نویسنده: mehdisaber

یکپارچگی حسی بویایی

باتوجه به تحقیقات اخیر ، سیستم بویایی ابتدایی­ ترین حسی است که خطر را در اطراف محیط برای ما تشخیص می­دهد مثل غذاهای فاسد ، دود ، و بسیاری از مواد سمی دیگر . در طول روز ، مولکول­های بویایی که در فضا در جریان هستند ، به دماغ ما وارد می­شوند . هنگامی­که می­خواهیم چیزی را بیشتر بو کنیم، حجم بیشتری از آن مولکول­ها را وارد حفره بینی خود می­کنیم که گیرنده­ های شیمیایی تکانه ­هایی به قسمت بویایی ارسال می­کنند. متفاوت با سایر اطلاعات حسی ، فقط حس بویایی پیام­ها را مستقیم به سیستم لیمبیک مغز ارسال می­کند و بلافاصله احساسات و خاطرات راه ­اندازی می­شوند. اختلال در یکپارچگی حس بویایی موجب مشکلات تغذیه ای و بی قراری در کودکان می گردد. مرکز درمان اختلال پردازش حسی در زمینه حساسیت حس بویایی با تمرینات کاردرمانی حسی و حساسیت زدایی برطرف می گردد.

مفهوم یکپارچگی حسی بویایی

اختلال یکپارچگی حسی در حس بویایی به شرایطی گفته می‌شود که مغز کودک نمی‌تواند اطلاعات بویایی را به‌درستی پردازش یا سازمان‌دهی کند. این حس، نخستین و قدرتمندترین سیستم هشداردهنده بدن نسبت به خطرهایی مانند غذاهای فاسد یا گازهای سمی است که سیگنال‌هایش مستقیماً از گیرنده‌های بویایی به سیستم لیمبیک ارسال می‌شود و بلافاصله احساسات و خاطره‌ها را فعال می‌سازد 
در کودکانی که اختلال یکپارچگی حسی بویایی دارند، ممکن است نسبت به بوهای معمولی واکنش‌های غیرطبیعی از جمله بی‌قراری، تهوع یا بی‌اعتمادی نشان دهند. در مقابل، برخی دیگر حس بویایی ضعیفی دارند و از این رو سلامت و اشتهایشان آسیب می‌بیند، چراکه ممکن است بوی دود یا غذاهای فاسد را حس نکنند و دچار خطر شوند

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

هنگامی­که درمورد بو فکر می­کنید ، احتمالا به بوی گل رز ، پای سیب یا سگ بدبوی خود فکر می­کنید. قطعا هرچیزی و هرکسی یک بوی مخصوص به ­خود را دارد ، که بیشتر ما می­ آموزیم که چگونه از به­ خاطر آوردن بوها جلوگیری کنیم مگر اینکه بوی عطر خوشبو یا زننده خاصی را داشته باشند.

حساسیت بیش­ ازحد حسی بویایی

کودکی با فعالیت بیش ­ازحد سیستم پردازش حس بویایی ممکن است به­ صورت رگباری بوها و پاسخ­های قوی از بوهایی که دیگران از آن لذت می­برند را تجربه کند ، همچنین او متوجه است اما آن را تحمل می­کند ، یا ممکن است به­ صورت آگاهانه از آن اطلاع نداشته باشد. بوی بدن و نفس سایر افراد  یا بوی ادکلن­ها و لوسیون­ هایی که به­ کار می­برند ممکن است برای کودکی با حساسیت بالای حسی منزجرکننده باشد. بوی یکسری از غذاهای ویژه ممکن است سبب ایجاد حالت تهوع درچنین کودکی گردد. این کودک ممکن است به بوی تجهیزات پاک ­کننده ، محافظت­کننده­ های بدن و گازهای تولیدشده از فرش و مبلمان تازه بسیار حساس باشد. سوپرمارکت­ها ، رستوران­ها ، و تجمع­های روزهای تعطیل که بوی غذاها و بوهای مختلف افراد مختلفی درآن وجود دارد بسیار برای کودک آسیب­ زننده است. در بین تنوع مواد شوینده لباس هم­کلاسی­ها ، بوی اتاق رختکن و بوی جوراب در باشگاه ، غذاهای متنوع و درب باز سطل آشغالی که در کافه­ تریا قرار دارند و سینی­ ها را درآن خالی می­کنند علاوه­ بر بوی مواد پاک ­کننده ، بوی فضاهای مدرسه می­تواند بسیار ناخوش­ آیند باشد. داخل استخر ، باغ­ وحش و پمپ­ بنزین می­تواند به جهنمی برای بینی­ های حساس تبدیل شود. بویایی حساس درهنگامی­که فرد دچار سردردهای میگرنی است ، فزونی می­یابد.

حس بویایی پایین و جست­ وجو گری حسی

برخی افراد دارای حس پایین بویایی هستند . آن­ها نمی­توانند به­ راحتی بوی عطرها را حس کنند و ممکن است اشتهای آن­ها کاهش یابد . چراکه آن­ها بوهایی مثل بوی دود را حس نمی­کنند ، ممکن است امنیتشان دچار مشکل شود. در موارد نادر از کاهش حس بویایی و عدم داشتن بویایی به ­طورکامل درک بو از بین می­رود یا کاهش می­ یابد ، که ممکن است در آسیب­های عصب کرانیکال ، عفونت­های تنفسی، ضربه مغزی ، داروهای ویژه و دیگر شرایط به ­وقوع بپیوندد.

چون حس بویایی آن­ها بسیار ضعیف شده است ، کودکان دارای حس پایین بویایی اشیا را برای کشف بویایی و تحریک بیشتر بو می­کنند. یک کودک ممکن است مداد را قبل­ از اینکه از آن استفاده کند ، کتابی را قبل از خواندن ، یا حیوانی را که از آن نگه­داری می­کند را بو بکشد. علاوه­ براین ، عده ­ایی ممکن است سایر افراد را برای به­دست ­آوردن حس قوی­تر بو بکشد . این اتفاق بیشتر در کودکانی با مشکلات شناختی یا طیف اختلالات اوتیسم دیده می­شود که آن­ها شیوع بیشتری از حس پایین بویایی دارند.

برخی از کودکان به ­صورت فعال به­ دنبال عطرهای بسیارقوی از طریق روش­های نادرستی می­پردازند. برای مثال ، یک نوجوان با ناتوانی هوشی که در خانه ­های حمایتی زندگی می­کند ، می­دود تا قوطی­ های آشغال را درهر زمانی­که بتواند و بشود ، بو بکشد ، اگر ازاین حرکات آنها جلوگیری نکنیم ، دور چمن می­چرخد تا خود را اشباع کند. این پسر آموخته است که گاهی ویکس­واپوراب را قبل از ورود به گروه پیاده­ روی بو بکشد. مواد روغنی ضروری باشدت بویایی کمتر ممکن است باعث شود که از طریقی درآن پیش­قدم شود و خود را تحریک کند تا نیازهای بویایی غیرقابل خود را ارضا کند.

بیش‌حسی بویایی در کودکان

بیش‌حسی بویایی زمانی رخ می‌دهد که کودک نسبت به رایحه‌های معمولی حساسیت شدید نشان دهد. حتی بوی بدن دیگران، عطر یا بوی محیط مدرسه می‌تواند برای او ناخوشایند و تحریک‌گر باشد و موجب حالت تهوع و اضطراب شود این حساسیت ممکن است در مکان‌های شلوغ مانند رستوران‌ها، سوپرمارکت یا اتاق رختکن بسیار شدید شود، به‌ویژه اگر کودک دچار سردرد میگرنی نیز باشد که آن را تشدید می‌کند

 پیامدها و خطرات اختلال بویایی

بازداری یا پاسخ‌دهی غیرطبیعی به بو می‌تواند تأثیرات جدی بر تغذیه، ایمنی و روابط اجتماعی کودک داشته باشد. حساسیت بالا ممکن است باعث پرهیز از غذاهای خاص یا دشواری در محیط‌های گروهی شود. از سوی دیگر، کم‌حسی بویایی خطراتی مانند عدم تشخیص دود یا گاز سمی را به همراه دارد 
افت اشتها، سردرگمی، خستگی مفرط، و مشکلات تغذیه‌ای از جمله پیامدهای شایع هستند، و این می‌تواند روی رشد جسمی و ذهنی کودک اثرات منفی داشته باشد.

سوالات متداول:

1- چگونه کم‌حسی بویایی در کودک دیده می‌شود؟
عدم واکنش به بوهای مهم مثل دود، یا رفتارهایی مثل بو کردن اشیاء برای تحریک حس بویایی.

2- آیا این اختلال فقط در کودکان دیده می‌شود؟
رایج‌تر در کودکان است، اما بزرگسالان هم ممکن است دچار اختلال یکپارچگی حسی بویایی شوند

پروتکل درمان اوتیسم

شیوه های درمانی بر اساس فلسفه درمان و آموزش در خود ماندگی و برنامه ارتباطات مربوط به کودکان معلول مورد استفاده قرار می گیرد و در خیلی از کشورهای سراسر دنیا استفاده می‌شود . یک برنامه جامع که با تشخیص، درمان و آموزش تخصصی و زندگی افراد مبتلا به اوتیسم در ارتباط است می تواند بهترین نتیجه درمانی را داشته باشد. مرکز تخصصی اوتیسم دکتر صابر به صورت حرفه ای و با در اختیار داشتن تجهیزات درمانی مختلف به درمان همه جانبه بر اساس پروتکل درمان اوتیسم زیر نظر دکتر متخصص اوتیسم می پردازد.

پروتکل درمان اوتیسم یک برنامه واحد و جهانی نیست، بلکه ترکیبی شخصی ‌سازی ‌شده از درمان‌ های مبتنی بر شواهد است، از جمله رفتار درمانی، گفتاردرمانی، کاردرمانی و فیزیوتراپی برای رفع علائم اصلی و بهبود عملکرد روزانه. مداخله زود هنگام بسیار مهم است، در حالی که دارو درمانی ممکن است برای شرایط همزمان مانند تحریک ‌پذیری، اضطراب یا بیش ‌فعالی استفاده شود. رویکرد های دیگر مانند درمان با واسطه والدین و آموزش مهارت ‌های اجتماعی نیز می ‌توانند مؤثر باشند. تقریبا همه کودکان مبتلا به اوتیسم از طریق یک برنامه آموزشی فردی، که اغلب شامل مداخلات آموزشی، گفتار درمانی و کاردرمانی است، به کمک ‌های مبتنی بر مدرسه نیاز دارند. تا 30% از کودکان مبتلا به اوتیسم هرگز گفتار کلامی را کسب نمی ‌کنند؛ برخی از آن ها از ارتباطات تقویت ‌شده و جایگزین استفاده خواهند کرد که شامل سیستم ارتباطی تبادل تصویر یا دستگاه‌ های تولید گفتار است. حدود دو سوم کودکان پیش ‌دبستانی مبتلا به اختلال طیف اوتیسم برای مهارت‌ های حرکتی، قدرتی و تطبیقی به کاردرمانی نیاز دارند. درمان برای به حداقل رساندن تأثیر ویژگی‌ های اصلی و نقص‌ های مرتبط با اوتیسم و به حداکثر رساندن استقلال عملکردی و کیفیت زندگی عمل می ‌کند. در سال 2012، ابتکار پروتکل های اوتیسم میسوری، یافته ‌های مداخلات رفتاری و دارویی در اوتیسم را خلاصه کرد. نگرانی ‌های رفتاری در افراد مبتلا به اوتیسم می ‌تواند شامل فروپاشی، خود آزاری و پرخاشگری باشد. این ممکن است نشان ‌دهنده یک بیماری جسمی زمینه‌ ای باشد که باعث درد، اختلال تنظیم هیجانی، اضطراب یا مشکل ارتباطی می‌ شود. شاید در رابطه با عدم تحمل تغییر باشد. علت اصلی باید بررسی شود. مشکلات رفتاری و ارتباطی به عنوان موانع مهمی برای دسترسی این کودکان به مراقبت ‌های بیمارستانی عمل می‌ کنند. کودکان مبتلا به اوتیسم و ناتوانی ذهنی در مقایسه با کودکانی که ناتوانی ذهنی بدون اوتیسم دارند، شیوع بالاتری از مشکلات رفتاری دارند. اختلال طیف اوتیسم هم یک وضعیت مادام‌ العمر عصبی است که ویژگی ‌های آن در اوایل کودکی آشکار می ‌شود و بر نحوه ارتباط و تعامل فرد با محیط خود تأثیر می‌ گذارد. کودکان و نوجوانان مبتلا به ناتوانی ذهنی، اختلال طیف اوتیسم و سایر ناتوانی ‌های رشدی از حقوق دسترسی به مراقبت‌ های بهداشتی یکسانی برخوردارند و باید با همان کرامت، احترام و درکی که به بیماران با رشد طبیعی نشان داده می ‌شود، با آن ها رفتار شود؛ این از اصلی ترین پروتکل های درمان اوتیسم است.

پروتکل‌های درمانی اوتیسم

اساس پروتکل درمان اوتیسم آموزش ساختاری است که به صورت سيستماتیک بکار می‌رود تا محیط را قابل پیش بینی کند، به کودک در درک محيط کمک کنید و با احساس امنيت در آن محیط عمل کند تا این مهارت‌ها را بکار برد و آن‌ها را تمرین کند. با اینحال همان طور که در قبلا ذکر شده است، اوتیسم با فاکتورهای عصبی و بیولوژیکی ارتباط دارد، شرایط محیطی توانائی کودک را گسترش می‌دهد تا سطح عملکردش را بهبود دهد.

پروتکل های درمان اوتیسم، برخی اصول رفتاری در میان کودکان مبتلا به اتیسم را با هم ترکیب می‌کند و با ABA در برخی جنبه‌های بنیادی فرق دارد. برجسته‌ترین تفاوت این روش درمان که روی افزایش مهارت‌های کودکان با استفاده از توانائی‌هایشان به جای درمان اوتیسم تاکید دارد. این برنامه طراحی شده است تا محیط را ساختارمند کند تا کودک اوتیستیک بتواند مهارت‌هایش را توسعه دهد. معلم‌ها فضای کاری خاصی را سازماندهی می‌کنند، تا جایی که هر کودک می‌تواند فعالیت‌های مختلفی را اجرا کند. آن‌ها راهنمایی بینایی پیشنهاد می‌کنند تا نقض کودکان مبتلا به اوتیسم را در پیشرفت اطلاعات شنیداری متعادل کنند.پروتکل جامع درمان اوتیسم ،همکاری بین والدین و کارکنان آموزشی را افزایش می‌دهد در حالی که والدین تشویق به ایجاد امور عادی در خانه مثل مدرسه می‌شوند.

معلم باید کلاس را با روشی سازماندهی کند که او را قادر خواهد کرد به صورت مونوتوی کودک مبتلا به اوتیسم را آموزش دهد. حتی چیدمان مبلمان در کلاس می‌تواند عملکرد مستقل کودک و نیز توانائی‌اش را در شناسایی و اطاعت از قوانین، تقویت یا تضعیف کند. خیلی از بچه‌ها نمی‌دانند کجا باید بروند و چگونه سریع‌تر (به سر جایشان) برسند، محیط ساختاری یک حس ایمنی را به همراه نشانه‌های بینایی ارائه می‌دهد که به کودک کمک می‌کند تا عملکرد آنان را درک کند. اگر معلم اجازه داشته باشد تا کلاس را انتخاب کند، او باید مسایلی مثل اندازه، کلاس‌های مجاور، تعداد و مقدار قابلیت دسترسی به پریز برقی، فاصله تا نزدیک‌ترین سرویس بهداشتی، روشنایی بعلاوه اگر مبلمانی وجود دارد که نمی‌تواند به آسانی تکان داده شود را در نظر بگیرد. برای مثال، بهتر است یک کلاس آرام انتخاب کنیم.

