تک فرزندی و ارتباط محدود خانواده موجب اختلالات رفتاری مختلف در کودکان می گردد. شکایت بسیاری از والدین مربوط به تحمل پایین کودک و بی قراری های بدون علت در کودکان می باشد. مرکز روانشناسی کودک دکتر صابر در زمینه رفتاردرمانی و بازی درمانی کودکان و آموزش رفتار صحیح والدین فعالیت می نماید. در این مطلب به ارائه راهکارهایی برای معلمان و والدین در آموزش صبر و تحمل به کودکان می پردازیم.
عروسکهای دستی آرام‌بخش و آرام‌کننده‌های دهانی اغلب به کودکان کمک میکنند در زمان نشستن، چه روی زمین و یا روی صندلی، در هر سنی، حواسشان را جمع کنند. معلمها میتوانند سبد یا سطلی پر از لوازم آرام‌بخش را برای کل کلاس فراهم کنند. تقریباً هر شی در کلاس برای این کار مناسب است- توپهای فشاری، مکعب‌های جفت‌شدنی یا خمیر اسباب‌بازی و چیزهای دیگر. میتوان به کودکان اجازه داد لوازم آرام‌بخش خود را از خانه بیاورند. توجه داشته باشید که اینها لوازم هستند، نه اسباب‌بازی و باید به همین شکل از آنها استفاده کرد. نباید آنها را پرتاب کرد یا مسخره‌بازی درآورد. اگر یک دانشآموز نتواند در برابر پرتاب کردن آن مقاومت کند و آن را مرتب بر زمین بیاندازد، چه تصادفی چه از روی عمد، میتوان آن را با ریسمانی به کمر کودک وصل کرد.
همه‌ی ما از طریق دهان به خود آرامش می‌بخشیم، از بدو تولد. آرامش‌بخش‌های دهانی میتوانند شامل خوردن آب از یک فنجان باز یا برای ورودی حسی بیشتر از یک قمقمه باشد. دانشآموزان میتوانند از خانه بطریهای پلاستیکی بهداشتی (ارگانیک) و یا فلزی خود را به همراه بیاورند. خوراکی‌های ترد و جویدنی مانند برش‌های هویج، نان‌های ترد، لوبیا سبز خشک‌شده و آدامس جویدنی ورودی حسی دهانی رضایت‌بخش زیادی را فراهم میکنند.
جویدن آدامس
مطالعات نشان میدهند که جویدن آدامس هوشیاری را زیاد میکند و استرس‌های مزمن (نه حاد) را کاهش میدهد و درک را افزایش میدهد. وقتی آدامس را می‌جویم، ورودی حس عمقی زیادی را وارد مفاصل فک و دندان‌ها می‌کنیم. این حرکات عضلات حرکتی دهانی و همینطور عضلات و بافت همبند پوست سر و گردن را نیز تحریک میکنند. این تحریک حسی میتواند برای کمک به تمرکز دانشآموزان بسیار مفید باشد.
درحالی که افراد طعم‌های متفاوتی را دوست دارند، بیشتر کودکان به طعم‌های میوه‌ای علاقه دارند. کودکانی که از لحاظ حسی کم تحریک میشوند و همینطور کودکانی که به دنبال محرک حسی هستند اغلب از طعم آدامس‌های قوی مانند دارچین تند لذت میبرند. بهتر است از آدامس‌های دارای شیرین‌کننده‌های مصنوعی مانند آسپارتام پرهیز کنند. آدامس‌هایglee (با مارک گل) رنگ یا طعم‌های مصنوعی ندارد و برای کودکان دچار بیماری سلیاک (بیماری مربوط به سوء جذب گلوتن) یا آنهایی که به این پروتئین حساسند، خالی از گلوتن و کازئین میباشد. آدامس‌های اسپری و پور هر دو بسیار جویدنی هستند و رنگهای مصنوعی یا شیرین‌کننده‌های مصنوعی ندارند و هر دو دارای اکسیلیتول می‌باشند که یک شیرین‌کننده‌ی الکل شکری است که به هضم غذا و جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها کمک میکند.
بعضی مدرسه‌ها آدامس را ممنوع اعلام میکنند زیرا دانشآموزان از آن به طور غیرمعمول استفاده میکنند مانند تف کردن آن روی زمین یا چسباندن آن زیر میزها. بعضی مواقع سرایدارهای مدرسه هستند که این قانون را اعمال میکنند، که این غیرعاقلانه است و باید تجدیدنظر کرد زیرا مدارس و کلاس‌هایی که جویدن آدامس را آزاد کردهاند اغلب نتایج خوبی گرفته‌اند.
آموزش تحمل در زمان نشستن بر روی نیمکت
نشستن روی یک میز یا نیمکت به مدت طولانی، برای کودکان، نوجوانان یا بزرگسالان با مشکلات حسی میتواند مشکل باشد. مشکلات تون عضلانی و قدرت و آگاهی بدنی ضعیف با مشکلات در مهارتهای حرکتی بصری، دقت بینایی، حساسیت زیاد به نورها، نقایص تمیز شنیداری، حساسیت لمسی به مواد استفاده شده و دیگر عوامل همراه میشوند که میتوانند روی نشستن تأثیر بگذارند و حتی برای افرادی غیرممکن باشد. به دلیل مشکلات حسی یک کودک، ممکن است در توجه و یادگیری وی اختلال ایجاد شود. برای دیگران نشستن روی یک میز، کار کردن به طور مستقل و گوش کردن ممکن است یک فرصت خوشایند در طی روز در مدرسه باشد.
ملاحظات محل نشستن (صندلی)
برای بهبود تجربه نشستن برای دانشآموزان با مشکلات حسی، این روش‌ها را در نظر بگیرید:
*قبل از اینکه دانشآموزان بنشینند، کلاس را در فعالیتهای حرکتی و وستیبولار شرکت دهید.
*مطمئن شوید که میز و صندلی‌ها مناسب اندازه دانشآموزان باشند. هنگام نشستن، دستها و ساعد دانشآموزان باید به طور راحت روی میز قرار بگیرند آنقدر که او مجبور نباشد شانه‌هایش را برای انجام فعالیت روی سطح میز بالا ببرد. مفصل ران، زانوها و مچ پاها باید در بیشترین یا کمترین گوشه‌های راست قرار گیرند که پاها بتوانند روی سطح زمان صاف قرار بگیرند.
*عمق صندلی باید با فاصله از پشت دانشآموز چند سانتی‌متر از پشت زانوها هماهنگ باشد. لبه جلویی پشت صندلی به ناحیه نرم پشت زانو بخورد. در همین زمان، کودک باید بتواند حمایت‌های وضعیتی را از پشت صندلی کسب کند. اگر صندلی خیلی عمیق است (فاصله زیاد بین پشت کودک و پشت صندلی)، یک صندلی که حمایت‌های کمری مناسب را فراهم میکند، باید تهیه شود یا حداقل یک پشتی (بالش) باید در پشت کودک قرار داد.
*اگر پاهای کودک به زمین نمی‌رسند، از یک زیرپایی استفاده کنید که میتواند یک زیرپایی ارزان با یک پایه پلاستیکی باشد و یا بلوکهای فومی یا حتی یک بلوک یوگا. استفاده از یک زیرپایی متورم، یک گزینه خوب برای دانشآموزان است که پایه‌های جلوی میزشان را هل میدهند. زیرا او میتواند حالا به جای آن به این بالش فشار وارد کند. این در بسیاری از کاتالوگ‌های درمانی موجود است. یک راه‌حل دیگر برای کودکانی که پایه‌های جلویی میز را هل میدهند یا ضربه می‌زنند، این است که یک نوار را به پایه‌های جلویی میز وصل کرد.
*هنگامی که روی کف زمین می‌نشینند، لگن، مفصل ران و دیگر قسمت‌های بدن دانشآموزان باید در یک وضعیت مناسب باشد که وضعیت عمودی را ارتقا بخشد. چندین گزینه برای کمک وجود دارد شامل:
*یک بالش نرم متورم، که یک سطح نشستن متحرک را فراهم میکند که به پرستاران اجازه میدهد که به طور ماهرانه عضلات وضعیتی نگه‌دارنده را هنگامی که ثابت باقی‌مانده‌اند حرکت دهند.
*یک بالش به شکل مثلث که قابلیت جابجایی دارد.اگر این بالش بادی و نرم باشد باعث میشود که یک سطح نشستن فعال (غیرثابت) فراهم کند، این بالش به لگن خاصره کمک میکند که از وضعیت کج‌شده به یک وضعیت طبیعی‌تر انتقال یابد.
بالش memory foam، بالش‌های عمیق و بالش‌های قالب‌دار که یک وضعیت خوب را ارتقا می‌بخشند و باعث میشوند که نشستن روی صندلی سخت، راحت باشد.
*برخی از دانشآموزان در حقیقت با پشتیبانی کمتر خوب عمل میکنند، در واقع آنها وادار میشوند که عضلات وضعیتی خود را فعال کنند. یک صندلی به شکل توپ یک گزینه محبوب برای کودکانی است که میتوانند در حالت تنظیم‌شده و ثابت کرده باقی بمانند. در صورتی که قادر به حرکت باشند، یک صندلی توپی پایه‌ای شبیه به فنجان دارد که یک توپ درمانی بزرگ را در خود نگه میدارد. برخی از انواع آن دسته صندلی نیز دارند. یک توپ با اندازه‌های متناسب نیز میتواند روی زمین به طور مستقیم برای نشستن استفاده شود. صندلی‌های یک‌پایه که پیش‌تر ذکر شد، برای این استفاده (روی زمین) یک انتخاب خوب است. یک گزینه دیگر صندلی تی استول میباشد که از یک جای نشستن به صورت عمودی تشکیل شده است که میتوان آن را از کاتالوگ‌های درمانی خریداری کرد.
*یک کودک که به دریافت‌های حسی بیشتری برای آرام شدن و متمرکز شدن نیاز دارد، از داشتن یک ابزار اسباب‌بازی قابل تغییر دستی hand fidget در میزش استفاده کند؛ همانطور که قبلاً درمورد آن بحث شد.
اسباببازیهای دستی: یک ابزار یا اسباب‌بازی که کودکان ناآرام که مشکل حسی دارند میتوانند برای آرام شدن از آن استفاده کنند. اگر کودک روی صندلی بنشیند که تمام سال تحصیلی از آن استفاده می‌کرده است، مواد چسباننده میتواند به زیر میز چسبانده شده باشد، مثل یک نوار چسب.
اسباببازیهای دستی میتوانند به پایه‌های میز متصل شوند طوری که همیشه در دسترس باشند و بدون اینکه حواس بقیه را پرت کنند، استفاده شوند. آدامس به شدت توصیه میشود اگر مجاز باشد که میتواند به منظم نشستن دانشآموز کمک کند.
*برخی از دانشآموزان خیلی بهتر سرپا می‌ایستند که این کار به آنها اجازه میدهد که دریافت‌های وستیبولار را بدست آورند و انرژی و کالری اضافی را بسوزانند. در پرتو این، برخی از مدارس اکنون برای دانشآموزان میزهای ایستاده را پیشنهاد میکنند مقل alpha better stand up که به کودکان اجازه میدهد که بایستند یا بنشینند و پاهایشان را به آرامی روی زمین تکان دهند. از بهترین قضاوتتان درمورد انتخاب هر دانشآموز استفاده کنید.
ابزارهای حسی از قبیل بالش‌های متورم، اسباببازیهای دستی و بطریهای آب برای همه دانشآموزان میتوانند مفید باشند و باید برای استفاده دیگران نیز در دسترس باشند.
محل ترجیحی صندلی
در روانشناسی کودک، جایی که یک دانشآموز حساس می‌نشیند، به شدت روی یادگیری و توجه او تأثیر می‌گذارد. برای یک کودک حساس ممکن است سخت باشد که وقتی وارد کلاس میشود به دنبال یک صندلی باشد چونکه حرف زدن دیگر بچهها، راه رفتن و تنه زدن به یکدیگر باعث میشود که به سختی بتواند از طریق دیدن یک صندلی در دسترس را پیدا کند یا یک جای مناسب را انتخاب کند. یک کودک با مشکلات حسی ممکن است به شدت از داشتن یک صندلی اختصاصی، قدردانی کند حتی اگر در طول روز به اتاق مختلفی برود. جای صندلی ترجیح داده شده اغلب در جلوی کلاس است یعنی جایی که با دیدن مشکلی ندارند و کمتر حواسشان پرت میشود.
بهتر است که اغلب پشت یک دیوار به دور از تابش نور خورشید توسط پنجره‌ها، قرار بگیرند. همچنین باید دور از تصفیه‌کننده‌های هوا و رادیاتورهای صدادار بنشینند. برای پیدا کردن بهترین صندلی برای یک دانشآموز در هر کلاس، ممکن است چندبار آزمون و خطا اتفاق افتد. برای دانشآموزان قدیمی‌تر که از یک اتاق به اتاق دیگر می‌روند، معلمها برای انتقال دادن آسان‌تر به هر کلاس میتوانند یک صندلی که ترجیح دارد را داشته باشند. معلم علوم، برای مثال، میتواند کتاب‌های کار یا کاغذهای نمره‌دار را روی میز دانشآموز انباشته کند (روی هم قرار دهد) و آن را برای آن دانشآموز رزرو نماید.
کودکان با اختلالات طیف اتیسم معمولاً در تصمیم این که در هر زمان به کدام یک از اطلاعات توجه نشان دهند، مشکل دارند. در زمانی که معلم و سایر دانش آموزان همراه با یکدیگر در حال خواندن سرود صبحگاهی هستند و یا میخواهند نقاشی انگشتی بکشند و در کار تزئین کلاس کمک کنند، این کودکان ممکن است به آرام کردن خود برای داشتن احساس راحتی در کلاس مشغول باشند. تمرینات ذهنی اوتیسم در کاردرمانی ذهنی کودکان موجب بهبود مهارت های ذهنی کودکان اوتیسم و درمان اوتیسم و ایجاد ارتباط اجتماعی صحیح در کودک می گردد. مرکز اوتیسم دکتر صابر با در اختیار داشتن امکانات روز دنیا در حیطه توانبخشی اوتیسم فعالیت می نماید. سنسوری روم، اتاق شنیداری، اتاق تاریک، گفتاردرمانی اوتیسم، رفتاردرمانی اوتیسم و … از دیگر امکانات این مرکز می باشد.
