علائم اوتیسم در کودکان و نوزادان در یک زمان بروز نمی کند. ممکن است نوزادی در 6 ماهگی علائم اوتیسم را بروز دهدو کودک دیگری علائم اوتیسم را در یکسالگی نشان دهد . بعضی از علایم واضح هستند مانند عدم برقراری ارتباط چشمی مناسب، عدم واکنش کودک به نام خود و رفتارهای تکراری در دست ها. پزشک متخصص اطفال شاید در اولین ارزیابی ها متوجه علائم اوتیسم در کودک نشود اما دکتر اوتیسم با بررسی دقیق علائم و تاریخچه کودک می تواند تشخیص دقیق تری دهد. زمانی که علایم اوتیسم در نوزادی بروز کند تشخیص زودهنگام به درمانگران و والدین کمک می کند تا روند درمان را سریعتر آغاز کرده و با استفاده از کاردرمانی اوتیسم، گفتاردرمانی و رفتاردرمانی کودکان اوتیسم را درمان نمایند. مرکز درمان اوتیسم دکتر صابر در زمینه تشخیص علائم اوتیسم و درمان تخصصی آن با در اختیار داشتن تیم متخصص و با تجربه در دو شعبه غرب و شرق تهران مشغول به فعالیت می باشند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
تشخیص علائم اوتیسم
بیشتر ارزیابی های استاندارد شده ی سنتی میتواند جهت ارزیابی برخی کودکان طیف اتیسم مفید باشد به خصوص آنهایی که عملکرد بالا دارند به هر حال ارزیابگر ممکن است به اصلاح تستهای رسمی نیاز داشته باشد. این تغییرات و اصلاحات شامل تشویق، تغییر آیتمها برای حفظ علاقه ی کودک، تکرار آیتمها، دستورالعمل دادن و فراهم آوردن سرنخهای اضافی برای جلوگیری از شکست کودک می باشد. به عبارتی زمانی که کودک آیتمها را متوجه نمیشود راهنمایی هایی اضافه میشود ولی در نهایت در نتایج گزارش به آنها اشاره می شود. بیشتر تستهای استاندارد ممکن است روی صرف و نحو زبان تمرکز کنند تا این که بر مشکلات کاربرد شناختی زبان که از جمله مشکلات غالب است، متمرکز باشند، در انتخاب تستهای رسمی کاردرمانگر مقیاسهایی که کاربرد شناختی را هم در نظر بگیرد احتیاج دارد که این تستها میتواند شامل بخشی از ارزیابی زبان – ارتباط درکی باشد. این تستها بیشتر هنجار مرجع اند و دامنه ی سنی آنها از نوزادی تا بزرگسالی را در بر میگیرد. ارزیابی کودکی که در مرحله ی preintentional) ) مرحله ی پیش از ارتباط هدفمند است باید شامل آزمایش اهداف شناختی – اجتماعی، تعامل دو جانبه و توجه مشترک، مشارکت موثر، تقلید و قصدمندی باشد.
اوتیسم زیر یکسال
اهداف اجتماعی – شناختی ارتباط و زبان
تواناییهای اجتماعی و شناختی، ارتباط شفاهی و سواد آموزی را پشتیبانی میکند.
تعامل دوجانبه و مشارکت موثر
در طول ۶-۸ ماهگی کودک رفتارهای متنوعی را نشان میدهد، مثلا نگاه خیره، گریه کردن لمس کردن و لبخند زدن.
کودک با این رفتارها قصدمندی برای ارتباط ندارد ولی پاسخ بزرگسالان به آنها باعث ایجاد هدفمندی میشود. در مراحل اولیه ی پیش قصدمندی ارتباط، کودک مبتلا به اوتیسم مشکلاتی را تعامل دو جانبه مثل کودکان طبیعی دارد اما این توانایی در کودکان طبیعی در مرحله پیش کلامی، برای رشد مهارتهای اجتماعی در کودکان عملکردی می شود.
جنبه های تعامل دوجانبه در اختلالات طیف اوتیسم
- احساسات یکنواخت و خودداری از نگاه خیره
- تمایل برای تنها بودن
- مشکل با درگیر شدن در تعامل
- مشکل در پاسخ به درونداد زبانی (برخی شواهد پیشنهاد میکند که کودکان خیلی کوچک مبتلا به اوتیسم صدای مادر را جهت یابی میکنند ولی توجهی به گفتاری که متوجه آنهاست نمیکنند)
کیفیت و تکرار این رفتارهای اجتماعی بهترین ارزیابی است که از طریق مشاهدهی تعامل کودک با دیگران قابل بررسی است.
توجه مشترک
در طول نیمه ی دوم اولین سال زندگی، به طور طبیعی کودک از ترکیب ژست، صداسازی و نگاه خیره استفاده میکند. یک نکته ی چالش برانگیز ارتباط در کودکان اتیسم این است که در طول مرحله ی پیش زبانی از توجه مشترک استفاده نمایند توجه مشترک به جهت یابی و توجه به شریک اجتماعی احتیاج دارد و سپس جلب توجه فرد مقابل به شی مورد علاقه برای به اشتراک گذاری تجربه.
