در این مطلب توضیح مختصری درباره‌ی نقش آسیب‌شناس گفتار و زبان یا گفتاردرمانی در روند درمان ارایه شده است. هدف از این توضیح، توصیف نقش تسهیل‌کننده‌ی متخصص گفتاردرمانی بوده است. نقش فوق تخصص گفتاردرمانی در درمان این است که کمک کند تا مهارتهای برقراری ارتباط بیماران بیش از پیش افزایش پیدا کند. متخصص گفتاردرمانی با ادغام اطلاعات واقعی این حرفه با هنر و اجرای ماهرانه مهارتهای اصلی در روند درمان، نقش خود را ایفا میکنند. این مهارتهای اصلی که به نام مهارتهای ویژه‌ی درمان معروف‌اند، چندین مهارت اساسی هستند که فوق تخصص گفتاردرمانی به‌عنوان یک کار زیربنایی، مستمر، و لازمه‌ی درمان، آنها را به کار می‌بندد. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه ارائه بهترین خدمات گفتاردرمانی کودکان و گفتاردرمانی بزرگسالان با تکیه بر تجربه و تخصص گفتاردرمانان خود کوشا می باشد. از دیگر امکانات این مرکز گفتاردرمانی در منزل می باشد که روند درمان بیماران را تسهیل نموده و برای بیماران با مشکلات حرکتی و کودکان مناسب می باشد.
مهارتهای ویژه‌ی درمان در واقع مهارت‌هایی هستند که تار و پود زیر بنایی کار را تشکیل میدهند، یعنی اساساً، همان کارهایی که انجام میدهند تا مهارتهای برقراری ارتباط بیماران را بیش از پیش تسهیل کنند. اصطلاح مهارتهای ویژه درمان عبارت از مهارت‌هایی هستند که گفتاردرمانی کودکان، ویژه درمان گفتار و زبان تدارک دیده میشوند تا موجب بهتر شدن برقراری ارتباط بیماران گردند. برای مثال، همانند حرفه‌ی معماری و ساختمان سازی.
گو این که، شاید نتوانیم جزئیات طرح، کیفیت مواد، ایمنی، و یا رموز استحکام، و نظایر این‌ها را بیان کنیم، ولی احتمالاً، عامّه مردم میدانند که برای ساختمان‌سازی، به مکانی جهت ایجاد ساختمان، چیزی برای ساختن ساختمان و روشی برای اطمینان خاطر که این ساختمان برای سال‌ها استحکام داشته باشد، نیازمندیم. معمارها این چیزها را به خوبی میدانند. در واقع، معمارها این را میدانند که، بدون توجه به بزرگی یا کوچکی ساختمان، هنگامی که به‌عنوان یک معمار حرفهای کار میکنند، نخست باید برای ساختمان پایه‌ای در نظر بگیرند، یعنی، احتمالاً یکی از این ملاحظات، سازه‌ی کشش جاذبه‌ای است. همچنین ممکن است معمار هنگام کار روی یک طرح، تأثير عناصر طبیعی از قبیل باران، گرما، سرما، باد و نظایر این‌ها را مدّنظر قرار دهد. بدون در نظر گرفتن وسعت یا هزینه‌ی طرح، غیرممکن است که معمار برای ساختن حتی یک انبار کوچک، بدون در نظر گرفتن اصول اساسی و زیربنایی، که قویاً روی فعالیتهای این متخصص تأثیر می‌گذارند، ساختمانی را طراحی و یا نظارت نماید. گفتاردرمان باید مهارتهای ویژه درمان را به همین نحو نگاه کنند: صرف نظر از میزان ساده بودن و یا پیچیده بودن مشکل یک بیمار، و صرف نظر از این که شگردهای بالینی به کار گرفته شده تا چه اندازه قدیمی و یا جدید هستند، برخی ملاحظات اساسی وجود دارند که هنگام کار کردن به‌عنوان یک متخصص بالینی در حرفه‌ی آسیب‌شناسی گفتار و زبان باید رعایت شوند. البته مهارتهای ویژه‌ی درمان، همگی به حرفه‌ی آسیب‌شناسی گفتار و زبان اختصاص ندارند، بلکه بسیاری از این مهارتها توسط مربیان، روانشناسان و سایر متخصصان به کار گرفته میشوند. از این رو، چنانچه به راستی و همراه با اطلاعات پایه‌ای مناسب از این حرفه، توسط گفتاردرمانی به کار گرفته شوند، می‌توانند آسیب‌شناسِ گفتار و زبان دارای دانش مناسب را از آسیب‌شناس گفتار و زبان دارای دانش عالی، کاملاً متمایز سازند.
با طرح آن دسته از مهارتهای ویژه‌ی درمان که بنیادی و فراگیر هستند، این مهارتها به‌عنوان مهارتهای اساسی باقی می‌مانند تا متخصص گفتاردرمانی آنها را در برنامه‌ها و شگردهای مداخله‌ای درمان گفتار و زبان، اگر نه برای همه‌ی بیماران ولی در مورد بیشتر بیماران اجرا نمایند. برای مثال، هنگام طرح برنامه‌ی ویژه‌ی روانی گفتار که هدف آن کاهش تکرارها، قفل شدگی اندام‌های گویایی، و طولانی ادا کردن صداها باشد، نویسندگان برنامه معمولاً اجزای ویژه‌ی مداخله را به‌طور خلاصه می‌نویسند و مشخص میکنند که چگونه، چه وقت و چرا فوق تخصص گفتاردرمانی باید جنبه‌های مختلف برنامه را اجرا نماید. با این همه، نویسنده‌ی برنامه‌ی مداخله‌ی روانی گفتار، به ندرت وقت آن را دارد تا اهمیت آهنگ صدا، بلندی صدا، احساس صمیمت و نزدیک بودن با بیمار، عشق و علاقه، اولویت‌ها، آموزش مستقیم، و نظایر این‌ها را به گفتاردرمان آموزش دهد یا یادآوری کند، مگر این که، یک یا چند مهارت ویژه‌ی درمان خود به‌عنوان بخش مکمل برنامه مداخله‌ی روانی گفتار مدنظر باشد. در این صورت، برای مثال، آهنگ صدا ممکن است به‌عنوان بخش مکمل برای برخی از برنامه‌های مداخله‌ی روانی گفتار شرح داده شود. با وجود این، این باور وجود دارد که، نویسندگان هر نوع برنامه‌ی مداخله، از متخصص گفتاردرمانی انتظار دارند، علاوه بر این که ویژگی‌های برنامه مداخله را از قبل یادگرفته باشند، بلکه همچنین باید از مهارتهای اصلی گفته شده یعنی: آهنگ صدا، بلندى صدا، احساس صمیمیت و نزدیک بودن با بیمار، عشق و علاقه، اولویت‌ها، آموزش مستقیم، و نظایر این‌ها، از لحاظ بالینی به درستی استفاده کنند. با این همه، همان‌گونه که در بالا گفته شده است. نویسنده‌ی یک برنامه‌ی مداخله‌ی ویژه، به نُدرت در مورد مهارتهای اصلی درمان دستورالعمل صادر میکند. پس، چگونه از فوق تخصص گفتاردرمانی انتظار داشته باشیم تا این قبیل مهارتهای اصلی را بیاموزد؟ غیر از پیشامدهای اتفاقی مهارتهای ویژه‌ی درمان که در خلال برنامه‌های مداخله‌ای مختلف پیش می‌آید، این سرپرست‌های بالینی هستند که مهارتهای ویژه‌ی درمان را آن گونه که «مورد نیاز» است، براساس موقعیت‌هایی که در خلال آموزش بالینی دانشجویان پیش می‌آید، باید آموزش دهند، خوشبختانه، بیشتر سرپرست‌های بالینی به خوبی از عهده‌ی آموزش این قبیل مهارتهای اصلی بر آمده‌اند، شاید، آنها از «فرصت‌های آموختن» به‌عنوان عامل عمده در آموزش این طرح استفاده کردهاند. بنابراین، ما بر این باوریم که اطلاعات ارایه شده در این کتاب، به ویژه در این فصل به‌طور برنامه‌ریزی شده به گفتاردرمانها کمک میکند تا پایه‌ی زیربنایی مهارتهای اصلی را که لازمه‌ی درمان گفتار و زبان هستند یاد بگیرند و اجرا نمایند.
مهارت های ویژه درمان برای تخصص گفتاردرمانی
به احتمال زیاد تعداد زیادی مهارت وجود دارند که، متخصصان می‌توانند به‌عنوان مهارتهای اصلی ویژه‌ی درمان، در کار خود به گنجانند. با وجود این، براساس تقریباً ده سال تدریس، که به منظور آموزش مهارتهای اصلی ویژه‌ی درمان به دانشجویان گفتاردرمانی تازه کار طراحی شده بود، مشخص شد که، مهارتهای توصیف شده در این فصل، چیزی بیش از یک شروع مناسب را برای ایجاد مهارتهای زیربنایی مورد نیازها گفتاردرمانها تشکیل میدهد که منجر به بهبود برقراری ارتباط بیماران گردد. در زیر 14 مهارت برگزیده‌ی اصلی درمان مورد تأکید قرار گرفته‌اند:
۱) انتظارات مربوط به برقراری ارتباط.
۲) انگیزه.
3) شوق، نشاط و بلندی صدا در روند درمان.
۴) شیوه‌ی نشستن، احساس صمیمیت و نزدیکی با بیمار، لمس کردن بیمار در روند درمان.
۵) آمادگی، سرعت مناسب، و راحتی و روانی گفتار در لحظات درمان.
۶) مقدمات: محرک‌های هشداردهنده، ارایه‌ی سرنخ، الگو دادن، و تشویق و کمک.
۷) آموزش مستقیم: حس‌های یادگیری، توصیف/ توضیح، پرسش، و صبر و انتظار
۸) ارایه‌ی محرک: شکل بخشیدن (نزدیک‌سازی‌های پی در پی).
۹) تقویت‌کننده‌های مثبت: تشویق کلامی، جایزه‌ها و تقویت‌کننده‌های اولیه.
یکی از علائم اصلی در کودکان مبتلا به اتیسم اختلال در گفتار و تاخیر کلام می باشد. باید توجه داشت که علی رغم تلاشهای مستمر گفتاردرمانگران، برخی کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم هنوز در بخشی از پیش نیازهای مرتبط با رشد گفتار و زبان که شامل آواسازی و باز تولید اصوات گفتاری میشود، نیازمند تمرین گفتاردرمانی بیشتری هستند. به عبارتی کودکان اتیسم نیاز به تجربه ی تولید صداهای مختلف دارند. به همین منظور در آموزش گفتار درمانی برای کودک اوتیسم به تقویت صداسازی و تولید صدا ، تقلید گفتار و آواها، تقویت حرکات لب ها و تشویق کودک به تولید صدا پرداخته می شود. دکتر اوتیسم با بررسی مشکلات گفتاری و علل تاخیر گفتار در کودکان اوتیسم به ارائه راهبردهایی جهت درمان کودکان اوتیسم در مرکز اوتیسم تهران می پردازد.
در گفتار درمانی کودکان اوتیسم توجه به مشکلات رنج علایم کودکان اوتیسم یکی از روش های مفید برای طراحی روش های گفتاردرمانی مناسب برای هر کودک اوتیسم آوانگاری است. آموزش گفتار درمانی برای کودکان اوتیسم با جمع آوری یک نمونه مناسب از توانایی های گفتاری کودک آغاز می شود . پس از آن تمرینات گفتاردرمانی مناسب هر کودک اوتیسم ارائه می شود. آوانگاری نمونه زمان بر است ولی ارزش صرف کوشش و دقت را دارد و میتواند اطلاعات ارزشمندی را در مورد رفتارهای زبانی و غیر زبانی کودک فراهم آورد. سطح آوانگاری مثلا آوایی یا واژگانی و درون داد زبانی بزرگسال بسته به هدف ارزیابی (مثلا توصیف قوانین کودک یا مداخله بازی) دارد.
