کاردرمانی اختلال یادگیری یکی از روش های مفید در بهبود شرایط کودکان و بزرگسالانی می باشد که به این اختلال دچار هستند. اختلال یادگیری نوعی اختلال عصبی است که سبب می شود مغز فرد نتواند اطلاعات را به درستی دریافت، ارسال و پردازش کند. کاردرمانی اختلال یادگیری در طول چرخه زندگی فرد به روش های گوناگون از بیمار پشتیبانی می کند. کاردرمانگر در ابتدا به ارزیابی مهارت های مختلف بیمار همچون مهارت های حرکتی، بینایی، شنوایی و … می پردازد. هدف کاردرمانگر از کاردرمانی اخلال یادگیری کمک به بهبود مشارکت اجتماعی فرد می باشد. به علاوه کاردرمانگر در طول جلسات کاردرمانی اختلال یادگیری با ارائه روش های متنوع به توسعه مهارت هایی همانند مهارت های شناختی، مهارت های لازم برای یادگیری، مهارت های فرا شناختی و… می پردازد. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر با تشکیل جلسات کاردرمانی اختلال یادگیری به افراد مبتلا به اختلالات یادگیری کمک های شایانی می کند. یکی از بهترین روش های درمان اختلال یادگیری که دکتر صابر، بهترین دکتر تشخیص اختلال یادگیری، ارائه می دهد، درمان اختلال یادگیری در منزل یا به صورت آنلاین می باشد که برای مراجعینی که امکان مراجعه به کلینیک را ندارند انجام می گیرد.
جهت تماس باکلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقایدکتر صابر (کلینیکتوانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
از پایه چهارم ابتدایی به بعد، تکالیف تحصیلی به‌طور فزاینده ای بر فرایند های حافظه کاری در اختلال یادگیری تأکید می کنند. در نتیجه معمولاً دانش آموزان مبتلا به اختلال یادگیری راهبرد های موفقیت را بیشتر در تکالیفی دنبال می کنند که نیازمند تمرکز بر روی چندین فرایند به‌طور همزمان باشد. به عنوان مثال، دنبال کردن مسیر ها، پاسخ به سؤالات شفاهی و تکمیل دستورات چندمرحله ای. همچنین، درک مطلب و زبان نوشتاری به‌طور گسترده بر حافظه کاری تکیه دارد. در این حوزه ها دانش آموزان برای درمان اختلال یادگیری باید جزئیات زیادی را به یاد بیاورند و آن ها را مورد استفاده قرار دهند. مثلاً جزئیات مربوط به هجی کردن کلمات و تلفظ آن ها و به‌طور همزمان تمرکز بر یاد آوردی ایده های اصلی، سازماندهی ایده ها در ذهن خود در زمان خواندن، اولویت بندی اطلاعات مهم و تشخیص جزئیاتی که باید نادیده گرفته شوند. به علاوه، دانش آموزان پایه های پایین تر باید به دست خط و همچنین نوشتن صحیح حروف توجه کنند که این مهارت ها ممکن است به صورت خودکار نباشد. همچنین خلاصه کردن، یادداشت برداری و درس خواندن برای امتحانات، همگی نیازمند این است که دانش آموزان مبتلا به اختلال یادگیری به چندین فرایند به طور همزمان، توجه داشته باشند و بتوانند ایده های کلیدی را به یاد بیاورند. در زمان شنیدن بتوانند یادداشت برداری کنند و در زمان خواندن بتوانند موضوعات کلی را تشخیص دهند.
وسایل یادیار در درمان اختلال یادگیری
راهبرد های توانبخشی شناختی جبرانی حافظه کاری برای درمان اختلال یادگیری، دارای ارتباط تنگاتنگی با راهبرد های سازماندهی و اولویت بندی اطلاعات پیچیده برای کاهش بار حافظه هستند. وسایل یادیار، یکی از مؤثر ترین روش های تقسیم بندی اطلاعات و به یاد آوردن جزئیات مهم و البته یکی از بهترین راه ها در درمان اختلال یادگیری هستند به طوری که اطلاعات را می توان به صورت ذهنی در حافظه کاری مورد استفاده قرار داد. وسایل یادیار به دانش آموزان مبتلا به اختلال یادگیری کمک می کنند تا بتوانند اطلاعات جدید را به اطلاعاتی که می دانند مرتبط ساخته و ارتباطات معنا داری را با اطلاعات غیرمرتبط ایجاد کنند. انواع مختلف وسایل یادیار باعث بهبود یادگیری اطلاعات، ارتقای حافظه کاری، به خصوص در مورد کلمات کلیدی، مخفف ها، کلمات کوتاه شده و تصاویر می شوند. برای مثال وقتی از دانش آموزان خواسته می شود تا ایالت ها و مرکز آن ها را به یاد بیاورند، برخی اصطلاحات خنده دار می تواند به آن ها کمک کند تا اطلاعات را سازماندهی و طبقه بندی کرده و به بخش های کوچک تر تقسیم کنند، به طوری که جزئیات کمتری حفظ شود.
روش های دانش آموزان
بعضی دانش آموزان ترجیح می دهند تا از راهبرد های دیداری در درمان اختلال یادگیری استفاده کنند. مانند برخی از نمودار ها، کارتن ها، وسایل گرافیکی سازمان دهنده و الگو های از پیش تهیه شده. غالباً وسایل یادیار، در قالب وسایل سازمان دهنده ارائه می شوند تا بتوانند اثر بخشی بیشتری داشته باشند. آهنگ های ساده، قافیه ها و ترانه ها، اغلب برای دانش آموزانی که وابستگی زیادی به راهبرد های کلامی یا شنیداری برای حفظ کردن دارند، مؤثر است. دانش آموزان برای درمان اختلال یادگیری و به یاد آوردن راهبرد های حافظه ای نیاز به زمان دارند. مادامی که دانش آموزان راهبرد های حافظه را که توسط بزرگسالان الگو سازی شده یاد می گیرند و تمرین می کنند، باید برای ایجاد راهبرد های حافظه ای خود که منطبق با شیوه های یادگیری خودشان باشد تشویق شوند. با در نظر گرفتن بار زیاد حافظه برای یادگیری در مدارس، تدریس راهبرد های حافظه به صورت آشکار به منظور بهبود توانایی دانش آموزان برای حفظ یادگیری حقایق، فرایند ها و مفاهیم، اهمیت زیادی دارد. معلمین باید به دانش آموزان کمک کنند تا یاد بگیرند که چگونه اطلاعاتی که باید حفظ شود را اولویت بندی و انتخاب کنند تا بار روی حافظه کاری کاهش یابد. مهم تر از همه این که دانش آموزان باید زمان کافی برای پردازش و تمرین راهبرد های حافظه ای و راهبرد های شخصی خودشان برای به یادآوردن اطلاعات مورد چالش داشته باشند.
