اختلال ارتباطی به دسته ای از اختلالات گفته می شود که شخص را در بیان خواسته ها، دریافت اطلاعات کلامی از محیط اطراف و درک و استدلال مفاهیم و سخنان دیگران با مشکل رو به رو می کند. این اختلال می تواند بر روی قدرت گفتار فرد تاثیر بگذارد و حتی توانایی های شنیداری او را مختل سازد. اختلال ارتباطی با اختلالات گفتار و زبان و ارتباط کلامی و غیر کلامی در کودکان ارتباط داشته و می تواند ارتباط اجتماعی کودک را تحت تاثیر قرار دهد. مرکز گفتاردرمانی و کاردرمانی دکتر صابر در زمینه درمان اختلال ارتباطی کودکان و بهبود اختلال ارتباطی اجتماعی در کودکان با استفاده از تکنیک های گفتاردرمانی کودک و تجهیزات پیشرفته مرکز نظیر سویچ سوند و اتاق شنیداری به آموزش ارتباط موثر به کودکان می پردازد. رفتاردرمانی و بازی درمانی مرکز دکتر صابر در کنار خدمات گفتاردرمانی، موجب بهبود مهارت های ارتباط غیر کلامی و کلامی کودکان می شود. کلینیک دکتر صابر با دو شعبه فعال در غرب و شرق تهران در زمینه درمان کودکان با اختلالات گفتاری به صورت تخصصی مشغول به فعالیت می باشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
نقش سن عقلی غیر کلامی در درمان اختلال ارتباطی
بخش دیگری از اطلاعات ضروری به ویژه برای آن هایی که سن عقلی غیرکلامی را به عنوان مرجعی برای عملکرد زبانی قبول می کنند، یک اندازه گیری از شناخت غیر زبانی است. مدلی شبیه آنچه برای ارزیابی شنوایی استفاده می شود، برای ارزیابی شناخت نیز می تواند دنبال شود. اگر چه آسیب شناس گفتار و زبان برای انجام آزمون IQ شرایط لازم را ندارد ولی از مقیاس هایی غیر رسمی در مورد عملکرد شناختی براساس ارزیابی بازی، تکالیف پیاژه و عملکرد نقاشی می توان برای این کار استفاده کرد. در صورت عدم دسترسی به آزمون رسمی شناخت، استفاده از مقیاس های غیر رسمی غربال شناختی توجیه‌پذیر است. درمانگر به راحتی می تواند ارزیابی کند که آیا کودک در این تکالیف شناختی غیر کلامی در سطح سن خودش یا نزدیک به آن عمل می کند یا نه. اگر کودکی در این مقیاس ها نزدیک به سطح سنی عمل کند، احتمالاً اطلاعات بیشتری نیاز نیست. اگر عمل نکند به هر حال درمانگر برای انجام ارزیابی رسمیِ رشد، مسئول ارجاع او به یک متخصص مناسب است.
عملکرد اجتماعی و اختلال ارتباطی اجتماعی
از آنجا که برقراری ارتباط یک اقدام تعاملی مهم است، لازم است تا اندازه ای در مورد شرایط اجتماعی که در آن شرایط، کودکان برای فهماندن نیاز های زبانی‌شان تعامل دارند، باید قویاً تأکید کنم، که این بدان معنا نیست که ما بدنبال مقصر اختلال زبانی کودک هستیم. اگر در خانواده ای، الگو های تعاملی والد- کودک و ارتباط اجتماعی نسبت به الگو های مشابه در یک خانواده‌ی شاخص طبقه متوسط تا حدی متفاوت باشد، درمانگران اغلب عجولانه نتیجه می گیرند که آن الگو ها مسبب مشکلات کودک هستند. مطالعات بی شماری در مورد کودکان مبتلا به اختلالات ارتباطی گوناگون نشان می دهند که در این خانواده ها تغییرات دیده شده در شیوه های تعاملی والدین، نتیجه سازگاری های عملی والدین با نیاز های کودک است. به جز مواردی از بدرفتاری یا غفلت مفرط، والدین تقریباً هرگز منبع اصلی مشکل برقراری ارتباط کودک شان نیستند.
اهداف واقعی ارزیابی ارتباط اجتماعی در کودکان
- جمع آوری اطلاعاتی در مورد این که کودک چگونه هر آنچه از مهارت های ارتباطی را که داراست به کار می برد و کشف این که مشکلات برقراری ارتباط چگونه در رشد مهارت های زندگی روزانه کودک تأثیر می گذارند.
- ارزیابی سازگاری عاطفی و رفتاری کودک.
- کشف آگاهی های خانواده از نیاز های کودک و یافتن اولویت هایی برای رسیدگی به آن ها.
- فهمیدن توانایی ها و نیاز های خانواده از نظر حمایت از زوجین و متخصصین در وظیفه دشوار پرورش کودکی با نیاز های ویژه.
- فهمیدن تفاوت های فرهنگی و زبانی موجود در خانه که ممکن است مهارت های برقراری ارتباط در کودک یا آگاهی های والدین از آن ها را تحت تأثیر قرار دهد.