سرانجام گفتاردرمان باید یا یک سری علایم دستی را برای رمزگردانی انتخاب کند و یا از نرم افزار استفاده کند. مثل:
Child language data exchange system(CHLDES)
Systemic analysis of language transcribt (SALT)
اگر گفتاردرمان تصمیم بگیرد از سیستم استفاده کند باید به جنبه های رفتاری کودک نظیر تقسیم توجه، توجه موثر، تقابل و تقسیم علاقه که برای کودکان طیف اتیسم چالش برانگیز است، نیز توجه داشته باشد در رمز گردانی چه با دست و چه با کامپیوتر گفتاردرمان باید شکل های فرازبانی و زبانی را یادداشت کند که آیا کودک تقلید کرده، سرنخ دهی شده بوده و یا خودانگیخته بوده.
حیطه های انتخاب شده برای رمزگردانی به سطح رشدی زبانی کودک بستگی دارد. برای کودکی در مرحله ی Preintentional پاسخگویی به ورودی زبانی و توانایی کاربرد تعامل موثر اجتماعی، نگاه خیره و جهت یابی بدن می تواند از طریق مشاهده ی تعامل کودک اوتیسم با دیگران یادداشت شود. گفتاردرمانان برای کودکانی که به قصدمندی می توانند در مورد به کارگیری موثر کودک، عمل متقابل و معانی به اشتراک گذاشته شده نظر بدهند و رنج مقاصد ارتباطی و شکل هایی که آنها بیان می کنند را باید یادداشت کنند، برای مثال گفتاردرمان یادداشت می کند که کودک برای بیان مقاصد خود اشاره می کند، صداسازی می کند یا از زبان استفاده می کند. می تواند کودک را برای تقلید تحریک کند و اگر کودک می تواند یادداشت کند.
توصیه هایی برای آموزش گفتار درمانی
در آموزش گفتار درمانی برای کودک اوتیسم نمونه گفتاری ثیت شده باید چندبار تحلیل شود و انواع شکل های تولید شده، رنج بیانات مرتبط معنایی و تنوع شکل ها برای بیان مقولات بافتی بررسی شود. گفتاردرمان باید حضور هرگونه شکل قابل توجه، استفاده از تعامل مثل کلمات غیر مرسوم منحصر به خود، تقلیدهای فوری یا تاخیری و وارونه سازی ضمایر را یادداشت کند. گفتاردرمانگر ممکن است از چک لیست برای دامنه ی علایق ارتباطی و شکل های بیانی استفاده کند.
تحلیل نمونه ی محاوره
برای کودکانی که مکالمه ی توسعه یافته به کار میبرند، نمونه می تواند برای مهارت های مکالمه ای مختلفی تحلیل شود. گفتاردرمان می تواند شواهدی درباره ی مهارت های مکالمه ای از طریق یک نمونه ی زبانی به دست آورد و می تواند از بافت هایی مثل تکالیف ارتباط ارجاعی برای ارزیابی این مهارت ها استفاده کند. برای اطلاعات بیشتر به (1989)Rotherford(2000) Lahey(1988) Geiler مراجعه شود.
تحلیل نمونه ی روایت
نمونه ی روایت زبانی می تواند پارامترهای زیر را ارزیابی کند:
جنبه های کاربرد شناختی مثل انطباق با نیازهای شنونده
ساختارهای بزرگ شامل تمام سطوح مهارت های ساختاری مثل
– (1978) Applebees مهارت روایت کودکان را توصیف می کند مثل روایت های اولیه ی کودکان ۳-۴ ساله و روایت کودکان ۶-۷ ساله
– Stein: and Glenn’s story grammer مدل های ابتدایی دنبال شده برای داستان در آوردن در سال های اول مدرسه
ساختارهای کوچک مثل انواع عبارت هایی که برای ساخت روایت های مرتبط و انواع تمهیدات زبانی که ارتباط ایجاد می کند استفاده می شود.
در تحلیل همبستگی ارزیابگر می تواند مواردی مثل استفاده از فرم هایی مثل ضمایر ،شخصی گفتار معلوم (استفاده از حرف تعریف) برای وصل کردن گفته هایش به آنچه که قبلاً گفته را یادداشت کند.
گفتاردرمانی خودانگیخته: چگونه کودک اوتیستیک را به حرف زدن ترغیب کنیم؟
گفتاردرمانی خودانگیخته یکی از مؤثرترین روش‌ها برای تشویق کودکان اوتیستیک به ارتباط کلامی است. گفتاردرمانی کودکان اوتیسم در مدرسه و خانه نیازمند روشهای خلاقانه و انگیزشی است. برخلاف تمرینات ساختاریافته، این روش بر ایجاد انگیزه درونی در کودک تمرکز دارد تا به طور طبیعی تمایل به صحبت کردن پیدا کند. کلید موفقیت در این روش، پیوند دادن گفتار به نیازها و علایق کودک است. برای مثال، اگر کودک به اسباب‌بازی خاصی علاقه دارد، به جای دادن مستقیم آن، از او بخواهید نامش را بگوید یا با اشاره درخواست کند.
چگونه این روش را در خانه اجرا کنیم؟
از موقعیت‌های روزمره استفاده کنید: هنگام غذا خوردن، بازی یا حمام کردن، با پرسش‌های ساده (“می‌خوای آبمیوه بخوری؟”) کودک را به پاسخ‌دهی تشویق کنید.
انتظار ارتباطی ایجاد کنید: اگر کودک چیزی می‌خواهد، بلافاصله آن را در اختیارش نگذارید. با مکث و نگاه منتظرانه، به او فرصت دهید تا تلاش کند.
علایق کودک را دستاویز قرار دهید: اگر به ماشین‌ها علاقه دارد، با صداهای ماشین (“بیم بیییم!”) شروع کنید و کم‌کم به کلمات واقعی برسید.
از تقویت مثبت استفاده کنید: هر تلاش کودک (حتی ناقص) را با تشویق کلامی (“آفرین! خوب گفتی”) یا یک آغوش پاداش دهید.
گفتاردرمانی کودکان اوتیسم در مدرسه نیز میتواند از این روش استفاده کند، اما موفقیت آن در گرو هماهنگی بین خانه، مدرسه و درمانگر است. والدین باید صبور باشند و بدانند که پیشرفت در گفتار خودانگیخته ممکن است ماه‌ها طول بکشد، اما نتایج آن ماندگارتر و طبیعی‌تر خواهد بود.
سوالات متداول:
1- چرا بعضی کودکان اوتیستیک در آموزش گفتاردرمانی مقاومت نشان میدهند؟
ممکن است به دلیل حساسیت‌های حسی، اضطراب یا عدم درک هدف تمرینات باشد. استفاده از روشهای بازی‌محور و کوتاه کردن جلسات تمرین میتواند کمک کند.
2-چطور بفهمیم آموزش گفتاردرمانی که انجام میدهیم مؤثر است؟
نشانه‌های پیشرفت شامل افزایش تماس چشمی، تلاش برای تقلید صداها، استفاده از کلمات جدید و کاهش رفتارهای ارتباطی نامناسب (مثل گریه یا پرخاش) است.
عموم مردم گمان می کنند گفتاردرمانی یعنی کمک به صریح صحبت کردن. در حقیقت این هدف اصلی گفتار درمانی است اما جنبه های حائز اهمیت دیگری همچون درمان اختلالات زبانی و مهارت های اجتماعی نیز جز اهداف گفتاردرمانی می باشد. گفتاردرمانگران با ارزیابی اختلالات و ناهنجاری های گفتاری و زبانی کودکان سعی می کنند که بهترین روش درمانی را برای هر کودک شناسایی کنند. سپس برنامه درمانی را طرح ریزی کرده و آن را به کمک خانواده اجرا می کنند. گفتاردرمانی کودکان به عنوان قسمتی از خدمات گفتاردرمانی نقش موثری در بهبود زندگی خیلی از کودکان خواهد داشت. «هدف كلى خدمات آسيب شناسی گفتار و زبان این است که، توانایی افراد را برای برقراری ارتباط به حد مطلوب برساند و یا این که بلع آنان را به حالت طبیعی برگرداند و از این رو، کیفیت زندگی آنان را بهبود ببخشد. اهدف گفتاردرمانی با تدارک خدمات منسجم در شرایط زندگی هدفمند میسر میشود» . برای رسیدن به این ،هدف گفتاردرمان متعهد به رعایت بالاترین استانداردهای حرفه ای می باشند که توسط انجمن حرفه ای علمی و صلاحیت دار و معتبر يعني انجمن گفتار و شنوایی آمریکا (ASHA) در عرصه ی بین المللی کنترل میشود. عوامل بسياري در میزان پیشرفت درمان موثرند كه به اختصار عبارت اند از: جنسیت، سن، محیط خانوادگی، دو زبانه نبودن، وضعیت اقتصادی، وضعیت اجتماعی و… . مرکز گفتاردرمانی کودکان دکتر صابر، بهترین گفتاردرمانی در تهران، با توجه به خدمات متنوع گفتاردرمانی و میزان پیشرفت درمان هر کودک، به ارائه برنامه های جدیدی گفتاردرمانی می پردازد.
حرفه ی گفتاردرمانی پیوسته بر اصول اخلاقی این حرفه مبتنی است و بنابراین، روند درمان نیز به اصول اخلاقی مبتنی خواهد بود. کسانی که وارد این حرف می شوند ترغیب می گردند تا اصول اخلاقی این حرفه را بپذیرند و این اصول را در خلال آموزش و از آن پس در تمامی جنبه های تلاش های حرفه ای از آن پیروی و دفاع نمایند. اصول اخلاقی این حرفه باید در سرتاسر درمان گفتار و زبان و در موقعیت های درمان انعکاس داشته باشد.
تعریف اهداف گفتاردرمان
اصطلاح روند درمان در روشن ترین معنی خود یعنی روش هایی که برای معالجه یا درمان طراحی میشوند. اگر چه خدمات درمان گفتار و زبان اغلب تا حد زیادی با حرفه ی پزشکی همسو است. به ویژه هنگامی که خدمات گفتار درمانی در بیمارستان ها و کلینیک های پزشکی ارایه می شود، ولی، آسیب شناسان گفتار و زبان به این منظور کار می کنند تا با کاهش آسیب های عملکردی و ساختمانی محدودیت های حرکتی موانع شرکت در جمع و قید و بندهای محیطی افراد، کیفیت زندگی آنان را بهبود ببخشند. به معنی دقیق تر نباید گمان کنیم که،گفتاردرمان فقط به معالجه یا مداوای بيمارانی پردازند بلکه گفتاردرمان خوب از بروز مشکل پیشگیری به عمل می آورند مشکل بیمار را تشخیص می دهند به نو توانی و توانبخشی بیماران می پردازند و مهارت ها، فعالیت ها، ساختار ها و عملکرد های بیماران را نیز بهبود میبخشند.
از این رو اصطلاح روند درمان به معنی کلیه ی روشهای حرفه ای فعالیتها و تعاملاتی است که برای بیماران طراحی میشوند تا مشکلات آنان در برقراری ارتباط درمان شود. این تعریف مجموعه ی گسترده ای از مسئولیت های حرفه ای از جمله: ارزیابی برنامه ریزی، اجرا و ارزیابی روش های درمان، گفتار و زبان را نیز شامل می شود. به علاوه، مجموعه ی گسترده ای از فعالیت های جنبی و مفاهیم مربوط به تدارک درمان برای گفتار و زبان ،روند درمان را همراهی می کنند که این موارد هم باید توسط گفتاردرمان سر و سامان داده شوند.
