اختلال طیف اوتیسم، موقعیتی است که رفتارهای فرد، روابط اجتماعی و تعامل او با سایرین را تحت تاثیر قرار می دهد. این شرایط شامل بیماری های مختلف از جمله سندرم آسپرگر است. باید گفت که هیچ درمان قطعی برای بیماری اوتیسم وجود ندارد، اما چندین روش می تواند به بهبود عملکرد اجتماعی، یادگیری و کیفیت زندگی کودکان و بزرگسالان مبتلا به اوتیسم کمک کند. به یاد داشته باشید که اوتیسم، یک شرایط طیف محور است. برخی از افراد ممکن است نیاز به درمان کمی داشته باشند یا نیاز به درمان کمتری داشته باشند در حالی که سایرین ممکن است حتی نیاز به درمانهای تهاجمی داشته باشند. یک درمان اساسی و مهم در طیف اوتیسم کاردرمانی ، گفتار درمانی کودکان اوتیسم می باشد که موجب بهبود شرایط زندگی این کودکان می شود. مرکز توانبخشی اوتیسمدر زمینه تشخیص و درمان اوتیسم فعالیت می نماید. دکتر صابر با فراهم آوردن امکانات پیشرفته و مفید در مجموعه توانبخشی اوتیسم به بهبود مهارت های ارتباطی کودکان اوتیسم و پیشرفت روند یادگیری کودکان کمک می کنند.
همچنین جالب است بدانیم که تعداد زیادی از پژوهش ها در مورد درمان اوتیسم، روی کودکان تمرکز دارند. این بدین علت است که تحقیقات پیشنهاد کرده اند که درمان زمانی که قبل از سه سالگی آغاز شود، موثرتر خواهد بود. تا امروز، بسیاری از درمان هایی که برای کودکان طراحی شده اند می توانند به بزرگسالان نیز کمک کنند. یکی از بهترین مراکز درمان اوتیسم در تهران، مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر می باشد.
درمان اوتیسم در خانه
محققان سه دسته گسترده از درمان‌ها را در نظر داشته‌اند. مداخلات شامل برنامه‌هایی است که سعی دارد گرایشات مبتلا به اوتیسم را در کودکان با سن زیر 2سال، مورد بررسی قرار دهد. به‌طور کلی، این مطالعات که از بازی‌درمانی مبتنی بر تشویق به زبان و مهارتهای اجتماعی استفاده میکند.
بهترین زمان درمان اوتیسم
تحقیقات بسیاری نشان میدهند که تشخیص و مداخله‌ی زودهنگام برای اوتیسم میتواند اثر قابل توجهی بر رفع علائم و ایجاد مهارت‌ها در کودک داشته باشند. اختلالات طیف اوتیسم بعضاً قبل از سن 2 سالگی در کودک تشخیص داده میشوند. کودکانی که روند رشد آنها تا 2 سالگی طبیعی است نیز ممکن است از این سن به بعد علائم اوتیسم را نشان دهند.
مداخلات زودهنگام قبل از سن مهدکودک و در ۲ تا ۳ سالگی شروع میشوند. در این دوره مغز کودک هنوز در حال شکل گیری بوده و با داشتن انعطاف پذیری بیشتر نسبت به سنین بالا، به شکل بهتری میتوان آن را تغییر داد. به دلیل همین انعطاف پذیری، تأثیر عمیق تر و طولانی مدت درمان در سنین پایین‌تر بیشتر خواهد بود. مداخلات زودهنگام نه تنها شروع خوبی برای کودک خواهند بود، بلکه به او کمک میکنند تا به حداکثر توانایی‌های بالقوه‌ی خود دسترسی پیدا کند. این ثابت شده است که هر چقدر کودک زودتر تحت درمان قرار بگیرد، شانس او برای پیشرفت و یادگیری بیشتر خواهد بود. در واقع توصیه میشود که مداخلات رشد و رفتار به محض تشخیص اوتیسم و یا در زمانی که شک زیادی برای اوتیسم وجود دارد آغاز شوند.
آیا اوتیسم درمان دارد
همانند سایر انواع اختلالات عصبی روانشناختی، اوتیسم نیز درمان خود را دارد که شامل موارد زیر است:
رفتاردرمانی( دادن پاداش برای آموزش رفتارهای مناسب)
بازی یا توسعه درمانی( استفاده از فعالیت های مبتنی بر بازی برای ایجاد ارتباطات احساسی و ارتباطی)
دارودرمانی( گاهی از اوقات برخی از داروها را می توان برای درمان نشانه هایی همچون اضطراب و اختلال خلق و خوی مرتبط با اوتیسم به کار برد)
گفتاردرمانی( با اوتیسم خفیف، گفتاردرمانی معمولا مرتبط با مهارت های گفتاری و زبان بدن است)
کار درمانی( اغلب برای مشکلات حسی و حرکتی مفید است)
درمان فیزیکی( بیشتر کودکان اوتیسمی ممکن است تن عضلانی کمی داشته باشند)
اوتیسم حالتی است که در آن مغز شما متفاوت از افراد غیر اوتیستیک رشد می کند. این یک بیماری نیست و درمانی ندارد. هیچ درمانی برای اختلال طیف اوتیسم وجود ندارد و هیچ درمان یکسانی برای همه وجود ندارد. درمان به دنبال حمایت از یادگیری، رشد و رفتار کودک شما است. درمان زود هنگام، در طول سال های پیش دبستانی، می تواند به کودک شما کمک کند تا مهارت های اجتماعی، ارتباطی، عملکردی و رفتاری حیاتی را بیاموزد. این سوال که آیا اوتیسم قابل درمان است، یک سوال پیچیده و ظریف است. در حالی که در حال حاضر هیچ درمان شناخته شده ای برای اختلال طیف اوتیسم وجود ندارد، ضروری است که درک کنیم اگرچه اوتیسم یک اختلال عصبی-رشدی مادام العمر است که بر نحوه تعامل فرد با دنیای اطرافش تأثیر می گذارد، اما پیشرفت و دستاوردها در نحوه تعامل مؤثر افراد با جهان امکان پذیر است. در حالی که اوتیسم قابل درمان نیست، مداخله زود هنگام بهترین فرصت را برای کودکان فراهم می کند تا از نظر رشدی به سطح مطلوب برسند و رشد در ارتباطات، تعامل اجتماعی و مهارت های زندگی روزمره را تقویت می کند. این بهبودها کیفیت زندگی کودک را افزایش می دهد و تأثیر مثبتی بر کل خانواده می گذارد. درمان اختلال طیف اوتیسم بر بهبود ارتباطات، تعامل اجتماعی و مهارت های زندگی روزمره تمرکز دارد. این اغلب شامل ترکیبی از درمان ها و مداخلات متناسب با نیازهای خاص فرد است. شایع ترین درمان رشدی برای افراد مبتلا به اوتیسم گفتاردرمانی است. گفتاردرمانی به بهبود درک و استفاده فرد از گفتار و زبان کمک می کند. برخی از افراد مبتلا به اوتیسم به صورت کلامی ارتباط برقرار می کنند. برخی دیگر ممکن است از طریق استفاده از علائم، حرکات، تصاویر ارتباط برقرار کنند. بسته به نیاز های کودک شما، گفتاردرمانی برای بهبود مهارت های ارتباطی، کاردرمانی برای آموزش فعالیت های روزمره زندگی، و فیزیوتراپی برای بهبود حرکت و تعادل ممکن است کمک کننده باشد. کاردرمانی مهارت هایی را آموزش می دهد که به فرد کمک می کند تا حد امکان مستقل زندگی کند. این مهارت ها ممکن است شامل لباس پوشیدن، غذا خوردن، حمام کردن و ارتباط با افراد باشد. کاردرمانی همچنین می تواند شامل درمان یکپارچگی حسی برای کمک به بهبود پاسخ ها به ورودی های حسی که ممکن است محدود کننده باشند. فیزیوتراپی هم می تواند به بهبود مهارت های فیزیکی، مانند حرکات ظریف انگشتان یا حرکات بزرگ تر تنه و بدن کمک کند. اوتیسم یک وضعیت مادام العمر است، اما علائم آن با مداخله زود هنگام مؤثر و حمایت مداوم می تواند کمتر آشکار شود.
جدیدترین درمان برای اوتیسم
یکی از جدیدترین درمان های شناخته شده برای بهبود وضعیت کودکان اوتیستیک روش درمانی(ΑΒΜ) می باشد.
روش آنت بنیل رویکردی علمی مبتنی بر یادگیری است، با تمرکز بر مغز کودک و توانایی های قابل توجه مغز که می تواند منجر به یادگیری، تغییر و رشد در تمامی کودکان شود، هرچند که آنها دارای نیازهای خاص باشند. این درمان توضیح روش درمانی است برای بیدار شدن مغز کودک و رشد آن و تبدیل محدودیت ها به قدرت و توانایی. در واقع از طریق آگاهی کودک از تمامی حرکات بدن و محیط اطراف و داده های حسی از محیط، اطلاعات لازم برای شکل گیری ارتباطات عصبی جدید و نهایتاً رشد مغز را ایجاد می کنند. آنت بنیل به واسطه ملزومات خود و دیدگاه حرکت عصبی(حرکات آرام و ملایم همراه با آگاهی )روش خود را تدوین نمود. روش آنت بنیل استفاده از حرکات ساده، آرام است. تازه ترین پژوهش های مغز نیز از این روش حمایت می کنند.
بهترین کشور برای درمان اوتیسم
در خصوص انتخاب بهترین کشور برای درمان اوتیسم ، یکی از ابهامات اینجاست که بیمه های خدمات درمانی تا چه اندازه نیاز این بیماران را تحت پوشش قرار می دهد و اساسا چنین بیمه ای در ایران وجود دارد؟! پاسخ به صراحت منفی است و متاسفانه خانواده های بیماران زیادی درگیر هزینه های بسیار سنگین درمانی و مشکل نبود بیمه هستند! اما آیا در کشورهایی مانند آمریکا، انگلستان، آلمان و… وضعیت به همین گونه است؟
براساس روزنامه واشنگتون پست، از هر 45 آمریکایی یک نفر به اوتیسم مبتلا است و بالغ بر 6 میلیون نفر در این کشور مبتلا به اوتیسم و بیماری های مشابه جسمی و حرکتی هستند.
همچنین هزینه یک فرد با بیماری ASD بدون داشتن معلولیت فکری 1.4 میلیون دلار در ایالات متحده و 0.92 میلیون پوند (1.4 میلیون دلار) در انگلیس بود. باید توجه داشت که هزینه های درمانی برای بزرگسالان بسیار بیشتر از کودکان است.
اما بنابر پاسخ های دریافتی از مراکز خدمات درمانی اوتیسم در آمریکا، نتایج درمانی این کودکان در بخش دولتی آنچنان چشمگیر نمی باشد.همچنین در انگلستان هم انجمن ملی اوتیسم، امکانات و خدماتی را به شکل مجانی برای بیماران فراهم می آورد. اما این کودکان به صورت تخصصی از امکانات درمانی کافی بهرمند نمی گردند.
هزینه های جاری طیف اوتیسم بیش از دو برابر هزینه های سکته قلبی و فشار خون بالا است و با هزینه های دیابت برابری می کند. هرچند که سازمان بهزیستی در سالهای اخیر تلاشهای جدی برای تقبل بیشتر هزینه های درمانی نموده ولی همچنان به علت تحت پوشش بیمه نبودن هزینه های درمانی این کودکان از جمله کاردرمانی، گفتاردرمانی، بازی درمانی، رفتار درمانی و…. بار سنگینی بر دوش والدین است.
یکی از مهمترین مشکلات والدین با کودکان مشکلات خواب آنان می باشد. کودک باید هر روز هفته در یک زمان به رختخواب برود و در یک زمان بیدار شود. مشکلات حسی تأثیرات زیادی بر خواب میگذارند و خواب نیز البته بر همه چیز تأثیر میگذارد. یک کودک دچار حساسیت شنوایی ممکن است در فیلتر کردن صداها مشکل داشته باشد، چه ترافیک بیرون باشد، چه صدای تلویزیون خانه، یا حتی صدای تنفس خواهر یا برادر خوابیده در تخت یا اتاق کناری. یک کودک دچار دفاع لمسی ممکن است توسط پیژامه، ملافه، بالش یا سختی تشک اذیت شود. اتاق میتواند زیادی گرم، زیادی سرد، زیادی روشن یا تاریک باشد تا بتواند به راحتی بخوابد. مرکز کاردرمانی دکتر صابر در زمینه ماساژ درمانی و مشکلات پردازش حسی در کودکان که موجب اختلالات خواب در کودک می گردد به صورت تخصصی فعالیت می نماید. ماساژهای آرام سازی و یکپارچگی حسی به درمان بیخوابی در کودکان کمک بسزایی می نماید.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
برای درمان بیخوابی کودکان راه های بسیاری وجود دارد. خوشبختانه، تغییرات نسبتا ساده میتوانند تغییر بزرگی ایجاد کنند. اینها برخی پیشنهادات برای زمان خواب هستند:
ایجاد یک برنامه خواب و درمان بیخوابی
کودک باید هر روز هفته در یک زمان به رختخواب برود و در یک زمان بیدار شود. میتواند وسوسه انگیز باشد که به کودکان در آخر هفته ها و تعطیلات اجازه داد که دیر به خواب بروند، اما این کار ساعت درونی بدن را سردرگم میکند و خواب را حتی پس از آخر هفته و تعطیلات مختل مینماید. اگر ساعت خواب به دلیل تعطیلات و سفر بهم بریزد، آن را با اختلاف 15 دقیقه باخواب طبیعی کودک تنظیم کنید.
