باشد.

نمونه برداری از عضله جهت تشخیص دیستروفی عضلانی بکر و دوشن  :

اختصاصی ترین روش تشخیص در بیماری های عضله قبل از ژنتیک مولکولی نمونه برداری یا بیوپسی عضلانی است . تغییرات بافتی بستگی به مرحله بیماری دارد . با نمونه برداری می توان نوع میوپاتی و میزان پیشرفت بیماری را مشخص کرد.

عضله ای که بیوپسی روی آن انجام می گیرد باید مبتلا باشد اما آسیب وارده به خیلی شدید نباشد . عضله نباید محل تزريق اخیر یا مطالعات EMG با سوزن بوده با و بیشتر مواقع عضله چهار سررانی یا عضله گاستروکنمیوس واقع در ساق پا می باشد . ساختمان بافت ماهیچه ای در دیستروفی های عضلانی و هم چنین در دوشن تغییراتی شامل اختلاف در اندازه رشته های عضلانی ، تخریب رشته ها با فاگوسیتوز و جایگزینی بافت عضلانی توسط بافت همبندی و چربی را نشان می دهد . در برخی رشته های عضلانی ، هسته ها در مرکز قرار گرفته اند و وجود بازوفیلی در فیبرها و فعالیت بازسازی قابل مشاهده است . اصطلاح دیستروفیک که در مورد نمونه بافت شد (۵) عضلانی استفاده می شود به معنای مجموع تغییرات گوناگونی است که از آن ها نام برده شد. درجه تغييرات متفاوت از بیماری به بیمار دیگر همیشه با نمای بالینی ارتباط نزدیکی ندارد . تشخیص افتراقی دوشن از نوع بکر یا کمربند شانه ای بر مبنای بیوپسی مشکل است و باید شدت بیماری و سن بیمار حتما در نظر گرفته شود .

روش ایمونوهسیتوشیمی يا لكه گذاری ایمنی (۷) راه مناسبی برای تشخیص DMD/BMD با انجام بیوپسی عضلات می باشد . با به کارگیری یک آنتی بادی اختصاصی علیه دیستروفین ، می توان به محل قرار گرفتن دیستروفین در غشا سلول های عضله طبیعی ، کاهش مقدار دیستروفین در عضله مبتلا BMD و فقدان کامل آن در عضله مبتلا به DMD پی برد . در روش لكه گذاری ایمنی فقدان دیستروفین به طور وضوح مشخص است در حالی که تغييرات دیستروفین در BMD با پراکندگی رنگ به طور ناهمگون یا کاهش رنگ آمیزی همراه است . بنابراین روش لکه گذاری ایمنی که قابلیت تشخیص تغييرات دیستروفین از نظر اندازه و هم چنین قابلیت تشخیص تغييرات و آن را دارد برای شناسائی BMD روش مفیدتری است . بیماران BMD در ۸۶٪ موارد تغییر در اندازه دیستروفین دارند در حالی که فقط ۹٪ آنها کاهش در مقدار دیستروفین را نشان میدهند.

منابع:

mda.org

mj.tbzmed.ac.ir

clinmedkaz.org

سوالات متداول:

1.آیا برای تشخیص دیستروفی عضلانی نیاز به آزمایش است؟

بله، تشخیص دیستروفی عضلانی در مرحله اول با مشاهده علائم توسط پزشک و کسب تاریخچه خانوادگی آغاز می گردد، سپس برای تایید تشخیص آزمایش خون و نمونه برداری از بافت عضلات انجام می گیرد.

2.برای تشخیص افتراقی دیستروفی عضلانی دوشن و بکر چکار باید کرد؟

اختصاصی ترین روش تشخیص در بیماری های عضله قبل از ژنتیک مولکولی نمونه برداری یا بیوپسی عضلانی است . تغییرات بافتی بستگی به مرحله بیماری دارد . با نمونه برداری می توان نوع میوپاتی و میزان پیشرفت بیماری را مشخص کرد.

هوش مصنوعی چیست

 از آنجایی که تعریفی از هوش که مورد توافق همه محققان و پژوهشگران باشد وجود ندارد، بنابراین ارائه یک تعریف مشخص و مورد توافق همه از هوش مصنوعی نیز مشکل است. امروزه استفاده از تکنولوژی های پیشرفته و کاربرد هوش مصنوعی در درمان کودکان با اختلالات خاص کاربرد فراوانی دارد. مرکز تست هوش دکتر صابر با انجام تست های تخصصی هوش و تعیین نقاط قوت و نقص کودکان و طراحی برنامه های مختلف درمانی به کمک هوش مصنوعی توانسته است به بهترین نتیجه درمانی در پیشرفت کودکان با نیازهای ویژه دست یابند.

تعاریفی از هوش مصنوعی

در اینجا به تعاریفی از هوش مصنوعی اشاره می گردد:

* هوش مصنوعی عبارت است از ساخت ماشین ها با سیستم هایی که مانند انسان فکر یا رفتار می کنند.

* هوش مصنوعی یعنی دانش ساخت ماشین ها با برنامه های هوشمند

* هوش مصنوعی عبارت است از ایجاد سیستم های هوشمند الکترونیکی با رایانه هایی که دارای رفتارها و عملکردهایی مشابه انسان هستند.

اصطلاح “هوش مصنوعی در سال ۱۹۵۶ توسط جان مکارتی مطرح شد. وی هوش مصنوعی را با دانش و مهندسی ساخت ماشین های هوشمند تعریف کرد.

بیشتر سیستم های هوشمند که اکنون استفاده می شوند برنامه های رایانه ای هستند. بازی های رایانه ای ، رایانه های شطرنج باز و انواع ربات ها نمونه هایی هستند که از خود هوش مصنوعی نشان می دهند.

هوش مصنوعی با رشته های مختلفی مرتبط است که برخی از این رشته ها عبارت اند از:

• علوم رایانه (کامپیوتر) • ریاضیات
• فلسفه • روانشناسی
• زبان شناسی • منطق
• عصب شناسی • مهندسی کنترل

بررسی کاربرد هوش مصنوعی

آلن تورینگ در سال ۱۹۵۰ آزمونی را جهت تعیین میزان هوشمندی در یک ماشین هوشمند یا برنامه رایانه ای مطرح کرد. تورینگ که از پیشگامان هوش مصنوعی است هوش را مختص به انسان نمی دانست و معتقد بود که محققان و دانشمندان برای درک هوش نباید به تعاریف نظری پیچیده و گیج کننده روی آورند. از نظر وی تعریف مشخصی برای تفکر وجود ندارد و توصیه اش بر تعریف رفتاری از هوشمندی بود.

در آزمون تورینگ یک سؤال کننده به عنوان قاضی همراه با یک رایانه و یک انسان پاسخ ده مشارکت دارند. ارتباط فرد سؤال کننده با رایانه و انسان پاسخگو از طریق تایپ متنی (چت) به جای صوت انجام می گیرد. در صورتی که فرد سؤال کننده نتواند ماشین را از انسان پاسخ دهنده تشخیص دهد آن ماشین هوشمند بوده و رایانه آزمون تورینگ را گذرانده است. بنابراین، موفقيت در این آزمون به این معنا است که ماشین به علت هوشمندی توانسته است انسان سؤال کننده بفریبد و وی را متقاعد ساخته که یک انسان است.

