نویسنده: mehdisaber

اوتیسم و تغذیه

یکی از نکانت حائز اهمیت در حوزه درمان کودکان اوتیسم، توجه به اوتیسم و تغذیه می باشد چرا که مشکلات و اختلالات کودکان مبتلا به اوتیسم فقط مربوط به رفتارهای آن ها نیست. رژیم غذایی مناسب می تواند قسمتی از نیازهای این کودکان را مدیریت کند. توجه به یک نکته بسیار مهم است که از رژیم غذایی کودکان مبتلا به اوتیسم باید قند و گلوتین حذف شود، به این دلیل که ترکیبات قندی سبب ایجاد رفتارهای بیش فعالانه در کودکان اوتیسم شده و حواس پرتی آن ها را افزایش می دهد. هر خانواده منوی غذایی خاص خود را دارد که در یک برنامه و نظم خاصی خورده می­ شود. این منو بر اساس علائق و عدم علائق، فرهنگ، وضعیت مالی، دسترسی و احتیاجات غذایی افراد تنظیم می‌ شود. بعضی از کودکان با اختلالات طیف اتیسم به غذاهای خاص که با روش خاص و در ظروف خاص ارائه شود، اصرار و علاقه دارند. این تشریفات به مرور زمان محدود کننده شده و در رشد کودک تاخیر ایجاد می‌ کند. مرکز تخصصی توانبخشی اوتیسم دکتر صابر که یکی از بهترین مراکز اوتیسم تهران می باشد، با تشخیص دقیق اوتیسم کودک شما و انتخاب بهترین خوراکی های مناسب برای کودکان اوتیسم و حذف غذاهای مضر برای اتیسم، به درمان فرزند دلبند شما می پردازد.

هدف از تغذیه و خوراکی های مناسب برای کودکان اوتیسم

شاید هدف لذت بردن با همکلاسی­ ها در یک جشن باشد و شاید هدف خوردن یک غذای رژیمی باشد. همه این موارد ممکن است جز اهداف باشد. بنابراین بهتر است شما انتظار خود را تعیین کنید تا روند کار راحت‌ تر شود. این که از کودک می­ خواهید که آرام بنشیند و با دیگران یک غذای سالم بخورد، سخت و مشکل‌ ساز خواهد بود. وقتی از کودک خواسته می ­شود که آرام باشد این درخواست منجر به بروز مشکل می‌ شود. اگر هدف خوردن غذای جدید و رژیمی باشد، کودک ممانعت خواهد کرد. باید در حوزه درمان کودکان اوتیسم علاوه بر کاردرمانی اوتیسم، گفتاردرمانی اوتیسم و رفتاردرمانی اوتیسم به غذاهای مضر برای اتیسم و خوراکی های مناسب برای کودکان اوتیسم توجه کنید تا بهترین نتیجه را داشته باشید.

موارد کمک کننده در حوزه اوتیسم و تغذیه

۱. هدف از غذا خوردن را تعیین کنید. آیا شما می‌ خواهید به کودک غذای رژیمی بدهید یا می‌ خواهید کودک در کنار خانواده غذا بخورد.

۲. بعضی از خانواده ­ها محل خاصی را در میز در نظر می­ گیرند. این مورد برای ایجاد ساختار، مناسب است. برای ایجاد انعطاف‌ پذیری در کودک از بشقاب، لیوان و وسایل مختلف و متفاوت استفاده کنید. کودک را ترغیب کنید تا از بشقاب های با رنگ، سایز و الگو های مختلف استفاده کند. همچنین از وسایل نوشیدنی متنوع مثل لیوان با دسته و بدن دسته، لیوان کوچک و بزرگ و نوشیدن با نی یا بدون نی استفاده نمایید.

۳. اجازه بدهید غذاها در تماس با همدیگر باشند. کودک ممکن است با غذایی در یک وضعیت خاص روی بشقاب قرار نگرفته است، مشکل داشته باشد. به کودک اطمینان دهید که این وضعیت مشکل‌ ساز نیست و هر کسی با این وضعیت غذا می‌ خورد.

۴. وقتی کودک سنش بالای سه سال است انتظار می‌ رود که با قاشق و چنگال غذا بخورد. در کودکان با سنین پایین بیشتر غذاها با دست خورده می‌ شود ولی برای بعضی غذاها مثل ماکارونی، پنیر، سس، ماست و پودینگ باید از قاشق و چنگال استفاده شود.

۵. شرایطی را ایجاد کنید که کودک غذاهای مختلف را تجربه کند. بعضی از کودکان رژیم غذایی محدودی دارند و از غذاهای دیگر بر اساس رنگ، بو، مزه و نحوه اراده دوری می‌کنند. باید به صورت کلامی و غیر کلامی به کودک بهفمانید که غذای آماده شده توسط خانواده خورد می‌ شود و انتظار می‌ رود کودک نیز آن را بخورد. این روش را بارها تکرار می‌ کنید تا کودک غذا را مزه کند و امتحان کند.

6.مقدار زمانی را که توقع دارید کودک پشت میز بنشیند را تعیین کنید. اگر کودک در تغذیه خود شیر زیاد مصرف می­ کند فقط بعد از خوردن غذای تهیه شده در یک زمان معین اجازه بدهید شیر مصرف کند. به کودک نشان دهید که سعی کند غذاهای جدید را تجربه کند. زمان خوردن هم در حدی باشد که برای شما قابل قبول باشد.

۷. برای این که مشاجره و درگیری ایجاد نشود از یک زمان سنج (تایمر) استفاده کنید. کودک باید زمان‌سنج را ببیند در این صورت متوجه خواهد شد که انتظار می ­رود مودبانه روی صندلی بنشیند و غذای خود را در یک زمان معین بخورد. بسته به تحمل کودک نشستن پشت میز جهت غذا خوردن ممکن است بین ۵ تا ۲۰ دقیقه تنظیم شود.

8.  اگر کودک شما یک رژیم غذایی سخت گیرانه دارد و یا شما معتقد هستید که کودک دچار حساسیت نسبت به بعضی غذاهاست حتما با متخصص مربوطه تماس حاصل فرمایید.

اوتیسم و تغذیه از نکات حائز اهمیت در درمان کودکان اوتیسم هستند و توجه به نوع رژیم تغذیه ای این کودکان در درمان آن ها موثر است.

مکمل‌های غذایی موردنیاز کودکان اوتیسم

کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب با محدودیت‌های غذایی مواجه هستند که می‌تواند منجر به کمبود مواد مغذی ضروری شود. این کمبودها ممکن است بر رشد، رفتار و سلامت عمومی آن‌ها تأثیر بگذارد. تحقیقات نشان می‌دهد که برخی مکمل‌های غذایی می‌توانند به بهبود علائم اوتیسم، تقویت سیستم ایمنی و ارتقای عملکرد مغز کمک کنند. در این بخش، به بررسی مهم‌ترین مکمل‌های موردنیاز برای کودکان اوتیسم می‌پردازیم.

یکی از رایج‌ترین کمبودها در کودکان اوتیسم، ویتامین D است. این ویتامین نقش مهمی در رشد عصبی و عملکرد سیستم ایمنی دارد. مطالعات نشان داده‌اند که سطح پایین ویتامین D در برخی کودکان اوتیسم با شدت بیشتر علائم همراه است. مصرف مکمل ویتامین D تحت نظر پزشک می‌تواند به بهبود خلق‌وخو، تمرکز و سلامت استخوان‌ها کمک کند.

امگا-3 نیز یکی از مکمل‌های ضروری برای کودکان اوتیسم محسوب می‌شود. اسیدهای چرب امگا-3، به ویژه DHA و EPA، برای رشد مغز و کاهش التهاب عصبی حیاتی هستند. برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که مصرف منظم امگا-3 می‌تواند به کاهش رفتارهای تکراری و بهبود مهارت‌های ارتباطی کمک کند. ماهی‌های چرب مانند سالمون و مکمل‌های روغن ماهی از منابع غنی این ماده مغذی هستند.

پروبیوتیک‌ها نیز به دلیل تأثیر مثبت بر سلامت روده، برای کودکان اوتیسم مفید هستند. بسیاری از این کودکان از مشکلات گوارشی مانند یبوست، اسهال یا نفخ رنج می‌برند. پروبیوتیک‌ها با تقویت باکتری‌های مفید روده، به بهبود هضم و جذب مواد مغذی کمک می‌کنند. برخی مطالعات حتی ارتباط بین سلامت روده و کاهش علائم اوتیسم را تأیید کرده‌اند.

منیزیم و ویتامین B6 نیز از دیگر مکمل‌های توصیه‌شده برای کودکان اوتیسم هستند. منیزیم به کاهش اضطراب و بهبود خواب کمک می‌کند، در حالی که ویتامین B6 در تولید انتقال‌دهنده‌های عصبی نقش دارد. ترکیب این دو مکمل در برخی موارد منجر به بهبود رفتار و تمرکز شده است.

با این حال، قبل از شروع هرگونه مکمل، ضروری است که با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت شود. آزمایش‌های خون می‌توانند کمبودهای دقیق را مشخص کنند و از مصرف بیش‌ازحد یا نادرست مکمل‌ها جلوگیری نمایند. هر کودک اوتیسم منحصر به فرد است، بنابراین برنامه مکمل‌دهی باید متناسب با نیازهای فردی او طراحی شود.

سوالات متداول:

1-تأثیر پروبیوتیک‌ها بر سلامت کودکان اوتیسم چیست؟
از آنجا که سلامت روده بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد، پروبیوتیک‌ها می‌توانند به تعادل میکروبیوم روده و بهبود مشکلات گوارشی کمک کنند. برخی مطالعات نشان داده‌اند که پروبیوتیک‌ها ممکن است به کاهش التهاب و بهبود رفتار کمک کنند، اما تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.

2-چگونه می‌توانم کودک اوتیسم را به خوردن غذاهای جدید تشویق کنم؟
کودکان اوتیسم اغلب به غذاهای محدود و تکراری تمایل دارند. برای گسترش رژیم غذایی آن‌ها، می‌توانید از تکنیک‌های gradual exposure (معرفی تدریجی)، استفاده از بافت‌ها و رنگ‌های مشابه غذاهای مورد علاقه‌شان، و ایجاد محیطی آرام و بدون فشار کمک بگیرید. کاردرمانی تغذیه نیز می‌تواند مفید باشد.

اختلال زبان در کودکان چیست

*+-کودکان مبتلا به اختلال زبان در بیان آنچه می خواهند بگویند، دچار مشکل می شوند. اختلال گفتاری کودکان یکی از اختلالات زبانی شایع در کودکان می باشد. اختلال گفتاری کودکان اغلب در همان سنین ابتدایی کودک مشاهده می شود. تعاريف مطرح شده برای اختلالات زبان در کودکان انجمن گفتار – زبان شنوایی آمریکا (ASHA)، تعریف اختلال زبان را بدین گونه بیان نموده است: آسیبی در درک و یا به کار بردن یک سیستم نمادین گفتاری، نوشتاری و یا یک سیستم نمادین دیگر. این اختلال ممکن است اجزای زیر را با هر ترکیبی درگیر کند. تعریف فوق از این نظر که کاملاً جامع است و نه تنها زبان بیانی بلکه زبان نوشتاری را نیز در بر می گیرد، مفید می باشد. به هر حال این تعریف به درمانگر کمک نمی کند که تصمیم بگیرد دقیقا چه چیزی باعث آسیب در فراگیری زبان می شود. بعضی از تعاریف از قبیل تعریف فی بر نظریه ای تأکید دارد که در آن عملکرد کودک را با توجه به یک استاندارد اندازه گیری می کند. به نظر فی یک اختلال زبانی، نقصی واضح در سطح رشد کودک از لحاظ – شکل، محتوا یا کاربرد زبان است اما بازهم یک گفتاردرمانگر باید معلوم کند که نقص واضح چیست و به چه چیزی مربوط می شود. کلینیک گفتاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز گفتاردرمانی شهرک غرب، با سابقه بالا و دارا بودن کاردی مجرب و کارآزموده در زمینه گفتاردرمانی اختلال زبان و اختلال گفتاری کودکان، به گفتاردرمانی کودکان در غرب و شرق تهران مشغول می باشد.

تعریف اختلال گفتاری

این تعریف تا حدودی اختلال بارز زبان را به انتظارات محیطی مربوط می داند. در خرد جمعی نقص، به اختلالی اطلاق می شود که آن قدر بزرگ هست که توجه مردم معمولی مانند والدین و معلمان – و نه فقط متخصصان رشد زبان – را جلب کند و چیزی است که چگونگی عملکرد های کودک را در جهانی که زندگی می کند، از لحاظ اجتماعی یا تحصیلی تحت تأثیر قرار می دهد. به عبارت دیگر، نقص زبانی نهایتاً منجر به نقایصی در سازگاری می شود. فی این مطلب را به عنوان یک وضعیت هنجاری بیان می کند. برای درمان نقایص زبانی یا همان اختلال زبان در کودکان می توان از روش های گفتاردرمانی کودکان بهره برد.

اختلال زبان در کودکان

تعریف فوق یک گام فراتر می رود و بیان می کند که نقص زبانی باید با انتظارات هنجار – مرجع نیز مربوط باشد. این بدان معناست که کودک مبتلا به اختلال زبان علاوه بر این که باید از نظر توانایی استفاده از ساخت ها و معانی زبان، در برقراری ارتباط در زندگی روزمره دچار معلولیت باشد؛ مشخصاً در بعضی از آزمون های هنجار مرجع یا استاندارد نیز باید پائین تر از حد انتظار عمل کند. فی از این استاندارد به عنوان یک وضعیت بی طرفانه نام می برد. چاپ چهارم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی روانپزشکی آمریکا DSM-IV ۱۹۹۴ و جدول بین المللی بیماری ها (۱۰-ICD) سازمان بهداشت جهانی (۱۹۹۲) که سیستم هایی را برای طبقه بندی اختلالات در اختیار متخصصان بهداشت روان و پزشکی در سرتاسر جهان قرار داده است – هر دو معیار یعنی معیار هنجاری یا بد عملکردی در سازگاری و معیار بی طرفانه یا استاندارد را برای تشخیص اختلالات زبان در کودکان در نظر گرفته اند. هم نمره کودک باید در هر دو معیار به طور معنی داری پایین تر از نمره استاندارد باشد و هم به اذعان والدین یا معلم در برقراری ارتباط مشکل داشته باشد تا برچسب اختلال در زبان بر او اطلاق شود. تشخیص زود هنگام اختلال زبان در کودکان یا اختلال گفتاری آن ها و گفتاردرمانی به موقع، می تواند به کودکان در درمان سریع تر با نتایج بهتر کمک کند.

