دیده شده است که پس از سکته مغزی نیمکره چپ و راست مشکلات ادراکی رایج می‌باشد. مشکلات ادراکی پاسخ به توانبخشی بیماران و توانایی های انجام فعالیت های روزمره آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد که در صورت امکان باید این موارد درمان شود. کاردرمانی ذهنی بزرگسالان در جهت بهبود مهارت های شناختی، درکی، آگاهی فضایی و … فعالیت می نماید. مرکز کاردرمانی بزرگسالان دکتر صابر به ارائه خدمات کاردرمانی ذهنی بزرگسال در منزل و کلینیک برای بیماران با اختلالات ذهنی و همچنین بیماران اوتیسم در بزرگسالی می پردازد و فرد را در ادامه روند زندگی عادی خود پس از آسیب مغزی کمک می رساند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
چرا توانایی های ادراکی را ارزیابی می‌کنیم؟
هدف از ارزیابی توانایی ادراکی، شناسایی علت ناتوانی بیماران در انجام برخی فعالیت ها و یا تاثیر بر روی فعالیت ها در آینده می‌باشد، که در نتیجه درمان لازم برای هر بیمار را ارائه و هدایت می‌کند. ارزیابی درکی روشن خواهد کرد که بیماران به چه اختلالات ادراکی و با چه شدتی دچارند. با شفاف سازی اختلال درمانگران می‌توانند به بیمار (و خانواده و مراقبین آنها) در مورد اثرات احتمالی این اختلال ها بر روی فعالیت های روزمره بیمار توضیح دهند.
چه زمانی توانایی ادراکی را ارزیابی می‌کنیم؟
ارزیابی توانایی ادراکی باید هر چه زودتر پس از سکته بیمار انجام شود، اما ممکن است هنگامی که بیمار فعالیت های دیگری را طی مراحل بهبودی به عهده می‌گیرد شفاف سازی اختلالات نیاز باشد. غربالگری ادراکی باید طی چند روز اول به عنوان بخشی از ارزیابی اولیه درمانگر انجام شود. این مطلب به درمانگر و بیمار، حیطه‌های احتمالی مشکلات عملکردی را نشان می‌دهد. اگر بر اساس ارزیابی غربالگری یا مشکلات عملکردی لازم دیده شد. یعنی ارزیابی ادراکی دقیق تر انجام شود. این مطلب مؤید پیشنهادات موسسه ملی دستورالعمل‌های کلینیکی در زمینه سکته مغزی است، که بیان می‌کند:
اختلالات شناختی-کلی
الف: غربالگری رایج باید جهت تعیین دامنه اختلالات شناختی که ممکن است بیافتد، انجام شود.
ب: هر بیماری که پیشرفت مورد انتظار در توانبخشی را ندارد باید ارزیابی شناختی جزئی تری داشته باشیم تا تعیین کنیم که آیا نقایص شناختی باعث ایجاد مشکلات خاص یا تاخیر در پیشرفت می‌شوند؟
ج: وضعیت شناختی بیمار باید توسط همه اعضای تیم در زمان برنامه ریزی و ارائه درمان مد نظر قراربگیرد. د: برنامه ریزی برای ترخیص از بیمارستان باید شامل ارزیابی هر نوع خطر ایمنی ناشی از اختلالات شناختی برجای مانده باشد.
ه: افرادی که در انجام کارهایی که نیازمند شناخت است، باز می‌مانند (مانند رانندگی)، باید شناخت آنها پیش از بازگشت به فعالیت به طور رسمی ارزیابی شود.
آگاهی فضائی (غفلت)
الف: هر بیمار سکته مغزی که نیمکره سمت راستش درگیر شده باشد باید احتمال کاهش آگاهی از سمت چپ را در نظر گرفت و باید در صورت بروز شک کلینیکی به طور رسمی ارزیابی شود.
ب: باید پروفایل اختلالات و توانایی های بر جای مانده در هر بیمار دارای اختلال اگاهی فضائی و یا مشکوک به آن، توسط یک ارزیابی استاندارد شده مانند آزمون رفتاری عدم توجه سنجیده شود. تشخیص نباید بر اساس آزمون کنار گذاشته شود.
آگنوزی درکی- بینایی
الف: هر فردی که به ظاهر مشکل در شناخت افراد یا اشیاء داشته باشد باید رسما به منظور آگنوزی بینایی ارزیابی شود.
مهارت درکی در کاردرمانی ذهنی بزرگسالان
مهارت درکی به صورت بالقوه می‌تواند به صورت عملکردی یا با استفاده از ابزارهای استاندارد شده ارزیابی شود.
ارزیابی غربالگری عملکردی
ارزیابی عملکردی فعالیت های روزمره زندگی، مانند فعالیت های شخصی یا خانگی، بسته به نوع بیمار اثرات تلفیق اختلالات شناختی و جسمی را نشان خواهد داد. ارزیابی اولیه مانند ارزیابی مهارت های حرکتی، هنگامی که کاردرمانگر وارد اتاق بیمار می‌شود آغاز می‌شود. کاردرمانگر باید مشاهده کند که چگونه بیمار در تخت‌خواب یا صندلی / ویلچر وضعیت دهی می‌شود
مشاهدات باید شامل موارد زیر باشد:
- آیا سر آنها به یک سمت چرخیده است یا نه؟ (این می‌تواند نشانه ای از غفلت باشد)
- آیا بیمار دست یا پای خود را کاملا صاف می‌کند؟ و خود را به سمت مبتلا می‌کشاند؟ (این می‌تواند
نشانه ای از کاهش آگاهی در خط وسط باشد).
