نویسنده: mehdisaber

طیف اوتیسم چیست| مرکز اوتیسم تهران| علائم اوتیسم | تشخیص اوتیسم| کاردرمانی اوتیسم دکتر صابر

طیف اوتیسم چیست؟ یک اختلال رشد عصبی می باشد که خود را با مشکلات تعامل اجتماعی، ایجاد ارتباط با دیگران و رفتارهای تکراری نشان می دهد. مرکز اوتیسم دکتر صابر در زمینه تشخیص کودکان اوتیسم و ارزیابی کودکان اوتیسم و اراه درمان های تخصصی در زمینه کودکان طیف اوتیسم فعالیت می نماید. مرکز توانبخشی اوتیسم در حیطه کاردرمانی اوتیسم  و گفتاردرمانی اوتیسم با استفاده از امکانات و تکنولوژی روز دنیا به صورت تخصصی فعالیت می نماید. دو شعبه فعال مرکز اوتیسم تهران در غرب و شرق تهران به ارائه خدمات کاردرمانی ذهنی، حسی ، گفتاردرمانی، رفتاردرمانی، بازی درمانی، سنسوری روم، اتاق توجه بینایی، اتاق مهارت های شنیداری ، تست های تخصصی هوش، آموزش پیش دبستانی می پردازد. کودکان با اختلال طیف اوتیسم در سراسر تهران می توانند از خدمات مرکز اوتیسم دکتر صابر بهرمند شوند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

اختلال طیف اتیسم چیست؟

• تعریف:
• طیف اتیسم نوعی اختلال عصبی است که در DSM-IV به عنوان زیرمجموعه از اختلالات رشدی فراگیر طبقه­بندیی می­شود. ویژگی­های اصلی اختلال طیف اتیسم شامل :
• اختلالات کیفی در تعاملات اجتماعی
• تماس چشمی ضعیف ، عدم وجود لبخند اجتماعی ، بیزاری از تماس فیزیکی ، ترجیح به تنها بودن
• اختلالات کیفی در ارتباط
• کمبود گفتار ( لالی ) ، اکولالیا ، عدم تحریک و احساس
• رقتار­­­های محدودکننده ، تکراری ، کلیشه­ای، علاقه­ها یا فعالیت­ها
• عدم تحمل در برابر تغییر روتین­ها ، مقاومت در برابر تغییر ، تکرار عمل ، عدم وجود بازی تخیلی ، الگو­های حرکتی انحرفی ( دست و پا زدن ، لرزیدن )

معمولا به این ویژگی­ها مشکلات اصلی سه ­گانه گفته­ می­شود کودکان طیف اوتیسم غالبا عادت غذایی نابجایی را نشان­ می­دهند و این ویژگی قبلا در معیارهای تشخیصی وجود­­ داشت. عقب­ ماندگی ذهنی  اختلالات تشنج با اختلال طیف اتیسم همراه است. هر سه ویژگی اصلی باید وجود داشته ­باشد و کودک برای تشخیص صحیح باید حداقل در 3 سالگی باشد. در تصویر بالینی تغییرات زیادی وجود دارد ، چه در علائم خاص و چه در شدت مشکلات ، که برخی از محققان را بر آن داشته­است تا احتمال زیرگروه­ها را در اختلال طیف اوتیسم پیشنهاد دهند. استفاده از برچسب PDD  یا  PDD-NOS توسط پزشکان رایج شده­است. این برچسب زمانی داده­ می­شود که کودک برخی از خصوصیات تعریف ­کننده اتیسم را داشته ­باشد اما کافی نباشد ، یا علائم آن دارای شدت کافی نباشد. این برچسب همچنین ممکن است برای کودکان زیر 3 سال استفاده شود که تشخیص اتیسم ممکن است برای محاظت از خانواده ­هایی که احتمال ویران شدن با تشخیص اتیسم دارند ، استفاده شود. متاسفانه ، یک برچسب PDD-NOS ممکن است به اندازه یک برچسب اختلال طیف اوتیسم در دریافت خدمات قدرتمند نباشد.

سایر اختلالات رشدی فراگیر شامل اختلال رت ، سندرم هلر ، PDD که مشخص نشده­ و سندرم آسپرگر است.

سندرم آسپرگر با اختلال طیف اوتیسم متفاوت است ، به طور مشخص در قسمت­های ارتباطی و هوش ،

سندرم آسپرگر بدون تاخیر در ربان گفتاری ، مهارت­های شناختی یا تطبیقی ، اختلالات پایدار اجتماعی اما ،

مشخص می­شود همچنین اختلال در ارتباطات غیرکلامی ، حرکات دست­ و­پا چلفتی و رفتار / فعالیت­ها و علایق غیر معمول و محدودکننده از دیگر مشخصات این بیماری است. این اختلال گاه به عنوان “اتیسم با عملکرد بالا” توصیف می­شود.

ارزیابی طیف اوتیسم 

• حیطه­ ها
• پردازش حسی
• مهارت­های ادراکی دیداری
• هماهنگی حرکت درشت
• مهارت­های دیداری حرکتی
• مهارت­های حرکتی ظریف
• ارتباط و تعامل اجتماعی
• مهارت­های بازی
• ابزار ارزیابی
• پروفایل حسی
• تست یکپارچگی دیداری حرکتی
• تست برونینکس
• تست حرکتی ABC
• رژیم حسی

مداخلات درمانی طیف اوتیسم

مداخله طیف اوتیسم اغلب توسط یک تیم میان رشته­ای انجام می­شود و بر ارتباطات ، مهارت­های اجتماعی ، مهارت­های بازی ، اختلالات حسی و اصلاح رفتار متمرکز می­شود. به دلیل تنوع زیاد در درمان بالینی ، مداخله باید کاملا  فردی باشد و مراجع به صورت مداوم ارزیابی مجدد شود ، زیرا رفتار­ها غالبا متناقض هستند. کاردرمانگران معمولا هنگام کار با کودک طیف اتیسم یک رویکرد یکپارچگی / مدولاسیون حسی را اتخاذ می­کند. نمونه ­هایی از مداخله کاردرمانی از رویکرد مبتنی بر حسی ، جلیقه وزین ، حرکت و نشیمنگاه نشستن ، اسباب­ بازی­های متحرک ، پروتکل ویلبارگر.

یک رویکرد رایج دیگر ، مداخله رفتاری فشرده است. عموما کاردرمانگران طیف اوتیسم در این رویکرد درگیر نیستند ، اما ممکن است مشاوره­ای با متخصصین مداخله رفتاری فشرده یا خانواده­های علاقمند به این روش ارائه دهند. این رویکرد از اصول منظمی برای آموزش به کودکان استفاده می­کند و به آن­ها می ­آموزد که چگونه هنگام ارائه کلمات خاص و محرک­های محیطی ، واکنش نشان دهند. روش­های موجود در مداخله رفتاری فشرده مبتنی بر این نظریه است که کودکان مبتلا به اتیسم به طور خود به خود از محیط خود یاد نمی­گیرند و باید درباره همه چیز­هایی که برای

یادگیری احتیاج دارند آموزش دریافت کنند.

سایر مداخلات عبارتند از : گفتار درمانی ، آموزش ویژه ، اصلاح رژیم ، دارو ، موسیقی درمانی ،  بینایی درمانی ، حمایت از خانواده و آموزش

تقویت حافظه کودکان| درمان حافظه کوتاه مدت و بلند مدت| کلینیک پایا| کاردرمانی تخصصی دکتر صابر

مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه کاردرمانی حافظه و تقویت حافظه کودکان با استفاده از تکنیک های مختلف درمانی نظیر اتاق تاریک بینایی، اتاق مهارت های شنیداری و سنسوری روم  به صورت حرفه ای فعالیت می نماید. کودکان با مشکلات حافظه و بیش فعالی، کودکان با اختلال یادگیری و … می توانند از خدمات تقویت حافظه کودک سه ساله و بالاتر استفاده نمایند.  هر روشی که بتواند به رمزگردانی، انتقال اطلاعات از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت و همچنین بازیابی آن کمک نماید می تواند در تقویت یا بهبود حافظه موثر باشد. بازیابی شامل بازگشت اطلاعات از حافظه بلند مدت و حافظه کوتاه مدت جهت استفاده از آن به هنگام لزوم است.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

عواملی موثر در بهبود و تقویت حافظه کودکان

توجه و تمرکز نسبت به اطلاعات یا موضوع مورد نظر

• تمرین و تکرار اطلاعات یا مرور ذهنی. مرور ذهنی شامل مرور نگهداری و مرور مشروح ( تفصیلی) است. مرور نگهداری نوعی از مرور ذهنی هوشیارانه است که به حفظ اطلاعات در حافظه کوتاه مدت یا حافظه کاری کمک میکند. مرور مشروع به نوعی از مرور ذهنی آگاهانه جهت رمز گردانی اطلاعات در حافظه بلندمدت اطلاق می شود که منجر به پردازش عمیق تر و تقویت حافظه کودک می گردد.
• سازماندهی اطلاعات (طبقه بندی،عناوین و مقوله بندی اطلاعات)
• بسط و گسترش معنایی اطلاعات جهت رمزگردانی عمیق تر
• جلوگیری از تداخل مطالب و اطلاعات و تعیین فواصل زمانی و استراحت پس از یادگیری، تداخل باعث اختلال در بازیابی اطلاعات می گردد.
• زمینه یا بافتی که اطلاعات در آن موقعیت رمزگردانی شده‌اند به بازیابی کمک می کنند. بنابراین موضوعات و مطالب در محیط شرایط و موقعیتی که یاد گرفته شده اند در همان محیط یا شرایط بهتر بازیابی می شوند. بافت را می توان به صورت ذهنی جهت یاد آوری اطلاعات تصویرسازی یا تصور کرد.
• رمزگردانی تصویری یا تصویر سازی ذهنی در تقویت حافظه کودک سه ساله موثر است
• روش قطعه قطعه کردن ( تقطیع) موضوعات و مطالب. به عنوان مثال 134496476692 را که یک عدد دوازده رقمی است به صورت 1344-9647-6692 بهتر می توان در حافظه کوتاه مدت حفظ کرد.
• تمرین بازیابی از طریق طرح پرسش درباره موضوعات و مطالب مورد نظر
• تمرینات ذهنی به خصوص جهت افزایش مهارت های حرکتی که در ارتباط با حافظه ضمنی( روندی) است.
• تکنیک های آرام سازی و پرهیز از هیجانات منفی چون اضطراب،ترس و غمگینی
• یادداشت برداشتن
• انگیزش، علاقه مندی به موضوعات و هدفمندی
• باورهای فرد از توانایی‌های حافظه‌اش
• پیش خوانی جهت برداشت کلی از موضوعات
• ایجاد ارتباط و پیوند بین اطلاعات جدید و اطلاعات ذخیره شده قبلی جهت یکپارچگی آنها. فرآیند یکپارچه کردن و تلفیق اطلاعات قبلی با اطلاعات جدید در حافظه طولانی مدت،تحکیم یا تثبیت گفته می شود.
• خلاصه کردن مطالب
• به کارگیری مطالب آموخته شده
• خواب کافی، خواب به تحکیم حافظه کودک کمک می کند و در تبدیل حافظه جدید و بی ثبات به حافظه پایدار یا با ثبات ضروری است.

ارتباط تقویت حافظه کودکان با میزان یادگیری

حافظه و یادگیری را فرایندهای ذهنی مرتبط به هم ولی متفاوت از یکدیگر در نظر می‌گیرند. یادگیری باعث توسعه حافظه میگردد و شامل کسب اطلاعات، مفاهیم، عقلانیت، ارزش ها، علوم و مهارت های جدید یا اصلاح آنها است. حافظه فرایندی است که باعث ذخیره اطلاعات از طریق یادگیری می‌شود و فرد به هنگام لزوم این اطلاعات را مورد استفاده قرار می دهد ( از طریق بازیابی یا بازخوانی اطلاعات).

با توجه به اینکه فرآیند حافظه شامل حافظه های حسی، کاری (کوتاه‌مدت) و طولانی مدت است و به خصوص بر اساس مطالعات جدید در ارتباط با نقش حافظه کاری در این فرآیند و در نهایت انتقال و ذخیره اطلاعات جدید در حافظه طولانی مدت و بازیابی آن به هنگام لزوم، شاید بتوان یادگیری را به عنوان بخشی از فرآیند حافظه در نظر گرفت.

همچنین با توجه به این تعریف که تقویت حافظه شامل مراحل رمز گردانی ( کدگذاری) ذخیره سازی و بازیابی است می توان یادگیری را بخشی از حافظه دانست. از طرفی دیگر، برآیند حافظه در ارتباط با سطح پردازش و عمق آن است و هرچه سطح پردازش عمیق تر باشد احتمال بازیابی آن نیز افزایش می‌یابد. بنابراین نمی توان حافظه را که یک فرآیند بسیار پیچیده است صرفا چند انبار مجزا،منفعل و غیر پویا در نظر گرفت.

تقویت حافظه در مغز

مکانیسم های پیچیده در فرایندهای یادگیری و حافظه نقش دارند که باعث تغییرات زیست شیمیایی، ریخت شناسی (مورفولوژی) ،فیزیولوژیک درسته سیناپسی و مدارهای عصبی در مغز می گردند.

حافظه از نظر علوم اعصاب (نوروساینس) شامل تقویت سیناپس ها در نورون ها (سلول های عصبی) است و در ارتباط با نواحی مختلفی از مغز می باشد. بنابراین تشکیل حافظه و ذخیره اطلاعات، محدود و محصور به یک ناحیه خاصی از مغز نیست بلکه در مناطق متفاوتی از آن پخش و توزیع شده است.

اختلال یادگیری و مشکلات حافظه

اختلالات فراموشی ( یادزدودگی) عبارت است از اختلال حافظه های کوتاه مدت و طولانی مدت به علت آسیب مغز به نحوی که بیمار در سایر جنبه های شناختی طبیعی است. بنابراین، یادزدودگی یا فراموشی یعنی گروهی از اختلالات که شامل از دست دادن حافظه هایی که قبلا ایجاد شده بود یا از دست دادن توانایی برای ایجاد حافظه های جدید (یادگیری اطلاعات جدید )؛است.

مشکلات حافظه کوتاه مدت موجب اختلال در روند به یاد سپاری و در نتیجه اختلال یادگیری می گردد. تقویت مهارت های حافظه کودکان و بزرگسالان با آسیب حافظه می تواند روند زندگی آنان را تغییر دهد.

خلق و خوی بیماران ام اس| حالات روحی و مشکلات روانی ام اس|کاردرمانی گفتاردرمانی دکتر صابر

یکی از مشکلات شایع بیماران ام اس خستگی در طول روز می باشد. این خستگی موجب تحلیل توانایی بیمار در انجام فعالیت های روزمره می گردد و بیمار را به مرور به سمت افسردگی پیش می برد، تغییر در خلق و خوی بیماران ام اس موجب عدم توانانیی فرد در ادامه فعالیت های روزمره اش می شود. رویکردهای بهبود حالات روحی و مشکلات روانی ام اس شامل مدیتیشن، آموزش مراجع و مدیریت خود، ورزش، تنظیم دما و استراتژی‌هایی برای ارتقاء کیفیت خواب می باشد. هر کدام از این استراتژی ها و شواهد حمایت بیمار در زیر آمده اند. مرکز توانبخشی ام اس دکتر صابر در زمینه بررسی عاقبت ام اس و مشکلات همراه آن همچنین درمان هایی نظیر کاردرمانی و گفتاردرمانی ام اس فعالیت می نمایند.  مرکز تشخیص و درمان ام اس بارویکردی متفاوت در حیطه روانشناسی بیماران ام اس به مشاوره خوانواده در جهت آموزش این نکته که مشکلات ام اس چیست و نحوه کمک رسانی به این بیماران چگونه صورت می گیرد، می پردازد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

درمان خستگی در ام اس

1. رویکردهای دارویی: فرض پایه در رویکرد دارویی برای مدیریت خستگی در ام اس این است که خستگی یک مشکل بیوشیمیایی است که دارو می تواند آن را به طور کامل یا ناقص درمان کند. معمولاً تنها پزشکان،کمک پزشکان،پرستاران و داروساز ها میتوانند به طور مستقیم در انتخاب و تجویز داروها نقش داشته باشند. به هر حال همه متخصصین توانبخشی باید اطلاعاتی در زمینه ی داروها داشته باشند. اصلی ترین داروها برای مبارزه با خستگی عبارتند از آمانتادین، پمولین،مسدود کنندگان کانال پتاسیم ( آمینوپیریدین) ، ضد افسردگی ها و مودافینیل. تاثیر این داروها کاملاً ثابت شده نیست.
2. رویکردهای غیر دارویی: به طور کلی این رویکردها را می توان به سه دسته تمرینات جسمانی،تمرینات روانشناختی و تمرینات مختلط جسمانی و روانشناختی تقسیم کرد. در ادامه به مطالعه تمرینات روانشناختی می پردازیم.

تمرینات کنترل حالات روحی و مشکلات روانی ام اس

• آموزش مراجعه و مدیریت خود: فرضیه آموزش مراجع و مدیریت خود برای مشکلات روانشناسی ام اس این است که با ارائه اطلاعات به مراجع، به او انتخاب بیشتری داده می شود و درگیر رفتارهایی می شود که منجر به درک کمتر خستگی و کاهش آثار خستگی شود. آموزش مراجع برای دامنه ای از رفتارهای موثر بر خستگی صورت می پذیرد، مثلاً فعالیت بدنی و ورزش، تنظیمات حرارتی، مدیریت استرس، عادات تغذیه ای و اصول مدیریت انرژی (حفظ انرژی). از میان متخصصین توانبخشی کاردرمانگران، فیزیوتراپیست ها، پرستاران، فیزیولوژیست ها، دستیاران پزشک و… می‌توانند در اجرای این برنامه‌ها دخیل باشند.

به علت آموزش‌ها و تخصص های متفاوت، هر یک از این افراد دیدگاهی منحصر به فرد در مدیریت مشکلات روانشناسی ام اس دارند. مدل های نظری که معمولا رشد این آموزش را سبب می‌شوند شامل مدل باور سلامت، نظریه عملکرد مستدل، مدل چند نظریه ای تغییر رفتار و تئوری شناخت اجتماعی هستند. هر کدام از این تئوری ها جنبه های منحصر به فرد خود را دارند و در عین حال همه بر این نکته تاکید دارند که ماندگاری تغییرات رفتاری تحت تاثیر عوامل داخلی (مثل باور داشتن به مفید بودن تغییر،اعتماد به توانمندی ها و کنترل فردی) و عوامل خارجی (مثل موانع اجتماعی و فرهنگی برای تغییر و بافتار محیطی) است. مشکل در شناخت این عوامل در روند مداخلات ایجاد خواهد کرد. از بین موتور علمی موجود در باره مداخلاتی که تاثیر رویکردهای آموزشی را بر بهبود مدیریت خستگی می سنجند،بیشترین تمرکز بر آموزش افراد مبتلا به ام اس برای انتخاب و اجرای اصول مدیریت انرژی بوده است. بیشتر این اعمال در برنامه مدیریت خستگی به صورت شش هفته حفظ انرژی بوده است. برنامه مدیریت خستگی ممکن است به صورت تله کنفرانس،مطالعه شخصی،استفاده از اینترنت و… وارد زندگی روزمره افراد شود. به علاوه این برنامه با برنامه مراقبت سلامت مرتبط می باشد که مهارت خود مدیریتی را در افراد مبتلا به بیماری های مزمن می افزاید. بر خلاف رویکردهای سنتی آموزش مراجع،رویکرد خود مدیریتی به مراجع به عنوان یک متخصص نسبت به امور خودش نگاه میکند و بر توانمندسازی او تمرکز دارد.