برای کودکانی که با تغییرات مشکل دارند و به سختی به تخت خواب میروند، برنامه رفتن به خواب را از یک ساعت قبل آغاز کنید. مراحلی را به طور منظم برای رفتن به تختخواب ایجاد کنید مانند مسواک زدن دندانها و شستن صورت، صحبت دربارهی اتفاقهای روز، خواندن یک کتاب و سپس چراغها را خاموش کنید. کمی تنوع ایجاد کنید تا کودک نسبت به این برنامهها بتواند خود را تطبیق بدهد. یک والد ممکن است همیشه کتاب بخواند، اما میتواند کتابهای دیگری در طول هفته بخواند. ممکن است خواندن داستان دربارهی به خواب رفتن برای کودک آرامبخش باشد، برای بعضیها، یک برنامه ریزی تصویری برای هر گام داشته باشید. در حالی که ما باور داریم فعالیتهای شبانه باید آرام و بی سر و صدا باشد، بعضی کودکان قبل از اینکه بتوانند به خواب بروند نیاز به ورودی شدید دهلیزی و حس عمقی دارند. ممکن است یک والد متوجه شود که کودک راحتتر به خواب میرود که برای مثال برنامه خود را با پریدن روی تخته پرش کوچک خود شروع کند یا چند ردیف پله را بالا برود و سپس دندانهای خود را مسواک بزند و پیژامههای خود را بپوشد و ادامه.
معمولا حمام قبل از خواب برای کودکان آرامش بخش است زیرا آب فشار عمقی فراهم میآورد. اگر کودک از آب حمام میخورد، والد میتواند به آب نمک بهداشتی اضافه نماید، از آن جایی که منیزیوم به شل کردن عضلات کمک میکند و خواب را تحریک مینماید. با این وجود، بعضی کودکان توسط یک حمام قبل از خواب زیادی تحریک میشوند. در این صورت، آنها باید زودتر یا در صبح حمام کنند.
بسیاری از کودکان و بزرگسالان خود را از طریق دهان آرام میکنند. اگر کودک نیاز به آدامس جویدنی داشته باشد، شست خود را بمکد، خود را گاز بگیرد یا به طور مکرر اشیاء غیر خوردنی را در دهان خود قرار دهد، است از یک آرامشبخش دهانی استفاده کند. (اسباب بازیهای دهانی)
علائم و نشانه‌های بیخوابی در کودکان
تغییر در الگوی خواب کودک – مثل دیرتر خوابیدن از زمانی که انتظار دارید – همیشه نشانه‌ی یک مشکل خواب نیست. اما اگر نگران هستید که فرزندتان ممکن است دچار بیخوابی شده باشد، میتوانید به علائمی که هنگام خوابیدن، در طول شب و در طول روز بروز میکند توجه کنید.
نشانه‌های بیخوابی هنگام خواب و شب
کودک شما ممکن است دچار بیخوابی باشد اگر:
-از رفتن به رختخواب خودداری میکند.
-مدت زیادی طول می‌کشد تا به خواب برود.
-اغلب از رختخواب بیرون می‌آید و درخواست چیزهایی میکند (مثل آب یا داستان).
-احساس خستگی میکند اما وقتی به تخت میرود، ناگهان بیدار و پرانرژی میشود.
-در طول شب چندین بار بیدار میشود و نمیتواند دوباره بخوابد.
نشانه‌های بیخوابی در طول روز
ممکن است کودک شما بیخوابی داشته باشد اگر:
-صبح‌ها بیدار شدن برایش دشوار است یا از برخاستن امتناع میکند.
-در طول روز مدت زیادی چرت می‌زند یا در مدرسه به خواب میرود.
-برنامهی خواب و بیداری‌اش هر روز متفاوت است.
-در طول روز احساس خستگی یا کم‌انرژی بودن دارد.
-در تمرکز یا به‌خاطر سپردن مطالب مشکل دارد.
علت‌های بیخوابی در کودکان
بیخوابی میتواند دلایل گوناگونی داشته باشد، از جمله:
-وابستگی‌های خواب : مانند کودکانی که بدون شیشه شیر، حضور والدین یا موسیقی نمی‌توانند بخوابند.
-رفتارهای نادرست قبل از خواب :مثل استفاده‌ی زیاد از وسایل الکترونیکی یا نداشتن زمان کافی برای آرام شدن پیش از خواب.
-مشکلات هیجانی : از جمله استرس، اضطراب یا افسردگی در کودکان و نوجوانان.
-عوامل محیطی : مانند محیط خواب گرم، پرنور یا پر سر و صدا.
-بیماری‌های جسمی : مانند آسم، اگزما، وقفه‌ی تنفسی در خواب یا سندرم پای بی‌قرار.
-بیماری‌های کوتاه‌مدت : مانند سرماخوردگی یا عفونت گوش که مانع خواب راحت میشوند.
-داروها : بعضی داروها ممکن است باعث هوشیاری بیشتر شوند، مثل داروهای ضدافسردگی، قرصهای سرماخوردگی یا داروهای درمان ADHD.
-کافئین : موجود در نوشابه، نوشیدنی‌های انرژی‌زا، چای، قهوه یا شکلات.
راحتی اتاق، لباسها، و تخت خواب
سر و صداهای محیط را با نسبتا ساکت نگه داشتن خانه با استفاده از یک دستگاه ایجاد صدای سفید، سی دی، برنامهی آیفون صدای سفید، یا فن، یا ضد صدا کردن اتاق و نصب پنجرههای دو جداره به حداقل برسانید. در آپارتمانهای پر سر و صدا، کودکان دچار حساسیت صدایی بالا – مخصوصا نوزادها و کودکان که به تازگی به سرپرستی گرفته شدند – ممکن است در واقع نیاز به پنجره های ضد صدا داشته باشند که سر و صدای بیرون را کاملا حذف میکند.
از یک چراغ خواب یا اگر کودک ترجیح میدهد از لامپ روی میزی بسیار کم نور استفاده کنید. البته، یک کودک دارای حساسیت ممکن است در اتاقی که کاملا تاریک باشد بهتر بخوابد. ممکن است نیاز باشد در خانه پنجرههای دودی نصب شود و اطراف در اتاق خواب را درزگیری کنند تا از نفوذ نور به درون جلوگیری شود. یک حوله ی تا شده برای این کار مناسب است اما ممکن است در حین شب اگر نیاز به بیرون رفتن باشد، این کار را برای کودک دشوار بکند.
مطمئن شوید اتاق خیلی گرم یا خیلی سرد نیست. تلاش خود را بکنید تا جلوی ویبره ی دستگاه تهویه هوا و صدای رادیاتور را بگیرید. اگر هوا خشک باشد از یک مرطوب کننده ی هوا و اگر هوا مرطوب باشد از یک رطوبتگیر هوا استفاده کنید. به فکر استفاده از یک تصفیه کننده ی هوا با یک فیلتر باشید تا حساسیتهای هوازی را کاهش دهد.
بیشتر کودکان رختخواب تمام نخ و پیژامه های نخی یا از پشم گوسفند را با مارکها و برچسبهای کنده شده و بدون کمربندهای کشی ترجیح میدهند.
کودکان، نوجوانان و بزرگسالانی که در طول شب دچار گرمای زیاد میشوند ممکن است از ملافه های خاصی خوششان بیاید. که باید از ملافه هایی که زود خشک میشوند و با دوام هستند، استفاده کنید.
حتما بررسی کنید که تشک ناصاف، زیادی سفت یا زیادی نرم نباشد. بعضی کودکان ورودی هوشیاری بدنی و لامسهای لازم که به خواب رفتن و در خواب باقی ماندن کمک میکند را از یک ملافه ی وزندار دریافت میکنند. بعضی کودکان خوابیدن در یک کیسهی خواب را به دلیل ورودی بیشتر حس عمقی بسیار دوست دارند. میتوان بسیاری از موارد راحتی در خواب مانند کیسه ی خواب، ملافه های وزندار، بالش های ارتعاشی و دستگاه های تولید صدای سفید را به صورت آنلاین تهیه کرد.
روشهای مختلف خواب کودک
چرت زدنهای روزانه را حذف کنید یا کاهش دهید، چون ممکن است با خواب شبانه مداخله کنند.
اگر کودک نسبت به بو حساس باشد، کیسه ی زباله را قبل از زمان خواب به بیرون ببرید و بوهای آشپزی را حذف کنید. از شوینده های لباس بدون بو بر روی پیژامه ها و رخت خواب استفاده کنید و در کل از نرم کننده های پارچهای استفاده نکنید چون باقی مانده مواد بو به جا میگذارد.
از ایجاد اتاق خواب برای کودک به عنوان یک محل برای فعالیتهای جالب و پر از فعالیت جلوگیری کنید، اتاق خواب را تنها برای خواب نگه دارید.
اتاق را با رنگهای آرامشبخش دکور کنید و از کاغذ دیواری و موکت طرحدار اجتناب کنید اگر کودک به طور بصری تحریک میشود از کاغذ دیواری و موکت طرحدار اجتناب کنید.
داروهایی همچون آنتی هیستامین ها، محرکها، و متعادل کننده های روانی قادرند به طور مستقیم بر خواب تأثیر بگذارند. با متخصص کودکان یا متخصص داروهای روانی همکاری کرده تا بهترین برنامهی دوز داروهای لازم را ایجاد کنید. از محصولات دارای کافئین چون شکلات، کاکائو داغ، چای سرد، نوشیدنی کولا و قرصهای ضد درد تا حداقل 6 ساعت قبل خواب اجتناب کنید.
ممکن است والدین از ملاتونین ترکیبی استفاده کنند. ملاتونین هورمونی است که به طور طبیعی توسط غدهی اپیفیز ترشح میشود که به تنظیم چرخه های خواب- بیداری کمک میکند. یافته ها نشان میدهد که داروهای دارای ملاتونین، که به صورت اسپری یا قرص موجود هستند، مطمئن بوده و اغلب برای کودکان، بخصوص کودکان اوتیسم مؤثر هستند.
به والدین یادآوری کنید که خود از این روشها استفاده کنند. مراقبی که خودش استراحت کرده باشد از یک فرد خسته برای کمک به خواب رفتن بسیار بهتر است.
بهترین روشهای خانگی برای درمان بیخوابی در کودکان کدام‌اند؟
روشهای ساده‌ای مانند ایجاد روتین خواب منظم، حمام آب گرم قبل از خواب، استفاده از نور ملایم، پخش صدای سفید یا موسیقی آرام و دوری از وسایل دیجیتال حداقل یک ساعت قبل از خواب میتواند در بهبود خواب کودک بسیار موثر باشد. همچنین خواندن کتاب داستان یا لالایی آرام، حس امنیت و آرامش را افزایش میدهد.
آیا دارودرمانی برای بیخوابی کودکان مناسب است؟
دارودرمانی در کودکان تنها در موارد خاص و با نظر مستقیم پزشک توصیه میشود. استفاده خودسرانه از داروهای خواب‌آور برای کودکان بسیار خطرناک است و میتواند عوارض جدی ایجاد کند. بیشتر مواقع، با اصلاح سبک زندگی، تغذیه و مشاوره روانشناسی میتوان بیخوابی کودک را بدون دارو درمان کرد.
مراقبت و پرستاری از کودکان فلج مغزی به صبوری و درک بالایی نیاز دارد. شناخت علائم فلج مغزی و مطالعه در زمینه کودکان فلج مغزی به والدین کمک می کند تا بهترین درمان را برای کودک خود انتخاب نمایند. مرکز کاردرمانی فلج مغزی و گفتاردرمانی فلج مغزی دکتر صابر به صورت تخصصی به درمان کودکان فلج مغزی می پردازد. مشاوره مناسب به والدین و ارائه خدمات توانبخشی در منزل از دیگر خدمات مرکز دکتر صابر می باشد. در این مطلب نکاتی مطرح میگردد که دانستن آنها برای مراقبت و پرستاری موفقیت آمیز از این کودکان و کاهش مشکلات والدین کودکان فلج مغزی ضروری است.