تقویت ­گفتار کودک با تقویت مثبت: 

گفتاردرمان ها، تقویت کننده ­های مثبت را اینگونه تعریف کرده ­اند: هر چیزی که پس از ارایه­ یک پاسخ، باعث افزایش تعداد دفعات وقوع آن پاسخ گردد، اعم از اشیای بیرونی، مثل جایزه، چیزهای خوردنی، پول، و یا رفتارهای اجتماعی، مثل تشویق را، تقویت کننده­ های مثبت می­گویند. سپس، تقویت کننده­ های مثبت ممکن است همراه با گفتار توأم با هیجان درمانگر به کار گرفته شوند. «کار تو عالی بود!» یا «این کار را چه راحت انجام دادی!» برای برخی بیماران، رفتارهایی از قبیل بالا بردن دست یا سایر رفتارهای هیجانی مثل دست زدن، ممکن است به عنوان یک تقویت کننده ­ی مثبت به حساب آید. برای برخی دیگر، آهنگ گفتار مثل، «کار تو کاملاً درست بود» و یا این که «زبانت را دقیقاً در محل درستی قرار دادی»، کفایت می­کند. گفتاردرمانها را تشویق می­کنیم تا در به کارگیری تشویق کلامی به عنوان تقویت کننده­ ی مثبت مهارت کسب کنند، و حتی الامکان از به کارگیری چیزهای خوردنی به عنوان تقویت­ کننده ­ی مثبت در خلال درمان پرهیز کنند و یا هرگز آنها را استفاده نکنند.

تشویق کلامی در گفتاردرمانی

گفتاردرمانی کودکان تشویق کلامی را نوعی از تشویق توصیف کرده است که، در آن بیمار به دلیل درست پاسخ دادن و یا به دلیل تقلید درست از الگوی ارایه شده، مورد تشویق قرار می­گیرد. هِگد درباره­ی استفاده از تشویق کلامی به عنوان نوعی تقویت کننده­ی مثبت، پیشنهادهای زیر را ارایه داده است:

• بیمار را به دلیل تولید درست و یا تقلید درست، بی­درنگ تشویق کنید.
• از جمله­ هایی چون «عالی بود!»، «خوشم آمد!»، «کار تو درست بود!»، «خوب بود!»، و نظایر این­ها استفاده کنید. از عبارت­های متناسب با سن بیمار و پیشینه­ی آموزشی و فرهنگی او استفاده کنید.
• تشویق کلامی را به شیوه­ی طبیعی بیان نمایید، یعنی با عواطف و احساسات و لحن مناسب.
• تعداد دفعات پاسخ را به درستی ضبط کنید تا اطمینان حاصل نمایید که نتایج تشویق کلامی به واقع به عنوان تقویت کننده عمل می­کند (مثلاً، سرعت پاسخ­گویی افزایش پیدا کرده است).
• چنانچه تشویق کلامی مؤثر واقع نشود، از سایر انواع تقویت­کننده­ها استفاده کنید (مثلاً جایزه یا تقویت­کننده­ی اولیه (ص 548-547).

گفتاردرمانها را تشویق می­کنیم تا در استفاده از تشویق کلامی به عنوان نوعی تقویت کننده، مهارت کسب کنند. با وجود این، هنگامی که ثابت شود تشویق کلامی بی­اثر است، می­توان تقویت کننده­ های دیگری را جستجو نمود.

جایزه ­ها

جایزه­ ها چیزهایی هستند که ذاتاً ارزش چندانی ندارند (ژتون­ها، برچسب­ها، ستاره­ها، خط­های روی برگه­ی امتیازات، و نظایر این­ها)، ولی ممکن است به عنوان یک نوع تقویت کننده­ی موقتی داده شوند، تا بعداً با یک تقویت کننده­ی کمکی یعنی چیزی که برای بیمار ارزش دارد، معاوضه شوند (مانند: ماژیک، کتاب، پول). بعداً نوعی شیوه ­ی تغییر رفتار را زیر عنوان اقتصاد جایزه­ای شرح می­دهیم. با این وصف، در مورد هدف­های این بخش، هِگد (2001) خاطر نشان ساخته است که، گفتاردرمان ها در مراحل آغازین استفاده از جایزه به عنوان نوعی تقویت کننده باید قانون نسبت را اجرا کنند (برای مثال، نسبت یک به یک که در آن یک جایزه با یک تقویت کننده­ی کمکی معاوضه می­شود)، و سپس به تدریج تعداد جایزه­های مورد نیاز برای دستیابی به تقویت کننده­ی موردنظر را افزایش دهند. تقویت کننده­های کمکی ممکن است محسوس و یا نامحسوس باشند. تقویت کننده­های محسوس چیزهای خوردنی نیستند که باعث تقویت می­شوند، بلکه چیزهایی هستند که هراز گاهی به منظور تنوّع در تشویق­ها به کار گرفته می­شوند تا تأثیر تقویت کننده­ی کلامی (اجتماعی) کاهش پیدا نکند (کِر، نلسون، 2002). برای مثال، متخصصان بالینی غالباً از برچسب­ها به عنوان پاداش­های محسوس استفاده می­کنند. تقویت­ کننده­ های نامحسوس تقویت کننده ­هایی هستند که اغلب از اَعمال یا فعالیت­هایی به عنوان پاداش استفاده می­شود که ممکن است باعث تنوّع در تقویت نیز بشودو. برای مثال، دختر نوجوان مبتلا به عقب ماندگی ذهنی متوسط با مُد لباس و آرایش برانگیخته می­شد. او برای این که در آزمایشگاه عکاسی دانشگاه مُدل شود و از او عکس بگیرند، با سعی و جدّیت در کلینیک کار می­کرد. البته، این تقویت­کننده­ی نامحسوس یعنی مُدل شدن برای عکاسی، سرانجام به عنوان یک تقویت کننده ­ی محسوس به حساب آمد، یعنی آن وقت که به او اجازه داده شد تا به عنوان پاداش عکس بگیرد و آن را به منزل ببرد. تقویت کننده­ های کمکی باید چیزهایی باشند که به سهولت قابل دسترسی باشند، توسط بیمار انتخاب شده باشند، و در معاوضه با یک نسبت از پیش تعیین شده، داده شوند.

تقویت کننده ­های اولیه در گفتاردرمانی

تقویت کننده ­های اولیه تقویت کننده­ هایی هستند که به یادگیری قبلی وابسته نیستند و اساساً یک نیاز زیستی (بیولوژیکی) را رفع می­کنند (مانند: رفع گرسنگی یا رفع تشنگی). هِگد (2001) استفاده از تقویت­ کننده­ های اولیه را برای بیمارانی پیشنهاد کرده است که به تقویت کننده­ های اجتماعی مثل تشویق کلامی، واکنش خوبی نشان نمی­دهند. هِگد می­ افزاید، تقویت کننده ­ی اولیه را با تقویت کننده ­ی اجتماعی همراه نمایید و تقویت کننده­ ی اولیه را به تدریج کنار بگذارید. برای گفتاردرمان ها، تقویت کننده­ های اولیه غالباً تقویت کننده­ های خوردنی هستند. به منظور افزایش بسامد پاسخ مطلوب، از غذا به عنوان تقویت کننده­ ی مثبت استفاده می­شود. اگرچه بیمارانی وجود دارند که تقویت کننده ­ی اولیه برای آنها بسیار مناسب است (مانند: بیماران کم سن و سالِ بدون گفتار و دارای عملکرد ذهنی پایین)، کِر، نِلسون (2002) درباره ­ی استفاده از تقویت کننده­ های خوردنی با دانش­ آموزانی که نسبت به تقویت کننده­ های اجتماعی واکنش خوبی نشان نمی­ دهند، چهار مشکل را شناسایی کرده ­اند:

• دانش ­آموز باید گرسنه باشد تا خوردنی مؤثر واقع شود.
• به دلیل علاقه­ ی دانش ­آموزان به غذاهای خاص، هر غذایی به عنوان تقویت کننده ­ی مثبت عمل نمی­کند.
• جنبه ­های سلامتی، مثل انواع حساسیت­ های غذایی، و غذاهایی که پدر و مادر دانش ­آموز مناسب بدانند، باید مدّنظر قرار گیرد.
• بسیاری از مدارس، استفاده از خوردنی در کلاس درس را مانع می­شوند.

بعلاوه، به دلیل عدم تشخیص احتمالی اختلالات بلع، گفتاردرمان ها باید در مورد استفاده از غذا به عنوان تقویت کننده، محتاط باشند، و حتی الامکان از غذا به عنوان تقویت کننده استفاده نکنند، زیرا در بسیاری از موارد، مسئولیت و حادثه ­ی ناگوار ناشی از دادن غذا به بمیار بسیار زیاد است. کِر و نِلسون (2002) می­ افزایند، «خوشبختانه، فناوری تحلیل رفتار تا آنجا پیشرفت کرده است که، آموزگاران به نُدرت فقط به تقویت کننده­ ی خوردنی وابسته­ اند» (ص 140).

صرف نظر از این که آیا تقویت کننده­ های مثبت، محسوس و یا نامحسوس هستند، یک برنامه­ ی تقویتی یعنی این که چند وقت به چند وقت متخصص بالینی پس از واکنش­های بیمار او را تشویق کند، باید در خلال مداخله­ ی درمانی مدّنظر قرار گیرد. در حرفه­ ی آسیب شناسی گفتار و زبان، دو برنامه­ ی تقویتی ویژه قویاً مورد استفاده قرار می­گیرند: برنامه­ی تقویتی پیاپی، و برنامه­ی تقویتی ناپیاپی. در برنامه­ی تقویتی پیاپی، بیمار پس از هر پاسخ، یک تقویت کننده دریافت می­کند. در برنامه­ی تقویتی ناپیاپی، بیمار فقط پس از چندین پاسخ از پیش تعیین شده، یک تقویت کننده دریافت می­کند، مثلاً پس از 3، 5 و یا حتی 10 پاسخ. برنامه­ی تقویتی پیاپی غالباً در مراحل اولیه­ی درمان بسیار سودمند است، در حالی که برنامه­ی تقویتی ناپیاپی معمولاً برای مراحل درمانی بینابینی و پیشرفته در نظر گرفته می­شود (هِگد 2001).

به طور خلاصه، از گفتاردرمان ها می­خواهیم تا به منظور پرهیز از به کارگیری غذا به عنوان تقویت کننده­ی اولیه، حتی الامکان از فناوری جدید استفاده کنند، و در به کارگیری تشویق کلامی، جایزه و تقویت کننده­های اولیه مهارت کسب کنند.

آزمون های اختلال گفتاری کودکان

علیرغم این که خوانندگان زیادی این گفته را می پذیرند، دلایل مشخصی برای مخالفت با این مطلب وجود دارد. یک دلیل کاملاً قانع کننده این است که آزمون های استاندارد شده و دارای ویژگی های روان سنجی  مناسب – مانند اعتبار ۲۰، خطاهای استاندارد در اندازه گیری و طرح های انجام شده بر روی نمونه های وسیع و طبیعی همیشه برای تست کردن همه سطوح سنی از کودک نوپا گرفته تا دوره نوجوانی و یا همه جنبه های زبانی از واج شناسی گرفته تا کاربرد زبان که قصد اندازه گیری آن ها را داریم، در دسترس نیستند. بسیاری از آزمون های زبانی آن طور که باید، ساختار خوبی ندارند و اندازه گیری های استاندارد، بسیاری از سطوح سنی و اجزای زبانی را به طور پراکنده در برگرفته و یا اصلادر نظر نگرفته اند. این مسأله باعث شده است که بعضی از افراد از به کارگیری ۲ ارزیابی های غیر رسمی یا طبیعی طرفداری کنند مانند (دان . فلاکس اسلیوینسکی و آرام؛ لاند و دوشان) چون دارای اعتبار بوم شناختی بیشتری هستند. هم خوانی با جهان واقعی و محیط اطراف می تواند جنبه های مربوط به کاربرد زبان را به شکلی یک پارچه و پویا ارزیابی کند. هنگام بحث در مورد اصول راهنمایی روند ارزیابی نشان داده می شود که چنین سنجش پویا و معتبری برای توصیف عملکرد زبان در هر کودکی شدیداً لازم است. همان گونه که تامبلین رکوردز و ژانگ اظهار می کند بر سر راه ایجاد پایایی برای این ارزیابی های طبیعی و غیر رسمی، مشکلاتی وجود دارد. به علاوه محدودیت در کار شناسایی عملکرد زبان در کودکی که عمدتاً کمتر از همتایان خود عمل می کند، به اندازه محدودیت در تعیین جزئی آن اختلال نیست. گاهی اوقات این کار محدود را می توان با استفاده از آزمون هنجار – مرجع به طور مؤثرتری انجام داد.

گفتاردرمانی کودکان مبتلا به اختلال زبان

در نهایت بیشتر مراکز آموزشی مجبور هستند برای هر کودک از بعضی از انواع معیار های هنجار – مرجع به تناوب استفاده کنند تا تعیین کنند چگونه باید از خدمات گفتاردرمانی برای او استفاده شود. با در نظر گرفتن این دلایل اکثر گفتاردرمانگران در می یابند که حداقل در اولین مرحله از یک ارزیابی به ارزیابی های استاندارد به عنوان تکیه گاه احتیاج دارند. مسلّماً هنوز هم در استفاده از آزمون های استاندارد مشکلات واقعی وجود دارد، به خصوص اگر کودک از نظر رشدی خیلی کوچک و عمده ناتوانی او در حیطه ای مانند کاربردشناسی باشد که آزمون های بسیار کمی درباره آن وجود دارد یا کودکی باشد که دارای زمینه فرهنگی متفاوتی است. راه حل گفته شده در این متن آن است که گفتاردرمانگر برای ساختن یک آزمون بدون سوگیری لازم است با ویژگی های روان سنجی آشنا باشد. داشتن سطح بالایی از اعتبار و پایایی بی طرفانه بودن یک آزمون را نشان می دهد. بنابراین مسئولیت درمانگر بررسی بی طرفانه بودن و دقت آزمون های در دسترس و انتخاب آزمون هایی است که نزدیک ترین حالت را به معیار مورد نظر دارند. هر چه آزمون هایی که برای شناسایی اختلال زبان استفاده می شوند به این استانداردها نزدیک تر باشند، به همان میزان کمتر به ارزیابی های اضافی دیگر برای تشخیص اختلال نیاز پیدا می شود. بر عکس هر چه خصوصیات و امکانات آزمون ضعیف تر باشد، نیاز بیشتری به تایید نتایج و نمرات آن از سوی سایر آزمون ها یا اندازه گیری های هنجار – مرجع یا غیر رسمی دارد. تشخیص دقیق نوع اختلال گفتاری توسط فرد متخصص و گفتاردرمانی کودکان در روند درمان اختلال زبانی کودکان بسیار موثر می باشد.