تمرینات ذهنی در اوتیسم
اوتیسم یک وضعیت عصبی و متنوع است که بر نحوه تفکر و واکنش شما به دنیای اطراف تان تأثیر می گذارد. این یک وضعیت طیفی است، به این معنی که افراد را به روش های مختلفی تحت تأثیر قرار می دهد. گاهی اوقات به آن اختلال طیف اوتیسم یا ناتوانی رشدی گفته می شود. ممکن است اصطلاح “سندرم آسپرگر” را نیز بشنوید، اما پزشکان دیگر این تشخیص را نمی دهند. هیچ دو فرد مبتلا به اوتیسمی شبیه هم نیستند. افراد اوتیستیک نیاز های متفاوتی دارند، از مراقبت 24 ساعته گرفته تا صرفا نیاز به کمی زمان بیشتر برای درک مسائل. در حالی که اوتیسم می تواند با چالش هایی همراه باشد، برخی از افراد اوتیستیک جنبه های مثبتی در مورد وضعیت خود پیدا می کنند: برای مثال، خلاق تر، مصمم تر، متمرکز تر یا پذیرا تر از دیگران بودن. به هر حال اختلال اوتیسم نیاز به درمان دارد. تمرینات ذهنی یکی از انواع درمان اوتیسم است که برای افراد مبتلا به اوتیسم اغلب شامل تکنیک های ذهن آگاهی و آرامش بخش، مانند تنفس متمرکز و آگاهی بدنی، برای بهبود توجه، کاهش اضطراب و افزایش تنظیم هیجانی است. سایر تمرینات ذهنی شامل فعالیت های شناختی مانند بازی های رو میزی و کارتی برای حمایت از انعطاف پذیری شناختی، و بازی های ساختار یافته برای توسعه مهارت های اجتماعی است. تمرینات ذهنی اوتیسم شامل فعالیت های فیزیکی است که برای حمایت از افراد اوتیستیک با افزایش آگاهی بدنی، ترویج تعامل اجتماعی، مدیریت ورودی حسی و تقویت رفاه کلی جسمی و روانی از طریق فعالیت هایی مانند یوگا، رقص، تمرینات آینه ای و مسیر های مانع تخصصی طراحی شده اند. این روال ها اغلب شامل ورزش بدنی برای کمک به مدیریت علائم، بهبود برنامه ریزی حرکتی و ارائه مزایای درمانی، مانند آرام کردن سیستم های حسی، از طریق روال های ساختار یافته و حرکات تطبیقی هستند. این درمان برای درمان بیماری های روانی مانند اضطراب، افسردگی در کودکان و بزرگسالان اوتیستیک مؤثر شناخته شده است. بسیاری از متخصصان سلامت روان، تمرینات ذهنی را استاندارد طلایی برای درمان بسیاری از اختلالات روانی می دانند. تمرینات ذهنی یک رویکرد مبتنی بر شواهد در نظر گرفته می شود زیرا تحقیقات اثربخشی آن را در انواع مختلفی از اختلالات تأیید می کند. مهم است که افراد حمایت مناسب را به شما ارائه دهند تا به شما کمک کنند آن طور که می خواهید زندگی کنید. ممکن است به حمایت بسیار کمی نیاز داشته باشید، یا ممکن است به کمک نیاز داشته باشید، برای مثال از یک مراقب.
مثال هایی از تمرینات ذهنی برای درمان اوتیسم:
-برنامه ریزی برای یک فعالیت مفرح
برنامه های پیش دبستانی فعالیتهای حرکتی ظریف زیادی را در بر دارند. این برنامه ها فرصتی برای کودکان جهت شرکت کردن در آهنگها با حرکات انگشتان و دستها، ساختن بلوکها، نخ کردن مهرهها و استفاده از جنسهای مختلف مانند شن، آب و یا کرم ریش ترشی را فراهم می آورند. در این برنامه ها ابزارهای مختلف ترسیم و نوشتن زیادی در دسترس کودک قرار میگیرد مانند رنگ انگشتی، مداد، قلمو و ماژیکهای مختلف. او برای استفاه از ابزارهای دیگری مانند قیچی و انبر همراه با وسایل لازم برای خوردن غذا و آشپزی ترغیب میشود. کودکان در پیش دبستانها حتی ممکن است یاد بگیرند چگونه از حیوانات مراقبت کنند مثلاً چگونه به ماهی ها غذا بدهند یا چگونه با میخ و چکش برای پرندگان لانه بسازند. در مواقعی آنها ممکن است صداهای ایجاد شده به واسطه ی لمس ابزارهای موسیقی مختلف با حرکات انگشتانشان یا با نواختن گیتار را کشف کنند. کودکان با اختلالات طیف اتیسم ممکن است چنین فرصتهایی نداشته باشند. آنها دستورات کلامی را درک نمیکنند و همچنین ممکن است از بودن نزدیکی همکلاسیهای خود و یا دریافت یک بارهی اطلاعات بیش از حد، احساس ناراحتی کنند.
کودکان با اختلالات طیف اتیسم معمولاً در تصمیم این که در هر زمان به کدام یک از اطلاعات توجه نشان دهند، مشکل دارند. در زمانی که معلم و سایر دانش آموزان همراه با یکدیگر در حال خواندن سرود صبحگاهی هستند و یا میخواهند نقاشی انگشتی بکشند و در کار تزئین کلاس کمک کنند، این کودکان ممکن است به آرام کردن خود برای داشتن احساس راحتی در کلاس مشغول باشند. فعالیتهای زیر یک راه ساختار یافته برای ارائهی فعالیتهای مربوط به مهارتهای دستی جهت کودکان با اختلالات طیف اتیسم است. این فعالیتها حرکتهای پیچیدهی دست را موجب میشوند و راهی برای چگونگی ارائهی راهنماها نشان میدهند. به طور کلی اگر فعالیت یک کار دستی باشد، داشتن یک نمونهی تکمیل شده از آن خوب است اما ضرورت زیادی هم ندارد.
کودکان با اختلالات طیف اتیسم به طور کلی زمانی که بتوانند فعالیت یا حرکتی را کپی کنند از پس کار به خوبی بر میآیند. بنابراین لازم است که فضای شاد و مفرحی ایجاد کنید و به خاطر داشته باشید که این فعالیتها یک فرایند هستند و نه تولید یک محصول نهایی. لازم است که دیدگاه کودک مبتلا به اختلالات طیف اتیسم را درک کنید. ممکن است شما از نشان دادن محصول نهایی لذت ببرید اما این نشان دادن برای کودک معنای متفاوتی داشته باشد. برای کودک تنها ممکن است تجربهی تولید کردن و ساختن جذاب باشد در صورتی که محصول نهایی برای او هیچ جذابیتی نداشته باشد. زمانی که با کودکی که اختلال طیف اتیسم کار میکنید به محیط کاملاً مسلط باشید. در این فعالیتها کار کردن بر روی مهارتهای دست کافی است. در بحث دربارهی مهارتدهی ارتباطی به جزئیات محیط پرداخته خواهد شد. در زما انجام فعالیتها، رادیو یا تلویزیون نباید روشن باشد و تکالیف چدگانه به کودک داده نشود. ده تا بیست دقیقه روی مهارت وقت صرف کنید و حواستان به کودک باشد و این که او چه چیزی را در آن لحظه میخواهد انجام دهد.
-تمرینات گرفتن ظریف
تاکنون به این فکر کرده اید که در طول روز چند مرتبه انگشت شست و اشاره ی خود را با هم حرکت میدهید ؟ در زمان برداشتن خودکار، بستن دکمه لباس یا در زمان برداشتن یک شی از جعبه این کار را انجام میدهید. این کار یکی از مهمترین و متداولترین حرکات دست است. کودکان برای گرفتن ظریف ابتدا از تمام انگشتانشان استفاده میکند و سپس با رشد و پیشرفت به دو انگشت میرسند. برای کمک به کودکان در جهت رشد این مهارت، اشیایی از بزرگ تا کوچک را برای او تدارک ببینید. اشیای بزرگ میتوانند به بزرگی یک توپ تنیس یا بلوکهای یک اینچی ( 5 / 2 سانتی متری ) باشند و موارد ریز نیز به کوچکی یک نخود فرنگی یا حتی کوچکتر باشند. سعی کنید اشیای ریز خوراکی باشند تا اگر کودک به دهان خود برد مسئلهای پیش نیاید و یا حداقل از مواد سمی تهیه نشده باشند.
فعالیتهایی که در آنها اندکی مقاومت نهفته است برای رشد عضلات کوچک دست، بسیار مناسب هستند. این عضلات در رشد چالاکی انگشتان دست نقش مهمی دارد. یک فعالیت خوب برای رشد قدرت عضلات دست و گرفتن ظریف، ساخت تصاویر با باندهای کشی پلاستیکی است. بر روی یک صفحه که روی آن میخ کوبیده شده است، باندهی کشی پلاستیکی را بکشید و با گیر دادن به میخها، تصاویر را بسازید. نتیجهی نهایی کار مهم نیست همین که باند را از یک میخ به دیگری بکشید کافی است. کودک ممکن است تصویری بسازد که برای خودش زیبا است اما برای شما بیمعی و نا آشنا باشد. به کودک فرصت بیان و ابراز احساساتش را بدهید. در اینجا مثالهای دیگری نیز آورده شده است که میتوانند سرگرم کننده باشد. این فعالیتها اغلب با وسایل معمولی خانه قابل انجام هستند.
-تمرین تصویر برجسته
مواد لازم برای این فعالیت شامل موارد زیر است :
کاغذهای رنگی
کاغذ روغنی
چسب
رنگ نقاشی ( 2 یا 3 رنگ )
توپهای کتانی ( یا تکهای از کتان )، فیبرهای طبیعی برای ترکیب مناسبتر هستند مانند پلی ستر.
یک کاغذ رنگی در ابعاد 5 / 8 در 11 اینچ ( برگهی آ چهار ) تهیه نمایید که زمینهی کار شما را تشکیل ؟ خواهد داد
رنگهای مختلف را روی کاغذ روغنی بگذارید
یک توپ کتانی را بردارید و آن را بین انگشتان شست و اشاره هر دو دست خود بگیرید. توپ را از دو ؟ طرف بکشید. اگر کودک در مرحلهایی است که از تعداد انگشتان بیشتری استفاده میکند، مشکلی ؟ نیست. به مرور و با رشد، او خواهد توانست گرفت ظریف را انجام دهد.
زمانی که توپ کتانی به خوبی کش آمد، آن را به چسب آغشته کرده و روی بخشی از کاغذ زمینه که به رنگ متضاد آن است، قرار دهید.این کار را برای ساختن اشکال متنوع با استفاده از توپهای کتانی ادامه دهید.
وقتی طرح شما کامل شد، توپ دیگری بردارید و دوباره میان دو انگشت شست و اشاره خود بگیرید. سپس آن را در رنگ دلخواه خود بر روی کاغذ روغنی، فرو برده و توپ کتانی را که قبلاً به کاغذ چسبیده شده است، رنگ آمیزی کنید. این رنگ آمیزی میتواند با رنگ کردن با توپ کتانی و یا با یک تکه پارچهی معمولی انجام شود. توپ کتانی رنگی، میتواند به عنوان قلمو برای افزودن رنگ بر روی کاغذ به کار رود. از توپهای کتانی مختلف برای هر رنگ استفاده کنید. تعدادی از اشکال کرکدار ممکن است بدون رنگ نیز رها شوند.
صبر کنید تا کار خشک شود و سپس بالا بگیرید تا همه آن را ببینند. این فعالیت یک کار بسیار مناسب برای کودکان با اختلالات طیف اوتیسم و همچنین یک کار سرگرم کننده برای سایر کودکان است. این فعالیت توالی را به کودک آموزش میدهد، تجربهی درک جنسهای مختلف را فراهم میآورد و فرصتی به کودک میدهد تا با نشان دان چیزی که ساخته است، به خود افتخار کند.
استفاده از رنگها با تضاد بالا، کودکان با اختلالات طیف اتیسم را برای مدت طولانی تری علاقمند نگه میدارد ( برای زمان طولانی تری توجه آنها را جلب میکند ). از رنگهای ملایم مانند نیلی گیاهی و یا رنگهای کم رنگ مانند قرمز، آبی و زرد کم رنگ استفاده نکنید.
-پیش به سوی تهیه ی شام
حتی کودکان بسیار کم سن نیز میتوانند در آماده کردن غذا برای خانه یا غذای خودشان مشارکت کنند.
در این قسمت مواردی پیشنهاد میشود که هر فردی میتواند از آن لذت ببرد.
مواردی که نیاز خواهید داشت :
خمیر پیتزا
ظرف شیرینی نچسب
چاشنی و ادویه جات : نمک، پودر سیر، پونه، فلفل، شکر و دارچین به اندازهی کافی. از این مواد به صورتی که برای کودک خوشایند باشد، استفاده نمایید.
دستورالعمل :
مقدار کمی از خمیر را بین دو انگشت شست و اشاره بگیرد
خمیر را درون مخلوطی از ادویهها فرو برید
توپهای خمیری را درون ظرف شیرینی با فاصلهی یک اینچ ( 5 / 2 سانتی متر ) بگذارید
طبق دستور العمل روی پاکت خمیر، آن را بپزید.
کودک به خاطر مشارکت در تهیه ی شام بسیار خوشحال خواهد بود. اگر شکلهای به دست آمده از خمیرها ناهمگون شد، هیچ اشکالی ندارد. چنانچه کودک خواست تا شکلهای خمیری گردی داشته باشد، از او بخواهید خمیر را به شکل توپ ورز دهد. برخی دیگر از کارهایی که به رشد گرفتن ظریف در آشپزخانه کمک میکند شامل مواردی مانند پوست کندن لوبیا سبز، جدا کردن کاهو یا کندن پوست مرکبات است.