مهارت های خود مدیریتی شامل حل مسئله، تصمیم گیری، یافتن و استفاده از منابع، برقراری ارتباط موثر با افراد، تعیین هدف و خودآموزی (استراتژی ها و رفتارهای متناسب با سبک زندگی شخصی) می‌شود. در مداخلات روانشناسی ام اس، استفاده از رویکرد خود مدیریتی به افراد مبتلا به ام اس اجازه می دهد که اعتماد به نفس خود را در توانایی مدیریت خستگی شان افزایش دهند و در نتیجه، تغییرات رفتاری داشته باشند که کاهش تاثیر و شدت خستگی و نیز افزایش کیفیت زندگی را موجب می شود به نظر می‌رسد در دستیابی به این اهداف در گروه درمانی تا حد زیادی ممکن است. متاسفانه رویکرد گروه درمانی با وجود اینکه مزایای بسیار زیادی در بهبود روحیه، عقاید، باور و حرکت مبتلایان به ام اس دارد، هنوز در برنامه های توانبخشی ایران مورد استفاده متخصصین توانبخشی قرار نمی گیرد. متخصصان توانبخشی باید گستره‌ای از استراتژی‌های مدیریت انرژی را به مراجعین شان پیشنهاد دهند، چراکه همه استراتژی‌ها توسط همه افراد مورد پذیرش یا موثر نیستند. از دیگر تکنیک های مورد استفاده در مبحث روانشناسی ام اس درمان‌های شناختی رفتاری هستند که موثر به نظر می رسند. در ادامه به بررسی تکنیک های جسمانی خستگی می پردازیم.

بخش دیگری از مداخلات خستگی را مداخلات مختلط روانشناسی-جسمانی در بر می گیرند که در ادامه به مهم ترین آنها اشاره می کنیم:

تکنیک های روانشناسی بیماران ام اس- جسم و خستگی

تکنیک ( FACET )  : این تکنیک در واقع مخفف عبارت «به کارگیری تکنیک های شناختی-رفتاری و انرژی موثر در زندگی»است. این رویکرد شامل ۶ هفته جلسات مدیریت روانشناسی ام اس است که با رویکردهای حفظ انرژی و شناختی-رفتاری مخلوط است. این رویکرد توسط کاردرمانگران، فیزیوتراپیست ها و پرستاران آموزش دیده ام اس استفاده می شود. در جلسه اول گروه به معرفی خستگی ام اس می پردازند و تکلیف فرد نوشتن گزارش روزانه فعالیت هایش است. در جلسه دوم افراد میزان مصرفی انرژی برای خود را مشخص می کنند. در هفته سوم مصرف متعادل این انرژی را به همراه هدف نویسی یاد می‌گیرند و در جلسه چهارم به مباحث استرس و مدل شناختی-رفتاری پرداخته می شود. در این هفته مراجعان و افکارشان را ثبت می کنند و در هفته پنجم افکار غیر مفید به چالش کشیده می‌شوند. نهایتاً در هفته ششم جمع بندی صورت می گیرد و افراد تشویق به ادامه دادن این برنامه می شوند. این رویکرد بسیار مفید است و در انگلستان به صورت رسمی برای استفاده از آن آموزش می بینند.

آفازی چیست؟

احتمالاً برای اولین بار است که با واژه  آفازی ( aphasia ) یا زبان پریشی مواجه شده اید. ممکن است برای شما این سوالات پیش بیاید که آفازی چیست؟ به چه صورتی پیشرفت می کند؟و چه مشکلات دیگری با این اختلال رخ می دهد؟ کلمه آفازی از دو بخش تشکیل شده است، بخش اول a به معنی عدم و فقدان و phasia به معنی صحبت کردن است. اختلال آفازی یا زبان پریشی به این معنی است که مواردی را که قبلاً فرد می توانسته است بیان کند الان قادر به بیانشان نیست و از توانایی های زبانی نمی‌تواند مانند قبلا استفاده کند. یکی از علت آفازی نرسیدن خون به نقاطی از مغز و آسیب مغزی است. در درمان آفازی در کودکان و بزرگسالان تشخیص نوع آفازی به صورت آفازی بروکا، آفازی ورنیکه و آفازی گلوبال بسیار مهم می باشد. گفتار درمانی آفازی نیاز به تشخیص آفازی و نوع آن دارد. گفتاردرمانی برای زبان پریشی می تواند در آسیب های ناشی از سکته مغزی، ضربه مغزی، تومورهای مغزی و عفونت ها و… در جهت بهبود اختلالات شناختی و زبانی و گفتاری افراد مداخله کند. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه گفتاردرمانی آفازی به صورت تخصصی فعالیت می نماید. از دیگر خدمات گفتاردرمانی دکتر صابر، گفتار درمانی در منزل است که در کودکان با مشکل آفازی بکار می رود. در این مطلب به این سوال پاسخ داده می شود که منشا آفازی چیست و گفتار درمانی آفازی و رهنمود هایی برای درمان آن ارائه می گردد.

آفازی چیست؟

هر انسانی از زبان ( language )  استفاده می کند. حرف زدن، یافتن کلمات صحیح، فهمیدن، خواندن، نوشتن، حالت های صورت و زبان بدن ( body language )  شکل های مختلف استفاده از زبان هستند. توقف یک یا چند مورد از این عملکردهای زبانی ناشی از آسیب مغزی.

کلمه آفازی از دو بخش تشکیل شده است: ( a+phasia ) که ( a ) به معنی عدم و فقدان+ ( phasia ) به معنی صحبت کردن است. به این معنی است که مباردی را که قبلاً فرد می توانسته است بیان کند الان قادر به بیانش نیست از توانایی های زبانی نمی‌تواند مانند قبلاً استفاده کند. علاوه بر آفازی امکان دارد فلج عصبی رخ دهد و همچنین مشکلات مربوط به:

• فعالیتهای هوشیارانه
• مشاهده اطراف
• توجه و تمرکز و حافظه

اکثر افراد روزانه تعدادی از این مشکلات را تجربه کرده اند که در این شرایط قادر به بیان چیزی که می خواستند بگویند و یا درک حرفهای دیگران نبوده‌اند. این اتفاق ممکن است داخل شهر و محل زندگی خود با تسلط زیاد به زبان مادری رخ دهد، مثلاً هنگام ملاقات با یک دکتر. در مکان هایی که فرد به زبان و ظرفیت‌های ارتباطی آنجا تسلط کمتری دارد اکثر اوقات به نسبت جمعیت بومی محدودتر است مثلاً همیشه در سفارش دادن غذایی که دوست دارد موفق نمی شود. افرادی که از آفازی یا زبان پریشی رنج می برند هر روز این مشکلات را تجربه می کنند،بنابراین نتیجه می گیریم که آفازی یک اختلال زبانی است.

مغز ما برای فعالیت به اکسیژن و گلوکز نیاز دارد. اگر به علت آسیب مغزی در فرایند خون رسانی در ناحیه ای از مغز اختلال ایجاد شود سلول های آن ناحیه از بین می رود. در اکثر افراد نواحی مسئول زبان در نیمکره چپ مغز قرار دارد. در مواردی که آسیب مغزی در این نواحی زبانی رخ می‌دهد آفازی یا زبان پریشی بروز می کند.

آفازی اختلالی است که بر نحوه برقراری ارتباط تأثیر می ‌گذارد. این اختلال می ‌تواند بر گفتار و همچنین نحوه نوشتن و درک زبان گفتاری و نوشتاری تأثیر بگذارد. آفازی معمولاً پس از سکته مغزی یا آسیب سر به طور ناگهانی رخ می ‌دهد. اما می ‌تواند به تدریج نیز از یک تومور مغزی با رشد آهسته یا بیماری ‌ای که باعث آسیب پیشرونده و دائمی می ‌شود، ایجاد شود. شایع‌ ترین علت آفازی، آسیب مغزی ناشی از سکته مغزی است یعنی انسداد یا پارگی رگ خونی در مغز. از دست دادن خون به مغز منجر به مرگ یا آسیب سلول‌ های مغزی در مناطقی می‌ شود که زبان را کنترل می ‌کنند. آسیب مغزی ناشی از آسیب شدید سر، تومور یا عفونت نیز می ‌تواند باعث آفازی شود. در این موارد، آفازی معمولاً با انواع دیگر مشکلات شناختی مانند مشکلات حافظه یا گیجی رخ می‌ دهد. بیشتر افرادی که آفازی دارند میان سال یا مسن ‌تر هستند، اما هر کسی می ‌تواند به آن مبتلا شود، از جمله کودکان خردسال. شدت آفازی به عوامل متعددی از جمله علت و میزان آسیب مغزی بستگی دارد. فرد مبتلا به آفازی ممکن است:

-با جملات کوتاه یا ناقص صحبت کند.

-با جملاتی صحبت کند که بی ‌معنی هستند.

-یک کلمه را با کلمه دیگر یا یک صدا را با صدای دیگر جایگزین کند.

-کلمات غیر قابل تشخیص را به زبان آورد.

-در یافتن کلمات مشکل داشته باشد.

-مکالمه دیگران را درک نکند.

-آنچه را که می‌ خواند، درک نکند.

-جملاتی بنویسد که بی‌ معنی هستند.

تحقیقات نشان داده است که توانایی ‌های زبانی و ارتباطی می ‌توانند برای سال‌ ها پس از آسیب مغزی به بهبود خود ادامه دهند و گاهی اوقات با فعالیت جدید در بافت مغز نزدیک ناحیه آسیب‌ دیده همراه هستند. عواملی که ممکن است بر میزان بهبود تأثیر بگذارند عبارتند از: علت آسیب مغزی، ناحیه آسیب ‌دیده مغز و میزان آسیب، سن و سلامت فرد و دسترسی به درمان. هدف از درمان آفازی، بهبود توانایی برقراری ارتباط با کمک به افراد برای استفاده از توانایی ‌های زبانی باقی ‌مانده خود، بازیابی توانایی ‌های زبانی تا حد امکان است. درمان اصلی آفازی شامل درمان بیماری ‌ای است که باعث آن می ‌شود، و همچنین گفتار درمانی و زبان‌ درمانی. فرد مبتلا به آفازی با گفتار درمانی، مهارت ‌های زبانی را دوباره یاد می ‌گیرد و تمرین می‌ کند و همچنین یاد می ‌گیرد که از روش‌ های دیگر برای برقراری ارتباط استفاده کند. اعضای خانواده اغلب در این فرآیند شرکت می‌ کنند و به فرد در برقراری ارتباط کمک می‌ کنند.

علت آفازی چیست؟

مغز ما برای فعالیت به اکسیژن و گلوکز نیاز دارد. اگر به علت آسیب مغزی در فرایند خون رسانی در ناحیه ای از مغز اختلال ایجاد شود سلول های آن ناحیه از بین می رود. در اکثر افراد نواحی مسئول زبان در نیمکره چپ مغز قرار دارد.در مواردی که آسیب مغزی در این نواحی زبانی رخ می دهد آفازی بروز می کند. هیچ وقت مشکلات دو فرد مبتلا به آفازی کاملا شبیه به همدیگر نیست.

پس علت آفازی در افراد مختلف متفاوت می کند میزان مشکلات ناحیه و آسیب مغزی ظرفیتهای زبانی اولیه و ویژگی های شخصیتی فرد بستگی دارد. بعضی از افراد مبتلا به خوبی قادر به درک زبان هستند اما دریافت واژگان صحیح یا ساختن جملات مشکل دارند در سمت دیگر بعضی از مبتلایان حرف می‌زنند اما درک و فهمیدن حرف های آنها برای شنونده دشوار است.

ظرفیتهای زبانی افراد مبتلا به آفازیا در این طیف قرار دارد توجه به ظرفیت‌های کلی ذهنی افراد مبتلا به آفازی گلوبال در معرض خطر قرار دارد تقریبا همیشه بعد از آسیب تا اندازه‌ای بهبود خود به خودی رخ می‌دهد این بهبود جزئی است و کامل موفقیت در بهبودی می تواند با تمرین زیاد تلاش و مراقبت به دست آید.

علائم آفازی چیست؟

هیچ وقت مشکلات دو فرد مبتلا به آفازی کاملا شبیه هم دیگر نیست پس آفازی در افراد مختلف متفاوت بروز می کند. میزان مشکلات به ناحیه و شدت آسیب مغزی، ظرفیتهای زبانی اولیه و ویژگی های شخصیتی فرد بستگی دارد.

بعضی از افراد مبتلا به خوبی قادر به درک زبان هستند اما در یافتن واژگان صحیح یا ساختن جملات مشکل دارند. در سمت دیگر بعضی از مبتلایان به آفازی حرف می زنند اما درک و فهمیدن حرف های آنها برای شنونده دشوار است.

ظرفیتهای زبانی افراد مبتلا به آفازیا یا زبان پریشی در این طیف قرار دارد. با توجه به ظرفیتهای کلی ذهنی افراد مبتلا به آفازیای فراگیر در معرض خطر قرار دارد. تقریباً همیشه بعد از بروز آفازی یا زبان پریشی تا اندازه‌ای بهبود خود به خودی زبان رخ می دهد. این بهبود جزئی است و کامل نیست.موفقیت در بهبودی می تواند با تمرین زیاد تلاش و مراقبت به دست آید.

نحوه بروز و پیشرفت آفازی

منشاء آفازی چیست. آفازی ناشی از آسیب مغزی است. منشاء آسیب مغزی اغلب یک آسیب شریانی است مانند اختلالات سکته مغزی، پارگی عروق مغزی، سکته قلبی ناقص که در اصطلاح پزشکی به این موارد ( CVA « cerebral vascular accident» )  یا آسیب عروقی مغزی گفته می شود. ضربه مغزی (ضربه هنگام تصادف) و غده های مغزی ( brain tumors )  موارد دیگری است که باعث بروز آفازی می‌شود.

چه مشکلات دیگری با آفازی رخ می دهد؟

آفازی به ندرت به تنهایی بروز می کند. اغلب نواحی دیگر مغز هم آسیب می بینند. مثال هایی از مشکلات همراه به شرح زیر است:

فلج نیمه بدن ( hemiplegia ) : اغلب سمت راست بدن از کار می افتد.

از دست دادن نصف بینایی ( hemianopsia )  : فرد چیزهایی که در نیمه سمت ناسالم قرار دارد را نمیبیند.

آپراکسیا ( apraxia )  : فرد در انجام فعالیت های ناخودآگاه و غیر ارادی مشکل ندارد ولی در انجام فعالیت های ارادی مشکل دارد.

اختلال بلع ( dysphagia ) : مشکلات خوردن،نوشیدن و بلع مواد غذایی.

مشکلات حافظه ( memory problems ) : حافظ هنگام یاد آوری اطلاعات زبانی نقش بزرگی را ایفا می‌کند پس از واکنش متفاوت به مسائل مختلف:  بعد از حادثه کنترل احساسات دشوار می‌شود و واکنش ها تغییر پیدا می‌کند.

صرع ( epilepsy ) : معمولاً صرع بعد از بهبود یک بافت آسیب دیده در مغز بروز میکند.

توجه: بعد از ترخیص از بیمارستان اکثر افراد مبتلا به آفازی یا زبان پریشی به فرایندهای درمانی بیشتری نیاز دارند. بهتر است از پزشک معالج در مورد ادامه درمان و بهبودی سوال شود. درمان آفازی معمولاً توسط آسیب شناسان گفتار و زبان انجام می گیرد. مدت زمان درمان به شدت آفازی،شرایط بهبود و امکانات در دسترس بستگی دارد.

درمان آفازی چیست؟

روش افراد مبتلا به آفازی یا زبان پریشی برای درک و گفتن تغییر پیدا می کند. افراد می توانند با استفاده درست از گزینه های ارتباطی باقیمانده با افراد مبتلا به آفازی ارتباط برقرار کنند. اغلب افراد مبتلا به آفازی شدید فقط لغات بسیار مهم و کلیدی جملات را درک می کنند. استفاده از کلمات کلیدی برای درک جمله باعث درک نادرست آن می‌شود زیرا به علت ترکیب لغات کلیدی و دانش کلی چیز ها می تواند پیام اشتباه دریافت شود.

اگر می‌خواهید به افراد مبتلا به زبان پریشی چیزی بگویید:

• برای گفت و گو زمانی را اختصاص دهید.
• راحت بنشینید و تماس چشمی داشته باشید.
• در مورد خودتان تعدادی جمله ساده بگویید.
• آهسته صحبت کنید و از جملات ساده استفاده کنید.
• روی کلمات مهم و کلیدی هر جمله تاکید کنید.
• کلمات مهم و کلیدی را بنویسید.
• جمله را تکرار کنید و نوشته را به او بدهید.
• می توانید از نقاشی کشیدن،نشانه ها و حالات بدن استفاده کنید.

وسایل کمکی

در بسیاری کشورها کتاب های تصویری که همراه با کلمات نوشتاری است وجود دارد. می‌توان از وسایل و تجهیزات و نرم‌افزارهای کامپیوتری نیز استفاده کرد.

درمان آفازی معمولا توسط گفتاردرمانی برای زبان پریشی انجام می گیرد، مدت زمان درمان به شدت آفازی بستگی دارد.

• دیر حرف زدن کودک به علت اختلال در شکل گرفتن و درک مفهوم در حقیقت به علت اختلال سلسله اعصاب مرکزی یا دستگاه مرکزی حسی گفتار که در لوب تمپرال (شقیقه ای) مغز قرار دارد می باشد. کودکانی که عقب ماندگی ذهنی شدید دارند و دیر حرف می زنند به علت اختلال دستگاه اعصاب مرکزی قادر به گفتار نیستند و برای بیان افکار خود به فریاد و صداهای نامفهوم متوسل می شوند. در اختلالات عروقی مغز ،انسفالیت،فلج و ضربه های مغزی شکل گیری و ارتباط بین کلمات صحیح انجام نمی شود و معنی و مفهوم کلمات شنیده شده درک نمی گردد و به نظر می رسد با زبان بیگانه ای با شخص صحبت می شود. اختلالات گویائی این دسته را جزء آفازی ها یا دیسفازی (زبان پریشی) دسته بندی می کنند که شروع بیماری ناگهانی و آسیب عضوی مغز علت اصلی است. زبان پریشی را نباید با اختلال در رشد زبان اشتباه کرد زیرا در زبان پریشی قبل از ابتلا به بیماری کودک دارای گفتار عادی است. در طبقه بندی زبان پریشی هفت نوع اختلال را نام برده اند که ما به ذکر دو نوع آن اکتفا می کنیم: آفازی ممکن است حرکتی یا بیانی باشد در این صورت کودک سخن دیگران را به خوبی می شنود و معنی و مفهوم آن را درک می کند ولی چون قسمت دستگاه مرکزی حرکتی مغز که در پایین و عقب لوب فرونتال جلو شیاررولاندو قرار دارد و به آن ناحیه بروکا گویند اختلال دارد لذا از بیان آنچه شنیده عاجز است. اگر کودک نوشتن را قبل از ابتلا به بیماری یاد گرفته باشد قادر است آنچه نمی تواند بگوید بنویسد.این کودکان از ایماء و اشاره برای بیان مقصود خود استفاده می کنند. این اختلال سبب بروز بعضی علائم رفتاری مانند افسردگی، کج خلقی، نافرمانی، حالت هیجانی حتی شب ادراری ،مکیدن انگشت،جویدن ناخن و… در کودکان می شود. در این عارضه گفتار آهسته ، غیرسیال وبا سختی انجام می گیرد و علیرغم دشواری در ادای کلمات آنچه گفته می شود معنی دار است. این افراد برای بیان مقصود خود بیشتر از تک واژه هایی که معنی و مفهوم را برساند استفاده می کنند و در صدد یافتن کلمات صحیح هستند.