خواب کودک یک ساله

میزان خواب کودک و نوزاد سالم یکی از مسائل تخصصی بوده که تحت تاثیر عوامل مختلفی هم قرار دارد و هم چنین مقدار خواب مورد نیاز کودکان و نوزادان نیز با هم متفاوت است، به عنوان مثال خواب کودک یک ساله، حدود 12 ساعت در روز می باشد اما یک نوزاد تازه متولد شده حدود 15 ساعت یا بیشتر در طول روز می خوابد. هنگامی که نوزاد را از بیمارستان به خانه می ­آورید، به طور متوسط روزانه پانزده ساعت و معمولاً به صورت منقطع در طول روز و شب می ­خوابد. نوزاد ممکن است تقریباً همیشه خواب باشد یا میزان خواب او به یازده ساعت یا کمتر تقلیل یابد. نوزاد ممکن است در ساعت ۲ صبح کاملاً هشیار باشد و حتی تا ساعت ۴ صبح اشتیاقی برای خوابیدن نداشته باشد. این جابه جایی روز و شب برای نوزاد غیر عادی نیست. در زمان بارداری جنین احتمالاً مدت زیادی در طول روز به علت تکان خوردن، بر اثر راه رفتن و حرکت کردن شما خوابیده است و سپس به محض دراز کشیدن شما در شب او بیدار و فعال می­ شده است. برای عملکرد بهتر، میزان خواب کودک و نوزاد سالم، از بزرگسالان بیشتر است. اما بعضی از کودکان به اختلال خواب دچار می شوند اما خوشبختانه اکثر مشکلات بی خوابی کودکان به عادت های خواب و رفتار های آن ها در طول شبانه روز مرتبط می شود، از این جهت با راهکار هایی مانند ماساژ خواب می توان به درمان بی خوابی کودک کمک کرد. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر، با در نظر گرفتن روش هایی برای درمان بی خوابی کودک و نوزادان، در غرب و شرق تهران مشغول فعالیت می باشد و رضایت همیشگی مراجعه کنندگان را به خود جلب می کند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید. اختلال خواب

وضعیت خواب نوزاد و خواب کودک یک ساله

شما تا به حال از طریق بروشورها اطلاعات فراوانی درباره خواب به دست آورده ­اید. در هر صورت تکرار توصیه های آکادمی آمریکایی متخصصان کودکان (AAP) در مورد به پشت خواباندن کودکان سالم، اهمیت فراوانی دارد؛ زیرا تحقیقات جدید نشان داده است که خواباندن کودک به پشت با کاهش سندرم مرگ ناگهانی نوزاد SIDS ارتباط دارد. بنابراین نوزاد خود را  به پشت بخوابانید؛ بعد از خواباندن به پشت، بهترین حالت برای نوزادان، خواباندن آنان به پهلو است. چنانچه نوزاد همیشه در یک وضعیت خوابانده شود، در سر و جمجمه نوزاد منطقۀ مسطحی ایجاد می­ شود که پلاژیوسفالی وضعیتی نامیده می ­شود. زمان خواب نوزاد وضعیت قسمتی از سر او را که با بالش در تماس است تغییر دهید. در طول روز در زمان بیداری گاهی او را روی شکم قرار دهید.

درمان بی خوابی نوزادان

می توانید به نوزادتان بیاموزید که بیداری در روز بسیار جالب توجه تر از بیداری در شب است. برای نوزادانی که در اتاق نوزادان بوده اند. روز و شب تفاوت کمی با هم داشته است. لامپ­ ها همیشه روشن بوده و نوزادان گریه می­ کرده اند و افراد بیست و چهار ساعت آنجا تردد داشته اند. در منزل شما می توانید روز و شب را از هم تفکیک کنید. سعی کنید در  بعد از ظهر هر دو ساعت یک بار نوزاد را از خواب بیدار کنید و هرگاه در طول روز بیدار است، اوقات خوبی برای او فراهم سازید و با او صحبت کنید. اسباب بازی­ های نوزاد را بیرون بیاورید. او را برای شنیدن صدای پرندگان از منزل بیرون ببرید یا به ملاقات کنندگان نشان دهید. برای درمان بی خوابی نوزاد و کودک خود، می توانید از روش هایی همچون کاردرمانی حسی استفاده کنید.

میزان خواب کودک و نوزاد

واقعیت این است که نوزاد عادی و متوسط، البته هیچ نوزادی واقعاً عادی و  وسط نیست، هر روز این مقدار خواهد خوابید:

-شانزده و نیم ساعت در هفته اول

-پانزده و نیم ساعت در ماه اول

-پانزده ساعت در سه ماه اول

-چهارده و نیم ساعت در شش ماه اول

-حدود چهارده ساعت در سال اول

در شب با نوزاد زیاد صحبت نکنید؛ جز یک لامپ چیزی در منزل روشن نکنید و با او بازی نکنید، حتی پوشک او را عوض نکنید، مگر اینکه کثیف یا بسیار خیس شده باشد. دیر یا زود اغلب نوزادان طولانی­ ترین دورۀ خواب خود – چهار یا پنج ساعت متوالی – را در طول شب خواهند داشت. البته احتمالاً لحظه ای که نوزادتان به خواب می رود، شما به رخت خواب نخواهید رفت؛ بنابراین باز هم خواب کافی نخواهید داشت. در پایان سومین ماه ،زندگی نوزاد باید بخش عمده ای از زمان خوابش را در شب سپری کند. اما متأسفانه هنوز این طور نیست. دوره خواب او هنوز این قدر طولانی نیست که شما احساس کنید به اندازه کافی خوابیده اید. به منظور درمان بیخوابی در کودکان می توان به کلینیک کاردرمانی دکتر صابر مراجعه کرد و از روش های مختلفی همچون ماساژ درمانی، کاردرمانی و… استفاده کرد.

تأثیر تغذیه پیش از خواب بر کیفیت خواب نوزاد

خواب کودک یک‌ساله تا حد زیادی تحت تأثیر تغذیه‌ای است که در شب دریافت می‌کند. انتخاب غذاهای سنگین یا دیرهنگام می‌تواند باعث اختلال در خواب شود. تغذیه سبک اما مقوی مانند موز، جو دوسر یا شیر گرم می‌تواند به تولید هورمون ملاتونین کمک کرده و به خواب آرام کودک کمک کند. همچنین زمان‌بندی وعده شام باید طوری تنظیم شود که بین آخرین غذا و زمان خواب حداقل ۴۵ دقیقه فاصله باشد. این فاصله باعث می‌شود که سیستم گوارشی کودک آرامش یافته و در بدو خواب فعالیت شفافی داشته باشد. در مقابل، مصرف خوراکی‌های شیرین یا پر ادویه می‌تواند باعث بیداری، بالا رفتن قند خون و در نهایت بی‌قراری کودک در شب شود. برای جلوگیری از این مسئله، والدین بهتر است در ساعات پایانی روز از تنقلات سبک و سرشار از تریپتوفان مانند موز، شیر کم‌چرب یا بیسکوییت‌های ساده استفاده کنند. علاوه بر تغذیه، دوغ یا آب ولرم بدون قند نیز می‌تواند به آرامش بیشتر دستگاه گوارش و خواب بهتر کودک کمک کند. ایجاد روتینی آرام – مانند یک لیوان شیر گرم، قصه کوتاه یا لالایی آرام قبل از خواب – نه‌تنها بدن کودک را برای خواب آماده می‌کند بلکه ذهن او را نیز از روز پرتحرک ترجیح می‌دهد به آرامش و استراحت. استفاده از عبارت‌هایی مانند «خواب راحت کودک یک‌ساله» و «تغذیه پیش از خواب نوزاد» در متن باعث بهبود سئو و ارتباط با مخاطبان هدف می‌شود.

نقش محیط خواب مناسب در تنظیم خواب کودک یک‌ساله

یکی از عوامل کلیدی برای خواب آرام نوزاد در سن یک‌سالگی، ایجاد محیط خواب مناسب است. اتاق خواب باید تاریک، ساکت و به دور از نور مستقیم باشد. استفاده از پرده‌های ضخیم و چراغ‌خواب با نور کم به تثبیت ساختار چرخه خواب کمک می‌کند. دمای اتاق نیز باید بین ۱۸ تا ۲۱ درجه سانتیگراد باشد تا کودک در دمای معتدل و راحت به خواب عمیق برسد. استفاده از تشک و ملحفه نرم و ضد حساسیت نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، چرا که پوست حساس کودک می‌تواند در تماس با مواد نامناسب تحریک شود و باعث بی‌خوابی شود. صدای سفید یا موسیقی ملایم مانند صدای آرام دریا یا باد نمی‌تواند ضمن کاهش اضطراب، حس امنیت را در زمان خواب برای کودک فراهم نماید. علاوه بر این، بهتر است محیط خواب کودک به عنوان تنها مکان خواب شناخته شود – یعنی اتاق بازی یا تلویزیون محل خواب نباشد. تنظیم محیط خواب مناسب باعث می‌شود که کودک با دیدن تاریکی و سکوت، ذهن خود را برای استراحت آماده کند. در صورتی که از وسایلی مثل اسپیکر یا تایمر خواب استفاده می‌کنید، تنظیم زمان مناسب برای خاموش شدن آن نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. ترکیب عبارت‌هایی نظیر «محیط خواب کودک یک‌ساله» و «تنظیم نور خواب نوزاد» در متن باعث جلب توجه موتورهای جست‌وجو به موضوع می‌شود.

سوالات متداول:

بهترین روش‌ها برای کمک به خواب راحت نوزاد و کودک چیست؟

ایجاد یک روتین منظم خواب مثل حمام گرم، قصه‌خوانی یا لالایی قبل از خواب بسیار مؤثر است. همچنین تاریک بودن اتاق، دمای مناسب، استفاده نکردن از وسایل الکترونیکی قبل از خواب، و ثابت نگه داشتن ساعت خواب و بیداری کودک می‌تواند کیفیت خواب را بهبود دهد.

آیا اختلال خواب کودکان می‌تواند بر رشد آن‌ها تأثیر بگذارد؟

بله. خواب کافی در رشد مغزی، افزایش حافظه، یادگیری و تقویت سیستم ایمنی کودک نقش کلیدی دارد. کمبود خواب باعث کاهش تمرکز، تحریک‌پذیری، مشکلات رفتاری و حتی تأخیر در رشد جسمی می‌شود. بنابراین درمان به‌موقع اختلال خواب اهمیت زیادی دارد.

اوتیسم و حس بویایی

اختلال اوتیسم عموما با رفتار های ارتباطی – کلامی تشخیص داده می شود اما طبق تحقیقات اخیر دانشمندان در حوزه اوتیسم، کودکان مبتلا به اوتیسم معمولا در حواس پنج گانه خود همچون حس بویایی تفاوت هایی با افراد عادی دارند. اختلال حس بویایی در کودکان اوتیسم شامل حساسیت بویایی بالا یا حساسیت بویایی پایین می باشد. اخلال پردازش حسی کودکان اوتیسم با روش های درمانی همچون اتاق تعدیل حسی، ماساژ درمانی و سنسوری روم قابل درمان می باشد. حس بویایی اولین حس است که در انسان شکل می ­گیرد. بعضی از بوهای خاص روی عاطفه، حافظه و اشتها اثر دارند. بعضی از کودکان با اختلالات طیف اتیسم به بوی عطر خاصی حساس هستند. ممکن است کودکی به شما بگوید که خیلی بوی خوبی دارید و کودک دیگر بگوید بدن شما چقدر بد بو است. اگر با کودک مبتلا به اختلالات اتیسم زندگی می‌کنید سعی کنید بوها را به حداقل برسانید. محصولات حمام، دئودورانت، محصولات مربوط به مو، آرایش و عطر و… بوی خاصی دارند. مرکز تخصصی توانبخشی اوتیسم دکتر صابر با سابقه بالا در زمینه درمان کودکان اوتیسم مبتلا به اختلال حس بویایی و درمان اختلال پردازش حسی کودکان اوتیسم با متد های تخصصی و به روز دنیا مشغول فعالیت می باشد.

مشکلات کودکان اوتیسم در حس بویایی

اگر کودک مشکل خواب دارد، در حمام رفتن مشارکت نمی‌ کند یا لباس نمی­ پوشد، ممکن است به دلیل بوی مربوط به این فعالیت ­ها باشد. ملافه یا لباس های شسته شده پاک کننده­ های قوی، شامپو و صابون بوی قوی دارند. اگر احساس می­ کنید که این مسائل منجر به ناراحتی کودک می­ شود باید از محصولات بدون بو استفاده کنید. البته به این مسئله باید اشاره بشود که امکان زندگی در دنیای بدون بو وجود ندارد. بنابراین کودک باید بوهای ناخوشایند را تجربه کند زیرا گاهی اوقات جلوگیری از این بوها غیر ممکن است. اگر شما عادت به خوردن قهوه دارید و ممکن است کودک از بوی ساطع شده از آشپزخانه خوشش نیاید، ایده ­هایی برای رفع این مشکلات ارائه می­ شود. با مراجعه به کلینیک کاردرمانی اوتیسم دکتر صابر و انجام مراحل کاردرمانی حسی اوتیسم برای رفع اختلال بویایی، رضایت همیشگی شما جلب می شود.

تمرینات درمانی اختلال حس بویایی

در مورد بو، رفتار و عادات خود را تغییر ندهید در عوض به موارد زیر توجه داشته باشید:

۱. به کودک توضیح دهید که در معرض بویی قرار خواهد گرفت که قبلاً‌برای او ناخوشایند بوده است و اگر توضیح شما اثری نداشت گام بعدی را انجام دهید.

۲. به کودک بگویید بوی ایجاد شده را باید برای مدت زمانی تحمل کند. از طریق اشاره به ساعت، یا تصویر پاستا یا سس مورد علاقه اطلاعات بیشتری به کودک بدهید.

3.از فعالیت یا وسیله خاصی که مورد علاقه کودک است می‌ توانید کمک بگیرید و به وی بگویید که می‌ تواند زمانی که با بو مواجه می‌ شود در فعالیت مورد علاقه خود درگیر شود. مثلاً خواندن کتاب مورد علاقه یا تماشای فیلم مورد علاقه نزدیک آشپزخانه، این مورد منجر به یک تجربه خوب همراه یا آن بو می‌ شود.

۴. توجه کودک را نسبت به بوی ناخوشایند معطوف نکنید. به صورت غیر کلامی به کودک بفهمانید که انتظار دارید گاهی اوقات چیزهایی که لذت‌بخش نیستند را تحمل کند. جلوگیری از تجربیات ناخوشایند غیر ممکن است به کودک خود آموزش دهید که نسبت به دنیای اطراف خود تطابق حاصل کند.

به غیر از موارد گفته شده با انجام مراحل کاردرمانی اوتیسم یا سایر درمان ها در کلینیک تخصصی تشخیص و درمان اوتیسم دکتر صابر می توانید مشکلات حس بویایی کودک مبتلا به اوتیسم خود را برطرف کنید.