چندین ابزار استاندارد برای جمع آوری اطلاعات در مورد مهارت های اجتماعی و زندگی روزانه کودک در دسترس است. مقیاس های رفتار سازشی و اینلند ابزار خوش ساخت ویژه ای است که یک قالب مصاحبه ای ساخت مند را به کار می برد و هنجار هایی را برای گروه های سنی از دوره کودکی تا جوانیِ افراد معلول و همچنین عادی فراهم می کند. آسیب شناس زبان می تواند با آموزش های ارائه شده در راهنمای آزمون، این ارزیابی را انجام دهد. در یک ارزیابی چند رشته ای، یک مددکار اجتماعی، مربی استثنایی یا متخصص بهداشت روان هم می توانند آن را انجام دهند.
ارزیابی وضعیت عاطفی و ارتباط اجتماعی کودک
ارزیابی وضعیت عاطفی و ارتباط اجتماعی ممکن است به شرکت یک مددکار اجتماعی، روان‌شناس یا روانپزشک نیاز داشته باشد. گفتاردرمان کودکان موقعی می تواند مراجع را به متخصصین روان شناس و ارتباط موثر ارجاع دهد که مشاهده کند رفتار و سازگاری عاطفی کودک در حین انجام تکالیف ارزیابی، مشکلاتی را ایجاد می کنند یا مانعی در مسیر مداخله موفق برقراری ارتباط هستند. در انجام این مشاهدات، همیشه عاقلانه است به خاطر داشته باشیم که عدم توانایی برقراری ارتباط یک وضعیت بسیار محروم کننده است. همان طور که درباره آن دانش‌آموز مبتلا به اوتیسم دیدیم، ایجاد و توسعه رفتار های سازشی اغلب نتیجه عدم توانایی در بیان خواسته ها و نیازهاست. هرچند ارزیابی جنبه های عاطفی و رفتاری اختلال زبان، در طراحی برنامه درمانی و تکمیل یک برنامه خدماتی برای خانواده مهم است ولی ما هم لازم است نسبت به نتیجه گیری سریع و اغتشاش علت و معلول، دقیق باشیم. اختلال زبان یک کودک ممکن است نتیجه ای از یک آشفتگی عاطفی باشد. این، به ویژه در مواردی از موتیسم انتخابی درست است، یعنی هنگامی که کودکان در وضعیت های معینی حاضر به حرف زدن نیستند در حالی که در وضعیت های دیگر صحبت می کنند. اما حداقل این احتمال وجود دارد که مشکلات برقراری ارتباط، باعث آشفتگی رفتاری یا عاطفی مشاهده شده در یک کودک مبتلا به آسیب زبان باشد.
دیگر جنبه های ارزیابی ارتباط موثر کودکان
جنبه های دیگر ارزیابی محیط اجتماعی را می توان در یک ارزیابی چند رشته ای توسط یک مددکار اجتماعی یا بوسیله استفاده از مقیاس های منتشر شده ای مانند مقیاس منابع خانوادگی، نیم رخ قابلیت های خانواده و فهرست حمایت اجتماعی یا بوسیله مصاحبه انجام داد. اگر خدمات مددکاری اجتماعی در دسترس نباشد، آسیب شناس زبان می تواند با اعضای خانواده فقط در مورد آگاهی ها، نگرانی ها، نیاز ها و امید های آن ها در مورد کودک شان صحبت کند. هدف اصلی جمع آوری این اطلاعات آن است که برای خانواده روشن شود که آن ها اعضای اصلی تیم در کمک به کودک خود برای کسب بالاترین سطح از عملکرد ممکن هستند. تصمیم گیری در این مورد که کودک نیاز به یادگیری چه چیزی دارد و چگونه آن را یاد می گیرد، کار متخصصین به تنهایی نیست؛ خانواده، اطلاعاتی حیاتی در مورد این موضوعات دارد که لازم است قسمتی از برنامه مدیریتی باشد. خانواده نیز حق دارد در تعیین اهداف و روش های مداخله ای که نزدیک ترین هماهنگی را با نیاز های خود خانواده و نیز کودک شان دارند، کمک کند زیرا برای این که کودک خوب عمل کند خانواده نیز باید عملکرد خوبی داشته باشد. اختیارات جدید فدرال مانند اختیاراتی که در قانون‌گذاری سال ۱۹۷۷ برای افراد مبتلا به ناتوانی های آموزشی (IDEA) آمده اند به لزوم مداخله خانواده- محور در مداخله کودکان خردسال، تأکید می کند. اما همه خانواده ها بدون توجه به سن کودک شان، استحقاق این رسیدگی را دارند. آسیب شناس زبان مسئول است جوی را ایجاد کند که در آن خانواده احساس کند در پیشرفت کودک شریک است. ارزیابی نقش تفاوت های فرهنگی و زبانی نیز شامل مصاحبه با والدین در مورد انتظارات آن ها از برقراری ارتباط و سبک های ارتباطی شان است.