راهنمای جامع تمرینات ذهنی برای والدین کودکان طیف اوتیسم (ASD)
تمرینات ذهنی برای کودکان طیف اوتیسم یکی از مؤثرترین روش‌ها برای بهبود مهارتهای شناختی، توجه و حافظه است. این تمرینات با هدف تقویت عملکردهای اجرایی مغز طراحی شده‌اند و میتوانند به کودکان در حل مسائل، برنامه‌ریزی و کنترل تکانه‌ها کمک کنند. فعالیتهایی مانند پازل‌های تصویری، بازی‌های حافظه و تمرینات طبقه‌بندی میتوانند تأثیر قابل‌توجهی بر رشد شناختی کودک داشته باشند. والدین میتوانند با استفاده از ابزارهای ساده مانند کارت‌های آموزشی، اپلیکیشن‌های ویژه و بازی‌های فکری، این تمرینات را در خانه اجرا کنند. نکته کلیدی این است که تمرینات باید متناسب با سطح توانایی کودک و به صورت گام‌به‌گام طراحی شوند تا هم برای کودک جذاب باشند و هم فشار بیش از حد به او وارد نکنند. اوتیسم و تمرینات توجه و تمرکز کودکان موضوعی است که تحقیقات زیادی روی آن انجام شده و نشان داده است این تمرینات میتوانند بهبودهای قابل‌ملاحظه‌ای در عملکرد روزمره کودک ایجاد کنند.
برای دستیابی به بهترین نتایج، توصیه میشود تمرینات ذهنی به صورت منظم و در محیطی آرام و بدون حواس‌پرتی انجام شوند. ترکیب این تمرینات با فعالیتهای حرکتی مانند یوگا یا ورزش‌های تعادلی میتواند اثربخشی آنها را افزایش دهد. والدین باید صبور باشند و پیشرفت‌های کوچک را نیز تشویق کنند، چرا که این کار انگیزه کودک را برای ادامه تمرینات حفظ میکند. همکاری با متخصصان کاردرمانی و روانشناسان کودک نیز میتواند به طراحی برنامه‌ای شخصی‌سازی شده کمک کند. تحقیقات نشان داده‌اند که کودکان اوتیستیک که به طور منظم تمرینات ذهنی انجام میدهند، در مهارتهای اجتماعی، ارتباطی و یادگیری پیشرفت‌های چشمگیری داشتهاند. این تمرینات نه تنها بر عملکرد شناختی، بلکه بر کیفیت کلی زندگی کودک و خانواده تأثیر مثبت می‌گذارند.
منابع:
mind.org.uk
mentalhealth.org.uk
سوالات متداول:
1-هر جلسه تمرین ذهنی چقدر باید طول بکشد؟
برای کودکان زیر 5 سال: 10-15 دقیقه. 5-8 سال: 20-25 دقیقه. بالای 8 سال: 30-40 دقیقه. بهتر است کوتاه اما منظم باشد.
2-تفاوت تمرینات ذهنی برای اوتیسم خفیف و شدید چیست؟
در اوتیسم خفیف روی مهارت های پیچیده تر مثل حل مسئله تمرکز می شود. در موارد شدید، بر ارتباط ساده و توجه پایه ای کار می شود.
در درمان لکنت زبان در کودکان کنترل استرس کودک و آموزش برخورد صحیح به والدین از نکات مهم در پیشرفت روند درمان می باشد که باید توسط گفتاردرمان لکنت زبان آموزش داده شود. خدمات درمان لکنت در منزل شامل گفتاردرمانی در منزل و بازی درمانی در منزل به همراه مشاوره والدین برای دستیابی به این اطمینان بسیار مفید می باشد. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر با قرار دادن کودک در موقعیت های ساختمند توسط گفتاردرمانان با تجربه موجب تسهیل روند درمان می گردد. منظور از بافت ساختمند فراهم کردن یک موقیت ساده و بدون استرس است که کودک بتواند در آن موقعیت به بهترین شکل بر روی فعالیت موردنظر متمرکز شده و کمترین میزان لکنت را نشان دهد.
گفتاردرمان لکنت باید از ارائه صحیح بازخوردهای مذکور توسط والدین اطمینان حاصل نماید. برای دستیابی به این اطمینان باید درمان قبل از انجام روی گفتگوهای زندگی روزمره (غیرساختمند)، در بافتهای ساختمند اجرا شود. منظور از بافت ساختمند فراهم کردن یک موقیت ساده و بدون استرس است که کودک بتواند در آن موقعیت به بهترین شکل بر روی فعالیت موردنظر متمرکز شده و کمترین میزان لکنت را نشان دهد. موقعیتهای غیر ساختمند شامل تمام موقعیتهای زندگی میگردد و زمانی انجام میشود که کودک در موقعیتهای ساختمند، گفتار روان و بدن لکنت داشته و موفق بوده باشد.
درمان در گفتگوهای ساختمند در منزل
درمانگران لیدکامب حین انجام درمان در گفتگوهای ساختمند از کودک و والد میخواهند روی یک میز بنشینند و با هم به فعالیتهایی نظیر خانهسازی، خواندن کتاب داستان و یا چیزی شبیه آن بپردازند.
هنگام آموزش گفتگوهای ساختمند به والد، در ابتدا باید موارد مثبت آموزش داده شود. تجربه نشان داده که شروع آموزش با روشهای آگاهسازی و تحسین گفتار بدون لکنت بسیار مفید است. پس از آن میتوان در همان جلسه و یا جلسه بعد، آگاهسازی از لکنت را به والدین آموزش داد. در آخر درمانگر درخواست خوداصلاحی در بافت ساختمند را به والدین آموزش میدهد. هدف گفتگوهای ساختمند آن است که میزان لکنت کودک به پایینترین سطح برسد. به منظور دستیابی به این هدف، درمانگر باید یک سلسلهمرتب ساده به سخت را ترتیب دهد. برای مثال والد از طریق کارت تصاویر کودک را تحریک به تولید یک کلمه میکند، و سپس گفتار بدون لکنت وی را مورد تحسین قرار میدهد. در برخی موارد نیز از آگاهسازی نسبت به لکنت و درخواست برای خوداصلاحی استفاده میکند. در شرایطی که لکنت کودک شدید نیست، والد میتواند پس از برانگیختن یک عبارت یا گفته، کودک را تحسین کند. والدین باید بدانند که همزمان با بهبود کودک در طول گفتگو (که همیشه اتفاق میافتد) میبایست دشواری تکلیف تغییر نماید. پیشنهاد میشود که جلسات یک یا دوبار در روز به مدت 10 تا 15 دقیقه انجام شود. زمانی که هنوز تمرکز درمان روی کاربرد بازخوردهای کلامی برنامه لیدکامب برای گفتگوهای ساختمند است، والد تحسین، آگاهسازی و درخواست اصلاح لکنت در برخی موقعیتهای غیرساختمند را آغاز مینماید.
تصمیمگیری در مورد اتمام درمان ساختممند زمانی انجام میشود که درمانگر از دستیابی به چهار هدف مشخص اطمینان یابد؛ والد بازخوردهای کلامی را صحیح ارائه مینماید، این روش تجربهای مثبت برای کودک تلقی میشود، کودک با روشهای اصلی برنامه لیدکامب آشنا شده است، کودک به موفقیتهایی دست یافته است. لازم به ذکر است حتی در صورت کسب این چهار هدف، در صورت تمایل والدین یا در صورت نیاز، استفاده مجدد از این بخش درمانی مجاز است.
درمان لکنت زبان در گفتگوهای غیرساختمند
زمانی که کودک نسبت به انواع بازخوردهای کلامی والدین احساس راحتی داشت، حین درخواست خوداصلاحی از سوی والدین میدانست که چهکاری باید انجام دهد، و نگش مثبت به درمان پیدا کرده بود، زمان آغاز درمان گفتگوهای غیرساختمند است. بر این اساس بازخوردهای کلامی برای گفتگوهای ساختمند به گفتگوهای زندگی روزمره منتقل میشوند. در این مرحله والد به تحسین، آگاهسازی کودک از پاسخهایش و درخواست خوداصلاحی لکنت در گفتگوهای خودانگیخته و طبیعی زندگی روزمره میپردازد. البته در برههای از زمان، درمان در گفتگوهای ساختمند و غیرساختمند به طور همزمان انجام میگیرد. اگرچه در گفتگوهای ساختمند بهتر است تنها یکی از والدین به ارائه درمان بپردازد، در گفتگوهای غیرساختمند مشارکت هر دو والد مؤثرتر خواهد بود. این بخش از درمان نسبت به زمانی که طیف گستردهای از بازخوردهای کلامی والدین در گفتگوهای ساختمند ارائه میشود از اهمیت بیشتری برخوردار است، زیرا در این بخش درمان به محیط زندگی روزمره انتقال مییابد. بنابراین کاملاً منطقی است که درمان از تحسین و آگاهسازی گفتار بدون لکنت در موقعیتهای گفتاری روزمره آغاز گردد، و سپس به آگاهسازی از وقوع لکنت و درخواست اصلاح آن توسط کودک پرداخته شود. بازخوردهای کلامی والدین در زندگی روزمره اغلب کمتر از بازخوردهای ارائه شده در گفتگوهای ساختمند میباشد. درمان در گفتگوهای غیرساختمند تنها حاصل توسعه درمان در گفتگوهای ساختمند نیست، زیرا اگر این گونه باشد درمان جنبه تهاجمی، شدید و یکنواخت پیدا میکند و در صورت حاکم شدن چنین وضعیتی مشکلات بالینی به وجود خواهد آمد. در واقع کودک نباید چنین احساس کند که زندگیاش پر از پاسخهای والدین به گفتار وی است. در آخر باید گفت که درمان نباید جنبه تهاجمی داشته باشد و ارتباط روزمره کودک با خانواده را مختل سازد .
همانطور که والدین در امر ارائه بازخوردها در گفتگوهای ساختمند به آموزش نیاز دارند، در زمینه ارائه آنها در گفتگوهای غیرساختمند نیز نیازمند یادگیری هستند. به همین دلیل درمانگر ابتدا یک روش را برای والد توضیح میدهد و سپس از وی میخواهد تا آن را مورد استفاده قرار دهد. سپس درمانگر در مورد اجرای صحیح یا غلط این روش به والد بازتاب میدهد. طرحریزی موقعیتهای روزمرهای که درمان باید در آنها انجام شود و همچنین تعیین روشهای به کارگیری بازخوردهای کلامی تسوط والدین، برعهده درمانگر است.
موردی که نباید فراموش شود آن است که آموزش درباره زمان، شیوه و میزان آگاهسازی کودک از پاسخها، تحسین از گفتار بدون لکنت و درخواست خوداصلاحی برای لکنت باید درحالی صورت گیرد که هر سه نفر خارج از اتاق درمان، مشغول قدم زدن باشند. درمانگر در چنین موقعیت آموزشی بیشتر میتواند نحوه ارائه بازخوردها توسط والدین را (که ممکن است در کلینیک قابل مشاهده نباشد) مورد توجه قرار دهد. اما اگر خروج از کلینیک امکانپذیر نمیباشد، راه مؤثر دیگر آن است که از والد بخواهیم تا بازخوردهای کلامی ارائه شده در گفتگوهای غیرساختمند را ضبط نموده و با خود به کلینیک بیاورد.
دو قانون ثابت برای هفتههای اول ارائه درمان در گفتگوهای غیرساختمند وجود دارد. قانون اول این است که آگاهسازی و تحسین از گفتار بدون لکنت کودک باید پنج برابر درخواست برای خوداصلاحی باشد. دوم اینکه سنجشهای کلینیکی گفتار باید علائمی از بهبودی را در پنج هفته اول درمان نشان دهند. چنانچه بهبودی در این بازه زمانی رخ ندهد، به احتمال زیاد مشکلی وجود دارد، و درمانگر باید علت عدم تأثیر درمان را به سرعت جستجو کند.
بسیاری از دانش آموزانِ دچار ناتوانی های یادگیری وقتی به کلاسهای بالاتر دوره ی ابتدایی میرسند یا وارد دبیرستان می شوند تجربه ی اندکی درباره ی نوشتن متن دارند. آموزش فشرده برای بهبود ضعف های خواندن اغلب آموزش نوشتن را نیز تحت الشعاع قرار میدهد. یادگیری نوشتن مستلزم زمان زیاد و داشتن فرصت هایی برای انواع مختلف نوشتن است. درمان اختلال انشانویسی با استفاده از خدمات کاردرمانی اختلال یادگیری و گفتاردرمانی اختلال یادگیری انجام می شود. تمرینات درک مطلب، استدلال سیال و حافظه فعال به کودکان در بهبود توانایی انشا نویسی کمک میکند. مرکز درمان اختلال یادگیری دکتر صابر با ارائه تمرینات مناسب در جلسات درمانی به بهبود اختلالات خواندن، نوشتن و انشا نویسی در کودکان کمک می نماید.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
بهبود اختلال انشا نویسی
آموزش فرایند نوشتن اصولی دارد. اصول زیر راهنمای تدریس نوشتن است:
فرصت هایی برای تقویت نوشتن تدارک ببینید. دانش آموزی که قرار است بنویسد به زمان کافی برای تفکر، تعمق، نوشتن و بازنویسی نیاز دارد. حقیقت این است که بسیاری از دانش آموزانِ دچار ناتوانیهای یادگیری روزانه کمتر از ده دقیقه وقت صرف نوشتن انشا میکنند. توصیه میشود که زمان انشا به پنجاه دقیقه در هر روز و چهار روز در هفته افزایش یابد. در مورد برخی از دانش آموزان بهتر است زمان نوشتن به چند بخش کوچکتر تقسیم شود.