چرا کودکان اوتیستیک نسبت به بوها واکنش شدید نشان می‌دهند؟

کودکان اوتیستیک اغلب واکنش‌های غیرمعمول و شدیدی نسبت به محرک‌های بویایی از خود نشان می‌دهند که ریشه در تفاوت‌های عصبی آن‌ها دارد. تحقیقات نشان می‌دهد مغز افراد طیف اوتیسم اطلاعات حسی را به گونه‌ای متفاوت پردازش می‌کند. سیستم بویایی آن‌ها ممکن است بسیار حساس (هایپرسمتیک) یا برعکس، کم‌حساس (هایپوسمتیک) باشد.

در کودکان با حساسیت بویایی بالا، حتی بوهای معمولی مانند عطر ملایم، مواد شوینده یا غذا می‌تواند باعث واکنش‌های شدید مانند اضطراب، پوشاندن بینی یا فرار از محیط شود. این واکنش‌ها ناشی از اختلال در یکپارچگی حسی است که در آن مغز قادر به فیلتر کردن و اولویت‌بندی محرک‌های محیطی نیست. جالب است بدانید برخی کودکان اوتیستیک برعکس، به بوهای خاصی جذب می‌شوند و ممکن است وسایل غیرخوراکی را بو کنند که این هم نشانه‌ای از تفاوت پردازش حسی است.

مدیریت این حساسیت‌ها نیازمند درک عمیق و ایجاد محیطی قابل پیش‌بینی است. والدین می‌توانند با شناسایی بوهای آزاردهنده و حذف آن‌ها از محیط زندگی، به کاهش استرس کودک کمک کنند. همچنین برنامه‌ریزی تدریجی برای مواجهه کنترل‌شده با بوهای مختلف تحت نظر متخصص کاردرمانی می‌تواند به تطابق پذیری بیشتر کودک بینجامد.

تأثیر رایحه‌درمانی بر آرامش کودکان اوتیستیک

رایحه‌درمانی به عنوان یک روش مکمل می‌تواند تأثیرات قابل توجهی در کاهش اضطراب و بهبود تمرکز کودکان اوتیستیک داشته باشد. اسانس‌های طبیعی مانند اسطوخودوس، پرتقال شیرین و بابونه به دلیل خواص آرامش‌بخششان اغلب در این روش استفاده می‌شوند. مطالعات نشان داده‌اند که رایحه‌های ملایم می‌توانند با تحریک سیستم لیمبیک (مرکز کنترل احساسات در مغز)، به کاهش تنش و بهبود کیفیت خواب کمک کنند. برای کودکان اوتیستیک، استفاده از رایحه‌های آشنا در محیط‌های جدید می‌تواند اثر آرامش‌بخشی داشته و به تطابق با موقعیت‌های ناآشنا کمک کند.

توصیه می‌شود این روش تحت نظر متخصص و با رعایت نکات مهم انجام شود:

-همیشه از روغن‌های طبیعی و با کیفیت استفاده کنید

-ابتدا با غلظت‌های بسیار کم شروع کنید

-واکنش کودک را به دقت زیر نظر بگیرید

-از رایحه‌های تند و محرک پرهیز کنید

-محیط را به خوبی تهویه نمایید

رایحه‌درمانی می‌تواند به عنوان بخشی از برنامه جامع یکپارچگی حسی، در کنار سایر روش‌های درمانی مورد استفاده قرار گیرد. ثبات و تکرار در استفاده از رایحه‌های انتخابی، تأثیرگذاری این روش را افزایش می‌دهد.

چگونه محیط خانه را برای کودک اوتیستیک با حساسیت بویایی آماده کنیم؟

آماده‌سازی محیط خانه برای کودک اوتیستیک با حساسیت بویایی یکی از مهم‌ترین اقدامات در جهت بهبود کیفیت زندگی و کاهش استرس‌های حسی اوست. کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است نسبت به برخی بوها بسیار حساس باشند و حتی بوهایی که برای دیگران ملایم یا خوشایند هستند، می‌توانند در آن‌ها احساس ناراحتی، اضطراب یا حتی واکنش‌های رفتاری منفی ایجاد کنند. بنابراین، اولین قدم شناسایی محرک‌های بویایی آزاردهنده برای کودک است. این محرک‌ها می‌توانند شامل بوی مواد شوینده قوی، عطرها، اسپری‌ها، بوی غذاهای خاص یا حتی بوی لباس‌های تازه شسته شده باشند. پس از شناسایی این محرک‌ها، بهتر است از محصولات بدون بو یا با رایحه بسیار ملایم استفاده شود.

تهویه مناسب خانه نقش مهمی دارد؛ استفاده از پنجره‌ها، دستگاه‌های تصفیه هوا و هواکش‌های قوی می‌تواند به کاهش بوهای آزاردهنده کمک کند. همچنین، آشپزی با درب بسته و روشن کردن هود هنگام پخت غذا نیز می‌تواند مؤثر باشد. استفاده از مواد طبیعی مثل جوش شیرین برای تمیزکاری یا خوشبوکننده‌های خانگی با ترکیبات گیاهی ملایم نیز پیشنهاد می‌شود. نکته مهم دیگر، حفظ یک روتین مشخص و قابل پیش‌بینی برای کودک است، چراکه تغییرات ناگهانی در بوها ممکن است احساس ناامنی ایجاد کند.

سوالات متداول:

1-آیا حساسیت بویایی در همه افراد اوتیستیک وجود دارد؟
خیر، شدت و نوع حساسیت‌های حسی در افراد اوتیستیک متفاوت است؛ برخی ممکن است بی‌تفاوت باشند و برخی بسیار حساس.

2-آیا تمرینات حسی می‌توانند به کاهش حساسیت بویایی کمک کنند؟
بله، تمرینات تعدیل حسی (Sensory Integration) توسط کاردرمانگر می‌توانند تحمل کودک به برخی بوها را به مرور زمان افزایش دهند.

تقویت توجه و تمرکز در کودکان

از بهترین روش ها برای تقویت توجه و تمرکز کودکان، بازی ها می باشند و نکته مهم برای اثر گذاری بیشتر بازی با کودکان، جذاب بودن آن می باشد. با توجه به سن کودک و هم چنین میزان کمبود توجه و تمرکز در او، از بازی های گوناگونی می توان استفاده کرد. توجه مداوم یا گوش به زنگی توانایی حفظ توجه به یک محرک منفرد یا یک تکلیف در دوره­ ای از زمان می ­باشد و بطور ذاتی با برانگیختگی در ارتباط است. بیشترین طول زمانی که فرد می­ تواند توجه خود را حفظ کند اغلب گستره­ ی توجه نامیده می­ شود. جهت درمان توجه و تمرکز در کودکان می توان از تمرینات کاردرمانی توجه و اتاق تاریک استفاده نمود. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر با درنظر گرفتن تمرینات متنوع برای تقویت توجه و تمرکز در کودکان و هم چنین روش های درمانی نشانه های عدم تمرکز در کودکان در غرب و شرق تهران فعالیت می کند.

سطح توجه مداوم حتی برای یک تکلیف متفاوت است. در رانندگی، توجه مداوم در دوره ­ای از زمان ما را قادر می­ کند تا جاده را بازبینی کرده و هر تغییری را که نیاز به عمل دارد تشخیص دهیم. هشدار محدوده­ ی مسیر خط­کشی شده یا حضور یک وسیله­ ی نقلیه توجه را تا سطح مورد نیاز برای تصمیم­ گیری و انتخاب پاسخ بالا می­ برد.

بهبود توجه و تمرکز در کودکان

عدم تمرکز و ناتوانی در حذف اطلاعات بیهوده توسط مغز، منجر به ایجاد یک سوال می‌گردد، چگونه ما ویژگی‌های موجودیت را انتخاب می‌کنیم و چه اتفاقی برای سایر داده‌‌ها می‌افتد؟ آزمایشات انجام گرفته در ۱۹۵۰ به این سوال با بررسی پدیده‌ی Cocktail party پاسخ می‌دهد. آزمودنی‌ها با دو جریان متفاوت گفتاری مواجه شدند، هرکدام با یک گوش، بوسیله هدفون از آزمودنی‌ها خواسته شد تا فقط به یک کانال از طریق تکرارکردن آن چه می‌شنوند گوش فرا دهند. زمانی که از نظر فیزیکی بین صدا‌ها تفاوت وجود داشت، برای مثال جنسیت گوینده یا شدت صدا، آزمودنی‌ها قادر بودند تا به پیام شنیداری انتخاب شده گوش فرا دهند و آن چه را که شنیده‌اند تکرار کنند. زمانی که هر دو جریان صدا‌های یکسانی داشت، سخت بود تا معنای دو پیام را از هم افتراق دهند. این آزمایشات اولیه پیشنهاد داده است که انتخاب، بعد از ذخیره‌ی موقت و قبل از پردازش معنایی صورت می‌گیرد.

آزمایشات بعدی برخی از یادآوری‌ها را از کانالی که مورد توجه قرار نگرفت توضیح داده‌اند، در واقع این اطلاعات فیلتر نشده‌اند اما به آن‌ها توجه شده است، مثل کم کردن صدای یک رادیو یا تلویزیون. پیام اصلی از طریق سایر اطلاعاتی که مورد توجه قرار گرفته‌اند، بدست آمده است. سطح پردازش اطلاعاتی که مورد توجه قرار نگرفته‌اند ممکن است به این که آیا مربوط‌ اند یا نامربوط و به بار درکی آن‌ها در آن زمان وابسته باشد. زمانی که بار درکی پایین است، ظرفیت توجه بیشتری در دسترس است. به مثال مهمانی برگردید، زمانی که محرک موجود خسته کننده باشد، توجه می‌تواند بر سایر مکالمات در اتاق معطوف شود.

توجه انتقالی و تقویت توجه در کودکان

توجه انتقالی، توانایی انتقال توجه بین دو یا چند محرک یا تکلیف می­ باشد. تمرکز توجه ما دائماً با ویژگی­ های محیط و تکلیفی که انجام می­ دهیم تغییر می­ کند. ما توجه مان را به مکان­ های مختلف- به محرک­ های موجود در اتاق یا در خیابان به اشیا و به افراد و بدنمان هدایت می­ کنیم. این نوع از توجه به توانایی تغییر تمرکز بین تکلیف در یک روش تطابق یافته و انعطاف­ پذیر با نیازهای شناختی مختلف وابسته است. توجه انتقالی در پاسخ به یک محرک محیطی، که ممکن است یک صدا یا نور یک تصویر در حال حرکت در محیط میدان بینایی باشد، رخ می­ دهد. صدای غیرمنتظره، حرکت رفلکسی سر را به سمت منبع صدا تحریک می­ کند. در بینایی، توجه توسط حرکت تصویر و حرکت چشم­ ها در مسیری که به سمت تصویر می ­رود با تمرکز روی فرورفتگی رتینا تحریک می ­شود. این انتقال­ های سریع توجه به یک مکام جدید خودکار هستند و می­ توانند با یا بدون حرکات چشم اتفاق بیفتد. زمانی که توجه به یک مکان جدید انتقال می ­یابد، پردازش «بالا به پایین» توجه را در آن مکان حفظ می­ کند. انتقال­ هایی که بر پایه ­ی شی هستند، در عملکرد تکلیف با اشیاء مختلف رخ می­ دهد. حتی حرکت ساده ­ی ریختن آب از کتری به داخل فنجام شامل توجه به کتری و سپس انتقال توجه به فنجان می ­باشد. در برخی شرایط، انتقال توجه مخفی رخ می ­دهد، برای مثال زمانی که درسینما به فردی که دیر رسیده بدون حرکت چشم­ ها از پرده راه می دهیم. بررسی انتقال توجه در سه مرحله توصیف شده است: عدم درگیر شدن، انتقال و درگیری شدن، که نواحی مختلف مغز درگیری می­ باشند. فقدان آشکار انتقال توجه در افرادی که آسیب مغزی دارند ممکن است به عنوان حرکات تصادفی چشم، یک نگاه ثابت و عدم توانایی برای انجام حرکات ارادی چشم بروز کند، یا سبب انعطاف ناپذیری شناختی، بسته به وسعت و مکان ضربه گردد. با انجام روش های کاردرمانی و تقویت توجه و تمرکز در کودکان می توان به تقویت توجه انتقالی کودک نیز کمک کرد.

چند تکلیفی و درمان عدم تمرکز

توجه تقسیم شده، توانایی توجه به دو یا چند محرک یا تکلیف در یک زمان می­ باشد، که اغلب به عنوان چند تکلیفی از آن یاد می­ شود. در زندگی روزمره، ما اغلب بیشتر از یک کار را در یک زمان انجام می­ دهیم. چند تکلیفی، ویژه زندگی در محل کار و خانه برای بیشتر افراد می­ باشد. در این مورد، ما باید توجه­ مان را بین دو یا چند فعالیت رقیب تقسیم کنیم. تکالیفی که توسط شبکه­ های مغز در مناطق اناتومیکی نزدیک تنظیم می­ شوند، با هرکدام از تکالیفی که توسط نواحی فضایی کنترل می­ شوند تداخل خواهند داشت، که بعنوان فرضیه ­ی فاصله­ ی عملکردی شناخته شده است، که نشان می­ دهد توجه نامحدود می­ باشد و بنابراین در هر زمانی در حال رقابت می باشد. آن­هایی که تئوری­ های ظرفیت را حمایت می­ کنند، پیشنهاد کرده ­اند که مغز پردازنده­ های گوناگونی دارد که می ­تواند به انواع مختلف محرک­ های وارد شونده سازمان­دهی گردند. اگر دو تکلیف به منبع یکسان وابسته باشند، عملکرد هریک یا هر دو در پدیده­ی تداخل کاهش می­ یابد. با این حال، اگر منابع پردازشی مختلف برای هر تکلیف مورد استفاده قرار گیرند، با هم تداخل نمی­ کنند و عملکرد تکالیف دوگانه زمانی که هرتکلیف به تنهایی تکمیل شود، می ­تواند خوب باشد. روش های درمانی مختلفی برای تقویت توجه چند تکلیفی یا همان توجه تقسیم شده وجود دارد که به کودک در تقویت توجه و تمرکز نیز کمک می کند.