تاثیر شتاب در میزان پیشرفت درمان
شتاب در درمان عبارت است از سرعت، شتاب، یا نیروی انتقال بین بخش های مختلف جلسه درمانی. سه بخش عمده جلسه درمانی عبارت اند از: آشنایی (پیش درآمد)، بخش اصلی جلسه درمان و پایان کار. صرف نظر از شیوه های درمانی به کار گرفته شده، هر چه که درمان به سمت بخش های عمده جلسه درمانی به پیش می رود، گفتاردرمانگران باید با استفاده از آمادگی، سرعت و روانی گفتار مناسب، شتاب در درمان را مدنظر قرار دهند. میلر پی برد که، چون در خلال گفتاردرمانی، مقداری از وقت به هدر می رود، برای این که این وقفه ها موجب بی ثمر شدن زمان نشوند و آموزش به پیش برود، حفظ شتاب در خلال آموزش، گفتاردرمانی و میزان پیشرفت درمان حائز اهمیت است. میلر، گفتاردرمانگران را تشویق و ترغیب می کند تا به منظور جلوگیری از به هدر رفتن وقت در خلال گفتاردرمانی و افزایش مدت زمان توجه و میزان پیشرفت درمان، از لحظه لحظه زمان استفاده کنند. هنگامی که گفتاردرمانگران برای پیشرفت در بخش های مختلف و بین بخش های مختلف درمان کاملاً آمادگی داشته باشد و کار او سازمان یافته باشد، مدت زمان توجه و تلاش برای یادگیری افزایش پیدا می کند. چنانچه متخصص بالینی مرتب و منظم باشد، نظم و ترتیب گفتاردرمانی مورد نظر را بداند، و تمام ابزار مورد نیاز به نحو شایسته ای در اختیار او باشد، توجه و تلاش برای یادگیری و شتاب آموزش افزایش پیدا می کنند. در واقع، میلر گزارش کرد که بهترین روش حفظ شتاب آموزش این است که، آموزش سازمان یافته و از پیش آماده شده باشد. هنگامی که گفتاردرمانگران برای پیدا کردن وسایل ضروری جلسه گفتاردرمانی، درمان را متوقف می کند و به قفسه وسایل و میز کار برمی گردد، سرعت کار کم می شود، در کار وقفه ایجاد می شود، و میزان پیشرفت درمان کاهش می یابد.
تاثیر سرعت در میزان پیشرفت درمان
تعدادی از پژوهشگران پی بردند که، سرعت مناسب در آموزش، یادگیری دانش آموزان و میزان پیشرفت را تسهیل می کند و بر حفظ سرعت کار کمک می نماید. میلر یادآوری کرده است که، سرعت مناسب در ارایه درس عبارت است از سرعت به کار گرفته شده در تدریس و نه تعداد دقایق یا مجموع لحظاتی که برای آموزش یک مهارت صرف می شود. برای مثال، مقدار وقتی را که طبق معمول بیمار برای هر جلسه گفتاردرمانی برنامه‌ریزی کرده است، با سرعت ارایه اطلاعات کم نمی شود. بلکه، سرعت مناسب عبارت است از مهارت گفتاردرمان در حرکت مؤثر و کارآمد با ارایه محرک به بیمار و دریافت پاسخ از او و حرکت آرام از یک بخش از درمان به بخش دیگر. با وجود این، گهگاهی، گفتاردرمان ممکن است عمداً فقط برای لحظاتی سرعت تدریس را کمک کند تا: بیمار فرصت بیشتری برای پردازش اطلاعات چالش برانگیزتر داشته باشد، و یا این که برای لحظاتی انگیزه ای در بیمار ایجاد شود تا توجه و تمرکز خود را روی مهارت ها دوباره افزایش دهد.
روانی و راحتی در گفتاردرمانی
حرکت یا انتقال نرم و آرام بین بخش های مختلف گفتاردرمانی به نام روانی و راحتی در روند جلسه درمانی نامیده می شود. روانی و راحتی با سرعت مناسب و آمادگی و سازمان دهی مناسب برای جلسه گفتاردرمانی، پیشرفت و ترقّی پیدا می کند. روانی و راحتی باعث می شود تا شخص در خلال جلسه، دنبال کلمه نگردد و در ضمن به گفتاردرمانگر کمک می کند تا از استفاده تکراری از پرکننده های بی معنی، مثل «آ… آ»، «اِ… اِ»، «خُب» و «صبر کن ببینم»ها که غالباً از ویژگی های افرادی است که مطمئن نیستند بعداً در درمان چه اتفاقی خواهد افتاد، پرهیز کنند. راه دیگر افزایش روانی و راحتی در جریان جلسه درمان، استفاده از راهنما (فیزیکی یا ذهنی) است تا اطمینان حاصل شود که گفتاردرمانگر نسبت به چارچوب و توالی جلسه آگاه است. چارچوب عبارت است از دامنه یا عمق فعالیت های جلسه و توالی عبارت است از سلسله مراتب فعالیت هایی که در جلسه رخ می دهند. برای مثال، هنگامی که با استفاده از راهنمای چارچوب و توالی در یک جلسه اجرای دستورات یک مرحله ای را آموزش می دهیم و کمک می کنیم تا جلسه روان باقی بماند، و یا کاملاً روان باشد، گفتاردرمانگر ممکن است چارچوبی (دامنه فعالیت ها) از سه دستور یک مرحله ای ایجاد کند، و آن را به بیمار بدهد تا مهارت های او را در اجرای این دستورات ارزیابی کند. هر چارچوبی که شامل این باشد که از بیمار بخواهیم تا فقط یک دستور یک مرحله ای را یک بار در خلال درمان اجرا نماید، کافی نیست تا گستره یا عمق فعالیت مهارت های بیمار را ارزیابی کند، حال آن که اگر از بیمار بخواهیم تا یک دستور یک مرحله‌ای را ۵۰ بار در خلال گفتاردرمانی اجرا نماید، این کار چیزی بیش از گستره یا عمق لازم برای ارزیابی آن مهارت است. در همین طرح، گفتاردرمانگر نوعی توالی یا نظم و ترتیب ایجاد می کند که نه فقط کدام یک از سه پرسش باید اول، دوم و سوم پرسیده شود، بلکه کدام یک از توالی به گفتاردرمانگر کمک می کند تا بسته به پاسخ های بیمار تعیین کند که در مرحله بعد در جلسه به کدام سمت و سو برود و یا چه کاری انجام دهد. سایر راهنمایی هایی که به افزایش روانی و راحتی در جلسه کمک می کنند عبارت اند از: راهنمایی های دیداری مثل هشدار دهنده های نوشتاری، جدول ها، پوستر ها، عکس های کامپیوتری، و نظایر این ها. برخی گفتاردرمانگران از کارت های یادداشت، برنامه های درمانی برای هر جلسه، پرونده های رمز بندی شده با رنگ، و یا سایر وسایل کمکی به‌عنوان پشتیبان یا یاد آوری کننده پیشرفت درمان استفاده می کنند. بنابراین، هم شتاب کار حفظ می شود و هم روانی و راحتی آن. به‌طور خلاصه شتاب درمان توسط گفتاردرمانگرانی توسعه پیدا می کند که، برای گفتاردرمانی کاملاً آمادگی داشته باشند و منظم و مرتب باشند، برای ارایه محرک و دریافت پاسخ از سرعت مناسب استفاده کنند، و در سرتاسر جلسه، بین بخش های مختلف درمان، حرکت روان و آرام را حفظ کنند.
اختلال ارتباطی به دسته ای از اختلالات گفته می شود که شخص را در بیان خواسته ها، دریافت اطلاعات کلامی از محیط اطراف و درک و استدلال مفاهیم و سخنان دیگران با مشکل رو به رو می کند. این اختلال می تواند بر روی قدرت گفتار فرد تاثیر بگذارد و حتی توانایی های شنیداری او را مختل سازد. اختلال ارتباطی با اختلالات گفتار و زبان و ارتباط کلامی و غیر کلامی در کودکان ارتباط داشته و می تواند ارتباط اجتماعی کودک را تحت تاثیر قرار دهد. مرکز گفتاردرمانی و کاردرمانی دکتر صابر در زمینه درمان اختلال ارتباطی کودکان و بهبود اختلال ارتباطی اجتماعی در کودکان با استفاده از تکنیک های گفتاردرمانی کودک و تجهیزات پیشرفته مرکز نظیر سویچ سوند و اتاق شنیداری به آموزش ارتباط موثر به کودکان می پردازد. رفتاردرمانی و بازی درمانی مرکز دکتر صابر در کنار خدمات گفتاردرمانی، موجب بهبود مهارت های ارتباط غیر کلامی و کلامی کودکان می شود. کلینیک دکتر صابر با دو شعبه فعال در غرب و شرق تهران در زمینه درمان کودکان با اختلالات گفتاری به صورت تخصصی مشغول به فعالیت می باشد.
بخش دیگری از اطلاعات ضروری به ویژه برای آن هایی که سن عقلی غیرکلامی را به عنوان مرجعی برای عملکرد زبانی قبول می کنند، یک اندازه گیری از شناخت غیر زبانی است. مدلی شبیه آنچه برای ارزیابی شنوایی استفاده می شود، برای ارزیابی شناخت نیز می تواند دنبال شود. اگر چه آسیب شناس گفتار و زبان برای انجام آزمون IQ شرایط لازم را ندارد ولی از مقیاس هایی غیر رسمی در مورد عملکرد شناختی براساس ارزیابی بازی، تکالیف پیاژه و عملکرد نقاشی می توان برای این کار استفاده کرد. در صورت عدم دسترسی به آزمون رسمی شناخت، استفاده از مقیاس های غیر رسمی غربال شناختی توجیه‌پذیر است. درمانگر به راحتی می تواند ارزیابی کند که آیا کودک در این تکالیف شناختی غیر کلامی در سطح سن خودش یا نزدیک به آن عمل می کند یا نه. اگر کودکی در این مقیاس ها نزدیک به سطح سنی عمل کند، احتمالاً اطلاعات بیشتری نیاز نیست. اگر عمل نکند به هر حال درمانگر برای انجام ارزیابی رسمیِ رشد، مسئول ارجاع او به یک متخصص مناسب است.
عملکرد اجتماعی و اختلال ارتباطی اجتماعی
از آنجا که برقراری ارتباط یک اقدام تعاملی مهم است، لازم است تا اندازه ای در مورد شرایط اجتماعی که در آن شرایط، کودکان برای فهماندن نیاز های زبانی‌شان تعامل دارند، باید قویاً تأکید کنم، که این بدان معنا نیست که ما بدنبال مقصر اختلال زبانی کودک هستیم. اگر در خانواده ای، الگو های تعاملی والد- کودک و ارتباط اجتماعی نسبت به الگو های مشابه در یک خانواده‌ی شاخص طبقه متوسط تا حدی متفاوت باشد، درمانگران اغلب عجولانه نتیجه می گیرند که آن الگو ها مسبب مشکلات کودک هستند. مطالعات بی شماری در مورد کودکان مبتلا به اختلالات ارتباطی گوناگون نشان می دهند که در این خانواده ها تغییرات دیده شده در شیوه های تعاملی والدین، نتیجه سازگاری های عملی والدین با نیاز های کودک است. به جز مواردی از بدرفتاری یا غفلت مفرط، والدین تقریباً هرگز منبع اصلی مشکل برقراری ارتباط کودک شان نیستند.
اهداف واقعی ارزیابی ارتباط اجتماعی در کودکان
جمع آوری اطلاعاتی در مورد این که کودک چگونه هر آنچه از مهارت های ارتباطی را که داراست به کار می برد و کشف این که مشکلات برقراری ارتباط چگونه در رشد مهارت های زندگی روزانه کودک تأثیر می گذارند.
ارزیابی سازگاری عاطفی و رفتاری کودک.
کشف آگاهی های خانواده از نیاز های کودک و یافتن اولویت هایی برای رسیدگی به آن ها.
فهمیدن توانایی ها و نیاز های خانواده از نظر حمایت از زوجین و متخصصین در وظیفه دشوار پرورش کودکی با نیاز های ویژه.
فهمیدن تفاوت های فرهنگی و زبانی موجود در خانه که ممکن است مهارت های برقراری ارتباط در کودک یا آگاهی های والدین از آن ها را تحت تأثیر قرار دهد.