کانونی برای نوشتن تأسیس کنید. جوّ کلاس انشا باید پرورش دهندهی فعالیتهای ویژهی نوشتن باشد و همکاری در تکالیف نوشتاری را ترغیب کند. معلمهای مرجع (حل مشکل) میتوانند پروندههایی برای مطالب نوشتاری تنظیم کنند و طرحهای دانشآموزان را برای نوشتن، فهرست قطعههای نوشتهشده، نظریات دربارهی موضوعهای آینده و وسایل کمک نوشتاری نظیر واژهنامهها را در آنها قرار دهند. مطالب درسی و کتابها را در مکانی قرار دهید که دانشآموزان بتوانند بدون درخواست کمک از معلم از آنها استفاده کنند.
اجازه بدهید دانشآموزان موضوعها را در خودشان انتخاب کنند. موفقترین طرحهای نوشتاری طرحهایی است که دانشآموزان به موضوع آن علاقهی شخصی دارند. نیازهای کودکان به اطلاعات بیشتر، خواندن و دیگر منابع درسی باید به سهولت در اختیارشان قرار گیرد.
الگوهایی برای فرایند نوشتن و تفکر راهبردی در اختیار دانشآموزان قرار دهید. عمل نوشتن زمانی به سهولت انجام میگیرد که الگوی معلمها یا همالان از فرایندهای شناختی در نوشتن به کار گرفته شود. به طور مثال، معلم میتواند برای الگودهی به مراحل نوشتن نظریاتش را بر زبان آورد: «من میخواهم موقعیتی مرموز در داستانم خلق کنم، چطور است دربارهی خانهی دیوها بنویسم؟ بعد باید در مورد قهرمانان این داستان فکر کنم…» (انگلهارت و رافائل، 1988).
ژرفاندیشی و حسی از مخاطب بودن را در دانشآموز رشد دهید. دانشآموزان در برنامهی درسی سنتی نوشتن برای معلم مینوشتند و فکر میکردند نوشتهها باید با معیارهای «تصحیح» معلم هماهنگ باشد. معلمها میتوانند حس شنونده بودن را در دانشآموزان از طریق ترغیب آنها به همکاری با همالان، مشاوره با یکدیگر، کارهای گروهی و تهیه و انتشار نشریه گسترش دهند. دانشآموزان باید فرصتهایی برای بحث دربارهی فرایند نوشتن با همالان مبتدی همسطح خودشان داشته باشند. پس از پایان طرحهای نوشتهشده دانشآموزان میتوانند مطالبشان را برای شنوندگان همال خود بخوانند و دربارهی آن بحث کنند.
هدایت و کنترل امر نوشتن را به خود دانشآموزان محول کنید. هدف از فرایند نوشتن این است که خود نویسنده هدایت و کنترل نوشته را به عهده داشته باشد. برای اینکه دانشآموزان راهبردهایی را که به آنها آموزش داده شده است درونسازی کنند باید به تدریج مسئولیت بیشتری در نوشتن مطالب به آنها محول کرد تا قادر شوند بدون راهنمایی معلم کارکنند.
از علائق موجود دانشآموز سود جویید. معلمها باید از علائق دانشآموزان آگاه باشند و به رویدادهایی که ممکن است موضوعی مناسب برای نوشتن باشد، توجه داشته باشند. ورزش، مدرسه، اخبار محلی و ملی، سفرهای کوتاه، مرخصیهای خانوادگی یا تعطیلات را میتوان موضوع انشا قرار داد. یکی از معلمها با توجه به این مسئله که عروسکهای کوچولو با چهرههای زشت مثل جن و موهای رنگارنگ مجدداً از اسباببازیهای رایج بازار شده و بسیاری از دانشآموزان آنها را با خودشان به مدرسه میآوردهاند از دانشآموزان میخواهد هر روز فقط یکی از این عروسکها را به مدرسه بیاورند. بعد از دانشآموزان درخواست میکند طرح غولها یا جنهایی را بکشند و با نوشتن داستانهایی دربارهی آنها استدلال کنند که چرا صاحبان کارخانههای عروسکسازی بهتر است طرح غولهایی را که آنها کشیدهاند بپذیرند. با آنکه معلم از دانشآموزان خواسته بود یک داستان در این مورد بنویسند، بچهها بیشتر اوقات فراغت خود را صرف نوشتن داستان کردند و بعضی حدود بیست داستان نوشتند (الکساندر، 1992).
از نمرهگذاری تنبیهی بپرهیزید. نگذارید نمره گذاری به دلسردی دانشآموزان منتهی شود. به اندیشهها نمره بدهید و نه به شکل فنی نوشتهها. گاهی میتوان برای بعضی از تکالیف دو نمره – یکی برای اندیشهها و دیگری برای مهارتهای فنی – در نظر گرفت. اگر دانشآموزی در حیطههای زیادی دچار مشکل است و اشتباهات فاحش دارد باید فقط به اصلاح یکی از مهارتها نظیر رعایت حروف بزرگ در انگلیسی بپردازید. وقتی دانشآموز در آن مهارت تسلط پیدا کرد میتوان بر حیطهی دیگری متمرکز شد.
بین نوشتهی شخصی و کاربردی تمایز قائل شوید. درسهای نوشتاری شخصی و کاربردی هدفهای متفاوتی دارند و دانشآموزان باید بفهمند که به مهارتهای متفاوتی نیاز دارند. در نوشتهی شخصی معمولاً هدف این است که اندیشهها رشد یابد و به شکل نوشتاری بیان شود، در نتیجه نیاز به تخصص فنی کمتر است. در مقابل، یکی از هدفهای نوشتن کاربردی یادگیری شکل نوشتن (برونداد) است. این محصول، مثلاً یک نامهی تجاری، نهایتاً مستلزم یادگیری معیارها و ساختار معینی است. با تفکیک این دو هدف معلم میتواند انواع مختلف مهارتهای نوشتاری را در هر فرد ایجاد کند.
درون‌دادهای فراوان ارائه کنید. دانشآموزان باید موضوعی داشته باشند که دربارهی آن بنویسند. پیش از آنکه از دانشآموزان بخواهید شروع به نوشتن کنند باید مطمئن شوید که در عمل به اندازهی کافی موضوعهایی نظیر سفرهای کوتاه، فعالیتهای خلاق، نمایشهای تلویزیونی، سینما و رویدادهای ورزشی را تجربه کردهاند تا بتوانند از آنها برای نوشتن مطالب بهره بگیرند. افزون بر این صحبت کردن دربارهی این تجربهها نیز مفید است.
برنامه‌های نوشتاری فراوانی تهیه کنید. دانشآموزان برای رشد مهارتهای نوشتاری باید به طور مکرر بنویسند. میتوان هر هفته صفحاتی از دفترچهی خاطرات را معین کرد و از دانشآموزان خواست به منزلهی تکلیف نوستن آن صفحات را پر کنند. میتوان به آنها گفت که قرار نیست این تکالیف تصحیح یا حتی خوانده شود. این روش امکان تمرین لازم را برای دانشآموزان فراهم میکند و کیفیت نوشتن آنها را بهبود میبخشد.
از شیوهی بستن استفاده کنید. از شیوهی بستن (که در فصل 12 توصیف شد) نیز میتوان برای تدریس انشا سود جست. میتوان جملهای را که کلمهای از آن حذف شده است نوشت و از دانشآموزان خواست انواع کلماتی را که میتوان به جای آن گذاشت، بنویسند. به طرو مثال، «جان توپ —» جملهها را میتوان از مطالب خواندنی انتخاب کرد.
سوالات متداول:
1-تأثیر اختلال توجه بر انشا نویسی چیست؟
حواس‌پرتی مداوم باعث گسست زنجیره افکار و ناتمام ماندن نوشته میشود.
2. نقش حافظه فعال در انشا نویسی چیست؟
ضعف در نگهداری ایده‌ها در حافظه کوتاه‌مدت باعث فراموشی مفاهیم قبل از ثبت آنها میشود.
ادراک‌ها یا راه‌هایی که به وسیله آنها جهان را می‌فهمیم، نتیجه حرکت و تجربه هستند. حرکت میتواند غیر ارادی (مانند رفلکس‌ها)، یا به وسیله دیگران و یا به صورت ارادی ایجاد شده باشد. حرکات گاهی بدون فکر و برنامه‌ریزی قبلی هستند و در زمان‌های دیگر با فکر زیاد و حتی تجسم حرکت از جانب فرد رخ میدهند. کودکان با اختلالات طیف اوتیسم دنیا را مشابه کودکان با رشد عادی تجربه نمی‌کند. این کودکان آگاهی بدنی و بینشی را که لازمه درک محیط اطرافشان است، از طریق حرکات بدنشان به دست نمی‌آورند. فعالیت های کاردرمانی اوتیسم خدمات مرکز اوتیسم دکتر صابر می باشد که به این کودکان کمک می کند تا درک درستی از محیط بدست آورند. مرکز تخصصی توانبخشی اوتیسم در حیطه گفتاردرمانی اوتیسم، بازی درمانی و رفتاردرمانی اوتیسم و ماساژ درمانی، سنسوری روم و…. به صورت تخصصی فعالیت می نماید. تشخیص اوتیسم و درمان به موقع آن موجب پیشرفت این کودکان و استقلال کودک می گردد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
ادراک‌ها یا راه‌هایی که به وسیله آنها جهان را می‌فهمیم، نتیجه حرکت و تجربه هستند. حرکت میتواند غیر ارادی (مانند رفلکس‌ها)، یا به وسیله دیگران و یا به صورت ارادی ایجاد شده باشد. حرکات گاهی بدون فکر و برنامه‌ریزی قبلی هستند و در زمان‌های دیگر با فکر زیاد و حتی تجسم حرکت از جانب فرد رخ میدهند. حرکت کردن ما بیشتر به این دلیل است که از جایی که بدنمان قرار گرفته است، احساس ناراحتی می‌کنیم. گاهی لازم است تا تغییرات یا تنظیماتی انجام دهیم تا به فضای دیگران تجاوز نکنیم.
این کار به صورت خود به خود در طول روز انجام میشود. اگر فیلم‌های قدیمی را دیده باشید خواهید دید که مردمی که در یک کنسرت نشسته‌اند، بر روی صندلی خود چه میزان جابجا میشوند. مردم حتی در خواب هم کالری می‌سوزانند که به دلیل ادامه حرکت در رختخواب است. یکی از مثال‌هایی که نشان میدهد ما از وضعیت بدنمان در فضا آگاهیم، زمانی است که بر روی لبه صندلی نشسته‌ایم. در چنین موافعی لازم است که به عقل برویم تا در وضعیت ایمن‌تری قرار بگیریم. انی احساس و عقل رفتن در صندلی به دلیل یام صحیحی است که بدنمان در اختیار ما قرار میدهد. اگر کودکی چنین پیامی را به درستی دریافت نکند، ممکن است از صندلی بر روی زمین بیفتد و یا به نظر سایر افراد، دست و پاچلفتی به باشد. شما ممکن است کودکان را دیده باشید که مدام در حال تعادل هستند و اشیا و افرادی را که در نزدیکی آنها قرار دارند لمس میکنند. این کار به علت عدم درک درست کودک، از دنیای فیزیکی اطرافش است. کودک با حرکات مداوم در واقع به دنبال یافتن فضایی است که در آن راحت باشند.
کودکان با اختلالات طیف اوتیسم دنیا را مشابه کودکان با رشد عادی تجربه نمی‌کند. این کودکان آگاهی بدنی و بینشی را که لازمه درک محیط اطرافشان است، از طریق حرکات بدنشان به دست نمی‌آورند. به احتمال بسیار زیاد این کودکان تجربیات حرکتی را که سایر کودکان داشتهاند، ندارند و بنابراین درک درونی لازم از آگاهی بدنی را کسب نخواهند کرد. ما می‌توانیم با تشویق این کودکان به تجربیات حرکتی، به ایجاد این درک درونی کمک نماییم.
تمرینات کاردرمانی اوتیسم
یادگیری به واسطه حرکت کردن و پاسخ دادن رخ میدهد. پاسخهای شکل گرفتها ز تجربیاتی که شما به کودک پیشنهاد میدهید به او کمک خواهند کرد تا یاد بگیرد و درک کند که بدنش چگونه کار میکند. او همچنین درک بهتری از جهان پیرامون و چگونگی حرکت در محیط را کسب خواهد کرد. یکی از فعالیتهایی که زمان زیادی از کودک میگیرد، یادگیری این است که او یک بدن دارد، اجزای بدنش چه کارهایی انجام میدهند و چگونه حرکت میکنند. نوزادان معمولاً در سنین بسیار کم یاد می‌گیریند که از دنیای اطراف خود جا هستند. کودکان با رشد عادی این درک را به واسطه بازی کردن به دست می‌آورند.
یک کودک با اختلالات طیف اوتیسم معمولاً نمی‌تواند در فعالیتهای بازی شرکت کند و به درک مشابهی برسد لذا نیاز به تشویق و کمک دارد. کودک نیاز دارد که در طول روز به وضعیت‌های مختلفی حرکت کند. انطباق بدن خود با فضاها و جاها و نیز تنظیم وضعیت بدن و بینایی راهی برای رشد طبیعی این حواس است. این کودک با اختلالات طیف اوتیسم ممکن است برای گذراندن بخشی از زمان بیداری خود در صندلی ماشین یا صندلی مخصوص کودک در اتومبیل، بسیار آرام و راضی باشد و بتواند خودش را سرگرم نماید. لازم است که کودک را زمانی که به مقصد رسیدید، از صندلی اتومبیل حرکت دهید. اگر چه راحت است که کودک را همراه با صندلی‌اش از ماشین بیرون بیاورید و در کالسکه کودک قرار دهید، اما این کار به ویژه زمانی که کودک مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم است توصیه نمی‌شود. برداشتن کودک حتی اگر به منظور قرار دادن او در یک صندلی دستی باشد بسیار مفید است، چرا که به او فرصتی می دهد تا عضلات گردن و چشم‌هایش را تمرین دهد و با وضعیت جدید خود را وفق دهد. انطباق یافتن با حرکات در زمان بلند کردن، به کودک کمک میکند تا به واسطه تمرین عضلات گردنش را تمرین دهد و در نهایت بتواند سر خود را بالا و صاف نگه دارد. سر شل و افتاده، بردن سر به سمت عقب است که در کودکانی که سرشان در زمان بلند کردن حمایت لازم را ندارد، انجام میگیرد. تمام کودکان در سنین بسیار پاییت این حرکت را دارند و لذا باید آنها را در زمان بلند کردن از پشت سر حمایت کرد. در کودکان با رشد عادی در 3 ماهگی عضلات گردن به اندازه کافی قدرتمند می شوند و در زمان بلند کردن کودک، سر را نگه می‌دارند تا به عقب نیفتد. در حالی که در کودکان با اختلالات طیف اوتیسم در مقایسه با همسالانشان، معمولاً مدت زمان بیشتری طول می‌کشد تا این توانایی را به دست آورند. دلیل این امر نیز عدم نگاه کردن به اطراف و کشف محیط در این کودکان است که سبب میشود فرصت تمرین دادن به عضلات گردن را از دست بدهند. از این رو والدین و مراقبان کودک باید تا جای ممکن شرایط تماشای چیزهای جدید را برای کودم فراهم نمایند. دیدن صحنه‌های جدید و جذاب کودک را به تماشای اطراف و تمرین طبیعی تشویق میکند.