توجه تقسیم شده

بیشتر مطالعات اخیر بر روی عملکرد رانندگی، حمایت این یافته­ ها را آشکار ساخته است، که پیشنهاد می­ دهند عملکرد رانندگی به ماهیت تکلیف دوگانه وابسته است، شامل درجه­ ای که آن­ ها همان مدالیته­ ی حسی و سطح نیاز توجهی را تقسیم می ­کنند. برای مثال، مکالمات مسافران بر روی رانندگی مؤثر نمی­ باشد. با این حال، استفاده از گوشی موبایل و نوشتن پیامک به طور پیشروند ه­ای تاثیر مشخصی روی عملکرد می­ گذارد. مکالمات رانندگان با گوشی موبایل بی­ توجهی را نشان داده و نسبت به راننده ­ای که در مکالمات تلفن همراه درگیر نمی ­شود کمتر از 50 درصد اطلاعات در محیط پردازش می­ شوند. توانایی انجام چند تکلیف یک مهارت پسندیده می­ باشد، که منجر به بهبود کارایی می­ گردد. شواهد نشان می ­دهد که نگرش­ هایی به سمت چند تکلیفی وجود دارد، و ارزش­ آن­ ها که به بافتار و فعالیت ­هایی که ممکن است استفاده شوند، بستگی دارد. Phil Cooke، در یک نقد از چندتکلیفی، پیشنهاد کرد که یکی از موارد ارزشمند در قرن 21، توجه تقسیم نشده خواهد بود. برخی فرضیات رایج این ادعا را دارند که افراد محقق بیشتر یا کمتر از دیگران در چندتکلیفی مهارت دارند، و این سؤال مطرح می­شود که چگونه افراد با هم تفاوت دارند. این تفاوت­ ها ممکن است توسط تاثیر تمرین شرح داده شود، چرا که با تکرار تکلیف، عملکرد برای تکالیف پیچیده و ساده مانند خواندن در حین نوشتن دیکته بهبود می ­یابد. گزارش تکالیف کاری پیچیده این مسئله را مطرح کرده است که متخصصان آموزش دیده مثل خلبان­ ها در چند تکلیفی مهارت دارند به خاطر این که آن­ ها در اجرای تکالیف به طور وسیعی تجربه دارند. یک توضیح دیگر اغلب تفاوت در عملکرد چند تکلیفی را ارائه داده است که مربوط به جنسیت می ­باشد. Mantyla در سال 2013 این مسئله را مطرح کرد، که یافته­ های وی فرضیات ظرفیت بالای زنان را برای انجام تکالیف چندگانه حمایت نمی­ کند. شرایط تحقیقات بیرونی، ممکن است این نتایج را نفی کنند. یافته­ های Schneider  و Offier در سال 2011، در مورد این که مادرهای در مقایسه با پدرها در هفته 10 ساعت بیشتر صرف انجام مهارت­ های چند تکلیفی می­ کنند، و آن که این مهارت­ ها با کارهای خانه و مراقبت از کودک در ارتباط هستند، ممکن است اختلاف این تکالیف خاص را نشان دهد.

سیستم های توجهی و تقویت تمرکز

خلاصه برای برخی فعالیت­ ها آشکار است که چند تکلیفی تأثیر معناداری روی عملکرد ندارد، در حالی که برای دیگران می­ تواند بشدت عملکرد را مختل سازد. این مسئله به نواحی آناتومیکال درگیر در تکالیف، ظرفیت اخیر و نیازهای سیستم توجهی وابسته می ­باشد. به نظر می­ رسد که عملکرد می­ تواند توسط تأثیر یک تمرین در حالی که تلاش توجهی لازم است تعدیل  گردد. تاکنون بر اجزای مختلف توجه و پایه­ ای بودن آن برای تمام عملکردهای شناختی تأکید شد. روانشناسان نقش توجه را در شناخت از پایان قرن نوزدهم در زمانی که William James بین دو نوع توجه تفاوت قائل شد در نظر دارند. روش فعال شامل پردازش «بالا به پایین» وابسته به اهداف و انتظارات فرد می باشد، و روش غیرفعال، واکنش به محرک­ های خارجی در یک شیوه ­ی «پایین به بالا» است. بسیاری از تحقیقات در مورد توجه، این مسئله را مورد توجه قرار داده ­اند که ما چگونه محرک ­ها را تشخیص داده و به آن­ ها در محیط بیرونی پاسخ می­ دهیم. شما می توانید با انجام روش های مختلف درمانی به تشخیص محرک ها پاسخ داده و آن ها را تقویت کنید و هم چنین به تقویت تمرکز کمک کنید.

تمریناتی در زمینه کاردرمانی بیش فعالی و توجه و تمرکز در کودکان

رادیو را در اتاق قرار دهید، یک متن بخوانید و یادداشت‌هایی راجع به آن بنویسید. هر موردی در رادیو که توجه شما را جلب کرده و حواس شما را از کارتان پرت می‌کند را یادداشت کنید. آیا آن یک صدای غیرمعمولی می‌باشد؟ یا یک صدای آشنا در رادیو است؟ تجربه شما چگونه با تئوری‌های توجه انتخابی شنیداری مرتبط می‌شود؟

توجه انتخابی در جهان بینایی، مکانیسمی ‌‌است که نظرکردن، به دیدن تبدیل می‌کند. یک مثال از این مسئله، اسکن‌کردن قفسه سوپر مارکت برای پیدا کردن یک پاکت مخصوص حبوبات است، که ما آن‌هایی را که شبیه نمی‌باشند نادیده می‌گیریم و می‌توانیم به طور انتخابی به پاکتی که می‌خواهیم بخریم توجه کرده و آن را تفسیر کنیم. مفسر‌های مختلف از این که توجه به علت محدودیت‌های بسیار در ظرفیت‌مان جهت پردازش اطلاعات بینایی، انتخابی می‌باشد حمایت کرد‌ه‌اند که منجر به مفهوم رقابت محرک‌ها برای منابع محدود می‌شوند. شواهدی در انسان‌ها برای رقابت عصبی با استفاده از FMRI یافت شده است، که محرک‌های مختلف بینایی هم بطور متوالی و هم هم‌زمان وجود دارند. مطالعات مختلف نشان داد که بازنمود‌های هم‌زمان، پاسخ‌های ضعیفی را نسبت به بازنمود‌های متوالی تحریک می‌کنند که علت آن رقابت بین آن‌ها می‌باشد.

سوالات متداول:

1-چه بازی‌ها و فعالیت‌هایی برای تقویت توجه و تمرکز مفید هستند؟
بازی‌هایی که نیاز به تمرکز و تفکر دارند، مانند پازل‌ها، بازی‌های حافظه، و لگو، می‌توانند به تقویت توجه و تمرکز کمک کنند. فعالیت‌های حرکتی مانند یوگا، شنا، یا بازی‌های تعادلی نیز می‌توانند مفید باشند. این فعالیت‌ها نه تنها توجه را بهبود می‌بخشند، بلکه هماهنگی حرکتی و مهارت‌های شناختی را نیز تقویت می‌کنند.

2- آیا ورزش می‌تواند به بهبود توجه و تمرکز کمک کند؟
بله، ورزش منظم به افزایش جریان خون به مغز و بهبود عملکرد شناختی کمک می‌کند. فعالیت‌های بدنی مانند دویدن، شنا، یا یوگا می‌توانند به کاهش استرس، افزایش انرژی، و بهبود تمرکز کودکان کمک کنند. ورزش همچنین باعث ترشح اندورفین می‌شود که به بهبود خلق و خو و کاهش بی‌قراری کمک می‌کند.

مشکلات سالمندان| کاردرمانی سالمندان| گفتاردرمانی سالمندان| توانبخشی سالمندان غرب و شرق تهران

فرایندهای توانبخشی همچون کاردرمانی و گفتاردرمانی برای تمامی سنین از کودک و نوزاد گرفته تا فرد کهن سال و مسن مورد استفاده قرار می گیرد. به طور کلی درباره سالمندان می توان گفت که اگر سالمندان در استقلال عملکرد های شان با مشکل رو به رو شده یا به کمک نیازمند اند، توانبخشی سالمندان می تواند گزینه بسیار خوبی برای از بین بردن مشکلات سالمندان باشد. ضعیف بودن معمولاً به ترکیبی از شرایط مربوط می‌ شود که در آن فرد قادر به انجام فعالیت‌ های عادی زندگی روزمره به صورت مستقل نیست. برخی از افرادی که سالخورده هستند ممکن است از نظر جسمی ضعیف به نظر برسند اما این‌طور نیست. ظاهر می‌ تواند فریب‌ دهنده باشد. عملکرد چیزی است که ضعیف بودن یا نبودن را تعیین می‌ کند. این احتمال که ما ممکن است بر اساس ظاهر در مورد سطح فعالیت بدنی و توانایی یک سالمند نظر دهیم، می‌ تواند فریبنده باشد. کلینیک تخصصی توانبخشی دکتر صابر، بهترین مرکز درمان سکته مغزی در تهران، با انجام خدمات کاردرمانی سالمندان در منزل و گفتاردرمانی سالمندان به این افراد کمک های شایانی می نماید. این کلینیک شامل دو مرکز تخصصی در غرب و شرق تهران می باشد و با امکانات مختلفی نظیر مکانوتراپی و کاردرمانی جسمی در جهت بهبود وضعیت تعادلی و قدرت عضلانی سالمندان فعالیت می نماید.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

ضعف و مشکلات سالمندان

باید بدانید که همه‌ی ضعف‌ ها مزمن یا طولانی‌ مدت نیست. برخی از افراد به دلیل جراحی یا بیماری خود را در وضعیتی ضعیف می‌ بینند. هنگام بهبودی، ضعف ممکن است کاهش یابد یا ناپدید شود. همچنین ممکن است افراد با افزایش فعالیت بدنی، ضعف را کاهش دهند. تحقیقات تأکید کرده‌ اند که فعالیت بدنی باعث تقویت قدرت، تعادل، هماهنگی و آمادگی قلبی عروقی حتی در افراد ضعیف و مسن‌ تر می‌ شود. به ویژه مشخص شده است که تمرینات مقاومتی به افراد دچار ضعف بدنی (در شرایط جسمی ضعیف یا متوسط ناشی از سبک زندگی بی‌تحرک) کمک می‌ کند. ضعف عضلات اسکلتی فرد را بیشتر در معرض خطر افتادن قرار می‌ دهد. این افتادن می‌ تواند منجر به شکستگی استخوان‌ ها و بستری شدن در بیمارستان شود. تمرینات تقویتی و کششی (به خصوص تمرین‌های تعادل ویژه) به حفظ تعادل و دامنه حرکت کمک می‌ کند و در بسیاری از مطالعات برای پیشگیری از افتادن توصیه می‌ شود. خستگی حوزه دیگری است که ممکن است در درک شخص به عنوان ضعف نقش داشته باشد. بزرگسالان مسن اغلب به ما می‌ گویند که دچار خستگی می‌ شوند و انرژی لازم برای ورزش یا انجام فعالیت‌ های خاص زندگی روزانه را ندارند. در ارزیابی یک فرد، باید تمام این عوامل را در نظر بگیرید. بسیاری از اختلالات شایع می‌ توانند بر انرژی تأثیر بگذارد و احساس خستگی ایجاد کنند. با انجام خدمات کاردرمانی سالمندان و گفتاردرمانی سالمندان یا به طور کلی توانبخشی سالمندان در منزل، می توان از شدت ضغف آن ها کم کرد.

دلایل مشکلات سالمندان

ضعیف اصطلاحی است که می‌تواند هر کسی را از جوان و پیر توصیف کند. دلایل ضعف در افراد متفاوت است. دلایل ضعیف که معمولاً موارد زیر را شامل می‌شود:

• وضعیت پزشکی
• از دست دادن یک یا چند حس
• یک اختلال مزمن
• یک اختلال مزمن به همراه یک بیماری جدید
• تشخیص پزشکی
• تغییرات نامطلوب در سیستم اسکلتی عضلانی
• مسائل روان‌شناختی
• سارکوپنی (از دست دادن توده عضلانی)
• سن بالا
• عدم تعادل تغذیه‌ای
• معلولیت‌های شناختی
• عدم تحرک بدنی

نقش انگیزه در کاردرمانی سالمندان

انگیزه نقش مهمی در انجام فعالیت‌ های گوناگون دارد. صرف توصیه به انجام فعالیت‌ های فیزیکی نمی‌ تواند منجر به بهبود و افزایش میزان فعالیت‌ های فیزیکی و مشارکت در جامعه شود. خود انگیزه یک عامل ایستای مشخص و یک ویژگی شخصیتی فردی نیست. انگیزه خود از عوامل گوناگونی تشکیل شده است. برخی از پژوهشگران فرمولی را برای انگیزه توصیه کرده‌اند. این فرمول از چهار قسمت تشکیل شده است که همه‌ی چهار قسمت به وسیله‌ی آموزش، تجربه و هدایت مؤثر قابل تغییرند. به وسیله‌ی مشخص کردن عوامل خطر و تغییر این عوامل می‌ توانید میزان ترک جلسات درمان و پیگیری نکردن جلسات درمان را کاهش دهید. وجود روحیه و انگیزه کافی در سالمندان، علاوه بر فعالیت های توانبخشی سالمندان، به آن ها در درمان سریع تر کمک می کند.

نیازهای ویژه و مشکلات سالمندان

یک شرکت کننده ممکن است یک یا چند نیاز ویژه داشته باشد که هنگام ترکیب، وضعیتی ضعیف ایجاد می‌ کنند. به عنوان مثال،‌ ممکن است یک شرکت‌کننده به دلیل سن 98 سالگی و وضعیت جسمی نامساعد، ضعیف باشد. هر کسی، جوان یا پیر بتواند نیاز های ویژه‌ ای داشته باشد. یک نیاز خاص می‌ تواند موقت یا دائمی باشد. اصطلاح خاص نشان می‌ دهد که درمانگر قبل از شروع برنامه‌ی مداخله‌ ای برای آن شخص باید بداند که اختلال یا محدودیت فرد چیست. برخی نیاز های ویژه به شرح زیرند:

• اختلال پزشکی
• اختلالات حسی (از دست دادن بینایی، از دست دادن شنوایی، از دست دادن حس لمس)
• مشکلات ارتباطی از جمله آفازی (از بین رفتن یا کاهش توانایی صحبت کردن، درک، خواندن یا نوشتن) و موانع زبانی
• اختلالات شناختی
• سبک زندگی بی‌ تحرک
• سارکوپنی

یک نیاز ویژه می‌ تواند شامل موارد زیر باشد:

• تجهیزات پزشکی خاص (به عنوان مثال: اکسیژن، IV)
• حمایت عاطفی ناشی از مسائل بهداشت روان (مانند افسردگی)
• داروهای خاص
• تجهیزات خاص یا
• کمک‌های بدنی با حرکت

همان‌ طور که یک جلسه کاردرمانی جسمی یا کاردرمانی ذهنی را اداره می‌ کنید، حتماً این نیازها و ترکیب آن‌ ها را در خاطر داشته باشید. به عنوان مثال: بیماری که مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه است، ممکن است در صورت شروع به احساس کلاستروفوبیک نیاز به فضایی داشته باشد که در آن اکسیژن در دسترس باشد. یا یک فرد که دچار سکته‌ی مغزی شده و مبتلا به آفازی است باید در نزدیکی شما قرار گیرد تا بتوانید به راحتی با نشانه‌ های دیداری و کلامی ارتباط برقرار کنید. برای کم کردن میزان نیاز های ویژه سالمندان و از بین بردن ضعف آن ها می توان از خدمات کاردرمانی سالمندان یا گفتاردرمانی سالمندان در منزل و… بهره برد.