چون برخی کودکان باید محدود باشند تا عملکرد موثرتری را داشته باشند، معلم می‌تواند به صورت مصنوعی آن‌ها را با استفاده از قالی، قفسه، پارتیشن، نوار روی زمین یا میز محدود کند. هدف این نیست که تحرک یا استقلال کودک را محدود کنیم، بلکه هدف این است کودک بتواند خیلی سریع به محلی که باید در آن جا فعالیت را تکمیل کند، برود. متغیر دیگری که معلم باید موقع سازماندهی کلاس در نظر بگیرد نیازهای ویژه هر کودک خاص است تا یک برنامه روزانه خاص و یک برنامه روزانه گروهی ایجاد کند. برنامه روزانه از دستورالعملهای شفاهی، عکس ها تصاویر یا اشیاء (طبق سطح درک کودکان) تشکیل شده است که یکی بعد از دیگری قرار می گيرد تا مفهوم نظم و ترتیب را ایجاد کند. به کودک تعلیم داده شده است عملکرد برنامه روزانه را درک کند و یاد بگیرد به ترتیبی که فعالیت ها ارائه شده اند آنها را دنبال کند. ترتیب فعالیت ها در آموزش ساختاری نقش دارند و وظایف جدید و با الویت کمتر بعد از وظایف مطلوب قرار می گیرد، که بعد به عنوان تقویت  کننده کارهای اولیه بکار می رود. برای مثال، برنامه روزانه یک فرد می تواند شامل عکسهای زیر باشد:

نقاشی، شکلات، خواندن، موسیقی، ریاضیات و استراحت. جایزه باید با علاقه و اولویتهای کودک سازگار باشد، باید متغیر و شامل تقویت کننده های ثانوی مهمی باشد (برای مثال تحسین شفاهی یا لبخند). فعالیت هایی که در برنامه روزانه فرد قرار می گیرد طبق سطح عملکرد و درک کودک متغیر هستند و باید وقتی موقعیت و نیازهای کودک تغییر می کند کنترل و اصلاح شوند. به شما یادآوری می کنم کودکی که برنامه روزانه فردی را اولین بار می بیند به صورت خودکار نمی داند چکار باید بکند، اما به صورت سیستماتیک آموزش می بیند نا آن را درک کند و بکار گیرد.

مسلم است که خصوصیت اصلی پروتکل درمان بر برنامه آموزشی فردی است و هر کلاس نیاز به سطوح مختلف ساختاری دارد. دانش آموزان با عملکرد ضعیف در مقایسه دانش آموزان با عملکرد بالا به ساختار و دستورات و محدودیت های بیشتری نیاز خواهند داشت. کلاسی که برای دانش آموزان کم سن تدارک دیده شده است باید جدا از سایر بخش های آموزشی شامل برخی قسمت های آموزشی ویژه برای بازی، غذا خوردن و رشد مهارت های خود یاری باشد. همچنین بخشی برای فعالیت های گروهی وجود دارد ( با هدف تعاملات در حال رشد و اجتماعی شدن بین بچه ها) کلاس دانش آموزان بزرگتر باید، جدای از بخشهای آموزش انفرادی باشد، بخشی برای سرگرمی و تفریح و بخشی شبیه آزمایشگاه ( جایی که کودک می تواند یاد بگیرد برای مثال : کلاس کار کند) بخشی برای تمرین مهارت های خانگی و در نهایت بخشی برای مهارت های خودیاری و اورایی داشته باشد. همه کلاس ها باید فضاهایی داشته باشند که دانش آموزان بتوانند وسایل شخصی شان نگهداری کنند ( برای مثال، کمد، کشو یا جعبه های مخصوص) . میز معلم باید به وضوح تعریف شود. من کلاس با توجه به مهارت ها و توانائیهای دانش آموزانی که حضور دارند انجام می شود. به محض اس اموزان وارد کلاس می شوند، آنها به برنامه روزانه گروه نگاه می کنند که رویدادهای روزانه را نشان می‌دهد و در یک نقطه قابل دید قرار گرفته به صورتی که همه دانش آموزان می‌توانند هر زمان آن را ببینند.

سپس دانش آموز به بخش کار می‌رود جایی که می‌تواند برنامه روزانه فردی‌اش را ببیند و معمولاً با عکس با نام اش همراه است. در بخش کاری یک میز، صندلی، وسایلی که کودک نیاز دارد تا فعالیت اش را انجام دهد و جعبه‌ای که تكاليف اش را در آن قرار می‌دهد تا نشان دهد کارش تمام شده است، وجود دارد. اگر کودک نداند کجا وسایل شخصی‌اش را پیدا کند، چگونه شروع کند یا چگونه فعالیت را تکمیل کند، یا وقتی تمام کرد چکار کند. پس برای او تکمیل فعالیت و دنبال کردن برنامه روزانه شخصی سخت خواهد بود. میزها طوری قرار گرفته‌اند

که دانش‌آموزان به دیوار و برنامه روزانه شخصی نگاه می‌کنند و به دانش‌آموزان دیگر یا پنجره نگاه نمی‌کنند. این مسئله به آنها کمک می‌کند تمرکز کنند. دانش آموزان با نقص توجه جدی فقط دیوار سفيد را می‌بینند، بنابراین گیچ نمی‌شوند. معلم باید جایی بنشیند که امکان نظارت بر همه بخش‌ها را داشته باشد- مخصوصاً اگر همکاری در کلاس ندارد و نیاز به کنترل دارد که دانش آموز کدام قسمت برنامه روزانه را انجام می‌دهد. نكته عملی دیگر که حائز اهمیت است درباره چیدمان کلاس بیان کنم این است که بهتر است مطمئن شویم بخش‌های تفریحی نزدیک در خروجی قرار نگیرند تا اگر حواس معلم پرت شد دانش آموزان نتوانند بیرون بروند. البته، این طرح در یک کلاس درس اصلی قابل اجرا نیست، اما در کلاس‌های ویژه و خاص در زمینه آموزش به کودکان دارای معلولیت‌های شدید امکان پذیر است.

پروتکل درمان اوتیسم ، برای تعلیم و آموزش به کودکان مبتلا به اتیسم و اختلالات دیگر طراحی شده است و اصول پایه‌اش می‌تواند مانند زیر خلاصه شود:

1. هدف بهبود سازگاری کودکان با محیط اجتماعی پیرامون¬اش است. این کار از طریق پیاده سازی دو استراتژی انجام می‌شود که می‌تواند مهارت‌های کودکان را بهبود دهد (به طور خاص، آموزش و اصلاح محیط)، بلکه همچنین از طریق آموزش مهارت‌های جدید که می‌تواند این نقص‌ها را جبران کنند و دو بخش شناختی و اجتماعی دارد.

2. یک رابطه همکاری بین متخصصین یا معلمان و والدین ایجاد می‌کند. والدین آموزش دیده‌اند تا به عنوان همکار درمان¬گران کودکانشان کار کنند، بهطوری که آن‌ها می‌توانند اجرای تکنیک‌ها را در خانه ادامه دهند.

3. مهارت‌های کودک را بطور کامل ارزیابی می‌نمایند تا یک برنامه آموزشی فردی ایجاد کند که همه نیازهای اجتماعی و علمی وی را برآورده سازد.

4. مفهوم آموزش ساختاری را ترویج می‌دهد. کودکان مبتلا به اتیسم بیشتر از محیط آموزشی ساختاری سود می‌برند، چون آن‌ها نیاز به پیش¬بینی¬پذیری دارند و این پیش¬بینی احساس امنیت را ایجاد می‌کند.

5. قصد بهبود مهارت‌های کودک را دارد. ارزیابی مهارت‌های کودک را در راستای بهبود آن‌ها و تطبيق آن‌ها با عملکرد و اجتماعی قابل قبول، شناسایی می‌کند، همین منطق برای آموزش والدین و کارکنان بکار گرفته می‌شود؛ یعنی مهارت‌هایشان ارزیابی می‌شود و از طریق آموزش بهبود پیدا می‌کند تا مربیان بهتر و موثرتری بشوند.

6. این روش به عنوان اساس و پایه درمان رفتاری- شناختی قابل استفاده است. فرآیندهای آموزشی توسط تئوری‌های شناختی و رفتاری هدایت می‌شوند که پیشنهاد می‌کنند که مشکلات رفتاری از مشکلات درونی و فردی در درک و آگاهی و پردازش ناشی می‌شود. زمانی که این مشکلات چیده شدند، بنابراین کودک می‌تواند رفتارهای مشکل ساز را با رفتارهای عملکردی و پسندیده‌تر جایگزین کند.

7. به متخصصین آموزش می‌دهد تا از عهده طیف رفتارها برآیند. آن‌ها آموزش می‌بینند تا تمام جنبه‌های رفتار کودک را درک کنند و آن‌ها را به عنوان روانشناسان، گفتار درمانگران و… به صورت اختصاصی مجزا نمی‌کند.

منابع:

aafp.org

chop.edu

rch.org.au

سوالات متداول:

1-پروتکل Denver Model (ESDM) چه تفاوتی با سایر پروتکل های درمانی دارد؟
این پروتکل به طور خاص برای کودکان 12-48 ماه طراحی شده و بر تعاملات طبیعی و بازی های مشترک تأکید دارد.

2-مدت زمان اجرای یک پروتکل درمانی معمولاً چقدر است؟
حداقل 6 ماه تا 2 سال بسته به پروتکل و پیشرفت فرد، اما معمولاً نیاز به ادامه دار بودن دارد.

تست هوش دیداری حرکتی

آزمون بندر- گشتالت، توسط لورتا بندر در سال 1938 برای ارزیابی سطح بالیدگی ادراکی- حرکتی کودکان طرح ریزی شد. تست هوش دیداری حرکتی، مرکب است از 9 طرح جداگانه که هر یک در یک زمینه سفید روی کارتی جداگانه چاپ شده است. این طرح ها از طرح های مورد استفاده در روان شناسی گشتالت اقتباس شده است. آزمون هوش دیداری حرکتی برای سن 5 تا 11 سال کاربرد دارد. مرکز تست هوش دکتر صابر در زمینه انجام انواع تست هوش و تفسیر دقیق آن برای کودکان فعالیت می نماید. تشخیص اختلالات کودکان و نقاط ضعف آنان موجب بهبود روند درمان در کودکان می گردد.

کاربرد آزمون بندر گشتالت

تست هوش بندر، علاوه بر کاربرد اصلی خود یعنی تشخیص آسیب مغزی، کاربردهای مهم دیگری هم دارد. در مورد جامعه کودکان، برای سنجش آمادگی کودکان برای ورود به دبستان، پیش بینی پیشرفت تحصیلی، تشخیص کودکان دچار اختلال خواندن و ناتوانی یادگیری، ارزشیابی مشکلات هیجانی، مطالعه نارسایی­های رشدی و همچنین به عنوان یک آزمون هوشی غیرکلامی به کار بسته شده است. در مورد نوجوانان و بزرگسالان، آزمون بندر برای تشخیص آسیب مغزی و به عنوان یک آزمون فرافکن برای سنجش ویژگی­های شخصیتی مفید شناخته شده است.

روش اجرای آزمون هوش دیداری حرکتی

آزمایش کننده، یک برگ کاغذ A4 بی خط، یک مداد و یک مداد پاک کن در اختیار آزمودنی می­گذارد. سپس کارت ها را یکی پس از دیگری روی میز مقابل آزمودنی قرار می­دهد و از او روی آن­ها بکشد. برای این کار آزمون گر می­گوید: « می­خواهم که شما از روی این شکل­ها به هر خوبی که می­توانید بکشید. آن را هر طور که برایتان بهتر است انجام دهید. این یک امتحان نقاشی نیست، اما سعی کن شکل­ها را طوری بکشی که کاملا شبیه تصویر روی کارت شود»

آزمون گر، در جریان اجرای آزمون هیچ گونه راهنمایی یا اظهار نظر نمی­کند و در برابر سوال­های آزمودنی نباید به او پاسخ مشخص و راهنمایی کننده­ای بدهد. پرسش زیاد آزمودنی احتمالا ممکن است نشانگر گرایش وی به کمال گرایی، نیاز به جلب توجه و یا وسواس باشد. آزمودنی مجاز به چرخاندن کارت­ها نیست و در صورت انجام این کار، آزمایش کننده باید آن را به حالت مستقیم برگرداند و به او تذکر دهد. گرچه در ابتدا یک برگ کاغذ به ازمودنی داده می­شود، اما او می­تواند از هر چند برگی که لازم دارد استفاده کند. در این آزمون محدودیت زمانی وجود ندارد، اما زمان صرف شده برای تمام کردن کارت­ها را باید یادداشت کرد؛ زیرا ارزش تشخیصی مهمی دارد و هنگام اجرای آزمون، رفتارهایی مانند خستگی، بی توجهی، شتاب زدگی، نکته سنجی زیاد، اظهار نارضایتی ،ضعف یا هماهنگی حرکتی، چرخش تصاویر، اشکال در دیدن تصاویر و سایر رفتارهای مهم باید ثبت شوند و هنگام تغییر مورد توجه قرار گیرند.

بعضی از متخصصین بالینی، یک مرحله یادآوری نیز در این آزمون گنجانیده اند. پس از مرحله اول که فرد طرح ها را از روی کارت­ها می­کشد، از آزمودنی می­خواهند که در فاصله 45 تا 60 ثانیه هر تعداد از طرح ها را که می تواند، از حفظ بکشد. این مرحله، حافظه دیداری آزمودنی را ارزیابی می­کند.

روش­های دیگری نیز وجود دارد که بر امکان فرافکنی آزمون بندر تاکید دارد و می­تواند اطلاعاتی درباره سازگاری هیجانی شخص فراهم کند. این روش­ها عبارتند از:

• از شخص خواسته می­شود طرح ها را به هر شکلی که دوست دارد بکشد؛ تغییر دادن آن­ها، ترکیب آن­ها یا بسط و توسعه طرح­ها به دلخواه.
• ارائه کارت­ها به شخص و پرسیدن اینکه این شکل­ها او را به یاد چه چیزی می اندازد.

روش نمره گذاری برای سنجش رشدی

در اینجا برای سنجش رشدی کودک از نظر توانایی­های دیداری- حرکتی به روش دکتر کوپیتز اشاره می­کنیم: در این روش بر حسب اشتباه های آزمودنی در ترمیم طرح­ها در برابر هر اشتباه، یک نمره داده می­شود. تعداد اشتباه هایی که به آن­ها نمره داده می­شود، 30 مورد است. بنابراین دامنه تغییر نمره آزمودنی­ها بین 0 تا 30 خواهد بود. باید دانست فقط به اشتباه­های کاملا مشخص و قطعی نمره داده می­شود. در مواردی که نسبت به وجود اشتباه تردید وجود داشته باشد نمره داده نیم شود.

روش تفسیر آزمون بندر گشتالت

پس از آن که هر یک از تصاویر بر اساس ملاک­های مذکور نمره گذاری شد، مجموع نمره ­های وی به عنوان نمره خام بهره هوش محاسبه می شود. سپس با استفاده از ” جدول هنجار آزمون رشدی بندر” در ستون میانگین نمره­ها نزدیک ترین نمره به نمره خام آزمودنی مشخص می­شود. آن گاه از روی همان جدول  سن مربوط به این میانگین تعیین می­شود. این سن معادل سن رشدی کودک است. سپس سن رشدی و سن تقویمی آزمودنی مقایسه می­شود. چنانچه این دو سن با یکدیگر مساوی بوده یا اختلاف کم تر از یک سال داشته باشند، آزمودنی از نظر رشد دیداری- حرکتی بهنجار یا نزدیک بهنجار است. چنانچه سن رشدی نزدیک به دو سال و یا بیش تر از دو سال از سن تقویمی کم تر باشد، احتمالا از نظر رشد دیداری- حرکتی تاخیر دارد. چنین کودکی ممکن است از نظر یادگیری مطالب درسی با اشکال مواجه باشد. اگر سن رشدی آزمودنی به طور قابل ملاحظه مثلا 2 سال و یا بیش تر، از سن تقویمی وی بالاتر باشد، از نظر رشدی پیشرفته است. چنین کودکی ممکن است در یادگیری مطالب درسی پیشرفت قابل توجهی از خود نشان دهد.