مشکلات نگهداری از کودک فلج مغزی
مراقبت از کودک مبتلا به فلج مغزی ممکن است کیفیت زندگی والدین و خانواده ها را از بسیاری جهات تحت تأثیر قرار دهد. به طور کلی، والدین کودکان مبتلا به فلج مغزی در مقایسه با والدین کودکان بدون معلولیت، سطوح بالای استرس و افسردگی با وضعیت روانی نامناسب را نشان می دهند. فلج مغزی یک اختلال چند وجهی است که با چندین محدودیت عملکردی همراه است. اگرچه عملکرد حرکتی به عنوان چالش اصلی فلج مغزی در نظر گرفته می شود، این اختلال رشدی با چندین محدودیت دیگر مانند چالش های حسی، ارتباطی و فکری نیز همراه است. مراقبت یک فعالیت شریف است که توسط اکثر مادرانی که از کودکان خردسال در هر جامعه ای مراقبت می کنند، گرامی داشته می شود. این وظیفه شریف ممکن است به یک کابوس تبدیل شود، زمانی که کودکی که باید از او مراقبت شود، دارای محدودیت های عملکردی باشد. مادران چنین کودکانی ممکن است تا جایی پیش بروند که تمرکز خود را از سایر مسائل مهم در خانواده منحرف کرده و بر فعالیت های مراقبتی متمرکز شوند. فعالیت های روزمره زندگی ممکن است نادیده گرفته شوند، همچنین سایر اعضای خانواده که ممکن است برای بقا به این مراقب وابسته باشند. این ممکن است منجر به سطوح بالای استرس، اضطراب و افسردگی در میان مراقبان شود. جدای از مسئولیت های مراقبتی، مادران کودکان دارای محدودیت های عملکردی اغلب با مشکلات مزمن مرتبط با سلامتی که این کودکان ممکن است در زندگی تجربه کنند، مواجه هستند. چندین مطالعه تأیید کرده اند که اکثر کودکانی که با فلج مغزی متولد می شوند، معمولاً از یک یا دو بیماری مزمن رنج می برند. بنابراین، والدین باید راه هایی برای پاسخگویی به نیازهای بهداشتی کودک مبتلا به فلج مغزی پیدا کنند، چه از طریق جستجوی کمک حرفه ای از مؤسسات بهداشتی رسمی و شناخته شده و چه از طریق درمان های خانگی. مراقبت از کودک مبتلا به فلج مغزی ممکن است بر سلامت جسمی، سلامت اجتماعی، آزادی و استقلال والدین تأثیر بگذارد. تقاضا برای مراقبت از چنین کودکی، استرس بیشتری نسبت به شدت ناتوانی کودک ایجاد کرده است، که والدین کودکان مبتلا به فلج مغزی احساس می کردند که ناتوان تر از افرادی هستند که از آن ها مراقبت می کردند. با وجود تمام چالش هایی که والدین در مراقبت از فرزندان خود با تحمل می کنند، نگرش والدین نسبت به فرزندان شان مثبت باقی می ماند. آن ها نسبت به وضعیت فرزندان خود خوشبین هستند و همچنین معتقدند که کاردرمانی یا گفتاردرمانی از مداخلات مفید در مدیریت فرزندان شان است. این امیدهایی که والدین برای فرزندان خود دارند، نیروی محرکه وجود آن هاست.
پرستاری از کودک فلج مغزی
در مورد چگونگی مراقبت از یک کودک فلج مغزی، قطعاً مجموعه ای از توصیه ها و سفارشات کلی که به درد همه والدین و مراقبین بخورد، وجود ندارد. منتها ذکر این نکته ضروری به نظر میرسد که والدین و مراقبین این کودکان، باید از آمادگیهای لازم برخوردار باشند تا در سراسر عمر فرزندشان، مسئولیتهای متعدد و منحصر به فردی را در رابطه با آنها به عهده بگیرند. مراقبت از یک کودک ناتوان، نیاز به زمان، تلاش، همدردی و صبوری بسیار زیاد دارد.
منظم و سازمان یافته عمل کنید!
سازمان یافته بودن به کاهش استرس در حین مراقبت از این کودکان کمک میکند. هدف والدین از سازماندهی، آماده بودن برای عبور از مسیر پر فراز و نشیب پیش رو است. این جمله فقط به آن معنی نیست که همه چیز مرتب و سر جای خودش باشد تا استرس کمتری در زندگی به والدین و مراقبین وارد شود، بلکه والدین باید دید واقعی نسبت به آن چیزی که در آینده به انتظارشان نشسته است، پیدا کنند. لیست کردن کارها و تهیه تقویم، از ابزارهای اساسی ایجاد سازماندهی در امور است. مواردی که هر پدر و مادر، و مراقبی باید از آنها لیست تهیه کنند، عبارتند از:
شماره تماس پزشکانی که کودک با آنها سرو کار داشته یا خواهد داشت.
مدارک پزشکی کودک
قرار ملاقات با پزشکان
اطلاعات تماس با مدرسه
شماره تلفنهای ضروری
شماره تماس مهد کودک و پرستار یا مربی کودک
نتایج عکسبرداریهای انجام شده یا آزمایشات صورت گرفته
داروهای کودک
درباره فلج مغزی تا میتوانید مطالعه کنید!
والدین باید هر چه میتوانند راجع به فلج مغزی مطالعه کرده و یاد بگیرند. آنها باید بدانند که چطور فلج مغزی ایجاد میشود، چگونه بر حرکت و وضعیت بدن کودک تاثیر میگذارد، چطور درمان میشود، و اینکه چرا کودکان مبتلا به فلج مغزی متفاوت از کودکان سالم رشد و نمو پیدا میکنند. علاوه بر یادگیری اصول پایه، آنها باید از جزئیات وضعیت فعلی کودکشان نیز مطلع شوند. همان طور که پیشتر نیز گفته شده است دو کودک فلج مغزی با در نظر گرفتن مشکلات حرکتی و ناتواناییهایشان، دقیقا شبیه هم نیستند.
هوای والدین و مراقبین کودکان فلج مغزی را داشته باشید!
متاسفانه اغلب اوقات والدین آنچنان درگیر پرستاری و مراقبت از کودک خود هستند که یکدیگر را فراموش کرده و از رسیدگی به مسائل خود باز میمانند. تحمل و رفع فشارهای مالی و هیجانی که همراه با بیماری فلج مغزی به خانواده وارد میشود، اغلب طاقتفرسا است. والدین باید به تک تک این مشکلات رسیدگی کرده و از پیش پا بردارند. در اینجا رهنمودهایی ارائه میشود که در کار مراقبت از کودکان فلج مغزی برای والدینی که به تازگی تشخیص فلج مغزی برای کودکشان مطرح شده است میتواند راهگشا باشد:
تغذیه سالم داشته باشید. این نکته نسبتا صریح و شفاف است. مراقبی خوب است که سالم باشد. سالم ماندن یعنی داشتن انرژی بیشتر و استرس کمتر. کسانی که تغذیه سالم دارند، از توان جسمی و ذهنی بیشتری برای حل و فصل موانعی که بر سر راهشان قرار میگیرند، برخوردار هستند.
به اندازه کافی استراحت کنید. بسیاری از والدین به اندازه کافی نمیخوابند. این وضعیت به طور جدی بر ارتباط فردی و سلامت هیجانی آنها تاثیر میگذارد. خوب خوابیدن و خوب غذا خوردن دو عاملی هستند که سطح استرس افراد را به میزان حداقل نگه میدارند.
زمانی را برای آرامش به خود اختصاص دهید. هر کسی نیاز دارد که زمانی را به خودش اختصاص بدهد. در طی این دوره، فرد از استرس و افکار منفی تهی شده و چهارچوب ذهنیاش مرتب میگردد. هنگامی که والدین ساعاتی را به خود مرخصی بدهند، موثرتر عمل میکنند. یک مراقب (مادر یا پدر) سرخورده هیچ وقت نمیتواند با مهارت به هماهنگی امور روزمره خویش بپردازد.
درخواست کمک کنید. اگر اوقات شما کاملا پر بوده و حتی فرصت کافی برای خواب کامل شبانگاهی نیز ندارید، بسیار ضروری است که از دیگران درخواست کمک کنید. البته در این گونه مواقع بهتر است بستگان و دوستان نزدیک داوطلبانه وارد گود شده و به والدین دارای کودک فلج مغزی کمک کنند تا آنها فرصت کنند قدری به امور شخصی خود، دیگر فرزندان و وظایف روزمره خویش برسند. این نکته بسیار اهمیت دارد که والدین کودک فلج مغزی اگر فرزند دیگری نیز دارند که مبتلا نبوده و اصطلاحاً سالم است، به هیچ عنوان نباید از پرداخت به او و وقت گذاشتن برای نیازهای عاطفی و هیجانی او غافل شوند چرا که علاوه بر حق برخورداری او از عاطفه والدین، در نظر گرفتن او به عنوان یکی از مراقبین کودک فلج مغزی در آیندهای که والدین به سنین میانسالی و یا حتی کهنسالی میرسند، ایجاب میکند که به سلامت روحی و روانی او توجه نمایند.
ناکامیها را از خود خارج کنید. به درون ریختن اضطراب، عصبانیت و افسردگی روش همیشگی والدین است. این کار آنها را دچار خستگی روحی و جسمی دائمی میکند. در این گونه مواقع، مراقب به کسی نیاز دارد تا با او صحبت کند. این شخص میتواند یک دوست صمیمی باشد یا یک مشاور. اگر آنها با یکی صحبت کنند، بیش از پیش احساس راحتی کرده و کمتر از قبل حین مراقبت از کودک خود دچار اضطراب میشوند.
والدین کودکان فلج مغزی به چه چیزی نیاز دارند؟
اثر بیماری کودک بر والدینی که فرزندشان ممکن است هر نوع بیماری داشته باشد را هرگز نمیتوان دست کم گرفت. والدین ممکن است احساسات و هیجانات مختلفی از قبیل عصبانیت، غم و اندوه، پوچی و بیاعتقادی، انزوا و تنهایی را تجربه کنند. این هیجانات در زمان تشخیص بیماری اغلب بسیار شدید بوده و با گذر زمان ممکن است دوباره عود کند. کودکان مبتلا به فلج مغزی شدید برای انجام کارها و مهارتهای روزمره زندگی خود از قبیل خوردن، حمام کردن و شستشو دادن، و لباس پوشیدن به کمک و یاری زیادی احتیاج دارند و همین موضوع استرس عظیمی بر خانواده وارد میکند.
از طرف دیگر، به لحاظ مالی هزینه های زیادی به خانواده تحمیل میشود که غالبا از نظرها پنهان مانده و به چشم نمیآید. این هزینه ها عبارتند از ویزیت دورهای پزشکان مختلف و دیگر متخصصین گروه پزشکی مانند کادر درمانی، گفتاردرمانی، فیزیوتراپی و …، هزینه تجهیزات کمکی و ویژه، و حتی هزینه پوشک و پرستاری کودک. همه والدین نیاز خاص خودشان را دارند اما نیاز اکثری والدین عبارتند از:
سوالاتشان پاسخ داده بشود. گاهی اوقات بهتر است والدین سوالاتشان را بنویسند تا در زمان ملاقات با پزشک و درمانگر خود آنها را مطرح کرده و درباره نیازهای کودکشان بحث کنند.
درک ماهیت مشکل کودکشان از جانب دیگران. این درک به آن معنا است که به آنها فرصت بدهیم در رابطه با احساساتشان، و بیم و امیدی که نسبت به کودکشان دارند با دیگران سخن بگویند. این درک باید از سوی دیگر اعضای خانواده، دوستان، دیگر والدین با تجربه مشکل مشابه، و متخصصینی که کودک با آنها سر و کار دارد، شکل بگیرد.
اطلاعات راجع به خدمات و کمک هایی که میتوانند از آنها استفاده کنند.
اطلاعات و مهارتهایی که موجب میشوند والدین به بهترین شکل ممکن به کودکشان کمک کنند.
استراحت داشتن. فراغت از پرستاری کودکان برای ساعاتی برای اکثر والدین اهمیت دارد. این موضوع زمانی برای آنها اهمیت پیدا میکند که رفع نیازهای روزانه کودک، وقت و انرژی مضاعفی از آنها میگیرد. در این بحبوبه، یک وقفه هر چند کوتاه باعث میشود که پدر و مادر استراحت داشته و وقت خود را صرف دیگر امور کنند.
می دانیم که مشکلات زیادی در روند درمان کودکان فلج مغزی پیشرو دارید، اما در طول درمان تغذیه مناسب داشته باشید؛ از دیگران کمک بگیرید، به میزان کافی استراحت کنید و اطلاعات خود را در حیطه درمان های فلج مغزی گشترش دهید.
2. والدین باید چه اطلاعاتی درباره فلج مغزی کسب کنند؟
والدین باید هر چه میتوانند راجع به فلج مغزی مطالعه کرده و یاد بگیرند. آنها باید بدانند که چطور فلج مغزی ایجاد میشود، چگونه بر حرکت و وضعیت بدن کودک تاثیر میگذارد، چطور درمان میشود، و اینکه چرا کودکان مبتلا به فلج مغزی متفاوت از کودکان سالم رشد و نمو پیدا میکنند.