جان سرل و اتاق چینی

جان سرل فیلسوف آمریکایی معتقد است که هوشمندی در ماشین های هوش مصنوعی برخلاف انسان، واقعی نبوده ولی در ظاهر هوشمند به نظر می رسند. آنچه در رایانه ها اتفاق می افتد چیزی جز مجموعه ای از قواعد و اصول از قبل برنامه ریزی شده نیست. بنابراین ماشین ها یا برنامه های رایانه ای فاقد فهم و ادراک واقعی هستند.

سرل در این ارتباط در سال ۱۹۸۰ بحث یا استدلال “اتاق چینی” را مطرح می کند.  او همچنین این پرسش را طرح کرد که اگر یک ماشین بتواند مکالمه هوشمندی را شبیه سازی اند (به عنوان مثال یک برنامه هوشمند مترجم رایانه ای از زبان چینی به انگلیسی) آیا ضرورتی دارد که حتما آن را بفهمد؟

ویژگی های هوشمندی

برخی از خصوصیات و ویژگی هایی که میتوان به هوشمندی نسبت داد یا از یک سیستم هوشمند انتظار می رود       عبارت اند از:

* توانایی یادگیری                                                        * قدرت ادراک

* توانایی برقراری ارتباط                                                 * توانایی های حرکتی و فیزیکی

* توانایی استفاده از تجربیات قبلی                                     * توانایی حسی

* توانایی کلامی                                                           * توانایی استدلال

* ابراز احساسات همراه با تغییر حالات فیزیکی                      * آگاهی از خود و احساسات خود

* قدرت محاسبه

سیستم های خبره (سامانه های خبره)

یک سیستم خبره عبارت است از طراحی برنامه ای رایانه ای با هدف کاربرد آن در یک حوزه محدود و خاص.

آگاهی محققان و پژوهشگران از این مسئله که هر متخصص از تعدادی قواعد و اصول خاص در رشته خود استفاده        می کند، زمینه ایجاد سامانه های خبره را فراهم کرد. به عنوان مثال نرم افزار MYCIN جهت تشخیص برخی از بیماریهای عفونی و برنامه DENDRAL در زمینه شیمی مولکولی جهت تعیین ساختار ترکیبات آلی طراحی گردیدند. به طور کلی، می توان گفت که کاربردی نمودن هوش مصنوعی باعث پیشرفت های بسیاری در این رشته شده است.

شبکه عصبی مصنوعی

شبکه عصبی مصنوعی (شبکه نورونی مصنوعی) یکی از شاخه ها و کاربردهای هوش مصنوعی است که با الهام از ساختار شبکه ای نورون های مغز انسان طراحی می گردد و همانند مغز به پردازش اطلاعات می پردازد. از ویژگیهای مهم شبکه عصبی مصنوعی، توانایی یادگیری، قابلیت حل مسئله و غیرقابل پیش بینی بودن عملکرد آن است.

در مغز انسان دو نوع سلول وجود دارد:

• سلول عصبی که نورون نامیده می شود
• سلول غير عصبی به نام نوروگلیا

عملکردهای عالی سیستم عصبی از طریق نورونها یا سلول های عصبی صورت می گیرد. هر نورون که واحد عملکردی سیستم عصبی محسوب می شود شامل یک جسم سلولی (پريکاريون)، چندین دندریت و یک آکسون است.

پیامهای عصبی از طریق دندریته ا به طرف جسم سلولی نورون هدایت می گردند و اکسون در دور کردن پیام عصبی از جسم سلولی نقش دارد. به ناحیه ارتباط یک نورون با نورون دیگر سیناپس گفته می شود. حدود ۸۰ درصد سیناپس ها در سیستم عصبی از نوع آکسونودندریتیک (سيناپس بین آکسون نورون پیش سیناپسی و دندریت نورون پس سیناپسی) هستند.

ارتباط نورون ها در مغز به گونه ای است که باعث ایجاد شبکه های عصبی می گردند. در سیستم عصبی زیستی، فعالیت یک نورون می تواند نورون های مرتبط با آن شبکه را نیز تحریک کند

شبکه عصبی مصنوعی دارای چند لایه نورون به هم پیوسته بوده که در هماهنگی با یکدیگر عمل می کنند.این شبکه همانند مغز انسان دارای توانایی پردازش اطلاعات به صورت موازی و توزیع شده است. در شبکه عصبی مصنوعی، قابلیت یادگیری شبیه مغز به جای برنامه ریزی از قبل آماده شده وجو دارد (یادگیری از طریق تجربه)، همچنین یادگیری در این سیستم درنتیجه فعالیت در کل شبکه است.

برخلاف سیستم های خبره که از شاخه های مهم هوش مصنوعی سمبولیک (نمادین) محسوب می شوند، شبکه های عصبی مصنوعی (از شاخه های هوش مصنوعی پیوندگرا) بر منطق استقرایی اتکا دارند و بر اساس رویکرد آموزش یا بهبود سیستم از طریق تکرار عمل می کنند. این مجموعه قوانین را از طریق تجربه کشف می کند.

کاربرد شبکه های عصبی مصنوعی

برخی از کاربردهای شبکه های عصبی مصنوعی شامل موارد زیر است:

* پردازش تصویر                                       *تشخیص متن

*مدیریت و برنامه ریزی                               *تشخیص چهره

*تشخیص صدا                                         *سیستم های کنترل

*کنترل هواپیما بدون خلبان                        *اکتشاف نفت و گاز

*سیستم های تشخیص ترمز کامیون              *آنالیز کیفیت جوشکاری

سوالات متداول:

1.آیا می توان از هوش مصنوعی در درمان مشکلات توجه کودک استفاده نمود؟

بله، با کمک هوش مصنوعی می توان برنامه های مختلف تقویت توجه را به صورت تخصصی و طبقه بندی شده طراحی و برای کودکان با اختلالات توجه اجرا نمود.

2.هوش مصنوعی چه استفاده هایی در توانبخشی دارد؟

توانبخشی کودکان با استفاده از تکنولوژی هوش مصنوعی موجب پیشرفت درمان و افزایش همکاری کودک در روند درمان می گردد، کودکان با اختلالاتی مانند اوتیسم، اختلال یادگیری، بیش فعالی و … می توانند از این تکنولوژی استفاده نمایند.

ماساژ کودک در منزل | کلینیک توانبخشی پایا| کلینیک توانبخشی غرب تهران|ماساژ درمانی دکتر صابر

در بسیاری از فرهنگ‌ها در آسیا به ویژه در هند ماساژ کودک بخش سنتی از مراقبت های روزانه کودک است. مادران این تکنیک ها را از مادر های خود یاد می گیرند. بسیاری از اوقات ماساژ کودک در منزل از همان روز تولد آغاز می شود. اما معمولاً ماساژ کودک در حدود روز پنجم بعد از تولد او شروع می شود، زمانی که بند ناف می افتد و تا زمانی که او راه می‌رود ادامه پیدا می‌کند. مرکز ماساژ درمانی دکتر صابر در حیطه ماساژ درمانی نوزاد، ماساژ برای بی قراری کودک، ماساژ درمانی اوتیسم و بیش فعالی ، ماساژ کودک برای خواب و ماساژ برای رفع دل درد فعالیت می نماید. آموزش ماساژ کودک در منزل و ماساژهای مختلف برای آرامسازی کودکان از خدمات دیگر این مرکز می باشد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

روش های ماساژ کودک در منزل

به طور سنتی روغن هایی که از دانه‌های روغنی درخت خردل به دست می آید به خاطر خاصیت گرم کنندگی در زمستان مورد استفاده قرار می گیرد. و روغن نارگیل که خاصیت خنک کنندگی دارد در تابستان مورد استفاده قرار می گیرد. اغلب هیچ مجموعه روتینی وجود ندارد. مادرها ماساژ بدن کودک را از نواحی شروع می کنند که کودک دوست دارد و منجر به احساس لذت در آنها می شود. در هند مادر یا مادربزرگ روی زمین می نشیند و در حالی که پاهای او کشیده و کودک را روی لباسش قرار داده او را ماساژ میدهد.