شاخص­های هیجانی آزمون بندر گشتالت

کوپیتز در سال 1975 برای تشخیص اختلال­های هیجانی، 12 شاخص را تدوین کرده است. پژوهش نشان داده است که 50 درصد کودکانی که در ترسیم آنان سه شاخص هیجانی وجود داشته، دارای نوعی اختلال عاطفی بوده اند و 80 درصد کودکانی که چهار شاخص و یا بیش­تر داشته­اند دارای اختلال هیجانی جدی بوده اند. با وجود این، در تفسیر و نتیجه گیری شاخص­های هیجانی در مورد کودکان باید جانب احتیاط رعایت شود.

1) اغتشاش در نظم: کودک، تصاویر را به صورت نامنظم و پراکنده در جاهای مختلف کاغذ رسم می­کند، بی آنکه ترتیب و نظم منطقی را رعایت کند. این شاخص نشانگر ضعف برنامه ریزی، اشکال در سازماندهی اطلاعات، اغتشاش ذهنی احتمالی و برون ریزی است. این شاخص در مورد کودکان 7-5 ساله امری عادی است، اما در مورد کودکان 8 سال به بالا نشانه احتمالی ناتوانایی یادگیری و اغتشاش ذهنی است.

2) اندازه بزرگ تصاویر: این شاخص در مورد تصاویری صدق می­کند که اندازه آن­ها دست کم دو برابر اندازه طرح اصلی باشد. اندازه بزرگ، نشانگر برون ریزی است…..

3) قاب کردن طرح­ها: منظور این است که کودک پس از ترسیم طرح، دور آن یک قاب یا کادر می­کشد. این شاخص نشانگر گرایش­های تکانش گری همراه با ضعف کنترل درونی است. چنین کودکی تحریک پذیر بوده و برای کنترل رفتار خود به محدودیت­های بیرونی نیاز دارد.

4) بسط و توسعه : منظور آن است که کودک برای رسم تصاویر از دو برگ کاغذ و یا بیش تر استفاده می­کند. این شاخص نشانگر رفتارهای تکانشی و برون ریزی است. این کودکان احتمالا از نظر هیجانی تحریک پذیرند. این امر در کودکان کند ذهن دارای اختلال هیجانی، بیش تر دیده می­شود.

5) ترسیم مجدد (بدون اصلاح تصویر قبلی): کودک تصویر را بدون کامل کردن و یا حتی پس از کامل کردن آن ها رها کرده و دوباره آن را می­کشد. این شاخص در صورتی صادق است که ترسیم مجدد، لااقل درباره دو تصویر مشاهده شود. این شاخص بیانگر تکانش گری، اضطراب و تحریک پذیری هیجانی است. همچنین نشانگر آگاهی آزمودنی از نادرست بودن طرح اولیه است، اما به دلیل فقدان کنترل درونی کافی، طرح اولیه را نیمه کاره و بدون اصلاح رها کرده، به کشیدن مجدد آن می پردازد.

6) خطوط نازک: آزمودنی، خطوط طرح­ها را به اندازه­ای کم رنگ و نازک می­کشد که به سختی قابل تشخیص است. این شاخص احتمالا نشان دهنده ترس، کم رویی و گوشه گیری است.

7) کارهای اضافی بدون دقت: در بعضی از تصاویر یا در بخشی از آن­ها خطوط ضخیم، تکراری، دوباره کاری شده و با شتاب کشیده می­شود. این شاخص نشان دهنده تکانش گری، پرخاشگری، خصومت و برون ریزی است. با وجود این، دوباره کاری دقیق و پاک کردن ها همچنین ممکن است بیانگر هوش و پیشرفت سطح بالا باشد.

8) اندازه کوچک: منظور آن است که اندازه برخی از تصاویر، نصف تصاویری باشد که به وی ارائه شده است. این شاخص نشانگر اضطراب، گوشه گیری، ترسو بودن و کاهش خود انگیختگی است.

9) خطوط موج دار: این خطوط ناشی از لرزش دست یا ناهماهنگی حرکتی است. این شاخص نشانگر احتمالی اضطراب، ضعف هماهنگی حرکتی و بی ثباتی هیجانی است.

10) خط تیره به جای دایره: این شاخص در صورتی صدق می­کند که حداقل نیمی از دایره­های تصویر شماره 2 به صورت خطوط تیره که طول هر یک 5/1 میلی متر یا بیش تر است رسم شده باشد. این شاخص نشانگر تکانش گری، شتاب زدگی و پرخاشگری بوده و نشان می­دهد که اشتغال ذهنی آزمودنی به اندازه ای درباره مشکلات شخصی خود زیاد است که ممکن است از انجام تکالیف خود سرباز زند.

11) افزایش تدریجی اندازه­ها: آزمودنی تصاویر 1، 2، 3 را به تدریج افزایش می­دهد به طوری که اندازه شکل شماره 3 دست کم سه برابر شکل شماره 1 کشیده می شود. این شاخص نشانگر ناتوانی در برابر تحمل ناکامی، انفجار (از کوره در رفتن) احتمالی و گرایش به رفتارهای برون ریزی است.

12) طرح های اضافی و خود ساخته: کودک علاوه بر تصاویر آزمون، تصاویر دیگری می­کشد و یا تصاویر اصلی را تغییر داده و ترکیب­های تازه­ای به آن­ها می ­افزاید. این شاخص نشانگر ترس­های شدید، اضطراب و اشتغال ذهنی با افکار درونی است.

سوالات متداول:

1.تست هوش بندرگشتالت چه کاربردی دارد؟

علاوه بر کاربرد اصلی خود یعنی تشخیص آسیب مغزی، کاربردهای مهم دیگری هم دارد. در مورد جامعه کودکان، برای سنجش آمادگی کودکان برای ورود به دبستان، پیش بینی پیشرفت تحصیلی، تشخیص کودکان دچار اختلال خواندن و ناتوانی یادگیری، ارزشیابی مشکلات هیجانی، مطالعه نارسایی­های رشدی و همچنین به عنوان یک آزمون هوشی غیرکلامی به کار بسته شده است.

2.آزمون هوش دیداری حرکتی بندرگشتالت برای چه سنی می تواند اجرا شود؟

آزمون هوش بندرگشتالت برای کودکان بین سنین 5 تا 11 سال قابل اجرا می باشد.

درمان اختلال حسی در کودکان

 بسیاری از فعالیت های روزمره که در یک کودک عادی به سادگی انجام می شود برای والدین کودکان با اختلال حسی دشوار و اضطراب آور است. اگرچه بعضی از کودکان حساس در فعالیت­هایی مثل مسواک زدن دندان­ها و لباس پوشیدن مستقل می­شوند، خیلی دیگر از کودکان با اختلال حسی این فعالیت­های زندگی را کاملا بیزار کننده می­دانند. شانه­ ی خارش آور، شامپوی بد بو، خمیر دندان­های فشاری و غیره ممکن است در صبح زود برای والدینی که تلاش می­کنند تا کودک را تمیز کنند و لباسش را بپوشانند و او را راهی مدرسه کنند دردسرساز می باشد. مرکز درمان اختلال پردازش حسی کودکان دکتر صابر در زمینه کاردرمانی حسی و گفتاردرمانی حسی کودکان به صورت کاملا تخصصی فعالیت می نماید. امکانات مرکز نظیر اتاق ماساژ، سنسنوری روم، اتاق تعدیل مهارت های شنیداری، اتاق تاریک بینایی به یکپارچگی حسی در کودکان و بهبود مشکات حسی آنان کمک می کند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

والدین ممکن است بدانند که بردن کودکشان به سوپر مارکت در ساعت 5 بعداز ظهر بعد از یک روز پر مشغله در مدرسه و فعالیت­های بعد از مدرسه مانند صادر کردن دستوری برای شروع مصیبت است و ممکن است برای جلوگیری از این اتفاق برنامه خود را تغییر دهند.

جلوی موقعیت­های محرک دیگر را سخت­تر می توان گرفت. جمع کردن وسایل تعطیلات، آماده شدن برای مدرسه، و رفتن به دکتر همگی موقعیت­هایی هستند که می­تواند برای والدین و همچنین کودکان شدیدا چالش زا باشند.

پیشنهاداتی در روند درمان اختلال حسی کودکان

پرورش کودکان دارای چالش­های حسی، معمولا نیازمند قواعد متفاوتی نسبت به قواعدی است که والدین با آن بزرگ شده اند و یا نسبت به قواعدی که در مجلات پرورش کودکان توصیه شده است. اهداف ممکن است یکی باشد، اما سفر بزرگ کردن کودکان خوشحال، سالم، و خوش رفتار ممکن است والدین را به راه­هایی بکشاند که از وجود آن­ها هم آگاهی نداشته­اند. سر کردن با کودکان دارای مشکلات حسی نیازمند مهربانی بیش­تر و نیازمند مقدار زیادی خلاقیت در حل مسائل است. در کتاب ما، بزرگ کردن کودک هوشمند از لحاظ حسی، نانسی پسکه و من، تقریبا 50 صفحه راهکار علمی برای مشکلات روزمره­ی والدین و معلمان فراهم نموده ایم که ممکن است بخواهید آن­ها را به اشتراک بگذارید. در ادامه­ی این فصل شما برای سناریوهایی که والدین به احتمال زیاد نیازمند کمک در آن­ها هستند، روش­هایی خواهید یافت.

مشابه همه­ ی چیزهای حسی، اصول کلی شامل ارزیابی مشکل زیربنایی، مشخص کردن این که چه تغییراتی باید و می­تواند انجام شود، و افزایش ظرفیت کودک برای مواجهه با تجارب گسترده تر. بیایید کودکی را در نظر بگیریم که زمان مسواک زدن خیلی آشفته می­شود. بپرسید:

1. تقاضاهای حسی که کودک توان تحمل آن­ها را ندارد کدام­اند؟ ضروری است که تکالیف یا تجارب مشکل ساز را تجزیه و تحلیل کنید و آن­ها را به اجزای حسی شان بشکنید. آیا مسواک لثه­های کودک را آزار می­دهد؟ آیا مشکل، بود یا طعم خمیر دندان است؟ آیا کودک از حس تهوع به علت کف، می­ترسد؟

اگر توانستید مشخص کنید که کدام جنبه­ی حسی، مشکل ساز است، آیا آن، چیزی است که می توانید تغییرش دهید؟ یا اینکه کودک باید یاد بگیرد که با آن کنار بیاید؟

2. در مورد زمینه­ی محیط چطور؟ آیا حمام، مساعد مسواک زدن این کودک هست؟ آیا نور فلوروسنت، بیش از اندازه پر نور یا بیش از اندازه چشمک زن است؟ آیا حمام کاشی شده، صدا را بیش از اندازه تکرار می­کند؟ آیا اضافه کردن مواد جذب کننده­ی صدا مفید است؟ مثل پرده­ی دوش که از جنس پارچه­ای تری هستند، حوله های پشمی، و یک قالیچه روی کف حمام. آیا کودک در یک اتاق دیگر بهتر مسواک می­زند؟ در مورد محیط، چه مواردی را می­توان تغییر داد؟ و یا اینکه این موقعیتی است که کودک باید یاد بگیرد با آن کنار بیاید؟
3. آیا کودک احساس امنیت می­کند؟ آیا ایستادن روی یک چهارپایه حین مسواک زدن کنار سینک، باعث می شود کودک احساس معلق بودن یا نا امنی می­کند؟ آیا کودک در وضعیت نشسته بهتر مسواک می­زند؟

چه می­توان کرد تا کودک از لحاظ فیزیکی و عاطفی، احساس امنیت کند؟

4. چطور می­توان کودک را برای انجام فعالیت، بهتر آماده کرد؟ آیا فعالیت حسی آماده کننده­ای وجود دارد که به کودک کمک کند؟ مثل یک ماساژ سریع و محکم، قبل از مسواک زدن. آیا این به کودک کمک می­کند که مراحل مسواک زدن به صورت کلامی یا نوشتاری یا تصویری جز به جز شرح داده شود؟ آیا او از آن دسته بچه هاست که اگر یک ویدیو یا کتاب در مورد مسواک زدن ببیند یا بخواند، بهتر مسواک می­زند؟

مهارت حل مساله در این موقعیت­ها، در روند اینکه والدین با مشکلات زیربنایی سازگار می­شود، آسان تر می­گردد و والدین روش­هایی که بهترین نتیجه را می­دهند تشخیص می­دهد.

شست و شوی صورت

برای کودکانی که حساسیت لمسی دارند، شستن صورت می­تواند وحشتناک باشد. می­توانید تکنیک­های زیر را امتحان کنید:

• انواع مختلف شست و شو دهنده­های صورت را امتحان کنید تا یکی که بو و حس خوبی دارد را پیدا کنید. مثلا کودکی ممکن است به حس حباب صابون روی پوست اعتراض کند و یک شست و شو دهنده­ی بدون کف ترجیح دهد. بگذارید کودک شست و شو دهنده­های مختلف را بو کند و مورد علاقه­ی خود را انتخاب کند. به خاطر داشته باشید که صابون­های قالبی، فوم­ها، مایع های شست و شو، و شیرهای شست و شو همگی تجربه­ی لمسی و بوی متفاوتی دارند و ممکن است کمی آزمون و خطا نیاز باشد تا نوع مورد نظر انتخاب شود.
• بیش تر انسان­های حساس، با لمس عمقی راحت ترند تا لمس سطحی، به علاوه می­خواهند روی اتفاقی که دارد روی بدنشان می­افتد احساس کنترل داشته باشند. به کودک بیاموزید که دست­هایش را خیس و صابونی کند و سپس از حرکات چرخشی محکم استفاده کند- بیش­تر شبیه ماساژ باشد تا چیزی که ما به عنوان شستن صورت می­شناسیم. کودک می­تواند ترتیب مورد علاقه­ی خود را انتخاب کند، مثلا شروع از چانه، سپس گونه­ی راست، و آن گاه پیشانی. اگر کودک خیلی کوچک است یا نمی­تواند خودش صورتش را بشوید، والدین می­توانند در حالی که مراحل کارشان را شرح می­دهند، صورت کودک را بشویند.
• برخی آدم­ها شست و شو با لیف یا اسکاج را به شست و شو با انگشتانشان ترجیح می­دهند. برای یافتن بافت مطلوب بافت­های مختلف را امتحان کنید.
• اغلب کودکان شستن صورت با پرتاب کردن آب به صورت در حالی که چشم­ها محکم بسته نگه داشته شده اند، را به سختی تحمل می­کنند. اولا، دماهای مختلف را امتحان کنید؛ کودک ممکن است آبی که کمی خنک تر یا گرم تر از دمایی که والدین فکر می­کنند دمای مناسب است را ترجیح دهند. ممکن است شمردن دفعات پاشیدن آب به صورت، قبل از کشیدن دست روی صورت مفید باشد. معمولا 6 تا 10 بار. کودک ممکن ترجیح دهد که در حالی که به آینه نگاه می­کند با یک لیف خیس به دقت باقی مانده­های ماده­ی شست و شو دهنده را پاک کند.