• در نوع آفازی حسی یا دریافتی  یا آفازی ورنیکه صدا شنیده می شود ولی کودک معنی و مفهوم سخنان شنیده یا نوشته شده را نمی فهمد زیرا ترکیب و درک معنی و مفهوم اختلال دارد به عبارت دیگر در این افراد سطح فهم زبان شفاهی بسیار پایین است اگر در کودک توانایی درک آنچه شنیده می شود از بین رفته باشد به آن کری کلامی یا زبان پریشی شنیداری گویند. در این کودکان به خاطر آوردن اسامی، بازشناسی کلمات، ناتوانی در نامیدن اجسام، تحلیل زبان محیط، اختلال داشته و گفتار بدون معنی و نامربوط ولی سیال و روان و فرد برای یافتن کلمات و تلفظ واژه ها دچار زحمت نمی شود. شناسائی اصوات غیر گفتاری مانند زنگ درب، سوت قطار، صدای سگ عادی است و اغلب از طریق لب خوانی حرف های دیگران را می فهمند. زبان پریشی دیداری یا کوری کلامی به حالتی گفته می شود که کودک معنای نوشته ای را که می خواند نمی فهمد. این کودکان اشکال زیادی در یادگیری حروف الفباء، حروف صدادار، بدون صدا و کلمات نوشته شده دارند و تشخیص کلمات غالبا با صدای کلمات انجام می گیرد نه شکل آن. در این ناراحتی ضایعه مغزی منجر به قطع نواحی بینائی از نواحی زبانی می شود لذا نواحی زبانی از اطلاعات دیداری واژه ها محروم می شوند. یادگیری اعداد و نت موسیقی معمولا اشکالی ندارد و حافظه بیانی، هوش و گفتار طبیعی است. بعضی کوری کلامی و ناتوانی در خواندن را مطابق هم می دانند. در آفازی شنیداری کودک چند کلمه ای را که یاد گرفته است بازگو می کند ولی مفهومی ندارد. این افراد به نقص خود آگاهی ندارند و کلمات را یکی پس از دیگری بیان می کنند که ارتباط معنا داری با هم ندارند. به علاوه چون مفهوم سوال دیگران را در نمی یابند بنابراین نمی توانند به سوالات جواب صحیح بدهند. مبتلایان به این نوع آفازی ها چون معنای کلمات را نمی فهمند لذا نمی توانند املاء بنویسند ولی قادر به رونویسی و خواندن هستند. این حالت اغلب به علت ابتلا به آنسفالیت رخ می دهد. در این حالت ضایعه در قسمت فوقانی و عقب لوب تامپرال در نیکره غالب مغز می باشد که به ناحیه ورنیکه موسوم است.
• نکته قابل ذکر اینکه چون رشد بیانی در دوران کودکی بر کسب مهارت های دریافتی متکی است لذا درعمل هیچگاه با اختلال آفازی دریافتی خالص مواجه نمی شویم و اختلال آفازی به صورت مختلط دریافتی بیانی است. در صورتی که اختلال آفازی دریافتی بیانی در سنین 3 تا 9 سالگی با تشنج های صرعی توأم باشد آن را زبان پریشی صرعی اکتسابی گویند. پیش آگهی این نوع آفازی به مراتب بدتر از آفازی بیانی است و بستگی به شدت ضایعه ، سن بروز و میزان رشد زبان قبل از زمان ابتلا دارد.
  1. گفتار کند،پرزحمت و توام با مکث که عمداً متشکل از کلمات محتوایی است و واژگان دستوری ( نظیر حرف تعریف و حرف اضافه) محدودی دارد ( گفتار تلگرافی)
  2. دشواری در بازیابی کلمات.
  3. وجود خطا های معنایی بسیار ( گفتار توخالی) یا واژه پردازی های نامفهوم ( گفتار غیر قابل درک) در طی یک گفتار روان و دارای ساختار دستوری صحیح.
  4. از دیگر علائم آفازی گفتار روان و دارای شبه واژه گویهای آوایی و یا کلامی.
  5. آسیب در مهارت های درک شنیداری و در نتیجه بروز مشکلاتی در پیروی صحیح از دستورات،تشخیص درست کلمات گفتاری،پاسخگویی صحیح به سوالات.
  6. ضعف در مهارت‌های تکرار کلامی.
  7. وجود تاخیر زیاد در پردازش اطلاعات شنیداری یا شروع گفتارهای شفاهی.
  8. وجود گفتار روان/بیش روان،دارای حاشیه پردازی و فاقد کلمات محتوایی گفتار آنومیک)
  9. بیان های کلیشه ای.
  10. وجود آسیب های غیر نمادین ( یعنی آگنوزی، کنش پریشی و تکرار نابجا)

  

  اهداف گفتار درمانی در زبان پریشی (آفازی) کودکان

  1. اصلاح مهارت‌های درک شنیداری تا سطح توانش مراجع.
  2. اصلاح بیان کلامی تا سطح توانش مراجع.
  3. استفاده دائمی از راهبردهای خود- رهنمودی کمکی به منظور باقی نگه داشتن مهارت‌های ارتباطی کودکان آفازی در سطح توانش وی.
  4. درک نواقص ارتباطی کودکان آفازی توسط خانواده و مراقبین وی.
  5. اجرای یک برنامه ارتباطی توسط خانواده/مراقب بعد از اتمام درمان رسمی.

  چه نکاتی را در درمان آفازی و گفتار درمانی آفازی رعایت کرد؟

  1. با تیم پزشکی به منظور تشخیص فعلی،تاریخچه پزشکی،درمانهای قبلی و پتانسیل باز توانی کودکان آفازی تبادل نظر نمایید.
  2. با کودکان آفازی و خانواده،یافته های تیم پزشکی و ارتباط آن با گفتار و زبان را به بحث بگذارید.
  3. ارزیابی گفتار و زبان را با تمرکز بر نقص زبان پریشی (آفازی) انجام دهید.
  4. به منظور بحث در زمینه یافته‌های ارزیابی،پیش آگهی میزان بهبود مهارت های ارتباطی و راهبردهای درمانی،ترتیب ملاقاتی روشنگر میان متخصصان و خانواده بیمار را بدهید.
  5. در زمینه سطح آموزشی،شغل،پیچیدگی ارتباطی و نیازهای ارتباطی کارکردی بیمار آفازی در خانه،اطلاعاتی را از خانواده/مراقبین او کسب کنید.
  6. تماس چشمی دائمی و مجاورت فیزیکی مناسب با افراد مبتلا به زبان پریشی (آفازی) را در گفتاردرمانی آفازی حفظ نمایید.
  7. عواطف کودکان آفازی را منعکس نمایید و وی را مطمئن کنید که عواطف وی فهمیده می شود (مثلاً: من می فهمم که تو رنجیده ای.(
  8. به صورت مثبت، از تلاش بیمار برای ایجاد ارتباط در طول گفتار درمانی برای زبان پریشی تقدیر نمایید ( مثلا من می توانم ببینم که تو واقعا سعی می کنی صحبت کنی.، و اون برای تو مشکله.)
  9. تمرکز و آگاهی کودکان آفازی از محرکات بینایی را افزایش دهید. مراحل ابتدایی درمان کارکرد بینایی را به این صورت اجرا نمایید که از کودک آفازی بخواهید خطوط ترسیم شده را با انگشت ردیابی کند. سپس اشیا کاربردی را دستکاری کند و آنها را با خطوط ترسیم شده تطبیق دهد.
  10. مجموعه متنوعی از تصاویر و اشیا را به کودکان آفازی ارائه دهید،نحوه تولید کلمات را مدل سازی کنید و با استفاده از حرکات بیانگر،کارکرد اشیا را نمایش دهید،کودکان آفازی را تشویق به تقلید نمایید .                                                                                                                                                                                   
  11. تصاویر یا اشیا مربوط به یک زمینه خاص را به افراد مبتلا به زبان پریشی (آفازی) نشان دهید و از او بخواهید که تصویر یا شیء صحیح را (بعد از آنکه نامیده شد) نشان دهد،عملکرد موفق وی را تقویت کنید و با افزایش پیشرفت او بر تعداد تصاویر/اشیا بیفزاید.
  12. از کودکان آفازی بخواهید به اشیای پیرامون اتاق اشاره نمایند،در هر دستور بر تعداد اشیا بیفزایید(مثلاً سقف را نشان بده یا سقف و سپس پنجره را نشان بده.) پاسخ صحیح را تقویت نمایید.
  13. واکه های مجزا و ترکیبات همخوان- واکه و واکه- همخوان را الگو سازی نمایید، از یک آینه و روش های حرکتی جنبشی استفاده کنید،کودکان آفازی را تشویق به تقلید نمایید.
  14. توالی های کلامی خودکار (نظیر اعداد،روزهای هفته و ماه های سال،) اشعار ساده آشنا یا اطلاعات مربوط به تعیین هویت کودکان آفازی را الگوسازی کنید،کودکان آفازی را تشویق به تقلید در طول گفتار درمانی نمایید.
  15. برون ده کلامی را تسهیل نمایید. یک الگوی آهنگین مختصر (مثلاً سه نت) را برای کودکان آفازی زمزمه نمایید،کلمات را به این الگویی آهنگین اضافه کنید (مثلا صبح بخیر) این بیان را به صورت آواز برای او بخوانید،الگوی آهنگین را رفته رفته حذف نمایید به گونه ای که فقط کلمات گفته شوند،تقلید کلامی کودکان آفازی را در هر مرحله کسب کنید و عملکرد موفق وی را تقویت نمایید.
  16. دستورات شنیداری را با حرکات بیانگر یا حرکات دستی تسهیل گر ترکیب نمایید،به تدریج تعداد این حرکات را کاهش دهید تا جایی که کودکان آفازی دستورات را صرفاً از طریق کلامی فهمیده و اجرا نماید.
  17. به منظور تسهیل بازیابی کلامی (و نیز عبارت های حامل) در افراد مبتلا به زبان پریشی (آفازی)،سلسله مراتبی از نشانه‌ها (ابتدا نشانه های واجی،نشانه های تداعی کلمه و نشانه های کارکردی) را ابداع و ارائه در درمان آفازی نمایید،به تدریج از تعداد نشانه های لازم برای بازیابی کلمه هدف توسط کودکان آفازی بکاهید.
  18. با استفاده از تکلیفی همچون نامیدن تصاویر،نامیدن در ازای سوال،تکمیل جمله،ویژگی و کارکرد اشیا تداعی کلمه و طبقه بندی کردن بازیابی کلمه را برای کودکان آفازی تسهیل نمایید.
  19. از افراد مبتلا به زبان پریشی (آفازی) در زمینه اطلاعات شخصی و محیط پیرامونش سوالاتی بپرسید،پاسخ های صحیح را مورد تمجید قرار دهید،در صورتی که کودکان آفازی پاسخ های ناصحیح دادند،به راحتی پاسخ صحیح را بدهید و سوال بعدی را بپرسید.
  20. از کلماتی استفاده نمایید که کودکان آفازی قبلاً فراگرفته اند،آنها را در جلسات گفتاردرمانی آفازی با حرف تعریف،حرف اضافه،صفات و افعال بیامیزید تا واحدهای دستوری ایجاد شود،از کودکان آفازی بخواهید این عبارت ها را تکرار کنند.
  21. از کودکان آفازی بخواهید به اشیای پیرامون اتاق اشاره نمایند،بر تعداد اشیا در هر دستور بیفزاید (مثلاً سقف را نشان بده یا سقف و سپس پنجره را نشان بده) پاسخ های صحیح را تقویت نمایید.
  22. دستورات دو و سه مرحله ای را (همزمان با بیان آن .م ) نمایش دهید،دستورات را با اشیا پرکاربرد ترکیب نمایید (مثلاً لیوان را بردار و آن را روی سینی بگذار) به تدریج نحوه اجرا را حذف نمایید تا جایی که کودکان آفازی بتوانند دستوراتی را که فقط از ورودی شنیداری دریافت می کند اجرا نماید.
  23. به افراد مبتلا به زبان پریشی (آفازی)تصویری را ارائه نماید و فهرست کوتاهی از سوالات شفاهی را از وی بپرسید و از او بخواهید پس از هر سوال با بله و خیر پاسخ گویند.
  24. تعدادی سوالات کلمه‌ای از بیمار بپرسید،وی را تشویق نمایید تا با جملات کامل پاسخ گوید (مثلاً بپرسید چند سال دارید و او پاسخ دهد من 25 سال دارم یا بپرسید صبح ها چه میخوری؟و او پاسخ دهد من صبحانه میخورم.
      

      گفتار درمانی در درمان آفازی

      

      1. دو سه جمله انتخابی از یک داستان را برای کودکان آفازی بخوانید،سوالاتی درباره حوادث اصلی،اشخاص یا مکان های مطرح در این جملات بپرسید،پاسخ صحیح را تقویت نمایید.
      2. از کودکان آفازی به خواهید بخش کوچکی از یک برنامه تلویزیونی را که برایش جالب است ببینند،سوالاتی را درباره اشخاص،حوادث یا مکان های موجود در این برنامه بپرسید،درک صحیح را تقویت نمایید.
      3. تصاویر افعال موجود در مجلات،روزنامه ها یا دیگر منابع را به کودکان آفازی نشان دهید،از وی بخواهید آنچه را در تصاویر رخ داده است تعریف نمایند.
      4. متن هایی را برای کودکان آفازی بخوانید،بخش کوچکی از یک برنامه تلویزیونی را با یکدیگر تماشا کنید،با یکدیگر به یک برنامه انتخابی رادیو گوش دهید،از کودکان آفازی درباره حوادث،اشخاص یا مکان ها سوالات جزئی و دقیق بپرسید.
      5. یک مقاله کوتاه از روزنامه یا مجله به کودکان آفازی بدهید که بخوانند و سپس از آن ها درباره حوادث،اشخاص یا مکان های مطرح در مقالات سوالات دقیق و جزئی بپرسید تا درک آنها از مطالب تایید گردد.
      6. با کودکان آفازی مکالمه ساختارمندی  را پیش بگیرید،عناوینی که برای آن ها جالب است است به بحث بگذاگرید،به منظور کسب اطلاعات بیشتر از آنها سوالات جهت دار بپرسید.
      7. روشهای خود رهنمودی شامل توصیف کاربرد،حرکات بیانگر تسهیلی(که به شنونده برای حدس کلمه کمک می‌کند) عبارت های حامل (نظیر من دارم فکر می کنم به…) یا خود رهنمود های نوشتاری را به کودکان آفازی آموزش دهید.
      8. مطالب نوشتاری پیچیده و مبسوطی از عناوین مورد علاقه کودک آفازی به او بدهید تا بخواند،به منظور افزایش میزان یاد سپاری اطلاعات و سپس بیان مبسوط مطالب موردنظرش سوالاتی از وی بپرسید.
      9. همراه با کودکان آفازی برنامه‌های رادیو گوش دهید یا نمایش‌های تلویزیونی را نگاه کنید. به منظور افزایش میزان یاد سپاری اطلاعات در کودکان آفازی و نیز ارائه مبسوط مطالب مورد نظرش،سوالاتی از آنها بپرسید.
      10. به منظور کسب به ساختارهای دستوری مورد نظر،سوالاتی از بیمار بپرسید (مثلاً اگر ساختار مورد نظر،عبارت دارای حرف اضافه (گروه حرف اضافه ای) است از کودکان آفازی بپرسید شما ظروف را کجا می گذارید؟آنها باید پاسخ دهند در کابینت.
      11. همراه با کودکان آفازی به برنامه‌های رادیو گوش دهید تا نمایش‌های تلویزیونی را نگاه کنید،به منظور افزایش میزان یاد سپاری اطلاعات در کودکان آفازی و نیز ارائه مبسوط مطالب مورد نظرش،سوالاتی از وی بپرسید. با هدف افزایش کارایی و وضوح گفتار،موقعیت های محاوره‌ای خاص را به صورت نقش اجرا نمایید (مثلاً در یک رستوران غذا سفارش بدهید یا به پزشک زنگ بزنید). موفقیت کودکان آفازی را تشویق نمایید.
      12. فعالیتهای تسهیلی ویژه ای را در جلسات گفتار درمانی در زبان پریشی برای کودکان آفازی تعیین نمایید تا در آن شرکت نمایند،در جلسه درمانی بعدی از آنها بخواهید توضیح دهند که در فعالیت مربوط به چه اتفاقی افتاد.
      13. از افراد مبتلا به زبان پریشی (آفازی)بخواهید در جلسه گروه درمانی و گفتار درمانی آفازی با دیگر مراجعین مبتلا به زبان پریشی شرکت کنند،در طی جلسه بر نگهداری عنوان و استفاده کودکان آفازی از روش‌های خود رهنمودی تاکید نمایید.
      14. به منظور جبران مشکلات یادسپاری کلمه و افزایش روانی مکالمه،به کودکان آفازی آموزش دهید که به صورت دائمی از راهبردهای نظیر حاشیه پردازی،مکث های ساختاری و تکرار عبارت های قبلی استفاده نمایند.
      15. برنامه انتقال را (به منظور استفاده کودکان آفازی هنگام برگشت به منزل) در مرکز درمان آفازی طراحی نمایید. این برنامه شامل انواع نشانه ها،راهبردهای جبرانی و روشهای تسهیل کننده ای می شود که در حفظ مهارت های ارتباطی کودکان آفازی بیشترین تاثیر را دارد،به خانواده/مراقب نحوه اجرای این برنامه را آموزش دهید.

       

منابع:

mayoclinic.org

nicdc.nih.gov

سوالات متداول:

1.علت ایجاد آفازی چیست؟

آفازی به علت یک آسیب مغزی به وجود می آید، این آسیب مغزی به علت یک خونریزی مغزی(سکته) یا ضربه مغزی یا تومور های مغزی ایجاد می شود.

2. بیمار آفازی توانایی صحبت کردن دارد؟

هیچ وقت مشکلات دو فرد مبتلا به آفازی کاملا شبیه هم دیگر نیست. میزان مشکلات به ناحیه و شدت آسیب مغزی، ظرفیتهای زبانی اولیه و ویژگی های شخصیتی فرد بستگی دارد. بعضی از افراد مبتلا به خوبی قادر به درک زبان هستند اما در یافتن واژگان صحیح یا ساختن جملات مشکل دارند. در سمت دیگر بعضی از مبتلایان به آفازی حرف می زنند اما درک و فهمیدن حرف های آنها برای شنونده دشوار است.

3. گفتار درمانی برای بیمار آفازی چه کار می کند؟

یک متخصص گفتاردرمانی در جهت اصلاح مهارت‌های درک شنیداری تا سطح توانش مراجع، اصلاح بیان کلامی بیمار، باقی نگه داشتن مهارت‌های ارتباطی کودکان آفازی در سطح توانش آنها درک نواقص ارتباطی کودکان آفازی توسط خانواده و مراقبین وی و پیگیری اجرای یک برنامه ارتباطی توسط خانواده/مراقب بعد از اتمام درمان رسمی تلاش می نماید.