چندین ابزار استاندارد برای جمع آوری اطلاعات در مورد مهارت های اجتماعی و زندگی روزانه کودک در دسترس است. مقیاس های رفتار سازشی و اینلند ابزار خوش ساخت ویژه ای است که یک قالب مصاحبه ای ساخت مند را به کار می برد و هنجار هایی را برای گروه های سنی از دوره کودکی تا جوانیِ افراد معلول و همچنین عادی فراهم می کند. آسیب شناس زبان می تواند با آموزش های ارائه شده در راهنمای آزمون، این ارزیابی را انجام دهد. در یک ارزیابی چند رشته ای، یک مددکار اجتماعی، مربی استثنایی یا متخصص بهداشت روان هم می توانند آن را انجام دهند.
ارزیابی وضعیت عاطفی و ارتباط اجتماعی کودک
ارزیابی وضعیت عاطفی و ارتباط اجتماعی ممکن است به شرکت یک مددکار اجتماعی، روان‌شناس یا روانپزشک نیاز داشته باشد. گفتاردرمان کودکان موقعی می تواند مراجع را به متخصصین روان شناس و ارتباط موثر ارجاع دهد که مشاهده کند رفتار و سازگاری عاطفی کودک در حین انجام تکالیف ارزیابی، مشکلاتی را ایجاد می کنند یا مانعی در مسیر مداخله موفق برقراری ارتباط هستند. در انجام این مشاهدات، همیشه عاقلانه است به خاطر داشته باشیم که عدم توانایی برقراری ارتباط یک وضعیت بسیار محروم کننده است. همان طور که درباره آن دانش‌آموز مبتلا به اوتیسم دیدیم، ایجاد و توسعه رفتار های سازشی اغلب نتیجه عدم توانایی در بیان خواسته ها و نیازهاست. هرچند ارزیابی جنبه های عاطفی و رفتاری اختلال زبان، در طراحی برنامه درمانی و تکمیل یک برنامه خدماتی برای خانواده مهم است ولی ما هم لازم است نسبت به نتیجه گیری سریع و اغتشاش علت و معلول، دقیق باشیم. اختلال زبان یک کودک ممکن است نتیجه ای از یک آشفتگی عاطفی باشد. این، به ویژه در مواردی از موتیسم انتخابی درست است، یعنی هنگامی که کودکان در وضعیت های معینی حاضر به حرف زدن نیستند در حالی که در وضعیت های دیگر صحبت می کنند. اما حداقل این احتمال وجود دارد که مشکلات برقراری ارتباط، باعث آشفتگی رفتاری یا عاطفی مشاهده شده در یک کودک مبتلا به آسیب زبان باشد.
دیگر جنبه های ارزیابی ارتباط موثر کودکان
جنبه های دیگر ارزیابی محیط اجتماعی را می توان در یک ارزیابی چند رشته ای توسط یک مددکار اجتماعی یا بوسیله استفاده از مقیاس های منتشر شده ای مانند مقیاس منابع خانوادگی، نیم رخ قابلیت های خانواده و فهرست حمایت اجتماعی یا بوسیله مصاحبه انجام داد. اگر خدمات مددکاری اجتماعی در دسترس نباشد، آسیب شناس زبان می تواند با اعضای خانواده فقط در مورد آگاهی ها، نگرانی ها، نیاز ها و امید های آن ها در مورد کودک شان صحبت کند. هدف اصلی جمع آوری این اطلاعات آن است که برای خانواده روشن شود که آن ها اعضای اصلی تیم در کمک به کودک خود برای کسب بالاترین سطح از عملکرد ممکن هستند. تصمیم گیری در این مورد که کودک نیاز به یادگیری چه چیزی دارد و چگونه آن را یاد می گیرد، کار متخصصین به تنهایی نیست؛ خانواده، اطلاعاتی حیاتی در مورد این موضوعات دارد که لازم است قسمتی از برنامه مدیریتی باشد. خانواده نیز حق دارد در تعیین اهداف و روش های مداخله ای که نزدیک ترین هماهنگی را با نیاز های خود خانواده و نیز کودک شان دارند، کمک کند زیرا برای این که کودک خوب عمل کند خانواده نیز باید عملکرد خوبی داشته باشد. اختیارات جدید فدرال مانند اختیاراتی که در قانون‌گذاری سال ۱۹۷۷ برای افراد مبتلا به ناتوانی های آموزشی (IDEA) آمده اند به لزوم مداخله خانواده- محور در مداخله کودکان خردسال، تأکید می کند. اما همه خانواده ها بدون توجه به سن کودک شان، استحقاق این رسیدگی را دارند. آسیب شناس زبان مسئول است جوی را ایجاد کند که در آن خانواده احساس کند در پیشرفت کودک شریک است. ارزیابی نقش تفاوت های فرهنگی و زبانی نیز شامل مصاحبه با والدین در مورد انتظارات آن ها از برقراری ارتباط و سبک های ارتباطی شان است.
در فرهنگ لغت وبستر، اعتماد اینگونه تعریف شده است ایمان راسخ به درستکاری، قابل اطمینان بودن، توانایی و یا خصوصیات چیزی و یا شخصی . قوانین فدرال، ایالتی و محلی، جنبه های قانونی مربوط به ارایه خدمات درمانی برای عموم را به کمک قوانین یا دستوراتی که غالباً توسط کمیته های مجاز دولتی صادر میشوند، نظارت و کنترل میکنند. بنابراین، از این طریق، با معرفی فرد متخصص و نتیجه کار او، آسیب شناس گفتار و زبان یا گفتاردرمان برای ارایه بهترین خدمات ممكن، مورد اعتماد ارباب رجوع خود قرار میگیرد. یک کتخصص گفتاردرمانی چه کار میکند تا اعتماد مراجع را جلب کند؟ متخصص گفتاردرمانی باید بیاموزد که چگونه اعتماد بیمار را جلب کند و این کار فقط با تلاشهای مستمر او برای ارایه با کیفیتترین و بهترین خدمات گفتاردرمانی برای بیمار امکانپذیر میباشد برای آسیب شناسی که بخواهد اعتماد بیماران را جلب کند نخست باید در خودش در این حرفه و در خدمت به بیماران اعتماد به نفس ایجاد کند. در واقع در روند درمان نخستین گام در پدید آوردن اعتماد در بیمار بروز اعتماد به نفس در گفتاردرمانگر در روند درمان است. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر با استفاده از متخصصین گفتاردرمانی با تجربه و استفاده از تجهیزات پیشرفته گفتاردرمانی کودکان به صورت تخصصی در زمینه تشخیص و درمان اختلالات گفتار و زبان کودکان فعالیت می نماید. از دیگر خدمات این مرکز گفتار درمانی در منزل می باشد که روند درمان مراجعین را تسهیل می بخشد.
وقتی گفتاردرمان کودک تازه کاری تلاش میکند تا پایه های اساسی این حرفه را درک کند، غالباً دچار ناامیدی میشود. در گفتاردرمانی تازه کار، این احساس اغلب منجر به از دست رفتن اعتماد به نفس در بروز توانایی ها و سرانجام اجرای مناسب مهارتها و وظایف به عنوان یک گفتاردرمان حرفه ای میگردد. حتی هم اگر دانشجویان در خلال تحصيل، کارشان را به خوبی انجام دهند اغلب همواره به شدت نگران این موضوع هستند که هرگز نتوانند تمام چیزهایی را که باید به عنوان یک متخصص گفتاردرمانی مسئول برای درمان بیمارانشان انجام دهند یاد بگیرند این نگرانی در انتقال از دانشجوی گفتاردرمانی به متخصص گفتاردرمانی قابل درک است و شاید حتی طبیعی هم باشد اطلاعات و مهارتهای مورد نیاز گفتاردرمانی کودکان (2005 و ASHA) زیاد، و روند احراز صلاحيت بسيار دشوار است. بنابراین، توجه قابل ملاحظه هم در مورد سطح آموزش و هم در مورد استانداردهای کاری، برای دانشجویان گفتاردرمانی ضروری است. با وجود این، حتی گفتاردرمانهای کارآزموده هم اذعان میکنند که، در مورد بیمارانی که تجربه چندانی ندارند و یا در مورد فناوری های جدیدی که خدماتی را در حرفه آسیب شناسی گفتار و زبان ارایه میدهند نگرانند این قبیل اندیشه ها، تعبیرها و واکنشهای قابل درکی را در گفتاردرمانان شاغل نیز ایجاد میکند.
متخصص گفتاردرمانی برای بالا بردن اعتماد بنفس خود چه کار میکنند
اگرچه قابل درک است که دانشجویان، و حتی افراد متخصص شاغل، ممکن است گاهی در مورد ارایه درمانهای ویژه برای بیماران مختلف نگران باشند مهم است که هم دانشجویان و هم افراد شاغل بدانند که، در روند درمان اعتماد به نفس آنان رکن ضروری و اساسی در این روند است. ما به عنوان افراد حرفهای به این دلیل باید اعتماد به نفس خود را گسترش دهیم که:
(a اطلاعات داده شده به بیمار شگردهای مورد استفاده و تمام جوانبی را که برای راهنمایی بیماران در نظر میگیریم در واقع بهترین اطلاعات موجود میباشند
b) نتایجی را که در صدد دستیابی به آن هستیم، برای بیمار قابل توجیه باشد.
c) ما به عنوان افراد حرفهای مهارتها و اطلاعاتی داریم که منجر به نتیجه مورد نظر خواهد شد قابل فهم است که برای تأثیر سطح اعتماد به نفس در مهارتهای بالینی برای خدمات گسترده؛ به زمان و تجربه نیازمندیم.
به هر روی حتی دانشجویان تازه کار را آموزش میدهیم و تشویق میکنیم تا برای تأثیرگذاری مثبت در روند درمان آنچه را که میدانند و آگاهی دارند با اعتماد به نفس انجام دهند. دانشجویان را تشویق میکنیم تا:
(a اطلاعات مورد نیاز را گردآوری کنند.
(b با پیوند دادن یافتهها با اطلاعات پیشین، یافتههای خود را تعبیر و تفسیر کنند.
c) نخست در حین آموزش به طور منطقی نتیجهگیری کنند و سپس این تمرینها را تا زمانی که به متخصصان کار آزموده و کارکشتهای هم تبدیل شوند ادامه دهند.
با انجام تمرینهای پی در پی در بررسی منظم، فرضیه سازی، تجزیه و تحلیل آزمایش و رسیدن به نتایج، دانشجویان مفاهیم مربوط به این حرفه را درک میکنند ولی مهمتر این که آنها در مهارتهایشان برای تعیین مسیرهای مناسب و رسیدن به نتیجه گیری های درست برای درمان بیماران اعتماد به نفس پیدا میکنند.
تمرین شرح حال نویسی نوعی کار تمرینی در اختیار ما قرار میدهد که این تمرین در ایجاد اعتماد به نفس در دانشجویان به آنها کمک میکند تا در ایجاد مهارتها برای تصمیم گیریهای لازم آسیب شناس گفتار و زبان در روند درمان، از اعتماد به نفس برخوردار باشند معمولاً وقتی که گفتاردرمان روی شرح حال ۴ یا ۵ بیمار فرضی کار کند، آگاهی و اعتماد به نفس او در روند درمان شروع به شکلگیری میکند به گونه ای که هنگام توضیح درباره بیماران روانی گفتار او افزایش پیدا میکند، در بررسی همه جانبه تمامی ابعاد شرح حال بیمار توانایی او بالا میرود و سرعت او در انجام کار فزونی مییابد اگرچه در تمرین فقط یک نمونه نشان داده شده است دانشجویان را تشویق میکنیم تا این طرح را همان گونه که در تمرینات تجویز شده است در روزهای آینده آن را دست کم به ۵ مورد گسترش دهند.