سوالات متداول:

1-کاردرمانی حسی چگونه به درمان کمک می‌کند؟
کاردرمانی حسی از تمرین‌ها و فعالیت‌های هدفمند برای تحریک یا تنظیم حواس کودک استفاده می‌کند. این تمرین‌ها به کودک کمک می‌کنند تا واکنش مناسب‌تری به محیط داشته باشد.

2-چگونه اختلال حسی تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص معمولاً توسط کاردرمانگر یا متخصص رشد کودک انجام می‌شود. ارزیابی‌ها شامل بررسی واکنش‌های کودک به محرک‌های حسی و استفاده از تست‌های استاندارد است.

گفتار درمانی اختلالات جسمی| کلینیک توانبخشی پایا| کلینیک توانبخشی غرب تهران| دکتر صابر

در آسیب دیدگی اسکلتی، مشکل دستگاه ­های اسکلتی (استخوان­ها، مفاصل، اندام­ها، و عضلات وابسته به آن­ها) آن چنان شدید است که روی عملکرد آموزشی کودک، به طور نامطلوبی تاثیر می­گذارد. این اصطلاح دربر گیرنده ی آسیب­های ناشی از ناهنجاری مادرزادی (مثلا : پای چماقی، فقدان برخی از اندام­ها، و غیره)، آسیب دیدگی های ناشی از بیماری (مثلا: فلج اطفال، سل استخوانی، و غیره)، آسیب دیدگی­های ناشی از سایر علت­ها (مثلا : فلج مغزی، قطع اندام ها، شکستگی­ها، و یا سوختگی­ها) است که باعث جمع شدگی اسکلت می­شوند (دفتر ثبت فدرال، مأخذ آنلاین). مرکز گفتاردرمانی  دکتر صابر در زمینه گفتاردرمانی کودکان با اختلالات جسمی و همچنین گفتاردرمانی در منزل برای کودکان فعالیت می نماید. تجهیزات پیشرفته مرکز در کنار تجربه متخصصان مرکز گفتاردرمانی موجب پیشرفت روند گفتار در کودکان می شود.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

از ویژگی­های آسیب دیدگی اسکلتی این است که، در بیش­تر موارد باعث « اشکالاتی در پاها، بازوها، مفاصل، و ستون مهره ها می­شوند، و راه رفتن، ایستادن، نشستن، و یا استفاده از دست­ها را برای کودک ناممکن و یا دشوار می سازند»

شایع ترین این مشکلات عبارتند از: دیستروفی عضلانی، آرتریت روماتوئید دوران کودکی، و اِسکلیوز. به لحاظ تخصصی، این مشکل نتیجه­ی صدمه­ی عصبی است، در حالی که فلج مغزی غالبا به صورت آسیب دیدگی اندام ها و ناتوانی حرکتی تظاهر پیدا می­کند.

نتیجه گیری برای درمان گفتاردرمانی کودکان

هوش کودک مبتلا به آسیب دیدگی­ های اسکلتی معمولا طبیعی است، مگر این که مشکلات دیگری وجود داشته باشند که باعث پایین آمدن بهره­ی هوشی کودک گردند. با این وصف، کودک مبتلا به آسیب دیدگی­های اسکلتی، به علت محدودیت­های حرکتی، غالبا در مورد افعال عملی و سایر مفاهیم زبانی مربوط به فعالیت حرکتی، از مفاهیم کمتری برخوردار است. به عنوان مثال کودک مبتلا به آسیب دیدگی­های اسکلتی، به دلیل فقدان تحرک و مشارکت در فعالیت­های گروهی، ممکن است درباره ی ورزش­های جمعی و بازی­هایی که به تحرک بدنی نیاز دارند واژگان کم تری داشته باشد. در آسیب دیدگی­های زوال دهنده، مثل دیستروفی عضلانی، هر چه مشکل پیشرفت می­کند و فیبرهای عضلانی به سمت زوال می­روند، کنترل حرکت عضلات تولید تحت تاثیر قرار می­گیرند. معمولا برای کودکان مبتلا به اختلالات عضلانی زوال دهنده، در واپسین مراحل پیشرفت بیماری، خدمات درمان گفتار و زبان در نظر گرفته نمی­شود. به هر روی گفتاردرمانان باید با دستورات IEP برای کودکان دچار آسیب دیدگی­های اسکلتی، به ویژه برای اختلالات زوال دهنده در طول زمان، مورد راهنمایی قرار گیرد.

از سوی دیگر، فلج مغزی، با معیار پیش رونده بودن، یک اختلال ایستا است، اختلالی نیست که انتظار داشته باشیم عملکرد کلی کودک در مهارت­های عضلانی، با گذشت زمان بدتر بشود البته، مگر این که درمان نشود و به حال خودش رها شود. با درمان مناسب پزشکی، و خدمات حمایتی مثل فیزیوتراپی و کاردرمانی، با گذشت زمان، نشانه­ های فلج مغزی کاهش پیدا می­کنند. به دلیل رابطه­ ی موجود بین وضعیت حرکتی کلی کودک و پیشرفت در درمان گفتار و زبان، گفتاردرمانان را که با کودک دچار فلج مغزی کار می­کنند، تشویق می­کنیم تا به منظور زیر نظر گرفتن تمام مهارت های حرکتی کلی، با سایر متخصصانی که با کودک کار می­کنند همکاری نزدیکی داشته باشند. برای کودکان دچار دیس آرتری ناشی از فلج مغزی، شگردهای درمان دیس آرتری گفتار غالبا سودمندند.

سایر آسیب دیدگی سلامت عمومی

فرد مبتلا به آسیب دیدگی سلامت عمومی، از توانایی، هشیاری، و شور و نشاط کمی برخوردار است، که این وضعیت مستلزم افزایش هشیاری نسبت به محرک­های محیطی است، چرا که این وضعیت منجر به کم شدن هشیاری در محیط آموزشی می­گردد، زیرا:

در اثر مشکلات حاد یا مزمن، نظیر: آسم (نفس تنگی) ،اختلال و نقص در توجه، و یا بیش فعالی و اختلال و نقص در توجه، دیابت، صرع، بیماری قلبی، هموفیلی، مسمومیت ناشی از سُرب، سرطان خون، عفونت کلیه (نفریت)، تب روماتیسم، و کم خونی داسی شکل، عملکرد آموزشی کودک به نحو نامطلوبی تحت تاثیر قرار می گیرد (دفتر ثبت فدرال ، مأخذ آنلاین).

ویژگی­های سایر آسیب دیدگی­های سلامت عمومی، به علت زیاد بودن تعداد ناتوانی­های دیگر در این طبقه، به طور گسترده­ای تفاوت پیدا خواهد کرد. از ویژگی­های کودکان دچار آسیب دیدگی­های سلامت عمومی، که پیش تر در تعریف آن بیان شده است، این است که، اغلب در به انجام رساندن کار، انتقال از یک کار به کار دیگر، تعامل با دیگران، اجرای دستورات، انجام منظم یک کار، و سازمان بندی کردن مراحل کار، دارای مشکل هستند. کودکانی که از لحاظ جسمی ضعیف و بی حال هستند، ممکن است به اکسیژن کمکی نیاز داشته باشند و روزانه چندین بار دارو مصرف کنند، که غالبا از آن ها به عنوان دانش آموزان نیازمند مراقبت، ثبت نام به عمل می آید. کودکان مبتلا به بیماری­های واگیردار نیز زیر عنوان سایر آسیب دیدگی­های سلامت عمومی، در مدارس با آن­ها رفتار می­شود.

نتیجه گیری برای درمان گفتار و زبان

چنانچه مشکلاتی، سلامت و زندگی کودک را تهدید کند و کودک به خدمات پزشکی نیاز داشته باشد، غالبا درمان گفتار و زبان به تعویق می­افتد. کودکانی که از دیدگاه پزشکی، ضعیف و بی حال هستند، اغلب به مراقب نیازمندند تا به منظور محافظت از زندگی آن­ها و یا جلوگیری از وخیم تر شدن وضعیت سلامت آن­ها بی درنگ اقدام شود. در خلال لحظات بحرانی بیماری، به دلیل مشکلات ناشی از تنفس و یا تغذیه که با کار کردن روی گفتار تناقض دارند، کودکان تحت درمان گفتار و زبان قرار نمی­گیرد. به هر روی، به محض این که سلامت کودک امکان بدهد، و او برای درمان گفتار و زبان مراجعه کند، گفتاردرمانان کودکان کار روی درمان گفتار و زبان را متناسب با هدف­های IEP برای کودک، دوباره آغاز می­کند.

اوتیسم و محیط درمان

مرکز اوتیسم دکتر صابر در زمینه درمان کودکان اوتیسم با استفاده از تکنیک های روز دنیا فعالیت می نماید. تجهیزات و محیط های درمانی مناسب با نیاز های کودکان اوتیسم از نکات مهم در روند درمان کودکان اوتیسم می باشد. اتاق تاریک بینایی، اتاق تقویت مهارت های شنیداری، سنسوری روم ، ماساژ درمانی، استخر آب درمانی، کاردرمانی اوتیسم از جمله محیط درمان اوتیسم می باشند که در مرکز اوتیسم تهران دکتر صابر زیر نظر متخصصین مجرب برای کودکان اوتیسم مورد استفاده قرار می گیرد. اوتیسم چه با ریشه ژنتیک چه اوتیسم محیطی نیاز به روشهای درمان تخصصی و در زمان مناسب داردند که باید توسظ متخصص اوتیسم انجام گیرد.

TEACCH تاکید می‌کند که استفاده از محدودیت‌های فیزیکی می‌تواند به بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم کمک کند تا استقلال خود را افزایش دهند. همانطور که هنگامی که تحریکات بینایی محدودتر می‌شود و مکان مناسب برای فعالیت تعریف می‌شود، کودکان اوتیسیک در سازماندهی و تکمیل کارهایشان تواناتر هستند. آن‌ها به خاطر اینکه کمک‌های ضروری برای سازماندهی فضا و فعالیت‌هایشان را در اختیار دارند؛ موفق‌تر عمل می‌کنند. وقتی کودکان با محیط اطراف آشنا هستند، مستقل‌تر می‌شوند و فعالیت‌های خاصی را با مناطق خاص مرتبط می‌کنند. بنابراین، آن‌ها می‌توانند با موفقیت از دستورالعمل‌های معلمان و یا تذکرات شفاهی کمتر پیروی کنند.

اوتیسم و محیط درمان

به نظر می‌رسد محدودیت‌های محیط باعث افزایش امنیت کودکان اوتیسم می‌شود. برخی پیشنهادات که ممکن است برای طرح اتاق کمک کننده باشد عبارت است از:
 موانعی را که ممکن است توجه را از بین ببرند حذف کنید؛
 چهار تا پنج بخش فعالیت ایجاد کنید؛
 از صندلی انتظار استفاده کنید طوری که کودک بیخود سرگردان نماند؛
 پرده‌ها را بکشید یا پنجره‌ها را با کاغذ بپوشانید تا عوامل حواس پرتی بصری بیرون را جدا کنید؛
 از استراحت وسط كلاس پرهیز کنید چون انسجام دوره آموزشی را از بین می‌برد.
برنامه روزانه فردی نشان دهنده فعالیت‌هایی است که برای هر دانش آموز اختصاص داده شده و شامل ترتیبی از برنامه‌هایی است که آنها باید در مدت کلاس اجرا شوند، طوری که احساس شکست نکنند. این برنامه‌ها طراحی شده‌اند تا مشکلاتی را بررسی کنند که هر دانش¬آموز با آن مواجه است و به او در مفهوم¬سازی اصطلاحات “چه”، “کجا” و “چه وقت” کمک می‌کند.

شوپلر و مسیبو (۱۹۹۵) استدلالی برای وجود و استفاده از برنامه روزانه فردی ارائه کرده‌اند؛
 آن‌ها مشکلاتی که به دلیل نقص‌های حفظ توجه اتفاق می افتد را به حداقل می‌رسانند.
 آن‌ها زمان مورد نیاز برای تکمیل فعالیت را به حداقل می‌رسانند و با مشکلات سازمانی مربوط هستند.
 آن‌ها مشکلات درک زبانی را بررسی می‌کنند.
 دانش آموزان را مستقل‌تر می‌کنند.
 آن‌ها انگیزه دانش آموزان برای یادگیری را افزایش می‌دهند.
شرل بیان کرده است که وقتی کودکان اوتیستیک فعالیت فیزیکی را اجرا می‌کنند، باید تشویق شوند که بفهمند از طریق تصاویر یا لغات در موقعیت‌های مختلف چه کاری را انجام دهند.  سیستم عملکردی می‌تواند از ابزارهای بصری مانند اشیاء، عکس‌ها، روزنامه‌ها، برچسب‌ها یا لیست‌ها برای کاهش رفتار ناخوشایند استفاده کند. اگر كودک سرگردانی بی هدف یا تنبلی را متوقف کند، او یاد می‌گیرد که زمان اش را برای انجام تکالیفی که به او اختصاص داده شده صرف کند و برنامه آموزشی فیزیکی‌اش را سریع‌تر تکمیل کند. فهرست فعالیت‌هایی که باید تکمیل شونده بر روی یک صفحه نمایش بزرگ یا با استفاده از یک سری کارت فعالیت‌های چسب با نوار چسبنده قرار داده می‌شود.

این برنامه روزانه فردی هر کودک طراحی شده است تا نیازهایش را که شامل تصاویر و نامش هست را پوشش دهد. وقتی به محل تمرین می‌رود، یاد می‌گیرد تابلو اعلانات را ببیند و برنامه فردی‌اش را چک کند، به او آموزش داده می‌شود که کارت فعالیتش را نگاه کند و کاری را باید انجام دهد را به خاطر سپرده و تمرین جسمی‌اش را تمرین کند. سپس به برنامه روزانه برمی گردد و به همان شیوه که قبلاً توضیح داده شد، پیروی می‌کند، معلم کنار کودک می‌رود تا مطمئن شود که او رفتارهای مناسب را انجام داده است و برای اثربخشی برنامه این موارد را رعایت می‌کند؛
 استفاده از تابلو اعلانات بزرگ که کنار ورودی گذاشته می‌شود طوری که کودک قبل از سرگردانی آن را ببیند.
 آموزش به کودک با برنامه روزانه‌اش را بخواند و ترتیب درست فعالیت‌ها را دنبال کند.
 مطمئن شوید تصویر یا نام کودک روی برنامه است.
 از لغات، تصاویر، رنگ‌ها یا سمبل‌ها برای هر بخش فعالیت تخصصی استفاده شود.
 مکانی درست کنیم تا کودک بتواند کارت‌ها را بعد از تمام کردن فعالیت در آنجا قرار دهد.
 استفاده از سمبل‌هایی که با سطح رشدی کودک هماهنگ باشد.
 سازماندهی وظایف تا کودک را قادر به درک و اجرای آن‌ها طبق برنامه بکند. این سازمان برای استفاده از اشیاء، تصاویر، رنگ‌ها، ارقام و/یا لغات تشکیل شده است.
 ارائه برنامه به کودک از قبل تا او با مفاهیم آشنا شود.
 استفاده از زمان¬سنج تا به درک کودک کمک کند چه وقت فعالیتی را تکمیل کند، مگر اینکه به صدا حساس باشد، که در این مورد معلم می‌تواند از ساعت استفاده کند و با دست آن را حرکت بدهد.
 قرار دادن تجهیزات لازم در اتاق قبل از اینکه کودک برسد، طوری که بتواند هر چیزی را پیدا کند و گیج نشود. اگر کودک ماهرتر باشد، پس معلم می‌تواند به او آموزش دهد تا تجهیزات را خودش بیاورد و وقتی فعالیت تکمیل شد بازگرداند، تلاشی برای مستقل‌تر و مسئولیت پذیر شدن است.
 صرفاً وسایلی که هر دفعه برای فعالیت لازم است در اختیار کودک قرار دهید تا موجب حواس پرتی نشود و باعث فراموشی نیز نگردد.
 مقدار دقیق وسایل مورد نیاز برای تکمیل هر فعالیت را مشخص کند.
 صندلی‌هایی فردی در پایان و آخر كلاس بگذارد (به صورت گرد با تصاویر کودک و یا نام).
 نشانه‌های بصری و شفاهی برای هر فعالیت را ایجاد کند که به کودک دوباره یادآوری خواهد کرد چه کاری باید انجام دهد.
 از حروف تصویری رنگی چاپ شده که به کف زمین چسبیده¬اند استفاده کند. به این ترتیب مسير تکمیل فعاليت یا هدف بعدی را، نشان می‌دهند. همچنین این مسئله می‌تواند به توسعه و تمرین تعادل کودک کمک کند.