تأثیر داروها و توانبخشی سالمندان 

همه‌ی داروها عوارض جانبی دارند که می‌ تواند بر توانایی شرکت‌ کنندگان در مشارکت کامل یا ایمن در فعالیت فیزیکی تأثیر بگذارد. مطالبی وجود دارد که باید در موارد داروها،‌ سالمندان بیمار و بزرگسالان دارای نیاز های ویژه بدانید. افراد مسن و سالمندان بیمار نسبت به سایر گروه‌ های سنی دارو های بیشتری مصرف می‌ کنند. بسیاری از آن‌ها 6 تا 8 دارو مصرف می‌ کنند. اگرچه ویتامین‌ ها دارو نیستند، اما در برخی دسته‌ بندی‌ ها ممکن است به عنوان دارو حساب شوند، بنابراین تعداد دارو ها می‌ تواند به روزانه 10 تا 12 عدد برسد. برخی از دارو ها مانند آنتی‌ بیوتیک‌ ها به صورت کوتاه‌ مدت مصرف می‌ شوند؛ اما سایر دارو ها ممکن است به صورت طولانی‌ مدت و برای اختلالات مزمن مانند دیابت، آرتروز، سکته‌ی مغزی و مشکلات قلبی مصرف شوند. همه‌ی دارو ها پتانسیل عوارض جانبی دارند و مصرف چندین داروی روزانه در کنار هم می‌ تواند فرد را در معرض خطر بیشتری برای بروز عوارض جانبی قرار دهد. افراد مسن و سالمندان ضعیف، متابولیسم کندتری دارند، بنابراین دارو ها برای مدت زمان طولانی‌ تری در سیستم بدنی‌ آن‌ ها باقی می‌ مانند. علاوه بر این، درصد زیادی از دارو ها دارای عوارض جانبی مانند سرگیجه و سردرگمی هستند. این دارو ها و عوارض جانبی بر توانایی سالمند در فعالیت، تعادل،‌ پیاده‌ روی ایمن و در بعضی مواقع، درک جهت‌ ها تأثیر می‌ گذارند. درمانگر باید بداند که یک شرکت‌ کننده چه نوع دارو هایی مصرف می‌ کند. به عنوان مثال: دسته دارو های روان (داروهای ذهنی،‌ خلقی و رفتاری) دارای عوارض جانبی قابل توجهی هستند که باید از نزدیک مورد بررسی قرار گیرند. چهار نوع داروی روان وجود دارد:

• داروهای ضد افسردگی
• ضد روان‌پریشی
• ضد اضطراب
• آرام‌بخش‌ها

وقتی فرد بیش از یکی از این دارو های مربوط به روان را مصرف ‌کند، خطر افتادن بیشتر می‌ شود.

تاثیر فعالیت بدنی منظم بر مشکلات سالمندان

شواهد رو به رشدی مبنی بر این‌که فعالیت بدنی منظم خطر ابتلا به بیماری‌ ها و بیماری‌ های مزمن متعدد از جمله بیماری‌ های قلبی عروقی،‌ فشار خون بالا، دیابت نوع 2، پوکی استخوان،‌ چاقی، سرطان روده بزرگ، سرطان پستان، اختلال شناختی، اضطراب و افسردگی و سکته‌ی مغزی را کاهش می‌دهد، وجود دارد. قبل از شروع نگاه دقیق‌تر به 14 حوزه‌ی بیماری‌ های گوناگون، به یاد داشته باشید که ممکن است برخی بیماران دارای اختلالات پزشکی و نیاز های خاص باشند. بسیاری از این موارد، مواردی هستند که ما آن را اختلالات نامرئی می‌ نامیم مانند: پوکی استخوان، مشکلات قلبی، دیابت، افسردگی، تعویض مفصل ران یا زانو، فشار خون بالا و غیره. این به آن معنی است که برخی از افراد دچار چندین نوع بیماری هستند. به عنوان مثال سالمندی که دچار سکته‌ی مغزی است، ممکن است به پوکی استخوان هم دچار باشد. یکی از راه‌ حل‌ های مناسب برای این مسئله بررسی کامل و با جزئیات پرونده‌ی پزشکی بیمار و پرسش از وی و خانواده‌اش در مورد عوامل و بیماری‌ های زمینه‌ ای است. در کنار توانبخشی سالمندان می توان از فعالیت های بدنی منظم و روزمره برای پیشرفت هر چه بهتر و سریع تر این افراد، بهره برد.

اوتیسم و حس بینایی

علت اصلی بروز اختلال اوتیسم هنوز مشخص نیست بنابراین علت ایجاد مشکلات و اختلالات بینایی در کودکان اوتیسم نیز ناشناخته است. اما مشکلات بینایی در کودکان اوتیسم مشکلی شایع در بین این کودکان است. از جمله مشکلات بینایی کودکان اوتیسم به مشکلات هماهنگی بینایی محیطی و مرکزی، بینایی دفاعی، مشکلات پردازش بصری فضایی، اختلالات حرکتی چشم می توان اشاره کرد. بینایی بعضی از کودکان با اختلالات طیف اتیسم بسیار حساس است. این دسته از کودکان بیشتر از طریق بینایی یاد می‌ گیرند و اطلاعات دیداری را خیلی خوب دریافت می‌ کنند. توجه آن ها به جزئیات بینانی معطوف است مثلاً نگاه کردن به نور در حال انعکاس در غبار. مرکز تخصصی توانبخشی اوتیسم دکتر صابر،حرفه ای ترین مرکز اوتیسم تهران، با در نظر گرفتن کاردرمانی حسی و اتاق بینایی در کنار کاردرمانی اوتیسم و گفتاردرمانی اوتیسم، برای درمان مشکلات حسی کودکان اوتیسم و هم چنین درمان بیش حسی اتیسم به درمان کودکان اوتیسم می پردازد.

نقاط قوت بینایی کودکان اوتیسم

نقاط قوت بینایی کودکان اوتیسم اگر به طور صحیح جهت‌ دهی شود، مفید خواهد بود. در زمان انتخاب لباس برای خودتان یا کودک و یا در زمان تغییر دکوراسیون منزل باید به محیط دیداری توجه داشته باشید. بی­ نظمی و درهم بر هم بودن ممکن است حواس کودک را پرت کند و ممکن است منجر به این شود که کودک نداند بایستی به چه چیزی توجه داشته باشد. به طوری که ممکن است به همه عناصر چیزی بدون اولویت بندی نگاه کند. لکه روی میز شاید توجه کودک را بیشتر از لیوان شیر و وسایل دیگر که جلوی اوست به خود جلب کند. شما در شناخت و درک کودک از دنیای اطراف خود نقش مهمی دارید. با مراجعه به کلینیک کاردرمانی دکتر صابر می توانید از فرایند های درمانی برای درمان بیش حسی اتیسم کودک خود و درمان مشکلات حس بینایی بهره مند شوید.

مشکلات حسی اوتیسم

گزارش شده است که کودکان با اختلالات طیف اتیسم می‌ توانند ذرات ریز و با حرکت سریع مربوط به لامپ های فلورسنت را ببینند. این مورد می‌ تواند در مدرسه مشکل ساز باشد. بنابراین به نور محیط توجه داشته باشید. وسایل آویزان از سقف در کلاس نیز به دلیل متحرک بودن مشکل‌ ساز هستند زیرا توجه کودک به معلم را مختل می‌ کند. از طرفی حرکات وسایل غیر قابل پیش ­بینی بوده و حواس کودک را پرت می‌ کند. کودکان با اختلالات طیف اتیسم حس خوبی نسبت به نظم و قابل پیش بینی بودن دارند. از موارد دیگر که به آن توجه شود بهتر خواهد بود، تعقیب بینایی است. یعنی توانایی تعقیب حرکات اشیا بدون حرکت سر و گردن و تنه. برای ارزیابی این مهارت وسیله مورد علاقه کودک را در فاصله یک متری از وی نگه دارید. سپس وسیله را به طرفین، بالا و پایین، دور و نزدیک و مسیر دایره­ ای حرکت دهید. کودک باید بدون حرکت گردن و تنه شی مورد نظر را از طریق چشمانش تعقیب کند. در صورت مشکل به متخصص مربوطه مراجعه کنید. با مراجعه به متخصص و تشخیص اوتیسم کودک خود، از مشکلات حسی کودک تان کاسته شده و اعتماد به نفس او افزایش می یابد.

تأثیر اوتیسم بر پردازش بینایی

افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) اغلب تفاوت‌هایی در پردازش بینایی دارند که می‌تواند نحوه درک آنها از جهان اطراف را تحت تأثیر قرار دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که مغز افراد اوتیستیک ممکن است اطلاعات بصری را به شیوه‌ای غیرمعمول پردازش کند، که این امر منجر به تجربیات متفاوتی از دیدن محیط می‌شود.

1)تفاوت در پردازش جزئیات و کلیات

برخی مطالعات اشاره دارند که افراد اوتیستیک تمایل به پردازش جزئی‌نگرانه دارند، یعنی به جای دیدن یک تصویر کلی، روی بخش‌های کوچک و جزئیات تمرکز می‌کنند. این ویژگی می‌تواند در برخی موارد مفید باشد (مثل تشخیص الگوهای پیچیده)، اما گاهی باعث می‌شود درک تصاویر پیچیده یا شلوغ برایشان دشوار شود.

2)حساسیت به نور و حرکت

بسیاری از افراد اوتیستیک حساسیت غیرعادی به نور (فتوفوبیا) یا حرکت سریع اجسام دارند. نورهای فلورسنت، صفحه‌نمایش‌های پرنور یا حتی نور طبیعی خورشید ممکن است برایشان آزاردهنده باشد. همچنین، برخی در دنبال کردن اجسام متحرک مشکل دارند، که می‌تواند بر مهارت‌هایی مانند خواندن یا ورزش تأثیر بگذارد.

3)تفاوت در تماس چشمی

یکی از نشانه‌های رایج در اوتیسم، اجتناب از تماس چشمی است. تحقیقات نشان می‌دهد که این رفتار ممکن است به دلیل اضافه‌بار حسی باشد، نه لزوماً عدم علاقه به ارتباط اجتماعی. برای برخی، نگاه کردن به چشمان دیگران می‌تواند بسیار تحریک‌کننده یا حتی دردناک باشد.

4)پردازش تأخیری در بینایی

در برخی موارد، مغز افراد اوتیستیک ممکن است اطلاعات بصری را با تأخیر پردازش کند، که باعث می‌شود واکنش آنها به محرک‌های بینایی کندتر از حد معمول باشد. این موضوع می‌تواند در موقعیت‌های سریع (مثل عبور از خیابان یا ورزش) چالش‌برانگیز باشد.

درک این تفاوت‌ها به والدین، مربیان و درمانگران کمک می‌کند تا محیطی مناسب‌تر برای افراد اوتیستیک فراهم کنند و از روش‌های آموزشی متناسب با سبک پردازش بینایی آنها استفاده نمایند.

چالش‌های بینایی در افراد اوتیستیک

افراد مبتلا به اوتیسم اغلب با چالش‌های بینایی منحصر به فردی روبه‌رو هستند که می‌تواند بر یادگیری، ارتباطات و زندگی روزمره آنها تأثیر بگذارد. این چالش‌ها معمولاً ناشی از تفاوت در پردازش حسی و حساسیت‌های غیرمعمول است.

-حساسیت به نور (فتوفوبیا)

بسیاری از افراد اوتیستیک نسبت به نورهای روشن، سوسوزن یا فلورسنت واکنش شدید نشان می‌دهند. این حساسیت می‌تواند باعث سردرد، اضطراب یا حتی رفتارهای اجتنابی شود. برای کاهش این مشکل، استفاده از عینک‌های آفتابی مخصوص، تنظیم نور محیط و کاهش منابع نور زننده توصیه می‌شود.

-مشکلات تمرکز بصری

برخی از کودکان اوتیستیک در تمرکز روی تصاویر یا متن‌ها مشکل دارند. ممکن است به جای نگاه کردن به کل تصویر، فقط روی یک بخش کوچک تمرکز کنند یا به سرعت از یک نقطه به نقطه دیگر بپرند. این مسئله می‌تواند خواندن، نوشتن یا دنبال کردن دستورالعمل‌های بصری را دشوار کند.

-اختلال در درک عمق و فاصله

مشکلات در تخمین فاصله یا درک سه‌بعدی نیز در برخی افراد اوتیستیک دیده می‌شود. این مسئله می‌تواند در فعالیت‌هایی مثل راه رفتن روی پله‌ها، گرفتن توپ یا رانندگی تأثیر بگذارد.

درمان اوتیسم و حس بینایی

حس­ ها می­ توانند روی توجه اثر داشته باشند. اگر کودک نداند در کجای فضا قرار دارد نمی ­تواند به معلم و راهنمایی کلامی همکلاسی­ هایش توجه کند. اگر کودک ارتباط خود با دیوار، مبل، وسایل و سایر افراد را نداند در خصوص رفتار با محیط دچار مشکل خواهد شد. همچنین کودک درمورد حرکت، بوها و وسایلی که می­ بیند نیز راحت نخواهد بود. کودک انرژی زیادی برای این که نیافتد صرف کرده و دچار گیجی شده و نمی‌ تواند به چیزهای دیگر توجه کند. اگر بوی محیط و یا لمس برای کودک ناخوشایند است یادگیری را با مشکل مواجه خواهد کرد. کودک ممکن است نداند که کدام عناصر دیداری در محیط مهم هستند و کدام اهمیتی ندارند. شاید وی به چیزهای مورد علاقه توجه داشته باشد که برای کلاس درس مهم نیستند. درک اینکه چطور کودکان با اختلالات طیف اتیسم دنیای خود را تجربه می‌ کنند از اهمیت بالایی برخودار است. این کودکان به کمک نیاز دارند تا بتوانند در مورد حس‌ های مورد نظر در فعالیت های روزمره تصمیم بگیرند. استفاده از فعالیت‌ های بیان شده اولین گام مناسب برای کمک برای برقراری ارتباط این کودکان با دنیای اطرافشان است. برای کمک به کودکان اوتیسم با مشکلات حس بینایی می توانید به مراکز توانبخشی کودکان مراجعه کنید تا با درمان هی تخصصی به کودک خود کمک کنید.

یسوالات متداول:

1-آیا مشکلات بینایی کودک اوتیستیک من با رشد بهتر می‌شود؟
برخی چالش‌ها با افزایش سن و تمرین بهبود می‌یابند، اما ممکن است نیاز به حمایت مستمر (مثل کاردرمانی بینایی) داشته باشند. هر کودک متفاوت است.

2-چرا کودک من از تماس چشمی اجتناب می‌کند؟

این رفتار ممکن است به دلیل حساسیت بیش‌ازحد به محرک‌های بینایی یا اضافه‌بار حسی باشد، نه لزوماً بی‌علاقگی به ارتباط. برخی کودکان اوتیستیک، نگاه مستقیم به چشم‌ها را ناراحت‌کننده می‌دانند.