ارزیابگر باید به مواردی توجه کند:
- آغاز توجه مشترک با دیگران (نشان دادن چیزی به والدین یا ارزیابگر)
- پاسخ به پیشنهاد دیگری برای توجه مشترک (دنبال کردن اشاره ی ارزیابگر به چیزی)
- توجه به ارجاعات اجتماعی (کردن حالات چهرهای ارزیابگر در موقعیت های نامطمئن اجتماعی)
قصد مندی
قصد مندی برای ارتباط معمولاً در سال اول زندگی رشد میکند (حدود سن 7 – 8 ماهگی)
تقلید
کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً در تقلید کارهایی مثل دست زدن آسیبهای را نشان میدهند. کودکان مبتلا به اوتیسم در تقلید حرکات oral-motor نیز دچار مشکلاند.
اخذ یک نمونه میتواند جهت فهم نقاط ضعف و قوت کلام کودکان مبتلا به اختلالات طیف اتیسم که به ارتباط هدفمند دست مییابند مفید باشد.
شکل زبان رمز زبان است که با محتوا و کاربرد تعامل دارد. محتوای زبان به ایده هایی که از طریق زبان بیان میشوند اشاره دارد و شامل عملکرد و بافت زبان میشود. از دیگر علایم اوتیسم درک پایین کودک می باشد. ارزیابی درک زبان و گفتار در کودکان اوتیسم که دارای کلام هستند باید شامل ارزیابی جنبه های مختلف زبان به ویژه کاربرد شناختی زبان باشد (استفاده از زبان در بافت ارتباط) جنبه های واج شناختی و آواشناختی (به خصوص واحدهای زیر زنجیرهای و پروزودی) و تولید، استفاده ی غیر معمول از شکل زبان مثل اکولیلیا و یا وارونه سازی ضمیر نیز باید بررسی گردد. جنبه های دیگر زبان شامل شکل، محتوا، (ارتباطات معنایی و صرفی – نحوی)، محاوره، روایت کردن زبان درکی و بازی میباشد.
گفتاردرمان ابتدا بر روی زبان و ارتباط کودک تمرکز می کند و بنابراین متخصصان دیگر میتوانند اطلاعات با ارزشی را در ارتباط با مشکلات اجتماعی، آسیب حرکتی، مشکلات حسی، آسیب شنوایی، ناتوانی شناختی و مسایل پزشکی مثل تشنج فراهم آورند.
الگوهای رشد واژگانی و پارامترهای محتوای زبانی
معمولا کودکان در حال رشد شروع به فهمیدن و استفاده کردن از اولین کلماتشان در بافت زندگی روزمره شان میکنند و ارتباطات نمادین خود را گسترش میدهند. اولین کلمات یکی از جنبه های محتوای زبانی هستند و معنا و تصوری است که از طریق زبان دریافت می شود رشد واژگانی در کودکان مبتلا به اتیسم ممکن است این خصوصیات را داشته باشد:
- الگوهای غیر معمول رشد شامل تاخیر در اولین کلمات / توقف رشد یا پسرفت پس از اکتساب اولیه
- انواع مشابه کلمات در مراحل اولیهی واژگانی رشد میکند
- دفع کلماتی که انتزاعی هستند مثل /دانستن فکر کردن و کلماتی که احساسات را منتقل میکنند
تعامل محتوا و شکل زبان
گفته های کودک مبتلا به اوتیسم معمولا به لحاظ گرامری صحیح هستند زبان کودک مبتلا شاید باید به لحاظ جنبه های صرفی – نحوی بررسی شود:
- نوع ساختارهای خودانگیخته استفاده شده و تنوع کلمات بیان شده توسط آنها
- استفادهی کودک از تکواژهای دستوری
- برای همه ی جنبه های شکل و محتوای زبان همه ی آن چیزهایی که به دست آورده شده اند یا از دست رفته اند باید در نظر گرفته شود.
- پارامترهای زبان از طریق نمونه ی طبیعی زبان بهتر ارزیابی میشوند.
استفاده از کاربردشناسی زبان
مشکل در استفاده از زبان یکی از علائم بارز کودکان مبتلا به اوتیسم است همچنین در آن دسته از کودکان مبتلا که کلام دارند، نقص در محاوره و داستان گویی وجود دارد.
مشکلات حسی
بیش حسی یا کم حسی از دیگر علائم کودکان اوتیسم می باشد که منجر به بی قراری و پرخاشگری در کودک می گردد. والدین متوجه این مشکل نمی شوند و دائم از گریه های زیاد کودک شکایت می کنند.
مقاومت به تغییر محیط
کودک اوتیسم به علت مشکلات حسی از تغییر در محیط زندگی اش فراری است. او نمی تواند محیطه های پرسرو صدا یا نور مستقیم آفتاب را تحمل کند. یا از وزش باد و حرکت موهایش در باد اجتناب می کند.
مشکلات جسمی حرکتی
به علت مشکلات درکی حرکتی بسیاری از کودکان اوتیسم هماهنگی حرکتی ضعیفی دارند و در حس عمقی و لمس دچار اختلال می باشند همچنین ترس از ارتفاع در انان شایع است.