تاریخچه اختلال یادگیری

عارضه اختلالات یادگیری مسئله بین جهانی است که در همه زبانها، فرهنگ‌ها و ملت‌های دنیا دیده می‌شود. این مشکل فقط منحصر به ایالت متحده آمریکا یا کشور خاصی نیست. یافته های پژوهش ها نشان می دهد که در همه فرهنگ ها کودکانی وجود دارند که به نظر می رسد هوش طبیعی داشته باشند، اما در یادگیری زبان شفاهی، اکتساب مهارت های خواندن یا نوشتم، یا حل مسائل ریاضی دچار مشکلات جدی هستند. مرکز اختلال یادگیری دکتر صابر در زمینه تشخیص اختلال یادگیری  و درمان تخصصی آن با تکنیک های  کاردرمانی اختلال یادگیری و روش های آموزش اختلال یادگیری در کودکان ابتدایی که توسط تیم روانشناسی مرکز ارائه می شود به صورت حرفه ای فعالیت می نماید. در زیر به تاریخچه اختلال یادگیری اشاره می شود.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

تاریخچه اختلالات یادگیری

نلسون را کفلر، معاون رئیس جمهور ایالات متحد و فرماندار ایالت نیویورک، به نارساخوانی شدید دچار بود. نارساخوانی شکلی از اختلال یادگیری است که در آن فرد در یادگیری خواندن با مشکلات بسیار زیادی مواجه می‌شود. ضعف او در خواندن باعث شد که نتواند در مدرسه نمره های خوبی بگیرد و این گرفتاری او را واداشت که در طول مدت اشتغال به حرفه سیاسیش،نطق های خود را از بر کند.

راکفلر در شرح احساسات خود در دوران کودکی از مواجهه با مشکل اختلال یادگیری می نویسد:

من نارساخوان بودم… و اکنون نیز خواندن برایم دشوار است. وقتی ۸ سال داشتم،خواندن قطعه مذهبی کوتاهی در مراسم عبادت شامگاهی کلیسا به من محول شد. شرمندگی و درد و رنجی را که به هنگام خواندن آن قطعه احساس می کردم به وضوح به یاد می آورم و آن را واقعاً بد خواندم. من می‌دانم که کودک نارساخوان چه چیزهایی را تجربه میکند…. سرخوردگی حاصل از اختلال در انجام دادن آنچه کودکان دیگر به راحتی انجام می دهند و احساس حقارت از اینکه دیگران فکر کنند چندان باهوش نیست در حالی که واقعیت چیز دیگری است. اما من، پس از بیش از 60 سال تحمل این مشکل،  پیامی امیدوارکننده و دلگرم کننده برای کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری و والدینشان دارم.

توماس ادیسون مخترع خلاق آمریکایی را دیگران کودکی نابهنجار،گیج و کندذهن می شناختند. یادداشتهای دفتر خاطراتش حاکی از آن است که هیچ وقت در مدرسه درسش خوب نبوده و پیشرفتی نداشته است و جایش همیشه در آخر کلاس بوده است.پدرش او را گیج و خرفت می دانست و ادیسون نیز خود را کودن نامیده است.آگاست رودین، مجسمه ساز بزرگ فرانسوی، بدترین دانش آموز مدرسه نامیده شده بود. از آنجا که معلم های رودین او را آموزش ناپذیر تشخیص داده بودند،به والدینش توصیه کردند که او را از مدرسه بیرون بیاورند و سرکار بگذارند،هرچند تردید داشتند که او اصلاً قادر به تامین زندگی خود باشد.وودرو  ویلسون، بیست و هشتمین رئیس جمهور آمریکا و استاد محقق،تا ۹ سالگی نوشتن نیاموخته بود و تا ۱۱ سالگی خواندن. اقوام از اینکه او آنقدر کودن و عقب مانده بود برای والدینش اظهار تاسف می کردند.

آلبرت انیشتین، نابغه علم ریاضی، تا سه سالگی حرف نمی‌زد. پیدا کردن کلمه به هنگام صحبت کردن برای او کار شاقی بود و تا ۷ سالگی هر جمله را،هر قدر هم که پیش و پا افتاده بود،اول بی صدا زیر لب می ساخت و بعد آن را با صدای بلند ادا می کرد. آلبرت جوان در درس‌های مدرسه پیشرفتی نداشت. او در درس ریاضی از خود کمی استعداد نشان داد،اما در یادگیری سایر درس ها شاگردی کاملا معمولی بود و مشکل بزرگش زبانهای خارجی بود. یکی از معلم هایش پیش بینی کرده بود که او « موفقیتی» کسب نخواهد کرد. ناتوانی انیشتین در یادگیری زبان در سرتاسر دوران بزرگسالی اش نیز ادامه یافت. خواندن و نوشتن برای او دشوار بود و نمی‌توانست مقصودش را با نوشتن بیان کند. او در تشریح فرآیند تفکرش میگفت که به ندرت در قالب کلمات فکر کرده است، فقط بعد از اینکه فکری به ذهنش خطور می کرد می کشید آن را با استفاده از کلمه بیان کند.

خوشبختانه این اشخاص برجسته تا اندازه‌ای توانسته اند راه های مناسب یادگیری را کشف کنند و به طور موفقیت آمیز بر شکست های اولیه خود غلبه کردند. اما بسیاری از کودکان دچار اختلالات یادگیری این قدر خوش اقبال نیستند.

ماهیت میان فرهنگی در تاریخچه اختلال یادگیری

شیوع ناتوانی یادگیری در کشورهای مختلف متفاوت است. آکادمی بین المللی پژوهش در زمینه اختلالات یادگیری سازمانی تخصصی است که به ترویج پژوهش‌های بین‌المللی مربوط به اختلالات یادگیری اختصاص یافته است و مجله ای به نام تالماس نیز منتشر می کند.

گزارش های بالینی در مورد رنج های فردی کودکان دچار اختلالات یادگیری از گوشه و کنار جهان شباهت های چشمگیری با یکدیگر دارند. برای مثال، مطلب زیر خاطرات یک بزرگسال چینی از اولین شکست گیج کننده‌اش در مدرسه ای چینی است،این داستان شبیه و وقایع سردرگم کننده ای است که کودکان دچار اختلالات یادگیری در مدارس خودمان با آنها مواجه می‌شوند.

« اولین خاطره من از مشکلات یادگیری مربوط به ۷ سالگی‌ام و هنگامی است که وارد کلاس اول دبستان در تایوان شدم آموزگار من روی تخته سیاه ( علائم را) نوشت تا دانش آموزان آنها را در دفتر خود رونویسی کنند. به وضوح به خاطر می آورم که قادر به انجام دادن این تکلیف نبودم. همکلاسی های خود را می دیدم که به راحتی این تکلیف درسی را انجام می‌دادند،ولی من کی و آشفته بودم و نمی توانستم حروف و کلمه ها را از تخته سیاه رونویسی کنم.

گزارش های پژوهش در مورد تاریخچه اختلالات یادگیری از بسیاری از نقاط دریافت می‌شود : دانمارک،بریتانیا،هلند،نیوزلند ( چپمن، 1992) ،استرالیا،چکسلواکی سابق، آلمان ( اُپ، 1992) ایتالیا( فابرو و ماسوتو، 1994) مکزیک ( فلچر و دلوپز 1995) ، پرتقال ( دافونسکا 1996) ، شیلی، کانادا( واینر و سیگل،1992) و اسرائیل این مشکل در کودکان به هنگام یادگیری  زبان نوشتاری، چه براساس نظام الفبایی ( نظیر زبان انگلیسی) و چه براساس نظام تصویری ( نظیر زبان چینی) ، ظاهر می شود ( هسو 1988) . این عارضه همچنین در کودکان به هنگام یادگیری آن دسته از زبان های نوشتاری که از قواعد منظم آوایی پیروی می کنند ( نظیر زبان اسپانیایی) و زبان های نوشتاری که  نظام املایی قاعده مندی ندارند ( نظیر زبان انگلیسی)  دیده می شود.

امروزه در مدارس ما کودکانی با انواع مختلف زمینه ها، فرهنگ ها، محیط ها و زبان ها ، در قالب برنامه های اختلالات یادگیری، آموزش می بینند. کاملا منطقی است که بپذیریم دشواری در یادگیری آموزشگاهی ممکن است بر اثر تفاوت اساسی فرهنگ کودک  از جنبه زبان ، ارزش ها یا آداب و رسوم با فرهنگ‌ محیط مدرسه پدیدار شود. اما اگر کودک اختلال یادگیری هم داشته باشد،مشکل پیچیده و مضاعف می‌گردد. برای دانش آموزان دارای زمینه های متفاوت فرهنگی،حل مسائل ناشی از تفاوت فرهنگی و اختلالات یادگیری دشوار است. نگرش فرهنگی برخی از والدین این است که داشتن فرزند دچار نوعی اختلال به منزله شکستی برای آنان است.این گروه از والدین ممکن است تمایلی به پذیرفتن این که فرزندشان اختلالی دارد نداشته باشند،امکان دارد از شرکت در جلسات برنامه آموزش فردی   امتناع می ورزند یا حتی ممکن است کودک دچار اختلالی را برای حفظ آبروی خود در خانه نگه دارند.

سوالات متداول:

1-آیا اختلالات یادگیری ریشه عصبی دارند یا روان‌شناختی؟
مطالعات علمی نشان داده‌اند که اختلالات یادگیری منشأ عصبی-رشدی دارند. این بدان معناست که مغز برخی از کودکان به‌طور متفاوتی در بخش‌هایی که مربوط به زبان، حافظه، دقت یا پردازش اطلاعات است، رشد می‌کند. البته عوامل روان‌شناختی مانند اضطراب، سبک‌های تربیتی و شرایط محیطی نیز می‌توانند بر شدت بروز اختلال تأثیر بگذارند اما عامل اصلی، تفاوت‌های عصبی است.

2-اختلالات یادگیری بیشتر در چه سنینی شناسایی می‌شوند؟
بیشتر اختلالات یادگیری در سنین ابتدایی مدرسه (۶ تا ۹ سالگی) شناسایی می‌شوند؛ زمانی که کودک برای یادگیری مهارت‌هایی مانند خواندن، نوشتن و ریاضی تلاش می‌کند. البته علائم اولیه مانند تأخیر در گفتار یا ناتوانی در تشخیص اشکال و صداها می‌تواند در دوران پیش‌دبستانی نیز مشاهده شود. تشخیص زودهنگام نقش مهمی در موفقیت درمان دارد.

کاردرمانی در منزل برای کودکان بیش فعال

مرکز تشخیص بیش فعالی دکتر صابر در زمینه تشخیص عوارض بیش فعالی و درمان بیش فعالی و نقص توجه در کودکان به صورت کاملا حرفه ای فعالیت می نمایند. دکتر بیش فعالی با استفاده از امکانات کاردرمانی بیش فعالی و گفتاردرمانی بیش فعالی در زمینه درمان کودکان بیش فعال پیشرو می باشد.  یکی از خدمات متفاوت مرکز بیش فعالی دکتر صابر کاردرمانی در منزل برای کودکان بیش فعال است. با استفاده از تکنیک هایی نظیر ماساژ درمانی، یوگا و ورزش های مختلف جهت تخلیه انرژی می توان به کاهش بیش فعالی کودکان در منزل کمک کرد.

کاردرمانی نقش مهمی در حمایت از کودکان مبتلا به بیش‌فعالی و نقص توجه (ADHD) دارد. کاردرمانگران با آموزش مهارت‌هایی مانند مدیریت زمان، سازمان‌دهی و خودتنظیمی، به بهبود عملکرد تحصیلی و اجتماعی کودک کمک می‌کنند. آن‌ها همچنین با همکاری والدین و معلمان محیطی سازگار ایجاد می‌کنند که شامل مدیریت رفتار، تغییرات محیطی و استفاده از ابزارهای دیداری است. آموزش والدین برای ایجاد عادات سالم در خانه، مانند خواب منظم، تغذیه متعادل و فعالیت بدنی، بخش دیگری از این مداخلات است. هدف اصلی کاردرمانی ارتقای موفقیت تحصیلی و اجتماعی و کاهش مشکلات رفتاری کودکان بیش‌فعال است.کاردرمانی علاوه بر بهبود مهارت‌های فردی، با استفاده از روش‌هایی مانند تمرینات حرکتی، تکنیک‌های آرام‌سازی و تمرکز، به کودک کمک می‌کند هیجانات خود را بهتر کنترل کند. همچنین این رویکرد با تقویت نقاط قوت کودک، اعتمادبه‌نفس او را افزایش داده و مسیر رشد سالم‌تری برای آینده فراهم می‌سازد.

عواملی که در کاردرمانی کودک بیش فعال به او کمک می‌کند:

فعالیت‌هایی که کمک می‌کند مغز کودک با بیش فعالی و نقص توجه خوب کار کند. همچنین برخی از حرکات عملی ساده می تواند تمرکز کودک شما را افزایش دهد.

ورزش مغزی

حرکات متقاطع ( crass crowal ) یک فعالیت مغزی بوده و مانند حرکات آکروباتیک برای مغز کودک بیش فعال شماست که کمک می‌کند هر دو قسمت مغز با یکدیگر فعالانه مشارکت کنند. در کاردرمانی در منزل بیش فعالی از کودک بخواهید روی یک نقطه بایستد و هر دو زانو را به نوبت بالا آورده به آرنج مقابل تان بزند. این کار را به آهستگی انجام دهد. این کار را هر روز صبح و شب ۱۰ مرتبه انجام دهید.

اگر فکر می‌کنید این کار خیلی دشوار است، می‌تواند تمرین را با کف دست هایش انجام دهد. نکته مهمی که باید به خاطر داشته باشید این است که کودک شما باید پای راست را با آرنج چپ، سپس پای چپ را با آرنج راست لمس کند.

از کودک بیش فعال بخواهید بینی اش را با دست راست بگیرد سپس گوش راستش را با دست چپ بگیرد. حالا از کودک بخواهید، بینی اش را با دست چپ بگیرد و گوش چپ را با دست راست بگیرد.

حالا جدول ضرب را تمرین کنید. از کودک بخواهید، وقتی جواب زوج است در وضعیت ب قرار بگیرد جواب های دیگر در وضعیت ج. تا آنجا که می توانید با سرعت این کار را انجام دهید. حالا جدول را ۷ بار تمرین کنید.

   یوگا

یکی دیگر از تمرینات کاردرمانی در منزل برای کودکان بیش فعال یوگا است، یوگا ورزش بسیار خوبی برای تمرکز است.

به این وضعیت تاواساتا( کوه) می گویند.

1. پاها جدا از هم و پاشنه و انگشتان در حالت موازی باشد.
2. شانه ها را به آرامی بچرخانید تا احساس راحتی کنید.
3. اجازه دهید که دست های تان خیلی راحت در کنار بدنتان قرار گیرد.
4. تصور کنید که یک قطعه یخ در بالای سر شماست و آن یخ دارد به آرامی شما را به طرف بالا می کشد. خیلی به آرامی استخوان پشت تان را بکشید. حالا شما باید کمی بلندتر شوید.
5. شانه ها را به عقب برده و خود را شل کنید. در این حالت دست و پا در دو طرف بدن آویزان است.
6. حالا سعی کنید چند دقیقه در این وضعیت بایستید. اگر می‌توانید چشمهایتان را ببندید این خیلی به شما آرامش می بخشد.

تمرینات بیشتری در زمینه کاردرمانی در منزل کودکان بیش فعال می توانید به کتاب های یوگا برای کودکان مراجعه کنید.

چه چیزی باعث می‌شود که کار کردن و یادگیری شما افزایش یابد؟

بعضی از کودکان بیش فعال وقتی به موسیقی گوش می‌دهند یادگیری شان افزایش می یابد. بعضی‌ها صبح زود و بعضی‌ها آخر شب بهتر کار می کنند. اگر بدانید چه عواملی باعث بالا رفتن بازدهی و یادگیری بهتر کودکتان می شود، موفق تر خواهید بود.

تفاوت ها را بدانید. بررسی کنید که در کدام وقت کودکتان بهتر عمل می کند. در این مورد می توانید فکر و جسمتان را آماده و آگاه کنید. برای هر کدام از عبارت های زیر در مورد کودکبیش فعال خود شماره 1تا  4 را انتخاب کرده و در جدول بنویسید.

1  : موافق نیستم     2      3         4 موافقم

من یاد میگیرم و بهتر کار می کنم:

• درست موقعی که از خواب بلند می شوم.
• درست وقتی ناهارم رو خوردم.
• درست زمانی که چایم ام را خوردم.
• درست قبل از اینکه به رختخواب بروم.
• وقتی تنها هستم.
• وقتی با دوستانم هستم.
• وقتی با بزرگتر ها هستم.
• وقتی فضا آرام است.
• وقتی یک موسیقی آرام کننده باشد.
• وقتی کمی سر و صدا است.
• وقتی دراز کشیده ام.
• وقتی به تنهایی پشت میز تحریر نشسته ام.
• وقتی با دیگران دور یک میز نشسته ایم.
• در شرایطی که هر وقت بخواهم بتوانم بلند شده و قدم بزنم.
• وقتی می توانم یادداشت کنم.
• وقتی می‌توانم روی جواب سوالاتم عکس بکشم.
• وقتی می توانم با صدای بلند بخوانم.
• وقتی می توانم دستورالعمل‌ها را بشنوم.
• وقتی می توانم دستورالعمل ها را بخوانم.
• وقتی شما به من بگویید چه کار کنم.
• وقتی کسی هست که کارهایم را ببیند.
• وقتی روی صندلی راحتی می نشینم.
• وقتی گرمم است.
• وقتی اتاق پر نور است.
• وقتی احتیاج ندارم به توالت بروم.
• وقتی تازه چیزی خورده‌ام (منظور تنقلات مفید)
• وقتی تازه آب نوشیده ام.
• وقتی می توانم بلند شوم و کش و قوسی به بدنم بدهم.
• وقتی می توانم شروع کنم و با خودم حرف بزنم.

به خاطر داشته باشید انجام کارها به بهترین صورت، عذری برای انجام ندادن کارهای کودک شما نیست. بلکه بدان معنی است که کودک بیش فعال می تواند به خودشان کمک کنند و نیز دیگرانی که در اطراف آنها هستند می توانند به کودک کمک کنند تا  بهترین کار را انجام دهید.

نکات نهایی در کاردرمانی کودکان بیش فعال در منزل

کاردرمانی در منزل برای کودکان بیش فعال توصیه هایی را دارد:

• روزتان را با انجام ۱۰ بار بازی حرکات متقاطع و نیز مثبت اندیشی شروع کنید.
• اگر مجبورید که هنوز بنشینید و تمرکز کنید،به خودتان استراحت داده و برای شروع مجدد،حرکات متقاطع یا رسم دایره ها را انجام دهید.
• همیشه به خاطر داشته باشید که شما در تعدادی از کارها از دیگران بهتر هستید.
• از انرژی تان در جهت مثبت استفاده کنید.
• یاد بگیرید که به خودتان آرامش دهید و از این تکنیک استفاده کنید.
• به خاطر آورید که بعضی از روزها،از روزهای دیگر بهتر است.
• اگر چه الان احساس خوبی ندارید ولی هنوز چیزهای خوب و زیادی در مورد شما وجود دارد.