توانایی خود پایی
خود بازبینی و خود پایی کارکردی در درمان اختلال یادگیری است که در آن فراگیران می توانند فرایند های شناختی و فراشناختی خود را برای تغییر کارایی خود مدیریت کنند و با بررسی موقعیت خود میزان پیشرفت خود به سوی اهداف را مرور کرده و در صورت لزوم تلاش های خود را در راستای هدف دیگر تغییر دهند. استفاده از راهبرد های خود بازبینی توسط فراگیران بستگی به توانایی آن ها برای تشخیص زمان، چرایی و چگونگی راهبرد ها دارد. همچنین باید بتوانند آن را مورد ارزیابی قرار داده و به طور مستمر راهبرد ها را بر اساس نیاز های تکلیف، تنظیم کنند. بسیاری از فراگیران، به خصوص آن هایی که دارای مشکلات یادگیری و توجه هستند در زمینه پایش میزان یادگیری خودشان و ارزیابی ارتباط بین تلاش، استفاده از راهبرد و عملکرد دچار مشکل هستند. راهکار های مدیریت خود عموماً شامل عادات خود- دستوری هستند که به فرد کمک می کنند تا توجه خود را بر تکلیف متمرکز نماید. به کمک این روش فرد می آموزد تا در متمرکز کردن توجه خود، تأمل بیشتری داشته باشد. برخی از راهکار های درمان اختلال یادگیری در اینجا آورده شده است:
روش های جهت یابی: این روش ها برای مراجعینی مورد استفاده قرار می گیرند که در حفظ پایداری توجه و غربال کردن عوامل برهم زننده توجه مشکل دارند. در این روش ها فرد پایش آگاهانه فعالیت های خود را می آموزد تا از این طریق از انحراف توجه خود جلوگیری نماید. برای مثال فرد می آموزد که با شنیدن صدای زنگ، رأس هر ساعت از خود سه سؤال جهت گیری را بپرسد: “من در حال انجام چه کاری هستم؟ پیش از این مشغول انجام چه کاری بودم؟ پس از این چه کاری باید انجام دهم؟”
روش گام به گام: مراجعین دارای اختلالات توجهی اغلب در انجام فعالیت ها در طول زمان، خسته می شوند. جهت حل این مشکل، آموزش روش گام به گام سودمند است. در این روش دو هدف عمده وجود دارد، اول کمک به مراجع جهت واقع بینی سطح کارایی خود و دوم کمک در جهت حفظ انگیزه برای ادامه فعالیت در طول زمان. راهکار ها در این روش برای هر فردی به‌طور مجزا باید تعیین شوند. گاهی تنظیم زمان ها در فواصل انجام فعالیت مفید است. برای مثال، پس از ۱۰ صفحه مطالعه استراحت کنند. زمان بندی روزانه نیز یکی دیگر از راهکار ها در این روش است. برای مثال، برخی افراد صبح ها احساس بهتری داشته و کمتر خسته می شوند، در حالی که عصر ها قادر به انجام فعالیت نیستند. برای این افراد انجام فعالیت های دشوار و شغلی در صبح و موکول کردن فعالیت های سبک تر به عصر توصیه مناسبی است.
روش ثبت افکار کلیدی: یکی دیگر از مشکلات چالش برانگیز توجه در فعالیت های روزمره، نارسایی در انتقال توجه بین تکالیف مختلف است. مشکل اصلی در این گونه موارد، گسستن جریان توجه و ناتوانی در برگشت به فعالیت قبلی در هنگام توجه به فعالیت جدید است. جهت مدیریت این مشکل، افراد می توانند افکاری را که به ذهن شان خطور می کند و نیاز است که بعداً به آن ها پرداخته شود، سریعاً یادداشت یا ضبط نمایند. این روش به افراد کمک می کند تا فعالیت در حال انجام را ادامه داده و در عین حال ایده جدید را نیز حفظ نموده تا بعداً به آن بپردازند.
روش استپس: در نوشتار، راهبرد های خود بازبینی حائز اهمیت زیادی هستند زیرا دانش آموزان باید انگاره های ذهنی خود و انگاره های ذهنی نویسنده را برای تشخیص اشتباهات خود بازنمایی کنند. یک چک لیست ویرایش کلی، اغلب نمی تواند برای همۀ دانش آموزان مؤثر باشد چرا که اشتباهات آن ها متفاوت است. هرچند ممکن است دانش آموزی به طور مستمر دچار خطا های هجی کردن شود، اما مشکلی در زمینه سازماندهی نداشته باشد. با ایجاد چک لیست های شخصی، دانش آموزان می دانند که چه چیز هایی را مورد بررسی قرار دهند تا اشتباهات شان کاهش پیدا کند.