در زمان تکمیل ارزیابی اولیه مهم است یادداشت کنیم که چگونه بیمار به سوالات درمانگر پاسخ می‌دهد. این مطلب می‌تواند نشان دهد که آیا اختلالات ادراکی وجود دارند، هر چند که جواب قطعی از اینکه کدام مشکل باعث این اختلال شده است، به دست نمی‌آید. برای مثال بیماری که ظاهرا دچار غفلت از همه اجزاء سمت چپ بدنش است، حین انجام ارزیابی لباس پوشیدن و شستن، درمانگر ممکن است نتواند تشخیص دهد که این مشکل ناشی از اختلال بینایی، نیمه نابینایی، مشکل لمسی کاهش حس یا غفلت یکطرفه می‌باشد.
ارزیابی استاندارد غربالگری:
زمانی که سابقه پزشکی بیمار مشخص شده است و ارزیابی های عملکردی به عمل آمده است، ارزیابی های استاندارد شده برای غربالگری سریع وجود اختلالات درکی باید انجام شود مثال ها شامل:
- ازمون نصف کردن خط بر گرفته از آزمون رفتاری عدم توجه
- کنسل کردن یا خط زدن ستاره/حرف برگرفته از آزمون رفتاری عدم توجه
- ازمون کپی کردن شکل
تکمیل این سه ازمون که بر مبنای قلم و کاغذ هستند همراه با ارزیابی پایه ای، اختلالات ادراکی را نشان خواهد داد. اگر اختلالات ادراکی در ارزیابی های غربالگری نشان داده شد باید ارزیابی های ادراکی دقیق تری به عمل بیاید.
ارزیابی پایه
ارزیابی بیماران در انواع مختلف فعالیت های روزمره زندگی، مهم می‌باشد. این مورد باید به دنبال ارزیابی های غربالگری که نشان دهنده اختلالات احتمالی منجر به بی کفایتی و مشکلات عملکرد می‌شود دنبال گردد. این موضوع به هدف قرار دادن سطح صحیح پیچیدگی کمک می‌کند، ارزیابی سطح دقیق و صحیح پیچیدگی به این دلیل اهمیت دارد که اختلالات موثر بر اجرای وظایف را تاکید می‌کند، اختلالات خفیف در سطح وظایف ساده ظاهر نمی‌شود، بنابراین یک بیمار ممکن است قادر به تهیه ساندویچ باشد، اگر چه در هنگام تهیه غذایی پیچیده اختلالات ادراکی و شناختی ممکن است باعث بی کفایتی در انجام وظیفه بشود و بنابراین باعث تاخیر در کامل کردن وظیفه می‌گردد. ارزیابی ممکن است هنگام انجام هر گونه فعالیت روزمره زندگی مانند وعده های غذایی یا اصلاح صورت اتفاق بیافتد. هنگام ارزیابی عملکرد توجه به موارد زیر اهمیت دارد:
- آیا بیمار قادر بود که تمام موارد را به صورت مفید و موثر استفاده کند؟
- چگونه بیمار همه موارد را بر عهده گرفت و آیا از وضعیت های نا متناسب استفاده کرد؟
- آیا بیمار قادر بود که همه چیز را ببیند؟
- آیا بیمار هنگام برداشتن اشیاء بیش از حد دستش را دراز می‌کرد؟
- آیا بیمار تاخیری در یافتن اشیاء داشت؟
- آیا بیمار می‌توانست اشیاء را در محیط های شلوغ مثل یخچال یا میز آرایش پیدا کند؟
- آیا بیمار اشیاء را به تنهایی با استفاده از لمس پیدا می‌کرد؟
- آیا بیمار قادر به تشخیص تفاوت بین اشیاء شبیه به هم بود؟
مثال هایی از ارزیابی های ادراکی استاندارد شده
بسیاری از ارزیابی های ادراکی استاندارد شده وجود دارد، برخی از آنان برای اختلالات خاص و برخی کلی تر می باشند، این ارزیابی ها می‌تواند به سه بخش کلی تقسیم شوند و در زیر مثال هایی از آنها آمده است:
- غفلت
- فضائی
- ارزیابی های چند گانه
کاردرمانی ذهنی بزرگسال در منزل
از خدمات مهم مرکز کاردرمانی دکتر صابر، کاردرمانی ذهنی در منزل می باشد که برای بیماران با آسیب مغزی، و اختلالات ذهنی اراه می گردد. متخصص کاردرمانی ذهنی بزرگسالان به بیمار کمک می کند تا از حداکثر توانایی های ذهنی خود برای بهبود مهارت های آسیب دیده و انجام فعالیت های زندگی استفاده نمایند.