از سوی دیگر اگر کودک همراه با صندلی مخصوص کودک از اتومبیل بیرون آورده شود، او نخواهد توانست با استفاده از بینایی از این واقعیت آگاه شود که اتفاق تازه‌ای در حال رخ دادن است و سیستم عصبی او فعال نخواهد شد. کودک به نگاه کردن در یک جهت یعنی به سمت جلو ادامه خواهد داد و در صورتی که بخواهد به اطراف نگاه کند در واقع نکاهش به صندلی برخورد خواهد کرد. چنان چه این تجربه بارها تکرار شود در واقع کودک در طول عمر کوتاه خود بارها صحنه‌های تکراری را خواهد دید و مانند این است که او چشم‌بند به چشم دارد.
در آغوش گرفتن در هنگام پیاده شدن از اتومبیل نوعی احساس شگفت‌انگیز را به کودک میدهد که احساس بودن میکند. این احساس را نداشته باشید که با وجود کودک، نمی‌توانید خرید خوبی داشته باشید. هر جا لازم باشد او را در صندلی‌شا بگذارید. کودک را برای دقایقی نزدیک خود نگه دارید و مرتب او را به صورت خود نزدیک یا دور نمایید و مناظر را به او نشان دهید. همین چند دقیقه در روز، میتواند تغییرات زیادی در رشد کودک به وجود آورد و در واقع نوعی تمرین کردن و فرصت جدیدی برای یادگیری او ایجاد کند. تاب دادن و بالا و پایین انداختن معمولی نیز روشهای بسیار مفیدی برای تشویق حرکت در اغلب کودکان کم سن و سال است. آنچه اهمیت دارد این است که به کودکان فرصت تجربه کردن حرکمات مختلف در طول داده شود.
راه دیگری برای ایجاد فرصت‌های حرکتی در نوزادان ایجاد شرایطی در جهت قرار گرفتن آنها بر روی شکم است. در این حالت نوزاد انرژی زیادی برای صاف نگه داشتن سر خود صرف میکند و قدرت گردن، شانه و قسمت فوقانی تنه در او رشد میکند. این حرکت برای ایجاد ثبات مهم است و زمانی که کودک به وضعیت نشسته برسد، خواهد توانست از دستها و انگشتانش بدون نیاز به حرکت دادن کل بازوها استفاده نماید. همراه با کودک روی پتویی بنشینید. با کودک به صورت چهره به چهره قرار بگیرید و اجازه دهید تا صورت شما را لمس کند. به این ترتیب فرصت یادگیری زیادی برای او فراهم خواهدی کرد. کودک از این تجربه برای یادگیری بهره خواهد برد. او در ابتدا معمولاً اشیاء را به صورت تصادفی لمس میکند اما به تدریج و با کسب تسلط بیشتر بر حرکات خود، سراغ افراد و اشیای جدید می رود چرا که انجام این کار برای او لذت‌بخش است. کودکان از صدای شما در زمان لمس صورتتان و همچنین از احساس خوبی که از فشار دادن اسباب بازی‌هایی که میتوانند آنها را بگیرند، لذت میبرند. گرفتن هدفمند اشیا یکی از بارزه‌های مهم رشدی است. کودک یاد میگیرد که میتواند حرکات 30 ثانیه هم طول بکشد. این کار به کودک اجازه خواهد داد تا بفهمد که صدای شما را شنیده است که نامش را گفته‌اید و آن صدا برای کودک معنا خواهد داشت. وقتی کودک این درک را به دست میآورد، با نگاه کردن به شما در واقع پاسخ شما را خواهد داد. پس از آنکه کودک به شما نگاه کرد ممکن است دستش را به سمت صورت شما یا اسباب باری‌ها دراز کند. اگر به گفتن نام او ادامه دهید و صبر نکنید، کودک هر باز که نام خود را می‌شنود نیاز دارد فرآیند درک آنچه را که می‌شنود، مجدداً ز اول آغاز کند. کودک ممکن است احساس ناامیدی کند چرا که او حس میکند چیزهای زیادی از او خواسته شده است یا با ناامیدی پاسخ دهد و ناراحت شود. به یاد داشته باشید که به کودک فرصت دهید، نفس عمیق بکشید و آزامش خودتان را حفظ کنید.
اختلال خواندناز انواع اختلالات یادگیریمی باشد که خود را با علائمی نظیر مشکلات در تشخیص حروف، روان خوانی، مشکلات پردازش بینایی و عدم تشخیص خطوط و… نشان می دهد. اختلال پردازش حسی از مشکلاتیست که موجب اختلال در خواندن در کودکان می گردد.کاردرمانی حسیو گفتاردرمانی از درمان های مفید و اساسی در حیطه اختلال خواندن می باشد که در مرکز اختلال یادگیری دکتر صابر انجام می شود. درمان اختلال خواندننیازمند تخصص و تجربه بالای درمانگران در حیطه استفاده از روش های مفید درمانی در کنار بهره گیری از تجهیزات پیشرفته مرکز اختلال یادگیری دکتر صابر است.
تعداد قابل توجهی دانشآموزان با مشکلات حسی و توجه، مشکلات پردازش بینایی و یا ضعف شدید بینایی تشخیص داده نشده دارند. نشان‌های آنها شامل: دوبینی، آبریزش از چشم‌ها، پلک زدن، پوشیده شدن یک چشم، کج کردن سر هنگامی که به کتاب یا دیگر اشیای نزدیک نگاه میکنند، شکایات مکرر سر درد، خستگی یا کلافه شدن به هنگام خواندن است.
اگر هر نگرانی درباره بینایی کودک وجود دارد، خصوصا اگر کودک در خواندن دچار مشکل است، باید یک معاینه کامل بینایی از طریق یک فراهم‌کننده مراقبت‌های بینایی انجام شود. این کار باید از طریق یک اپتومتریست یا چشم پزشک اطفال انجام شود. چشم پزشک اطفال کسی است که در رشد عملکردهای بینایی کودکان که فقط با بیماری‌ها و جراحی چشم‌ها در ارتباط است، تخصص دارد. تمیز بینایی که توسط والدین، پرستار مدرسه یاحتی یک متخصص اطفال انجام میشود، یک معاینه درکی بینایی نیست. البته، دانشآموزان با مشکلات شدید بینایی، باید از عینک‌های مخصوص خواندن استفاده کنند، در صورتی که برایشان تجویز شده باشد.
عینک‌ها همچنین ممکن است برای راحتی عضلات چشم‌ها تجویز شود، در صورتی که کودک با همگرایی ناکافی یا همگرایی شدید مشکل داشته باشد. معلم باید استفاده از عینک را به همان صورتی که پیشنهاد شده تقویت کند و به طور مکرر لنز‌های عینک را چک کند که تمیز باشند و لکه نداشته باشند.
روشنایی خوب خیلی مهم است که کودک یاد میگیرد بخواند و با دقت متن‌ها را برای ساعت‌ها ببیند. حتی با جود بینایی خیلی خوب، برخی از دانشآموزان که از نظر بینایی حساس هستند ممکن است با تضاد بین کاغذ و خطوط مشکل داشته باشند. در واقع، چشم‌ها و مغز آنها نمی‌تواند با کنتراست شدید بین کاغذ سفید و خطوط سیاه کنار بیاید. کنتراست را کم کنید و چشم‌ها را آرام کنید، تا دانشآموزان تقویت شوند که بهتر بخوانند. در حالی که از کودکان انتظار می‌رود که قادر باشند صفحه نوشته شده را به آسانی از چپ به راست، کلمه به کلمه اسکن کنند و به سمت چپ خط بعدی بروند، ولی بعضی از دانشآموزان کمی حمایت نیاز دارند تا این کار را انجام دهند.
نکاتی درباره اختلال خواندن
برای این خواننده‌ها، بهتر است از انگشت برای نگه داشتتن خط هر کلمه، استفاده کنند. برای بقیه، یک قطعه مقوای ساده یا یک خط‌کش برای خط بردن میتوانند کمک‌کننده باشند و یک کودک به طور موثرتر میتواند بخواند و احتمال اینکه دیگر خطوط باعث حواس پرتی او شوند، کاهش مییابد.
اگر نیاز است، دانشآموزان با اختلال یادگیری خواندن میتوانند از یک t جداکننده لغت با اندازه دهای متفاوت که همه لغات به جز آنهایی که قادر است خوانده شود را می‌پو شاند، استفاده کنند.
جداکننده لغت را می‌توانید از یک کاتالوک درمانی و یا هر جای دیگر به صورت آنلاین خریداری کنید یا با دقت یک مقوا و یا یک کاغذ ضخیم را برش دهید. به کودکان آموزش دهید تا از ماژیکهای مشخص‌کننده یا نوار‌ها استفاده کنند که به توجه بینایی روی برجسته‌ترین نکات در نوشتهها کمک میشود. این کار توجه بینایی را افزایش میدهد و باعث میشود که نوشتهها برای امتحان‌ها به آسانی مرور شوند. کودکانی که در خواندن مشکل دارند، هنگام خواندن با صدای بلند در کلاس خجالت می‌کشند زیرا ممکن است آنها هنوز هم به صدای خواندن با صدای بلند نیاز داشته باشند، که این کمک میکند مطمئن شوند همکلاسی‌ها آنها را قضاوت نمیکنند.
برای اطلاعات بیشتر در مورد typoscope در google جستجو کنید.
برنامه خواندن Tail Wagg in Tutors از Therapy Dogs International یک راه حل عالی است.
وقت صرف کردن با یک درمان ملایم خواندن با یک دوست یا یک حیوان خانگی، نوازش کردن او و خواندن برای او باعث میشود هنگامی که در حال ساختن عزت نفس خود است، برایش سرگرم‌کننده و خوشایندتر باشد و به دانشآموزان این انگیزه را می‌دهدکه بدون ترس از قضاوت شدن توسط دیگران، بخوانند.
یکی دیگر از سوالاتی که والدین در مورد کودکانی که به مشکلات حسی بزرگی برخورد کردهاند میباشد پاسخ به این پرسش است که چگونه در اوایل اختلال پردازش حسی کودک شناسایی شده، این مشکلات چند تاست و چه اندازه درمان مفید دریافت کردهاند. اختلالات پردازش حسیاز شدید تا خفیف خود را با علام مختلفی نشان می دهد. کاردرمانی حسی یکی از درمان های مهم و اساسی در حیطه درمان اختلالات پردازش حسی است. اما به علت بیقراری و پرخاشگری شدید در این کودکان مراجعه به کلینیک برای والدین مشکل ساز است. کاردرمانی در منزل کودکان یکی از درمان های مفید در این حیطه است که در مرکز دکتر صابر ارائه می گردد. کاردرمانی در منزل، کاردرمانی ذهنی و حسی توسط متخصصین با تجربه مرکز موجب بهبود روند درمان کودکان می شود. مرکز دکتر صابر با دو شعبه کاردرمانی در غرب و شرق تهران به ارائه خدمات توانبخشی در سرار تهران می پردازد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
کاردرمانی اختلال پردازش حسی
گاهی اوقات کودکان با مشکلات متوسط حسی به مشابه برگ‌هایی هستند که در مسیر رودخانه در زیر سنگ گیر کردهاند. آنها فقط به کمک کوچکی نیاز دارند که از این درگیری رهایی یابند و به مسیر خود ادامه دهند. دیگر کودکان مشکلات حسی مهم‌تری دارند که باید آنها را برای تغییر از شکلی به شکل دیگر برای ورود به زندگی‌شان همراهی کنیم. با این حال، کودکان، نوجوانان و جوانان میتوانند گام‌های بزرگی برای در اختیار قرار گرفتن تجارب حسی و عکس‌العمل‌هایشان بردارند.
با ویکتوریا اسکیورتینو آشنا شوید، یک کودک که در 13 ماهگی به فرزندی پذیرفته شد (هنگامی که دختر بچه‌ای کوچک بود، به نینا در کتاب چگونه یک کودک باهوش بپرورانیم تغییر نام داده شد اما می‌خواست که در این کتاب از نام واقعی‌اش استفاده شود). هنگامی که ویکتوریا برای اولین بار به نیوروک رسید، با محرک‌های حسی بی‌ضرر پریشان می‌شد، محرک‌هایی مثل باران و آفتاب روی پوستش برخورد میکنند و او نمی‌توانست بیش از چند دقیقه در زیر آنها بنشیند، با نوک پا راه می‌رفت بدون آنکه بداند به کجا می‌رود، در حال پذیرایی از مهمانان در خانه‌شان خود بالا و پایین می‌پرید، همکلاسیهای خود را به شدت در پیش‌دبستان می‌زد و پس از آن هر شب به سرعت خود را تکان می‌داد تا به خواب برود.