علاوه بر آنچه که در تمرین به منظور ایجاد اعتماد به نفس در متخصصین گفتاردرمانی تازه کار در روند درمان طراحی شده است فعالیتهای زیر برای پروراندن اعتماد به نفس سودمندند.
1) شرح حال بیمار را از آغاز درمان تا ترخیص او مطالعه کنید تا پی ببرید که، در بيماران واقعی، درمان چگونه ادامه پیدا میکند.
2) در صورت امکان، با بیماران قبلی صحبت کنید، تا نظر آنان را درباره کمکی که درمان به آنها کرده است بشنوید (گاهی وقتها همکلاسیها و افراد همسن و سال کودک که در برنامه گفتار درمانی ثبت نام کردهاند نظر خود را بی هیچ ملاحظه ای بیان میکنند)
3) به طور متناوب با سایر گفتاردرمانها قرار بگذارید تا بیماران آنان را مورد مشاهده قرار دهید. از این طریق، در طول یک دوره با بیماران و پیشرفتهای آنها آشنا میشوید.
بعضی وقت ها گفتاردرمانگران از این که از آن ها خواسته شده تا دانش آموزان مبتلا به اختلال اوتيسم را درمان کنند، متعجب می شوند. این سوال نیز احتمال دارد برای پدر و مادر کودکان به وجود بیاید که گفتاردرمانگران چه خدماتی را می توانند به کودک شان ارائه دهند. از آن جایی که کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم در ابعاد گوناگون ارتباطی همانند توانایی حرف زدن، برقراری ارتباط، بیان نیاز های اصلی خود یا شروع یک گفت و گو دارای مشکلات متفاوتی هستند، نمی توان پاسخ صحیحی به این سوال داد. امروزه با توجه به این که تعداد دانش آموزان مبتلا به اوتیسم افزایش یافته، خدمات گفتاردرمانی کودکان اوتیسم در مدرسه های خاصی انجام می پذیرد. مرکز دکتر صابر، بهترین کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی اوتیسم در تهران، با انجام تمرینات گفتار درمانی برای اتیسم ، گفتاردرمانی در منزل برای اوتیسم و بستن قرارداد با مدارس برای گفتاردرمانی کودکان اوتیسم در مدرسه به درمان این کودکان کمک می کند.
گفتاردرمانی کودکان اوتیسم در مدرسه و مهارت های تحصیلی
مهارت های تحصیلی در کودکان اوتیستیک متناسب با همه‌ی سطوح رشدی آن هاست. درک خواندن برای برخی از این کودکان ممکن است ارتباط ضعیفی با کدگشایی کلمات داشته باشد. برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم پدیده‌ی hyperlexia را نشان می دهند که نشانه‌ی توانایی کدگشایی است که به مهارت شناختی، اجتماعی و دیگر مهارت های زبانی اشاره دارد. خصوصیات hyperlexia عبارت اند از:
کد گشایی پیشرفته‌ی کلمه
اشتغال دائمی با خواندن حروف یا نوشتن
نجوا در کودکان دارای اکو
Pedntic speech که به الگوی غیرطبیعی زبان که بیانی متفاوت دارد و کیفیتی متفاوت را در استفاده از کلمات و سبک گفتاری منعکس می کند، اشاره دارد (مورد استفاده در اوتیسم سطح بالا)
مشکل در تفسیر معنای تن صدا مثل این که آیا یک پیام تمسخر را حمل می کند یا صمیمیت را؟!
برای تمامی افراد مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم که دارای کلام هستند، ویژگی های فرا زنجیره ای، فرازبانی مثل تن، تکیه و بلندی باید ارزیابی شود. این کودکان در این نواحی مشکل دارند. الگوی غیر معمولی گفتاری مثل آن چیزی که در اوتیسم سطح بالا دیده می شود (Pentic speech style) باید بررسی شود و بهترین راه ارزیایی پروزودی، نمونه‌ی گفتار خود انگیخته است.
فاصله‌ی قابل مشاهده بین مهارت قوی کدگشایی، تشخیص کلمات و هجی در مقایسه با درک ضعیف خواندن
علاقه‌ی زودهنگام نسبت به خواندن
یادگیری خواندن بدون آموزش مستقیم!
واج شناختی و تمرینات گفتاردرمانی کودکان اوتیسم
واج شناختی به سیستم صدا های زبان اشاره دارد و شامل قوانینی برای ترکیب زنجیره‌ی صدا های (همخوان ها و واکه ها) گفتاری می باشد. تولید به حرکات مسیر صوتی برای تولید صدا های گفتاری اشاره دارد که شامل جایگاه تولیدگر ها و اصلاح اندازه و شکل حفرات تشدید می باشد. همانند سایر جنبه های شکل زبان، زنجیره های واج شناختی و تولیدی معمولاً از نقاط قوت کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم می باشد. این حیطه در کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم مشابه با کودکان طبیعی تکامل می یابد و در واقع همان رشد طبیعی را پی می گیرد. ولی به هر حال یک سری تولیدات غیر دقیق و مبهم در این کودکان گزارش شده است. در مراحل اولیه ارزیابگر می تواند آوا های موجود در ساختار های هجایی و وقوع فرآیند های واجی و خرابگویی های تولیدی را برای آن هایی که در سطح پیش دبستانی و فراتر از آن هستند، یادداشت برداری کند.
جنبه های گفتاردرمانی کودکان اوتیسم
جنبه های فرا زنجیره ای با نوای گفتار در کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم اغلب آسیب دیده است. این جنبه های فرا زنجیره ای گفتار به‌عنوان جنبه های فرازبانی هم ارجاع داده می شوند و شامل: تن صدا، تکیه و بلندی می شود. یکی از توصیف های اصلی اختلالات طیف اوتیسم شامل آسیب نوای گفتار است که یک علامت تشخیصی فوری اختلال است. مشکلات نوای گفتار در میان افراد مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم خیلی وسیع است و نیاز به گفتاردرمانی کودکان اوتیسم در مدرسه دارد و شامل موارد زیر می شود:
آهنگ اغراق آمیز، فرکانس بالا و جیغ مانند برای یک صدای منوتن یکنواخت
جایگاه نامناسب تکیه در بزرگسالان و نوجوانان مبتلا به اوتیسم سطح بالا
مشکلاتی با بلندی شامل کنترل ضعیف، نوسان غیر منتظره و بلندی بیش از حد
معلمان چگونه می‌توانند به گفتاردرمانی کودک اوتیستیک کمک کنند؟
معلمان نقش کلیدی در پیشرفت گفتار و ارتباط کودکان اوتیستیک دارند. با اجرای راهکارهای ساده در محیط کلاس، می‌توانند به طور مؤثری از برنامه گفتاردرمانی حمایت کنند. اولین قدم ایجاد محیطی ارتباط‌پذیر است – فضایی که کودک احساس امنیت کند و برای بیان خود تشویق شود. معلمان می‌توانند از تکنیک‌های بصری در درمان اوتیسم مانند برنامه‌های تصویری روزانه، فلش‌کارت‌های احساسات و جدول‌های حمایتی استفاده کنند. در فعالیتهای گروهی، دادن زمان کافی (حداقل 10 ثانیه) برای پاسخ دادن به کودک اوتیستیک بسیار مهم است. مدلسازی گفتار با جملات کوتاه و واضح، استفاده از تکرارهای هدفمند و تبدیل دستورات پیچیده به مراحل ساده از دیگر راهکارهای مؤثر است. معلمان هوشمند با ادغام اهداف گفتاردرمانی در برنامه درسی – مثلاً استفاده از علایق خاص کودک برای تشویق به صحبت کردن – می‌توانند پیشرفت چشمگیری ایجاد کنند. یادداشت‌برداری منظم از رفتارهای ارتباطی کودک و همکاری مستمر با گفتاردرمانگر نیز به شخصی‌سازی روش‌ها کمک میکند.
چگونه بین گفتاردرمانی مدرسه و جلسات کلینیک هماهنگی ایجاد کنیم؟
هماهنگی بین گفتاردرمانی مدرسه و کلینیک نیازمند برنامه‌ریزی سیستماتیک است. اولین گام، تشکیل جلسات منظم سه‌جانبه بین معلم، گفتاردرمانگر و والدین است. استفاده از دفترچه ارتباطی دیجیتال یا کاغذی که در آن اهداف هفتگی، تمرینات و پیشرفت کودک ثبت شود، بسیار کمک‌کننده است. گفتاردرمانگر میتواند ویدئوهای کوتاهی از تکنیک‌های مورد استفاده در کلینیک تهیه کند تا معلمان همان روش‌ها را در مدرسه اجرا کنند. مدارس می‌توانند زمان‌بندی مشخصی را برای تمرینات گفتاردرمانی در نظر بگیرند – مثلاً 15 دقیقه قبل از ناهار یا در ساعت بازی. ایجاد کیت ابزار گفتاردرمانی مشترک شامل تصاویر، اسباب‌بازی‌های آموزشی و وسایل کمک‌ارتباطی که هم در کلینیک و هم مدرسه استفاده شود، به ثبات روش‌ها کمک میکند. ارزیابی‌های ماهانه مشترک و تنظیم اهداف کوتاه‌مدت قابل اندازه‌گیری، این همکاری را مؤثرتر میکند. نکته کلیدی این است که همه طرف‌ها از یک زبان و روش مشترک استفاده کنند تا کودک دچار سردرگمی نشود.
سوالات متداول:
1-آیا فضای شلوغ مدرسه مانع گفتاردرمانی نیست؟
با ایجاد “گوشه سکوت” در کلاس با صندلی‌های ایگو و هدفون‌های کاهش نویز می‌توان محیطی بهینه برای تمرینات حساس ایجاد کرد.
2-آیا می‌توان از فناوری‌های مدرسه مثل تخته هوشمند برای گفتاردرمانی استفاده کرد؟
قطعاً! برنامه‌هایی مثل “کلمه‌ساز” یا “داستان‌گوی تصویری” روی تخته هوشمند می‌توانند انگیزه یادگیری را چندبرابر کنند.
هر گفتاردرمان کودک با توجه به تجربه و دانش خود پس از انجام مراحل ارزیابی و تشخیص دقیق اختلال گفتاری در کودک، به طرح برنامه درمانی و ارائه تمرینات گفتار درمانی به مراجع خود می پردازد.بهترین گفتاردرمانی برای کودکان زمانی اتفاق می افتد که توجه خاص به نیازها و توانایی های کودک در کنار علایق او در طراحی تمرینات گفتاردرمانی در نظر گرفته شده باشد. چون همکاری و شرکت کودکان در روند گفتاردرمانی زمانی اتفاق می افتد که کودک با علاقه و فعال در جلسات شرکت نماید.حتی زمانی که گفتاردرمانی در منزل برای کودکان انجام می شود تغییر محیط منزل و جذاب کردن اتاق درمان باید مورد توجه قرار گیرد. در ارائه تمرینات گفتار درمانی تنوع، استفاده از همه حواس کودک در طول درمان، تشویق کودک به آواسازی و ارائه فیدبک های مناسب باید به صورت همزمان انجام گیرد تا بهترین نتیجه درمانی حاصل گردد. آنچه در اینجا ارایه میشود، برای گفتاردرمانان و بیمار در نظر گرفته شده است. چون مسئولیت ارایه ی سبک‌های یادگیری احتمالی بیماران به عهده‌ی گفتاردرمان ها است، گفتاردرمان ها را تشویق میکنیم تا به منظور افزایش آگاهی و بالا بردن احتمالات کارآیی بالینی مربوط به سبک‌های یادگیری، درباره‌ی سبک‌های یادگیری خودشان نیز بیندیشند. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در جهت بهبود اختلالات گفتاری کودکان با استفاده از تجهیزات پیشرفته مرکز نظیر سنسوری روم و اتاق شنیداری و تجربه بالای متخصصین گفتاردرمان خود به ارائه بهترین تمرینات گفتاردرمانی کودکان متناسب با مشکلات هر کودک و به صورت اختصاصی می پردازد تا بهترین نتیجه درمانی را حاصل نماید.
