یکی از مشکلات والدین و کودکان اوتیسم در محیط مدرسه ایجاد ارتباط مناسب با همسالان خود می باشد. ذکر این مسئله قابل اهمیت است که کودکان عادی در حال رشد به نظر از تعامل با کودکان اوتیسم و کودکانی که با اختلالات دیگر سود می‌برند، از این رو آن‌ها یاد می‌گیرند تا آن‌ها را بپذیرند و حمایت کنند. کودکان طبیعی می فهمند که کودکان اتیستیک معمولاً مسئول رفتارهای نادرست‌شان که به نظر خارج از کنترل‌شان می‌رسد نیستند. چگونگی برقراری ارتباط و تعاملات اجتماعی کودکان اوتیسم نکته ایست که باید در روند درمان کودکان اوتیسم در جلسات گفتاردرمانی اوتیسم و کاردرمانی اوتیسم آموزش داده شود. رفتار درمانی و بازی درمانی به صورت گروهی این کودکان را برای ورود به مدرسه و تعامل اجتماعی صحیح آماده می نماید. مرکز اوتیسم تهران زیر نظر دکتر صابر با ارائه خدمات توانبخشی اوتیسم به صورت تخصصی در زمینه رفتاردرمانی اجتماعی و بازی درمانی می پردازد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
مشکلی که می‌توان مشاهده کرد این است که خیلی از کودکان عادی در حال رشد که در حلقه مشارکت نمی‌کنند ممکن است عدم رضایتشان را ابراز کنند و بپرسند چرا آن‌ها نمی‌توانند اعضای فعال گروه باشند. برخی از آن‌ها ممکن است احساس عدم پذیرش را ابراز کنند و مصراً بخواهند در کلاس بمانند و جلسه را مشاهده کنند. این مشکل می‌تواند با ایجاد یک حلقه موازی که در طی ساعات مدرسه بدون ورود کودک اوتیستیک، حل شود؛ یا شما می‌توانید کودکان طبیعی را که اعضای حلقه هستند را به نوبت مشارکت دهید طوری که همه آن‌ها بتوانند فرصت شناخت کودکان اتیستیک را داشته باشند. همچنین، بهبود رفتار محرک کودک اتیستیک مسئولیت گروه کوچکی از همسالان نیست بلکه مسئولیت کل کلاس است. هر چند، مهم است که با کودکان اتیستیک که به صورت منفی به تغیییرات واکنش نشان می‌دهند خیلی دقیق و محتاط باشیم و نمی‌توانیم آن‌ها را به آسانی قضاوت کنیم.
ذکر این مسئله قابل اهمیت است که کودکان عادی در حال رشد به نظر از تعامل با کودکان اتیستیک و کودکانی که با اختلالات دیگر سود می‌برند، از این رو آن‌ها یاد می‌گیرند تا آن‌ها را بپذیرند و حمایت کنند. کودکان طبیعی فهمیدند که کودکان اتیستیک معمولاً مسئول رفتارهای نادرست‌شان که به نظر خارج از کنترل‌شان می‌رسد نیستند. فردریکسون و تورنر (2003) ادعا کردند که حلقه دوستان وقتی به درستی اجرا شود، توجه را از کودک اوتیسمی دور می‌کند، بنابراین خطر بدنامی و نگرانی که توسط شوتون (1998) بیان شده، کاهش پیدا می‌کند.
همچنین این نکته قابل تأکید است که موفقیت این مداخله و نیز بیشتر شیوه‌هایی که در این کتاب ارائه شده است به خاطر علاقه و فداکاری معلمان و کودکان در حال رشد شکل گرفته است. بهتر است پسران و دخترانی برای عضویت در حلقه انتخاب شوند که توانایی‌های مختلفی دارند، طوری که کودک اتیستیک برجسته نباشد.