روش استپس در درمان اختلال یادگیری
یکی از روش هایی که می توان بهعنوان چک لیست برای درمان اختلال یادگیری استفاده نمود، روش استپس است. غالباً دانش آموزان می دانند که نوشته آن ها ضعیف است، اما نمی دانند که چگونه متن را اصلاح کنند تا محتوا، ساختار و سازماندهی متن بهبود یابد. حتی زمانی که به آن ها یک دستور کار داده می شود که انتظارات در آن ذکر شده، باز هم ممکن است در تعیین این که متن آن ها باید چه معیار هایی را برآورده کند دچار مشکل شوند. دانش آموزان می توانند از فرایند راهنما برای تجزیه و تحلیل چند نمونه از نوشتار خود استفاده کنند تا بتوانند رایج ترین اشتباهات را تعیین کرده و با استفاده از این فرایند، چک لیست هایی را برای ویرایش خود، ایجاد کنند. آن ها همچنین نیاز به سیستم های کلی دارند که به آن ها کمک کند تا بتوانند در تکالیف خود، بهبود حاصل کنند.
نتیجه‌گیری:
کاردرمانی به عنوان یک راهبرد کلیدی در درمان اختلالات یادگیری، با تمرکز بر تقویت مهارتهای پایه عصبی-رشدی (هماهنگی حرکتی، پردازش حسی، توجه و ادراک فضایی)، به کودکان کمک میکند موانع یادگیری را پشت سر بگذارند. این روش با به‌کارگیری تکنیک‌های منحصربه‌فردی مانند یکپارچگی حسی، تمرینات حرکتی هدفمند و بازیهای شناختی، نه تنها چالش‌های تحصیلی را هدف میگیرد، بلکه اعتمادبه‌نفس و خودکارآمدی کودک را نیز بازمی‌گرداند. همکاری مستمر کاردرمانگران با خانواده‌ها و سیستم آموزشی، امکان تطبیق محیط یادگیری با نیازهای منحصربه‌فرد کودک را فراهم کرده و موفقیت بلندمدت را تضمین میکند. در نهایت، مداخله به‌هنگام کاردرمانی، مسیر رشد تحصیلی و اجتماعی کودکان را دگرگون ساخته و پتانسیل‌های پنهان آنان را به شکوفایی می‌رساند.
سوالات متداول:
1- تفاوت کاردرمانی با کلاس‌های تقویتی مدرسه چیست؟
کاردرمانی به جای آموزش مستقیم دروس، علت عصبی مشکلات یادگیری (مثل ضعف حافظه دیداری یا هماهنگی حرکتی) را درمان میکند تا کودک خود بتواند مطالب را بیاموزد.
2-کاردرمانی چطور اضطراب تحصیلی را کاهش میدهد؟
پاسخ: با تجربه موفقیت‌های کوچک پلکانی در جلسات، افزایش اعتمادبه‌نفس و آموزش تکنیک‌های آرام‌سازی هنگام استرس امتحان.
مشاوره گفتاردرمانی کودکان یعنی بررسی و درمان اختلالات ارتباطی و اختلالات گفتار کودکان. مشاوره گفتاردرمانی کودکان توسط آسیب شناس گفتار زبان یا مشاور گفتاردرمانی کودکان انجام می گیرد که غالبا آن ها گفتاردرمانگر نامیده می شوند. مشاوره گفتاردرمانی کودکان معمولاً با ارزیابی توسط گفتاردرمانگر با مهارت که نوع اختلال گفتاری و بهترین راه درمان آن را تعیین می کند، شروع می شود. از تکنیک های گوناگون گفتاردرمانی برای بهبود ارتباطات کودکان استفاده می شود. گفتار درمانی احتمال دارد در یک کلاس درس یا گروه کوچک، یا تک به تک، با توجه به نوع اختلال گفتار انجام شود اما مشاوره گفتاردرمانی کودکان منحصر به فرد بوده و تنها انجام می شود. تمرینات و فعالیت های گفتاردرمانی کودکان با توجه به نوع اختلال، سن کودک و حتی نیاز های کودک، متفاوت می باشد. کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز مشاوره گفتار درمانی، با روش های تخصصی و نوین به مشاوره گفتاردرمانی کودکان می پردازد. از جمله روش های گفتاردرمانی کودکان این مرکز می توان به اتاق شنیداری گفتاردرمانی کودکان، گفتاردرمانی آنلاین و گفتاردرمانی در منزل اشاره کرد.
نظریه روان شناس آمیکایی در گفتادرمانی کودکان
آبراهام مزلو، روان شناس، که در آمریکا متولد شده است؛ فرزند یک مهاجر روسی است. او پدر روانشناسی انسان مدارانه به حساب می آید، وی معتقد بود که، تجربه، نخستین رویداد در یادگیری انسان است. مزلو بر این باور بود که، رشد استعداد، شرافت و ارزش انسان، آخرین دلواپسی های او است و اعتقاد داشت که انگیزه به سلسله مراتبی از نیاز ها و ابسته است که شامل ابتدایی ترین نیاز ها تا عالی ترین نیاز ها است؛ یعنی نیاز های جسمی، سلامتی، عشق / احساس تعلق، احترام، دانش، آگاهی، زیبایی و از قوه به فعل به درآوردن استعداد. مزلو بر این باور بود که یاگیری در واقع به معنی از قوه به فعل در آوردن استعداد است. هنگامی که این نظریه در مورد نهاد های آموزشی به کار گرفته شود، دیدگاه انسان مدارانه مزلو درباره یادگیری، طیف گسترده ای از فعالیت ها و دلایل منطقی مربوط به ساختار مدرسه ای، کارها و آموزش را در برمی گیرد، به عنوان مثال نیاز های فیزیولوژیکی دانش آموزان از طریق برنامه نهار در مدرسه، توجه به دمای کلاس های درس و منظم بودن زنگ تفريح برای رفتن دانش آموزان به دستشویی برآورده می شود. سلامتی دانش آموزان با اجرای درست مقررات تأمین می شود عشق و تعلق خاطر توسط آموزگاران و مسئولین مدرسه که دلسوز دانش آموزان باشند و برای آن ها ارزش قایل شوند، تأمین می گردد. عزت نفس با تشویق و ترغیب دانش آموزان به کنترل رفتارشان ایجاد می شود. دانش/ آگاهی با استفاده از یک برنامه آموزشی به لحاظ عقلی چالش انگیز تأمین می شود. زیبایی با تأکید بر تمیزی و خوشایند و مطبوع بودن کلاس های درس تأمین می گردد و از قوه به فعل در آوردن استعداد دانش آموزان، با کمک به آن ها در پیوند دادن یادگیری با تجربیات معنی دار «در زندگی واقعی» تأمین می شود. مزلو بر این باور بود که اگر نیاز های ابتدایی تر در آغاز برآورده نشوند، یادگیری (از قوه به فعل درآوردن استعداد) دست کم تا اندازه ای دشوارتر خواهد بود. به عنوان مثال، مزلو معتقد بود که، چنانچه کودکی گرسنه باشد، یادگیری برای او دشوارتر خواهد بود ،یعنی اگر نیاز های ابتدایی تر (نیازهای جسمی) برآورده نشوند، دستیابی به نیاز های عالی تر (از قوه به فعل درآوردن استعداد) دشوارتر خواهد بود.