محیط درمانی اوتیسم

محیط درمان اوتیسم باید ساختار یافته و قابل پیش ‌بینی باشد و دارای روال‌ های واضح و پشتیبانی‌ های بصری باشد، در عین حال با به حداقل رساندن عوامل حواس ‌پرتی، مدیریت صدا و نور و فراهم کردن فضا های آرام، برای حواس نیز مناسب باشد. محیط ‌های مؤثر شامل ارتباطات واضح و مستقیم هستند و متناسب با نیاز های خاص کودک مبتلا به اوتیسم تنظیم می‌ شوند، انعطاف ‌پذیری برای تغییر را ارائه می ‌دهند و استراتژی‌ هایی برای مدیریت حساسیت ‌های حسی و جلوگیری از غرق شدن در اطلاعات فراهم می ‌کنند. یکی از استراتژی‌ های اصلی برای چیدمان محیط درمان اوتیسم، برچسب ‌گذاری مواد و فضا ها است. چیدمان محیط درمان به روشی خاص می‌ تواند توانایی کودک مبتلا به اوتیسم را برای موفقیت در محیط درمان افزایش دهد. ما می ‌توانیم به کودکان مبتلا به اوتیسم کمک کنیم تا انتظارات را درک کنند و به طور کلی، محیط کامل خود را درک کنند. ساختار و قابلیت پیش‌ بینی، درک کودک مبتلا از محیط را تسهیل می ‌کند که می ‌تواند به کاهش نگرانی یا آشفتگی او کمک کند. این امر برای کودکان مبتلا به اوتیسم که تمایل دارند به تغییرات و عدم قطعیت‌ های غیر منتظره در محیط خود، واکنش منفی نشان دهند یا واقعا با آن‌ ها مشکل داشته باشند، بسیار مهم است. این نوع کودکان اغلب توسط محرک‌ های حسی غرق می ‌شوند. بنابراین، بار اضافی محرک‌ های حسی به یک باره می ‌تواند بسیار استرس ‌زا باشد و باعث واکنش منفی در محیط درمان شود. با محدود کردن صدا های بلند، فرکانس‌ های نوری خاص، بافت ‌ها و کنترل دما، محیط درمان کودک می ‌تواند به مکانی عالی برای یادگیری تبدیل شود. ایجاد یک محیط حمایتی برای کودکان در طیف اوتیسم برای رشد، توسعه و رفاه کلی آن‌ها حیاتی است. چه در خانه، مدرسه یا در جامعه، این محیط‌ ها نقش مهمی در کمک به افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم برای پیشرفت دارند. اگر شما والد فرزندی در طیف اوتیسم هستید، این استراتژی ‌ها و ملاحظات کلیدی حمایت از اوتیسم را برای در نظر گرفتن یک محیط حمایتی در نظر بگیرید.

حالا که شما با دقت مراحل مورد نیاز را بررسی می‌کنید تا از موفقیت فعالیت ساختاری مطمئن شوید، درباره چیزی که دوست دارید به کودکان اوتیسمی آموزش دهید فکر کنید. چگونه شما درباره برنامه ریزی فعالیت فکر می‌کنید؟ چه مراحلی را در نظر می‌گیرید؟ چگونه با رویدادهای غیرمنتظره ارتباط برقرار می کنید.
اگرچه این‌ها در مراحل اولیه هم هستند، بعد کودک نیاز به یادگیری دارد تا آنجا برای خودش لازم است را انتخاب کند.
همانطور که مشاهده می‌کنید در روش TEACCH، عنصر اصلی موفقیت یادآوری مداوم این مطلب است که: هر کودک منحصر به فرد است و بنابراین این برنامه باید با نیازهایش سازگار باشد. هدف اصلی روش در مدت آموزش فیزیکی ارائه فرصت‌هایی برای توسعه مهارت‌هایی است که برای کودک برای بازی کردن و شرکت در فعالیت‌ها با همسالان خود ضروری است. هدف نهایی این برنامه باید آزاد کردن کودک از یادآوری‌ها باشد و او را قادر به انجام فعالیت‌های مناسب بدون نیاز به هماهنگ شدن با برنامه در تمام طول زمان سازد و بعلاوه نتایج مطلوب را به محیط‌های دیگر تعمیم دهد تا کودک مستقل گردد.

آخرین نکته کلیدی برای استراتژی ‌های موفقیت اوتیسم در محیط درمان، ارتباطات است. ارتباطات واضح برای همه کودکان مبتلا به اوتیسم مهم و یک ضرورت قابل توجه است. واضح و ساده نگه داشتن دستور العمل ‌ها از بروز هرگونه سردرگمی جلوگیری می ‌کند و به کودکان مبتلا به اوتیسم اجازه می ‌دهد تا دستور العمل‌ ها را به راحتی پردازش کنند.

منابع:

leafwingcenter.org

learningarts.com/autism

سوالات متداول:

1-آیا محیط خانه می‌تواند به محیط درمانی تبدیل شود؟
بله! با ایجاد مناطق اختصاصی (مثل میز کار)، استفاده از برنامه‌های بصری و کاهش عوامل حواس‌پرتی.

2-آیا رنگ‌های دیوار در محیط درمان اوتیسم مؤثرند؟
بله باید از رنگ‌های خنثی و آرامش‌بخش: آبی کم‌رنگ، سبز ملایم یا بژ استفاده شود و پرهیز از رنگ‌های تند مثل قرمز و نارنجی که ممکن است اضطراب را افزایش دهند، ضروری است.

کاردرمانی در منزل برای کودکان

 دانستن مراحل رشد طبیعی کودک به والدین کمک می­کند تا مشکلات احتمالی را شناسایی کرده و در اسرع وقت وارد عمل شود.  کاردرمانی کودکان به صورت تخصصی به ارزیابی اختلالات کودکان پرداخته و با استفاده از تکنیک های تخصصی کاردرمانی به روند رشد کودکان کمک می کند. کاردرمانی در منزل برای کودکان به والدین کمک می کند رشد طبیعی کودکان را شناسایی و کودکان را در تسهیل مراحل رشد حرکتی و کاردرمانی ذهنی در منزل یاری رسانند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

کاردرمانی کودکان در منزل

در ادامه مراحل مهم رشدی کودک از بدو تولد تا 2 سالگی مرور می­شود.

1 تا 3 ماهگی

• کنترل گردن نداشته و هنوز به حمایت سر نیاز دارد.
• به نور واکنش نشان می­دهد.
• به طور غیر ارادی شی­ای را که به دستش می­دهند محکم گرفته و اجازه نمی­دهد که آن شیء از دستش بگیرند.
• هنگامی که روی پشت خود خوابیده (وضعیت طاق باز) به طور متناوب لگد می­زند.
• هنگام گرسنگی یا هر نوع مشکل دیگری (مثلا نیاز به تعویض پوشک) گریه می­کند.
• شروع به لبخند زدن می­کند.

3 تا 6 ماهگی

• بدون حمایت از حالت خوابیده به حالت نشسته در می­آید.
• به طور مستقل سرش را نگه می­دارد.
• با زبان بدن ارتباط برقرار می­کند.
• شادی و خوشحالی را بروز می­دهد.
• شروع به خوردن غذاهای نرم می­کند.
• از بازی کردن با دیگران لذت می برد.
• شروع به غان و غون کردن و ادای الفاظ کودکانه می­کند.

6 تا 9 ماهگی

• صورت افراد را می­شناسد.
• به نام خود واکنش نشان می­دهد.
• بدون کمک می­نشیند.
• می­تواند غلت بزند.
• شروع به بردن اشیاء به دهان خود می­کند.
• اشیاء را از یک دست به دست دیگر خود می­دهد.
• به منظور برقراری ارتباط حروف را کنار یکدیگر می­گذارد تا کلماتی را ادا کند.

9 تا 12 ماهگی

• با حمایت می­ایستد.
• شروع به چهار دست و پا رفتن می­کند.
• می­تواند انگشتانش را مستقل از یکدیگر استفاده کند.
• بعضی ژست­ها و اداها را می­فهمد.
• نامش را می­داند.
• از والدینش تقلید می­کند.
• هیجاناتش را بروز می­دهد.
• بعضی اسباب بازی­هایش را به بعضی دیگر ترجیح می­دهد.
• دالی موشک بازی می­کند.
• توجه بینایی دارد (نظرش به اشیاء جلب می­شود).

12 تا 18 ماهگی

• به طور مستقل شروع به راه رفتن می­کند.
• می­تواند اشیاء کوچک را با انگشتانش بردارد.
• می­تواند از مداد شمعی یا انواع ماژیک استفاده کند.
• از اینکه کسی برایش کتاب بخواند لذت می­برد.
• تا 20 لغت را می­تواند ادا کند.
• از قاشق و چنگال می­تواند برای خوردن استفاده کند.
• می­تواند صداها یا کارهای دیگران را تقلید کند.
• به درخواست­های ابتدایی و ساده واکنش نشان می­دهد.

18 ماهگی و بالاتر

• با دیگران بازی می­کند.
• می­تواند کج خلقی (بهانه گیری همراه با جیغ و گریه) داشته باشد.
• از خود مهربانی و عاطفه نشان می­دهد.
• دویدن را آغاز می­کند.
• می­تواند از پله­ها بالا برود.
• توپ را پرتاب می­کند.
• دامنه لغات مورد استفاده­اش افزایش یافته و جملات کوتاه بیان می­کند.
• به بازی کردن تظاهر می­کند.
• می­تواند جفت پا بپرد.

آماده سازی کودک برای ارزیابی در منزل

بهتر است والدین را در موضوع آماده سازی کودک برای کاردرمانی جلسه اول کمک کنید. بسیاری اوقات کودکان فکر می‌ کنند که در ارزیابی مردود خواهند شد، یا عقیده دارند که نتیجه ارزیابی وضعیت زندگی آن‌ ها را تعیین خواهد کرد. بهتر است والدین شب قبل از ملاقات در این مورد با کودک صحبت کنند و هدف از ارزیابی را برای کودک شرح دهند و مثال‌ های خاصی همچون ساختن خانه با بلوک‌ ها، نگاه کردن به تصاویر، طراحی و پاسخ دادن به سؤالات فراهم کنند. با این وجود، کودک نباید فکر کند برای بازی مراجعه می‌ کند، چون در این صورت حداکثر تلاش خود را به کار نخواهد گرفت. برای کودکانی با اضطراب بالا، اختلالات طیف اوتیسم یا هر اختلالی که نیاز به زمان ارزیابی بیشتری دارد، آماده سازی کودک قبل از ملاقات زمان بیشتری نیاز دارد. برای کودکانی که به طور خاص از لحاظ عاطفی شکننده هستند، باید کودک محل آزمون را مشاهده کند. به این ترتیب او احساس راحتی بیشتری با محیط اطراف خواهد داشت. برای چنین کودکانی تمام آزمون در یک روز انجام نمی‌ شود و بهتر است که آزمون را به اجزاء کوچک تری تقسیم کنید. هر چقدر کودک برای ارزیابی بهتر آماده شود، ارزیابی راحت تر انجام خواهد گرفت و نتایج کاربردی تری برای بررسی سطح عملکرد فعلی کودک به دست خواهد آمد.

روش برخورد آزمون گر با کودکان

آزمون گر باید محیطی راحت و امن را برای ارزیابی فراهم کند. بهتر است به کودک فرصت داده شود تا با اتاق خو بگیرد. اثاثیه اتاق باید مناسب و راحت باشند. پیروی از قوانین چیدمان اتاق مخصوصاً برای کودکانی که دارای مشکلات رفتاری هستند و یا کودکان مضطرب بسیار ضروری است. این موضوع اغلب باعث جلوگیری از تنفر، ترک اتاق و آرام صحبت کردن خواهد شد. اهداء جایزه های ملموس مخصوصاً برای کودکان سرکش یا مقاوم در برابر آزمون اغلب بسیار مفید است. بهتر است والدین در اتاق ارزیابی حاضر نباشند، مگر در زمانی که کودک خیلی کم سن بوده و نیاز به حضور والدین خود دارد. اغلب والدین تصور می‌ کنند که باید در اتاق حضور داشته باشند، اما اگر آزمون گر قاطع برخورد کند، کودک اغلب نیاز به چنین حضوری نخواهد داشت. در موارد سخت تر این امکان برای والدین وجود دارد که در ابتدا حاضر باشند، با این شرط که پاسخی به کودک ندهند و سپس بعد از این که کودک احساس راحتی کرد، اتاق ارزیابی جلسه اول را ترک کنند. بسیاری از کودکان می‌ توانند این نوع جدایی را مدیریت کنند، خصوصاً اگر بدانند که والدین شان در اتاق انتظار هستند. اگر آزمون گر تصمیم گرفت که از یک رویکرد غیر ساختار یافته استفاده نماید و آزمون‌ ها را با ترتیب ترجیحی خود ارائه دهد، آزمون‌ های مناسب باید به سهولت در دسترس باشند. آزمون گران تازه کار بهتر است که یک لیست پیش رو داشته باشند، در حالی که احتمالاً برای آزمون گران کارآزموده نیاز نباشد. اگر آزمون توسط یک تکنسین انجام می‌ گیرد، او باید برای آزمون‌ هایی که ممکن است مورد نیاز باشد، آماده شود و اگر نتایج آزمون نیاز به مهارت داشته باشد، آن را به دست آورد.

بخش ابتدایی ارزیابی کاردرمانی کودک

بخش ابتدایی ارزیابی جلسه اول می‌ تواند گفتگوی ساده با کودک و کسب شناخت نسبت به او باشد. می‌ توانید با او درباره آنچه به آن علاقه دارد و با آنچه از آن بیزار است و این که چرا برای دیدن شما آمده اند، صحبت کنید. بسته به سن رشدی کودک، بهتر است که ارزیابی با تکالیف شروع شود و سپس به تدریج درباره احساس و موضوعاتی که به فراخور آن‌ ها کودک با آزمون گر بیشتر احساس راحتی می‌ کند، صحبت کنید. برای کودکانی که دلیل حضورشان گفته می‌ شود، توضیحی درباره این که چرا این آزمون انجام خواهد گرفت و این که کودک چه احساسی نسبت به آن دارد، مفید است. مصاحبه یک هنر است و متکی بر این است که آزمون گر در درک و تفسیر عواطف، خلق و خو و تأثیرات کودکان ماهر باشد و سؤالات را به طور مناسب تطبیق دهد. در بعضی از کودکان نیاز است که سریعاً درباره نگرانی‌ های آن‌ ها صحبت شود، در حالی که کودکان دیگر نیاز به زمانی دارند تا با آزمون گر احساس راحتی کنند.