به خاطر داشته باشید که اگر شما بدانید مغزتان چطور کار میکند، همین حالا می توانید درباره اینکه چطور می شود بهتر کار کرد ایده بدهید. شما می‌توانید به طریقی کار کنید که برای شما مناسب باشد، اما مجبورید که در این مورد با معلم و والدین و مراقب خود صحبت کنید، زیرا آن ها می خواهند بدانند که به چه نحوی می‌توانند کمک کنند تا شما بهترین باشید.

پس سعی کنید: به جای اینکه بی مقدمه حرفی را بزنید، همه آنها را روی یک کاغذ بنویسید وقتی من در حال آموزش بودم، از یک تخته استفاده می‌کردم. در خانه من از در یخچالم مثل یک تخته استفاده می‌کردم یا در دفتر یادداشت مهمه چیز را می نوشتم. بعضی مواقع خیلی سخت است که به خاطر بیاوریم چه چیزی احتیاج داریم. بنابراین تهیه یک لیست کمک بزرگی به ما می کند.

از کارهایی که امروز می خواهید انجام دهید، لیستی به صورت نوشته یا تصویر تهیه کنید مثال:

1. دوش بگیرم
2. به دوستم سارا زنگ بزنم.
3. کف آشپزخانه را تمیز کنم.

دانستن این که انسان بخواهد کاری را انجام دهد و نیمه یک بطری است. حالا نیاز است به اینکه چطور کارها را اولویت بندی کنیم. آنهایی را مهمتر است در بالای لیست قرار دهید. حالا باید تصمیم بگیرید چطور این کارها را انجام دهید. این را برنامه زمان‌بندی شده می نامند.

منبع: occupationaltherapy.com

سوالات متداول:

1-چقدر طول می‌کشد تا نتایج کاردرمانی در منزل را در رفتار کودک ببینیم؟
زمان تأثیرگذاری بستگی به شدت بیش‌فعالی و میزان انجام منظم تمرینات دارد. معمولاً بعد از ۴ تا ۸ هفته اجرای پیوسته تمرینات، تغییرات قابل مشاهده‌ای در تمرکز، کنترل رفتار و آرامش کودک دیده می‌شود.

2-چطور کودک را به انجام تمرین‌های کاردرمانی در خانه تشویق کنیم؟
تمرینات را به‌صورت بازی طراحی کنید، از سیستم پاداش استفاده کنید، و او را در انتخاب فعالیت‌ها مشارکت دهید. اگر تمرین‌ها برای کودک جذاب باشند، همکاری بیشتری نشان خواهد داد.

رفتار درمانی کودکان لجباز

رفتار درمانی کودکان یکی از راه های مفید در تغییر رفتار کودکان می باشد. با استفاده از تکنیک های رفتار درمانی توسط متخصصین مجرب مرکز رفتاردرمانی کودکان  دکتر صابر می توان بسیاری از رفتارهای نامناسب کودکان را کاهش و رفتارهای صحیح اجتماعی را جایگزین نمود. نکته قابل تامل در زمینه رفتار درمانی کودکان لجباز تعیین علت رفتار و تقویت کننده های محیطی رفتار کودک می باشد. لجبازی از رفتارهای نامناسب شایع در کودکان سنین 3تا5 سال می باشد که در صورت عدم درمان مناسب می تواند به دوران مدرسه و پس از آن کشیده شود. روش های رفتاردرمانی متنوعی در درمان لجبازی کودک کاربرد دارد که زیر به صورت اجماعی به آن اشاره می شود.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

رفتاردرمانی کودکان لجباز

از ایجاد جو رقابت برای کودک لجباز بپرهیزیم

مقایسه کودک لجباز با همکلاسی ها یا خواهر و برادر و افراد دیگر، وی را تحریک کرده و گاه خشم او را برمی انگیزاند. بهتر است رقابت او با روزهای پیشین خودش، یا حتی با دوران خردسالی اش، باشد. هربار که پیشرفتی در رفتار یا عملکردش می‌بینیم، باید او را نوازش و تشویق کنیم. مقایسه ها و رقابت ها، کودکان را به دشمنی می کشاند و بسیاری اوقات کودک برای جبران حس حقارتی که تجربه کرده است، در صدد خرابکاری و آزار کسی که وضع بهتری دارد،بر می آید.

همه ما با هم تفاوت داریم و این تفاوت‌ها در هوش، استعداد، شرایط فرهنگی خانواده، شرایط اقتصادی خانواده و بسیاری از چیزهایی دیگر وجود دارد. پس نباید از تمام کودکان انتظار کاملاً واحد و یکسانی داشته باشیم. با توجه به تفاوت های فردی در میزان هوش، استعداد و علاقه، مقایسه کودکان با یکدیگر و توقع یکسان از آنان، غیر علمی و غیر منطقی است.

 چگونه به کودک لجباز خود « نه» بگوییم؟

کودکان لجباز معمولاً با شنیدن واژه « نه» واکنش منفی نشان می دهند. آنها از شنیدن پاسخ «نه» بیزار هستند. زمانی که والدین از کلمه « نه» بیش از حد استفاده می کنند، این کلمه دیگر اثربخشی خود را از دست می‌دهد. گاهی کودکان لجباز از شنیدن این کلمه خشمگین می‌شوند و نسبت به آن مقاومت نشان می‌دهند و در بسیاری از مواقع آن را نشنیده می گیرند. در واقع این کلمه دیگر برای کودک عادی شده و او حتی دلیل پاسخ منفی را نیز نمی‌داند و علتش را درک نمی کند

در رفتار درمانی کودکان لجباز جواب منفی خود را در قالب مثبت بیان کنیم

بهتر است جواب منفی خود را در غالب مثبت بیان کنیم .مثلاً وقتی کودک لجباز قبل از انجام تکلیف اش می پرسد، می توانم تلویزیون تماشا کنم؟به جای گفتن « نه» می توان گفت: بله می توانی بعد از انجام تکلیفت تلویزیون تماشا کنی.

با کودک لجباز وارد مبارزه قدرت‌طلبی نشویم

وقتی کودک لجباز می بیند که همواره والدین نظر خود را درباره او اجرا می‌کنند و وی فاقد قدرت است، با توسل به لجبازی و بدرفتاری،به بازی مبارزه برای کسب قدرت دست می‌زند.

اگر والدین به نیاز و علت اصلی رفتار وی توجه نکنند، آنها نیز در این بازی درگیر شده و با تحمیل نظرشان، چه با تشویق یا تنبیه و یا خشونت، او را وادار به ترک رفتار می‌کنند. در این صورت کودک در بازی قدرت شکست میخورد انگیزه‌ای برای مخالفت های بیشتر می‌یابد و احساسات ناگواری را تجربه می کند. روش مقابله با لجبازی و برخی از رفتارهای نامناسب کودک به این شرح است:

رفتاردرمانی لجبازی: با فرمول خاصی اجازه می‌دهیم کودک کارش را انجام دهد، اما به طور طبیعی عواقب نامطلوب آن را نیز تجربه کند. در این صورت او قدرت خود را نشان داده است، اما با توجه به پیامدهای رفتارش که برای وی جالب نیستند، آن رفتار را ترک خواهد کرد. فرض کنید مادری اصرار دارد فرزندش غذای کافی بخورد، اما کودک با اینکه گرسنه است از خوردن غذا امتناع می کند. در اینجا بهتر است مادر به او بگوید که حس می کنم در حال حاضر نیاز به غذا نداری، پس من غذا را جمع می‌کنم و هنگام شام منتظرت میمانم. با این روش کودک قدرتش را نشان داده است، اما با تحمل گرسنگی از زمان ناهار تا شام، به عواقب کارش پی برده و احتمالاً این کار را تکرار نخواهد کرد. همچنین او متوجه می شود که می تواند قدرتش را اعمال کند و از این جهت احساس ناکامی نخواهد کرد.

انتقام جویی در رفتاردرمانی کودکان لجباز: گاهی کودک لجباز به خاطر محدودیت هایی که دارد، والدین را کنترل گر و مقصر دانسته، احساس ناکامی می کند و در صدد انتقام جویی بر می آید. آسان ترین روش انتقام جویی برای او، انجام کاری است که مورد رضایت والدین نبوده و آنها را عصبی کند. هرچه والدین با عصبانیت بیشتری با کودک برخورد کنند، وی خود را موفق تر می بیند و سعی می کند همین روش را تکرار کند. بعد از مدتی این رفتار، به یک الگوی رفتاری تبدیل می شود.

نشان دادن چهره بی تفاوت و خنثی و عدم توجه به رفتار نامناسب کودک لجباز، می تواند رفتارش مورد نظر را خاموش کند. در این صورت کودک احساس می کند به هدفش نرسیده، روش دیگری را انتخاب خواهد کرد.

احساس بی کفایتی: ممکن است کودک به خاطر ناتوانی های جسمی خود یا به خاطر عدم پرورش عزت نفسش توسط والدین ،احساس بی کفایتی کند و برای نشان دادن عزت نفس و کفایت خویش، به رفتارهای مخرب و نامطلوب بپردازد. در این اوقات والدین آگاه بهتر است نسبت به این رفتارها بی تفاوتی نشان دهند و هرگاه کودک کار مثبتی انجام داد، به او توجه کرده و تشویقش کنند. لازم به یادآوری است که در درمان لجبازی کودک والدین باید بهانه ای برای تشویق کودک لجباز پیدا کنند. همچنین لازم است به او بفهمانند که او را علی رغم رفتارش و بدون قید و شرط دوست دارند، اما کارهای نادرستش را نمی‌پسندند.

با رعایت پی‌درپی نکات فوق، کودک لجباز به نتایج زیر می رسد، این نتایج را در ذهنش مرور می کند و آن را جزء باورهایش ثبت کرده و رفتارهایش را بر اساس آن تنظیم می کند:

• با لجبازی نمیتوانم به قدرت برسم.
• با رفتار نامطلوب نمیتوانم ارزشمند شوم.
• با انتقام جویی کامیاب نمی شوم.
• با رفتارهای نامطلوب نمی توانم جلب توجه کنم.

شناخت علت‌ لجبازی برای مدیریت بهتر رفتار کودک

برای اینکه بتوانید رفتار لجوجانه یا سرکش کودک را به‌طور مؤثر مدیریت کنید، ابتدا باید دلایل پشت این رفتارها را بشناسید. وقتی بفهمید کودک چرا به یک شیوه خاص واکنش نشان می‌دهد می‌توانید واکنش خود را به‌گونه‌ای تنظیم کنید که هم نیازهای کودک تأمین شود و هم رفتار او هدایت شود. شناخت علت‌ها به شما کمک می‌کند تا با صبر و آگاهی، راهکارهای مناسب ارائه دهید و از تنش‌های غیرضروری جلوگیری کنید.کودکان گاهی رفتارهایی لجبازی از خود نشان می‌دهند که دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد. یکی از مهم‌ترین دلایل، کمبود مهارت‌های ارتباطی است؛ کودک ممکن است نیازهای خود را به‌طور مؤثر بیان نکند و رفتار او به اشتباه سرکشی یا لجاجت تعبیر شود. برای مثال، ممکن است کودک بخواهد فوراً آبمیوه بنوشد و به همین دلیل حاضر به دادن بسته به مادر نباشد. دلیل دیگر می‌تواند عدم درک کلمات یا محیط باشد؛ برخی کودکان با تأخیر در مهارت‌های درک مطلب ممکن است کاملاً متوجه صحبت والدین نشوند و به همین دلیل رفتار لجوجانه از خود نشان دهند. همچنین اختلافات یا مشکلات حسی می‌تواند نقش داشته باشد؛ کودک ممکن است بافت نرم بسته آبمیوه را دوست داشته باشد و نگه داشتن آن برای او آرامش‌بخش باشد. تمایل به استقلال نیز یکی دیگر از عوامل است؛ کودکان با یادگیری مهارت‌های جدید به تدریج از آزادی و انجام کارها به‌صورت مستقل لذت می‌برند و ممکن است نخواهند چیزی را که خودشان برداشته‌اند رها کنند. علاوه بر این، دلایل دیگری مانند نخواستن پایان یک فعالیت به‌دلیل مشکلات حسی یا وسواس، عدم درک نشانه‌ها و موقعیت‌های اجتماعی، دشوار بودن یک فعالیت که منجر به ناامیدی می‌شود، و نداشتن صبر یا توجه کافی برای تکمیل کار، می‌توانند باعث بروز رفتارهای لجوجانه یا سرکش در کودک شوند.

چگونه در اماکن عمومی با لجبازی کودک رفتار کنیم؟

وقتی کودک در مکانهای عمومی بدرفتاری می کند، بهانه گیری می کند و یا قشقرق به پا می‌کند، معمولا والدین به خاطر حفظ آبرو و آرام کردن وی، به سرعت تصمیم خواسته هایش می شوند. در حالی‌که با این روش، ناخواسته رفتار نامطلوب کودک لجباز را تقویت می کنند. به این ترتیب کودک یاد می گیرد در موقعیت های مشابه به همین شیوه رفتار کند. در چنین شرایطی رفتاردرمانی پیشنهاد می کند، بهترین کار این است که کودک بد رفتار خود را به خانه برگردانید. شاید فرزندتان برای حضور طولانی مدت در محیط های عمومی، آمادگی نداشته باشد. حضور در مکان ها و مراسم عمومی را برای زمانی که کودک سرحال تر است، برنامه ریزی کنید. زمان گردش و بیرون رفتن از منزل را کوتاه کنید. انتظاراتی را که از کودک دارید، قبل از بیرون رفتن با بیانی روشن به او بگویید.

نکاتی در درمان لجبازی کودک و پاسخ «نه»

به جای « نه» گفتن های مکرر، در مورد موقعیت های خاص از قبل به کودک آگاهی بدهیم. مثلاً زمانی که قصد داریم کودک را همراه خود به فروشگاه ببریم و می دانیم که می خواهد از تمام خوراکی ها بخرد، قبل از ورود به فروشگاه به او می گوییم، امروز فقط می توانید دو تا خوراکی انتخاب کنی. بنابراین او با آمادگی بیشتری با ما وارد فروشگاه خواهد شد. اما چنانچه داخل فروشگاه رفتیم و تقاضای بیشتری داشت، به کودک لجباز می گوییم قبلاً در این مورد با هم صحبت کردیم و تو جوابش را میدانی. بعد از او می‌خواهیم شرطی را که گذاشته بودیم، تکرار کند.

کودک هرچه پافشاری کرد فقط به او می گوییم، قبلا صحبت کردیم، با تکرار حرف تو، جواب من تغییر نخواهد کرد. در چنین مواقعی بسیار مهم است که والدین روی حرف خود بایستند، چون اگر اصرار های مداوم کودک مقاومت آنها را بشکند و تسلیم شوند، کودک یاد می گیرد که با اصرار زیاد می تواند والدین را نرم کند به خواسته‌اش برسد، در نتیجه این رفتار را به شرایط دیگر نیز تعمیم می دهد و هرگاه با مخالفت والدین روبرو شود، شروع به اصرار و پافشاری بیش از حد می‌‌کند.

به کودک اجازه « نه » گفتن بدهیم

در علم رفتاردرمانی کودکان در حدود سنین  4-5 سالگی تمایل دارند، استقلال بیشتری داشته باشند. آنها در مقابل خواسته های دیگران مخالفت می کنند. این دوره سنی به سن « نه » گفتن معروف است. می‌توان گفت این « نه » گفتن ها، تمرین اولیه ای برای کسب مهارت های مرتبط در سنین بزرگسالی هستند.

مشابه این حالت را ما یک بار دیگر در دوره نوجوانی مشاهده می کنیم. معمولاً والدین تصور می کنند، کودک دارد لجبازی می کند. در حالی که این یک امر طبیعی بوده و مرحله‌ای از رشد کودک است. آنها باید در این سن « نه» بگویند تا شخصیتشان شکل بگیرد و هویت خود را پیدا کنند.والدین باید به افکار فرزندان خود احترام بگذارند. اگر می خواهید فرزندتان در آینده مهارت « نه» گفتن داشته باشد و بتوانند به پیشنهاد های نامناسب همسالان خود ( دزدی، مصرف مواد مخدر و …) پاسخ منفی بدهد،به او فرصت دهید تا از سنین کودکی « نه» گفتن را تمرین کند. با آرامش کامل مخالفت‌های کودکتان را بپذیرید.

اگر میخواهید فرزندتان مهارت « نه» گفتن به پیشنهاد های نامناسب را کسب کند، بگذارید از کودکی آن را تمرین کند.در موارد خاص همزمان با دادن پاسخ « نه» نام او را نیز به زبان بیاورید. به جای این که پاسخ « نه» را به طور مستقیم و تنها به کار ببرید، بهتر است همزمان، نام او را نیز بگویید. به این ترتیب از بار منفی دستور کم میشود، ضمن این که با این عمل توجه و احترام خود را به او نشان می دهید.

منبع: 1specialplace.com

سوالات متداول:

1- چه تکنیک‌هایی در رفتاردرمانی کودکان لجباز استفاده می‌شود؟
تکنیک‌های متداول شامل تقویت مثبت، سیستم‌های جایزه، تعیین مرزهای مشخص، آموزش مهارت‌های خودکنترلی، و مدیریت موقعیت‌های بحرانی است. همچنین تکنیک‌هایی مانند بازی درمانی و آموزش مهارت‌های اجتماعی نیز به کودکان کمک می‌کند تا بهتر با محیط خود سازگار شوند.

2- آیا رفتاردرمانی جایگزین دارودرمانی است؟
رفتاردرمانی به عنوان یک روش درمانی غیر دارویی، برای اصلاح رفتار کودکان لجباز بسیار موثر است و معمولا به تنهایی یا همراه با دارودرمانی در موارد خاص استفاده می‌شود. تصمیم درباره استفاده از دارو باید توسط متخصص و بر اساس ارزیابی جامع گرفته شود.

گفتار درمانی اوتیسم

مشکلات زبانی، ارتباط و مهارت‌های اجتماعی هسته اصلی مشکلات ذکر شده در معیار تشخیصی اختلالات طیف اوتیسم می‌باشد. گفتار درمانی اوتیسم با توجه به این مشکلات و اختلالات حسی این کودکان به ارائه برنامه درمانی موثر و همه جانبه در جهت بهبهود مهارت های کلامی و ارتباطی کودکان اوتیسم می پردازد. مرکز توانبخشی اوتیسم دکتر صابر با در اختیار داشتن گفتاردرمان اوتیسم و کاردرمانان مجرب و متخصص در زمینه اوتیسم به صورت تخصصی به درمان کودکان اوتیسم می پردازند. بهترین گفتاردرمانی برای کودکان اوتیسم با همکاری تیم  کاردرمانی اوتیسم می تواند روند بهبود مهارت های گفتاری و ارتباطی کودکان اوتیسم را به صورت چشمگیری تسریع بخشیده و کودک را در جهت ایجاد یک زندگی طبیعی سوق نماید.