پوزیشن های ماساژ هندی کودک

اگر شما دوست دارید که کودک را در منزل ماساژ دهید در حالی که نشسته اید پشت خودتان را با استفاده از یک دیوار راست و مستقیم نگه دارید. یکی دیگر از وضعیت هایی که برای شما راحت است قرار دادن کودک روی لباس خود است. ابتدا با ماساژ های مورد علاقه کودک شروع کنید و سپس حرکات دیگر را انجام دهید.

وقتی که کودک خود را ماساژ می دهید لبخند بزنید و خوشحال باشید که او ماساژ و سرگرمی را در کنار یکدیگر یاد بگیرد. از تکنیک هایی که برای ماساژ کمر هستند استفاده کنید این تکنیک ها را روی کودک خود زمانی که بر روی پاهای شما دراز کشیده اجرا کنید. زمانی که او یاد می گیرد که غلت بزند ممکن است که نخواهد زمان زیادی روی پشتش باشد در نتیجه این پوزیشن مطلوب تر است.

وقتی که کودک شما در این پوزیشن است شما به آسانی می توانید ساعد، دستها، قفسه سینه، شکم و ساق پای او را ماساژ دهید شما همچنین می‌توانید کشش را هم اجرا کنید. اما ممکن است نیاز داشته باشید که او به آرامی نزدیک کنید تا بتوانید سر و صورت او را نیز ماساژ دهید.

ماساژ کودک در منزل به روش آفریقایی

مراقبتهای روزانه در بسیاری از مناطق آفریقا شامل ماساژ کودک در منزل است. تکنیک ها از نظر روغن هایی که استفاده می شود از یک فرهنگ آفریقایی نسبت به فرهنگ دیگر در آفریقا متفاوت است. مادرهای نیجریه ای از روغن کرنال و پالم استفاده می‌کنند در حالی که در غنا از شی باتر استفاده می شود.

ماساژ کودک مربوط به بعد از حمام بچه از بعد تولد شروع میشود و تا سن 3 -4 ماهگی  که در ابتدا به صورت روزانه اجرا می شود اما وقتی که بچه بزرگ تر می شود 3-4 بار در هفته انجام میشود.این تکنیک ها مورد استفاده قرار می‌گیرند تا حرکات بچه قوی تر و انعطاف پذیر تر شوند.

در بسیاری از قسمت ها در آفریقا کودک در حالی که روی پای مادرش قرار می گیرد در یک حوله پیچیده می شود و بعد از حمام از یک پارچه پشمی گرم برای آرام کردن عضلات قبل از ماساژ استفاده می کنند. آنها هم چنین روی سر کودک فشار وارد می‌کنند به خاطر اینکه اعتقاد دارند با این کار موهای آنها به شکل جالبی پوش داده می‌شود.

توجه: به طور سنتی بچه با ساپورت از یک بازو آویزان می شود که به صورت یک تکنیک است که شیوه اجرای آن بی خطر است و از مادر به دختر به ارث میرسد. و بدون راهنمایی‌های یک اثبات کننده با تجربه این شیوه در آنجا اثبات شده است.

آویزان کردن: در حالی که روی یک صندلی نشسته اید کودک را بر روی دامن خود قرار دهید و یک دست خود را زیر کتف او خود مچ دست کودک را محکم بگیرید و به آرامی او را به حالت ایستاده در آورید. با یک دست خود وزن او را بالا ببرید و دست ساپورت کننده وزن را پایین بیاورید که با این کار بازو اندکی کشیده می شود این کار را چندین مرتبه تکرار کنید و سپس با دست مخالف هم انجام دهید.

ماساژ کودک برای خواب

ماساژ کودک نیجریه ای به بهتر خوابیدن، آرام شدن و رطوبت پوست کمک می کند. که مادر  روی صندلی می نشیند و کودک را روی دامن خود قرار می دهد و ضربه های محکم و ریتمیک را در طول بازو، شکم، ساق پا، پا و پشت کودک می زند. و با ضربه هایی سر و صورت کودک را روغنی و چرب میکند. بعد از این ضربه ها کشش انجام می شود به خاطر اینکه آنها معتقدند که این ماساژ باعث رشد و توسعه، قدرت، انعطاف پذیری، تون عضلانی، هوشیاری که با آویزان کردن قسمت های فعال انجام می شود.

کشش: کودک را به صورت روی دامن خود دراز کنید و بازوی او را در دورترین نقطه از پشت قرار دهید و به آرامی به سمت مرکز پشت بیاورید و در حالی که آرنج را محکم نگه داشته اید ضربه های محکمی از شانه تا مچ بزنید و تا انگشتان ادامه دهید.

ساق پا را از دورترین نقطه بگیرید و زانو را خم کنید و پاشنه پای کودک را به سمت کتف بیاورید و برای چند مرتبه تکرار کنید و سپس ضربه های محکمی در طول ساق به سمت پایین بزنید سپس موقعیت خوابیدن کودک را از شکم به طرف پشت تغییر دهید و ماساژ های ساق و بازو را انجام دهید.

فیلم آموزشی کودکان اوتیسم

به طور کلی، کودکان دارای اوتیسمی که محرک دیداری یا یادگیری دیداری اولویت اول آنها می باشد، ممکن است به مدل سازی ویدیویی به عنوان یک تکنیک مداخله ای بهتر در آموزش اوتیسم پاسخ دهند. به طور معمول سه نوع فیلم آموزشی کودکان اوتیسم وجود دارد که برای آموزش انواعی از مهارت ها به کار می رود : فیلم آموزشی اوتیسم کلاسیک، نقطه نظر و خود مدل سازی ویدیویی. فیلم آموزشی درباره اوتیسم شامل فیلمبرداری از عمل مورد هدف است. ویدیو مدل و عمل مورد هدف که به درستی اجرا و کامل شده است را ضبط می کند. این ویدیو سپس برای کودک دارای اوتیسم نمایش داده می شود. کودک ویدیو را تماشا می‌کند و سپس این فرصت را دارد تا آن را اجرا کند. همانطور که قبلا گفته شد فیلم آموزشی اتیسم به طور مؤثر برای درمان اوتیسم و آموزش مهارت های بازی، مهارت های اجتماعی، مهارت های خود یاری، مهارت های زندگی روزمره، مهارت های زبانی و مهارت های آکادمیک استفاده شده است. مرکز توانبخشی کودکان اوتیسم زیر نظر دکتر صابر با در اختیار داشتن فضای آموزشی اوتیسم و بهره گیری از تکنیک های آموزش کودکان اوتیسم و متخصصین مجرب و آگاه به نحوه آموزش اوتیسم در زمینه آموزش مفاهیم و آموزشهای رفتاری و آکادمیک به کودکان پیشرو می باشند.