انواع آزمون های ارزیابی کودکان

آزمون های ارزیابی جلسه اول و کاردرمانی کودکان باید با مقیاس‌ های نسبتاً آسان و جذاب آغاز شوند، بدین ترتیب کودک می‌ تواند در این موقعیت احساس راحتی کند. وقتی کودک احساس راحتی بیشتری کرد، امکان ارائه تکالیف چالش برانگیزتر وجود دارد. علاوه بر این پیشنهاد می‌ شود که آزمون‌ ها جایگزین شوند. بدین ترتیب که همه مقیاس های چالش برانگیز و دشوار در کنار هم نباشند. همچنین مهم است که جلسه با تکلیفی که کودک در آن احساس موفقیت می‌ کند به پایان برسد. با این روش کودک اتاق را با احساس خوبی نسبت به نحوه عملکرد خود ترک خواهد کرد و نسبت به بازگشت برای جلسه بعدی خوشحال خواهد بود. برای کودکانی که مضطرب یا انعطاف ناپذیر هستند بهتر است که گفته شود در آن بازه زمانی چه تعداد آزمون انجام خواهد شد و پس از انجام هر آزمون آن را از روی لیست پیش روی کودک خط زد. این روش حسی از پیشرفت را در کودک ایجاد می‌ کند و به کودک اجازه می‌ دهد که ببیند پایانی برای آنچه از او پرسیده می‌ شود، وجود دارد. علاوه بر این اگر مناسب باشد، آزمون گر می‌ تواند به او اجازه انتخاب آزمون را بدهد. به عنوان مثال، اغلب می‌ گوییم “امروز یک آزمون ریاضیات و یک آزمون طراحی خواهیم داشت، می‌ خواهی ابتدا کدام آزمون انجام شود؟” در این روش کودک تا حدی بر موفقیت کنترل دارد و احساس می کند در تصمیم گیری شریک است.

پایان ارزیابی کاردرمانی کودکان

در پایان جلسه ارزیابی جلسه اول و کاردرمانی کودکان، مناسب است به کودک گفته شود که عملکرد خوبی داشته است و این که چیز های زیادی وجود دارد که می‌ تواند به خوبی انجام دهد و فهرست کردن تکالیفی که او بهتر انجام داده است، مفید خواهد بود. اگر قرار است ملاقات‌ های بعدی وجود داشته باشد، بسیار مفید است که بیان شود “من شما را ۵ روز دیگر ملاقات خواهم کرد” و یا برای کودکان بزرگ‌ تر، قرار ملاقات‌ هایی با تاریخ معین مناسب تر است. اگر آزمون به اتمام رسیده است، بهتر است که به کودک یا نوجوان گفته شود که آزمون انجام شده است و شما در آینده ای نزدیک برای بررسی نتایج با او ملاقات خواهید کرد.

سوالات متداول:

1- آیا والدین بدون حضور کاردرمانگر می‌توانند کاردرمانی انجام دهند؟
خیر، شروع تمرینات حتماً باید با ارزیابی و برنامه‌ریزی کاردرمانگر باشد. اما پس از آن، کاردرمانگر می‌تواند برنامه تمرینی را آموزش دهد تا والدین آن را در منزل اجرا کنند. بازبینی منظم برنامه نیز ضروری است.

2- چگونه مطمئن شویم تمرین‌ها در خانه به درستی اجرا می‌شوند؟
با دریافت آموزش صحیح از کاردرمانگر، استفاده از ویدیوهای آموزشی، بازخورد گرفتن هفتگی یا ماهانه، و یادداشت‌برداری از روند پیشرفت کودک، می‌توان از درستی تمرینات اطمینان حاصل کرد. در صورت شک، مراجعه حضوری به مرکز ضروری است.

لکنت زبان و عوامل ایجاد کننده آن

لکنت زبان  از اختلالات شایع در کودکان 3تا 7 سال می باشد. در مطالعات متعددی عوامل ایجاد و تشدید  لکنت مورد بررسی قرار گرفته است. مرکز گفتاردرمانی لکنت در زمینه تشخیص لکنت و روش های اصلاح آن  همچنین گفتاردرمانی لکنت زبان توسط دکتر لکنت زبان فعالیت می نماید. استفاده از تکنیک ها و تجهیزات پیشرفته مرکز دکتر صابر موجب تسریع در روند درمان کودکان با لکنت زبان می گردد. در مقاله زیر به بررسی رابطه هفت عامل زبانی در بروز لکنت زبان پرداخته می شود.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

عوامل ایجاد لکنت زبان

اسپنسر براون، یکی از محققان آیووا، بررسی­هایی را در زمینه قابل پیش بینی بودن لکنت در حیطه زبانی انجام داد. در هفت مطالعه انجام شده طی یک دوره 10 ساله، براون روابطی را بین لکنت و هفت عامل دستوری در خواندن با صدای بلند یافت. این یافته­ ها که در یک مجموعه بی نظیر از اوراق گزارش شدند از سال 1935 تا 1945 توسط براون انتشار یافتند. براون نشان داد. اکثر بزرگسالانی که لکنت می کنند معمولا بر روی این موارد بیش­تر لکنت می­کنند:

• بر روی همخوان­ها
• بر روی صداهای قرار گرفته در موقعیت آغازین کلمه
• در گفتار بافتی (در مقابل کلمات منفرد)
• بر روی اسامی، افعال، صفت­ها و قیدها (در مقابل حروف تعریف، حروف اضافه، ضمایر و حروف ربط)
• بر روی کلمات طولانی تر
• بر روی کلماتی که در شروع جملات هستند
• بر روی هجا­های دارای تکیه

این یافته­ ها قویا اظهار می­کنند که لکنت به مقدار بسیار زیادی تحت تاثیر این عوامل زبانی قرار می­گیرد.

محققان بعدی فرضیات براون را برای گفتار کودکانی که لکنت می­کردند به کار بردند. مزیت مطالعه عوامل زبانی در لکنت کودکان این است که موقعیت­ها (مکان­هایی که لکنت در گفتار اتفاق می­افتد) و بسامد لکنت ممکن است کم تر تحت تاثیر پاسخ های یاد گرفته شده از سال­های لکنت قرار گیرند و بیش­تر تحت تاثیر مشکلات ذاتی پردازش زبانی باشند. در واقع، محققان کشف کردند که هر چند لکنت در کودکان مدرسه ابتدایی از همان الگوهای زبانی لکنت بزرگسالان پیروی می­کند، موقعیت ها و بسامد لکنت در کودکان پیش دبستانی متفاوت هستند. لکنت در این کودکان بسیار خردسال اغلب بر روی ضمایر و حروف ربط اتفاق می­افتد و نه بر روی اسامی، افعال، صفات و قیدها. لکنت به صورت تکرارها، کشیده گویی­ ها یا قفل­های صداهای قرار گرفته در موقعیت آغازین کلمه اتفاق نمی­افتد اما به صورت تکرارهای بخشی از کلمات و کلمات تک هجایی در موقعیت آغازین جمله اتفاق می­افتد. این موضوع محققان را به سمت فرضیه­ای سوق داد که در سطح اولیه آن، لکنت در آغاز واحدهای نحوی قرار گرفته است (جملات، بندها و عبارات) همان طور که تکلیف آماده سازی و طرح ریزی زبانی یک عنصر کلیدی در دستورالعمل ناروانی می­باشد.

کانچر و سایرین توجه خاصی را بر بخش انتخاب واج یا صدای طرح ریزی زبانی در افرادی که لکنت می­کنند متمرکز کردند. یافته­ ها در مورد اینکه ممکن است بهبود یافتن از لکنت با خوب بودن مهارت­های واج شناختی، سرعت کم تر در تولید گفتار، و سیستم حرکتی گفتاری با ثبات در ارتباط باشد، پیشنهاد می­دهند که ممکن است برخی از افرادی که لکنت می­کنند با اتکا به قدرت­های موجود در مناطق زبانی مرتبط یا با کم کردن سرعت تولید گفتارشان به منظور جبران نقص­های این چنینی، بر تاخیر در طرح ریزی زبانی غلبه کنند.

به طور خلاصه ارتباطات محکمی بین زبان و لکنت وجود دارد. همان طور که در بخش توضیح در مورد آغاز لکنت گفته شد، معمولا لکنت ابتدا زمانی ظاهر می­شود که کودکان وارد حساس ترین دوره اکتساب زبان می­شوند. همچنین واضح است که نقص­ها در زبان (شامل واج شناسی) اغلب همراه با لکنت هستند و ممکن است با ثبات شدنش را پیش بینی کنند همچنین ممکن است مطالعات آینده آنچه که چند تن از محققان پیشنهاد داده بودند را تایید کنند، مبنی بر اینکه حتی لکنتی­هایی که اختلالات زبانی بالینی مهمی را نشان نمی­دهند ممکن است نقص­‌های زبانی یا واج شناختی محسوسی داشته باشند که بر لکنت آن­ها تاثیر می­گذارند.

شرایط ایجاد کننده روانی

اولیور بلاداستین در مطالعه گفتار لکنتی­ها در 115 حالت، بلاداستین دریافت که لکنت به طور چشم گیری در بسیاری از این شرایط کاهش می­یابد. برخی از این شرایط صحبت کردن در هنگام تنهایی، در زمان آرامش، در هم آوایی با یک گوینده دیگر، با یک حیوان یا یک نوزاد، در هنگام ارائه یک محرک ریتم دار یا هنگام آواز خواندن، با یک لهجه دیگر، هم زمان با نوشتن، و هنگام قسم خوردن، هستند. در مطالعات بعدی، بازبینی شده در مطالعات آندروز، هووی، دوسزا و گیتار (1982)، شرایط دیگری برای کاهش لکنت یافت شد. این شرایط شامل صحبت کردن به شیوه آرام و کشیده، صحبت کردن در حالی که پارازیت بلندی در گوش پخش شود، صحبت کردن در حالی که به بازخورد شنیداری با تاخیر گوش می دهد، سایه گوینده دیگری بودن (تکرار کردن آنچه آن­ها می­گویند به سرعت پس از آن)، و صحبت کردن زمانی که برای گفتار روان تقویت شود، هستند. توضیحات گوناگونی برای بررسی تاثیر این شرایط پیشنهاد شده اند. اغلب آن­ها با این دیدگاه که لکنت یک جزء یادگیری عظیم دارد و با محرک خارجی مانند فشار ارتباطی تحت تاثیر قرار می­گیرد، سازگار هستند. مطالعات جدید تصویر برداری مغز نشان می دهند که ساختارها و عملکردهای گفتار و زبان نیمکره چپ در افرادی که لکنت می­کنند، آسیب دیده­ اند. ممکن است این موضوع، تنظیم تولید هماهنگ شده و سریع آیتم­ های واج شناسی و واژگانی، نحو، آهنگ، و سایر زیر مجموعه­ های زبان بیانی را برای یک گوینده دشوار سازد. بنابراین، حالت­های زیادی ممکن است با ارائه سر نخ های زمان بندی شده، کاهش سرعت، پایین آوردن استرس بر روی مسیرهای حساس (آسیب پذیر)، یا هدایت کردن منابع مراقبت کننده جهت غلبه بر محدودیت­‌های یک سیستم عصب شناختی آسیب دیده روانی را ایجاد کنند.

تأثیر محیط خانواده بر شکل‌گیری لکنت زبان در کودکان

محیط خانواده به‌عنوان اولین و مهمترین فضای اجتماعی که کودک در آن رشد میکند، نقشی کلیدی در شکلگیری یا تشدید لکنت زبان دارد. تحقیقات نشان میدهد سبک ارتباطی والدین، سطح استرس خانه، و حتی واکنشهای آنها به تلاشهای گفتاری کودک، میتواند به‌طور مستقیم بر الگوهای گفتاری تأثیر بگذارد. برای مثال، در خانوادههای پراسترس یا پرتنش، کودک ممکن است به دلیل ترس از قضاوت یا تمسخر، گفتار خود را محدود کند یا با اضطراب بیشتری صحبت کند که این حالت، تکرار کلمات و گیرهای کلامی را افزایش میدهد. از سوی دیگر، خانوادههایی که با صبر و حوصله به صحبت‌های کودک گوش میدهند، فضایی امن برای تمرین گفتار ایجاد میکنند و احتمال تشدید لکنت را کاهش میدهند.

یکی از عوامل کمتر شناخته‌شده، «شتابزدگی در تعاملات خانوادگی» است. والدینی که مدام صحبت کودک را قطع میکنند، جملات او را کامل میکنند، یا انتظار دارند کودک سریعتر و بدون خطا صحبت کند، ناخواسته فشار روانی مضاعفی بر او وارد میکنند. این فشار باعث میشود کودک بهجای تمرکز بر محتوای گفتار، مدام نگران «اشتباه نکردن» باشد و همین اضطراب، هماهنگی بین مغز و اندامهای گفتاری (زبان، حنجره، لبها) را مختل میکند. جالب است بدانید مطالعه‌ه‎ای در دانشگاه تهران نشان داد حدود ۴۰٪ کودکان مبتلا به لکنت، در خانواده‌هایی رشد کردهاند که حداقل یکی از اعضا (والدین یا خواهر و برادر) عادت به اصلاح یا انتقاد از گفتار کودک داشته‌اند. اما محیط خانواده تنها به رفتارهای کلامی محدود نمیشود. حتی عوامل غیرمستقیمی مانند مشاجرههای مکرر والدین، تغییرات ناگهانی در زندگی (مهاجرت، تولد فرزند جدید)، یا کمبود توجه عاطفی نیز میتواند سیستم عصبی کودک را تحت تأثیر قرار دهد و به‌عنوان محرکی برای لکنت عمل کند. خوشبختانه، بسیاری از این عوامل قابل مدیریت هستند. ایجاد روالهای روزانه آرامشبخش (مانند قصهگویی قبل از خواب)، کاهش تماشای صفحهنمایشها (که تمرکز کودک را مختل میکند)، و مشارکت در بازیهای کلامی غیررقابتی (مثل شعرخوانی گروهی) از راهکارهای ساده اما مؤثری است که خانوادهها میتوانند برای بهبود فضای ارتباطی خود اجرا کنند. در نهایت، آگاهی والدین از تأثیر محیط بر لکنت، اولین قدم برای تبدیل خانه به مکانی امن و حمایتگر است.

سوالات متداول:

1-آیا تفاوت های ساختاری مغز در افراد مبتلا به لکنت زبان وجود دارد؟
بله. مطالعات تصویربرداری مغزی (مانند fMRI) نشان دادهاند که در افراد مبتلا به لکنت، فعالیت مناطق مرتبط با گفتار (مثل ناحیه بروکا) کاهش یافته و ارتباط عصبی بین نیمکره چپ و راست مغز ضعیفتر است. این ناهماهنگی میتواند برنامهریزی حرکتی گفتار را مختل کند.

2. چرا لکنت زبان گاهی در دوران بلوغ تشدید میشود؟
تغییرات هورمونی، افزایش انتظارات اجتماعی، و فشارهای روانی دوران بلوغ، سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار میدهند. این عوامل باعث افزایش اضطراب و کاهش کنترل بر عضلات گفتاری میشوند که لکنت را آشکارتر میکند.