دیدگاه روان شناسان درباره مشاوره گفتاردرمانی
کارل راجرز، روان شناس آمریکایی نیز به یادگیری تجربی معتقد بود. بررسی های او درباره از قوه به فعل درآوردن استعداد، به دلایل گوناگونی روی آموزش تأثیر گذاشته است. راجرز بر این باور بود که: اگر دانش آموز به موضوع علاقه مند باشد، می تواند آن را یاد بگیرد. شخص کمتر احساس خطر کند، سریع تر می تواند یاد بگیرد. یادگیری خودانگیخته ماندنی تر و فراگیر است. دیدگاه راجرز درباره یادگیر به عنوان یک بخش مکمل از جنبش آموزش انسان مدارانه محسوب می شود. مفاهیم ارایه شده توسط مزلو و راجرز؛ برای جنبه های مختلف روش های گفتاردرمانی گفتاردرمانگر سودمندند. پذیرش مؤلفه های دیدگاه تجربی/ انسان مدارانه در برنامه های درمانی می تواند به گفتاردرمانگر کودکان کمک کند تا: شرایط واقعی فراهم کنند که متناسب با نیاز های بیماران در خلال درمان باشد. شرایط عاطفی سودبخش را برای بیماران حفظ نمایند. در سرتاسر درمان، فعالیت های معنی دار و چالش انگیزی برای پیشرفت بیمار ایجاد نمایند.
دیدگاه اجتماعی درباره گفتاردرمانی کودکان
لو ویگوتسکی، روان شناس روسی، به خاطر مطرح کردن دیدگاه اجتماعی درباره یادگیری، معروف شده است. کرافورد هاس فادر ویگوتسکی بر این باور بود که تعاملات اجتماعی بیش از تأثیرات بیولوژیکی و فرهنگی رشد شناخت را شدیداً تحت تأثیر قرار می دهد. ويكوتسكى معتقد بود که، رشد به تعاملات اجتماعی دائمی وابسته است و این تعاملات اجتماعی پایه ای برای رشد شناخت به حساب می آیند. ویگوتسكي عميقاً باور داشت که، زبان پدیده ای اجتماعی و فرهنگی است که عمدتاً در رشد اندیشه دخالت دارد و تحول شناخت شديداً متأثر از محیط فرهنگی و اجتماعی است. ویگوتسکی معتقد بود که، کودکان از دو طریق یاد می گیرند: نخست از طریق تعاملات اجتماعی با اشخاص توانمند تر، در اثر راهنمایی آموزگار یا همسن و سالان به تدریج شخصاً یادگیری خود را بیش از پیش گسترش می دهند. به کارگیری دیدگاه ویگوتسکی در کلاس درس مستلزم این است که، دانش آموزان دور یک میز بنشینند و یا به صورت گروه های کوچک دور چند میز بنشینند، از یکدیگر چیز هایی بیاموزند و با همدیگر تشریک مساعی نمایند. این آموزش به منظور تشویق دانش آموزان به انجام تعامل و همکاری متقابل و افزایش سطح شناخت آن ها طراحی شده است. کاربرد دیدگاه اجتماعی درباره یادگیری، در گفتاردرمانی کودکان منجر به ایجاد شگرد هایی چون توصیف یک چیز یا یک پدیده گفتگو با خود گفتار مقایسه ای، بسط و گسترش یک موضوع و تعمیم، برای درمان اولیه کودک گردیده است. كاربرد گسترده تر دیدگاه اجتماعی درباره یادگیری برای گفتاردرمانی برای کودکان یعنی این که: دست کم بخشی از درمان بیمار در گروه های کوچک انجام شود. برنامه درمانی به گونه ای طراحی شود که افراد همسن و سال الگوی یکدیگر قرار گیرند و با یکدیگر تعامل نمایند و واکنش های یکدیگر را سبک و سنگین کنند.
نتیجه گیری درباره دیدگاههای گفتاردرمانی کودکان
بی گمان، توضیحات مختصر درباره دیدگاه های یادگیری را به این منظور مطرح نکرده ایم تا گستره دیدگاه های ارایه شده را به طور مفصل شرح دهیم. یک عمر بررسی درباره یادگیری، به آسانی در چارچوب چند توضیح مختصر نمی گنجد. با وجود این با تأمل درباره مفاهیم عمده و اساسی ارایه شده در ساختار هر دیدگاه، این امید وجود دارد که گفتاردرمانگر کودک بتواند نوعی برنامه درمانی اجرا نماید که کاملاً انعکاسی از آگاهی نسبت به تأثیرپذیری برنامه های درمانی سنتی و ابداعی از یک یا چند دیدگاه یادگیری باشند. این باور وجود دارد که با یادگیری این دیدگاه ها، مشاور گفتاردرمانی کودکان دلایل منطقی و درک بهتری نسبت به آموزش پیدا کند، ضوابط بهتری در مورد انتظاراتش از درمان پایه ریزی نماید، و رفتار بیمار را با روش کارآمد تری ارزیابی نماید.