سالمندی چیست؟

در تعریف این سوال که سالمندی چیست باید گفت سالمندی یعنی تغییرات جسمی، روحی و روانی فیزیولوژیک، خود به خودی و پیش رونده و غیر قابل برگشت. سالمندی بخش پایانی چرخه حیات انسان می باشد. پیر شدن یک پدیده‌ی جهانی است. با این حال، ایده‌ هایی در مورد آن‌چه سن پیری را تشکیل می‌ دهد، این‌ که سالمندی چیست، نحوه‌ی برخورد با افراد سالمند و این‌ که چه کسی در صورت نیاز به مراقبت از آن‌ ها مراقبت می‌ کند. همه‌ی این‌ ها در جوامع متفاوت و در طول زمان متفاوت بوده است. سالخوردگی به سنین نزدیک یا فراتر از امید به زندگی انسان‌ها می‌ گویند و بنابراین پایان چرخه‌ی زندگی انسان است. افراد سالمند قدرت تجدید قوای شان محدود است اما خوشبختانه به کمک روش های کاردرمانی سالمندان در منزل یا گفتاردرمانی سالمندان در منزل، می توان از مقدار کسالت آن ها کم کرد. کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر با در نظر گرفتن خدمات کاردرمانی سالمندان در منزل و هم چنین گفتاردرمانی سالمندان در منزل به منظور آسایش و رفاه این افراد، به درمان مشکلات سالمندان کمک می کند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

سالمندی چیست؟

اصطلاحات و واژه‌ های گوناگونی برای این شرایط استفاده می‌ شود که شامل افراد مسن، سالمندان (استفاده در سراسر جهان)، OAP (استفاده‌ی انگلیسی از Old English Pensioner)، سالمندان (استفاده‌ی آمریکایی)، شهروندان سالمند (استفاده‌ی آمریکایی)، افراد مسن (در علوم اجتماعی) و بزرگان (در بسیاری از فرهنگ‌ها از جمله فرهنگ‌های شرقی) می‌ شوند. افراد مسن اغلب توانایی بهبود محدودی دارند و نسبت به بزرگسالان مستعد ابتلا به بیماری، سندروم، صدمات و بیماری هستند. سالمندان همچنین با سایر مسائل اجتماعی در مورد بازنشستگی و تنهایی نیز روبرو هستند. سن پیری یک مرحله‌ی مشخص زیست‌شناختی نیست، زیرا دوره‌ی زمانی که با عنوان پیری مشخص می‌ شود از نظر فرهنگی و تاریخی متفاوت است.

اصطلاح سالمندی چیست؟

چه سنی برای شما پیر است؟ ما هر کدام با توجه به تجربه خودمان با اعضای خانواده و افراد مسن و روشی که خودمان را از نظر جسمی می‌ بینیم به این سؤال پاسخ می‌ دهیم. ممکن است یک مرد 40 ساله در دهه 1800 پیر شمرده می‌ شده است. امروزه ممکن است یک مرد 80 ساله اسکی روی آب کند و از نظر جسمی نیز فعال باشد. بسیاری از ما احتمالاً تا دهه‌ی 70، 80، 90 یا 100 عمر خود زندگی خواهیم کرد. در سال 2008، حدود 39 میلیون نفر (13 درصد از جمعیت) در سن 65 سالگی و بالاتر بودند. تا سال 2030، 20 درصد از آمریکایی‌ها و در حدود 72 میلیون نفر، 65 سالگی خود را پشت سر می‌ گذارند. سریع‌ ترین رشد جمعیت در سالخورده افراد 85 ساله و مسن‌ تر خواهد بود.

آیا تاکنون اصطلاح خیلی پیر را شنیده‌اید؟ این اصطلاح برای تمایز بین افراد پیر و پیرتر ایجاد شده است. ما به این تمایز احتیاج داریم زیرا مردم بسیار طولانی‌ تر از گذشته زندگی می‌ کنند. اگر یک 65 ساله پیر است، پس کسی که 80 ساله است را چه بنامیم؟ فرتوت به بخش مسن‌ تر نسل قدیمی اشاره دارد، اما این تعاریف بیشتر به خود افراد بستگی دارد. امروزه بسیاری از افراد 80 ساله دوچرخه یا تنیس‌ بازی می‌ کنند یا درگیر فعالیت‌ های دیگری هستند. بسیاری از آن‌ ها هنوز هم بسیار فعال هستند. بنابراین، آن‌ چه مهم است این است که چگونه در سنین بالا احساس می‌ کنیم و چقدر خوب می‌ توانیم از نظر جسمی، ذهنی و عاطفی عملکردی داشته باشیم (به آن وضعیت عملکردی گفته می‌شود). معمولاً بین وضعیت عملکردی فرد، سلامتی و کیفیت زندگی رابطه مستقیمی برقرار می‌ شود. با این حال، سازمان بهداشت جهانی (WHO 2013) سلامتی را به صورت وضعیت بهزیستی کامل ذهنی، جسمی و اجتماعی و نه صرفاً فقدان بیماری یا ضعف تعریف می‌ کند. این تعریف بسیار مهم است زیرا این واقعیت را مورد توجه قرار می‌ دهد که حتی در هنگام زندگی با اختلالات مزمن و سایر مشکلات بهداشتی، سلامتی و بهزیستی را می‌ توان تجربه کرد. در نهایت باید گفت که وضعیت عملکردی فرد تعیین کننده‌ی اصلی پیری موفقیت‌ آمیز است. استفاده از خدمات کاردرمانی سالمندان در منزل و گفتاردرمانی سالمندان درمنزل برای درمان ضعف ها و مشکلات سالمندان کمک کننده است.

اهمیت کاردرمانی در حفظ استقلال سالمندان

کاردرمانی سالمندان نقش کلیدی در ارتقاء کیفیت زندگی افراد مسن دارد. با افزایش سن، توانایی انجام فعالیت‌های روزمره مثل لباس پوشیدن، آشپزی یا حمام کردن کاهش می‌یابد. کاردرمانگران با ارزیابی عملکردی، تدوین برنامه تمرینی و ارائه تجهیزات کمکی (مثل دستگیره‌ها و صندلی‌های مخصوص) کمک می‌کنند تا سالمندان بتوانند بخش بزرگی از فعالیت‌ها را مستقل انجام دهند. مطالعات نشان می‌دهد کاهش استقلال منجر به افسردگی و انزوا می‌شود؛ بنابراین کاردرمانی با تقویت مهارت‌های جسمی و شناختی، اعتماد به نفس را افزایش می‌دهد و وابستگی به دیگران را کم می‌کند. این روند توانسته خطر سقوط را نیز کاهش دهد

فعالیت بدنی و کاردرمانی سالمندان

با افزایش نسبت سالمندان در جوامع گوناگون، امید به زندگی آن‌ ها نیز افزایش می‌ یابد. با این‌ که فعالیت بدنی روزمره (فعالیت‌ های بدون ساختار در زندگی روزمره) و مشارکت در فعالیت‌ های بدنی ساختارمند (فعالیت‌های ساختاری و برنامه‌ریزی شده) دارای مزایای سلامتی زیادی هستند، سطح فعالیت بدنی روزمره و مشارکت در فعالیت‌ های بدنی ساختارمند با افزایش سن کاهش می‌ یابد. افزایش سن با کاهش توانایی جسمی مرتبط است و می‌ تواند منجر به کاهش انجام فعالیت‌ های روزانه شود که در نهایت می‌ تواند به کاهش فعالیت بدنی روزمره و فعالیت‌ های بدنی ساختارمند ختم شود. این روند نگران‌ کننده‌ ای است که می‌ توان با حفظ فعالیت بدنی در پیری از آن پیشگیری کرد. در کنار کاردرمانی سالمندان در منزل و گفتاردرمانی سالمندان در منزل، استفاده از یک فعالیت بدنی منظم و روزانه به سالمندان کمک کرده تا امید به زندگی بیشتری داشته باشند.

اصول محیط امن برای کاردرمانی سالمندان در منزل

محیط مناسب شرط لازم برای انجام صحیح تمرینات است. نور کافی، تهویه مناسب، عدم صدا و موانع، از فواید آن هستند . همچنین توضیحات دستوری باید ساده، شمرده و همراه با نمایش عملی باشد؛ برای مثال، اگر سالمندی متوجه دستور «پایت را سمت راست بیاور» نشد، باید از اشاره استفاده شود یا حرکت توسط درمانگر نمایش داده شود. توجه به مشکلات شنوایی و بینایی از اهمیت بالایی برخوردار است. محیطی روشن، مرتب و ایمن باعث آرامش ذهنی و مشارکت مؤثرتر فرد سالمند در فرایند درمان می‌شود.

سوالات متداول:

1-چه کسانی نیاز به کاردرمانی سالمندان دارند؟
افرادی با مشکلات تعادلی، ضعف عضلانی، دمانس، پارکینسون یا پس از سکته مغزی که استقلال آن‌ها کاهش یافته یا خطر سقوط دارند.

2-چه تمرین‌هایی در کاردرمانی سالمندان انجام می‌شود؟
تمرینات تعادلی (ایستادن روی یک پا)، مقاومتی (با کش یا وزنه سبک)، کششی و فعالیت‌های هماهنگی ذهن و بدن.

پروسوپاگنوزیا (ناتوانی درتشخیص چهره)

ادراک پریشی چهره ای، چهره کوری، چهره ناشناسی، ناتانی در تشخیص چهره یا پروسوپگنوزیا یک اختلال عصبی شناختی بوده که مهم ترین علامت آن ناتوانی در بازشناختن چهره ها می باشد. در مواردی که پروسوپگنوزیا بسیار حاد و شدید می شود، احتمال دارد فرد توانایی بازشناختن چهره خود را هم نداشته باشد. به عبارت دیگر می توان گفت ناتوانی در تشخیص چهره ­های آشنا در شرایط عدم وجود اختلال حسی را پروسوپگنوزیا گویند. در موارد شدید فرد نمی­ تواند فامیل خود یا حتی بازخورد خود را بشناسد. یک چهره می ­تواند به عنوان یک چهره شناسایی شود اما چهره­ ی چه کسی معلوم نیست. گاهی اوقات اعضای فامیل از یاد نمی­ روند و وقتی صدای شان شنیده شود، شناسایی می­ شوند. از دست دادن توانایی نام­گذاری باید با از دست دادن حافظه متمایز شود، بنابراین همکاری با یک کاردرمانگر ذهنی برای آموزش راهکارهای مناسب مهم است. مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر با انجام بهترین کاردرمانی کودکان در تهران به فرایند درمان پروسوپگنوزیا در دو منطقه غرب و شرق تهران مشغول می باشد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

ناتوانی در شناخت چهره

پردازش موازی از بیانات چهره ­ای و گفتار چهره به طور مستقل از شناخت بر اساس ارائه­ ی ساختاری بینایی رخ می ­­دهد. این تفکیک برای افرادی که قادر به شناسایی بیانات چهره ­ای شده ­اند که نمی­ توانستند تشخیص دهند، نشان داده شده است، در حالی­ که آن ها نمی ­توانند بیانات چهره ­ای را در چهره­­ ای که شناسایی کرده ­اند، تشخیص دهند. ما نیاز داریم که بتوانیم یک چهره را همزمان با بیان چهره بشناسیم. یکی دیگر از خطوط جالب تحقیق در شناخت چهره، پدیده ­ی شناسایی پنهان می باشد. افرادی که کاملا ناتوان در شناسایی چهره هستند، نشان می ­دهند که برخی شناسایی­ ها زیر مرحله ­ی هوشیاری آگاهانه اتفاق می­ افتند. وقتی که از موارد دچار پروسوپگنوزیا خواسته شد که یاد بگیرند بین اسم ­ها و چهره ­ها ارتباط ایجاد کنند، آنها بسیار ساده ­تر توانستند چهره را با اسم واقعی آن ارتباط دهند تا اسم ­های دیگر را، که این نشان می­ دهد، برخی شناسایی­ های ناخودآگاه وجود دارد. شناخت چهره بر اساس سیستم مودولار از پردازش مستقلی است که می ­تواند به صورت انتخابی آسیب ببیند. مطالعات PET scan لوب تمپورال چپ را وقتی که چهره ­ی یک فرد نرمال را شناخته می ­شود، شناسایی کرد. مطالعات موردی از افرادی که پروسوپاگنوزیا دارند، در نوشته­ ها آسیب دوطرفه در لوب­ های تمپورال و اکسیبیتال یا آسیب یک طرفه در همان لوب­ ها در سمت راست را نشان دادند.

پروسوپاگنوزیا چیست و چه عواملی باعث بروز آن می‌شود؟

پروسوپاگنوزیا یا ناتوانی در تشخیص چهره، یکی از اختلالات نادر ولی تأثیرگذار در پردازش مغزی است که موجب می‌شود فرد قادر به شناسایی چهره‌های آشنا نباشد، حتی چهره نزدیک‌ترین اعضای خانواده. این اختلال ممکن است به‌صورت مادرزادی (پروسوپاگنوزیای توسعه‌ای) وجود داشته باشد یا در اثر آسیب به مناطق خاصی از مغز (مانند لوب تمپورال راست یا فیوزیفورم فیس اریا) در پی سکته مغزی، ضربه مغزی، یا تومور مغزی ایجاد شود. در کودکان، این مشکل ممکن است باعث دشواری در ارتباطات اجتماعی، اضطراب جدایی یا حتی اختلال در عملکرد مدرسه شود، زیرا قادر به تشخیص معلم‌ها و هم‌کلاسی‌ها نیستند. در بزرگسالان، چالش‌های شغلی، مشکلات عاطفی و اختلال در تعاملات روزمره از جمله پیامدهای رایج هستند.

بررسی‌ها نشان می‌دهند که پروسوپاگنوزیا لزوماً با اختلال حافظه عمومی مرتبط نیست. فرد ممکن است حافظه خوبی برای اشیاء، صداها یا نام‌ها داشته باشد، ولی به‌طور خاص در شناسایی چهره‌ها ناتوان باشد. برخی بیماران حتی قادر به تشخیص چهره خود در آینه یا عکس نیستند.

علائم اولیه این اختلال معمولاً در دوران کودکی آشکار می‌شود، اما تشخیص آن به دلیل شباهت با اختلالات دیگر مانند اوتیسم یا ADHD، دشوار است. ارزیابی بالینی دقیق توسط متخصصین کاردرمانی، نورولوژی یا روانشناسی برای تمایز این اختلال از دیگر مشکلات شناختی ضروری است.

درمان و توانبخشی این اختلال، نیازمند برنامه‌ای جامع و بلندمدت است. در همین راستا، کاردرمانی شناختی، تمرینات توان‌بخشی بصری، و تکنیک‌های تقویت حافظه چهره، نقش مهمی در بهبود عملکرد فردی ایفا می‌کنند. همچنین استفاده از راهکارهای جبرانی مانند وابسته شدن به صدا، حالت بدن، پوشش یا وسایل جانبی نیز بخشی از مداخلات پیشنهادی است.