معیارهای تشخیصی دیگر برای اوتیسم عبارتند از یکپارچه‌سازی، پردازش و تفاوت‌های تعدیل‌سازی حسی، از جمله واکنش بیش از حد یا کمتر از حد به ورودی حسی افراد دارای این تفاوت‌ها به سختی تلاش می‌کنند تا به جهانی که نمی‌توانند آن را پیش‌بینی کنند نظم ببخشند یا به طور موثر پاسخ داده و معنا ببخشند. رویکرد همسو بین آسیب‌شناس گفتار و زبان (SLP) و کاردرمانگر (OT) استراتژی درمانی بسیار موثری است چرا که ترکیب دو رویکرد درمانی به گفتاردرمان اوتیسم اجازه می‌دهد تا هسته اصلی مشکلات و نواقص مربوط به اختلالات طیف اوتیسم را مورد توجه قرار دهند.
نظریه پشت یکپارچه‌سازی حسی این است که این نظریه پایه برای تمامی رفتارهای انسانی می‌باشد. همانگونه که دکتر آیرسسال ۱۹۹۵ اطلاع‌رسانی کرد یکپارچه‌سازی حسی “فرآیند سازماندهی ورودی‌های حسی است که متعاقب آن، مغز پاسخ بدنی مفید و همچنین ادراکات، احساسات و افکار مفید را تولید می‌کند. یکپارچه‌سازی حسی مرتب می‌کند، دستور می‌دهد و نهایتاً تمام ورودی‌های حسی را برای کل کارکرد مغز کنار یکدیگر قرار می‌دهد هنگامی که کارکرد مغز کلی و متعادل است حرکات‌ بدن سازگاری بالایی دارد، یادگیری آسان می‌شود و نتیجه طبیعی آن یک رفتار خوب است.
بنابراین اگر ورودی حسی یک فرد هدفمند و مفید یکپارچه‌سازی نشود، فرد قادر نیست پاسخ ثابت و سازگارانه بدهد. این مساله مربوط به توانایی کودک برای برقراری ارتباط موفق با استفاده از اطلاعات زمینه‌ای غیر کلامی و کلامی است. فردی که نمی‌تواند آنچه را که می‌بیند و می‌شنود با سایر ورودی‌های حسی که با ورودی‌های بینایی و شنوایی رقابت می‌کنند- یکپارچه کند قادر به تولید پاسخ سازگارانه که پایه ارتباط است نخواهد بود. در نتیجه، افرادی که به اندازه کافی ورودی حسی دریافت نمی‌کنند یا به آن‌ها پاسخ نمی‌دهند حساسیت‌های حسی یا رفتارهای جستجوگر حسی، رفتارها و صداسازی‌های کلیشه‌ای، آگاهی بدنی یا حرکات غیرطبیعی و/ یا الگوها و صداهای گفتاری غیرطبیعی ایجاد می‌کنند. به منظور درمان این تفاوت‌ها گفتاردرمانگران و کاردرمانگرها ممکن است درمان کارآمدی را پیدا کنند که در زمینه یکپارچه‌سازی ورودی‌های حسی برای استراتژی‌های مبتنی بر شواهد و ارتباط قرار بگیرد. این درمان به فرد اجازه می‌دهد تا برانگیختگی را حفظ کند، توجه مطلوب را نگه دارد با هیجان مورد انتظار واکنش دهد و به صورت هدفمند به یک عمل پاسخ دهد.
این چهار مورد هسته تئوری یکپارچه سازی حسی با توجه به تعدیل‌سازی هستند (تحریک، توجه، احساسات و عمل) بدون اینها مداخلات موفق به سختی قابل دستیابی هستند.

گفتاردرمانی برای کودکان اوتیسم

اوتیسم یک ناتوانی رشدی مادام ‌العمر است که با تفاوت ‌هایی در ارتباط و تعامل اجتماعی و رفتارهای محدود و تکراری (که ممکن است شامل تفاوت ‌های حسی باشد) مشخص می ‌شود. این ها می‌ توانند بر سبک ارتباطی و اعتماد به نفس اجتماعی کودک تأثیر بگذارند و بر زندگی روزمره آن ها اثر بگذارند. گفتار درمانی اتیسم شامل ارزیابی مهارت‌ های ارتباطی کودک توسط یک آسیب ‌شناس گفتار و زبان برای ایجاد یک برنامه سفارشی است که زبان کلامی، مهارت ‌های غیر کلامی، نشانه‌ های اجتماعی و ارتباط عملکردی را بهبود می ‌بخشد. اهداف گفتار درمانی شخصی ‌سازی شده ‌اند و می‌ توانند شامل گسترش زبان گفتاری، استفاده از دستگاه‌ های ACC یا بهبود مهارت ‌های اجتماعی باشند، که به کودکان کمک می ‌کند تا به روش‌ های معتبر و مفید ارتباط برقرار کنند. گفتاردرمانی به چالش‌ های مربوط به زبان و ارتباط می‌ پردازد. این می‌ تواند به کودکان مبتلا به اوتیسم کمک کند تا ارتباط کلامی، غیر کلامی و اجتماعی خود را بهبود بخشند. هدف کلی از انجام گفتاردرمانی برای کودکان اوتیسم این است که به کودک کمک شود تا به روش‌ های مفیدتر و کاربردی ‌تر ارتباط برقرار کند. گفتاردرمانی برای افراد مبتلا به اوتیسم می ‌تواند به بهبود مهارت‌ های اجتماعی و زبان دریافتی و بیانی نیز کمک کند. همچنین می ‌تواند از استقلال، اعتماد به نفس و رشد کلی حمایت کند. گفتار درمانی با ارائه آموزش صریح برای بهبود ارتباط، به کودکان مبتلا به اوتیسم کمک می ‌کند. بیشتر کودکان مبتلا به اوتیسم برای یادگیری مهارت‌ های ارتباطی مهم به آموزش مستقیم نیاز دارند. گفتاردرمانگران درمان‌ ها و روش های واضح و متمرکز را برای حمایت از توسعه مهارت ‌های زبانی ارائه می ‌دهند. گفتاردرمانگران می‌ توانند آموزش صریح را برای کمک به کودکان مبتلا به اوتیسم در درک نشانه ‌های اجتماعی و هنجار های اجتماعی نیز ارائه دهند. این می ‌تواند به افراد مبتلا به اوتیسم در بهبود توانایی خود برای تعامل با دیگران برای برآورده کردن نیازهایشان و بخشی از جامعه بودن کمک کند. این تمرکز درمانی نتایج مثبتی را نشان می ‌دهد و اغلب با جمعیت اوتیسمی استفاده می ‌شود. گفتاردرمانگران همچنین از کودکان مبتلا به اوتیسم برای بهبود مهارت ‌های زبان دریافتی خود حمایت می ‌کنند. آن ها می ‌توانند تشخیص نشانه ‌های غیر کلامی مانند حالات چهره و زبان بدن را آموزش داده و تمرین کنند. آن ها حتی می ‌توانند کتاب‌ ها و فلش‌ کارت‌ هایی را ایجاد کنند که شامل تصاویر این موارد برای بررسی و تمرین کودک باشد.

گفتاردرمانی خوب برای اوتیسم چه می کند؟

ارزیابی مهارت‌های حرکتی دهانی در گفتاردرمانی اوتیسم اغلب موارد هنگام ارزیابی نیازهای درمانی و دانش آموزان دارای اوتیسم نادیده گرفته می‌شود. اغلب برنامه‌های مشوق رشد زبان بیانی بر توانایی کودک در پردازش حسی تمرکز نمی‌کنند.
نتیجه این عملکرد سیستمی است که نمی‌تواند حرکات مورد نیاز برای تقلید کلام یا حتی تولید صدا یا هجا را تولید کند. برای مثال اگر کودکی به هر ورودی حسی در دهانش بیش از حد حساس باشد قادر نخواهد بود صدای /d/ یا /t/ را تولید کند چرا که این صداها نیازمند برخورد زبان با کام است. کودکان دارای اوتیسم اغلب توانایی ثبت و تعدیل اطلاعات حسی در یک یا چندین سیستم حسی را ندارند. ناتوانی در ثبت و تعدیل‌سازی اطلاعات حسی در رشد مهارت های حرکت دهانی دخالت دارد که به نوبت خود در مهارتهای خوردن تولید گفتار و ارتباط ایجاد مزاحمت می‌کند.

گفتار ارتباط صوتی در نظر گرفته می‌شود و مرکب از صداهای زبان است. ارتباط از زمان تولد پیش از رشد گفتار شروع می‌شود نوزادان می‌آموزند با استفاده از حس‌ها ارتباط برقرار کنند. آن‌ها از طریق توجه که می‌شنوند، می‌بینند لمس و حس می‌کنند. از طریق حرکات‌شان و تعاملات‌شان با دنیای اطراف‌شان ارتباط برقرار می‌کنند.
پژوهش‌ها تاکید کردند که نوزادان به چهره انسان بیشتر از سایر محرکات، به گفتار بیش از سایر صداهای محیطی، به صدای زنانه بیش از سایر صداها، به صدای مادرشان بیش از صدای سایر زنان توجه نشان می‌دهند. آنها قادرند از سیستم‌های حسی‌شان برای تسهیل و مشارکت مرتبط ترین چیز و برای مهار کردن یا نادیده گرفتن آن چیزی که ارتباط بسیار کمی دارد، استفاده کنند‌ برای برقراری ارتباط موثر افراد باید قادر به تبادل اطلاعات باشند.
نقص ارتباطی برای تشخیص اختلالات طیف اوتیسم مهم است. با این حال نواقص فقط زبانی نیستند، این نواقص بدون در نظر گرفتن مدالیته اساساً ارتباطی است. در اقلیتی حدود ۲۰ – ۳۰ ٪ کودکان دارای اوتیسم از زبان گفتاری به عنوان ابزار اصلی ارتباط استفاده نمی‌کنند. آنها همچنین برای جبران فقدان و گفتار از جستچر یا سایر ابزار ارتباطی استفاده نمی‌کنند و برخی افراد دارای طیف اوتیسم ممکن است قادر به تکرار صدا و گفتار باشند که اغلب به عنوان آکولالیا شناخته می‌شود، اما ممکن است قادر به تولید گفتار و معنادار و خودانگیخته و مورد نیاز برای ارتباط نباشند. سایر افراد قادرند به ارتباط برقرار کنند اما لازم است استفاده از روش‌های افزوده و جایگزین برقراری ارتباط برای جبران فقدان نه صداهای گفتاری قابل درک به آنها آموزش داده شود. اغلب اوقات افراد برای تلاش برای برقراری ارتباط با استفاده از رفتارها، متوسل می‌شوند.

همکاری گفتاردرمان اوتیسم با کاردرمانگر

با توجه به یکپارچه‌سازی توانایی حسی و حرکتی برای رشد مهارت‌های گفتار و زبان یک ارتباط همکاری طبیعی بین کاردرمانگر و گفتار درمانی اوتیسم وجود دارد کاردرمانگر و گفتاردرمانگر اوتیسم تمرینات پایه‌ای مشترکی دارند. هر دو رشته در زمینه بهداشت و سلامت همگانی آموزش می‌بینند و پیش نیازها و کارآموزی های اصلی مشترک زیادی دارند. هر دو متخصص هدفشان عملکردهای روزانه است و در زمینه آناتومی، فیزیولوژی، نورولوژی، بیماری‌شناسی و مدیریت پزشکی اختلالات به منظور درمان جامعه آموزش می‌بینند. کاردرمانگران اغلب تمرین‌های خود مراقبتی، کار، بازی، کارکردهای روانی- اجتماعی، مهارت‌های حرکتی یکپارچه سازی حسی و مشکلات کارکردی مرتبطی را اولویت‌بندی می‌کنند که بر مشارکت در فعالیت‌های روزانه تاثیر می‌گذارند.

بهترین گفتاردرمانی برای اوتیسم، کارکردهای گفتاری، ارتباط، توانایی شناختی و مهارت‌های حرکتی دهان فرد را قادر می سازد تا در فعالیت‌های روزانه مشارکت کند، اولویت‌بندی می‌کنند. ارتباط پایه بین دو تخصص تاثیر سیستم‌های حسی و حرکتی در زندگی روزانه است. چنانچه فرد نتواند اطلاعات حسی را در محیط اطراف‌اش یکپارچه سازد در تولید ارتباط موثر، گفتار یا پاسخ حرکتی در آن محیط مشکل خواهد بود. هر دو رشته تلاش در شناسایی ریشه‌ای مشکلات حاضر و تشخیص افتراقی، نواقص یا مشکلات مهارتی موجود دارند و سپس از پروسه تحلیل تکالیف برای ایجاد برنامه یا رویکرد درمانی موثر استفاده می‌کنند هردو تخصص متعهد به تسهیل رشد حداکثری پتانسیل کارکرد فرد جهت کسب استقلال و موفقیت در مهارت‌های مورد نیاز زندگی روزانه همچون خودمراقبتی، تحرک و ارتباط هستند. به طور خاص در جمعیت کودکان، اغلب پیشرفت‌های رو به رشد کسب مهارت وجود دارد.

برای مثال به منظور موفقیت در غذا خوردن مستقل، که یک فعالیت روزانه زندگی و در زمینه کاری کاردرمانگر است،‌ فرد باید بتواند مهارت‌های حرکتی دهانی برای باز کردن و بستن دهان استفاده کند و از دهان، زبان و مکانیسم بلع برای خوردن موفقیت‌آمیز استفاده کند که در حیطه کاری گفتاردرمانگر است. این هم‌پوشانی در یک فعالیت روزانه نمونه‌ای از چگونگی وجود همپوشانی طبیعی درمانی که منجر به یک متد توزیع می‌شود که اغلب اشاره به درمان مشترک دارد. در جلسه درمان مشترک مهارت‌های چندگانه را می‌توان به صورت یکپارچه با فعالیت یا هدف یکسان مورد توجه قرارداد.
همکاری بین گفتاردرمان اوتیسم و کاردرمانگر به پزشکان اجازه می‌هد تا به طور همزمان مهارت‌ها و توزیع درمان را برای افزایش تاثیر درمان مورد هدف قرار دهند. اگر فرد قادر به بهبود فرایند حسی تعدیل سازی و پاسخ حرکتی باشد، در ایجاد پاسخ سازگار، موثر و با ثبات به محرک موفق‌تر است.
جلسه همکاری بین دو رشته یا درمان مشترک هر دو درمانگر را قادر می‌سازد تا از مهارت‌های تخصصی‌شان برای آماده‌سازی افراد جهت شرکت در جلسه درمانی استفاده کنند و جزئیات تکمیلی رشد مهارت را نشان دهند. همکاری موفق این امکان را برای افراد فراهم می‌کند تا مهارت‌های آموخته شده در جلسات درمانی را به خانه، کلاس درس یا زندگی روزانه تعمیم دهند. در زمان جلسه همکاری یا درمان مشترک بیشتر احتمال دارد فرد (یا گروه) با استفاده از استراتژی‌های حسی، وارد درمان شود، پس از آن روی یک صندلی مناسب یا نقطه‌ای در اتاق، بر خلاف صندلی‌های سنتی خواهد نشست و درس سیستم‌های حرکتی و حسی چندگانه برای یادگیری شرکت خواهد کرد.

نمونه جلسه درمانی گفتار درمانی برای اوتیسم

جلسات درمانی معمولا به عنوان زمانی برای ارائه خدمت مستقیم متخصص گفتاردرمانی به فرد یا گروه خاصی در نظر گرفته می‌شوند. اغلب این طور پذیرفته می‌شود که جلسه وقتی شروع می‌شود که فرد دریافت‌کننده درمان روی صندلی می‌نشیند، آن طرف میز گفتاردرمانگر می‌نشیند و کار مهارتی را شروع می‌کند. این در حالی است که اثربخشی جلسات درمانی در واقع هنگام انتقال از کلاس درس به اتاق درمان یا از فعالیتی به فعالیت دیگر شروع می‌شود به ویژه در یک محیط آموزشی فرا گیرد.

در حقیقت به لطف تکنولوژی مانند آی‌پد یا تبلت، جدول برنامه روزانه را می‌توان از طریق اپلیکیشن‌ها یا برنامه‌های مبتنی بر تقویم مورد استفاده قرار داد می‌دهد تا توانایی‌اش را جهت نیل به انجام و مستقل تکالیف، ارتقا دهد با استفاده از تکنولوژی برای این برنامه‌های روزانه، دیگر گزینه‌ها و ویژگی‌های سازماندهی هم ممکن می‌شود مانند یادآورهای تکالیف پاپ آپ با آلارم‌های انتخابی، از اپلیکیشن‌های مشابه یا برنامه‌های مبتنی بر تقویم می‌توان برای ایجاد لیستی از تکالیف یا برنامه‌های جزئی استفاده کرد. از برنامه‌های جزئی می‌توان برای نشان دادن اتفاقات جلسه درمانی به فرد استفاده کرد. برقراری ارتباط با اصول اولیه تیچ (به عنوان TEACCHing ساختار یافته شناخته می‌شود به فرد این آگاهی را می‌دهد که چه کاری می‌کند، چه قدر کار می‌کند، چه زمانی کار او تمام شده است و کار بعدی چیست به این ترتیب قابلیت پیش‌بینی را بیشتر می‌کند. بیشتر TEACCHing ساختار یافته اضطراب جنبه‌های ناشناخته جلسه درمانی را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، تایمر دیجیتالی نیز ممکن است از طریق عملکرد ساعت روی یک دستگاه یا از طریق کاربرد اپلیکیشنی بر روی آی‌پد یا تبلت استفاده شود تایمر را می‌توان به صورت اختیاری برای شمارش معکوس تکالیف جهت انتقال و یا برای ارتباط بینایی جهت آگاهی از مدت مورد انتظار برای هر فعالیت تنظیم کرد. تایمرها برای افرادی مفید هستند که با یادآور‌های بینایی دچار اضطراب نمی‌شوند چنان‌چه کاربرد تایمرها باعث حواس‌پرتی یا افزایش اضطراب می‌شوند، آن‌ها را می‌توان بدون دیده شدن طی انجام یک تکلیف تنظیم کرد.
با توجه به ماهیت طبیعی همکاری جلسه درمانی با گفتاردرمانگر و کاردرمانگر، مهارت‌های مورد هدف می ‌تواند شامل حرکات درشت و ظریف، حرکات دهانی، حرکات حسی، رشد زبان و تولید گفتار، فعالیت‌های روزمره زندگی، نوشتن و کاربرد ابزار، بازی- تفریحی و فعالیت‌های مهارت اجتماعی باشد استفاده از زبان طی فعالیت‌های کارکردی، تعمیم مهارت‌ها را افزایش می‌دهد و چهارچوبی از درک فعالیت‌های اجرا شده ارائه می‌دهد.

در یک جلسه معمولی درمان مشترک، درمانگران و عموماً با یک تا پنج نفر در هر جلسه بسته به اهداف درمان کار خواهند کرد. هنگام دیدن افراد در جلسه درمانی مشترک، همپوشانی نواحی مورد توجه با اولویت های درمانی طبق اهداف درمان یا تشخیص‌های مربوطه با هم گروه‌بندی می‌شوند. برای مثال هنگام کار با دو فرد دارای اوتیسم با مشکلات حرکتی ظریف، زبان و تولید گفتار برنامه یک جلسه درمانی معمولی ممکن است به شرح زیر باشد:
پس از بررسی اپلیکیشن برنامه بینایی روزانه، عکاسی از اتاق یا محل درمان، یا مختصه برنامه مبتنی بر تقویم، دو نفر برای انتقال به اتاق درمان مشاهده می‌شوند. هنگام رفتن به سمت اتاق درمان دستگاه‌های مشابه برای احوالپرسی یا برای پشتیبانی بینایی جهت یادآوری احوالپرسی از یکدیگر استفاده خواهد شد. با استفاده از خروجی صدا، افراد قادر با بزرگسالان یا همتایان خود طی انتقال احوالپرسی کنند. به هر فرد پشتیبانی و حمایت خاص که لازم است داده می‌شود بنابراین اگر فردی فقط پشتیبانی بینایی لازم دارد سریعاً ارائه می‌شود. اگر فرد دیگر خروجی صدا لازم دارد، تکنولوژی امکان را به او می‌دهد تا با موفقیت با بزرگسالان یا همتایان‌اش احوالپرسی کند.