در نگاه اولیه، کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم احتمال دارد به دید افراد مبتلا به ناتوانی ذهنی یا اختلالات یکپارچگی حسی یا حتی مشکلات نابینایی یا ناشنوایی دیده شوند که البته احتمال دارد این موارد واقعا وجود داشته باشند و بعداً اختلال اوتیسم را شدید تر کنند. آنچه مهم است این است که تشخیص اوتیسم در کودکان و شناسایی به موقع می تواند پایه و اساسی به منظور انتخاب و ارائه حرفه ای ترین خدمات و تخصصی ترین برنامه های درمانی باشد. برای تشخیص اوتیسم در کودکان از روش هایی همچون آزمایشات ژنتیکی، غربالگری های رشدی، ارزیابی و… استفاده می کنند. کودکی که غربالگری او مثبت شود، حتما مبتلا به اوتیسم نیست. علاوه بر غربالگری، آزمایش های گوناگون دیگری توسط یک تیم پزشکی که از دکتر اوتیسم، روان شناس کودک، گفتاردرمانگر و کاردرمانگر تشکیل شده، انجام می گیرد. دکتر مهدی صابر، بهترین دکتر تشخیص اوتیسم در کودکان، با جمعی از متخصصین حرفه ای، در مرکز تخصصی تشخیص و درمان اوتیسم در دو شعبه فعال در تهران با استفاده از روش هایی همچون کاردرمانی اوتیسم، گفتاردرمانی اوتیسم، رفتاردرمانی اوتیسم و… به درمان علایم اوتیسم کودکان می پردازد.
جهت تماس باکلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقایدکتر صابر (کلینیکتوانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
نقش گفتاردرمانگر ها در تشخیص اوتیسم در کودکان
هسته های اصلی اختلالات طیف اوتیسم شامل موارد زیر می باشد:
آسیب ارتباط کلامی و غیر کلامی
نقص در تعامل اجتماعی
رفتار ها و علایق محدود و تکراری
تشخیص اوتیسم بیشتر به صورت رفتاری می باشد تا این که براساس خصوصیات فیزیولوژیکال باشد. به‌طور ایده آل تشخیص اوتیسم در کودکان توسط تیم تشخیصی که شامل متخصصان مختلف است، صورت می گیرد. تیم شامل: پزشک اطفال، نورولوژیست، روان پزشک، مربی آموزش استثنایی، آسیب شناس گفتار و زبان و کاردرمانگر می باشد. گفتاردرمانگر نقش مهمی را در تشخیص تیمی ایفا می کند زیرا تخصص او در ۲ حیطه از حیطه‌ی اصلی اختلال اوتیسم می باشد؛ یعنی ارتباط و تعامل اجتماعی. معمولاً گفتاردرمانگر ها اولین متخصصینی هستند که وارد عمل می شوند زیرا در مورد مشکلات ارتباط، گفتار و زبان کودک نگرانند. گفتاردرمانگر ها دانش پایه و مهارت بالینی کافی جهت ارزیابی این هسته های نقص را دارند.
علت دشوار بودن تشخیص اوتیسم در کودکان
تشخیص اوتیسم بسیار دشوار است، زیرا به صورت انواع ناتوانی ها نشان داده می شود. از ناتوانی های شدید تا ناتوانی های بسیار خفیف که کودکان مبتلا به آن ها، تقریباً مانند کودکان سالم، مهارت های بسیار بالایی دارند و در نتیجه شناسایی علائم اوتیسم کودکان بسیار دشوار است. آن چه تشخیص اوتیسم در کودکان را پیچیده تر می سازد این است که با تغییر سن، رفتار های این افراد نیز تغییر می کند، علائم اوتیسم کودکان ممکن است با درجات مختلفی از معلولیت ذهنی نشان داده شود و اختلال اوتیسم معمولاً با سایر اختلالات هم رویدادی دارد مثلاً با نقص توجه و بیش‌فعالی و صرع. بیشتر ارزیابی های تشخیص اوتیسم در کودکان از مقیاس های ارزیابی، چک لیست ها، مصاحبه، تکمیل پرسش نامه توسط والدین یا مراقبان کودک تشکیل شده است. افرادی که ممکن است در معرض خطر اوتیسم شناسایی شوند، جهت ارزیابی تشخیصی اوتیسم هدایت می شوند. مقیاس های ارزیابی هم مشابه غربالگری از سن ۱۸ ماهگی شروع می شوند اما برخلاف آن ها تا سنین بزرگسالی هم قابل استفاده هستند. ارزیابی تشخیصی اوتیسم کودکان شامل: مشاهدهی مستقیم کودک، چک لیست، مقیاس ارزیابی و گزارش والدین است که برای غربالگری هم استفاده می شود.
روشهای تشخیص اوتیسم:
تشخیص اختلال طیف اوتیسم (ASD) فرآیندی پیچیده و چندوجهی است که نیازمند همکاری تیمهای تخصصی شامل روانپزشکان، روانشناسان، گفتاردرمانگران و کاردرمانگران است. برخلاف بسیاری از اختلالات پزشکی، هیچ آزمایش خون، تصویربرداری یا تست ژنتیکی قطعی برای تشخیص اوتیسم وجود ندارد. در عوض، تشخیص بر اساس مشاهده رفتارها، ارزیابی مهارتهای ارتباطی-اجتماعی و تحلیل تاریخچه رشدی کودک انجام میشود. در این مقاله، مراحل کلیدی و روشهای معتبر تشخیص اوتیسم را با توجه به جدیدترین پروتکلهای جهانی بررسی میکنیم.
۱. ارزیابی جامع رشدی و رفتاری
اولین گام، بررسی دقیق نقاط عطف رشدی (Developmental Milestones) کودک است. متخصصان با استفاده از پرسشنامههای استانداردشده مانند (M-CHAT (Modified Checklist for Autism in Toddlers)، رفتارهای کودک در حوزههای زیر را بررسی میکنند:
تعامل اجتماعی: تماس چشمی محدود، عدم پاسخ به نام، ناتوانی در اشاره کردن به اشیاء مورد علاقه.
ارتباط: تأخیر در گفتار، استفاده کلیشهای از کلمات، ناتوانی در شروع مکالمه.