مدل سازی ویدیویی نقطه نظر (POVM) شامل فیلمبرداری از نقطه نظر مدل است، اغلب فقط دستهای فرد را هنگام تکمیل هدف مدنظر از نزدیک نشان می دهند. این نوع مدل سازی ویدیویی بطور موثر برای آموزش بازی با اسباب بازی به کودکان پیش دبستانی ،مهارت های خود یاری، مانند لباس پوشیدن و مهارت های زندگی روزانه استفاده شده است. POVM تا حدی در حمایت از رفتارهای اجتماعی در کودکان پیش دبستانی و دبستانی دارای اوتیسم مفید بوده است
خود مدل سازی ویدیویی(VSM) شامل فیلمبرداری از کودک دارای اوتیسم در حال اجرای چندباره مهارت هدف و سپس ویرایش ضبط برای ایجاد محصول نهایی است که در آن کودک در حال اجرای صحیح مهارت نشان داده می شود. کودک تنها فیلم آموزشی از خودش را در حال اجرای صحیح عمل می بیند VSM وقت گیر تر است و به دلیل نیاز به ویرایش نیازمند مهارت های تکنیکی بیشتری است؛ اما، هنگام آموزش مهارت های متنوع مفید واقع شده است. بخصوص VSM می تواند مهارت های اجتماعی و زبانی ، رفتار حین انجام تکلیف و پایبندی به انظارات كلاس به عنوان مثال:

فیلم های آموزشی خوب برای اوتیسم

مدل ‌سازی ویدیویی از تقلید، یک جزء ضروری برای ارتباط اجتماعی، حمایت می‌ کند. تماشای یک مدل که یک مهارت را انجام می‌ دهد، یادگیرندگان را تشویق می‌ کند تا رفتارها را تکرار کنند و تعاملات اجتماعی و مهارت ‌های ارتباطی را تقویت می‌ کند. علاوه بر این، استفاده از ویدیوها امکان تعمیم مهارت ‌ها را در محیط‌ های مختلف مانند خانه، مدرسه و محیط‌ های اجتماعی فراهم می ‌کند. ویدیوهای ماهرانه به عنوان نشانه‌ های ثابت عمل می ‌کنند که به افراد کمک می ‌کند رفتارهای آموخته شده را به زمینه‌ های جدید منتقل کنند. یکی دیگر از مزایای آن، عملی بودن و سازگاری این رویکرد است. ویدیوها را می ‌توان با نیازها، ترجیحات و سطوح رشدی فردی تنظیم کرد. این سفارشی ‌سازی یادگیری را مرتبط ‌تر و جذاب ‌تر می‌ کند. تحقیقات نشان می ‌دهد که مدل ‌سازی ویدیویی با تشویق یادگیرندگان به تکمیل وظایف با مداخله کمتر بزرگسالان، استقلال را تقویت می ‌کند. همچنین با ارائه نمایش ‌های واضح و ثابت از رفتارهای مورد انتظار، به کاهش رفتارهای مشکل ‌ساز کمک می‌ کند. به طور کلی، مدل‌ سازی ویدیویی که مبتنی بر شواهد و مورد حمایت تحقیقات علمی است، راهی مؤثر، قابل دسترس و انگیزه ‌بخش برای افراد مبتلا به اوتیسم برای توسعه مهارت ‌های اجتماعی، ارتباطی، زندگی روزمره و بازی ارائه می ‌دهد. تطبیق ‌پذیری این روش به این معنی است که می ‌توان از آن در محیط‌ های مختلف و برای گروه‌ های سنی متفاوت، از جمله بزرگسالان، استفاده کرد. در نتیجه کیفیت زندگی و ادغام اجتماعی آن ها را افزایش می ‌دهد. مدل ‌سازی ویدیویی به یک مداخله برجسته در حمایت از کودکان و بزرگسالان مبتلا به اوتیسم تبدیل شده است. یکی از مزایای اصلی آن، توانایی آن در بهره ‌برداری از نقاط قوت بصری رایج در میان افراد اوتیستیک است. یادگیری بصری از طریق ویدیوها مفاهیم را قابل دسترس ‌تر و جذاب ‌تر می ‌کند و منجر به توجه و انگیزه بهتر می ‌شود. از آن جا که ویدیوها را می ‌توان بارها تماشا کرد، یادگیرندگان می ‌توانند مهارت ‌ها را با سرعت خود تمرین کنند که منجر به اکتساب و حفظ سریع‌ تر می ‌شود. مطالعات به طور مداوم نشان داده‌ اند که مدل ‌سازی ویدیویی اکتساب مهارت را افزایش می ‌دهد در حالی که وابستگی به دستور العمل‌ ها و نظارت بزرگسالان را کاهش می ‌دهد. با توانمند سازی یادگیرندگان برای مشاهده مکرر رفتارهای ایده‌ آل، عملکرد مستقل طیف وسیعی از مهارت ‌های ضروری برای زندگی روزمره و ادغام اجتماعی را تقویت می‌ کند.

فیلم آموزشی کودکان اوتیسم چگونه باشد؟

برای تعیین اینکه آیا نوع فیلم آموزشی کودکان اوتیسم مورد استفاده (یعنی قياس مدل های کلاسیک، خود مدل سازی و نقطه نظر) هم تأثیرگذار است یا نه؛ بررسی های تحلیلی و فراتحلیلی انجام شده است. تا این تاریخ که تفاوتی گزارش نشده است و همه انواع مدل سازی ویدیویی شاخصهای شیوه مبتنی بر شواهد را برآورده کرده است. با در نظر گرفتن متغیر سن فردی که به عنوان مدل ویدیویی عمل می کند، پژوهش ها نشان می‌دهند خواهر، برادر، همسالان و بزرگسالان همگی مدلهای مؤثری می‌توانند بسازند

اینطور گفته می شود، کار با مدلهای بالغ تر زمان کمتر و آموزش کمتری می طلبد، و مقرون به صرفه تر است. در حالیکه اکثر پژوهش های مدل سازی ویدیویی هنگام نشان دادن فیلم آموزشی به کودک دارای اوتیسم بر جلسات یک به یک تمرکز می‌کند، پژوهش نوظهوری وجود دارد که نشان می‌دهد از مدل سازی ویدیویی می توان به طور گروهی هم استفاده کرد. انعطاف پذیری در مدل سازی ویدیویی به عنوان یک مداخله به استفاده و بهره وری آن کمک می کند. در حالیکه مراحل ایجاد یک فیلم آموزشی سابقا نیاز به سطح خاصی از توانایی تکنیکی داشت، با معرفی گوشیهای هوشمند و تبلتها، مهارت های تکنیکی برای خلق مدل ویدیویی تقریبا هم اکنون جهانی شده است. باید در نظر داشت که، این مراحل سازگار با نوع دستگاه استفاده شده و مدل ویدیویی ایجاد شده باشد(یعنی کلاسیک در مقابل خود مدل سازی در مقابل نقطه نظر)،

مراحل ابتدایی فیلم آموزشی درباره اوتیسم به شرح زیر است:
1 – رفتار هدفی را که می خواهید بر آن تمرکز کنید، تعیین کنید.
۲- تعیین کنید از چه کسی می خواهید به عنوان مدل ویدیویی فیلم بگیرید.
٣- تعیین کنید چگونه می خواهید از مدل فیلم بگیرید (یعن کلاسیک در مقابل خود مدل سازی در مقابل نقطه نظر).
۴- از مدل بخواهید رفتار هدف را چندین بار تمرین کند. داشتن تحلیل رفتار یا لیستی از مراحل لازم، می تواند مفید باشد. سودمند است که از مدل بخواهید آنچه را که انجام می‌دهد به زبان بیاورد، یا توصیف کند. یا فکر کند یک کودک هنگام تکمیل عمل طبیعتا چه می‌گوید. سخن گفتن هنگام مدل ویدیویی مهم است چرا که کودکان اغلب شروع می‌کنند به تقلید آنچه که می شنوند یا می بینند.