سایر افراد ممکن است صرفاً قبل از انتقال یادآورهای بینایی لازم داشته باشند. برخی نیز فعالیت‌های بینایی و یا گفتاری و جستچرهای بیشتر برای مشارکت نیاز دارند. هنگام ورود به اتاق درمان هر دو نفر با حمایت‌های بینایی و کلامی به اتاق درمان هدایت می‌شوند. برنامه ساخته شده روزمره به فرد اجازه می‌دهد تا به کمک سرنخ‌ها و حمایت‌های بینایی اتفاقات را و اینکه چه تغییراتی به طور سیستماتیک گنجانده می‌شود پیش‌بینی کند. بسته به تنظیمات درمان، کاردرمانگر ممکن است به طور انتخابی جلسه درمان را با فعالیت‌های حسی و حرکتی ظریف متکی به تکنولوژی‌های پیشرفته یا سطح پایین متنوعی، مثلاً اسپینرهای دستی یا با فعالیت حسی حرکتی درشت؛ مثل استفاده از نرمش‌های درمانی با توپ برای آماده‌سازی جسمانی در جلسه شروع کند. پس از آماده‌سازی مراجعین، ممکن است جداگانه توسط هر کدام از درمانگران دیده شوند و سپس درمانگران یا مراجعین پس از زمان مشخص جای خود را تغییر دهند. گفتار درمانگر از گزینه‌های متنوع تکنولوژی سطح بالا و پایین مانند اپلیکیشنی که مهارت‌های تولید را تمرین می‌کند استفاده می‌کند، در حالی که کاردرمانگر همزمان با فرد دیگر با استفاده از وسیله مشابه مانند آی‌پد و تبلت کار می‌کند، اما ممکن است روی مهارت متفاوتی مانند فعالیت‌های حرکتی بینایی یا ظریف، در حال کار باشد.

استفاده از تکنولوژی در گفتاردرمانی اوتیسم

استفاده از فناوری به درمانگران اجازه می‌دهد تا بر روی گستره‌ای از مهارت‌ها بدون نیاز به تغییر یا مدیریت میزان زیادی از لوازم فیزیکی کار کنند. برای مثال گفتار درمانگر می‌تواند برای مهارت‌های تولیدی که در گذشته از فلش کارت‌ها، کتاب‌ها و برگه‌ها استفاده می‌شد کار کند و کاردرمانگر می‌تواند روی فعالیت‌های حرکتی بینایی و ظریف نیازمند دسترسی به پازل، قطعات، برگه‌ها، مداد و مداد رنگی بود، کار کند. از طریق استفاده از تبلت یا آی‌پد اهداف درمانی مشابهی را می‌توان برطرف کرد و فعالیت‌ها را می‌توان به آسانی تغییر داد یا سازگار کرد. کاردرمانگر می‌توانند ابزارهایی مانند قلم نوری را برای مهارت‌های دست خط بگنجاند.

جمع‌آوری داده‌ها
جمع‌آوری داده‌ها با استفاده از برنامه‌های چند منظوره تشکیل شده است. کار درمانگر و گفتاردرمانگر می‌توانند انتخاب کنند که از یک برنامه مشابه و نوشتن سریع و سپس ضبط صدای جلسه شخص استفاده کنند و داده‌ها را بر اساس پاسخ‌های دانش‌آموز طی همان جلسه جمع کنند. این فعالیت کامل شده روی اپلیکیشن کامل و ذخیره می‌شود تا داده‌ها را بر اساس اهداف چندگانه درمان مربوط به برنامه فرد جمع‌آوری کند. کاردرمانگر بعداً می‌تواند نمونه نوشتاری دانش‌آموز را از طریق دستیابی به اپلیکیشن یا گرفتن اسکرین شات سریع از نمونه نوشتاری مرور کند و آن را ایمیل کنند یا در یک فایل دیجیتالی ذخیره نماید پس از تکمیل هر فعالیت مراجعه می توانند جابجا شوند یا به صورت همکاری تیمی با درمانگران ادامه می‌دهند مجدد هم گفتار درمانگر هر کار درمانگر قادر خواهند بود داده‌های مربوط به اهداف مشترک یا مستقل شان را جمع‌آوری کنند و نمونه کار افراد را ذخیره کنند.

ایده‌های حسی برای گفتاردرمانی برای اوتیسم بصورت مشترک

فضاها
درمانگران درمان مشترک می‌توانند فضاهای آرام را با لوازم نرم، نور کم و محیط‌های بسته در حوزه‌های درمانی ایجاد کنند که کوک اوتیسم زمانی که غرق کار هستند وقت سازماندهی سیستم‌هایشان را داشته باشند. آن‌ها همچنین می‌تواند به معلمان کلاس درس و کارمندان در مورد چگونگی ترکیب این استراتژی در تمام محیط آموزشی مشاوره بدهند. در فضای درمانی، درمانگران همچنین می‌توانند فرصت‌هایی را برای حرکاتی که سازماندهی می‌کنند مانند تکان دادن صندلی گهواره‌ای یا نشستن روی توپ درمان طی جلسات درمانی فراهم کنند. درمانگران درمان مشترک باید حرکات را با یادگیری همراه کنند.

تعدیل سازی و تحریک
هنگام برنامه‌ریزی فعالیت در یک جلسه درمانی، توجه به سطح برانگیختگی مهم است. سطح برانگیختگی بر عملکرد فرد تاثیر می‌گذارد. اگر سطح برانگیختگی بسیار زیاد باشد عملکرد، به دلیل ناتوانی در حفظ توجه به افزایش اضطراب نسبت به سایر فاکتورها، کاهش می‌یابد. چنانچه سطح برانگیختگی بسیار پایین باشد عملکرد به دلیل ناتوانی در مشارکت هدفمند و پایداری توجه یا انگیزه، در جهت تکلیف ارائه شده کاهش می‌یابد. برای افزایش برانگیختگی فعالیت‌های هشدار‌دهنده ترکیبی را امتحان کنید مانند ایستادن طی برخی فعالیت‌ها، نوشتن روی سطح عمودی، استفاده از صندلی‌های جایگزین و از طریق گنجاندن وقفه‌های کوتاه حرکتی. درمانگر می‌تواند از حرکات تغییریافته مانند حرکات حیوانات یا ربات‌ها و … برای کاهش دانش‌آموزان بزرگتر استفاده کند. برای ایجاد درون‌داد سازماندهی شده، از دانش‌آموزان بزرگتر بخواهید وسایل درمان را با خود به جلسه بیاورد. افراد را وارد عمل کنید. مانند پاک کردن تخته قبل از شروع جلسه، حرکت دهانی و ورودی لمسی در ابتدای جلسه می تواند ورودی‌های حسی لازم برای سازماندهی و مشارکت دانش‌آموزان را فراهم کند. هنگامی که فرد برانگیختگی مطلوب دارد توجه پایدار می‌شود و پاسخ یا عمل هدفمند نتیجه این اقدام است.

دفاع حسی
برای برخی افراد ورودی حسی ممکن است باعث پریشانی شود. برای گفتاردرمانگر و کاردرمانگر در رفع مشکلات حرکت ظریف یا حرکات دهان هنگام مواجهه با دفاع شخصی به خصوص حساسیت‌های شنیداری، دهانی یا لامسه چالش‌برانگیز است. افراد دارای دفاع شخصی بساوایی، مشکلاتی در تحمل لمس شدن، بافت‌های لباس، شانه زدن و فعالیت‌های خودمراقبتی دارند. تامین ورودی‌ای که باعث افزایش اضطراب نشود و فراهم کردن فرصت‌هایی برای فرد جهت کشف ورودی حسی با روشی به سیستم‌هایشان اجازه می‌دهد تا تجربه حسی را برای پردازش و یکپارچه کنند و پاسخ کاربردی و سازگار تولید کنند.
برای حساسیت‌زدایی بساوایی و حس دهانی درمانگران باید، هنگام فشار آوردن به هر ورودی حسی، جانب احتیاط را نگه دارند. مهم است که به فضای خصوصی اشخاص احترام بگذاریم و تعادل بین ملایم بودن و محکم بودن هنگام نزدیک شدن به حساسیت‌ها پیدا کنیم. به هم ریختگی یا علائم اضطراب و ترس توانایی فرد را برای پاسخگویی و سازگاری کاهش می‌دهد. درمانگران باید از مهارت‌های بالینی و قضاوت هنگام انتقال به ورودی قوی‌تر استفاده کنند و سریعاً تشخیص دهند آیا فرد توانایی تحمل ورودی‌های داده شده را دارد یا خیر. استفاده از ورودی‌های مهاری مانند ورودی‌های حس عمقی، به درمانگران اجازه رفع تدافع می‌دهد. نمونه‌ای از این کار استفاده از الیاف مصنوعی کشسان برای ایجاد فشار عمیق استفاده از دندانگیر و لثه‌گیرها، تمرینات فوت کردن، یا انواع اسنک‌های خوردنی مثل چوب شور و … در طی روز می‌باشد.

پراکسس کلامی و دهانی
وقتی که افراد اوتیسم با مشکلات عملکرد دهانی مواجه می‌شوند ممکن است با حرکات زبان، کنترل لب، قورت دادن، مکیدن و خوردن نیز مشکل داشته باشند. آن‌ها ممکن است در تقلید حرکات دهانی مشکل داشته باشند. چنانچه تفاوت‌هایی در پراکسی کلامی دارند احتمالاً برای تولید گفتار و برنامه ریزی و اجرای مکالمه (جمله) تقلا می‌کنند. باز هم تلفیق برنامه‌های سرگرم‌کننده و فعالیت‌های تعاملی و بازی‌ها برای بهبود ایده‌پردازی، آگاهی و برنامه‌ریزی مهارت‌های حرکتی در حالی به درمانگر امکان می‌دهد مشکلات پروکسی دهانی را در یک جلسه درمان برطرف کند. فعالیت‌هایی را بگنجانید که نیازمند تقلید صورت، زبان، لب و گونه می‌باشد و محرک حرکات مستقل باشد.

گفتاردرمانی برای کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم تنها به بهبود توانایی گفتار محدود نمی‌شود، بلکه به ارتقای درک نشانه‌های اجتماعی، حرکات غیرکلامی و بیان مؤثر احساسات نیز کمک می‌کند. بسیاری از این کودکان ممکن است در تلفظ کلمات یا فهم زبان بدن و مکالمات اجتماعی دچار مشکل باشند و برخی دیگر که کلاً غیرکلامی هستند، به روش‌های جایگزین ارتباطی نیاز دارند. گفتاردرمانی با ارائه‌ی راهکارهای متناسب با نیازهای فردی هر کودک، این فاصله‌ها را پر کرده و زمینه را برای رشد مهارت‌های کلیدی مانند بیان افکار، آغاز مکالمه و ایجاد ارتباط مؤثر با خانواده و همسالان فراهم می‌کند. این دستاوردها فراتر از بهبود ارتباطات است و به کودکان کمک می‌کند تا در زندگی روزمره اعتمادبه‌نفس بیشتری داشته و بهتر شکوفا شوند.

تمرینات گفتاردرمانی شامل فعالیت‌ها و تکنیک‌هایی هستند که رشد گفتار، زبان و مهارت‌های ارتباطی کودک را تقویت می‌کنند. وقتی این تمرینات به شکل بازی‌ها و فعالیت‌های جذاب ارائه شوند، برای کودکان سرگرم‌کننده و در عین حال بسیار مؤثر هستند. خلاقیت و تنوع در جلسات گفتاردرمانی باعث حفظ انگیزه و مشارکت کودک و درمانگر می‌شود و جلسات هم سرگرم‌کننده و هم هدفمند باقی می‌مانند. استفاده از بازی‌ها و تمرینات جدید، کودکان پیش‌دبستانی و مدرسه‌ای را هیجان‌زده و مشتاق برای جلسات بعدی نگه می‌دارد.

منابع:

autismspeaks.org

forbrain.com

autism.org.uk

childrens-aba.org

سوالات متداول:

1-آیا گفتاردرمانی در اوتیسم نیاز به مشارکت خانواده دارد؟
بله، مشارکت خانواده در روند گفتاردرمانی کودکان مبتلا به اوتیسم بسیار حیاتی است. گفتاردرمانگران معمولاً به خانواده‌ها آموزش می‌دهند که چگونه در خانه از تکنیک‌های گفتاردرمانی استفاده کنند و محیطی حمایتی برای بهبود ارتباط کودک فراهم کنند. این مشارکت باعث می‌شود پیشرفت کودک سریع‌تر و پایدارتر باشد.

2-آیا گفتاردرمانی برای کودکان غیرکلامی مبتلا به اوتیسم هم موثر است؟
بله، گفتاردرمانی برای کودکان غیرکلامی نیز بسیار موثر است. در این موارد، گفتاردرمانگران از روش‌های ارتباطی جایگزین و تقویتی (AAC) مانند استفاده از تصاویر، تابلوهای ارتباطی یا نرم‌افزارهای ویژه کمک می‌گیرند. هدف اصلی، ایجاد یک سیستم ارتباطی است که کودک بتواند نیازها، خواسته‌ها و احساسات خود را بیان کند.

درمان اختلالات حسی از طریق بازی

 در درمان اختلالات حسی از طریق بازی ،بدون توجه به اینکه کودک درمان را در اتاق حسی، خانه و یا مدرسه دریافت می کند و یا کاردرمانی حسی چقدر هیجان انگیز است و یا اینکه تکرار جلسات کاردرمانی حسی چگونه است، درمان، زندگی واقعی نمی باشد که ۲۴ ساعت در روز و هفت روز در هفته اتفاق می افتد. به این دلیل اعضای خانواده، مراقبین و کارکنان مدرسه نیاز دارند که با چیزی که کاردرمانگران حسی از قدیم آن را رژیم حسی نامیده‌اند درگیر شوند، درمان اختلال حسی باید به صورت پیوسته در محیط کلینیک و خانه انجام گیرد. متخصصین مرکز درمان اختلال پردازش حسی دکتر صابر در زمینه گفتاردرمانی اختلال حسی و درمان و آموزش والدین در جهت بهبود مشکلات حسی کودکان به صورت حرفه ای فعالیت می نمایند

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

نقش بازی‌های گروهی در توسعه تنظیم حسی کودکان

بازی‌های گروهی از جمله ابزارهای موثر در بهبود تنظیم حسی کودکان دارای اختلالات حسی هستند. در این نوع بازی‌ها، کودک در محیطی کنترل‌شده اما پویا با هم‌سالان خود تعامل می‌کند. این تعاملات نه‌تنها در تقویت مهارت‌های اجتماعی مؤثرند، بلکه باعث تحریک حس‌های مختلف به‌صورت هماهنگ می‌شوند. برای مثال، بازی‌هایی مثل «طناب‌کشی»، «بازی با توپ» یا «رد کردن موانع گروهی»، حس لامسه، تعادل، حس عمقی و حتی شنوایی و بینایی را هم‌زمان درگیر می‌کنند. کودک در این فرایند یاد می‌گیرد که چگونه بر پاسخ‌های حسی خود کنترل داشته باشد. همچنین حس تعلق و انگیزه ناشی از حضور در گروه، باعث کاهش اضطراب و بهبود پاسخ‌دهی به محرک‌های محیطی می‌شود. به‌طور خاص، کودکانی که دچار بیش‌حسی یا کم‌حسی هستند، از طریق شرکت در چنین فعالیت‌هایی فرصت تعدیل تدریجی حس‌ها را پیدا می‌کنند. نکته مهم این است که بازی‌های گروهی باید توسط متخصص توانبخشی و با توجه به پروفایل حسی هر کودک طراحی و هدایت شوند تا از بروز تحریک بیش از حد یا عدم تحریک مناسب جلوگیری شود. در نهایت، مشارکت والدین در برخی بازی‌های گروهی نیز می‌تواند موجب تقویت پیوند عاطفی و احساس امنیت در کودک گردد که در بهبود عملکرد حسی مؤثر است.

کاردرمانی حسی از طریق بازی

همانند والدینی که نباید برای فراهم کردن نیاز های تغذیه روزانه کودک تا وقت شام صبر کنند، نباید برای نیازهای حسی هم تا زمان جلسه کاردرمانی حسی صبر کنند. برنامه حسی یک برنامه شخصی از فعالیت هایی است که به کودک کمک می کند تا در تمام طول روز احساس رضایت کند، بنابراین او به جستجوی حسی و یا اجتناب از حس ها نمی پردازد چون از نظر حسی تامین شده است. هدف دادن ورودی حسی نوع درست در یک مقدار کنترل شده و منظم است بنابراین نیاز ندارند که به رفتارهای ناخواسته روی بیاورند. به جای حمله کردن به خواهر و برادر های خود برای دریافت فشار عمیق کودک نمی‌تواند به طور ایمن به چیزی برخورد کند. ( تشک بادی)

به جای جویدن مداد، پایه ی صندلی و یا دست، دانش آموز می تواند در فعالیت های جدیدی مناسب باسن خود شرکت کند. درگیر کردن در یک برنامه مناسب و تغذیه حسی خوب در طول روز، به تعادل سطوح برانگیختگی و تقویت راه های جدید نورونی در مغز و بدن کمک می کند و کودک را یاری می کند تا زندگی روزمره راحت تر و عملکردی تر داشته باشد.

درمان اختلالات حسی از طریق بازی

علاوه بر تمرین ها و فعالیت های درمانی سودمند، برنامه حسی باید شامل تطابق بازی و محیط باشد تا کودک یا نوجوان را قادر سازد تا در فعالیت‌های روزمره اش مشارکت بهتری داشته باشد. این مورد ممکن است شامل روشهای زیادی شود مثل تغییر روشنایی، لباس پوشیدن، ابزار مراقبت از بدن و …

درمان اختلالات حسی از طریق بازی باید متناسب با هر کودک طراحی شود توصیه های شخصی ممکن است شامل فعالیت ها و تطابق هات زیر باشد:

• زمان بیدار شدن: آغوش گرفتن، ماساژ، فشار عمیق، پخش موسیقی هیجان انگیز، دوش گرفتن با یک ماده شستشوی خوشبو و تمیز و بازی در حمام، خوردن پروتئین برای صبحانه به جای کربوهیدرات خالص
• قبل مدرسه: رقص، پریدن، استفاده از پله ها به جای آسانسور، استفاده از دوچرخه و یا تخته چرخدار برای رفتن به مدرسه
• ورود به مدرسه: رسیدن زودتر به مدرسه برای جلوگیری از حضور در تجمعات شلوغ، خواندن کتاب برای داشتن بخت آرام، دویدن در حیاط و زمین تا حدی که عرق نکند.
• زنگ های تفریح: میان وعده های حسی مثل پریدن در هوا یا بر روی ترامپولین، هل دادن دیوار، دویدن سریع، استراحت از تحریک زیاد با رفتن به یک مکان تاریک و ساکت.
• زمان ناهار: شرکت در فعالیت های حرکتی قبل از نشستن برای غذا خوردن، مکیدن یک چیز ترش یا شیرین قبل از غذا خوردن
• کلاس های ویژه مثل موسیقی هنر و ورزش: گذاشتن گوش گیرها برای کاهش صدا، استنشاق بوهای لذت بخش برای غلبه بر بوهای ناخوشایند، ماساژ دستها برای کاهش حساسیت قبل از گرفتن وسایل کثیف.
• بعد از مدرسه: ارزیابی و انتخاب فعالیت‌هایی که نیازهای کودک را برآورده می کند برای زمان آرام شدن و تخلیه انرژی مانند بازی در حیاط مدرسه باید در نظر گرفته شود.
• زمان انجام تکالیف: نشستن روی صندلی توپی یا سطح ناهموار، استفاده از اسباب بازی های دستی، جویدن آدامس، پاک کردن سطح میز از وسایل اضافی، استفاده از نور هایی که درخشش کمتری دارند.
• زمان شام: شرکت در فعالیتهای وستیبولار شدید قبل از نشستن، کمک در حمل کردن بشقاب ها و ظروف روی میز، استفاده از وسایل با دسته بلند برای گرفتن راحت، گذاشتن قطعات کوچک غذا روی بشقاب ها برای جلوگیری از تحریکات زیاد بینایی.
• زمان قبل خواب: شروع روال خواب یک ساعت از قبل، شروع با بازی خانه سازی، حمام آب گرم، ماساژ پشت و پا، مطالعه
• زمان خواب: استفاده از پتوی سنگین، لباس زیر و ملحفه نرم ، دستگاهی که صدای طبیعی پخش میکند، تاریکی و نور شب ترجیح داده می شود.