رفتارهای تکراری: حرکات یکنواخت (بال زدن دستها)، حساسیت غیرمعمول به صداها یا نور، اصرار بر روتینهای ثابت.
این ارزیابیها معمولاً از ۱۸ ماهگی آغاز میشود، اما در مواردی که علائم شدید باشند، حتی در ۱۲ ماهگی نیز قابل انجام است.
۲. استفاده از ابزارهای تشخیصی استاندارد
دو ابزار طلایی در تشخیص اوتیسم، ADOS-2 (آزمون مشاهده تشخیصی اوتیسم) و ADI-R (مصاحبه تشخیصی اوتیسم) هستند:
ADOS-2: یک آزمون تعاملی نیمهساختاریافته است که در آن کودک طی بازیها و فعالیتهای هدفمند، توسط روانشناس آموزشدیده ارزیابی میشود. این آزمون تواناییهای اجتماعی، ارتباطی و الگوهای رفتاری را در چهار سطح شدت طبقهبندی میکند.
ADI-R: مصاحبهای عمیق با والدین است که تاریخچه رفتاری کودک از دوران نوزادی تاکنون را بررسی میکند. این ابزار بهویژه برای تشخیص موارد خفیف یا افتراق اوتیسم از اختلالات مشابه (مانند اختلال زبان) حیاتی است.
۳. بررسی‌های پزشکی برای رد سایر اختلالات
حدود ۲۰% کودکان مبتلا به اوتیسم، شرایط همزمان پزشکی مانند صرع، اختلالات متابولیک یا ناهنجاریهای ژنتیکی (مانند سندرم ایکس شکننده) دارند. بنابراین، انجام آزمایشهایی مانند EEG، MRI مغز، تستهای شنواییسنجی و پانل ژنتیک بهعنوان بخشی از فرآیند تشخیص توصیه میشود. این مرحله بهویژه زمانی ضرورت مییابد که کودک علائم غیرمعمول (مانند پسرفت ناگهانی مهارتها) نشان دهد.
۴. نقش خانواده و محیط در تشخیص
والدین و مراقبان اصلی، کلیدیترین منابع اطلاعاتی هستند. متخصصان از آنها درباره الگوهای خواب، واکنش به محرکها، تعامل با همسالان و تغییرات رفتاری در محیطهای مختلف سوال میپرسند. برای مثال، کودکی که در خانه رفتارهای تکراری نشان میدهد اما در مهدکودک تعامل طبیعی دارد، ممکن است نیاز به ارزیابی عمیقتری داشته باشد.
۵. تشخیص افتراقی: مرز باریک بین اوتیسم و اختلالات مشابه
تشخیص اوتیسم گاهی با چالشهایی همراه است، زیرا علائم آن با اختلالاتی مانند ADHD، اختلال اضطراب
1-نقش بازیهای کودک در تشخیص اوتیسم چیست؟
پاسخ: کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب بازیهای تخیلی محدود دارند. مثلاً بهجای وانمود کردن به غذا دادن به عروسک، ممکن است ساعت ها اشیا را در ردیف منظم بچینند یا فقط به بخشی از اسباببازی (مثل چرخهای ماشین) توجه کنند. همچنین، تمایل به بازی موازی (بدون تعامل با همسالان) و مقاومت در برابر تغییر قوانین بازی از نشانههای هشداردهنده است.
۷. آیا حساسیت به صدا یا نور همیشه نشاندهنده اوتیسم است؟
خیر. حساسیت حسی میتواند در کودکان بدون اوتیسم نیز دیده شود. اما در اوتیسم، این حساسیت معمولاً شدیدتر و همراه با سایر علائم است. مثلاً کودک ممکن است بهدلیل صدای سشوار دچار حمله اضطرابی شود، همزمان با حرکات تکراری دست و اجتناب از تماس چشمی. برای تشخیص، این رفتارها باید در چارچوب کلی علائم ارزیابی شوند.
اجتماعی یا اختلال پردازش حسی همپوشانی دارد. در چنین مواردی، تیم تشخیصی از ابزارهایی مانند (CARS (Childhood Autism Rating Scale) استفاده میکند که شدت علائم را در مقیاس ۱۵ تا ۶۰ امتیاز میسنجد. نمره بالای ۳۰ معمولاً نشاندهنده اوتیسم است.
سوالات متداول:
سوالات متداول:
1-آیا تست ژنتیک میتواند اوتیسم را به‌طور قطعی تشخیص دهد؟
پاسخ: خیر. تنها در ۱۰-۱۵% موارد، اوتیسم با ناهنجاریهای ژنتیکی مشخص مانند سندرم ایکس شکننده یا موزاییسم کروموزومی همراه است. تستهای ژنتیک مانند «آرایه کاریوتایپ» یا «توالییابی اگزوم» ممکن است به شناسایی این موارد کمک کنند، اما نتیجه منفی، وجود اوتیسم را رد نمیکند. این تستها بیشتر برای بررسی شرایط همزمان یا برنامه‌ریزی خانواده توصیه میشوند.
2- نقش بازیهای کودک در تشخیص اوتیسم چیست؟
پاسخ: کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب بازیهای تخیلی محدود دارند. مثلاً بهجای وانمود کردن به غذا دادن به عروسک، ممکن است ساعت ها اشیا را در ردیف منظم بچینند یا فقط به بخشی از اسباببازی (مثل چرخهای ماشین) توجه کنند. همچنین، تمایل به بازی موازی (بدون تعامل با همسالان) و مقاومت در برابر تغییر قوانین بازی از نشانههای هشداردهنده است.