اختلال پردازش حسی بینایی

برخی از مردم بیش­ ازحد نسبت­ به نور ، وضوح ، رنگ و الگو حساس­ اند. چیزی که از همه جدی­تر است معمولا برای افرادی که مبتلا به طیفی از اتیسم هستند پرحسی دیداری می­ باشد که منجربه عدم تشخیص موقعیت به­ وسیله­ ی بینایی می ­شود.اختلال پردازش حسی بینایی یا مشکل حسی دیداری در اوتیسم موجب بی قراری و اضطراب فرد شده و در کودکان اوتیسم موجب رفتارهای پرخاشگرانه و تکانشگری می گردد. مرکز کاردمانی حسی دکتر صابر به صورت تخصصی در زمینه درمان اختلالات حسی فعالیت می نماید. تجهیزاتی نظیر سنسوری روم، اتاق ماساژ ، اتاق تاریک بینایی موجب تسریع در روند درمان اختلال یکپارچگی حسی کودک می شود.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

مشکلات حسی دیداری:

• حسایست نوری : لامپ­های روشن ، نورخورشید و درخشندگی ممکن است سیستم عصبی را آزاردهند و منجربه ناراحتی­های فیزیکی ، خستگی مفرط ، سرگیجه ، تشویش و اضطراب ، سردرد و سایر مشکلات شود. نورمهتابی نیز بیشتر مشکل­ساز خواهد بود زیرا افراد حساس می­توانند تکانش­ها را که مکررا خاموش و روشن می­شوند ببینند و صدای آن را بشنوند. نورشدید همچنین می­تواند ناراحت­ کننده باشد و به­ عنوان­ مثال نگاه طولانی­ مدت به مانیتور کامپیوتر باعث خستگی چشم یا سردرد می­شود. در کودکان اوتیسم اختلال پردازش حس بینایی به وضوح دیده می شود.
• حساسیت به ­وضوح : برخی از افراد با تفکیک میان تاریکی و روشنایی مشکل دارند . مشکلات حساسیت وضوح ، خواندن را سخت می­کند و علاوه­ برخواندن ، در هدایت ­کردن ایمن دوچرخه یا رانندگی مشکل ایجاد می­کند. بیشتر این افراد با خواندن نوشته­ های سیاه در پس­زمینه­ ی سفید مشکل ندارند. درموارد حساسیت کنتراست کم ، حروف محوشده و به­ سختی دیده می­شوند.

فقدان حساسیت کنتراست ، یکی از نشانه ­های بیماری چشم است. برخی از افراد مبتلا به پرحسی ، کنتراست را به ­راحتی تشخیص می­دهند و مشتاقانه برای مدت طولانی به آن نگاه می­کنند. هنگامی­که حروف به­ صورت خیلی تیره ظاهر شوند ، به­ عنوان­ مثال نوشته­ های سیاه در صفحه سفید ، نگاه ­کردن به آن بسیار سخت خواهد بود. امکان از بین ­رفتن وضوح چاپ نیز وجود دراد به­ آن­ معنا که حروف درحال جابه­ جایی یا به­ حالت کم­رنگ و پررنگ­شدن (سوسوزدن) یا جدا از هم به ­نظر می­رسند. دشواری­های مربوط به کنتراست و وضوح چاپ زمانی که کودک بالغ می­­شود و به­طور افزایشی چاپ­های ریزتر با حروف بیشتر را می­خواند و از او انتظار می­رود که به­ مدت طولانی­تری بخواند ، مشکل حادتر می­شود.

اغلب افراد با مشکلات حساسیت کنتراست ، ارتباط خوبی با کاغذهای شب­رنگ که در تاریکی ، روشن هستند ، دارند.

حساسیت رنگ و الگو : بیشتر کودکان از رنگ­های گیرا خوششان می ­آید ، دختران صورتی و بنفش و پسران سبز و آبی را دوست دارند ؛ تلاش­ها براین ­است که از یکنواختی در انواع رنگ­ها اجتناب شود . برخی کودکان با اختلال پردازش حسی نمی­توانند رنگ­های معین را تحمل کنند. برای مثال کودک ممکن است دریک اتاق زرد روشن مضطرب شود چون این رنگ برای سیستم بصری او غیرقابل پذیرش است. یک کودک با حس پایین ممکن است برای اینکه توجهش به یک اسباب­ بازی جلب شود ، نیاز به رنگ­های روشن یا حتی چراغ چشمک ­زن داشته باشد.

به ­یادداشته ­باشید که بینایی و مهارت­های حرکتی به­ هم­ پیوسته هستند. ما از چشم­هایمان برای هدایت­ شدن به ­سمت الگوهای جدید حرکتی استفاده می­کنیم.

هنگام یادگیری نوشتن ، کودک از چشمانش برای هدایت دستان درجهات مختلف استفاده می­کند. برخی از ما به­ استفاده از بینایی­مان در حین تایپ بر صفحه­ کلید استفاده می­کنیم. چراکه تایپ بدون استفاده از حس بینایی را یاد نگرفته ­ایم که این توانایی به عملکرد گیرنده­ های حس عمقی انگشتان برای قرارگیری در جایگاه درست روی صفحه­ کلید وابسته است.

هنگام یادگیری اسکیت اوایل کودک عادت دارد به پاهای خود نگاه کند. به ­مرور که این حرکات بیشتر مأنوس می­شوند ، نقشه­ های ذهنی مانند یک سیم­ کشی آماده می­شود و کودک کمتر بربینایی تکیه  می­کند و درعوض اتکای بیشتری بر نقشه ­های حرکتی درونی دارد زیرا سیستم وستیبولار(دهلیزی) و گیرنده­ های حسی عمقی درگیر می ­شوند.

ملاحضات (صدا) در کودکان با اختلال حسی

به دلیل بزرگ بودن کلا­س­ها و اجتناب از پارچه‌های جذب صدا از قبیل فرش­ها به دلیل نگرانی­های بهداشتی بسیاری از کلاس­های درسی صداهای بلندی را تولید می­کنند. معلمان ممکن است متوجه شوند که نیاز است صدایشان را بلند کنند که توجه دانش آموز را جلب کنند و سروصدا را از بین ببرند.

یک کودک حساس هنگامی‌که سعی می­کند به آسانی بشنود ممکن است احساس کند باید مانند معلم در کلاس فریاد بزند.

در اینجا راه‌هایی برای مدیریت صدا در کلاس وجود دارد

• اگر صندلی­ها هنگام جابجایی روی زمین باعث صداهای ساییدن می­شوند، توپ­های تنیس را به شکل ضربدر برش دهید و زیر پایه­های صندلی قرار دهید. شما می­توانید توپ­های تنیس را از باشگاه یا مدرسه تهیه کنید.
• به منظور کمک به دانش آموزان که بتوانند تمرکز کنند و جلوی صداهایی که حواسشان را پرت می­کنند را بگیرند مانند صدای خط خطی کردن مداد، سرفه، عطسه و صحبت کردن،استفاده از نویز سفید برای کم کردن این صداها کمک کننده است. تنگ­های ماهی، دستگاه­های نویزسفید، سی دی­های نویز صورتی یا سفید می­توانند کمک کننده باشند
• پخش موسیقی با صدای پایین به برخی از دانش­آموزان کمک می­کندکه تمرکز کنند اما ممکن است تمرکز دیگران را از بین ببرد. درکلاس درس از موسیقی­های مناسب استفاده کنید در حالی که چوپین و موزارت برای تمرکز انتخاب­های کلاسیک می­باشند. دیگر موسیقی­ها از قبیل موسیقی محیطی یا موسیقی مبتنی بر طبیعت مثل صداهای آرام را نیز در نظر بگیرید. به یاد داشته باشید که چه چیزی باعث می­شود که شما یا معلم برای دانش آموزی که ممکن است برای تمرکز کردن به آرامش نیاز داشته باشد. آرامش دهنده یا برهم زننده آرامش باشد.
• گزینه دیگری که به دانش آموزان اجازه می­دهد که سازماندهی شوند، گوش دادن با هدفون به موسیقی ای است که آنها در طی خواندن، نقاشی کشیدن و دیگر اوقات تمرکز کردن، انتخاب می­کنند. به دانش آموزان کمک کنید بفهمند هنگامی‌که به موسیقی گوش می­دهند و ساکت هستند در حقیقت از موقعییت سود می­برند.
• به دانش آموزان اجازه دهید که از محافظت کننده‌های گوش مثل هدفون استفاده کنند.
• چراغ­های قابل نصب در کلاس می­تواند به دانش آموزان کمک کند که این دید را به دست آورند که چگونه با اینکه پر سروصدا هستند ولی می­توانند یک گروه باشند. این چراغ طوری طراحی شده است که شبیه یک چراغ ترافیکی می­باشد که چراغ راهنمایی سطح صدا در کلاس را تنظیم می­کند و دانش آموزان را آگاه می­کند هنگامی‌که صدا به یک سطح غیر قابل قبولی رسید، صدای خود را با معلم هماهنگ کنند.

ملاحظات بینایی در درمان اختلال حس بینایی

امروزه معلم‌ها معمولا حق انتخابی ندارند که اتاق­هایشان را طوری تنظیم کنند که مناسب نیازهای یادگیری دانش آموزان باشد در عوض، به آنها گفته می­شود که چگونه دیوارها را تزیین کنند تا به بخش­های مورد نیازدست یابند.

معلم‌ها می‌توانند با صحبت کردن با دانش آموزان حساس، به آنها فرصت دهند از طریق این مراحل:

• از دکورهای غیر ضروری بر روی دیوارها خودداری شود.
• اگر یک دانش آموز با دکورهایی که لازمه یک دیوار است حواسش پرت می­شود، آنها را در زمان­های حساس مانند سخنرانی و غیره با کاغذ بپوشانند.
• اگر دانش آموزان با لامپ­های بالای سر حواسشان پرت می­شود به آنها اجازه دهید که در کلاس کلاه بپوشند.
• از یک محدوده کوچک در کلاس به عنوان یک گوشه دنج استفاده کنید که نورها کم باشد و تصاویر نیز کم باشد.
• یک محیط کاری تمیزی را فراهم کنید به این معنا که کاغذ یا کتاب غیر ضروری روی میز کودک نباشد.
• به والدین یادآوری کنید که یک محیط کاری ساکت و روشن در خانه برای انجام مشق­ها ودیگر فعالیت­هایی که نیازمند تمرکز است فراهم کنند.
• کابین­های مطالعه فردی که حواس پرت کردن را کاهش می­دهند و تمرکز را بالا می­برند فراهم کنید.
• به دانش آموزان اجازه دهید تا در یک مکان جداگانه در کلاس بنویسند و امتحان بدهند.
• لطفا با دقت مجددا چک کنید که پرینت دستورالعمل گرفته شده کاملا واضح و خوانا باشد زیرا در غیر این صورت کپی‌های نسخه‌ها گاهی ناخوانا می­شود و خواندنش دشوارتر می­گردد.
• اگر کارها خیلی شلوغ است آنها را آسان­ترکنید، اگر لازم است از وسایل و ابزار بزرگتر استفاده نمایید.
• با کاغذها و کاورهای رنگی آزمایش کنید تا تضاد و کنتراست بین کاغذ و نوشته کمتر شود و برای دانش آموز از نظر بینایی آسان تر دیده شود.

سوالات متداول:

1- چه کسانی بیشتر مستعد ابتلا به اختلال پردازش حس بینایی هستند؟
کودکانی با اوتیسم، ADHD یا سایر اختلالات رشدی، بیش‌فعالی یا حساسیت حسی، بیشتر در معرض SPD/PVD هستند.

2- اتاق تاریک بینایی چه نقشی دارد؟
با کاهش محرک‌های نوری و رنگی، سیستم عصبی آرام‌تر پردازش می‌کند و تمرکز و تحمل بصری فرد بهبود می‌یابد؛ گزینه مفیدی در کودکان پرحسی بینایی به شمار می‌آید

مربی ABA اوتیسم

مرکز توانبخشی اوتیسم دکتر صابر در حیطه کاردرمانی و گفتاردرمانی کودکان اوتیسم فعالیت می نماید. تجهیزات و امکانات پیشرفته مرکز نظیر رفتاردرمانی اوتیسم، بازی درمانی و… توسط مربی اوتیسم مرکز ارائه می شود. مربی اوتیسم در حیطه aba و تمرینات حسی به کودکان اوتیسم کمک می کند. بخش های فعال مرکز شامل سنسوری روم، اتاق تاریک جهت تمرینات توجه بینایی، اتاق توجه شنیداری، کاردرمانی حسی، کاردرمانی ذهنی و کاردرمانی جسمی، ماساژ درمانی، بازی درمانی و… می باشد. در این مطلب به توضیحاتی در زمینه فعالیت مربی aba اوتیسم پرداخته می شود.

تمرینات ABA

ABA در اواخر قرن بیستم تمایل داشت تا صورت انحصاری برای بچه‌های مبتلا به اوتیسم بکار گرفته شود. وزارت بهداشت نیویورک (۱۹۹۹، در سایت ذکر شده) راهنمایی‌هایی برای درمان کلینیکی اوتیسم منتشر کرده است که در این وب‌سایت این درمان مورد تأیید قرار گرفته است. نکته مهمی است که بین اجرای یک برنامه کامل رفتاری و سایر مداخلاتی که برای درمان برخی مشکلات مرتبط با اوتیسم و سایر اختلالات رشدی مانند آسیب به خود استفاده می‌شود، تمایز قائل شویم حتی اگر مطالعه اصلی لواس (۱۹۸۷) محدودیت‌های روان‌شناختی نداشته باشد، حمایت از این استدلال کافی نیست که ABA می‌تواند اوتیسم را درمان کند. همچنین مجدداً تاکید می‌شود کودکانی که ABA را دریافت می‌کنند با مشکل اساسی در تعمیم‌پذیری مهارت‌ها، توانائی‌ها و اطلاعات مواجه هستند.
مطالعات متعددی ارائه شده است که به تأثیرپذیری ABA مربوط می‌شود، در اینجا نکاتی درباره این درمان جامع ذکر خواهیم کرد تا نتایج مطلوبی به دست آید:
١. شما باید تاکید زیادی روی رشد رفتارهای مطلوب داشته باشید. همان‌طور که قبلاً ذکر کرده‌ام، این مسئله می‌تواند با تقویت رفتارهای مناسب و پاداش‌های مناسب به دست آید.
۲. خانواده باید فعالانه در درمان شرکت کند. بدون مشارکت خانواده، دستاوردهایی که در محیط‌های حرفه‌ای مشاهده می‌شوند مانند برنامه‌های آموزشی ویژه، درمانگاه‌ها و بیمارستان‌ها به‌ندرت به دلیل عدم توانایی تعمیم‌دادن؛ به عملکرد بهتر در خانه منجر می‌شود. در حقیقت، هاستینگ (۲۰۰۳) گزارش کرد که ABA هم می‌تواند برای تسهیل عملکرد کودکان مبتلا به اوتیسم بکار رود.
٣. نسبت درمان گر – کودک یک‌ به‌ یک است. برای شش ماه اول درمان، آموزش باید انفرادی باشد و در سطح گروهی نباشد، چون کودکان در ابتدای کار به شیوه فردی بهتر واکنش نشان می‌دهند، درمان نه‌تنها توسط متخصصین می‌تواند اجرا شود بلکه توسط دانشجویان با اعضای خانواده‌ای که آموزش مناسب دریافت کرده‌اند هم صورت می‌گیرد
۴. کودک مبتلا به اوتیسم باید وارد جامعه شود. هنگامی که یک کودک قادر به تبدیل‌شدن به بخشی از یک گروه باشد، ترکیب گروه باید تاحدامکان متعادل باشد. عملکرد کودکان مبتلا به اوتیسم وقتی در محیطی با کودکان عادی قرار می‌گیرند به نسبت برخورد با کودکان ناتوان رشدی، خیلی بهتر است. هرچند، لازم نیست که کودکان مبتلا به اوتیسم به‌سادگی با کودکان عادی درحال‌رشد با هم زندگی کنند؛ کودکان اوتیسمی نیاز به آموزش رسمی با تسهیل‌کننده‌های آموزش‌دیده دارند تا به طور مؤثری با همسالانشان تعامل داشته باشند، همان‌طور که بعداً خواهید خواند.
5. کودک مبتلا به اوتیسم باید ارتباطات را درک کند، چون این کودکان رفتارهای مناسب کمتری بروز می‌دهند، رفتارهای جدید باید یک‌به‌یک آموزش داده شوند. این اتفاق می‌افتد، زیرا رفتار آموزش شده به‌ندرت منجر به ظهور رفتارهای مرتبط دیگری می‌شود که آموزش داده نشده است. مثال، آموزش مهارت‌های زبانی – مستقیماً منجر به ظهور مهارت‌های زبانی دیگر باانگیزه برای ارتباطات نمی‌شود.
۶ . شما باید مدت و شدت درمان را تعیین کنید. اجرای موفق نیاز به ۴۰ ساعت هر هفته دارد؛ ۱۰ یا 20 ساعت کافی نیست. بزرگ‌ترین قسمت از ۴۰ ساعت شش ماه اول باید به توان‌بخشی زبانی و کلامی اختصاص داده شود. وقتی کودک نمی‌تواند شفاهی ارتباط برقرار کند باید یاد بگیرد به شکل‌های دیگر ارتباط برقرار کند. بعدها جلسات بین یکپارچگی همسالان و بهبود نقص شناختی و ارتباطی تقسیم می‌شود. هرچند، تازه‌ترین داده‌ها نشان می‌دهد که ۴۰ ساعت برنامه در هر هفته کاملاً اختیاری و ۱۵ ساعت در هر هفته کافی است.