۵- فیلمبرداری را از مدل هنگام اجرای رفتار هدف با اپلیکیشن موجود روی گوشی هوشمند یا تبلت تمرین کنید.
۶- ویدیو را ببینید تا مطمئن شوید تمام مراحل رفتار هدف را گرفته اید و مطمئن شوید کیفیت صدا و تصویر واضح است.

۷- مدل ویدیویی را به کودک در محیط مناسب و هدایت کننده یاد گیری شان نشان دهید. از حضور اشیاء و مواد مورد نیاز کودک برای تکمیل کار در نزدیکی وی اطمینان حاصل کنید .

۸- مدل ویدیویی را یکبار برای کودک اجرا کنید. چنانچه شیئی برای رفتار هدف مورد نیاز است آن را نزدیک جاییکه در دسترس کودک است قرار دهید یا مطمئن شوید بلافاصله آیتم مورد نظر را هنگام اتمام ویدیو در دسترس آن ها می‌گذارید.  ۹- چنانچه کودک تقلید کرد او را تشویق کنید. اگر کودک تقلید نمی‌کند ویدیو را دو مرتبه اجرا کنید.

۱۰- اگر کودک سه تلاش ناموفق دارد، به راحتی به کودک به طور فیزیکی انگیزه دهید تا رفتار هدف را اجرا کند. تحریک فیزیکی به آن ها کمک می‌کند بفهمند چه انتظاری از آن ها می رود و سطح موفقیت شان را افزایش می دهد.

کودکان دارای اوتیسم اغلب دوست دارند فیلم آموزشی اوتیسم را بارها و بارها تماشا کنند. مادامی که آن ها رفتار هدف را اجرا می کنند، تماشای ویدیوها مهارت را تقویت می کند. آن ها می‌توانند ویدیو را چندین بار در روز یا هفته تماشا کنند. همانطور که قبلا ذکر شد، محققان در یافته اند که کودکان می‌توانند چند عمل را از طریق مدل سازی ویدیویی همزمان یاد بگیرند، بنابراین برای انتخاب چندین رفتار هدف همزمان راحت باشید. همه کودکان به فیلم آموزشی اوتیسم پاسخ نمی دهند، اما کسانی هم هستند که سریع واکنش می‌دهند. چنانچه کودکی در حال تلاش است می توانید همیشه به عقب برگردید یا ویدیو را بررسی کنید ببینید آیا لازم است چیزی دوباره ضبط شود. مدل سازی ویدیویی مداخله ای است که بخوبی در مورد آن پژوهش شده و مراقبان کودک، پرستاران و پزشکان نیز می‌توانند آن را استفاده کنند و ابزاری بسیار کارآمد و مؤثر است که طیف وسیعی از رفتارهای هدف را در مجموعه ای از محيطها پوشش می دهد. طی سی سال گذشته، مدل سازی ویدیویی شیوع بیشتری یافته است و ابزاری قوی است که زندگی کودکان دارای اوتیسم را بطور مستمر غنی می سازد.

منابع:

mastermindbehavior.com

سوالات متداول:

1-آیا زیرنویس فیلم‌ها برای کودکان اوتیسم مفید است؟
برای کودکان خواندن، زیرنویس می‌تواند به درک بهتر دیالوگ‌ها کمک کند. اما برای کودکان غیرخواندن، زیرنویس ممکن است حواس‌پرتی ایجاد کند. بهتر است نسخه‌های بدون زیرنویس یا با زیرنویس بسیار ساده را انتخاب کنید. در برخی موارد، زیرنویس‌های تصویری (پیکتوگرام) می‌توانند مفید باشند.

2-چگونه می‌توان از فیلم برای آموزش مهارت‌های خودیاری استفاده کرد؟
فیلم‌های آموزشی که مراحل کارهایی مانند مسواک زدن، لباس پوشیدن یا غذا خوردن را به صورت مرحله به مرحله نشان می‌دهند بسیار مؤثرند. بهتر است این فیلم‌ها را قبل از انجام فعالیت با کودک تماشا کنید و سپس همان مراحل را عملاً انجام دهید. تکرار فیلم و تمرین عملی با هم بهترین نتیجه را دارد.

انواع لکنت زبان چیست

هر گونه اختلال در تداوم، سرعت، سهولت در تولید، برنامه ریزی، ریتم گفتاری و یا ترکیبی از این عوامل باعث ایجاد پدیده ای به نام ناروانی می شود. به عبارتی هر گونه از هم گسیختگی و آشفتگی جریان طبیعی گفتار منجر به لکنت زبان در فرد می گردد. مرکز گفتاردرمانی کودکان و بزرگسالان دکتر صابر در زمینه گفتاردرمانی لکنت زبان در کودکان و بزرگسالان با در اختیار داشتن امکانات روز دنیا و استفاده از تکنیک های تخصصی گفتاردرمانی لکنت زبان  به درمان انواع لکنت کودکان و بزرگسالان می پردازد. گفتاردرمانان مجرب مرکز دکتر صابر با توجه به این نکته که انواع لکنت زبان کودکان چیست از روش های درمان لکنت بسته به شرایط و توانایی ها و نواقص فرد بهره می برند تا به بهترین نتیجه درمانی دست یابند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی و رفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

انواع لکنت زبان چیست:

برای توضیح این مورد که انواع لکنت زبان چیست باید به موارد زیر اشاره نمود

1 . ناروانی طبیعی ( Normal Non-fluency ) یکی از انواع لکنت زبان می باشد( نمونه ی صوتی ندارد )

این ناروانی در کودکان محدوده ی سنی ۲ تا ۵ سال دیده می شود و علایم آن تکرار در سطح کلمه و گاهی عبارت و جمله . کودک از ناروانی خود آگاه نیست . نوع ناروانی فقط تکرار است، تکرارها کمتر از ۳ بار هستند و تنش و تقلایی هنگام صحبت کردن وجود ندارد.

2 . لكنت زبان دوران رشد ( Developmental Stuttering)

ون رایپر بر این باور است که لکنت زبان زمانی پدید می آید که در جریان طبیعی گفتار، وقفه ای ناگهانی و غیر طبیعی به واسطه تکرار صداها و هجاها و کلمات و حتی عبارات ، کشیده گویی صداها و هجاها و کلمات و نیز به میان اندازی صداها و هجاها و کلمات دیگر و قفل شدن دهان ، ایجاد شود و بعضا با رفتارهای وابسته همراه باشد.

مهم ترین علائم و تظاهرات لكنت زبان عبارتند از:

1 ) تکرار(repetition)  : تکرارها ممکن است در عبارت ، کلمات یا گروه کلمات ، هجاها یا گروه های هجاها، واج ها یا وضعیت های تولیدی مقدماتی جهت تولید واج ها به وقوع بپیوندد.

۲ ) گیر(block)  : به معنی توقف های کامل در روند گفتار است . گیر ها نیز مانند تکرارها از لحاظ شدت، دیرش ، تقلای فیزیکی و رفتار های وابسته انواع گوناگون دارند.

3 ) کشیده گویی ( prolongation ): عبارت است از طولانی ادا کردن کلمات، هجاها و صداها ( به ویژه واکه ها).