جهت تماس باکلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقایدکتر صابر (کلینیکتوانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
توجه به سبک یادگیری در تمرینات گفتار درمانی
اسمیت، سبک های یادگیری را این گونه تعریف کرده است: «روش های مخصوص هر فرد درباره‌ی پردازش اطلاعات، درک، و رفتار در موقعیت های یادگیری». سبک یادگیری روشی است که در آن هر فرد اطلاعات جدید و چالش انگیز را دریافت، پردازش و ملکه‌ی ذهن خود می سازد. نظریه ای که در پشت سبک های یادگیری قرار دارد این است که، افراد مختلف متناسب با ویژگی های ذاتی، تربیت خانوادگی، عوامل و ضروریات محیطی، اطلاعات را به طور متفاوتی دریافت و پردازش می کنند. سبک های یادگیری معمولاً به چندین دیدگاه تقسیم می شوند. با این همه، برای تمرینات گفتار درمانی دو دیدگاه از اهمیت ویژه ای برخوردارند: یکی سبک پردازش (فراگیر / با هم، و تحلیلى). دومی حس برتر (دیداری، شنیداری، لمسی و حس حرکت). دان پی برد، افرادی که به عنوان یادگیرندگان فراگیر یا با هم به حساب می آیند، افرادی هستند که ترجیح می دهند تا با ساختار کل – جز – کل یاد بگیرند، یعنی کل واحد را می بینند. در صورت لزوم آن را به اجزای کوچک تری تقسیم می کنند، و سپس آن را به صورت كل بازسازی می نمایند. افرادی که به عنوان یادگیرندگان فراگیر یا با هم محسوب می شوند، غالباً ترجیح می دهند تا در محیطی کار کنند که، نور ملایمی وجود داشته باشد و شیوه‌ی نشستن آن ها رسمی نباشد. یادگیرندگان فراگیر اغلب فقط می خواهند بدون توجه به تمامی اجزای یک چیز، به اصطلاح «جان کلام» را بدانند. افراد دارای سبک یادگیری فراگیر، برای یادگیری بهتر به استراحت (زنگ تفریح)، غذای سبک، امکان تحرک، و منطق نیاز دارند. البته، افراد دارای سبک یادگیری فراگیر، این توانایی را دارند تا در محیط هایی خلاف آنچه که در بالا گفته شده است، چیزی بیاموزند، ولی سبک پسندیده تر تا حد زیادی با نشانه های یاد شده همراه است.
یادگیرندگان تحلیلی و گفتار درمانی
دان، یادگیرندگان تحلیلی را به عنوان افرادی توصیف می کند که ترجیح می دهند تا به روش گام به گام و زنجیره وار یاد بگیرند. یاد گیرندگان تحلیلی غالباً ترجیح می دهند تا در محیط پر نور و نشستن به صورت رسمی کار کنند. این گونه اشخاص ترجیج می دهند تا در محیط آرام، بدون هرگونه عامل حواس پرت کن و خوردنی کار کنند. یادگیرندگان تحلیلی پیشرفته ای خطی گام به گام را که به راحتی به واحد های نا پیوسته قابل فهرست باشند، ترجیح می دهند. به عنوان مثال، یادگیرندگان تحلیلی علاقه مند به یادگیری یک رقص جدید، معمولاً از شخص هم سن و سال خود می خواهند تا با نشان دادن و یا گفتن این که در رقص، اول چه کاری باید انجام شود، دوم چی، سوم چی، و…، رقص را برای او اجرا کنند و یا شرح دهند، و می خواهند تا این مراحل را یکی پس از دیگری به عنوان واحد های مجزا ادراک کنند، در حالی که یادگیرندگان فراگیر معمولاً از افراد هم سن و سال خود می خواهند تا مراحل رقص را از آغاز تا پایان، به صورت یک توالی حرکتی کلی برای آن ها به نمایش بگذارند یا توضیح دهند. با این وصف، یادگیرندگان تحلیلی، همانند یادگیرندگان فراگیر، با همان ویژگی هایی که درباره‌ی یادگیری پسندیده تر برای یادگیری تحلیلی گفته ایم، توانایی یادگیری و گفتاردرمانی در سایر شرایط را دارند.
حس های برتر در ارائه تمرینات گفتار درمانی
هر یادگیرنده ای اطلاعات را از طريق مسير ها يا حس های مختلفی دریافت و پردازش می کند. تحقیقات نشان داد که سبک های یادگیری با ترکیبی از مسیر هایی که از طریق آن ها هر شخص اطلاعات تازه را دریافت و پردازش می کند، مشخص می گردد. مسیر هایی که از طریق آن ها اطلاعات می توانند دریافت شوند، در درجه‌ی نخست عبارتند از: حس های بینایی، شنوایی، لمسی، و حس حرکت ، اگرچه تحریک جنبه‌ی دیگری، مثل تحریک حلزون دستگاه شنوایی در ارتباط با یکپارچگی حسی و درمان بیماران نیازمند به یکپارچگی حسی نیز شرح داده شده است. کِرِشک، حس دریافت کننده ی اطلاعات (حس دریافتی) را این گونه تعریف می کند: هر مسیر حسی که از طریق آن بتوان اطلاعات را دریافت نمود.
یک مثال:تجربه خانم ریچارد
خانم ریچارد، مادر جاکوب، به خاطر سیزدهمین سالگرد تولد پسرش، یک دستگاه تلویزیون و یک دستگاه ضبط ویدئویی به منزل آورد. هنگامی که او با این دستگاه های جدید وارد منزل شد، بهترین دوست جاکوب به نام هارولد، در منزل او بود و با جاگرب کتاب های مصوّر قدیمی را نگاه می کردند. خانم ریجارد از این پسر ها خواست تا به پارکینگ بروند و هدیه تولد جاکوب را بیاورند و آن را در اتاق خواب جاکوب نصب کنند. پسر ها شاد شدند و فرصتی پیدا کردند تا کار سرگرم کننده ای را با هم انجام دهند. خانم ریچارد کار های روزمره اش را شروع کرد و پسر ها را به حال خودشان گذاشت تا دستگاه ها را نصب کنند. حدود ۲۵ دقیقه‌ی بعد، خانم ریچارد شنید که هارولد به جاکوب می گوید، «نه، پیش از نصب دستگاه ها باید دستور نصب را مطالعه کنیم». چند دقیقه‌ی بعد، خانم ریچارد متوجه شد که جاكوب هر چند دقیقه ای یك بار بين اتاق خواب مادرش و اتاق خواب خودش در حال رفت و آمد است. پس از ۱۰ دقیقه بعد، هارولد بدون خداحافظی از خانم ریچارد منزل او را ترک کرد. جاکوب پیش مادرش آمد و به او گفت که، متأسفانه دوستی من و هارولد به پایان رسید. مادرش پرسید که چرا فکر می کنی که دوستی شما به پایان رسید؟ جاکوب موارد زیر را برای مادرش شرح داد: جاكوب و هارولد، دستگاه ها را به خوبی از جعبه خارج کردند، ولی پس از این کار، درباره‌ی شیوه‌ی نصب این دستگاه ها با یکدیگر اختلاف پیدا کردند. جاکوب گفت که هارولد می‌خواست پیش از نصب دستگاه ها، دستور نصب TV و VCR را کلمه به کلمه بخواند، ولی جاکوب از این کار خوشش نمی آمد. جاکوب به هارولد گفت که، مادرش یک دستگاه TV و VCR دارد که مشابه همین است، بنابراین به اتاق خواب مادرش می رفت تا ببیند که این دستگاه ها چگونه نصب شده اند، و به اتاق خواب خودش برمی گشت تا این دستگاه ها را همانند آن ها نصب کند. هارولد مشغول مطالعه‌ی گام به گام دستور دستگاه ها بود، و به جاکوب اعتراض کرد که تا پایان خواندن دستور نصب دستگاه ها نباید کاری انجام دهد. جاکوب حرف او را نشنیده گرفت و نصب دستگاه ها را آغاز کرد و نصب دستگاه های موجود در اتاق خواب مادرش را بررسی می کرد تا اطمینان حاصل نماید که کارش را به درستی انجام می دهد، و پیش از این که هارولد دستور نصب دستگاه ها را به پایان برساند، دستگاه ها نصب شده بودند و به درستی کار می کردند. هارولد خشمگین شد و با عصبانیت از منزل خارج گردید. «جاکوب با ناراحتی و تأسف گفت: «مامان، هارولد از من عصبانی شد، و بدتر که حتی نمی دانم چه چیزی او را عصبانی کرده است. واقعاً متأسفم، دوستم را از دست دادم.» خانم ریچارد یک آموزگار است. او با دلداری دادن به پسرش او را تشویق کرد تا به هارولد فرصت بدهد که آرامش خود را به دست بیاورد. خانم ریچارد گفت: «تو دوستت را از دست ندادی» چیزی که اتفاق افتاده است این است که شما دو نفر فقط درباره‌ی نصب TV و VCR با یکدیگر توافق نداشته اید، زیرا سبک یادگیری شما دو نفر با یکدیگر تفاوت دارد. هارولد یک یادگیرنده‌ی تحلیلی است برای او مهم است که هر چیزی را مطالعه کند و بر طبق نوشته پیش برود، یعنی هر بار یک گام تا آن را به پایان برساند. ولـی تـو یــک یادگیرنده‌ی فراگیر هستی تو دوست داری تا به اصطلاح به جان کلام برسی و نظرت این است که، هر چه زودتر به هدف برسی. هیچ روشی ضرورتاً بهتر از روش دیگر نیست و این روش ها فقط با یکدیگر تفاوت دارند تو دوستت را از دست ندادی تو فقط پی بردی که شما دو نفر با دو روش متفاوت با چیزی برخورد کردید .همین خانم ریچارد ،گفت هارولد بر می گردد. چند روز بعد، هارولد برگشت. آنها اکنون ۱۵ ساله اند جاکوب و هارولد هنوز با یکدیگر دوست هستند و هنوز گه گاهی روی طرح هایی با یکدیگر کار می کنند ولی هر کدام با روش خاص خودش.
سبک های یادگیری و گفتار درمانی
پژوهش در حوزه‌ی سبک های یادگیری و گفتار درمانی، از دهه‌ی ۱۹۷۰ آغاز گردید. از همان آغاز کار، مربیان، گنجاندن مفاهیم مربوط به تفاوت های موجود در حس های دریافت کننده را که روی روش های دریافت و پردازش یادگیرنده تأثیر می گذارند، آغاز نمودند. در زیر، توصیف مختصری درباره‌ی نخستین حس های دریافت کننده و نمونه ای از ترجیح یادگیرندگان در مورد هر یک از مسیر های حسی خاص ارایه شده است:
حس شنوایی: حس شنوایی به مسیر شنوایی برای دریافت اطلاعات ارتباط دارد. یادگیرندگان از طریق شنیداری، شنیدن آموزش های کلامی را ترجیح می دهند، از بحث گروهی لذت می برند، در کلاس درس به ندرت یادداشت بر می دارند و با پس زمینه موسیقی در محیط به مطالعه می پردازند.
حس بینایی: حس بینایی به مسیر بینایی برای دریافت اطلاعات ارتباط دارد. یادگیرندگان از طریق بینایی، اطلاعات نوشته شده از قبیل دست نوشته ها، تصاویر ترسیمی (گرافیکی)، نقشه برداری ذهنی، و یا سایر تصاویر طرح مانند را ترجیح می دهند و برای بررسی و مطالعه یادداشت های فراوان بر می دارند، و از رنگ به عنوان وسیله ای برای کمک به یادگیری استفاده می کنند.
سوالات متداول:
1-چه تمریناتی برای تقویت تلفظ صداهای خاص مانند /س/ و /ش/ وجود دارد؟
برای تلفظ صحیح صداهای خاص، گفتاردرمانگر تمریناتی مانند تقلید آوا، تمرین در آینه، تمرین تنفس، و تمرینات دهانی برای تقویت لب‌ها و زبان ارائه میدهد. تمرینات باید مستمر و با دقت انجام شوند تا تأثیرگذار باشند.