یک مربی ABA خوب چه کارهایی باید انجام دهد؟

در هسته درمان ABA مجموعه‌ ای از اصول علمی قرار دارد که هدف آن اصلاح رفتار از طریق تکنیک ‌های سیستماتیک است. یکی از استراتژی‌ های کلیدی مورد استفاده در ABA، تقویت مثبت است که شامل دنبال کردن یک رفتار مطلوب با چیزی ارزشمند، مانند پاداش یا ستایش است. این فرآیند کودک را تشویق می ‌کند تا رفتار را در آینده تکرار کند. اجرای استراتژی ‌های ABA شامل استفاده از تکنیک ‌های خاص برای تقویت رفتار های مطلوب و در عین حال کاهش رفتار های ناخواسته است. آموزش والدین، مراقبان را با ابزار های لازم برای تسهیل یادگیری و رشد در فعالیت‌ های روزانه توانمند می ‌سازد.استراتژی ‌ها ممکن است شامل تقویت مثبت، راهنمایی و مدل ‌سازی رفتار ها باشد. والدین چندین نقش مهم در فرآیند درمان ABA ایفا می ‌کنند:

– از طریق مشارکت فعال در درمان ABA، والدین به ایجاد یک محیط ثابت و حمایتی کمک می‌ کنند که به رشد فرزند شان کمک می ‌کند.

– در حوزه درمان ABA، متخصصان مختلفی نقش‌ های اساسی در ارائه مداخلات مؤثر و حمایت از افراد مبتلا به اوتیسم ایفا می ‌کنند. درک این نقش‌ ها می ‌تواند همکاری بین والدین، مربیان و تیم درگیر در درمان را افزایش دهد.

درمانگران ABA نقش مهمی در حمایت از افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم و شرایط مرتبط از طریق مسئولیت ‌های شغلی مختلف ایفا می ‌کنند که حول محور توسعه و اجرای برنامه‌ های مداخله رفتاری، برنامه‌ های درمانی فردی و کار در محیط‌ه ای آموزشی متمرکز است. تجربه در محیط‌ های مختلف برای درمانگران ABA جهت تنظیم مؤثر مداخلات حیاتی است. درمانگران ABA ممکن است در محیط‌ های مختلفی مانند کلینیک‌ ها، مدارس، خانه ‌های بیماران، بیمارستان‌ ها، سازمان ‌های دولتی و سازمان‌ های غیر انتفاعی کار کنند. درمانگرانی که پیشینه کار در محیط‌ های آموزشی دارند، در ایجاد برنامه‌ های مداخله رفتاری و برنامه ‌های درمانی فردی که استاندارد های آموزشی را بر آورده می‌ کنند، ماهر هستند. درمانگرانی که در کلینیک ‌ها کار می ‌کنند می ‌توانند به منابع تخصصی دسترسی داشته باشند و با تیم بزرگ تری از متخصصان رفتاردرمانی همکاری کنند. درمانگران ABA با تجربه که در منزل فعالیت می کنند، در جلب مشارکت خانواده و ارائه حمایت در یک محیط آشنا مهارت دارند. با در نظر گرفتن هر دو صلاحیت و تجربه خاص محیط، خانواده‌ ها و متخصصان رفتار درمانی می ‌توانند اطمینان حاصل کنند که درمانگران ABA شایسته و مؤثری را انتخاب می ‌کنند.

وظیفه مربی ABA اوتیسم

تاکنون مطالعات متعددی ارائه کرده‌ام که در آن شرح داده است ABA می‌تواند به طور مؤثری با برخی از علایم کودکان مبتلا به اوتیسم موقعی که در ترکیب با شیوه‌های مؤثر دیگر بکار می‌رود مربوط شود. هرچند، به این معنا نیست که نقاط ضعفی که توسط محققان تعریف شده است نادیده انگاشته گردد. اگر از این نقاط ضعف مطلع شوید و بر آنها غلبه کنید، پس شما بهبود اقدام درمانی را کنترل خواهید کرد. به طور خاص، سؤالاتی وجود دارد که هواداران ABA باید در حل آن کار کنند:
١. مناسب‌ترین و مؤثرترین شکل‌های ABA کدام‌یک هستند؟ مطالعات بیشتری نیاز است تا ABA با اقدامات درمانی دیگر به‌منظور آزمایش تأثیرپذیری‌شان مقایسه شده. تا زمانی که تحقیقات بیشتری اجرا شود، توصیه می‌شود ادعا نکنید که منافع ABA منحصر است و با اقدامات درمانی دیگر نمی‌تواند به دست آید.
2. انتظارات منطقی برای پیشرفت کودکانی که ABA را دریافت می‌کنند چیست؟ پیش‌نیاز انتظارات واقعی؛ شناسایی و تحقق فواید و مضرات روش و همچنین سؤالاتی پیرامون خصوصیات درمانی، می‌باشد.
3. آیا ABA وقتی جدا یا در ترکیب با استراتژی‌های مؤثر دیگر اجرا می‌شود مؤثرتر است؟ هیچ اقدام درمانی تکی وجود ندارد که همه مشکلات و سختی‌های کودکان مبتلا به اوتیسم را حل کند. مؤثرترین برنامه‌ها آنهایی هستند که شیوه‌های مختلف را بکار می‌برند و به‌صورت سیستماتیک و مستمر همه اقدامات درمانی و روش‌هایی که آنها بکار برده‌اند را ارزیابی می‌کنند.
۴. چه افرادی برای اجرای مؤثر ABA نیاز هستند؟ متخصصینی که بچه‌های مبتلا به اوتیسم را آموزش می‌دهند باید اطلاعات و مهارت‌های لازم برای طراحی، اجرا و ارزیابی برنامه‌های ABA را داشته باشند ازاین‌رو نقش درمانگر خیلی مهم است، ایجاد حمایت مناسب برای آنها مهم است تا خودکارآمدی‌شان را افزایش دهند و احتمال کار زیاد به دلیل فرسودگی را کاهش دهند. بحث‌هایی در خصوص استفاده از معلمین برای هماهنگی این برنامه‌ها وجود دارد. ثابت شده است که نسبت مطلوب درمان گر – کودک یک‌به‌یک است، اما این در صورتی است که متخصص به‌درستی آموزش‌دیده باشد؛ در غیر این صورت نتایج ممکن است برای کودک مخرب باشد. بعلاوه حفظ این نسبت در محیط مدرسه جایی که معمولاً یک یا دو معلم برای کل کلاس هستند دشوار می‌باشد. حتی در کلاس‌های ورودی، از یک معلم خواسته می‌شود تا به کودکان زیادی درس بدهد که اغلب نیازهای آموزشی ویژه گوناگونی دارند.

5 . مطالعات در مورد اثربخشی ABA گسترده هستند و به طور قابل‌توجهی به توسعه بسیاری از تکنیک‌های آموزشی که برای کودکان اوتیستیک در خانه و یا در مدرسه مورداستفاده قرار می‌گرفته است کمک کرده است، مهم‌ترین نکته این شیوه واقعیتی است که اگر کودکی اقدام درمانی را زودتر شروع می‌کند، فرصت بیشتری برای پوشش شکاف‌های رشدی دارد تا به خانواده، مدرسه یا محیط‌های اجتماعی بپیوندد. مسئله‌ای که خیلی از درمان گران و خانواده‌ها باید به آن توجه داشته باشند این مورد می‌باشد که چقدر زمان لازم است تا به کودک مبتلا به اوتیسم داده شود تا حداکثر فایده لازم را از آموزش‌ها ببرد. در بسیاری از مطالعات ساعات درمان از ۱۵ تا ۴۰ یا بیشتر در هر هفته متغیر هستند تنها مطالعه‌ای که تأثیرپذیری میزان زمان اقدام درمانی را مقایسه کرده است مطالعه لواس (۱۹۸۷) بود که به نتیجه‌گیری ناموجهی رسید که ۴۰ ساعت در هفته برای موفقیت درمان کودکان مبتلا به اوتیسم ضروری است.
هرچند، ساعات توصیه شده درمان همیشه ممکن نیستند چون چنین اقدام درمانی می‌تواند از نظر را برای خیلی از خانواده‌ها که هیچ پولی دریافت نمی‌کنند و باید از ذخیره خودشان پرداخت کنند، غیرقابل‌تحمل باشد. بعلاوه، بعضی از کودکان ممکن است توانائی شرکت در یک برنامه ساختاری برای چنین دوره طولانی را نداشته باشند. همچنین شما ممکن است تعجب کنید که آیا برای کودکان واقعی و قابل‌قبول است که همه‌وقت خود را در محیط ساختمند داخل خانه صرف کنند درحالی‌که آنها باید در بیرون بازی کنند و جهان پیرامونشان را کشف کنند. بااین‌حال، مشکل این است که بسیاری از آنها هیچ کاری انجام نمی‌دهند و یا وقتی تنها هستند، رفتارهای نامطلوب را انجام نمی‌دهند.
یک پارامتر مهم‌تر که باید در ملاحظات جدی در نظر داشته باشید این است که اگر کودکان همه زمانشان را با درمان گر صرف کنند، تعامل مؤثر با اعضای خانواده‌شان را یاد نمی‌گیرند – مگر اینکه که درمان گران و خانواده با هم کار کنند؛ بنابراین شما گاه‌گاهی مشاهده می‌کنید والدینی که کودکانشان در مداخله رفتاری شرکت می‌کنند نسبت به مهارت‌های فرزندپروری احساس ناامنی می‌کنند، آنها فکر می‌کنند که بدون کمک یک متخصص نمی‌توانند رفتار فرزندشان را کنترل کنند و بنابراین گاهی اوقات حتی در آخر هفته نیز جلسات درمانی را برگزار می‌کنند، زیرا می‌خواهند مدت زمانی را که مجبورند با کودکشان “تنها” باشند، محدود کنند. این مسئله یک فاکتور اساسی است که شما باید در نظر داشته باشید وقتی تصمیم می‌گیرید آیا والدین باید فعالانه در درمان کودکانشان شرکت کنند. والدین باید درک کنند که درمان گران نباید آنها را جایگزین کنند، بلکه به آنها یاد می‌دهند چگونه به طور مؤثر و معنادار با کودکانشان تعامل برقرار کنند؛ بنابراین برخی استدلال کردند که والدین باید به‌عنوان درمان گر کودکانشان آموزش ببینند تا احساس توانایی بیشتری برای ارتباط با آنها یا کنترل رفتارهای نامطلوب یا حتی خطرناک داشته باشند. هرچند، برخی والدین هستند که نیرو و توانائی کار با کودکانشان را ندارند و محدودیت‌هایی دارند که باید مهارت‌های جدید را به آنها آموزش داد. در این مورد بهتر است که از والدین خواسته نشود وظایف جدید را کاهش دهند بلکه روی حفظ و تعمیم‌پذیری مهارت‌هایی که کودکانشان تبحر دارند، تاکید کنند، بنابراین، چالش درمان گران برنامه‌ریزی برخی فعالیت‌ها است که کل خانواده می‌توانند مشارکت کنند تا رابطه بین آنها را تقویت کنند و والدین را قوی کنند. چنین وظایفی اگر به طور قابل‌توجه ای محدود شود ممکن است زندگی اجتماعی خیلی از خانواده‌ها را بهتر کند چون آنها می‌ترسند یا خجالت می‌کشند خانه‌هایشان را ترک کنند.
بسیاری از والدین با نتایج مهیج که لواس و همکاران اش امیدوار بودند متحیر شدند و ABA را پذیرفتند اما بعد از اجرای برنامه پیشرفت‌هایی که انتظارش را داشتند ندیدند. این مسئله می‌تواند با خصوصیات مختلف کودکانی که در مطالعات شرکت کردند، مدت و تکرار درمان، سن شروع، سطح مشارکت خانواده یا درستی نحوه اجرا توضیح داده شود.

ازاین‌رو مدارک کافی وجود ندارد تا توجیه کند چرا برخی کودکان پیشرفت قابل‌توجه ای داشتند و برخی نداشتند، شما باید خیلی دقیق باشید که تعمیم‌پذیری بیش از حد ایجاد نکنید. به‌علاوه، شما باید در نظر داشته باشید که بیشتر کودکان در پروژه اوتیسم جوان ضعیف عمل کردند نه خوب. شایان‌ذکر است که برخی نتایج حتی اگر مثبت باشند مثل کاهش رفتارهای ناخواسته، اگر تدارک مناسبی وجود نداشته باشد مدت طولانی دوام ندارد و تعمیم نمی‌یابند؛ بنابراین هدف مداخله نه‌تنها تغییر رفتار کودک بلکه تغییر محیط نیز است. برخی از نقاط دیگر برنامه که توجه بیشتری را به خود جلب می‌کند این است که ABA ممکن است به‌شدت مورداستفاده قرار گیرد و به نیازهای فردی هر کودک پاسخگو نباشد. کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است خیلی وابسته به پاداش‌ها و تقویت‌ها شوند و از خود فعالیت لذتی نبرند، بلکه فقط از نتایج مثبتش لذت ببرند. تاکید بر توسعه شناختی است که با مشارکت مدرسه ارتباط دارد، درحالی‌که باید بیشتر توجه به مهارت‌های اجتماعی و بازی و نیز مشکلات احساسی و روانی که عمدتاً ناشناخته باقی می‌مانند، اختصاص یابد. هرچند، برخلاف نقایصی که ذکر شد، اقدامات درمانی ABA که به‌درستی طراحی و اجرا شده است به‌صورت ابزاری در بهبود رفتار و مهارت‌های کودکان مبتلا به اوتیسم در سراسر دنیا ثابت شده است.

منابع:

aprilaba.com

goldenstepsaba.com

littleraysaba.com

سوالات متداول:

1-مربی ABA چگونه می‌تواند به بهبود مهارت‌های گفتاری کودک کمک کند؟
اگرچه مربی ABA گفتاردرمانگر نیست، اما از تکنیک‌های تقویت ارتباط (مثل PECS یا تقویت تلاش‌های کلامی) استفاده می‌کند. بهترین نتایج زمانی حاصل می‌شود که مربی ABA با گفتاردرمانگر همکاری نزدیک داشته باشد.

2-آیا مربی ABA باید در جلسات اولیه ارزیابی خاصی انجام دهد؟
بله، یک مربی حرفه‌ای قبل از شروع درمان، باید ارزیابی جامعی از مهارت‌ها، چالش‌ها و علایق کودک انجام دهد. این ارزیابی شامل مشاهده رفتار، مصاحبه با والدین و احتمالاً استفاده از ابزارهای استاندارد سنجش است. بدون این مرحله، برنامه‌ریزی مؤثر ممکن نیست.