گزارش موردی از لکنت زبان دوران رشد :

” س ” پسری ۲۰ ساله می باشد که از سن ۳٫۵ سالگی لکنتش شروع شده است. لکنت او با تکرار قسمت هایی از کلمه آغاز شد (علت تکرار، نبود هماهنگی اندام های گویایی با یکدیگر است.) و بعد از مدت کوتاهی کشش صداها نیز به رفتارهای لکنت اضافه شد . حالتی که در آن جریان هوا یا صدا ادامه دارد اما حرکت تولید گرها متوقف شده است که علت آن نبود هماهنگی بین تنفس و حرکات اندام های گویایی می باشد. رشد لکنت کودک در ابتدا حالت نوسانی داشته به صورتی که در شرایط پراسترس و هیجانی مقدار آن افزایش می یافته ولی در محیط آرام و بدون اضطراب، میزان لکنت بسیار کم می شد اما با افزایش سن میزان لکنت نیز زیاد شد و بیشتر به صورت گیر کردن بروز کرد. سابقه وجود لکنت در خانواده ی مادری دیده می شود و خاله و پسر دایی مراجع نیز لکنت داشته اند. والدین تک زبانه هستند. هنگامی که کودک برای اولین بار لکنت کرده، والدین با لحنی پر از اضطراب و عصبانیت از کودک خواسته اند روان صحبت کند . همواره کودک را به آرام صحبت کردن و نفس گرفتن قبل از شروع کلام تشویق کرده اند.

به علت خجالتی بودن کودک و مسخره شدن توسط همکلاسی ها در مدرسه و ادامه ندادن گفتاردرمانی در سن ۱۰ سالگی، میزان لكنت تغییری نکرده و بهبود نیافته است.

در حال حاضر لكنت این فرد بیشتر به صورت گیر همراه با لرزش در عضلات دور لب و گونه بروز می کند . این پدیده زمانی اتفاق می افتد که فرد به طور نامناسب جریان هوا یا صدا را متوقف می کند ، در حالی که حرکت اندام های گویایی ادامه دارد . به نظر می رسد کلمات شنیده شده با فشار زیادی از دهان گوینده به بیرون پرتاب می شوند. در واقع علت اصلی گیر، نبود هماهنگی بین تنفس و حرکات اندام های گویایی است. سفت شدن عضلات و بروز گیر ممکن است در سطح حنجره و مناطق بالاتر گفتار اتفاق بیفتد . همچنین مراجع هنگامی که به لکنت می افتد با عقب بردن سر و بستن چشم و فشردن دست هایش به هم قصد دارد خود را از لکنت رها کند.

اصطلاحا به این رفتارها، رفتارهای رهایی می گویند یعنی فرد فکر می کند با انجام چنین کارهایی می تواند کلمه مورد نظر را راحت تر بیان کرده و خود را از لکنت رها کند . بسیار ان این رفتارها برای افراد لکنتی عادت شده اند و به صورت غیر ارادی آنها را انجام می۔ دهند. علاوه بر رفتارهای رهایی ، نوع دیگری از رفتارها به نام رفتارهای اجتنابی در این افراد دیده می شود و زمانی بروز می کنند که فرد لکنت خود را پیش بینی کرده و تجربه های منفی ای را که هنگام لكنت کردن داشته به یاد می آورد و تلاش می کند با انجام چنین رفتارهایی از گرفتار شدن خود در لكنت حین صحبت کردن جلوگیری کند.

در این مراجع رفتارهای اجتنابی به صورت تغییر کلمه و مکث های نابه جا در شروع کلمه ای که پیش بینی می کند در آن به لکنت می افتد، دیده می شوند.

در حال حاضر ، مراجع به سطحی از اعتماد به نفس رسیده که علی رغم شکست در رسیدن به نتیجه ی مطلوب ، قصد دارد جلسات درمان را ادامه دهد تا به گفتار روان برسد.

نمونه ی صوتی شماره 16 در قسمت نمونه های اصلی، صدای مراجع حین خواندن متن است . نمونه ی صوتی شماره 17 ، خواندن متن بعد از چهار ماه گفتار درمانی مداوم می باشد. با رعایت نکات درمان و اجرای روش های درمانی میزان لکنت مراجع کاهش یافته است .

متن هدف : صبح همگی بخیر / عيد شما مبارک / خانم خوبن؟ / چند وقته از بچه ها خبری ندارم / شما محبت دارین / تلفن با شما کار داره / یکم صدای تلويزيونو کم کن.

گفته­ی بیمار (واج نگاری بر اساس الگوی کتاب یدالله ثمره):

sobhe hamegi beXeyr.Peyde šomâ mobârak.Xânom Xuban?čan vaqte Paz bačehâ Xabari nadâram/

/šomâ mohabat dârin.telefon bâ šomâ kâr dare yekam sedâye televiziyuno kam kon/

قسمت های پر رنگ شده ، نشانه گیر کردن های مراجع حین خواندن متن است.

ویژگی های نمونه ی صوتی (نمونه ی صوتی شماره ی ۱۶):

1  . گیرهای شدید همراه با لرزش در عضلات دور لب و گونه

صبح همگی بخیر / عید شما مبارک / خانم خوبن؟/ چند وقته از بچه ها خبری ندارم/ شما محبت دارین، تلفن با شما کار داره / یکم صدای تلویزیونو کم کن . (صداهایی که بیمار روی آن ها گیر می کند، با خط تیره مشخص شده اند.)

2  . بروز رفتارهای رهایی به صورت بستن چشم و فشردن دست ها به هم

3  . میزان لكنت : ۳۷٪ (تعداد کلمات لكنت شده تقسیم بر كل كلمات گفته شده ، بیانگر میزان لكنت است . )

میزان لکنت بیمار برای سطح خواندن متن ، نسبتا بالاست.

گزارش موردی از لکنت دوران رشد  (2) :

“ع” پسری ۴ ساله است که از سن ۳ سالگی لکنتش با تکرار کلمات تک هجایی و قسمت هایی از کلمه آغاز شده است. بعد از مدت کوتاهی کشش و گیر نیز به رفتارهای لکنتش اضافه شده اند. شروع گفتار کودک با تأخیر بوده و اولین کلمه را در ۲ سالگی گفته است. در حال حاضر نیز خطا در تولید صداهای گفتاری دیده می شود و مهارت های زبانی کودک متناسب با سن وی نیست. از لحاظ عاطفی بسیار پرخاشگر و عصبی است و طبق گفته های مادر، فیلم های جنگی و ترسناک زیاد می بیند که منجر به بروز کابوس های شبانه شده اند.

هنگامی که کودک برای اولین بار لکنت کرده ، والدین با تنبیه کلامی او را وادار به تصحيح گفته خود کرده اند . رشد لکنت کودک حالت نوسانی دارد . در بازی با هم سن و سالان میزان آن کمتر شده ، ولی در خانه به علت پرخاشگری های زیاد و نبود رابطه ی خوب میان کودک و ا اعضای خانواده ، میزان لكنت افزایش می یابد . سابقه­ی وجود لکنت در خانواده وجود ندارد ، اما والدین دو زبانه هستند (زبان اول و فارسی) و با یکدیگر به زبان اول صحبت می کنند . طبق گفته های مادر ، یکی از علل پرخاشگری های کودک صحبت کردن پدر و مادرش به زبان اول است زیرا به طور کامل متوجه گفتار آنها نمی شود .

در حال حاضر کودک زمانی که به لکنت می افتد با کوبیدن پاهایش روی زمین و بستن چشم‌هایش و فشار دادن آنها به هم سعی می‌کند خود را از لکنت رها کند.

نمونه صوتی شماره ۱۸ در قسمت نمونه های اصلی صدای مراجع حین خواندن شعر می باشد

شعر هدف : شبا که ما می خوابیم ، آقا پلیسه بیداره ، ما خوابه خوش می بینیم ، آقا پلیسه دنباله شکاره ، آقا پلیسه دزد و به چنگال میندازه.