اکنون ویکتوریا 14 سال دارد. او عاشق اسب سواری است و چنین مدال در رقابت‌های اسب دوانی دریافت کرده است. او اسکی نیز میکند. در ابتدا او نمی‌توانست درسهای گروهی را فرا گیرد و کاملاً از این گونه کلاس‌ها خارج می‌شد. پس از دریافت تمرین‌های فرد به فرد برای مهارتهای اساسی‌اش، اکنون از درسهای گروهی استفاده میکند. مادر او، جوانا می‌گوید که ویکتوریا به پایان رساندن کار‌هایش را به تعویق می‌اندازد اما هنگامی که به خانه می‌آید حقوق خود را از کارش دریافت میکند. همه ورودی‌های وستیبولار حس عمقی ملایم شده‌اند و بدون او کارایی و اشتیاق کافی را برای انجام تکالیف خانه را دارد. این موضوع همچنین کمک میکند که اگر او به موسیقی در سرکار گوش میدهد، بدن خود را با ریتم آهنگ‌های خوانندگان پاپ تکان دهد.
هنگامی که ویکتوریا با اشتیاق بسیاری، آموخت که چگونه میتواند حرکات بدنی را بدست آورد، او با تأخیر در چالش‌های حسی مواجه می‌شد. او منتفر بود از اینکه بخواهد صورت خود را بشوید یا موهایش را شانه کند او فقط لباسهای نرم و کشی می‌پوشید و به هیچ وج از جین استفاده نمی‌کرد. او به جلو و عقب کردن خودش در هنگام رانندگی با ماشین ادامه می‌داد، درست مانند زمانی که او یک کودک نوپا بود. او برای برقراری حس مناسبش در پایان روز از پوشیدن لباس خواب استفاده می‌کرد، در زیر پتو‌های نرم قرار می‌گرفت و در دور یک توپ سفید می‌پیچید. بنابراین هنگامی او که هر روز صبح‌ها شروع به بیدار شدن می‌کرد، خود را تکان می‌داد تا ورودی‌های حرکتی خود را دریافت کند و از وردی برای کمک به رسیدن احساسات خود- تنظیمی استفاده می‌کرد و برای آن روز آماده می‌شد.
جرمی- اسکیل-کیرا، از تکنولوژی برای برقراری ارتباطات اجتماعی بهره می‌برد. او در مورد چالش‌های حسی خود اینگونه بیان میکند:
هنگامی که نور کم باشد آسیب زننده است. بدنم نمی‌تواند صورت اشخاص را تشخیص دهد. هنگامی که به صورت افراد می‌نگرم به این نیاز دارم که درک کنم چه چیزی را می‌بینم. هنگام پردازش از طریق حس بینایی نمی‌توانم از پردازش شنیداری استفاده کنم.
من بسیار نیاز دارم که که محیطم بی‌سروصدا باشد. برای مثال، هنگامی که نزدیک کافه تریا استار باکس هستم، میخواهم که کمی صدایش کمتر باشد. اینگونه موارد صداهای متفاوتی از خود را برای من به همراه دارند، صدا‌هایی مثل صدای ماشین قهوه‌سازی و زمانی که چند نفر با هم صبحت میکنند. دماغ من میتواند هر بویی احساس کند. تشخیص بوی اصلی برایم مشکل است چرا که نمی‌توانم از هرکدام از بو‌های ناخوش‌آیند جلوگیری کنم. بوی اشیاء و انسان‌ها عامل حواس پرتی من و نوعی چالش برای من است. من می‌توانم قهوه، عطر، دئودورنت و بوی کرم دست افراد را تشخیص دهم و این عامل سبب حواس پرتی من میشود. بوی بد افراد سیگاری روی لباسشان برای من نوعی چالش است.
بدن من دوست ندارد افراد نا شناس را لمس کند. من میخواهم قبل از هر لمسی توسط افراد آماده باشم چرا که این برای من میتواند بسیار دردناک باشد. اگر من آن فرد را بشناسم، معمولاً می‌توانم برای لمس آنها خود را آماده سازم و من نیز خودم اینگونه از لمس استفاده می‌کنم برای افراد غریبه این کار سخت است چرا که من نمی‌دانم لمس آنها چه احساسی به من میدهد. (ارتباطات شخصی جرمی سیکیلا کیرا، 6 فورئه 2013). اکنون جرمی میتواند تشخیص دهد که چه چیزی دقیقاً او را پریشان میکند، او میتواند روی خود- تنظیمی خودش در محیط‌های سختی مثل کافه تریا کار کند و بیان کند که چه کارهایی بهترین اقدامات برای احساس بهتر اوست. جرمی در واقع زیر احساس بهتری پیدا میکند:
نگاه کردن به آی پدش، که او برای برقراری ارتباط کمک میکند.
نگاه مستقیم به کتاب، مثل کتاب‌های هنر که نقاشی‌های زیبایی دارند.
یکی از اعشای حامی همراه او باشد، به آرامی و خونسردی با او صبحت کند.
اقدام به پیاده‌روی، خوردن، نوشیدن آب، عینک زدن، یا ضربه زدن به یکی از اعضای بدنش کند.
نکات کاردرمانی در منزل اختلال پردازش حسی
کودکی در جلسه کاردرمانی خود می گوید هدف اصلی من این است که قبل از اینکه صداهای زیاد مرا آشفته کند، بتوانم آنها را مدیریت کنم. رفتن به مکان‌های ساکت‌تر قبل از اینکه صداها مرا دست‌پاچه کنند، بسیاری به من کمک میکند. این به من کمک میکند که قبل از نشستن زمانی را تعیین کنم و از لحظه‌های نزدیک بیررون رفتنم مطمئن شوم. هنگامی که آن مکان پر سر و صدا میشود این به من کمک میکند تا کتاب زیبایی که هر روز به عنوان یکی از گزینه‌ها روی میزم با خودم حمل کنم. وقتی از کوره در می‌روم صفحات آن کتاب در خونسرد شدنم به من کمک میکنند. هدف دوم من این است که در هنگام دست‌پاچه شدن ارتباط برقرار کنم. این به من کمک میکند که از کارت استراحتم که روی میزم آن را نگه می‌دارم استفاده کنم و بتوانم آن را لمس کنم تا پشتیبان من بفهمد که نیاز به ترک مکان دارم. فرانکلی من همیشه نیاز به پشتیان‌هایی مثل شریک ارتباطی دارم. هنگامی که فرد پشتیبان آرامی همراه من است، بسیاری به من کمک میکند. داشتن اشیای حامی کمکم میکنند چرا که همه چیز‌ها روی میز آماده است و بنابراین با آنها ارتباط برقرار کنم، به خصوص آی پدم موارد انتقالی (مثل کتاب) و کارت استراحتم.
جرمی کارهای زیادی انجام میدهد تا برایش روشن شود چه تعدیل‌هایی باعث خارج شدن او از وضع دست‌پاچگی شده و چه کمک‌هایی باعث میشود خونسرد بماند و منظم شود و حالا میخواهد که به دیگران هم کمک کند. او کتابی را تحت عنوان «زندگی کامل با اوتیسم» نوشته است و در وبلاگ قرار داده است. او نقاشی‌های رویاپردازانه و پس از آن نقاشی کردن افرادی را که می‌شناسد و با آنها ملاقات میکند را نیز شروع کرده است. شما می‌توانید نقاشی‌های او و مطالب او را در وبلاگ Jeremy sicile-kira.com دنبال کنید.
علاوه بر این، کمک به کودکان و نوجوانان با چالش‌های پردازش حسی ممکن است در زمان‌هایی سخت باشد، اما بسیار ارزشمند است. تماشای کودکانی که مشکلات حسی داشتهاند و به جوان‌ها و بزرگسالانی تغییر یافته‌اند که مشکلات حسی خود را مدیریت کرده اند بسیار پاداش بزرگی است. با استفاده از زمان، تلاش، صبر، می‌توانید حساسیت مراجعین خود را از چالش‌ها به نقاط قوت تبدیل کنید. مراجعینی با حساسیت بیش از حد بینایی ممکن است در هنر و معماری بسیار پیشرفت کنند؛ مراجعینی با مکشلات شنیداری میتوانند مکانیک شوند؛ افراد بد غذا ممکن است آشپز‌های حرفه بشوند؛ و آنهایی که مشکلات تعادلی دارند ممکن است ورزشکار المپیکی شوند.
سوالات متداول:
1- والدین در کاردرمانی خانگی چه نقشی دارند؟
والدین نقش کلیدی دارند؛ آنها باید زیر نظر کاردرمانگر تمرین‌ها را اجرا کرده، محیط خانه را متناسب‌سازی کنند و رفتارهای کودک را با دقت زیر نظر بگیرند. آموزش والدین بخش جدایی‌ناپذیر درمان است.
2-آیا تمرین‌های حسی برای همه کودکان یکسان است؟
خیر. تمرین‌ها باید براساس ارزیابی تخصصی و نوع اختلال حسی (بیش‌حسی، کم‌حسی، جست‌وجوی حسی) توسط کاردرمانگر طراحی شوند.
اختلالات طیف اوتیسم گروهی از اختلالات رشدی است که دارای چند ویژگی اصلی آسیب در تعاملات اجتماعی، اختلال در ارتباطات کلامی و غیر کلامی و نیز رفتارها، علائق و فعالیتهای کلیشه‌ای میباشد. کودکان با اختلالات طیف اوتیسم برخی دیگر از مشکلات همانند کژکاری‌های حسی، مشکلات مربوط به خواب و نیز مشکلات رفتاری را از خود نشان میدهند. مرکز تخصصی توانبخشی اوتیسم در حیطه گفتاردرمانی اوتیسم و کاردرمانی اوتیسم فعالیت می نماید. از دیگر خدمات مرکز اوتیسم دکتر صابر بازی درمانی و رفتاردرمانی اوتیسم و ماساژ درمانی، سنسوری روم و…. است. پس از تشخیص اوتیسم بهترین روش درمان خدمات توانبخشی می باشد که در مرکز اوتیسم دکتر صابر به صورت تخصصی انجام می گیرد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
تشخیص اوتیسم
اختلالات طیف اوتیسم گروهی از اختلالات رشدی است که دارای چند ویژگی اصلی آسیب در تعاملات اجتماعی، اختلال در ارتباطات کلامی و غیر کلامی و نیز رفتارها، علائق و فعالیتهای کلیشه‌ای میباشد. کودکان با اختلالات طیف اوتیسم برخی دیگر از مشکلات همانند کژکاری‌های حسی، مشکلات مربوط به خواب و نیز مشکلات رفتاری را از خود نشان میدهند. این اختلالات، اختلالات روانی نیستند بلکه اختلالات پزشکی هستند که بر رشد جسمانی و اجتماعی تأثیر می‌گذارند و مواد شیمیایی و عصبی – شیمیایی درون مغز و ارتباطات آنها را تغییر میدهند. تا کنون دلیل اصلی این اختلالات و نیز درمان قطعی برای آنها پیدا نشده است. داروها در کاهش برخی از علائم اختلالات طیف اوتیسم کمک کننده هستند، همانطور که کاردرمانگران، فیزیوتراپیست‌ها، گفتار درمانگران و سایر متخصصان مرتبط، میتوانند به کاهش علائم کمک می‌نمایند. رویکردهای درمانی زیادی برای کمک به رشد جسمانی و اجتماعی این کودکان مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
کاردرمانی اوتیسم در منزل
کاردرمانی در کاهش علائم و بهبود فرایندهای رشدی کودکان دچار اختلالات مختلف پزشکی و نیز ناتوانیهای رشدی موفقیت‌های زیادی داشته است. در اغلب موارد افراد مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم، همزمان ناتوانیهای مربوط به رشد جسمانی را نیز تجربه میکنند. خواهر و برادرهای افراد مبتلا به این اختلالات نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا قرار دارند. پژوهش‌های اخیر نشان میدهد که شناسایی زود هنگام اختلالات طیف اوتیسم در کودکان، هنوز یک چالش بزرگ محسوب میشود. والدین اغلب مسائلی را در کودکان خود، وقتی حتی آنها کمتر از دو سال دارند، گزارش میکنند. برخی از این مشکلات شامل تأخیر در رشد زبان و گفتار، نبود پاسخ دهی مناسب، مشکلات رفتاری در ارتباطات اجتماعی و مشکل در خوابیدن و غذا خوردن است. اختلالات زیادی وجود دارد که رشد جسمانی رادرگیر کرده و بر کودکان تأثیر می‌گذارند و میتوانند بر رشد کودکان با اختلالات طیف اوتیسم نیز به شدت تأثیر بگذارند. کار درمانگران عضو کلیدی در تیم درمان هستند و خدماتی را برای کودکان و بزرگسالان فراهم می‌آورند. هدف این کتاب، فراهم آوردن اطلاعات جامع و در دسترس درباره تکنیک‌های کار درمانی جهت کمک به والدین، مراقبان، متخصصان و سایر اعضای تیم درمان است. در واقع این کتاب یک راهنمای شخصی است. خواننده میتواند موضوع خاصی را انتخاب کرده و مطالعه نماید. امیدواریم این کتاب برخی پرسش‌های بیشمار افراد را پاسخ دهد.
کاردرمانی
کاردرمانی اوتیسم از فعالیتها برای بهبود کیفیت زندگی افراد بهره میگیرد. کودکان با اختلالات طیف اوتیسم اغلب دچار تأخیرات رشدی در حوزة مهارتهای جسمانی، یادگیری و رشد اجتماعی هستند. فعالیتهای ارائه شده در این کتاب، منطبق با زندگی خانوادگی است که کودکان با اختلالات طیف اوتیسم، اعضای خانواده و سایرین میتوانند از آنها بهره‌مند گردند. وقتی شخصی در کاری فعال باشد، مغز بر آن کار توجه نشان میدهد و فرصت برای نمو مهیاتر میگردد.
سنجش کارکردی
توصیه‌های ارائه شده در کتاب بر الزامات جسمانی، اجتماعی، حرکتی و شناختی هر فعالیت، تعامل اجتماعی و یا محیطی متمرکز است. کودکان با اختلالات طیف اوتیسم ممکن است در کسب مهارتهای روزمره زندگی با مشکل مواجه شوند. هر مهارت به اجزای آن تفکیک میشود تا کودک متناسب با توانایی خود آن را به تدریج به دست آورد.