علاوه بر این، کودکان اتیستیک وقتی آن‌ها در فعالیت‌هایی مشارکت می‌کنند که با آن آشنا هستند و به توجه کمتری نیاز دارد بهتر ارتباط برقرار می‌کنند. بنابراین، زمانی که هدف این حلقه آموزش مهارت‌های جدید نیست بلکه تمرین ارتباط با همسالان است لازم است تا فعالیت‌هایی پیشنهاد شود که برای کودک اتیستیک آشنا است. این مسئله چالش خیلی مهمی برای معلم است، که به صورت گسترده پذیرفته شده است که کودکان اتیستیک به آسانی تحریک نمی‌شوند و نمی‌توانند توجه‌شان را برای یک مدت طولانی حفظ کنند. بنابراین، بهتر است کودک اوتیسمی تشویق به انتخاب اسباب بازی‌هایی بشود که استفاده خواهد کرد یا فعالیت‌هایی که در مدت اقدام درمانی انجام خواهد داد. این مسئله تا حدی حالت مثبت‌شان و مشارکت فعال‌شان در حلقه را تضمین خواهد کرد.
فواید تعاملات اجتماعی کودک اوتیسم
کالابرس و همکاران (2007) با معیارهای کیفی فواید حلقه دوستان برای مشارکت اجتماعی دانش آموزان ناتوان را بررسی کردند و از والدین و متخصصین جستجو کردند و فهمیدند که:
(1) از خود بیگانگی و ناهمبستگی بین والدین کودکان ناتوان کاهش یافته بود؛
(2) شرکت کنندگان گزارش کردند که مشارکت افزایش پیدا کرده که در تجربه قابل تغییر طبقه‌بندی شد؛
(3) اقدام درمانی شرایط اکولوژیکی برای مشارکت اجتماعی دانش آموزان ناتوان ایجاد کرد؛
(4) منابع اضافی حلقه دوستان ممکن است واقعاً کنترل شود تا قدرت نفوذ را افزایش دهد.
مسئله‌ای که توجه خاصی را طلب می‌کند این موضوع است که کودکان اتیستیک اغلب ارتباط با همسالان را آغاز نمی‌کنند، حتی وقتی آن‌ها عملکرد بالا دارند و می‌توانند به طور مؤثر ارتباط برقرار کنند. آن‌ها برای نزدیک شدن به همسالان و حفظ تعامل مشکل دارند. بنابراین احتمال دارد که حلقه دوستان برای این کودکان چارچوبی را نشان دهد که آن‌ها برای آغاز و ارتباط با فرد دیگر به آن نیاز دارند. ساختار حلقه ممکن است امنیت و محیط قابل پیش‌بینی را نشان دهد، جایی که به کودکان اتیستیک فرصتی داده می‌شود تا مشاهده کنند و رفتار همسالانشان را تقلید کنند و به عنوان مدل‌های رفتاری عمل کنند. هر چند، ضروری است مطمئن شویم که مهارت‌های مورد نیاز به افراد و محیط‌های دیگر تعمیم داده می‌شود.
همچنین این نگرانی توسط سمپون – شوین و همکاران (1998) بیان شده است، که بیان می‌کنند تکنیک‌هایی مثل حلقه دوستان به اندازه کافی نقص‌های اجتماعی کودکان اتیستیک را بررسی نکرده است. رابطه‌هایی که ایجاد می‌شوند متقابل نیستند، از این رو کودکان اتیستیک حمایت دائمی و کمک از طرف همسالانشان دریافت می‌کنند، بنابراین توجه کافی به چارچوب کلی آموزشی نمی‌شود. همچنین شما نیاز به بررسی دارید که آیا همسالانشان در حال رشد معمولی که قسمتی از حلقه هستند یاد گرفته‌اند به صورت مؤثری با کودکان اوتیسم تعامل برقرار کنند؛ همسالان دیگر هنوز نمی‌دانند چگونه رفتار کنند.
پارامتر مهم دیگر که باید بیان کنم این است که توجه کودکان اتیستیک ممکن است بهم بریزد اگر حلقه همان طور که ناگهان شروع شده متوقف شود. آن‌ها ممکن است احساس کنند که به خاطر کار اشتباهی که انجام داده‌اند تنبیه شده‌اند و همه دوستانی که به تازگی پیدا کرده‌اند را از دست داده‌اند. بنابراین، معلم یا درمان‌گر که مسئول اقدام درمانی است باید به کودک توضیح دهد که چرا حلقه باید متوقف شود و دوباره به او اطمینان بدهد که او فرصت خواهد داست با دوستان‌اش در محیط‌های دیگر برای مثال در مدت زمان حلقه یا در مدت تفریح تعامل برقرار کند. وقفه ناگهانی و غیرقابل توضیح یک کار روتین ممکن است برای کودکان اتیسمی که وابسته به پیش‌بینی محیط پیرامون هستند خیلی مشکل‌ساز باشد.