بیش فعالی و نقص توجه در کودکان یک اختلال رشدی به حساب می آید. بسیاری از والدین با این سوال رو به رو هستند که بیش فعالی یعنی چه؟ تشخیص درست بیش فعالی در کودکان بسیار حائز اهمیت می باشد. نمی توان به هر کودک که فعالیت زیادی دارد برچسب بیش فعالی و نقص توجه را زد. اکثر کودکان بازیگوش هستند و این موضوع بع علت وجود هیجانات و رشد طبیعی کودک می باشد. تشخیص دقیق فقط توسط دکتر متخصص بیش‌فعالی انجام می شود اما بیش فعالی و نقص توجه موضوع متفاوتی است. کودکان بیش فعال اغلب فعالیت های حرکتی زیادی دارند و نسبت به محیط اطراف خود کم توجه هستند به گونه ای که وسایل خود را به کرات گم می کند یا به اجسام پیرامونش برخورد می کند. رفتارهای تکانشگری نظیر از جا پریدن، پرت کردن اجسام و عدم پیشبینی عاقب کار خود از علائم بارز این کودکان می باشد. این کودکان اغلب پرحرف بوده و نمی توانند خود را کنترل کنند و ساکت بنشینند. هنوز به صورت دقیق علت بیش فعالی شناخته نشده است اما عواملی نظیر ساختار مغز، زایمان زودرس، زنتیک و… در بروز این اختلال دخیل هستند. مرکز تشخیص و درمان بیش فعالی دکتر صابر در حیطه درمان بیش فعالی با امکانات فراوانی نظیر کاردرمانی بیش فعالی،گفتاردرمانی بیش فعالی ،بازی درمانی بیش فعالی، رفتاردرمانی، اتاق سنسوری، اتاق تقویت مهارتهای شنیداری، اتاق تاریک توجه بینایی، ماساژ درمانی و… در دو شعبه غرب و شرق تهران مشغول به فعالیت می باشد. همکاری ما با متخصصین روانشناس و روانپزشکان اطفال موجب کاهش استفاده از دارو و بهبود علائم کودکان بیش فعال و نقص توجه گردیده است.
بیش فعالی و مغز کودک
پتانسیل‌های مرتبط با رویداد در کودکان دارای اختلال نقص توجه- بیش‌فعالی نیز استفاده شده است. نقص در حفظ توجه موجب میشود که این کودکان به‌طور آرام و متغیر پاسخ دهند و هنگام ارائه محرک اشتباهات بیشتری مرتکب شوند. نقص در توجه انتخابی سبب میشود کودکان به محرک‌های مربوط پاسخ ندهند. بنابراین، این امر برای ارزیابی بسامد و تأخیر پاسخ به محرکها اهمیت دارد. برای ارزیابی این فرضیه، پتانسیل‌های مرتبط با رویداد، جهت اندازه‌گیری توجه انتخابی و پایدار استفاده شده‌اند. یکی از اجزای توجه پایدار که مکرراً در کودکان دارای اختلال نقص توجه مطالعه شده است، جزء پی‌سه‌بی است. پی‌سه‌بی یک قلة مثبت همراه با یک دورة کمون ۸۰۰-۳۰۰ میلی‌ثانیه با بیشینه‌ای در منطقه‌ی آهیانه‌ای قشر مخ است. چندین مطالعه فراوانی کمتری را روی پی‌سه‌بی در کودکان دارای اختلال نقص توجه- بیش‌فعالی در شرایط کثرت و ندرت تحریک نشان داده‌اند. علاوه بر این، بیماران دارای اختلال یادگیری ریاضی و خواندن بسامد کمتری در این موج دارند. کاهش پی‌سه‌بی آشفتگی‌های شناختی را بیشتر از علائم خاص نقص توجه منعکس میکند.
داروهای محرک که دقت و سرعت قضاوت را بهبود می‌بخشند، فراوانی پی‌سه‌بی را در کودکان دارای اختلال بیش‌فعالی افزایش میدهند. این یافته‌ها در میان کودکان دارای اختلال نقص توجه- بیش‌فعالی خالص و کودکان دارای اختلال نقص توجه- بیش‌فعالی با ویژگی‌های پرخاشگرانه در همۀ گروه‌های سنی نشان داده شده است .
در نقص توجه- بیش‌فعالی فراوانی امواج اِن ۱۲۰۰ کاهش مییابد. در یک تکلیف بازداری‌های موفق، کاهش اِن ۲۰۰ روی قشر پیشانی تحتانی راست قابل ثبت است.
کودکان زیرگروه ترکیبی اختلال نقص توجه- بیش‌فعالی در هنگام بازداری پاسخ، موج اِن ۲۰۰ غیرطبیعی و در هنگام خطاهای پردازش موج پی‌سه‌بی غیرطبیعی دارند. در مقابل، کودکان دارای اختلال خواندن در زمان بازداری پاسخ در مقادیر اِن ۲۰۰ هیچ مشکلی نشان نمی‌دهند ولیکن در امواج پی‌سه‌بی مشکل دارند. بر این اساس مشکل کودکان با اختلال نقص توجه- بیش‌فعالی مشکل در تشخیص اشتباه و پردازش تأخیری اطلاعات شفاهی است (تارویان، نیکولسون و فاوست، ۲۰۰۶؛ پلیزکا، لیوتی و ولدرف، ۲۰۰۰).
پتانسیل رویداد یعنی چه
یکی دیگر از امواج پتانسیل وابسته به رویداد قله منفی غیر انطباقی است. قلة منفی غیرانطباقی که نمایانگر توجه است در کودکان بیش فعال یعنی چه؟، در کودکان و جوانان سالم به دقت مطالعه شده است، کودکان اغلب یاد می‌گیرند به‌طور مناسبی توجه شان را جهت داده و یک پاسخ یا تحریک غیرمرتبط را متوقف کنند. تفاوت‌های مشخصی در تواناییهای جهت دادن به توجه و پردازش اطلاعات که در طول زمان رخ میدهد، وجود دارد، اگرچه حتی کودکان 8-6 ساله وقتی برانگیخته میشوند، میتوانند آشفتگی محرک‌های غیرمرتبط را کنترل کنند. این توانایی تا سن ۱۸ سالگی برای آشفتگی‌های غیرمنتظره به‌طور برجسته‌ای رشد میکند (وزل و شورگر، ۲۰۰۷).