سنجش مهارت
برخی از فعالیتهای متناسب با سن کودک پیشنهاد شده‌اند که البته تنها در حد پیشنهاد هستند. مهارتها باید هماهنگ با مرحلة رشدی کودک ارائه شوند و هر کودک میتواند پس از آن، به مرحلة بعدی برود و لذا سن او چندان اهمیتی در طرح یک فعالیت خاص ندارد.
پردازش حسی
در کنار حواس پنجگانه، یعنی لامسه، چشایی، بویایی، شنوایی و بینایی دریافت‌های دیگری شامل فضای شخصی، حرکت، آگاهی در فضا و حرکت کل یا بخشی از بدن نیز وجود دارد. بیشتر کودکان با اختلالات طیف اوتیسم، اطلاعاتی را که از بدن با محیط‌شان می‌آید، به درستی تفسیر نمیکنند و یا آنها را نادیده گرفته و از دست میدهند. این کودکان و برخی اختلالات پردازش حسی همچنین ممکن است به برخی اطلاعات کم اهمیت مانند رنگ تخته پاک‌کن، توجه بیش از حد نشان دهند و لذا اطلاعات مهم همانند تکلیف در کلاس را از دست بدهند.
مهارتهای بینایی / حرکتی
این مهارتها چشم‌ها و دستها را قادر می‌سازند تا در تفسیر اطلاعات و سرنخ‌های بینایی و اجیاد کنش مناسب نسبت به آنها، به صورت هماهنگ کار کنند. این توانایی در خواندن و نوشتن اهمیت زیادی دارد. مهارتهای بینایی / حرکتی همچنین در زمان قرار دادن ظروف بر روی میز، انجام تکالیف منزل و نیز شوت کردن توپ مورد استفاده قرار می‌گیرند.
مهارتهای مراقبت از خود
این مهارتها همچنین با نام فعالیتهای روزمرة زندگی یا مهارتهای انطباقی نیز خوانده میشوند. این فعالیتها در واقع تکالیفی هستند که به ما کمک میکنند تا از خودمان مراقبت کرده و با جهان پیرامونمان ارتباط برقرار کنیم. بادگیری مهارتهای مراقبت از خود در کودکان با اختلالات طیف اوتیسم نیاز به توجهات ویژه‌ای دارد.
بسیاری از کودکان با لکنت زبان دارای اختلالات اضطرابی قبل یا بعد از بروز لکنت می باشند. بعضی از این کودکان در همان ابتدای لکنت متوجه مشکل خود می گردند. در بررسی های انجام شده نشان می دهد این کودکان توسط همسالانشان مورد تمسخر قرار گرفته و اعتماد به نفس پایین تری دارند. یک روانشناس لکنت زبان با آگاهی از مشکلات کودک تلاش می کند راههای کنترل اضطراب را به کودک آموزش داده و او را به سمت برقراری ارتباط مناسب با کودکان سوق دهد. مرکز گفتاردرمانی لکنت زبان دکتر صابر با در اختیار داشتن بهترین روانشناسان لکنت زبان به کودکان در زمینه کنترل لکنت کمک بسزایی می کنند. از دیگر خدمات مرکز اتاق تقویت مهارت های شنیداری است که موجب پیشرفت گفتار کودک می گردد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
تأثیرات روانشناسی لکنت بر کودکان
چنانچه روانشناس کودک بخواهد درمان را برای مدتی به تعویق بیندازد، باید به تأثیرات روانشناسی لکنت بر کودک توجه نماید. بنابراین اگر کودک به واسطه لکنت کودک دچار اضطراب گردد، وجود این اضطراب باید به عنوان یک عامل مهم در تصمیمگیری مدنظر قرار گیرد.
یایری در سال 1983، گزارشی در مورد 22 والد کودکان لکنتی خردسال ارائه نمود. در این گزارش 23 درصد از والدین بیان نمودند که کودک آنها از همان آغاز از لکنت خود آگاه بوده، 18 درصد نیز بیان نمودند که کودک آنها از همان آغاز لکنت اضطراب داشته است. در بررسی دیگری که 121 والد کودکان پیش دبستانی لکنتی را شامل می‌شد 30 درصد عنوان داشتند که کودک آنها پش از شروع لکنت از وجود آن آگاهی یافته و نسبت به آن واکنش منفی نشان داده است.
این مسئله نیز جالب به نظر می‌رسد که کودکان غیرلکنتی 3 ساله ممکن است قادر به تشخیص لکنت باشد و در 4 سالگی نیز نسبت به آن ارزرشیابی منفی داشته باشند. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان میدهد کودکان لکنتی توسط هم‌سالان خویش مورد تمسخر واقع میشوند. سرخوردگی، آگاهسازی و تمسخر کودک لکنتی توسط سایر کودکان میتواند زمینه‌ای برای اجرای زود هنگام درمان در کودکان باشد، به طور قطع این مسئله قابل طرح است که اجرای این برنامه در یک دوره زمانی بسیار کوتاه ممکن است به کاهش اضطراب در این کودکان کمک نماید.
البته همه کوکان پیش دبستانی به خاطر لکنتشان دچار اضطراب و آشفتگی روانی نمی‌شوند. یک مطالعه مقدماتی که از ابزار های روانشناختی جدید استفاده نموده است، هیچ گونه آشفتگی هیجانی یا رفتاری را در میان 8 کودک لکنتی پیش‌دبستانی نشان نداد (9). اما هنوز مشخص نیست که آیا به تعویق انداختن درمان در کودکانی که به خاطر لکنت دچار سرخوردگی و تمسخر واقع میشوند منجر به بروز مشکلات روانشناختی بلند مدت خواهد شد یا خیر. به طور خلاصه باید بیان نمود که تأثیر اضطراب و تمسخر بر آسایش روانی کودک خردسال در یک دوره کوتاه یا در طی چند سال هوز مشخص نیست، بنابراین درمانگران میتوانند بر اساس شرایط فردی به این قضاوت برسند که آیا وجود اضطراب در کودک میتواند زمینه کافی را برای اجرای این برنامه فراهم آورد.
تأثیرات روانشناسی لکنت بر خانواده‌ها
تا آنجایی که می‌دانیم هیچ‌گونه پژوهشی به طور خاص به بررسی تأثیرات روانشناسی لکنت اولیه بر روی خانواده‌ها نپرداخته است. البته یافته‌های تحقیق وودز به این موضوع مرتبط است. در این مطالعه 8 کودک پیش‌دبستانی به همراه مادرانشان در ارزیابی قبل و بعد از درمان نمرات طبیعی کسب نمودند. به عبارت دیگر در این مطالعه شواهدی از تأثیر منفی لکنت بر روابط میان والد- کودک به‌دست نیامد. با این وجود والدین و سایر اعضای خانواده غالباً به خاطر وقوع لکنت در کودک پیش‌دبستانی دچار اضطراب می‌گردند. والدین در این زمینه دچار احساس گناه میشوند و فکر میکنند که اگر لکنت کودک به خاطر عملکرد آنها ایجاد شده است. البته ایجاد چنین نگرشی تعجب‌آور نیست، زیرا لکنت به دنبال دوره‌ای از رشد طبیعی گفتار پدیدار میشود. گونه دیگری از نگرانی و احساس گناه در والدین زمانی شایع است که یکی از والدین خود دچار لکنت باشند. چنین والدی احساس میکند که از نظر ژنتیکی مسئول انتقال لکنت به کودک خود بوده است. وی که به خاطر داشتن لکنت، پیامد‌های منفی بسیاری در زندگی خود تجربه نموده، امکان دارد تا در مورد کودک خود دچار هراس گشته و انجام مداخلات درمانی را به سرعت برای وی طلب نماید.
گرچه تأثیرات بلند مدت اضطراب در خانواده‌ها هنوز مشخص نیست، ولی شاید یکی از دلایل شروع زود هنگام درمان، وقوع چنین احساساتی در والدین باشد. به هر حال قبل از اجرای درمان سایر گزینه‌ها همچون مشاوره برای کاهش اضطراب مدنظر باشد. بنابراین قضاوت درمانگر در این جا نقش مهمی را ایفا میکند.
فرایند تصمیمگیری
زمانی که والد، کودک خود را به کلینیک گفتار میآورد، درمانگر پس از اطمینان از وجود لکنت باید در مورد زمان اجرای برنامه لیدکامب تصمیمگیری کند. آیا وقوع لکنت زمینه‌های کافی برای اجرای سریع برنامه لیدکامب را فراهم میآورد؟ یا اجرای این برنامه باید برای مدتی به تعویق بیفتد تا امکان بهبود طبیعی در کودک مورد بررسی قرار گیرد؟ همچنین اگر قرار باشد اجرای این برنامه به تعویق افتد، طول مدت آن چقدر باشد؟
توجه به شواهد
شواهد مطرح شده به برخی ابعاد تأثیرگذار بر فرایند تصمیمگیری پرداخت. با توجه به این شواهد برای تصمیمگیری درباره زمان اجرای برنامه لیدکامب سه موضوع به دست می‌آید. نخست، اگر هیچ عاملی را در نظر نگیریم، بهتر است به جای واگذاری تکالیف عمده به دوش کودک و والدین، اجازه دهیم کودک به بهبود طبیعی دست یابد. دوم، پیش بینی وقوع یا عدم وقوع بهبود طبیعی امکانپذیر نمیباشد. سوم، چنانچه در سال‌های پیش از مدرسه برنامه لیدکامب را مدتی به تعویق بیاندازیم به نظر نمی‌رسد که پاسخ‌دهی کودک به درمان تحت تأثیر قرار گیرد. البته باید به این هشدار توجه داشت که درمان باید تا سن 6 سالگی اجرا شود.
نتیجه‌گیری:
لکنت زبان یکی از اختلالات گفتاری است که میتواند تأثیرات عمیقی بر کیفیت زندگی فردی و اجتماعی افراد بگذارد. انتخاب بهترین روانشناس لکنت زبان نقش کلیدی در مدیریت و درمان این اختلال دارد. یک روانشناس متخصص با استفاده از روشهای مبتنی بر شواهد، مانند درمان‌های شناختی-رفتاری، تمرینات تنفسی و تکنیک‌های کاهش اضطراب، به مراجعان کمک میکند تا بر چالش‌های گفتاری غلبه کنند. علاوه بر این، همراهی خانواده و ایجاد محیطی حمایتی از عوامل مهم در موفقیت روند درمان است. روانشناسان مجرب در این حوزه معمولاً به‌صورت یکپارچه با گفتاردرمانگران همکاری میکنند تا ابعاد مختلف لکنت را پوشش دهند. شروع زودهنگام درمان، به‌ویژه در کودکان، احتمال بهبودی پایدار را افزایش میدهد. در نهایت، هدف اصلی نه تنها کاهش لکنت، بلکه تقویت اعتماد‌به‌نفس و توانایی ارتباط مؤثر در افراد است.
سوالات متداول:
1-آیا اضطراب و استرس باعث تشدید لکنت میشود؟
بله، اضطراب و استرس میتوانند با ایجاد تنش عضلانی و کاهش تمرکز، لکنت را تشدید کنند. آموزش تکنیک‌های آرام‌سازی و مدیریت هیجان بخشی از روند درمان است.
2-چگونه میتوان بهترین روانشناس لکنت زبان را انتخاب کرد؟
به دنبال متخصصانی با تجربه مستقیم در درمان لکنت باشید. بررسی مدارک تحصیلی، گواهینامه‌های تخصصی و نظرات مراجعان پیشین معیارهای مهمی هستند.
اختلال یادگیری یکی از اختلالات کودکان می باشد که موجب مشکلات تحصیلی و آموزشی کودکان می گردد. یکی از مشکلات این کودکان اختلال در حافظه شنیداری و بینایی می باشد که با انجام تمرینات مختلف تقویت مهارت های شنیداری در اتاق شنیداری بهبود می یابد کودک با مشکلات حافظه شنیداری در بیادآوری جملات و کلماتی که توسط آموزگار می شنود دچار مشکل است و همین امر باعث مشکلات دیکته نویسی و خواندن می گردد. مرکز درمان اختلال یادگیری دکتر صابر در زمینه درمان مشکلات یادگیری و بهبود توانایی های کودکان فعالیت می نماید. امکانات این مرکز شامل، گفتاردرمانی ، کاردرمانی اختلال یادگیری، اتاق حسی، سنسوری روم، بازی درمانی، رفتاردرمانی و… می باشد.
مهارت های حافظه شنیداری و ادراک شنیداری
ادراک شنیداری- توانایی بازشناسی با تفسیر چیزی که شنیده میشود- مسیر مهمی برای یادگیری فراهم میکند. پژوهش‌های زیادی نشان میدهد که بسیاری از کسانی که در خواندن ضعیف‌اند دچار مشکلات شنیداری، زبانی و آواشناسی‌اند (لیون، 1995 الف، 1995 ب؛ استال و ماری، 1994؛ بال و بلاکمن، 1991؛ چال، 1991؛ ویلیامز، 1991؛ لیبرمان و لیبرمان، 1990؛ برادلی، 1998). این کودکان از نظر شنیدن یا تیزگوشی مشکلی ندارند. ناتوانی آنها در درک شنیداری یا توانایی بازشناسی یا تفسیر مطالب شنیده شده است. از آنجا که توانایی‌های درک شنیداری طبیعتاً باید در خلال سال‌های اولیۀ رشد ایجاد شده باشد، بسیاری از معلمهای مدرسه اشتباهاً تصور میکنند که همۀ دانشآموزان از این مهارت برخودارند. مهارتهای ادارک شنیداری شامل آگاهی به واج‌های زبان، تمایز شنیداری، حافظۀ شنیداری، توالی شنیداری و ترکیب شنیداری است.