پارکینسون یک بیمازی پیشرونده مخرب می باشد که دستگاه عصبی مرکز را درگیر می نماید. علائم بیماری به مرور و آرام آرام بیشتر می شود و توانایی های حرکتی و استقلال فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. متاسفانه هیچ درمان قطعی در مورد بیماری پارکینسون وجود ندارد اما شواهدی که به تازگی منتشر شده نشان میدهد که ورزش جسمی و روانی برای افراد مبتلا به پارکینسون فوایدی دارد. مزایای مشابه نیز برای افراد مبتلا به سایر اختلالات نوروپاتولوژی مانند بیماری آلزایمر نیز وجود دارد. علاوه بر این، به نظر میرسد که برخی از اشکال ورزش بیشتر یا کمتر موثر میباشند. این امر توسط دکتر پارکینسون تعیین می گردد. مرکز کاردرمانی پارکینسون و گفتاردرمانی پارکینسون در زمینه ارائه تمرینات درمانی و ورزشی با توجه به علایم پارکینسون در بیمار به صورت تخصصی فعالیت می نماید. تمرین درمانی در کنار تقویت عضلات بیمار موجب بهبود روحیه و حفظ توانایی فرد در انجام فعالیت های روزمره به صورت مستقل می گردد.
فعالیت های اجتماعی، تفریحی و اوقات فراغت در پارکینسون
سلامت جسمی و روانی، هر دو از فواید تعامل اجتماعی و فعالیت بدنی به خوبی بهرهمند میشوند. کاردرمانی برای افراد مبتلا به بیماری پارکینسون باید برای به تسهیل بزرگترین حس ممکن از رضایت، احساس موفقیت و لذت بردن از زندگی روزمره دست یابد، چراکه افراد مبتلا به پارکینسون میتوانند به لحاظ اجتماعی، منزوی گردند.
Stallibrass و همکاران (۲۰۰۲) فواید قابل اندازه گیری و پایدار در یک مطالعه کنترل شده تصادفی از الکساندر تکنیک را برای افراد مبتلا به پارکینسون ایدئوپاتیک، منتشر کردند.
مطالعات متعددی به ما در مورد کیفیت زندگی، افزایش اثرات محافظت نورونی ورزش و مداخلات فعالیت محور برای افراد مبتلا به پارکینسون، اطلاع میدهد. (کریزل و نیوهاوس ۲۰۰۶، دیبل و همکاران ۲۰۰۹، فیشر و همکاران ۲۰۰۸، هاکنی و همکاران ۲۰۰۷، هاکنی و ارهارت ۲۰۰۹)
ورزش و فعالیت های جسمی و ذهنی به نظر میرسد باعث افزایش جریان خون و راندن تولید فاکتورهای رشد مغزی، مانندBDNF – یک عامل نوروتروفیک که در مکان های مانند هیپوکامپ یافت میشود – میگردد. BDNF نقش مهمی در حافظه ی دراز مدت، یادگیری و تفکر برتر دارد. نوروتروفین ها به تحریک و کنترل نورون یا ایجاد سلول های عصبی جدید در طول زندگی بزرگسالی، کمک میکنند. این عوامل رشد مغزی و همچنین زوال شناختی کند همراه با سن را نشان داده اند.
ورزش در بیماران پارکینسون
ورزشی که به لحاظ شناختی پیچیده است ثابت کرده مفیدتر از یک جنبش معادل صرف و ماهیت تکراری و بدون چالش است. عنصر شناختی ورزش در پارکینسون به نظر میرسد منجر به افزایش حافظه از طریق آماده کردن منظم تصمیم گیری در طول یادگیری جدید میشود. همچنین بیان شده است که ورزش به نظر میرسد منجر به بهبود سرعت یادگیری نیز میگردد.
هنگام در نظر گرفتن فواید محافظت نورونی و تنظیم یک سبک زندگی فعال، افراد با بیماری پارکینسون باید به انجام ورزش روزانه که از لحاظ ذهنی به جذابیت فعالیت فیزیکی است، تشویق شوند. فعالیت مانند یک پیاده روی روزانه، و یا فراهم کردن هرگونه لذت از طبیعت فیزیکی و روانی، فرصتی ضمنی برای شرایط فیزیکی، لذت، تجربه جدید و یادگیری جدید مهیا میکند.
توسعه تغییر در شیوه زندگی شامل تفکر، برنامه ریزی و سرانجام اقدام میشود. تشویق برای شروع، حفظ و راه اندازی مجدد فعالیت جسمی و روانی یا ورزش یک پیام ساده است، اما اهمیت آن نباید توسط کاردرمانگران نادیده گرفته شود.
این را توجه داشته باشید که یک فرد مبتلا به پارکینسون ضعیف تر است. بنابراین به نظر میرسد که هرگز برای انجام شکل جدیدی از فعالیت لذت بخش و جذاب دیر نشده است.
پارکینسون UK (بریتانیا پارکینسون/که یک موسسه خیریه ثبت شده است) میتواند مشاوره و اطلاعات برای ترویج مشارکت، ثبت نام، خدمات محلی، ارائه فعالیت و فرصتهای مناسب تفریح برای افراد مبتلا به و پارکینسون را ارائه دهد. بریتانیا پارکینسون همچنین می تواند پشتیبانی، آموزش و پرورش و دیگر برنامه های کمک به خود را ارائه دهد. اطلاعات در مورد بریتانیا پارکینسون باید به فرد مبتلا به پارکینسون ارائه شده و با حمایت مداوم، آنها را قادر به انتخاب در مورد استفاده از خدمات در زمان خود نماید.
ورزش بخش مهمی از زندگی سالم برای همه است. برای افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، ورزش چیزی فراتر از سلامتی است؛ این یک جزء حیاتی برای حفظ تعادل، تحرک و فعالیت های روزمره زندگی است. تحقیقات نشان می دهد که ورزش و فعالیت بدنی نه تنها می تواند تحرک، انعطاف پذیری و تعادل را حفظ و بهبود بخشد، بلکه علائم غیر حرکتی مانند افسردگی یا یبوست را نیز کاهش می دهد. ممکن است ورزش کردن در زمانی که افراد مبتلا به پارکینسون احساس سستی می کنند، غیر منطقی به نظر برسد، اما بسیاری از بیماران پارکینسون متوجه می شوند که شروع روز با ورزش، مانند پیاده روی سریع یا کلاس یوگا، انرژی را در طول روز افزایش می دهد. و اگرچه ورزش شدید در اواخر روز – در عرض چند ساعت قبل از خواب – می تواند در خواب اختلال ایجاد کند، یک تمرین سبک، مانند پیاده روی یا چند حرکت کششی ساده، ممکن است به شما کمک کند آرام شوید و خواب شبانه بهتری داشته باشید. زمان ها و انواع ورزش را آزمایش کنید تا بهترین نتایج را پیدا کنید. خستگی می تواند با انجام بیش از حد یا تلاش برای انجام بیش از حد زیاد بدتر شود. تقسیم یا تنظیم فعالیت بدنی و ذهنی شما راه مهمی برای مدیریت این مشکل است. خستگی اغلب می تواند چرخه ای را آغاز کند که در آن شما کمتر و کمتر فعال می شوید. این می تواند زمانی اتفاق بیفتد که فعالیت های روزانه شما را خسته کند. اما هر چه کمتر انجام دهید، عضلات شما ضعیف تر می شوند و بیشتر احساس خستگی خواهید کرد. فعالیت بدنی می تواند به شما در مدیریت خستگی، تقویت روحیه و کمک به خواب خوب کمک کند. هر چه بیشتر بتوانید انجام دهید، مزایای بیشتری خواهید داشت. بنابراین چیزی را پیدا کنید که در سطح مناسب برای شما مناسب است و آن را انجام دهید. این می تواند به سادگی ورزش با صندلی یا یک پیاده روی سریع باشد که ضربان قلب شما را بالا می برد. برای شروع، یک کاردرمان می تواند فعالیت های مناسب برای شما را توصیه کند. همچنین، طرح های ارجاع ورزشی ممکن است در منطقه محلی شما از طریق متخصص تشخیص و درمان پارکینسون یا مرکز ورزشی شما سازماندهی شود. خستگی فقط جسمی نیست. ورزش ذهنی نیز مهم است، بنابراین سعی کنید با هر سرگرمی و علاقه ای درگیر بمانید. اگر در طول روز وقت دارید، سعی کنید فعالیت های متنوعی انجام دهید، زیرا بی حوصلگی نیز می تواند منجر به خستگی شود.
دستورالعمل هایی برای کاردرمانان پارکینسون
برای کاردرمانگران با هدف ارتقاء فعالیتهای اجتماعی، تفریحی و اوقات فراغت افراد مبتلا به پارکینسون، توصیه میشود:
اولویتهای اجتماعی، تفریحی و اوقات فراغت باید به عنوان بخشی از یک بررسی جامع ارزیابی کاردرمانی انجام شود. اهداف پس از آن میتوانند از طریق استفاده از ابزار ارزیابی مراجع محور مانند COPM، تعیین شوند.
برای ترویج سلامت جسمی و روانی، یک فرد مبتلا به پارکینسون باید به استفاده ازبرخی از انرژیهای محدودشده خود برای شرکت در سرگرمیهای لذت بخش، و جنبههای اجتماعی و تفریحی زندگی روزمره تشویق شود. برای ممکن کردن این مسئله، ممکن است نیاز به شروع یک ارزیابی جامع از نیاز برای کمک به روتین مراقبتهای شخصی و یا انجام وظایف خانگی باشد.
رویکرد «تک وظیفه (وظیفهی منفرد)» موثر میباشد، که ممکن است منجر به کسب موفقیت بیشتر در وظایف و در نهایت رضایت در دستاوردها گردد. برای مثال، نشستن بر روی یک نیمکت درهنگام باغبانی کردن را به جای خم شدن و رساندن خود از وضعیت ایستاده، در نظر بگیرید.
تکنیکهای اشارات فردی و مدیریت خستگی باید در اوقات فراغت انتخابی با تمرین حمایت شده در محیطی که در آن وظیفه انجام خواهد شد، گنجانده شود. به عنوان مثال، تمرین بالا رفتن از پلههای تئاتر؛ تمرین داخل و خارج شدن از نیمکت کلیسا یا صندلی سینما؛ یا تمرین استراحت فعال در طول خریدکردن، و غیره.
باید به استفاده از کامپیوتر و تکنولوژیهای کمکی دیگر به عنوان یک فرم جایگزین یا مکمل تفریح، اوقات فراغت و تعامل و ارتباطات، توجه کرد.
دسترسی به تسهیلات یا امکانات محلی برای افراد مبتلا به پارکینسون باید همراه با حضور در گروههای محلی پارکینسون بریتانیا و یا فعالیتهای ارتقاء یافته اعلان شود.
ورزش جسمی و روانی برای افراد مبتلا به پارکینسون فوایدی دارد. مزایای مشابه نیز برای افراد مبتلا به سایر اختلالات نوروپاتولوژی مانند بیماری آلزایمر نیز وجود دارد.تمرین درمانی در کنار تقویت عضلات بیمار موجب بهبود روحیه و حفظ توانایی فرد در انجام فعالیت های روزمره به صورت مستقل می گردد.
2.آیا ورزش بر روی مهارت های ذهنی بیماران پارکینسون نیز تاثیر می گذارد؟
ورزش و فعالیت های جسمی و ذهنی به نظر میرسد باعث افزایش جریان خون و راندن تولید فاکتورهای رشد مغزی، مانندBDNF – یک عامل نوروتروفیک که در مکان های مانند هیپوکامپ یافت میشود – میگردد. BDNF نقش مهمی در حافظه ی دراز مدت، یادگیری و تفکر برتر دارد.
اوتیسم با مشکلات ارتباطی مشخص شده است که مبادله پیام بین افراد، اظهار نیازها، اشتراک گذاری ایده‌ها، افکار و احساسات را دربرمی‌گیرد. معمولاً ارتباطات از طریق زبان نوشتاری یا گفتاری ابراز میشوند. افراد ارتباطات را در زمینه‌های اجتماعی استفاده میکنند و لذت از گفتگوی دو طرفه ناشی میشود، کودکان اتیسمی در کشف قدرت و لذت ارتباطات اجتماعی مشکلاتی دارند، در حالی که آنها تمایل به یادگیری از طریق ابزارهای بصری دارند که به آنها در درک و استفاده از فرایند ارتباطات کمک میکند. مرکز کاردرمانی ، گفتار درمانی کودکان اوتیسم در حیطه تشخیص و درمان اوتیسم فعالیت می نماید. مرکز توانبخشی اوتیسمدکتر صابر به بهبود مهارت های ارتباطی کودکان اوتیسم و پیشرفت روند یادگیری کودکان کمک می کنند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
تمپل گرندین توضیح میدهد که فرد اتیستیک از طریق تصاویر فکر میکند و لغات از نظر او یک زبان خارجی به نظر میرسند افرادی که بصری فکر میکنند با حمایت بصری کمک میشوند و TEACCH تشویق به استفاده از ساختار بصری برای کاهش استرس و پیشرفت یادگیری تعبیر محیط قابل درک‌تر برای افراد اتیسمی میکند، محرک‌های بصری میتواند به افراد اوتیسمی در درک دنیا و افراد دیگر به علاوه برخی ابعاد فرایند ارتباطی کمک کند.