گفته­ی بیمار (واج نگاری بر اساس الگوی کتاب یدالله ثمره):

/šabâ mâ miXâbim Pâqâ pulise bidâle,mâ Pâbe Puš mibinim, Pâqâ pulise dombâle šekâle, Pâqâ pulise dozdo čangæl mengâze/

12 زبان اول غیر فارسی است ولی خانواده در محیط فارسی زبان زندگی می کنند.

13 شبا ما می خوابیم ، آقا پولیسه بیداله ، ما آبه اوش می بینیم ، آقا پولیسه ددنباله شـــــکاله آقا پولیسه دزدو چنگل منگازه.

قسمت های پر رنگ شده بیانگر گیر ، قسمت های دارای خط ، بیانگر تکرار و قسمت های دارای خط و پر رنگ شده بیانگر کشش می باشند . (تکرار صدای /d/ در کلمه ی /dombale/ کشش صدای /š/ در کلمه­ی /šekar/ ).

ویژگی های نمونه ی صوتی :

1  . رفتارهای لکنت شامل : گیر ، تکرار ، کشش

2  . بروز رفتارهای رهایی به صورت کوبیدن پاها روی زمین و بستن چشم ها و فشردن آن ها به هم

3  . میزان لكنت : ۵۲٫۶٪

4  . خطاهای تولیدی شامل حذف صدای /X/ و جانشینی صدای /g/ به جای /d/ و /L به جای /r/

5  . حذف حرف اضافه ى /be/ و حرف ربط /ke/

نتایج حاصل از تحلیل نمونه ی صوتی بیانگر وجود گیر ، تکرار و کشش در خواندن شعر می باشد . عمده ی رفتار لکنت از نوع گیر است اما کشش صداهای /š/ در کلمه /šekar/  ، تکرار صدای /d/ در کلمه ی /dombale/ و صدای “m” در کلمه ی / mindaze/   ←  / mengaze / شنیده می شود.

علاوه بر لکنت ، خطاهای تولیدی به صورت حذف صدای /X/در ابتدای کلمات /Xabe/ و /Xos/ جانشینی صدایL/  / به جای /r/ در کلمه ی /bidare/ و /Sekar/ و صدای /g/ به جای “d” در کلمه ی  / mindaze/   ←  / mengaze /  وجود دارد . همچنین به علت پایین بودن مهارت های زبانی کودک ، حرف اضافه­ی /be/ را در جمله be čangæl mengâze// و حرف ربط /ke/ را در جمله /Saba ke ma miXabim/  حذف کرده است.

در قسمت سایر ، به نمونه ی صوتی ۸ مراجعه کنید : پسری ۲۴ ساله که از طریق مطالعه ی کتاب های مرتبط با اختلال ، خود درمانی کرده و در حال حاضر با هدف همکاری با گفتار درمانگر و کمک به مراجعین مبتلا به لکنت به کلینیک مراجعه کرده است.

3  . لكنت اکتسابی ( Acquired Stuttering) (نمونه ی صوتی ندارد)

لكنت اکتسابی نوعی از ناروانی در گفتار است که پس از دوران کودکی ایجاد می شود و بر اساس علت ایجاد کننده ی آن ها به دو نوع لكنت عصب زاد (نورولوژیک) و لكنت روان زاد اسایکولوژیک) تقسیم بندی می شوند.

– لكنت عصب زاد (نورولوژیک) : گونه ای از لکنت اکتسابی است که در اثر آسیب های ناشی از سکته ، ضربه به سر ، تومور و یا بیماری هایی مثل پارکینسون و مسمومیت دارویی ایجاد میشود . این لکنت همانند لکنت رشدی علائمی نظیر تکرار ، کشیده گویی و گیر دارد ؛  البته تفاوت­هایی نیز دارد که می توان با کمک آن ها این دو نوع لكنت را از هم افتراق داد به عنوان مثال تکرارهای لکنت عصب زاد برخلاف لکنت رشدی فقط در ابتدای کلمه رخ نمیدهند بلکه در بخشهای انتهایی کلمه نیز بروز می‌یابند و یا کم و خفیف بودن رفتارهای وابسته در این نوع لکنت که آن را متفاوت از لکنت رشدی می کند .

– لکنت روان زاد (سایکولوژیک) : اختلالی در روانی گفتار است که  معمولن پس از یک دوره طولانی استرس یا فشارهای عاطفی و روانی ایجاد میشود . الگوی لکنت روان زاد نیز مشابه لکنت رشدی است به این معنی که رفتار هایی نظیر تکرار گیر و کشیده گویی دارد با این تفاوت که رفتارهای وابسته به آن متفاوت از لکنت رشدی و غیرمعمول هستند .

سوالات متداول:

1-تفاوت لکنت و تپق زدن (Cluttering) در چیست؟
تپق زدن (Cluttering) یک اختلال گفتاری مجزا است که با سرعت بالای گفتار، حذف هجاها، و بیان نامفهوم جملات شناخته میشود. برخلاف لکنت، فرد از مشکل خود آگاه نیست و گفتارش شبیه به «بریده بریده شدن» است.

2-آیا لکنت موقعیتی (Situational Stuttering) یک نوع مجزاست؟
خیر. لکنت موقعیتی به شرایطی اشاره دارد که لکنت فرد در موقعیت های خاصی (مثل صحبت با تلفن، سخنرانی) تشدید میشود. این حالت زیرمجموعه انواع اصلی لکنت (رشدی، عصبی یا روانی) قرار میگیرد و به عنوان یک نوع مستقل شناخته نمیشود.

تست ام اس در خانه

بیماری عصبی به تدریج پیشرفت می کند که به غلاف میلین در سیستم اعصاب مرکزی اسیب می رساند . ام اس در بیمار باعث التهاب می شود و غالبا میلین را از بین می برد .شروع معمولا بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی می باشد ؛  شیوع : ۶۰-۱۰۰ نفر در ۱۰۰۰۰ ؛  زنان تقریبا دو برابر بیشتر از مردان است. تست های تشخیص ام اس شامل معاینه متخصص و ام آر ای می باشد که شرایط بیمار را مشخص می کنند. در مرحله بعد یک متخصص کاردرمان با انجام تست خانگی ام اس، وضعیت جسمی بیمار را بررسی می کند و برنامه درمانی مناسب را ارائه می کند. مرکز تشخیص و درمان ام اس دکتر صابر در زمینه تشخیص و درمان ام اس با تیم مجرب و تخصصی خود به ارائه خدمات توانبخشی ام اس در کلینیک و انجام تست ام اس در خانه و کاردرمانی ام اس در منزل برای مراجعینی که توانایی حضور در مرکز را ندارند می پردازد.

علت ام اس خاص ناشناخته است . احتمال می رود ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی دخیل باشد . اکثر محققان معتقدند که ام اس یک بیماری خود ایمنی است (نقص سیستم ایمنی بدن و حمله به میلین اعصاب) . شواهدی وجود دارد که نشان می دهد ممکن است ام اس توسط ویروس ایجاد شده باشد و افراد خاصی به دلیل عوامل ژنتیک مستعدتر هستند .