نقش کاردرمانی شناختی در درمان پروسوپاگنوزیا

کاردرمانی شناختی در درمان پروسوپاگنوزیا نقش کلیدی دارد. این نوع کاردرمانی با تمرکز بر پردازش شناختی، حافظه، توجه و شناخت چهره‌ها به فرد کمک می‌کند تا با روش‌های جایگزین، مشکل درک چهره را جبران یا بهبود دهد. تمرین‌هایی مانند بازشناسی اجزای صورت (چشم، بینی، دهان)، تشخیص تفاوت بین چهره‌ها، و تمرین حافظه بصری برای تطبیق تصاویر در این نوع مداخله مورد استفاده قرار می‌گیرند. کاردرمانگران با استفاده از بازی‌های شناختی دیجیتال، تمرینات کامپیوتری یا فلش‌کارت‌ها، سعی می‌کنند مغز را به شناسایی الگوهای ثابت در چهره‌ها آموزش دهند. همچنین، آموزش راهبردهای جبرانی مانند استفاده از صدا، سبک لباس، یا حالت بدن برای شناسایی افراد به بیماران داده می‌شود.

در کودکان، این تمرینات معمولاً در قالب بازی‌درمانی، داستان‌گویی با شخصیت‌های تصویری و جلسات گروهی صورت می‌گیرد تا کودک بدون فشار روانی، توانایی تشخیص را تمرین کند. بزرگسالان نیز با تمرین در شرایط واقعی مانند مکان‌های عمومی، مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت می‌کنند.

تفاوت‌های درمانی پروسوپاگنوزیا در بزرگسالان و کودکان

گرچه پایه‌های درمان پروسوپاگنوزیا در بزرگسالان و کودکان مشابه است، اما تفاوت‌های مهمی در شیوه درمانی این دو گروه وجود دارد. در کودکان، درمان بیشتر بر اساس بازی‌درمانی، آموزش تصویری و مداخلات غیرمستقیم صورت می‌گیرد تا کودک در محیطی غیرتهدیدآمیز یادگیری را تجربه کند. در حالی‌که در بزرگسالان، تمرکز بیشتر بر آگاهی فردی، راهبردهای جبرانی و تمرین در موقعیت‌های اجتماعی واقعی است.

در کودکان، مغز انعطاف‌پذیری بیشتری دارد و در نتیجه مداخلات زودهنگام می‌تواند تأثیر بیشتری بر بازسازی الگوهای شناختی داشته باشد. اما بزرگسالان اغلب با مشکلات ثانویه مانند اضطراب اجتماعی، خجالت یا انزوا مواجه هستند که در درمان باید مدنظر قرار گیرد.

بزرگسالان بیشتر از تکنولوژی مانند اپلیکیشن‌ها یا واقعیت افزوده بهره می‌برند، در حالی‌که در کودکان، آموزش از طریق قصه‌گویی، نقاشی، یا فلش‌کارت‌ها مؤثرتر است. همچنین بزرگسالان اغلب نیاز به مداخلات روانشناختی مکمل دارند تا با احساس ناکارآمدی و کاهش اعتماد به نفس مقابله کنند.

در هر دو گروه، پشتیبانی خانواده، برنامه‌ریزی مستمر، و پیگیری درمان کلید موفقیت است.

سوالات متداول:

1-آیا پروسوپاگنوزیا با اوتیسم ارتباط دارد؟
بله، در برخی کودکان مبتلا به اوتیسم نیز علائم مشابه ناتوانی در تشخیص چهره دیده می‌شود، اما منشأ آن ممکن است متفاوت باشد.

2-چه تست‌هایی برای تشخیص پروسوپاگنوزیا استفاده می‌شود؟
تست‌هایی مانند Benton Facial Recognition و CFMT به کار می‌روند.

ادراک دیداری فضایی چیست

ادراک دیداری فضایی نوعی از توجه دیداری بوده که به معنای جلب توجه به یک جسم در یک مکان می باشد. به عبارت دیگر ادراک دیداری فضایی به معنی تصور کردن این است که یک جسم از یک دیدگاه چه تفاوتی با همان جسم از دیدگاه دیگر دارد. گرفتن عکس از اجسام از زاویه های مختلف می تواند جز تمرینات ادراک دیداری فضایی برای کودک بوده و آن را بهبود ببخشد. ادراک دیداری فضایی به تمام اطلاعاتی که وارد چشم می­ شوند معنا می­ بخشد. بینایی یک نقش برجسته در ادارک کلی از محیط دارد و مغز یک منطقه­ ی بزرگتری از کرتکس را به پردازش بینایی نسبت به سایر حواس اختصاص داده است. در تغییرات دائمی محیط بینایی، ما اجسام، مردم و نقاط کلیدی را یکسان درک می ­کنیم، هرچه که موقعیت و دید و فاصله­ شان از ما باشد. کلینیک تخصصی کاردرمانی دکتر صابر با داشتن کادری مجرب در حیطه درمان مشکلات ادراک دیداری فضایی و همچنین متخصصین کارآزموده برای بازی برای تقویت هوش فضایی کودکان و یکپارچگی حسی در دو کلینیک در غرب و شرق تهران مشغول می باشد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

توانایی ادراک دیداری فضایی

توانایی تطابق در ادراک دیداری به صورت دراماتیک در یک آزمایش زمانی که افراد عینک با لنز همگرا می­ زنند، نشان داده شده است. بعد از چندین روز فرد نسبت به دید بالا و پایین از جهان انطباق پیدا می­ کنند. آن ها می­ توانند به طور طبیعی حرکت کنند و تمام فعالیت­ های روزانه زندگی خود را انجام دهند. توانایی ما برای بازشناخت دائمی ویژگی­ های محیط بینایی، در نگاه اول بسیار ساده می­ آید که نشان دادن اینکه چه تعداد فرایند پیچیده درگیر می­ باشد، دشوار است. برای به یاد آوردن یک صحنه برای نقاشی یا رنگ­آمیزی ما باید در مورد اندازه، عمق، فاصله، نور و سایه فکر کنیم. بزرگترین نقاشان منظره در اوایل قرن نوزده، پیشگامان ارائه­ ی این ویژگی­ ها روی یک بوم تخت بودند. نقاشان نقاشی ­های احساسی قادر شدند که صحنه­ های سه بعدی را با استفاده از مقاطع تخت از رنگ­ ها خلق کنند. با نگاه به اطراف یک اتاق، هر شیء از پس­زمینه ­اش و از هر شیء مجاور خود جدا شده است. اگر ما به بیرون از پنجره نگاه می­ کنیم می­ توانیم تصمیم بگیریم که خانه کجا تمام و درخت کجا شروع می شود، اگز که این دو، روی هم، همپوشانی داشته باشند. هنگامی که ما حرکت می­ کنیم نقاط کلیدی بازشناسی شده و از موانع اجتناب می ­شود. بازشناسی اشیاء در ارتباط با معنی و عملکرد برای استفاده از آن هاست. در تعاملات اجتماعی ما چهره­ ها را شناسایی می­ کنیم و آن را با اسم افرادی که می­ شناسیم مرتبط می سازیم. فرایند پیچیده­ ی شناختی برای تبدیل تصویر شبکه ­ای به ادراک سه بعدی جهان درگیر است.

نقص ادراک دیداری فضایی

فردی با نقص عملکردی ادراک بینایی زیر سطح مورد انتظار است اما اغلب از سایر مشکلات ناآگاه است. وقتی که اشیاء ناکامل یا از یک زاویه­ی غیرمعمول دیده می­شوند، بازشناسایی آنها مشکل است. شناخت ضعیف اشیاء باعث مشکلاتی در انجام کارهای روزمره زندگی می­شوند بویژه وقتی چندین شیء استفاده می­شوند. در موارد یکسان، شناخت اشیاء از طریق لمس یا توصیف زبانی ممکن است. مشکل تشخیص چهره، توانایی ارتباط با دیگران را تحت تأثیر قرار می­دهد و باعث مشکل در استقلال و تنهایی فرد می­گردد. عملکردهای پایه­ای بینایی از حدت بینایی و هماهنگی حرکات چشم­ها مانند یک نقص در ادراک بینایی، می­تواند یک عامل زمینه­ای نقص هر قسمت از شناخت باشد.

ادراک دیداری پایه و تمرینات ادراک فضایی

پردازش عمق، جهت­ یابی، و حرکت، پایه­ ی ادراک بینایی- فضایی را شکل می­ دهند. این موارد باید توسط عملکرد های بینایی پایه حمایت گردند:

• حدت بینایی
• میدان بینایی
• کنترل حرکات چشم

Richard و Cate در سال 2000 بر اهمیت این عملکردها در یک رویکرد «پایین به بالا» برای ارزیابی مهارت­ های بینایی- فضایی سطح بالا تأکید کردند. Send در سال 2013 تأثیر اختلالات عملکردهای بینایی پایه را روی بهبودی استقلال به دنبال سکته مغزی، تشخیص نقش اساسی آن­ ها و اهمیت شناسایی و مورد توجه قرار دادن نقایص در توانبخشی توصیف کرد.

حدت بینایی و تناسب آن با ادراک دیداری فضایی

حدّت بینایی توانایی دیدن جزئیات کوچک در همه­ ی فواصل با چشم­ ها می ­باشد، که با استفاده از چارت حروف با کنتراست بالا اندازه ­گیری می­ شود. حدّت همچنین روی حساسیت به کنتراست، که توانایی شناسایی حاشیه ­های اشیاء در مقابل زمینه­ ی آن­ ها می­ باشد، تأثیر دارد. فقدان حساسیت به کنتراست، خواندن کلمات روی یک صفحه را دشوار می­ سازد، که در سالمندی اتفاق می­ افتد و با افزایش روشنایی محیط بهبود می­ یابد. نقص حدّت بینایی در افراد سالمند شایع است و ممکن است تأثیر سایر آسیب ­ها را چند برابر سازد، برای مثال بی­ثباتی پوسچرال منجر به افزایش خط افتادن یا اختلالات نورولوژیک مانند سکته مغزی می­ شود که به آسیب­ های ادراک دیداری فضایی نسبت داده می­ شود. اغلب، افراد ممکن است آزمایشات منظم چشمی نداشته باشند، و عینک­ هایی با لنزهای تجویز شده قدیمی داشته باشند. دریک مطالعه 77 فرد سالمند در یک بیمارستان برای توانبخشی به دنبال سکته مغزی پذیرفته شدند، Lotery در سال 2000 دریافت که 25 درصد عینک ندارند و 23 درصد عینک هایی غیرقابل قبول، خش­دار، کثیف و صدمه دیده دارند. 11 بیمار زمانی که عینک­ های جدید استفاده کردند، حدّت بینایی­ شان بهبود پیدا کرد.

میدان بینایی و ادراک دیداری

میدان بینایی بخشی از دنیای بیرون می­ باشد که توسط دو چشم، بدون حرکت سر دیده می­ شود. میدان بینایی شبیه یک پنجره به جهان بینایی می ­باشد. دیدن از طریق پنجره می ­تواند توسط حرکات چشم اسکن شود. حرکات سر پنجره را به سوی موقعیت­ های مختلف قرار می­ دهد که این ناحیه­ ای را که می­ تواند اسکن شود را افزایش می­ دهد. میدان بینایی برای چشم­ های راست و چپ در خط وسط هم­پوشانی دارند، بنابراین مقداری از نورها از هر میدان بینایی به رتینای هر دو چشم می­ رسد. مسیر بینایی از نیمه ­ی میدان بینایی برای هر چشم به لوب اکسیبیتال سمت مقابل می رسد.

تمرینات ادراک فضایی و دیداری

فعالیت­ های زیر توضیح می ­دهد که چگونه ناحیه­ ی میدان بینایی سالم می­ تواند به آسانی تخمین زده شده و فقدان یک بخش از میدان بینایی در هر دو چشم تجربه شود:

فقدان نیمه­ ی میدان بینایی بعنوان همی­آنوپیا شناخته می­ شود. اگر ضایعه به یک بخش از شیار کالکارین در V₁ محدود شود، فقدان بینایی در یک چهارم میدان بینایی می باشد، که بعنوان کوآدرانتانوپیا شناخته می­ شود. آسیب در قسمت بالای شیار کالکارین منجر به یک ناحیه­ ی کور در یک چهارمپایین می­ شود، در حالی­که آسیب به پایین شیار کالکارین منجر به یک ناحیه کور در یک چهارم بالایی میدان بینایی می­ شود. نواحی کوچک نکروز سلولی یا آسیب در کرتکس بینایی اولیه در V₁ حوالی شیار کالکارین، نواحی کوچکی به نام نواحی کور در میدان بینایی ایجاد می ­کند. این اسکوتوما اغلب در آسیب تروماتیک مغز اتفاق می­ افتد. برخی افراد که دچار اسکوتوما هستند، اگر ادراک بینایی در نواحی کور قرار گرفته باشد، مشکل خودآگاهی ندارند. نقص ناحیه­ ی مرکزی میدان بینایی، وابسته به از بین رفتن میلین در عصب بینایی، در مالتپل اسکلروزیس رخ می­ دهد. دوبینی توانایی تمیز شکل را کاهش می­ دهد. همه این تغییرات در عملکرد پایه­ ی بینایی، ادراک فضایی را تحت تأثیر قرار می­ دهد.

یک فرد دچار نقص در میدان بینایی اشیاء را به طور واضح  نمی­ بیند. بسیاری از افراد راهکارهایی برای غلبه بر نقص جزئی بینایی اتخاذ می ­کنند اما حتی با وجود راهکارهای جبرانی، خواندن اغلب بعنوان یک مشکل باقی می­ ماند. در اسکن کردن صفحه از چپ به راست، افراد دچار نقص میدان بینایی راست نمی ­توانند متن را بعد از خواندن اولین کلمات بفهمند. فردی که نقص میدان بینایی چپ دارد نمی­ تواند شروع به خواندن کند، یا در دیدن خط بعدی در حالی که چشم­ ها به چپ می­ چرخند مشکل دارد. افراد دچار بی­ توجهی یک طرفه مشکلات مشابهی در خواندن دارند اما آن­ ها در خواندن کلمات زمانی که سر راه می­ چرخانند توانمند هستند.

سوالات متداول:

1- چه نشانه‌هایی در کودکان نشان‌دهنده ضعف در ادراک دیداری فضایی است؟
کودکانی که دچار این مشکل هستند، معمولاً در نقاشی، کپی کردن اشکال، تشخیص چپ و راست، پیدا کردن مسیر، یا حتی بستن دکمه‌ها دچار مشکل‌اند. اشتباهات مکرر در درک موقعیت فضایی حروف هم رایج است.

2- آیا ادراک دیداری فضایی با هماهنگی چشم و دست در ارتباط است؟
بله، این دو مهارت به‌شدت به‌هم وابسته‌اند. بدون درک صحیح از موقعیت اشیاء، کودک نمی‌تواند به‌درستی به آن‌ها دست بزند یا با آن‌ها کار کند.