ابزارهای بصری میتوانند برای همراهی یا تسهیل گفتار استفاده شوند و به کودک اوتیسمی در درک اطلاعات کلامی کمک میکنند. همچنین آنها میتوانند به کودک بی‌کلام کمک کنند تا یاد بگیرد چگونه نیازهایش را با خواستن چیزی که می‌خواهد اظهار کند. ابزارهای بصری انتخاب شده، با نیازهای هر فرد تعیین میشود، اشیا، تصاویر، سمبل‌های بصری و لغات نوشتاری هستند. ساده‌ترین ابزار بصری رشد، خود اشیا هستند که سه بعدی میباشند؛ اما چون گاهی برای کودک غیرممکن است تا همه اشیایی را که می‌خواهد یا نیاز دارد، با خود حمل کند، بعضی وقت‌ها ممکن است او تصاویر، سمبل‌ها و لغات را به کار ببرد. چون افراد اوتیسمی توجه بیشتری به جزئیات به نسبت کل میکنند با تعمیم پذیری مشکل دارند، آنها اگر تصویری که به کار می‌برند به وضوح شی واقعی را به تصویر نکشد ممکن است گیج شوند. بنابراین بهتر خواهد بود تا تصاویری استفاده شود که اشیا واقعی را که در محیط کودک پیدا میشود ترسیم کنند (برای مثال ماشین خانواده نه تصویر هر ماشینی). علاوه بر این شما میتوانید برچسب‌ها یا بسته‌هایی از اشیا را به جای استفاده از تصاویر به کار ببرید که کودک دوست دارد (برای مثال بسته‌بندی بیسکویت یا شکلات).
استفاده از تصاویر در آموزش اوتیسم در کودکان
باید بیان کنم زمانی که برخی کودکان اوتیسمی میتوانند کلمات نوشتاری را ساده‌تر از لغات گفتاری تشخیص دهند، استفاده از سمبل‌های بصری با همراهی لغات نوشتاری چاپ شده با حروف کوچک توصیه می شود. این کار میتواند هم به کودک اوتیسمی و هم به بقیه افراد کمک کند تا سمبل را درک کنند. ضروری است که همه شما از لغت یکسان وقتی به یک شی اشاره می‌کنید استفاده کنید تا کودکی که هنوز تعمیم پذیری دانش‌اش را یاد نگرفته گیج نشود (برای مثال، «گربه» نباید «بچه گربه» نامیده شود). بیشتر افراد میتوانند به آسانی سمبل‌های بصری را در مقابل علایم مشاهده و درک کنند (مخصوصاً اگر آنها با توضیحات نوشتاری همراه باشند) که به طور مؤثری فقط توسط آن‌هایی که زبان اشاره را آموزش دیده‌اند استفاده میشود.
در ابتدا، باید کودک اوتیسمی سمبل بصری را به شی نشان داده شده از طریق فرایند نام گذاری مرتبط کند: ارتباط سمبل به یک شی یا مکان که نشان داده شده است (مثلاً شکلات یا توالت). به محضی که کودک توانست سمبل را به شی واقعی (یا مکان) ربط دهد، شی مشابهی میتواند در یک فاصله کوتاه از شی واقعی نشان داده شود، طوری که والد یا مراقب میتواند سمبل را نشان دهد و در همان زمان به او بگوید برو و بیاور یا کجا می‌روی. بنابراین، این سمبل میتواند جدایی از شی واقعی که نشان داده شده به کار رود. سرعتی که سمبل‌های جدید معرفی میشوند از فردی به فرد دیگر متغیر است، اما مهم است که ابتدا اشیایی را به کار ببرید که دارای انگیزه برای کودک اوتیسمی باشد و برای درک علایم معین قبل از این که شما سمبل جدید را ارائه کنید منتظر بمانید. اگر شما سمبل‌های زیادی هم‌زمان معرفی کنید، ممکن است باعث افزایش حجم شده و کودک ممکن است گیج شود و قادر نباشد به درستی از آنها استفاده کند.
شارلوپ – کریستی و همکاران (2002) تأثیر روش های رفتاردرمانی را روی سه پسر اوتیسمی بین سن 3 – 12 سال مطالعه کردند و کارایی‌اش در رشد کلامی در مدت بازی و در زمینه‌های تحصیلی را آزمایش کردند. هر سه پسر توانایی‌شان برای صحبت بهبود یافت، در حالی که رفتارهای ارتباطی‌شان افزایش و رفتارهای مشکل‌سازشان کاهش پیدا کرد. کراویتز و همکاران (2002) نقش این روش را در افزایش مهارتهای ارتباطی خود به خود یک دختر 6 ساله اوتیسمی در خانه و مدرسه مطالعه کردند. او وقتی روش های رفتاردرمانی را به کار برد شروع به رشد گفتار خودانگیخته کرد و تلاش‌هایش برای تعامل اجتماعی افزایش پیدا کرد. لیدل عنوان کرد که با 21 کودک اوتیسمی آزمایش شده است که پیشرفت‌هایی در توانایی ارتباطی‌شان نشان داده شده است. مطالعات اخیر دیگر گزارش کردند که کودکان اوتیسمی که با استفاده از رفتاردرمانی آموزش دیدند بهبود را نه تنها در زبان بلکه در بازی و در شروع ارتباطات و تعاملات دوتایی بین دانش آموزان و کارکنان آموزشی نشان دادند. یوکویاما و همکاران استدلال کردند که با آموزش رفتاردرمانی کودکان بی‌کلام اتیستیک شیوه ارتباطی قبلی خود شامل قاپیدن، گریه کردن و رسیدن را با رفتار مناسب مبادله عکس، جایگزین کردند.
مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه توانبخشی حسی کودکان به صورت تخصصی فعالیت می نماید. کاردرمانی حسی با استفاده از تکنیک های حسی و ابزارهای تخصصی به درمان یکپارچگی حسی در کودکان می پردازد. یکپارچگی حسی از مهم ترین موارد جهت بهبود عملکرد کودک و توانایی های رشدی کودک می گردد. کاردرمانی دکتر صابر مجهز به اتاق سنسوری روم، ماساژ درمانی و کاردرمانی حسی حرکتی در کودکان می باشد که موجب پیشرفت کودک در جهت رشد حرکتی و اجتماعی کودکان می شود.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
روند رشد کودک در کاردرمانی حسی در منزل
شش ماه اول زندگی
شروع کنترل پاسچرال بدن با تکامل ارتباطات بین سیستم‌های عمقی و بینایی و وستیبولار ایجاد میشود (در 6 ماهگی کنترل گردن به طور کامل ایجاد میشود که پایه‌ی با ثباتی برای کنترل عضلات چشم خواهد بود و نشان دهنده یکپارچه شدن حواس بینایی، عمقی و وستیبولار است).
در 6 ماه اول زندگی سائق درونی رشد میکند – کودک انگیزه زیادی جهت آوردن بدن خود به طرف بالا و برخلاف جاذبه دارد.
وضعیت متداول و غالب کودک برای بازی در این سن prone است که نشاندهندهی تکامل مسیر latera vestibulospinal است.
در این سن تکامل حسی – پیکری در دست‌های کودک رخ میدهد. کودک در Grasp اولیه‌ی اشیاء از حواس لامسه و عمقی استفاده میکند. هنگامی که کودک reach را انجام میدهد و اشیاء را تکان میدهد اطلاعات بینایی ولامسه با یکدیگر یکپارچه میشوند.
کودک به علت سائق درونی قوی قادر است دستش را در خط وسط بدن بیاورد و اشیاء را بگیرد و بازی کند که ارتباطات بین سیستم‌های بینایی و لامسه در این کار باعث هماهنگی چشم و دست در مراحل بعدی میشود.
بازی در خط وسط مرحله مهمی در یکپارچگی حواس دو سمت بدن است.
در این سن دیگر رفلکس‌های ماه اول نوزاد وجود ندارند و کودک میتواند آگاهانه حین بازی بر حرکات اندام خود کنترل داشته باشد.
شش تا دوازده ماهگی:
مهارتهای locomotor در اثر یکپارچگی حواس وستیبولار، بینایی و حس پیکری ایجاد میشود.
یکپارچگی حواس پیچیده‌تر مانند ادراک فضایی و طرحواره بدنی با جست و جوی بیشتر کودک در محیط رخ میدهد.
در این سن ادراک لمس بیشتر صورت میگیرد و نقش حیاتی در رشد مهارتهای دستی کودک دارد.
برای تکامل fine pincer grasp به فیدبک ظریف لامسه نیاز است.
اطلاعات حس عمقی در تکامل مهارتهای دستکاری (manipulation) اهمیت دارد.
پاسخ‌های تطابقی حسی پیکری منجر به رشد توانایی برنامه‌ریزی حرکتی میشود.
پردازش شنیداری در طول سال اول نقش مهمی در آگاهی کودک از محیط (مخصوصا محیط اجتماعی) دارد.
در حین صداسازی کودک اطلاعات شنیداری با حس لمس و حس عمقی در داخل و اطراف دهان یکپارچه میشوند.
در این دوره استقلال در غذا خوردن آغاز میشود.
استقلال در غذا خوردن نیازمند یکپارچی حسی – پیکری و پرداطش حسی – پیکری از لب‌ها، فک و داخل دهان است تا حرکات دهان بخوبی ایجاد شوند. حواس بویایی و چشایی نیز در روند غذاخوردن مستقل نقش دارند.
نکته: غذاخوردن مستقل تنها شامل حرکات دهان نمی‌باشد. تمامی مراحل یکپارچگی حسی که منجر به هماهنگی چشم و دست میشوند نیز مهم هستند.
دوسالگی:
ارتباطات بین حواس وستیبولار و عمقی و بینایی که قبلاً تشکیل شده بود بیشتر پالایش میشود که منجر به بهبودی تعادل و کنترل پاسچرال داینامیک میگردد.
تمایز حس لامسه و کان‌یابی حس لامسه دقیق‌تر شده که منجر به بهبود مهارتهای حرکتی ظریف میشود.
پردازش پیچیده حسی – پیکری افزایش می‌یابد و منجر به تکامل طرحواره بدن میگردد، هرچه طرحواره بدن پیچیده‌تر شود توانایی برنامه‌ریزی حرکتی پیچیده‌تر نیز افزایش می‌یابد و هرچه برنامه‌ریزی حرکتی پیچیده‌تر شود جنبه‌ی دیگر پراکسی یعنی ایده‌سازی کردن ظهور پیدا میکند (ایده‌سازی: توانایی تصور آنچه باید در یک موقعیتی انجام دهیم)
در اواخر دو سالگی کودک میتواند چندین رفتار وانمودی را در توالی‌های بازی استفاده کند.
تقویت توانایی‌های پراکسی نقش مهمی در تکامل self-concept دارد.
سه تا هفت سالگی:
در طی این سال‌ها یکپارچگی حسی به بلوغ میرسد.
آیرز این دوره سنی را برای SI مهم تلقی کرد.
در مهارتهای حرکتی ظریف اطلاعات بینایی و حسی پیکری با هم یکپارچه میشوند و حرکات دست و چشم با دقت و با حفظ وضعیت با ثبات صورت میگیرد.
تمرینات ساده حسی در خانه
کاردرمانی حسی در منزل به‌معنای استفاده از فعالیت‌ها و بازی‌هایی است که به تحریک حواس مختلف کودک کمک میکند و میتواند بدون نیاز به تجهیزات گران‌قیمت، در محیط امن و آشنای خانه اجرا شود. تمرینات ساده‌ای مانند لمس سطوح مختلف (پارچه زبر، نرم، خشن یا صاف)، بازی با خمیر بازی، شن رنگی یا ماسه، راه رفتن پابرهنه روی متریال‌های متفاوت، و حتی نقاشی با انگشت، نمونه‌هایی از تمرینات کاردرمانی حسی هستند که سیستم حس لامسه، حس عمقی و بینایی کودک را درگیر میکنند.
این تمرینات به بهبود مهارتهای حرکتی ظریف، تنظیم حسی و آرام‌سازی بدن کودک کمک میکنند. مثلاً بازی با خمیر بازی علاوه بر تحریک حسی، باعث تقویت عضلات دست و افزایش تمرکز نیز میشود. اجرای چنین فعالیت‌هایی به‌صورت روزانه در خانه، علاوه بر تقویت ارتباط والد–کودک، نقش مهمی در مدیریت چالش‌های پردازش حسی دارد.
تعدیل حواس دهانی و حس بویایی
بسیاری از کودکان با اختلالات پردازش حسی، واکنش‌های شدیدی نسبت به بوها یا مزه‌ها دارند. برخی از آنها از طعم‌های خاصی مانند ترش یا تند اجتناب میکنند، برخی دیگر نسبت به بوهای قوی یا حتی لمس غذاهای خاص در دهان خود حساسیت نشان میدهند. این مشکلات نه‌تنها باعث بدغذایی، بلکه در بلندمدت ممکن است به اختلالات تغذیه، کاهش وزن و مشکلات رشدی منجر شوند.