2-تمرینات گفتاردرمانی چه کمکی به کودکان دارای تأخیر زبانی میکند؟
این تمرینات به افزایش مهارتهای زبانی مانند واژه‌سازی، جمله‌سازی و درک زبان کمک میکند و باعث میشود کودک سریع‌تر بتواند منظور خود را بیان کند و ارتباط مؤثرتری با محیط برقرار نماید.
مشاوره گفتاردرمانی کودکان یعنی بررسی و درمان اختلالات ارتباطی و اختلالات گفتار کودکان. مشاوره گفتاردرمانی کودکان توسط آسیب شناس گفتار زبان یا مشاور گفتاردرمانی کودکان انجام می گیرد که غالبا آن ها گفتاردرمانگر نامیده می شوند. مشاوره گفتاردرمانی کودکان معمولاً با ارزیابی توسط گفتاردرمانگر با مهارت که نوع اختلال گفتاری و بهترین راه درمان آن را تعیین می کند، شروع می شود. از تکنیک های گوناگون گفتاردرمانی برای بهبود ارتباطات کودکان استفاده می شود. گفتار درمانی احتمال دارد در یک کلاس درس یا گروه کوچک، یا تک به تک، با توجه به نوع اختلال گفتار انجام شود اما مشاوره گفتاردرمانی کودکان منحصر به فرد بوده و تنها انجام می شود. تمرینات و فعالیت های گفتاردرمانی کودکان با توجه به نوع اختلال، سن کودک و حتی نیاز های کودک، متفاوت می باشد. کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز مشاوره گفتار درمانی، با روش های تخصصی و نوین به مشاوره گفتاردرمانی کودکان می پردازد. از جمله روش های گفتاردرمانی کودکان این مرکز می توان به اتاق شنیداری گفتاردرمانی کودکان، گفتاردرمانی آنلاین و گفتاردرمانی در منزل اشاره کرد.
نظریه روان شناس آمیکایی در گفتادرمانی کودکان
آبراهام مزلو، روان شناس، که در آمریکا متولد شده است؛ فرزند یک مهاجر روسی است. او پدر روانشناسی انسان مدارانه به حساب می آید، وی معتقد بود که، تجربه، نخستین رویداد در یادگیری انسان است. مزلو بر این باور بود که، رشد استعداد، شرافت و ارزش انسان، آخرین دلواپسی های او است و اعتقاد داشت که انگیزه به سلسله مراتبی از نیاز ها و ابسته است که شامل ابتدایی ترین نیاز ها تا عالی ترین نیاز ها است؛ یعنی نیاز های جسمی، سلامتی، عشق / احساس تعلق، احترام، دانش، آگاهی، زیبایی و از قوه به فعل به درآوردن استعداد. مزلو بر این باور بود که یاگیری در واقع به معنی از قوه به فعل در آوردن استعداد است. هنگامی که این نظریه در مورد نهاد های آموزشی به کار گرفته شود، دیدگاه انسان مدارانه مزلو درباره یادگیری، طیف گسترده ای از فعالیت ها و دلایل منطقی مربوط به ساختار مدرسه ای، کارها و آموزش را در برمی گیرد، به عنوان مثال نیاز های فیزیولوژیکی دانش آموزان از طریق برنامه نهار در مدرسه، توجه به دمای کلاس های درس و منظم بودن زنگ تفريح برای رفتن دانش آموزان به دستشویی برآورده می شود. سلامتی دانش آموزان با اجرای درست مقررات تأمین می شود عشق و تعلق خاطر توسط آموزگاران و مسئولین مدرسه که دلسوز دانش آموزان باشند و برای آن ها ارزش قایل شوند، تأمین می گردد. عزت نفس با تشویق و ترغیب دانش آموزان به کنترل رفتارشان ایجاد می شود. دانش/ آگاهی با استفاده از یک برنامه آموزشی به لحاظ عقلی چالش انگیز تأمین می شود. زیبایی با تأکید بر تمیزی و خوشایند و مطبوع بودن کلاس های درس تأمین می گردد و از قوه به فعل در آوردن استعداد دانش آموزان، با کمک به آن ها در پیوند دادن یادگیری با تجربیات معنی دار «در زندگی واقعی» تأمین می شود. مزلو بر این باور بود که اگر نیاز های ابتدایی تر در آغاز برآورده نشوند، یادگیری (از قوه به فعل درآوردن استعداد) دست کم تا اندازه ای دشوارتر خواهد بود. به عنوان مثال، مزلو معتقد بود که، چنانچه کودکی گرسنه باشد، یادگیری برای او دشوارتر خواهد بود ،یعنی اگر نیاز های ابتدایی تر (نیازهای جسمی) برآورده نشوند، دستیابی به نیاز های عالی تر (از قوه به فعل درآوردن استعداد) دشوارتر خواهد بود.
دیدگاه روان شناسان درباره مشاوره گفتاردرمانی
کارل راجرز، روان شناس آمریکایی نیز به یادگیری تجربی معتقد بود. بررسی های او درباره از قوه به فعل درآوردن استعداد، به دلایل گوناگونی روی آموزش تأثیر گذاشته است. راجرز بر این باور بود که: اگر دانش آموز به موضوع علاقه مند باشد، می تواند آن را یاد بگیرد. شخص کمتر احساس خطر کند، سریع تر می تواند یاد بگیرد. یادگیری خودانگیخته ماندنی تر و فراگیر است. دیدگاه راجرز درباره یادگیر به عنوان یک بخش مکمل از جنبش آموزش انسان مدارانه محسوب می شود. مفاهیم ارایه شده توسط مزلو و راجرز؛ برای جنبه های مختلف روش های گفتاردرمانی گفتاردرمانگر سودمندند. پذیرش مؤلفه های دیدگاه تجربی/ انسان مدارانه در برنامه های درمانی می تواند به گفتاردرمانگر کودکان کمک کند تا: شرایط واقعی فراهم کنند که متناسب با نیاز های بیماران در خلال درمان باشد. شرایط عاطفی سودبخش را برای بیماران حفظ نمایند. در سرتاسر درمان، فعالیت های معنی دار و چالش انگیزی برای پیشرفت بیمار ایجاد نمایند.
دیدگاه اجتماعی درباره گفتاردرمانی کودکان
لو ویگوتسکی، روان شناس روسی، به خاطر مطرح کردن دیدگاه اجتماعی درباره یادگیری، معروف شده است. کرافورد هاس فادر ویگوتسکی بر این باور بود که تعاملات اجتماعی بیش از تأثیرات بیولوژیکی و فرهنگی رشد شناخت را شدیداً تحت تأثیر قرار می دهد. ويكوتسكى معتقد بود که، رشد به تعاملات اجتماعی دائمی وابسته است و این تعاملات اجتماعی پایه ای برای رشد شناخت به حساب می آیند. ویگوتسكي عميقاً باور داشت که، زبان پدیده ای اجتماعی و فرهنگی است که عمدتاً در رشد اندیشه دخالت دارد و تحول شناخت شديداً متأثر از محیط فرهنگی و اجتماعی است. ویگوتسکی معتقد بود که، کودکان از دو طریق یاد می گیرند: نخست از طریق تعاملات اجتماعی با اشخاص توانمند تر، در اثر راهنمایی آموزگار یا همسن و سالان به تدریج شخصاً یادگیری خود را بیش از پیش گسترش می دهند. به کارگیری دیدگاه ویگوتسکی در کلاس درس مستلزم این است که، دانش آموزان دور یک میز بنشینند و یا به صورت گروه های کوچک دور چند میز بنشینند، از یکدیگر چیز هایی بیاموزند و با همدیگر تشریک مساعی نمایند. این آموزش به منظور تشویق دانش آموزان به انجام تعامل و همکاری متقابل و افزایش سطح شناخت آن ها طراحی شده است. کاربرد دیدگاه اجتماعی درباره یادگیری، در گفتاردرمانی کودکان منجر به ایجاد شگرد هایی چون توصیف یک چیز یا یک پدیده گفتگو با خود گفتار مقایسه ای، بسط و گسترش یک موضوع و تعمیم، برای درمان اولیه کودک گردیده است. كاربرد گسترده تر دیدگاه اجتماعی درباره یادگیری برای گفتاردرمانی برای کودکان یعنی این که: دست کم بخشی از درمان بیمار در گروه های کوچک انجام شود. برنامه درمانی به گونه ای طراحی شود که افراد همسن و سال الگوی یکدیگر قرار گیرند و با یکدیگر تعامل نمایند و واکنش های یکدیگر را سبک و سنگین کنند.
نتیجه گیری درباره دیدگاههای گفتاردرمانی کودکان
بی گمان، توضیحات مختصر درباره دیدگاه های یادگیری را به این منظور مطرح نکرده ایم تا گستره دیدگاه های ارایه شده را به طور مفصل شرح دهیم. یک عمر بررسی درباره یادگیری، به آسانی در چارچوب چند توضیح مختصر نمی گنجد. با وجود این با تأمل درباره مفاهیم عمده و اساسی ارایه شده در ساختار هر دیدگاه، این امید وجود دارد که گفتاردرمانگر کودک بتواند نوعی برنامه درمانی اجرا نماید که کاملاً انعکاسی از آگاهی نسبت به تأثیرپذیری برنامه های درمانی سنتی و ابداعی از یک یا چند دیدگاه یادگیری باشند. این باور وجود دارد که با یادگیری این دیدگاه ها، مشاور گفتاردرمانی کودکان دلایل منطقی و درک بهتری نسبت به آموزش پیدا کند، ضوابط بهتری در مورد انتظاراتش از درمان پایه ریزی نماید، و رفتار بیمار را با روش کارآمد تری ارزیابی نماید.
هر کودک با سرعت منحصر به فرد خود مسیر رشدش را طی می کند و محدوده رشد طبیعی بسیار وسیع می باشد. تشخیص نشانه های تاخیر در رشد می تواند به تشخیص به موقع و درمان آن کمک کند. کمتر از نیمی از کودکان مبتلا به اختلال که دچار تاخیر در رشد یا تاخیر در تکلم هستند، قبل از شروع سن مدرسه تشخیص داده می شوند. انواع مختلفی از تاخیر در رشد کودکان وجود دارد از جمله تاخیر در زبان و کلام، تاخیر در مهارت های حرکتی، تاخیر در مهارت های اجتماعی و… . یکی از علل شایع تاخیر در تکلم و درک پایین کودک در مسیر طبیعی رشد و تکامل کودک، اوتیسم می باشد که باید به سرعت شناسایی و درمان شود، البته علل دیگر نظیر مشکلات ژنتیکی، وراثتی و ساختاری نیز موجب تاخیر در تکلم کودک می شوند که باید بررسی و درمان گرددند. کلینیک تخصصی توانبخشی دکتر صابر، بهترین مرکز گفتاردرمانی اوتیسم در تهران، با استفاده از روش هایی همچون گفتاردرمانی اوتیسم، گفتاردرمانی برای درک پایین کودک ، رفتاردرمانی، کاردرمانی درکی حرکتی و… به درمان درک پایین کودک می پردازد.
آپراکسی غیرکلامی
آپراکسی دهانی غیر کلامی به مشکل در تقلید یا توالی قصدمند حرکات دهانی که ربطی به گفتار ندارد، اشاره دارد مثل درهم کشیدن لب ها یا لیس زدن لب ها. کودکان با این اختلالات اغلب در مهارت های تقلیدی آسیب دیده اند. برخی گفتاردرمانان برای درک پایین کودک معتقدند که آپراکسی یک اختلال در برنامه ریزی حرکتی است، آپراکسی یک درماندگی برای بسیاری از کودکان جهت رشد گفتار محسوب می شود اما هنوز در مورد آن بحث وجود دارد. آپراکسی در کودکان به آسیب در توانایی برنامه ریزی و اجرای حرکات در غیبت مشکلات حرکتی اشاره دارد. این اختلال در کودکان با مشکل در توالی صدا های گفتاری، گروه بندی و کاهش قابلیت فهم، خیشومی شدگی، موقعیت یابی های خاموش، خطا های غیر ثابت و غیر نرمال مرتبط است.