انواع ام اس

انواع اصلی با الگوهای ام اس موارد زیر هستند (۳ نوع اول معمول تر هستند):

1  . عود کننده : مشخص شدن با حملات کاملا مشخص (عود) و به دنبال آن بهبودی جزئی یا کامل . شایع ترین نوع (۷۰٪ در زمان تشخیص)

2  . ام اس پیشرونده اولیه : نسبتا نادر (۱۰ تا ۱۵٪ در زمان تشخیص) ، مبتلایان به این نوع بیماری ام اس از ابتداء بدتر شدن و وخیم شدن بیماری با عود نامشخص

3  . ثانویه – پیشرفت کننده : 2/1 از مبتلایان به نوع عود کننده ، در طی ۱۰ سال تشخیص ، بدتر شدن با افزایش سطح ناتوانی

4  . عود پیشرونده : نسبتا نادر ، حملات با ترکیب وخیم شدن ثابت و عود و بدون بهبودی

5  . ام اس خوش خیم : تعداد حمله کم با دوره طولانی بهبودی و کمی ناتوانی بعد از ۱۵ سال . حدود ۲۰ – ۲۵٪ افرادی که در ابتدا مبتلا به ام اس عود کننده تشخیص داده می شوند دارای این نوع هستند.( ام اس خفیف)

6  . ام اس بدخیم : در طول ۵ سال از تشخیص ناتوانی به سرعت در حال پیشرفت است ؛  بسیار نادر

علائم تشخیص ام اس

علائم و نشانه ها به قسمت یا قسمتهایی از سیستم اعصاب مرکزی که تحت تأثیر قرار می گیرند بستگی دارد . قسمت های آسیب دیده میلین اغلب ضایعات” یا “پلاک” نامیده می شوند . نتیجه ممکن است طیف گسترده ای از علائم ام اس را نشان دهد و شامل ۳ دسته می باشد :

1  . اولية (مستقیم با دمیلیناسیون) : خستگی زودگذر ، دوبینی ، نوریت اوپتیک ، پارستزی ، ضعف حرکتی ، آتاکسی ، راه رفتن ناپایدار ، اختلال عملکرد روده و مثانه ، درد ، کاهش شناخت ، اسپاسم ، نورالژی دیسارتری ، دیسفاژی

2  . ثانویه (عوارض علائم اولیه) : انقباضات ، عفونت مجاری ادراری ، زخمهای دکوبیتوس ، درد ، اختلالات شناختی

3  . ثالثیه (ناشی از واکنش به علائم اولیه و ثانویه) : تأثير عاطفی ، اجتماعی و شغلی این بیماری بر فرد ، خانواده و جامعه

مدیریت پزشکی در درجه اول روی علائم بیماری ام اس تمرکز دارد:

داروهای ضد التهاب برای محدود کردن التهاب در دوره های تشدید بیماری به عنوان مثال پردنیزون – اما دارای عوارض جانبی گسترده)

چندین داروی جدید برای کند کردن پاسخ سیستم ایمنی بدن برای افراد مبتلا به ام اس عود کننده و جلوگیری از این بیماری تا کند کردن روند بیماری.

تست ام اس در خانه

تست خانگی ام اس شامل

تمام حیطه های کاری (مراقبت از خود ، بهره وری و اوقات فراغت)

اجزای عملکردی

جسمی : قدرت ، استقامت / خستگی ، تون ، هماهنگی ، چابکی ، عملکرد دست ، کنترل تعادل / پوسچر ، دامنه

حرکتی فعال/ دامنه حرکتی غیرفعال / عملکردی ، تحرک ، فرایند حسی ، درک بصری

شناختی : توجه ، تمرکز ، حافظه ، یادگیری ، حل مسئله ، تصمیم گیری

عاطفی : ارزش ها ، اعتقادات ، خودپنداره ، مهارتهای مقابله ، مهارتهای ارتباطی

محیط : موانع در خانه و محل کار و همچنین اصلاحات

نمونه هایی از ارزیابی های استاندارد برای استفاده : MMSE , FIM , COPM  ؛  قدرت گریپ دست  ، Qual – OT (ابزار ارزیابی کیفیت زندگی) ؛  مقياس تأثیر خستگی  ؛  مقیاس اصلاح شدهAshworth  (تون عضلانی) ؛  آزمون تعادل برگ ؛  ارزیابی ادراکی OSOT ؛  تست درک بصری مستقل از حرکتی

درمان توانبخشی ام اس پس از تست تشخیصی

مدل های درمانی شامل : درمانی ، جبرانی ، نگهداری ، پیشگیری و سازگاری با محیط است.

جسمی : کلید ، فعال بودن است . استفاده از یک برنامه ورزشی و آموزش در مورد مکانیک بدن خور بهبود قدرت و شرایط کلی بدنی . آموزش تکنیکهای مختلف برای کمک به مدیریت ضعف اندام فوقانی و یا هماهنگی . آموزش مهارت های مدیریت خستگی (به عنوان مثال ، قدم زدن ، ساده سازی کار) برای کر حفظ انرژی و در نتیجه لذت بردن از فعالیتها . اسپلینت ، کشش و دامنه حرکتی برای جلوگیری از انقباضات ارائه تجهیزات سازگار به عنوان تکنیک جبرانی در افراد دارای مشکل در انجام فعالیت های روزمره زندگی . ارائه دستورالعمل در مورد جابجایی های ایمن . مداخلات نشستن و پوزیشن دهی مناسب.

شناختی : استفاده از تکنیکهای درمانی و جبرانی برای درمان اختلالات شناختی .

– درمان

استفاده از برنامه های رایانه ای و یا کارهای کاغذی برای افزایش توجه ، حافظه و غیره . به عنوان مثال ، تکنیک های جبرانی ؛  نوشتن یا استفاده از تایمر برای کمک به افراد در به یادآوری اطلاعات . برای افراد دارای اختلال شناختی شدید ، دریافت آموزش های لازم توسط خانواده در مورد اختلالات و سازگاری در خانه و یا حفظ امنیت فرد . سایر زمینه های آموزش عبارتند از : مهارتهای مدیریت زمان ، برنامه ریزی ، ایمنی و غیره .

عاطفی : استفاده از تغییرات نقش ، فعالیتهای ایجاد اعتماد به نفس و مهارتهای مقابله ای برای کمک به افراد در تنظیم فرایند این بیماری و تغییر شرایط ؛  مفید بودن تعامل گروهی برای یادگیری از یکدیگر . زمینه های دیگر عبارتند از : آموزش مدیریت استرس ، تعیین اهداف ، افزایش احساس کنترل در زندگی فرد ، ا تشویق همکاری و پشتیبانی خانواده و غیره

محیط  : توصیه هایی برای افزایش ایمنی و حفظ انرژی ، آموزش برای بیمار  ام اس و خانواده در مورد بیماری ام اس و چگونگی تأثیر آن بر عملکرد آموزش پشتیبانی در اجتماع و جستجوی خدماتی مانند حمل و نقل عمومی (در صورت عدم امکان ادامه رانندگی) . آموزش مدیریت خستگی و عملکرد دستگاه های کمکی و غیره

سوالات متداول:

1-تست ام اس در خانه به چه صورت انجام می‌شود؟
این تست‌ها معمولاً شامل پرسش‌نامه‌های ارزیابی علائم مانند خستگی مزمن، تاری دید، اختلال تعادل، بی‌حسی اندام‌ها و مشکلات شناختی هستند. برخی اپلیکیشن‌ها یا ابزارهای دیجیتال نیز برای این کار طراحی شده‌اند.

2-چه زمانی بعد از مشاهده علائم باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت تجربه علائم پیشرونده‌ای مانند بی‌حسی مداوم، تاری دید، خستگی غیرعادی یا اختلال تعادل، باید فوراً به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کرد.