درمانهای حسی دهانی (Oral Sensory Integration) شامل تمریناتی برای ماساژ داخل دهان، استفاده از مسواک حسی مخصوص، مزه‌کردن مواد غذایی متنوع با بافت‌های مختلف و تمرینات مکیدن یا فوت کردن هستند. این تمرینات به کودک کمک میکنند تا درک بهتری از محرک‌های دهانی پیدا کند و واکنش‌های غیرعادی خود را تعدیل کند.
همچنین برای حس بویایی، میتوان از بازی‌هایی با رایحه‌های طبیعی مثل عطر گل، ادویه‌جات یا صابون‌های معطر استفاده کرد و کودک را تشویق به شناسایی و تمایز بوها نمود. این تمرینات برای افزایش تحمل حسی کودک، کاهش حساسیت بیش‌ازحد و بهبود مهارتهای مربوط به تغذیه و گفتار بسیار موثرند.
سوالات متداول:
1- آیا کاردرمانی حسی در منزل میتواند جایگزین جلسات حضوری باشد؟
در موارد خفیف تا متوسط اختلال حسی، تمرینات خانگی میتوانند نقش مؤثری ایفا کنند. اما در موارد شدید یا زمانی که کودک نیاز به ابزارهای خاص مانند اتاق تاریک یا تجهیزات تخصصی دارد، حضور در کلینیک کاملاً ضروری است. معمولاً ترکیب جلسات کلینیکی با تمرینات خانگی بهترین نتیجه را دارد.
2- چگونه بدانیم تمرینات حسی برای کودک ما مؤثر بوده‌اند؟
با مشاهده علائمی مانند کاهش حساسیت یا واکنش شدید به محرکها، افزایش تمرکز، بهبود خواب، بهبود مهارتهای حرکتی یا تعادلی، میتوان فهمید که تمرینات مؤثر واقع شده‌اند. همچنین پیگیری رشد توسط کاردرمانگر به شکل دورهای ضرورت دارد.
توانبخشی یکی از درمان های اساسی در حیطه درمان بیماران پارکینسون می باشد. پس از تشخیص علایم پارکینسون توسط دکتر پارکینسون و تعیین علت پارکینسون استفاده از کاردرمانی پارکینسون و گفتاردرمانی پارکینسون موجب تسهیل روند درمان و توقف سیر بیماری می گردد. گفتاردرمانی پارکینسون، در زمینه بهبود گفتار بیمار و وضوح کلام، بهبود حجم تنفسی و اختلالات بلع همراه با پیشرفت بیماری به صورت تخصصی فعالیت می نماید. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در تهران به صورت حرفه ای به ارائه خدمات گفتاردرمانی پارکینسون در کلینیک و گفتاردرمانی در منزل بیماران می پرازد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
گفتاردرمانی پارکینسون و ارتباطات
متغییرها در ارتباط حرکتی (پویا) رایج هستند. این تغییرات در افرادی که مبتلا به پارکینسون هستند میتوانند در هر سطحی از شرایط اتفاق بیفتد. این تغییرات معمولا پیش میروند، تغییرها ممکن است بر روی دو عامل کند. جنسی و ارتباط طولانی با شریکها، به علاوه ارتباطات با هم نژادها، بچه ها و دوستان تاثیر بگذارد.
این مسئله میتواند شخص را پرخاشگر کرده و شخص احساس کمبود و ضعف کند. از دست دادن نقش به عنوان متکلف هم چنین ممکن است ایجاد کشش (تنش) و خطاهای مالی، به علاوه کمبود خودبینی و احساس ارزشهای خود، برای فرد مبتلا به پارکینسون کند.
سختی های ارتباط، افسردگی، و نوسانات خلق، همه ی اینها میتواند مانع از رسیدن به یک زندگی نرمال شوند. خستگی، خواب پریشان و کمبود علاقه به رابطه ی جنسی نیز سبب بر هم زدن تعادل زندگی میگردند. فهمیدن اطلاعات در مورد شرایط و پیشرفت بیماری باید توسط فرد و خانواده انجام شود.
اگرچه تمام تیم یک نقش را در جهت برقراری و حفظ ارتباطات انجام میدهند، اما کاردرمانگر با حضور در جلسات درمانی در منزل، به فرد و سایر اعضای خانواده بصیرت لازم در راستای حفظ ارتباطات را میدهد.
دستورالعملها:
گفتاردرمانی برای حمایت فرد مبتلا به پارکینسون در بهره بری از حداکثر توانایی ها همراه با فشار پارکینسون روی نقش هایشان و ارتباطشان توصیه شده است که:
ترویج نگهداری نقشهای نرمال و کارهای یکنواخت و روزمره و عادت اجتماعی بواسطه ی پیشنهاد دادن و تمرین کردن و اصلاح وظایف.
به یادآوردن و دوباره تکرار کردن کارهای یکنواخت شبانه برای کاهش اختلال خواب.
انجام یک برنامه ی مدیریت خستگی
فعالیت بر روی نگرانیهایی در مورد سلامتی و تندرستی خانواده (شامل روابط جنسی) بدون تاخیر، بواسطه ی ارجاع به یک سیستم حمایت خانواده، مشاور و یا پرستارهای با تجربه.
گفتاردرمانی پارکینسون
برای افرادی که در کار تمام و یا پاره وقت هستند، تشخیص پارکینسون سوالهای بسیاری را در ذهن آنها ایجاد میکند. با این حال، با مدیریت صحیح، برخی از مردم می توانند برای چندین سال به کار ادامه دهند.
افشای تشخیص، یک امر بسیار شخصی است و مردم در زمان افشای آنها به دلایل مختلف متفاوتاند. گفتن به یک کارفرما به این معنا نیست که تشخیص فرد یک خبر عمومی و کلی است، اگر چه دادن برخی از اطلاعات به همکاران اغلب به حمایت و کمک بهتر در محل کار منجر میشود.
اگر داشتن پارکینسون بر سلامت و ایمنی در محل کار تاثیر گذار باشد، کارفرما باید مطلع شود تا بتوانند یک ارزیابی از خطرات انجام دهد. همچنین کارفرمایان باید در مورد هر ناتوانی موثر بر کارمند به منظور ایجاد هر گونه تغییرات معقول مطلع باشند.
نگهداری (حفظ) شغل یک حوزه ی روبه رشد برای کاردرمانگران است و افزایش بدنه ی تحقیقات نشان میدهد که تأثیر مثبتی از ورود حرفه ای به کار برای افراد مبتلا به اختلالات عصبی پیشرونده وجود دارد.
برای گفتاردرمانی با هدف رسیدگی به مسائل مرتبط با افراد مبتلا به پارکینسون، توصیه میشود که:
حمایت و اطلاعات درباره ی طرحهای حفظ کار باید جهت افشای تشخیص ممکن در زمان مناسب برای هرفرد ارائه گردد.
کاردرمانگران باید نقش حامی طرفدار کار را اتخاذ نمایند، و درصورت نیاز ارائه دهندهی یک لینک بین شخص مبتلا به پارکینسون، محل کار و خدمات دولت از قبیل مشاوران اشتغال ناتوانی و دسترسی به کار گردند.
راهنمایی در مورد نقش کارفرما و مسئولیت تحت قانون تبعیض ناتوانی ۲۰۰۵ (دفتر بخش عمومی کار گردند. اطلاعات ۲۰۰۵) داده شود.
اگر مشکلات عملی در محل کار تجربه شود، باید بازدید ارزیابی کار بدون تأخیر انجام شود، تا به طور کامل مشکلات کلیدی فیزیکی و شناختی مشخص و منتشر گردد.
توصیه ها باید در مورد تنظیمات محل کار، منطقی و مورد نیاز باشد تا فرد مبتلا به پارکینسون به صورت جسمی و شناختی قادر به انجام کار خود باشد، برای مثال تغییرات محتوای نقش، ساعت کار و انتظارات، و غیره.
اگر فرد مبتلا به پارکینسون تصمیم به توقف کار میگیرد، به لحاظ عاطفی، عملی و تاثیر مالی باید مورد بررسی قرار گیرد و بحث با کارفرمایان، منابع انسانی و / یا اتحادیه های کارگری، برای ایجاد مطلوبترین شرایط و زمان برگزار شود.
کاردرمانی جسمی یکی از خدمات مهم در حیطه توانبخشی می باشد. مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه کاردرمانی مشکلات حرکتی و ارائه تمرینات هماهنگی حرکتی در منزل به صورت تخصصی فعالیت می نماید. کاردرمانان با تجربه مرکز توانبخشی دکتر صابر با استفاده از تکنیک های روز دنیا در زمینه کاردرمانی جسمی در منزل در سراسر تهران بزرگ مشغول به فعالیت می باشند و به بیماران با مشکلات حرکتی نظیر سکته مغزی، فلج مغزی، بیماران پارکینسون و ام اس و… کمک می کنند از حداکثر توان خود جهت حفظ استقلال فردی خود بهرمند شوند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
تعریف motor control: توانایی تنظیم کردن و جهت دادن به مکانیسیم‌های مورد نیاز برای حرکت.
در رویکرد کنترل حرکتی، تمرکز اصلی بر رفتار حرکتی کودک میباشد.
تعریف دقت حرکتی: هماهنگی چشم و دست و کنترل حرکات
بیمارانی که نیاز به کاردرمانی جسمی دارند
بیماری‌هایی که نقص حرکتی ایجاد میکنند:
فلج مغزی (CP)
ناتوانی در کنترل پاسچرال به علت مشکلات حسی و عصبی عضلانی که باعث نقض حرکتی میشود.
تون عضلانی غیرطبیعی و اسپاستی سیتی باعث جلوگیری از حرکت ارادی میشود.
اختلالات حسی باعث برنامه‌ریزی حرکتی و آگاهی بدنی ضعیف میشود.
سندرم داون
زمانبندی ضعیف، کاهش قدرت عضلانی و کاهش کنترل پسچرال
اوتیسم
مشکل حرکتی در اوتیسم به دو علت میباشد 1) یکپارچگی ضعف اطلاعات برای برنامه‌ریزی حرکتی 2) افزایش تغییرپذیری دروندادهای حسی و بروندادهای حرکتی
اختلال هماهنگی رشد
کاهش سرعت واکنش، کاهش دقت فعالیتهای دو دستی، مشکلات زمانبندی و توالی‌یابی
مشکل در حرکات پیش‌بینی شده، هماهنگی ریتمیک، عملکرد اجرایی، gait، کنترل پاسچرال، مشکل در عملکردهای حسی – ادرکی
عملکردهای حسی – ادرکی شامل پردازش حسی – دیداری، ادراک لامسه، کاینستزیا و سرعت پردازش میباشد.