آگاهی از نظام واجی. یکی از توانایی‌ها استعداد‌های لازم برای یادگیری خواندن توانایی تشخیص این مسئله است که واژه‌هایی که می‌شنویم از ترکیب صداهای منفرد ساخته شده‌اند. این مهارت آگاهی از نظام واجی نامیده میشود. به طور مثال، وقتی واژه کار را می‌شنویم، گوش آن را همچون زبانی از صداها میشوند. فردی که آگاهی واجی دارد می‌داند که واژه کار از سه صدا (یا واج) /ک/، /ا/، /ر/ ساخته شده است. کودکانی که آگاهی واجی ندارد فاقد دستگاهی است که تشخیص دهد واژۀ کار سه صدای مجزا دارد (بال و بلاکمن، 1991).
کودکانی که در یادگیری خواندن مشکل دارند، اکثر اوقات نمی‌دانند صدای‌های زبان را چگونه باید با یکدیگر ترکیب کنند. آنها از بازشناسی یا تفکیک صداهای واژه‌ها یا تعداد صداهای یک کلمه ناتوان‌اند. به طور مثال، وقتی وازه توپ را میشوند، نمی‌توانند با ضربه زدن سه صدای تشکیل‌دهنده آن را تفکیک کنند. این کودکان همچنین نمی‌توانند شباهت را در واژه‌ها تشخیص دهند. آنها در تشخیص واژه‌های هم‌وزن مثلاً (جنگ، زنگ، و سنگ) و تکرار یک صدا در اول چند کلمۀ متوالی (مثلاً گربه و گرده) مشکل دارند. در نتیجه، این کودکان این کودکان قادر به درک یا کاربرد اصول الفبایی مورد نیاز برای یادگیری آوا‌ها و رمزگشایی واژه‌ها نیستند.
مهارت آگاهی واجی طی سال‌های پیش از دبستان ایجاد میشود. ارزیابی این توانایی پیش از آموزش خواندن به کودکان و تدارک آموزش لازم برای کودکانی که توانایی تشخیص واج‌ها را کسب نکرده‌اند، از اهمیت بسزایی برخوردار است. خوشبختانه، پژوهش‌ها نشان میدهد که کودکان خردسال با آموزش ویژه میتوانند آگاهی واجی به‌دست آورد و چنین آموزشی اثر مثبتی بر پیشرفت خواندن آنها دارد.راهبرد‌های ایجاد آگاهی از نظام صوتی در بخش راهبرد‌های تدریس در همین فصل توصیف میشود.
آزمون غیررسمی برای آگاهی واجی در جدول 1.10 نشان داده شده است. در این آزمون واژه‌ای می‌گویند و از کودک میخواهند که آن را تکرار کند، منتها با حذف یک جزء آن، مثلاً یک بخش یا یک واج. به وطور مثال واژۀ بیس‌بال را به کودک می‌گویند و از او میخواهند آن را بدون «بیس» بگوید. این آزمون به تدریج دشوارتر میشود، چون نخست بخش‌ها و سپس واج‌ها حذف میشود.
آزمون غیررسمی آگاهی واجی
برای اینکه به کودک کمک کرده باشید این تکلیف را درک کند بهتر است دو مورد را به صورت آزمایشی به او ارائه کنید. مثلاً ابتدا کلمۀ گاوچران را بگویید و از او بخواهید این کلمه را تکرار کند. سپس از او بخواهید این کلمه را بدون پسوند چران تکرار کند.
همین کار را با کلمه قایقران انجام دهید. از کودک بخواهی «دوباره آن را بدون گفتن- ران بگوید.» وقتی کودک در هر دو مورد آزمایشی درست پاسخ داد، آزمون زیرا اجرا کنید.
مواد
سوال
پاسخ صحیح
1. بگو خورشید درخشان
حالا دوباره آن را بدون درخشان بگو
خورشید
2. بگو پیک نیک
حالا دوباره آن را بدون پیک بگو
نیک
3. بگو خودیاری
حالا دوباره آن را بدون خود بگو
یاری
4. بگو کت
حالا دوباره آن را بدون /ک/ بگو
ات
5. بگو گوشت
حالا دوباره آن را بدون /گ/ بگو
اوشت
6. بگو مصرف
حالا دوباره آن را بدون /م/ بگو
اصرف
7. بگو آماده
حالا دوباره آن را بدون /آ/ بگو
ماده
8. بگو نوشت
حالا دوباره آن را بدون /ت/ بگو
نوش
9. بگو خواهش
حالا دوباره آن را بدون /ش/ بگو
خواهه
10. بگو کنار
حالا دوباره آن را بدون /ک/ بگو
اِنار
11. بگو بازیی
حالا دوباره آن را بدون /ب/ بگو
آزی
12. بگو سیل
حالا دوباره آن را بدون /ی/ بگو
سل
13. شیک
حالا دوباره آن را بدون /ای/ بگو
شک
نمرهگذاری: به هر جواب یک نمره دهید.
نمره
مقطع احتمالی
3-1
کودکستانی
9-4
کلاس اول
11-10
کلاس دوم
13-12
کلاس سوم
تمایز شنیداری. توانایی باز شناسی تفاوت بین صداهای واجی و تشخیص کلمات همانند و متفاوت تمایز شنیداری نامیده میشود. دانشآموز برای آزمون این توانایی دور از چهرۀ آزمونگر قرار میگیرد (به گونه‌ای که نتواند با نگاه کردن به دهان گوینده علائم دیداری دریافت کند) و سپس از او می‌پرسند که دو کلمهای را که می‌شنود یکسان‌اند یا با هم تفاوت دارند. کلمات انتخاب شده (مثلاً بید و دید یا پیک نیک) باید فقط دریک واج متفاوت یا تضاد صوتی داشته باشند.
حافظۀ شنیداری
حافظه شنیداری توانایی ذخیره کردن و یادآوری مطالبی که فرد می‌شنود حافظۀ شنیداری نام دارد. به طور مثال میتوان از دانشآموز خواست که سه فعالیت مثلاً بستن پنجره، باز کردن در و گذاشتن کتاب روی نمیکت را انجام دهد. آیا دانشآموز قادر است با گوش دادن به چنین دستورالعمل‌هایی به ذخیره و بازیابی آنها بپردازد؟
توالی شنیداری. توالی شنیداری عبارت است از توانایی به خاطرسپاری ترتیب واحد‌ها در یک فهرست متوالی. به طور مثال، حروف الفبا، اعداد و ماه‌های سال طی توالی شنیداری یاد گرفته میشوند.
ترکیب شنیداری. ترکیب شنیداری توانایی ترکیب عناصر آوایی منفرد یا واج‌ها به صورت یک کلمۀ کامل است. دانشآموزان دچار ناتوانی برای ترکیب کردن مثلاً واج‌های /م/، /ا/، /ر/ به شکل کلمۀ مار دچار مشکل میشوند.
کاردرمانی شنیداری در کودکان اختلال یادگیری
در بخش کاردرمانی شنیداری راهبردهایی برای فراهم آوردن امکاناتی جهت تجربه های یادگیری پیش دبستانی توصیه می شود. این فعالیت ها شامل
۱ – فعالیت های آگاهی از نظام صوتی و ادراک شنیداری
2- فعالیت های ادراک دیداری
۳- فعالیتهای ادراک بساوایی به حرکتی
۴- فعالیت هایی به منظور انسجام یافتگی دستگاه های ادراکی است.
فعالیت های آگاهی واجی و ادراک شنیداری
بسیاری از کودکان دچار اختلالات یادگیری برای کسب مهارت های شنیداری نیاز به آموزش های خاص دارند. در این قسمت به بحث درباره آگاهی واجی،توجه شنیداری،تمایز شنیداری و حافظه شنیداری می پردازیم.
آگاهی واجی
برای موفق شدن در مراحل آغازین خواندن،کودک باید توانایی شنیدن صدای هر یک از واژه های زبان را داشته باشد و نیز باید بفهمد که واژه های شنیده شده ترکیب این صداهای منفرد در قالب واژه هاست.
شعرهای کودکستانی: شعرهای کودکستان ای را برای کودک بخوانید. ضمن آنکه او به تصاویر نگاه میکند بر قافیه های شعر تاکید کنید. کودکان از تکرار چندین بار شعرهای کودکستانی لذت میبرند. گاهی کلمه هم قافیه را نگویید و از کودک بخواهید آن کلمه را بگوید. به طور مثال (پاییزه، پاییزه، برگ درخت….)
واژه های قافیه دار: قافیه پردازی برای کودکان پیش دبستانی بازی لذت بخشی محسوب می شود. ترانه های موزون و شعرهای کودکستانی منابع موجود برای فعالیت های قافیه دار است. رافی خواننده مجموعه ای از نوار های شاد دارد که در میان کودکان خردسال خواهان زیادی پیدا کرده است. از کودکان سوال می شود کدام یک از این آواز ها خیلی خنده دار است. (آیا شما تا حالا مگسی را دیده‌اید که کراواتی را ببوسد؟) دنبال کردن این بازی می تواند کودک را به فکر واژه های هم قافیه دیگری بیاندازد که میتوان جایگزین واژه های شعر کرد. برای واداشتن گروهی از کودکان پیش دبستانی به فکر کردن می توان پرسید: (آیا تا حالا دیده اید که یک قلاب کتابی را ببوسد؟) یا ( آیا تا به حال مادر بزرگی را دیده‌اید که لباس خواب را ببوسد؟) اینها همه روش هایی لذت بخش برای آگاهی از نظام صوتی است.
توجه شنوایی و تفکیک صداها در واژه ها: برای کمک به کودکان در تشخیص صدا های موجود در کلمه های گفته شده،کارتی را که تصویری بر آن است که اسمش کلمه ای کوتاه محسوب می شود جلو کودک بگذارید.یک مستطیل هم زیر تصویر بکشید و آن را به تعداد واج های موجود در کلمه تقسیم کنید. از کودک اختلال یادگیری بخواهید اسم تصویر را آرام بگوید. هر صدایی که تلفظ می شود روی یکی از مستطیل ها یک ضربه بزنید.
شمارش صداها: چیزهایی مثل چوب های بستنی یا چوب های معاینه حلق تهیه کنید. روی کارت کلمه ای کوتاه را همراه با تصویر مصداق آن بنویسید. کلمه های دیگری را با همان تعداد حروف از نظر صداها (به طور مثال،کار/شاد/لامپ) به کار ببرید. برای شمارش صداها،کلمه را آرام بگویید و از کودک بخواهید با ضربه زدن برای هر صدا تعداد صداهای آن را بشمارد. تعدادی از کارت ها را می توان هم با تصویر و هم با کلمه درست کرد. و تعداد دیگری را فقط با تصویر.
معما های قافیه دار: کاردرمان مجموعه‌ای از کلمات را انتخاب میکند که یکی هم قافیه با سر و بقیه هم قافیه با چانه باشد. معما به گونه ای مطرح میشود که جواب آن یا هم قافیه با سر باشد یا با چانه. کودکان به عضوی از بدن خود که هم قافیه با جواب معما ست اشاره میکنند. به طور مثال، ( وقتی پرندگان گرسنه هستند،می خورند) کودکان به چانه هایشان اشاره می کنند زیرا هم قافیه با دانه است. این تمرین را با بخش‌های دیگر بدن،کلمه هایی که هم قافیه با دست یا زانو یا بازو و یا ساق پاست تکرار کنید.
جایگزین کردن صدا: این فعالیت دشوارتر از فعالیت قافیه سازی است. یکی از ترانه‌های رافی که روی نوار ضبط شده است،(سیب ها و موز ها) نام دارد،که کودکان خردسال خیلی آن را دوست دارند و برای جایگزینی باجه ها از آن استفاده میشود.
حذف صدا ها: ضمن این فعالیت کودکان یاد می‌گیرند کلمهای را پس از حذف یکی از صداهای آن بگویند و آن کلمه را بدون آن صدا تلفظ کنند. به طور مثال برای حذف یک هجا به کودک اختلال یادگیری می گوییم: بگو زمین بازی. حالا آن را بدون بازی بگو. این تکلیف وقتی یک واج حذف شود مشکل تر می شود. مثلاً به کودک می گوییم: بگو توپ. حالا آن را بدون ت بگو. بگو انبوه . حالا آن را بدون ن بگو.
تشخیص صداهای اول کلمه. سه کلمه- مثلاً فضانورد،کوه و دوچرخه- به کودک گفته میشود،سپس او باید بگوید کدام کلمه اولش مثل اول کلمه کاج است. از کودک اختلال یادگیری بخواهید فکر کند چه کلماتی اولش مثل اول کلمه تاب است. تصاویر کلماتی را که اولش مثل اول کلمه تاب است،یا تصاویر کلماتی را که با صدای ت شروع میشود،پیدا کند. به او تصویر ۳ شی مختلف (مثلاً گلابی،توپ و ماشین) را نشان دهید و از او بخواهید تصویری را که اولش مثل کلمه تاب است پیدا کند.
ترکیب کردن حروف بی صدا،دو حرف هم صدا،حروف آخر کلمه ها و حروف صدادار: فعالیت های مشابهی را میتوان برای کمک به یادگیری کودکان اختلال یادگیری تدوین کرد تا درک شنیداری آنها تقویت شود و بتوانند بین آوا های مختلف تمایز قائل شوند.
ترکیب صداها: صداهای واژه ای را به طور جداگانه تلفظ کنید و از کودک بخواهید با ترکیب صداها آن کلمه را بگوید. به طور مثال با م ، َ ، ن ، کلمه مَن را بسازد و بگوید.
سوالات متداول:
1-آیا این مشکل با شنوایی ضعیف فرق دارد؟
بله، در این کودکان معمولاً شنوایی فیزیکی طبیعی است، اما مغز در پردازش اطلاعات شنیده‌شده دچار مشکل است که به آن “پردازش شنیداری مرکزی” گفته میشود.
2-چه تفاوتی بین اختلال یادگیری و ضعف در حافظه شنیداری وجود دارد؟
ضعف حافظه شنیداری میتواند یکی از دلایل اختلال یادگیری باشد. اما اختلال یادگیری ممکن است شامل مشکلات در حافظه بینایی، دقت، توجه و سایر عملکردهای شناختی نیز باشد.