فردریکسون و همکاران (2003) گزارش کردند که ضرر حلقه دوستان این است که زمان کافی برای آموزش مهارت‌های شناختی و تحصیلی اختصاص نمی‌دهد. هر چند، این برنامه آموزشی باید تأکید بیشتری روی بعد اجتماعی رشد داشته باشد، که به همان اندازه مهم است. کودکان اتیستیک توانایی دارند تا مهارت‌های اجتماعی را یاد بگیرند و تمرین کنند که به آن‌ها کمک خواهد کرد محبوب‌تر و اجتماعی‌تر، آرام‌تر شوند. بنابراین، ضروری است که برنامه‌های مهارت‌های آموزشی در پیش دبستانی و آموزش ابتدایی گنجانده شود.
حلقه دوستان اقدام درمانی است که با هدف ایجاد رابطه دوستانه برخلاف نام گمراه کننده‌اش نیست، اما مهارت‌های ارتباطی کودکان اتیستیک را توسعه و بهبود می‌دهد که ممکن است برای به دست آوردن دوستانی رشد کنند. جیمز و لیدن (2008) نوشتند که حلقه دوستان به کودک محصور و منوزوی و یا جدا می‌تواند کمک کند تا تعاملات اجتماعی با همسالان را آغاز و مشارکت کند. این مطالعات ویتاکر و همکاران (1998) و کالیوا و اورامیدیس (2005) تأثیرپدیری اقدام درمانی در بهبود مهارت‌های اجتماعی کودکان اتیستیک که در حلقه دوستان شرکت می‌کنند را نشان می‌دهند. هر چند، بارت و رندال (2004) گفتند که مطالعات بیشتری برای کشف این تأثیرپذیری لازم است. مطالعات بعدی باید شامل شرکت کنندگان بیشتر و تعمیم مهارت‌های اجتماعی به دست آمده در همه محیط‌ها باشد. برای مثال، فردریکسون و همکاران (2005) تأثیرات اقدام درمانی در محیط‌های دیگر را بعد از پایان ارزیابی کردند.
همچنین شما باید بدانید که هدف اصلی حلقه دوستان کمک به همسالان است تا مشکلات اجتماعی را که کودک اوتیسمی تجربه می‌کند درک کنند؛ اگر شما این محیط را اصلاح کنید، کودکان قادر خواهند بود به این نیازها برسند. هر چند، شما باید هم‌زمان مهارت‌های اجتماعی کودکان اتیستیک را تقویت کنید، به طوری که آن‌ها حتی در محیط‌هایی که مردم به شرایط‌شان حساس نیستند بتوانند نقش داشته باشند. از این رو اطلاع و آماده‌سازی محیط برای پذیرش کودکان اتیستیک همیشه ممکن نیست، شما باید کودک را با مهارت‌های پایه که برای مقابله با چالش‌های اجتماعی با آن‌ها روبه‌رو می‌شود، تجهیز کنید. در نهایت، باید بیان کند که چرخه دوستان باید هم قبل یا دقیقاً بعد از مشارکت کودک اتیستیک در مدرسه به کار گرفته شود، طوری که او احساس منفی را تجربه نکند و توسط همسالانش تحقیر نشود. پیشگیری بهتر ار درمان است. در دهه گذشته، مطالعات محدودی درباره چرخه دوستان در مقایسه با داستان‌های اجتماعی وجود داشته است. این مسئله ممکن است به دلیل این حقیقت باشد که اقدامات درمانی مشابه‌ای وجود دارد که نام متفاوتی را به کار می‌برند برای مثال کارتر و همکاران (2004) آن را کلوب دوستی نامیدند.