نقص در قدرت در فعالیتهای نیازمند کنترل بین فلکشن و اکستنشن زانو
اختلال یکپارچگی حسی
اختلال سیستم وستیبولار
مشکل در ادارک بدنی و برنامه‌ریزی بدنی
مشکل در تنظیم و پردازش حسی
رویکردهای motor control که بر حسب bottom-up هستند:
Activity – focused motor intervention
بر تمرین و تکرار اعمال حرکتی معنادار متمرکز است
از طریق روتین‌های روزمره خانواده باعث بهبود یادگیری حرکتی میشود
Neurodevelopmental treatment
کودکانی که دچار ضایعه مغزی هستند (مانند CP) از الگوهای حرکتی “feeling” و تکنیکهای “handling” این رویکرد بهره می‌برند
نقش درمانگر تسهیل الگوهای حرکتی نرمال است
هدف این رویکرد ارائه درونداد به کودک جهت نرمال سازی تون عضلانی است
طبق تئوری NDT، نرمال سازی تون باعث بهبود حرکت میشود
استراتژی‌های این رویکرد شامل:
در ابتدا درمانگر تون عضلانی را مهار یا تسهیل میکند
برای تسهیل حرکت درمانگر از نقاط کلیدی کنترل بدن و تکنیکهای handling استفاده میکند
استراتژی‌های این رویکرد باعث یکپارچگی رفلکس‌ها میشود
Reflex integration therapy
بر اساس این رویکرد یکپارچه نشدن رفلکس‌ها باعث تداخل در حرکات نرمال کودک میشوند
اصول این رویکرد بر اساس مدل‌های سلسله مراتبی رشد حرکتی میباشد
استراتژی‌هایی ارائه میدهد که باعث یکپارچه شدن رفلکس‌ها میشود
Sensory Integration
رویکرد SI مولفه‌های زیربنایی حرکات کودک را با درگیر کردن وی در محیط غنی از محرک را مورد هدف قرار میدهد و موجب تطابق و پاسخ دادن کودک به محرک‌های حسی میشود
کودک در این رویکرد در چالش‌های just – right درگیر میشود
طبق رویکرد SI، زمانی که کودک پاسخ تطابقی میدهد نوروپلاستی سیته اتفاق می‌افتد
این رویکرد فعالیتهای لامسه، عمقی و وستیبولار کودک – محور را به منظور پاسخ تطابقی ارائه میدهد
استفاده از ابزار معلق (مانند تاب) از ملزومات SI است
Strength – based training
از مقاومت‌های پیشرونده به منظور ایجاد قدرت و تحمل عضلانی استفاده میکند
افزایش قدرت عضلانی موجب بهبود کیفیت حرکت میگردد
بر ظرفیت‌ها، منابع کودک و خانواده جهت ساختن یک رابطه مثبت و مولد تأکید دارد
استراتژی‌ها شامل افزایش وزن اشیا با افزایش تکرار حرکات به منظور افزایش قدرت
Task – specific training
از تئوری سیستم‌های داینامیک پیروی میکند
شامل تمرین اعمال یا فعالیتهای بخصوص حین در نظر گرفتن مفاهیم یادگیری حرکتی است
مراجع فعالیتهای حرکتی خاص را تمرین میکند و فیدبک دریافت میکند
تمرکز این رویکرد بر فعالیتهای عملکرد است تا اختلال
این رویکرد با اصول کاردرمانی در هم تنیده است
اصول استراتژی‌ها: تمرین‌ها تکرارپذیر هستند، هدف تکمیل کل فعالیت است و مراجع باید به طور مثبت تقویت شود
تئوری سیستم‌های داینامیک در کاردرمانی جسمی
طبق این تئوری، motor control وابسته به سه فاکتور غیرخطی میباشد:
فردی
شناختی
حسی
نورولوژیکال
اسکلتی عضلانی
ادراکی
عاطفی – اجتماعی
محیطی
فیزیکی
اجتماعی
فرهنگی
مذهبی
فعالیت
ماهیت فعالیت
اهداف
نقش‌ها
ویژگی‌های اشیا (نوع، سایز و شکل)
اصول تئوری سیستم‌های داینامیک شامل:
برای کنترل تطابقی حرکات، تعامل بین سیستم‌های بدن ضروری است
عملکرد نتیجه تعامل بین سیستم‌های تطابقی و انعطاف‌پذیر است
نقص عملکرد 1 زمانی رخ میدهد که تطابق‌پذیری فرد با demandهای فعالیت و محدودیت‌های محیطی مطابقت نداشته باشد
طبق این رویکرد سیستم‌های چندگانه فردی، محیطی و فعالیت باید با هم تعامل کنند تا کنترل تطابقی حرکتی صورت گیرد
فرد
در فرآیند ارزیابی، کاردرمانگر باید عوامل فردی که ب عملکرد حرکتی تأثیر میگذارند را مورد ارزیابی قرار دهد. این عوامل فردی شامل تیترهای زیر است:
شناخت
فاکتورهای شناختی به سه بخش تقسیم میگردند:
توجه: برای اکتشاف محیط و اشیا ضروری است
انگیزه
خود – کارآمدی
تعریف: به معنای باور فرد نسبت به توانمندی‌هایش است
کودکی که خود – کارآمدی بالایی دارد، یادگیری بیشتری در اعمال جدید دارد و نوروپلاستی سیته بیشتری در او اتفاق می‌افتد
اسکلتی – عظلانی
هدف کاردرمانی در تئوری سیستم‌های داینامیک، تغییر تون عضلانی نیست بلکه بهبود توانایی فرد در انجام آکوپیشن است.
Strength
تعریف: بکارگیری ارادی فیبرهای عضلانی
برای حرکت بر خلاف جاذبه و برداشتن اشیاء کاربرد دارد
Posture
تعریف: شامل ثبات درونی بدن است و عضلات تنه و گردن را دربر میگیرد.
تون پاسچرال برای حرکات عملکردی لازم است و شامل تعامل بین سیستم‌های اسکلتی – عضلانی و حس و حرکت میشود
یکی از مشکلات والدین و کودکان اوتیسم در محیط مدرسه ایجاد ارتباط مناسب با همسالان خود می باشد. ذکر این مسئله قابل اهمیت است که کودکان عادی در حال رشد به نظر از تعامل با کودکان اوتیسم و کودکانی که با اختلالات دیگر سود می‌برند، از این رو آنها یاد میگیرند تا آنها را بپذیرند و حمایت کنند. کودکان طبیعی می فهمند که کودکان اتیستیک معمولاً مسئول رفتارهای نادرست‌شان که به نظر خارج از کنترل‌شان میرسد نیستند. چگونگی برقراری ارتباط و تعاملات اجتماعی کودکان اوتیسم نکته ایست که باید در روند درمان کودکان اوتیسم در جلسات گفتاردرمانی اوتیسم و کاردرمانی اوتیسم آموزش داده شود. رفتار درمانی و بازی درمانی به صورت گروهی این کودکان را برای ورود به مدرسه و تعامل اجتماعی صحیح آماده می نماید. مرکز اوتیسم تهران زیر نظر دکتر صابر با ارائه خدمات توانبخشی اوتیسم به صورت تخصصی در زمینه رفتاردرمانی اجتماعی و بازی درمانی می پردازد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
مشکلی که میتوان مشاهده کرد این است که خیلی از کودکان عادی در حال رشد که در حلقه مشارکت نمی‌کنند ممکن است عدم رضایتشان را ابراز کنند و بپرسند چرا آنها نمی‌توانند اعضای فعال گروه باشند. برخی از آنها ممکن است احساس عدم پذیرش را ابراز کنند و مصراً بخواهند در کلاس بمانند و جلسه را مشاهده کنند. این مشکل میتواند با ایجاد یک حلقه موازی که در طی ساعات مدرسه بدون ورود کودک اوتیستیک، حل شود؛ یا شما میتوانید کودکان طبیعی را که اعضای حلقه هستند را به نوبت مشارکت دهید طوری که همه آنها بتوانند فرصت شناخت کودکان اتیستیک را داشته باشند. همچنین، بهبود رفتار محرک کودک اتیستیک مسئولیت گروه کوچکی از همسالان نیست بلکه مسئولیت کل کلاس است. هر چند، مهم است که با کودکان اتیستیک که به صورت منفی به تغیییرات واکنش نشان میدهند خیلی دقیق و محتاط باشیم و نمی‌توانیم آنها را به آسانی قضاوت کنیم.
ذکر این مسئله قابل اهمیت است که کودکان عادی در حال رشد به نظر از تعامل با کودکان اتیستیک و کودکانی که با اختلالات دیگر سود می‌برند، از این رو آنها یاد میگیرند تا آنها را بپذیرند و حمایت کنند. کودکان طبیعی فهمیدند که کودکان اتیستیک معمولاً مسئول رفتارهای نادرست‌شان که به نظر خارج از کنترل‌شان میرسد نیستند. فردریکسون و تورنر (2003) ادعا کردند که حلقه دوستان وقتی به درستی اجرا شود، توجه را از کودک اوتیسمی دور میکند، بنابراین خطر بدنامی و نگرانی که توسط شوتون (1998) بیان شده، کاهش پیدا میکند.
همچنین این نکته قابل تأکید است که موفقیت این مداخله و نیز بیشتر شیوه‌هایی که در این کتاب ارائه شده است به خاطر علاقه و فداکاری معلمان و کودکان در حال رشد شکل گرفته است. بهتر است پسران و دخترانی برای عضویت در حلقه انتخاب شوند که توانایی‌های مختلفی دارند، طوری که کودک اتیستیک برجسته نباشد.
علاوه بر این، کودکان اتیستیک وقتی آنها در فعالیت‌هایی مشارکت میکنند که با آن آشنا هستند و به توجه کمتری نیاز دارد بهتر ارتباط برقرار میکنند. بنابراین، زمانی که هدف این حلقه آموزش مهارتهای جدید نیست بلکه تمرین ارتباط با همسالان است لازم است تا فعالیت‌هایی پیشنهاد شود که برای کودک اتیستیک آشنا است. این مسئله چالش خیلی مهمی برای معلم است، که به صورت گسترده پذیرفته شده است که کودکان اتیستیک به آسانی تحریک نمی‌شوند و نمی‌توانند توجه‌شان را برای یک مدت طولانی حفظ کنند. بنابراین، بهتر است کودک اوتیسمی تشویق به انتخاب اسباب بازی‌هایی بشود که استفاده خواهد کرد یا فعالیت‌هایی که در مدت اقدام درمانی انجام خواهد داد. این مسئله تا حدی حالت مثبت‌شان و مشارکت فعال‌شان در حلقه را تضمین خواهد کرد.
فواید تعاملات اجتماعی کودک اوتیسم
کالابرس و همکاران (2007) با معیارهای کیفی فواید حلقه دوستان برای مشارکت اجتماعی دانش آموزان ناتوان را بررسی کردند و از والدین و متخصصین جستجو کردند و فهمیدند که:
(1) از خود بیگانگی و ناهمبستگی بین والدین کودکان ناتوان کاهش یافته بود؛
(2) شرکت کنندگان گزارش کردند که مشارکت افزایش پیدا کرده که در تجربه قابل تغییر طبقه‌بندی شد؛
(3) اقدام درمانی شرایط اکولوژیکی برای مشارکت اجتماعی دانش آموزان ناتوان ایجاد کرد؛
(4) منابع اضافی حلقه دوستان ممکن است واقعاً کنترل شود تا قدرت نفوذ را افزایش دهد.
مسئله‌ای که توجه خاصی را طلب میکند این موضوع است که کودکان اتیستیک اغلب ارتباط با همسالان را آغاز نمی‌کنند، حتی وقتی آنها عملکرد بالا دارند و میتوانند به طور مؤثر ارتباط برقرار کنند. آنها برای نزدیک شدن به همسالان و حفظ تعامل مشکل دارند. بنابراین احتمال دارد که حلقه دوستان برای این کودکان چارچوبی را نشان دهد که آنها برای آغاز و ارتباط با فرد دیگر به آن نیاز دارند. ساختار حلقه ممکن است امنیت و محیط قابل پیش‌بینی را نشان دهد، جایی که به کودکان اتیستیک فرصتی داده میشود تا مشاهده کنند و رفتار همسالانشان را تقلید کنند و به عنوان مدل‌های رفتاری عمل کنند. هر چند، ضروری است مطمئن شویم که مهارتهای مورد نیاز به افراد و محیط‌های دیگر تعمیم داده میشود.
همچنین این نگرانی توسط سمپون – شوین و همکاران (1998) بیان شده است، که بیان میکنند تکنیک‌هایی مثل حلقه دوستان به اندازه کافی نقص‌های اجتماعی کودکان اتیستیک را بررسی نکرده است. رابطه‌هایی که ایجاد میشوند متقابل نیستند، از این رو کودکان اتیستیک حمایت دائمی و کمک از طرف همسالانشان دریافت میکنند، بنابراین توجه کافی به چارچوب کلی آموزشی نمی‌شود. همچنین شما نیاز به بررسی دارید که آیا همسالانشان در حال رشد معمولی که قسمتی از حلقه هستند یاد گرفته‌اند به صورت مؤثری با کودکان اوتیسم تعامل برقرار کنند؛ همسالان دیگر هنوز نمی‌دانند چگونه رفتار کنند.
پارامتر مهم دیگر که باید بیان کنم این است که توجه کودکان اتیستیک ممکن است بهم بریزد اگر حلقه همان طور که ناگهان شروع شده متوقف شود. آنها ممکن است احساس کنند که به خاطر کار اشتباهی که انجام داده‌اند تنبیه شده‌اند و همه دوستانی که به تازگی پیدا کرده‌اند را از دست داده‌اند. بنابراین، معلم یا درمانگر که مسئول اقدام درمانی است باید به کودک توضیح دهد که چرا حلقه باید متوقف شود و دوباره به او اطمینان بدهد که او فرصت خواهد داست با دوستان‌اش در محیط‌های دیگر برای مثال در مدت زمان حلقه یا در مدت تفریح تعامل برقرار کند. وقفه ناگهانی و غیرقابل توضیح یک کار روتین ممکن است برای کودکان اتیسمی که وابسته به پیش‌بینی محیط پیرامون هستند خیلی مشکل‌ساز باشد.
فردریکسون و همکاران (2003) گزارش کردند که ضرر حلقه دوستان این است که زمان کافی برای آموزش مهارتهای شناختی و تحصیلی اختصاص نمی‌دهد. هر چند، این برنامه آموزشی باید تأکید بیشتری روی بعد اجتماعی رشد داشته باشد، که به همان اندازه مهم است. کودکان اتیستیک توانایی دارند تا مهارتهای اجتماعی را یاد بگیرند و تمرین کنند که به آنها کمک خواهد کرد محبوب‌تر و اجتماعی‌تر، آرام‌تر شوند. بنابراین، ضروری است که برنامه‌های مهارتهای آموزشی در پیش دبستانی و آموزش ابتدایی گنجانده شود.