دوباره به خاطر داشته باشید که این موارد تنها مساله‌ای کلی از درمان اختلالات حسی از طریق بازی هستند. اینکه چه بازی یا فعالیتی بهترین کارایی را خواهد داشت از فردی به فرد دیگر متفاوت است. یادآوری می کنیم زمانی که نیازهای دستگاه حسی کودک تغییر کرد، روش های رژیم حسی و بازی های حسی نیز تغییر خواهد کرد. مرکز درمان اختلال پردازش حسی با بررسی مشکلات حسی کودکان و تشخیص دقیق حواس درگیر و بیش حسی و کم حسی در کودک به طرح برنامه درمانی مناسب با هر بیمار می پردازد. سپس متخصصین بازی درمانی مرکز اختلال پردازش حسی دکتر صابر به ارائه بازی های درمانی مناسب و اجرای آنها می پردازند و نتای درمان را توسط تست های استاندارد و ارزیابی های ثانویه بررسی می کنند.

سوالا متداول:

1-درمان اختلال حسی از طریق بازی دقیقاً چگونه عمل می‌کند؟
این روش با تحریک سیستم عصبی از طریق فعالیت‌های هدفمند حسی، به یکپارچگی بهتر اطلاعات در مغز کمک می‌کند. بازی‌ها حواس مختلف مانند لامسه، تعادل و حس عمقی را درگیر می‌کنند. این تحریک کنترل‌شده باعث تعدیل واکنش‌های کودک نسبت به محیط می‌شود. به مرور زمان کودک پاسخ‌های حسی بهتری ارائه می‌دهد.

2- آیا والدین هم می‌توانند در بازی‌های درمانی نقش داشته باشند؟
بله، مشارکت والدین در بازی‌های حسی نه‌تنها توصیه می‌شود بلکه ضروری است. والد آگاه می‌تواند بازی‌های هدفمند را در خانه اجرا کند و تجربه کودک را تعمیم دهد. همچنین حضور والد باعث افزایش امنیت روانی و انگیزه کودک می‌شود. آموزش والدین توسط متخصص لازم است.

کاردرمانی ذهنی در منزل

پدیده ادراک فرآیندی است که باعث می‌شود انسان به مفاهیم اشیاء و روابط رویدادها پی ببرد. علاوه بر اطلاعات حسی عوامل دیگری چون تجربیات گذشته، تفکر و دانش فرد نیز می‌توانند ادراک را تحت تأثیر قرار دهند. از دیدگاه زیست‌شناختی، ادراک از طریق پردازش در نهایت در مغز ایجاد می‌شود و منجر به تجارب ادراکی می‌گردد. کاردرمانی ادراکی کودکان بخشی از کاردمانی ذهنی است که در مرکز توانبخشی دکتر صابر انجام می شود. کاردرمانی ذهنی در منزل شامل بهبود مشکلات ادراکی، پردازش اطلاعات، حافظه و توجه و شناخت می باشد. کاردرمانی ذهنی در خانه موجب تسهیل مهارت های یادگیری می گردد. کاردرمانی ذهنی در تقویت مهارت های ذهنی کودکان و بهبود مهارت های از دست رفته در بیماران بزرگسال با آسیب مغزی مفید می باشد. مرکز تخصصی دکتر صابر در این حیطه به ارائه خدمات کاردرمانی ذهنی در منزل می پردازد.

اطلاعات حسی از طریق گیرنده‌های مختلف که خود تحت تأثیر محرک‌های محیطی متفاوتی هستند به سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) انتقال می‌یابند، طی فرآیندهایی سازماندهی شده که نتیجة آن آگاهی یافتن و شناخت اشیاء، محیط، اشخاص و جهان هستی است یادگیری در کودکان اتفاق می افتد.

کاردرمانی ذهنی در منزل چیست؟

کاردرمانی در منزل موضوع مهمی است که باید به آن پرداخت. متخصصان کاردرمانی از فعالیت‌ های روزمره مراجعین در تمام سنین حمایت می ‌کنند، بنابراین ادغام مداخلات کاردرمانی در محیط منزل ضروری است. کاردرمانگران با کودکان در تمام سنین و توانایی ‌های رشدی کار می ‌کنند. در جلسات کاردرمانی، کاردرمانگران به تمام طول عمر می ‌پردازند و اهدافی را هدف قرار می‌ دهند که برای حمایت از فرد و خانواده طراحی شده ‌اند تا فرد بتواند پیشرفت کند. چه در منزل، چه در مراکز توانبخشی یا محیط‌ های دیگر، وظایف عملکردی وجود دارد که باید انجام شود. تمام جنبه‌ های زندگی وظیفه ‌ای است که زمان فرد را اشغال می‌ کند و این ها مهارت‌ هایی هستند که یک کاردرمانگر می ‌تواند از آن ها حمایت کند. کاردرمانی در منزل یک پیوستار مراقبت است، و به این دلیل ارزشمند است که منزل یک محیط طبیعی برای زندگی است. این مکان برای مراقبت از خود، لباس پوشیدن، حمام کردن، توالت رفتن، غذا خوردن، و سایر فعالیت‌ های زندگی روزمره است. کاردرمانگرانی که با کودکان کار می ‌کنند، یا متخصصان کاردرمانی کودکان، از کودکان در وظایف روزمره ‌ای که برای آن ها مهم است حمایت می ‌کنند، و ممکن است شامل جنبه‌ هایی مانند: رشد عاطفی، رشد جسمی (مهارت‌ های حرکتی ظریف و درشت)، رشد اجتماعی، رشد شناختی. کاردرمانگران از کودکان و خانواده‌ هایی که بخشی از آن ها هستند، از طریق مداخلات مبتنی بر بازی حمایت می ‌کنند، زیرا بازی شغل اصلی کودک است. از طریق بازی است که توسعه مهارت ‌های زیربنایی اصلاح و توسعه می‌ یابد تا بتوانند از وظایف عملکردی حمایت کنند. به همین ترتیب، فعالیت ‌های روزمره که در محیط طبیعی انجام می ‌شوند، به این حوزه ‌های مهارتی زیربنایی نیاز دارند. متخصصان می‌ توانند با کودک در محیط درمانی کار کنند، اما نقش اصلی متخصص کاردرمانی این است که کودک و واحد خانواده را توانمند سازد تا به تنهایی در محیط خانه خود، یا محیط طبیعی، پیشرفت کنند؛ به همین دلیل است که کاردرمانی در منزل از اهمیت ویژه ای برخوردار است. برخی از تشخیص ‌هایی که می ‌توان در کاردرمانی در منزل از آن ها حمایت کرد عبارت اند از: اختلال طیف اوتیسم، اختلالات پردازش حسی، تاخیر رشدی، سندرم داون و سایر اختلالات ژنتیکی، فلج مغزی و سایر تشخیص ‌های حرکتی جسمی، چالش‌ های هماهنگی، تاخیرهای مهارت حرکتی یا اختلالات رشدی. اما خدمات کاردرمانی به این تشخیص‌ ها محدود نمی ‌شود. کاردرمانی در منزل می ‌تواند از هر فردی که در منزل یا جامعه برای تکمیل فعالیت ‌های روزمره مشکل دارد، حمایت کند.

تعریف ادراک در کاردرمانی ذهنی

در  توانبخشی ذهنی معانی و مفاهیم مختلفی از ادراک وجود دارد، بنابراین بیان یک تعریف جامع از آن مشکل به نظر می‌رسد.

تعاریف ا

• ادراک یعنی مجموعه فرآیندهای آگاهی یافتن از اطلاعات حسی و تفسیر آنها.
• ادراک عبارت است از پردازش و معنا بخشیدن به اطلاعات حسی ناشی از گیرنده‌های حسی.
• ادراک به معنای شناخت اطلاعات حسی است یا فرآیندی که از طریق آن بدون اینکه به اطلاعات حسی نیاز باشد مغز به عمل شناختی و مفهوم‌سازی می‌پردازد.

انواع اطلاعات حسی

پیام‌های حسی مختلف که از راه گیرنده‌های حسی به سیستم عصبی مرکزی انتقال می‌یابند شامل

• اطلاعات بینایی که نقش بسیار مهمی در ادراک و شناخت دارند
• اطلاعا شنوایی
• اطلاعات لمسی، حرارتی و درد
• اطلاعات حس عمقی از عضلات، مفاصل، فاشیا و رباط‌ها
• اطلاعات حس تعادل از گوش داخلی اطلاعات چشایی و بویایی

نظریه‌های ادراکی در کاردرمانی ذهنی

در کاردرمانی دو نظریه برای توضیح و تبیین ادراک مطرح است

• نظریه‌های صعودی
• نظریه‌های نزولی

نظریه‌های صعودی ادراک در کاردرمانی ادراکی کودک

در نظریه‌های صعودی ادراک، شروع آن از پایین بوده و این نظریه‌ها به اطلاعات حسی خام اهمیت می‌دهند. سپس فرآیندهای عالی ذهن منجر به شناخت و بازشناسی یا تعیین چیستی اشیاء و امور محیطی می‌گردند. بنابراین دیدگاه صعودی ادراک یا ادراک مستقیم رویکردی محرک‌محور بوده که ادراک را وابسته به درون داده‌های حسی می‌داند.

نظریه‌های نزولی ادراک در کاردرمانی ذهنی

نظریه‌های نزولی ادراک از بالا شروع می‌شوند که ادراک را ناشی از دانش فرد، تجربه‌های گذشته، انتظارات و توجه می‌دانند. دیدگاه نزولی یا ادراک هوشمند رویردی است که ادراک را تنها ناشی از اطلاعات حسی خام نمی‌داند بلکه به فرآیندهای عالی چون دانش، اطلاعات قبلی و یادگیری نیز اهمیت می‌دهند.

به نظر می‌رسد که هرکدام از این رویکردها به بخشی از واقعیت در ارتباط با ادراک اشاره می‌کنند. بنابراین فرآیندهای صعودی و نزولی در تعامل با یکدیگر بوده و مکمل هم هستند.

کاردرمانی ادراکی در کودکان

برخی از عواملی که در ادراک مؤثر هستند عبارت‌اند از:

• میزان هوشیاری
• توجه
• سن
• جنسیت
• انگیزش
• وضعیت هیجانی
• نگرش‌ها، باورها و انتظارات
• موضوع مورد ادراک
• حافظه
• زبان
• زنتیک
• محرومیت حسی
• دانش فرد
• تفکر
• تجربه‌های گذشته
• بیماری‌های مزمن، درد و…
• تنبیه و پاداش و اثرات آن
• نوع تربیت در محیط خانواده و اجتماع
• عوامل فرهنگی
• شناخت اجتماعی
• آمادگی‌های ذهنی
• حساسیت گیرنده‌های حسی و مسیرهای عصبی
• فرد ادراک‌کننده، ویژگی‌های شخصیتی و علایق شخصی

اختلالات ادراکی چه هستند؟

اختلال ادراکی عبارت است از اشکال در معنا، تشخیص و مفهوم اطلاعات حسی ناشی از محرکات حسی. اختلال ادراک حسی ممکن است بدون محرک حسی خارجی نیز رخ دهد که به آن توهم گفته می‌شود. به عنوان مثال، توهم شنوایی در بیمارانی که دچار اسکیزوفرنی می‌گردند شایع است.

انواع اختلالات ادراکی

به‌طورکلی برخی از موارد اختلالات ادراکی عبارت‌اند از:

• خطای حسی
• ادراک‌پریشی
• توهم
• اندام فانتوم

خطای حسی

به تفسیر نادرست محرک‌های حسی واقعی خارجی، خطای حسی گفته می‌شود.

انواع خطای حسی

دو نوع خطای حسی وجود دارد:

• خطای حسی در افراد طبیعی (به عنوان مثال در زمان تماشای فیلم سینما)
• خطای حسی در بیماران روانی (مانند خطای حسی عاطفی)

خطای حسی در افراد طبیعی

به هنگام تماشای فیلم سینما، تصاویر با سرعت زیادی جانشین یکدیگر می‌شوند و باعث ایجاد حس حرکت اشخاص فیلم در بیننده می‌گردند. به این پدیده یا حرکت ظاهری که توسط ورتهایمر مطرح شد پدیدة فای یا ادراک حرکت در غیاب حرکت واقعی گفته می‌شود.

نمونة دیگر خطای حسی که در افراد سالم دیده می‌شود خطای مولر – لایر است. در خطای حسی مولر – لایر، دو پاره‌خط با طول یکسان به گونه‌ای به نظر می‌رسند که طول یکی از دیگری بیشتر است.

خطای حسی در بیماران

سه نوع خطای حسی اصلی که در بیماران روانی مشاهده می‌شود شامل موارد زیر است:

• خطای حسی عاطفی که تحت تأثیر هیجان و ترس ایجاد می‌شود. در این حالت فرد ممکن است بعضی از تصاویر محیط را به گونه‌ای غیرطبیعی درک کند.
• خطای حسی تصویری که به جای تصویر واقعی یک تصویر خیالی نمایان می‌شود.
• خطای حسی کلامی که با درک نادرست و اشتباهی بیمار از کلام دیگران مشخص می‌گردد.

ادراک‌پریشی

ادراک‌پریشی یا آگنوزیا عبارت است از ناتوانی در درک تأثرات حسی که اشیاء، صداها، اشخاص و… از طریق آن شناخته می‌شوند. در ادراک‌ پریشی یک اختلال در تشخیص و بازشناسی اطلاعات حسی که به سیستم عصبی مرکزی انتقال می‌یابند وجود دارد. بنابراین این افراد در دریافت و انتقال اطلاعات حسی مشکل ندارند. معمولاً ادراک‌پریشی ناشی از ضایعات مغزی در نیمکره‌های مخ بوده که اغلب باعث آسیب در نواحی گیجگاهی (تمپورال) و آهیانه‌ای (پاریتال) می‌گردند.

کاردرمانی ذهنی در منزل و مشکلات ادراکی

ادراک‌پریشی منجر به اختلال در تفسیر و بازشناسی اطلاعات حسی مختلف همانند اطلاعات بینایی، شنوایی، لامسه و… می‌گردد.

به‌طورکلی سه نوع اصلی ادراک‌پریشی وجود دارد:

• ادراک‌پریشی دیداری
• ادراک‌پریشی شنیداری
• ادراک‌پریشی لمسی یا حسی – بدنی

از میان انواع ادراک‌پریشی که در بالا اشاره گردید ادراک‌پریشی دیداری نسبت به بقیه شایع‌تر است.

مواردی از ادراک‌پریشی

• ادراک‌پریشی چهره‌ای: ناتوانی د شناخت یا بازشناسی چهره‌های انسان
• ادراک‌پریشی همزمان: ناتوانی در دیدن بیش از یک شیء در هر زمان در میدان دید
• ادراک‌پریشی فضایی: اختلال در بازشناسی مسیرهای روزمره
• ادراک‌پریشی دریافتی: ناتوانی در تمایز اشکال از طریق بینایی و اختلال در کپی کردن آنها. در این نوع از ادراک پریشی اختلال در یکپارچه‌سازی قسمت‌های یک تصویر به صورت یک کل قابل فهم وجود دارد.
• کورنگی: اختلال دید رنگ یا نقص در درک رنگ
• الکسیای خالص یا الکسیای آگنوزیک: اختلال در خواندن بدون اشکال در بیان و درک کلمات. در این موارد معمولاً افراد قادر به نوشتن هستند.
• ادراک‌پریشی ارتباطی یا تداعی: عبارت است از ناتوانی در یادآوری یا بازشناسی اطلاعات یک شیء به طریق دیداری با حفظ توانایی یادآوری همان شیء در صورت لمس. در این نوع از ادراک‌پریشی، فرد قادر به کپی کردن تصاویر است.
• ادراک‌پریشی حرکتی: این نوع از ادراک‌پریشی به معنای ناتوانی در درک حرکت است. اختلالات خالص ادراک حرکت بسیار نادر است.
• ادراک‌پریشی آوایی: ناتوانی شخص در بازشناسی صداهای مشخص یا آشنا. این افراد کلمات در حال صحبت را درک می‌کنند و همچنین صداهای محیطی یا صداهای ایجاد شده توسط اشیاء را تشخیص می‌دهند.
• آستریوگنوزیس: اختلال در بازشناسی اشیاء از طریق لمس بدون دیدن یا ناتوانی در تعیین هویت شیء به هنگام لمس آن.
• ادراک‌پریشی بدنی: ناتوانی در تشخیص قسمت یا بخش‌هایی از بدن خود، جهت بدن یا عدم توانایی در درک ارتباط قسمت‌های مختلف بدن.
• ادراک‌پریشی کلامی شنیداری یا کری واژگانی خالص: عبارت است از ناتوانی در تکرار و درک کلمات شنیده شده. کری واژگانی خالص از آفازی متفاوت است. این افراد قادر به نوشتن و خواندن بوده و توانایی تشخیص صداها در آنها حفظ می‌شود.

توهم

توهم عبارت است از ادراک حسی بدون اینکه محرک خارجی واقعی وجود داشته باشد

برخی از موارد توهم شامل:

• توهم شنوایی
• توهم بینایی
• توهم لمسی
• توهم قبل از خواب
• توهم بویایی
• توهم چشایی
• توهم لی‌لی‌پوتی یا کوچک دیدن شیء توهمی

منابع:

theottoolbox.com

سوالات متداول:

1.کاردرمانی ذهنی در منزل چکار می کند؟

کاردرمانی در منزل در حیطه ذهنی در جهت تقویت مهارت های ذهنی کودکان و بهبود و بازیابی توانایی های ذهنی بیماران بزرگسال با آسیب مغزی فعالیت می نماید.

2. آیا کاردرمانی ذهنی باید توسط متخصص انجام شود؟

بله متخصصین کاردرمانی با ارزیابی دقیق بیمار و تشخیص سطح توانایی های ذهنی او بهترین تمرینات توانبخشی ذهنی را برای هر بیمار ارائه می کنند تا در کوتاه ترین زمان به بیشترین توانایی ذهنی خود دست یابد.