درک پایین کودک در زبان
علاوه بر مشکلات زبان بیانی، اغلب مشکلات زبان درکی هم در کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم وجود دارد. پیگیری جنبه های زبان درکی ممکن است به فهم درون داد زبانی و مقاصد ارتباطی کمک کند:
کاهش پاسخ به گفتار دیگران (نمی تواند به نام خودش واکنش نشان دهد)
پیگیری دستورات ساده
مشکل در، تفسیر سرنخ های غیر کلامی مثل ژست ها، حالات چهره ای و سرنخ های فرازبانی مثل تن صدا
مشکلات درک زبان در سطوح بعدی زبانی هم ادامه دارد. در واقع درک می تواند بیشتر از بیان در میان کودکان با اختلال که کلام دارند، آسیب دیده باشد. درک زبان مبهم (استعاره ای) شامل ضرب المثل، جوک، تشبیه و استعاره می تواند چالش بزرگی برای کودکان مبتلا به اوتیسم باشد زیرا در این اشکال، ارتباط خیلی کمی بین شکل و معنا یشان وجود دارد. این کودکان در پذیرش این که کلمه ای می تواند معانی چندگانه ای داشته باشند، دچار مشکل اند.
راهنمایی هایی برای ارزیابی اوتیسم و درک پایین کودک
برای کودکان مبتلا به اوتیسم که در مرحله قبل از قصدمندی یا پیش زبانی هستند، گفتاردرمانی می تواند استفاده کودک از پاسخ های غیر زبانی مثل توجه به شیء اشاره شده و پیروی از دستورات مستقیم ساده را بررسی کند.
در مرحله کلمات ابتدایی، کودک باید سوالات Wh و ترکیب کلمات را متوجه شود.
در مرحله ترکیب کلمه و جمله کودک باید گفته ها را با تکیه کمتر بر استراتژی های پاسخ غیر کلامی متوجه شود.
در سطح زبانی، گفتاردرمانی برای درک پایین کودک باید توانایی کودک را در تفسیر و یکپارچه سازی سرنخ های غیر کلامی مثل ژست و بیانات چهره ای و سرنخ های فرازبانی مثل تن صدا ارزیابی کند.
پائول پیشنهاد می کند که پیگیری حیطه ها برای ارزیابی درک کودکان در مرحله زبانی پیشرفته برای کودکان دارای کلام و اوتیسم سطح بالا، شامل موارد زیر باشد:
-فهم زبان غیر مستقیم شامل اصطلاحات، جوک، استعاره و کلمات با معانی چندگانه
-فهم زبانی که شامل اطلاعات ارجاع شده است علاوه بر آن چـه کـه بـه صـورت صریح بیان می شود
در حالی که ممکن است عموم مردم گفتار درمانی را با لکنت زبان و اختلالات گفتاری مرتبط بدانند، گفتار درمانگران به کودکان و بزرگسالان کمک می کنند تا مهارت ارتباط خود را بهبود بخشند. گفتار درمانی کودکان و بزرگسالان برای بهبود مهارت ارتباط شامل انواع روش های درمانی برای بهبود ارتباطات عملکردی در محیط های گوناگون اجتماعی می باشد. گفتار درمانگر می تواند به اشخاص در هر سنی که باشند، از کودک گرفته تا بزرگسال، که در مهارت های ارتباط با مشکلاتی مواجه هستند، کمک کند. برخی روش های گفتار درمانی که برای بهبود مهارت ارتباط استفاده می شود عبارت اند از: آموزش ویدیویی، مکالمات نقش آفرینی، ایفای نقش و… . گفتار درمانی معمولا نقش بسیار مهمی در کمک به کودکان و بزرگسالانی که در مهارت ارتباط مشکل دارند، ایفا می کند. روش هایی که یک گفتار درمانگر استفاده می کند دقیقاً با کودک یا بزرگسال و چالش های خاص آن ها سازگاری دارد. رضایت مراجعه کنندگان به کلینیک گفتاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز گفتاردرمانی در تهران، تجربه همیشگی ما را در ارائه بهترین خدمات گفتار درمانی برای بهبود مهارت ارتباط کودکان و بزرگسالان نشان می دهد.
در درمان اختلالات در مهارت ارتباط برای حل مشکلات مربوط به ارتباط استون چندین روش را شرح داده است. او پی برد که ارتباطات کارآمد با مهارت ارتباط آزاد و احترام به باور ها و احساسات مشخص می شود. نقش ها و قوانین باید روشن، انعطاف پذیر و متناسب با نیاز ها و توانمندی های شرکت کنندگان در ارتباط باشند. در صورت لزوم، این قبیل ارتباطات را می توان متناسب با نیاز افراد، تغيير داد. استون، شش مفهوم زیر را درباره ارتباط شرح داده است:
1) شرکت کنندگان در مهارت ارتباط، لازم و ملزوم یکدیگرند. (به عنوان مثال بیمار و درمانگر از یکدیگر تأثیر می پذیرند).
2) روند تعامل توسط تمام اعضای شرکت کننده در یک تعامل شکل می گیرد و تداوم پیدا می کند (به عنوان مثال، هر شخص در جلسه درمان روی تمام گروه تأثیر می گذارد).
3) ارتباط دارای قوانینی است که، این قوانین را رفتار ها و نقش های افراد تعیین می کند. (به عنوان مثال، هر شخص دارای این اندیشه است که او از دیگر اعضای گروه انتظار دارد تا در گروه رفتار خاصی داشته باشند).
4) در یک ارتباط پایدار، تغییر یا نقص قانون، تنشزا است. (به عنوان مثال، ثبات در تعاملات، مانع از ایجاد اضطراب می شود زیرا هر کس می داند که از او چه انتظاری دارند. استون پی برد که اشخاص دارای مهارت ارتباط درون فردی و بین فردی قوی، آسان تر از اشخاص دارای مهارت ارتباط محدود در این جنبه ها می توانند خود را در یک ارتباط تغییر دهند).
5) در یک ارتباط، افراد درباره ماهیت مهارت ارتباط و همچنین درباره رخداد ها و فعالیت ها به گفتگو می پردازند. استون بر این باور است که، رفتار ها نشان می دهند که افراد در گروه درباره ارتباط چه احساسی دارند و معتقد است که با بیان کردن می توان درباره ماهیت ارتباط نیز به گفتگو پرداخت).
6) مهارت ارتباط با افراد بیشتری هم صورت می گیرد و از آن ها تأثیر می پذیرد. (به عنوان مثال، استون پی برد که افراد بیشتری که روی ارتباط بالینی تأثیر می گذارند عبارت اند از: افراد خانواده، مدارس، ادارات و سایر کلینیک ها).
گفتار درمان ها را تشویق می کنیم تا بدانند که، ارتباط در درمان به کیفیت مهارت ارتباط بین فردی و درون فردی ارایه شده از سوی اعضای گروه بستگی دارد. هنگامی که برقراری ارتباط بین اعضای گروه با مشکل رو به رو شود به گفتار درمان بستگی دارد تا برای ارایه ی تعاملات درمانی مؤثر به نفع تمامی بیماران پویایی های برقراری ارتباط را ارزیابی نماید و آن را در جهت دیگری به کار بیندازد. گاهی وقت ها لازم است تا برای ایجاد و یا ایجاد دوباره تعاملات درمانی مؤثر، رفتار درمانی صورت گیرد. در چنین موارد گفتار درمان ها را تشویق می کنیم تا برای افزایش موافقت و کاهش مقاومت، شگرد های درمانی دیگری را جستجو کند. صرف نظر از توجه به شگرد هایی که برای افزایش و تداوم مهارت ارتباط در درمان ضروری به نظر می رسند، گفتار درمان ها باید به یاد داشته باشد ،که دلیل اصلی توجه به پویایی های ارتباط در درمان این است که، پیشرفت در درمان را به حداکثر افزایش دهیم.
معرفی بیمار به گفتار درمان دیگر برای انجام گفتار درمانی
غالباً،گفتار درمانگر پی می برد که ضرورت دارد تا بیمار را به سایر متخصصان (پزشکی، آموزشی، روان شناسی و غیره) معرفی کند. گه گاهی آن گونه که انتظار می رود درمان به پیش نمی رود و گفتار درمانگر باید علل کُندی پیشرفت مناسب را کشف نماید. در سایر موارد طبق آنچه که انتظار می رود بیمار پیشرفت می کند و زمان آن میرسد تا احتمالات مربوط به آنچه را که پیشتر شناسایی شده بود کشف نماییم و یا به آن اضافه کنیم ولی به دلیل این که در آغاز روی نیازهای مهارت ارتباط تأكيد زيادی صورت گرفته بود، این کار را به تعویق می اندازیم. در هر یک از این دو مورد، گفتار درمانگر باید احتمال معرفی بیمار را برای او شرح دهد و سپس به منظور موجه جلوه دادن معرفی بیمار با متخصص مربوطه تماس بگیرد. به عنوان مثال، چنانچه بیماری پس از ۴-۳ ماه کار با گفتار درمانگر، به متخصص کاردرمانگر معرفی شده باشد، علت این معرفی باید برای بیمار شرح داده شود و به طور مناسب پیگیری شود تا اطمینان حاصل گردد که این معرفی هم درست بوده و هم به نفع بیمار بوده است. این کار حائز اهمیت است به ویژه اگر در خلال معرفی و یا پس از معرفی بیمار به سایر متخصصان ضرورت داشته باشد که گفتار درمانی مهارت ارتباط ادامه پیدا کند. شیپ لی و مک آفی نمونه ای از معرفی را برای معاینه پزشکی به منظور ارزیابی حنجره و یا آسیب حنجره ارایه داده اند. بنابراین گفتار درمانگر می تواند از این معرفی به منظور ارجاع بیماران خود به سایر متخصصان استفاده کند. به عنوان مثال، شیپلی و مک آفی، برگه ای از معرفی نامه درست کرده اند که شامل موارد زیر است:
1) عنوان برگه
2) اطلاعات اجتماعی مربوط به بیمار
3)سلام و احوال پرسی برای دریافت کننده معرفی نامه
4) اطلاعاتی در این باره که گفتار درمانگر چه وقت و چرا بیمار را مورد ارزیابی قرار داده است
5) توضیح وضعیت مهارت ارتباط بیمار در خلال ارزیابی
6) یافته های به دست آمده از ارزیابی گفتار درمانگر
7) توضیحی درباره نخستین برنامه های درمانی بیمار
8) تقاضا از متخصص مربوطه به منظور ارزیابی بیمار
9) پیوست نمودن برگه ای که متخصص مربوطه پس از دریافت معرفی نامه گفتار درمانگر باید آن را تکمیل نماید
10) تقاضا از متخصص مربوطه که پس از تکمیل برگه پیوست، آن را به گفتار درمانگر برگرداند
۱۱) سپاس گزاری از متخصص دریافت کننده معرفی نامه
12) نام و نام خانوادگی، آدرس، شماره تلفن و امضای گفتار درمانگر معرفی کننده
با استفاده از این مؤلفه ها گفتار درمانگر برای انجام گفتار درمانی باید بتواند معرفی نامه کاملاً مناسبی را برای تقاضای کمک از سایر متخصصان پزشکی، آموزشی و نظایر این ها، طرح ریزی نماید. همان گونه که پیشتر گفته شد گفتار درمانگر باید آمادگی داشته باشد تا براساس تمام ارجاعاتی که به سایر متخصصان انجام داده است، برنامه درمانی مناسبی را جهت رفع نیاز های بیمار فراهم نماید.