حلقه دوستان اقدام درمانی است که با هدف ایجاد رابطه دوستانه برخلاف نام گمراه کننده‌اش نیست، اما مهارتهای ارتباطی کودکان اتیستیک را توسعه و بهبود میدهد که ممکن است برای به دست آوردن دوستانی رشد کنند. جیمز و لیدن (2008) نوشتند که حلقه دوستان به کودک محصور و منوزوی و یا جدا میتواند کمک کند تا تعاملات اجتماعی با همسالان را آغاز و مشارکت کند. این مطالعات ویتاکر و همکاران (1998) و کالیوا و اورامیدیس (2005) تأثیرپدیری اقدام درمانی در بهبود مهارتهای اجتماعی کودکان اتیستیک که در حلقه دوستان شرکت میکنند را نشان میدهند. هر چند، بارت و رندال (2004) گفتند که مطالعات بیشتری برای کشف این تأثیرپذیری لازم است. مطالعات بعدی باید شامل شرکت کنندگان بیشتر و تعمیم مهارتهای اجتماعی به دست آمده در همه محیط‌ها باشد. برای مثال، فردریکسون و همکاران (2005) تأثیرات اقدام درمانی در محیط‌های دیگر را بعد از پایان ارزیابی کردند.
همچنین شما باید بدانید که هدف اصلی حلقه دوستان کمک به همسالان است تا مشکلات اجتماعی را که کودک اوتیسمی تجربه میکند درک کنند؛ اگر شما این محیط را اصلاح کنید، کودکان قادر خواهند بود به این نیازها برسند. هر چند، شما باید هم‌زمان مهارتهای اجتماعی کودکان اتیستیک را تقویت کنید، به طوری که آنها حتی در محیط‌هایی که مردم به شرایط‌شان حساس نیستند بتوانند نقش داشته باشند. از این رو اطلاع و آماده‌سازی محیط برای پذیرش کودکان اتیستیک همیشه ممکن نیست، شما باید کودک را با مهارتهای پایه که برای مقابله با چالش‌های اجتماعی با آنها روبه‌رو میشود، تجهیز کنید. در نهایت، باید بیان کند که چرخه دوستان باید هم قبل یا دقیقاً بعد از مشارکت کودک اتیستیک در مدرسه به کار گرفته شود، طوری که او احساس منفی را تجربه نکند و توسط همسالانش تحقیر نشود. پیشگیری بهتر ار درمان است. در دهه گذشته، مطالعات محدودی درباره چرخه دوستان در مقایسه با داستان‌های اجتماعی وجود داشته است. این مسئله ممکن است به دلیل این حقیقت باشد که اقدامات درمانی مشابه‌ای وجود دارد که نام متفاوتی را به کار می‌برند برای مثال کارتر و همکاران (2004) آن را کلوب دوستی نامیدند.
اختلالات یادگیری در کودکان از سنین 7 تا 10 سالگی توسط معلمین و کادر مدرسه شناسایی می شود، والدین در این دوره با چالش های فراوانی از قبیل یافتن روش درمان صحیح، جلوگیری از پس رفت تحصیلی کودک و…. مواجه می شوند. در زمینه درمان اختلال یادگیری روش های متعدد مطرح شده است، یکی از این روش ها بر پایه مهارت های درکی حرکتی کودکان استوار است. مرکز توانبخشی دکتر صابر در زمینه کاردرمانی درکی حرکتی در کودکان اختلال یادگیری فعالیت می نماید. کاردرمانی دکتر صابر با استفاده از تجهیزات پیشرفت روز دنیا به برطرف کردن مشکلات ادراکی کودکان اختلال یادگیری و درمان اختلالات یادگیری چه در زمینه اختلال خواندن و چه در زمینه اختلال دیکته کمک می نماید.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
مقیاس زمانی در کودکان اختلال یادگیری
بسیاری از کودکان ناتوان در یادگیری، به همان نحو که در بعد مکان با اختلالاتی مواجه هستند، در مورد زمان نیز دچار عدم ثبات میباشند. مثالی در باره‌ی هم‌زمانی در فعالیتهای حرکتی، تغییر جهت در هنگام دویدن میباشد که کودکان اختلال یادگیری در آن دچار مشکل هستند.
کپارت در زمینه اختلال یادگیری سه جنبه اهمیت زمان در یادگیری را به این شرح بیان نموده است:
۱) هم‌زمانی یا مفهوم توامانی: منظور از آن پدیده‌هایی است که باهم در یک‌زمان اتفاق می‌افتند.
۲) ریتم یا فاصله‌های زمانی مساوی.
۳) توالی یا ترتیب امور در مقیاس زمانی.
از طریق ریتم رشد، یک مقیاس زمانی از جهان حاصل میشود. فعالیت‌هایی نظیر دویدن، قدم‌زدن، پریدن، و سخن‌گفتن مستلزم احساس ریتم است. کارکرد دیگر مقیاس زمانی، مربوط به آگاهی از واحدهای زمان است. برخی از کودکان نمی‌توانند زمان را تخمین بزنند و یا نمی‌توانند ساعت و دقیقه را از هم تمیز دهند. کودکانی که در ریتم یا فاصله‌های زمانی مساوی دچار اختلال هستند نمی‌توانند الگوهای حرکتی غیر موزون را تقلید کنند.
توالی سومین جنبه زمان است. کودک می‌آموزد که رویدادها دارای ترتّب زمانی هستند. او یاد میگیرد که در انجام فعالیت‌ها، باید یک سلسله حرکات معین بدنی به دنبال هم صورت گیرد. برای مثال در یک نوع بازی کودک بلافاصله پس از زدن توپ باید فرار کند و وقتی که مورد تعقیب گروه رقیب قرار گرفت باید بتواند خود را از مسیر توپ پرتابی آنها کنار بکشد و وارد محوطه بی خطر شود. همچنین کودکی که ترتیب اصوات و حروف را در تکلم به هم می‌ریزد و مثلاً به جای مسابقه می‌گوید مساقبه احتمالاً در توالی زمانی دچار اختلال میباشد.
مفهوم زمان نیز، مثل مفهوم مکان، از طریق یادگیری ادراکی – حرکتی تثبیت و تحکیم میگردد. موزون بودن کلام، زمانبندی حرکات، توالی زمانی مراحل یک فعالیت همه‌وهمه ابعاد مختلف زمان در یادگیری ادراکی – حرکتی است.
مشکلات ادراکی حرکتی در اختلال یادگیری
ناتوانی‌های ادراکی شامل نقایص موجود در هماهنگی بینایی – حرکتی، انحرافات بینایی، شنوایی و لامسه، ارتباطات فضایی و سایر متعلقات ادراکی میباشد. نظریه‌های ادراکی – حرکتی بیشترین تأکید در زمینه‌ی ناتوانی‌های یادگیری روی فعالیتهای ادراکی – حرکتی بوده است. ادراک به عملیات روانشناختی برای کشف معنی یک احساس اطلاق میشود. ادراک، حرکات شنوایی، بینایی لامسه را سازماندهی، دارای ساختار و تعبیر و تفسیر میکند. کودکانی که ناتوانی ادراکی دارند معمولاً برای تعبیر و تفسیر و پیداکردن معنی محرک‌های محیطشان دچار مشکل میشوند. ازآنجاکه اصطلاح “حرکت” به جابه‌جایی بدن اطلاق میشود وجود ناتوانی در تحول حرکتی میتواند باعث بروز مشکلات در یادگیری تکالیفی گردد که نیازمند مهارتهای حرکتی ظریف، هماهنگی دست – چشم و تعادل هستند. این مشکلات میتوانند حرکات را ضعیف کرده و روی استفاده و کنترل ماهیچه‌ها اثر منفی بگذارند و یا حتی میتوانند باعث ضعیف در هماهنگی عملکرد حرکتی و ادراکی وی شوند.
انواع ناتوانی‌های ادراکی:
– ناتوانی‌های افتراقی (بینایی، شنوایی، لامسه، جنبشی، حس پوستی و شکل – پس‌زمینه)
افتراق، فرایندی است که به‌وسیله آن، انسان به شباهت‌ها و تفاوت‌های میان محرک‌های مربوط به هم واقف میشود. بازشناسی تفاوت‌ها میان چیزهای دیده شده نظیر حروف یا ترتیبات زنجیره‌ای، میان تفاوت‌های آوایی در لغات یا بین اشکالی که به فعالیت‌ها معنی میدهند، در یادگیری برای فهم و استفاده از کلام شفاهی، خواندن، نوشتن، محاسبه ریاضی، هجی کردن و یا تحویل مهارتهای حرکتی، کودکان باید قادر باشند تفاوت‌های بین آنچه دیده‌اند، شنیده‌اند لمس کرده‌اند یا چشیده و احساس کرده‌اند را تمیز دهند. ناتوانی‌ها افتراقی میتوانند به شش گروه اصلی طبقه‌بندی شوند:
1)ناتوانی‌های افتراقی بینایی: برای درک تفاوت‌ها بین دو یا چند محرک بینایی نظیر حروف
(آوب) یا (میخ و سیخ) ناتوان است.
2)ناتوانی‌های افتراق شنوایی: در کشف تفاوت‌ها یا مشابهت‌های بین اصوات صدادار و بی‌صدا
و پایین سیلاب‌ها یا لغات و در نتیجه فهم زبان‌شناسی و زبان بیانی و خواندن دچار مشکل هستند.
3) ناتوانی‌های افتراق لمسی: برای انجام تکالیفی که نیازمند حساسیت لامسه هستند دچار مشکل میشوند تکالیفی مثل (بستن دکمه، نوشتن، استفاده از کارد، چنگال و قاشق).
۴) ناتوانی‌های افتراق حس جنبشی: اختلالات موجود در افتراق جنبشی باعث اختلال در بازخورد حسی بدن میشود که نتیجه آن پیدا شدن مشکل یادگیری الگوهای حرکتی و به‌طورکلی در کنترل حرکات بدن خواهد شد. افتراق حسی جنبشی برای یادگیری مهارتهای پیشرفته نظیر نوشتن، رقصیدن، دوچرخه‌سواری و سایر فعالیت ورزشی بسیار مهم است.
۵) ناتوانی‌های افتراق بساوشی: افتراقی بساوشی به درون داد تحریکات لمس و حرکت اطلاق میشود. کودکانی که ناتوانی‌های لمس و حرکت دارند مشکلات بزرگی برای اجرا و انجام تکالیف حرکتی ظریفی نظیر نوشتن، دستکاری کردن ابزار و وسایل و یادگیری مهارتهای انجام حرکت خواهند داشت.
۶) ناتوانی‌های افتراق شکل – پس‌زمینه: کودک برای تمرکز پیداکردن روی یک محرک یا انتخاب محرکات بینایی، شنوایی و بساوشی (شکل) در حضور یک محرک رقیب (پس‌زمینه) مشکل دارد. برای مثال: در مورد گوش‌کردن به صدا و درس معلم (شکل) وقتی که در کلاس یا زمین‌بازی مدرسه سروصدا هست (پس‌زمینه مشکل خواهد داشت.)
نتیجه گیری:
مشکلات ادراکی در کودکان مبتلا به اختلال یادگیری، مانند ضعف در تمایز شکل از زمینه، درک فضایی یا یکپارچگی حسی، اغلب عامل اصلی چالش‌های تحصیلی آن‌هاست. این کودکان ممکن است در تشخیص تفاوت حروف مشابه (مثل “ر” و “ز”)، کپی‌کردن از تخته کلاس یا سازماندهی نوشته‌ها روی کاغذ مشکل داشته باشند. اما خبر امیدوارکننده این است که مغز کودک ظرفیت فوق‌العاده انعطاف‌پذیری (نوروپلاستیسیتی) دارد و با مداخلات هدفمند مانند کاردرمانی یکپارچگی حسی، تمرینات ادراک دیداری-فضایی و فناوری‌های تطبیقی، میتوان مسیرهای عصبی را بازسازی کرد. نکته کلیدی این است که این مشکلات نشانه کم‌هوشی نیستند، بلکه تنها تفاوت در پردازش اطلاعات هستند. موفقیت در گرو سه اصل است: تشخیص زودهنگام توسط تیم متخصص (روانشناس، کاردرمانگر)، همکاری موثر خانه و مدرسه برای ایجاد محیط سازگار، و تمرکز بر نقاط قوت کودک (مانند خلاقیت یا استدلال غیرکلامی). وقتی این کودکان در محیطی درک‌شده رشد کنند، نه‌تنها چالش‌های تحصیلی را پشت سر میگذارند، بلکه به دلیل سبک تفکر منحصربه‌فردشان میتوانند در هنر، مهندسی یا نوآوری بدرخشند.
سوالات متداول:
1-چرا فرزندم هنگام نوشتن مشق، کلمات را روی هم یا خارج از خط می‌نویسد؟
این مشکل اغلب به ضعف در یکپارچگی حسی-حرکتی و ادراک رابطه فضایی مرتبط است. استفاده از کاغذهای خط‌دار برجسته و تمرینات تقویت هماهنگی چشم و دست کمک کننده است.
2-چطور بفهمم مشکل درسی فرزندم به خاطر اختلال ادراکیه یا بی‌دقتی ساده؟
اگر اشتباهات کودک الگوی ثابتی دارد (مثل همیشگی‌بودن جاانداختن خط در خواندن یا وارونه‌نویسی حروف) و با تذکر مکرر بهبود نمی‌یابد، احتمالاً پای اختلال ادراکی در میان است. ارزیابی تخصصی ضروری است.