تازگی یک محرک، توجه یک کودک دارای اختلال نقص توجه- بیش‌فعالی را به‌طور موقتی جلب میکند. از آنجایی که موج قله‌ی منفی غیرانطباقی خودکار است، میتواند بهعنوان یک شاخص جهت‌گیری توجه در نظر گرفته شود (وان موریک و همکاران، ۲۰۰۹). در کودکان دارای اختلال نقص توجه- بیش‌فعالی یعنی بسامد اِن دو در مقایسه با کودکان سالم کمتر است. این یافته‌ها نشان میدهند که کودکان دارای اختلال نقص توجه- بیش‌فعالی در توانایی توجه انتخابی، به ویژه زمانی که مجموعه‌ای از محرکها باید نادیده گرفته شوند، ضعیف‌تر هستند. در مقابل وقتی فقط یک هدف ارائه شود و توجه انتخابی خیلی مورد نیاز نباشد این اختلاف‌ها کمتر است، بنابراین جمع‌آوری اطلاعات از محرک‌هایی که آزمودنی باید به یک تکلیف در یک زمان توجه داشته باشد و شرایطی که آزمودنی باید توجهش را تقسیم کند، مهم خواهد بود. بر این اساس کمبودهایی که اغلب کودکان دارای اختلال نقص توجه- بیش‌فعالی در آزمون‌های رفتاری و مهارتهای خودکار نشان میدهند، در نتیجه‌ی نقصان‌های عصبی است.
انواع بیش فعالی و نقص توجه
انواع بیش فعالی و نقص توجه براساس علایم به دو نوع تقسیم می شوند که در زیر به صورت کامل بررسی می کنیم.
1. بیش فعالی و نقص توجه با بی توجهی
در 6 ماه گذشته کودک حداقل 6 مورد ازز علایم ملاک های تشخیصی انجمن روان پزشکی آمریکا را در حیطه نقص توجه کسب کرده باشد. علایم متناسب با سطح رشد کودک نیست و بر روی فعالیت های تحصیلی و شغلی فرد تاثیر مستقیم می گذارد.
از توجه کامل به جزییات درمی ماند یا با بی دقتی تمرینات تحصیلی و فعالیت های شغلی را انجام می دهد.
اغلب در حفظ توجه بروی فعالیت های تحصیلی و فعالیت های تفریحی مشکل دارد.
به نظر می رسد وقتی مستقیما با او صحبت می کنید گوش نمی دهد.
دستورالعمل ها را کامل اجرا نمیکند و نمی تواند تکالیف مدرسه و کارهای معمولی و وظایف خود را در محل کار تکمیل کند. دلیل این موضوع مشکلات رفتاری یا نفهمیدن دستورات نیست.
در سازمان دهی تکالیف وفعالیت ها ناتوان است.
از فعالیت هایی که نیاز به تلاش ذهنی مستمر دارند اجتناب می کند یا با بی میلی انجام می دهد.
اشیاء لازم برای انجام تکالیف یا فعالیت ها را گم می کند، مثل تکالیف درسی، اسباب بازی ها یا وسایل آموزشی
محرک های بیرونی و مزاحم به آسانی پرت می کند.
در فعالیت های روزمره اغلب فراموش کار است.
2. بیش فعالی و نقص توجه با تکانشگری
در 6 ماه گذشته کودک 6 مورد یا بیشتر از علایم ملاک های تشخیصی انجمن روان پزشکی آمریکا را در حیطه بیش فعالی کسب کرده اما علایم نقص توجه وجود ندارد.
مدام روی صندلی تکان می خورد و دست و پایش بی قرار است.
در کلاس درس یا جاهای دیگری که انتظار می رود فرد بنشیند، صندلی را ترک می کد.
اغلب در حال دویدن است یا از در و دیوار بالا می رود.در بزرگسالی این حالت با احساس بی تابی و بی قراری همراه است.
نمی تواند بدون سروصدا راه انداختن به بازی یا فعالیت های تفریحی بپردازد.
اغلب در حال حرکت است و به نظر می رسد موتوری به حرکت وادارش می کند.
اغلب زیاد حرف می زند.
تکانشگری چیست؟
قبل از اینکه سوال تمام شود با عجله جواب میدهد.
اغلب در انتظار کشیدن برای نوبت ناتوان است.
حرف دیگران را قطع کرده یا مداخله می کند، مثلا خود را در مکالمه ها و بازی ها داخل می کند.
شواهد متقنی مبنی بر یک رابطه متقابل بین عوامل وراثتی و محیطی تاثیر گذار بر اختلال بیش فعالی و نقص توجه وجود دارد. این رابطه بر نحوه بروز اختلال بیش فعالی و نقص توجه تاثیر می گذارد.
عوامل خطر ساز محیطی و غیر وراثتی شامل مصرف الکل و سیگار توسط مادر در دوران بارداری، قرار داشتن در معرض میزان بالایی از سرب و عفونت های استرپتوکوکی است.
علائم مشترک بیش فعالی و نقص توجه
اختلالات درونی( اضطراب)
مخالفت پرخاشگرانه و اختلال سلوک
اضطراب، مخالفت پرخاشگرانه و اختلال سلوک
این یافته ها ضرورت تمایز بین زیرمجموعه های مشترک اختلال نقص توجه_بیش فعالی را مشخص می کند. به طور مشخص کودکانی که دچار اضطراب همراه با اختلال نقص توجه_ بیش فعالی هستند بهتر از دیگر گروه ها به روش های درمانی اختلال نقص توجه_ بیش فعالی پاسخ میدهند.این گروه به هر سه روش درمانی( رفتاری، دارویی و کاردرمانی ) پاسخ می دهند.
اختلال نقص توجه- بیش فعالی اساسا یک اختلال تحولی سازوکارهای خود تنظیمی مغز به حساب می آید. و خوشه هایی از کارکردهای شناختی مرتبط به هم را شامل می شود که از این قرار می باشد:
فعال سازی: سازماندهی، اولویت بندی و فعال سازی برای کار
تمرکز: تمرکز کردن، استمرار بخشیدن و انتقال توجه به کارها
تلاش: نظم بخشیدن به هشدار، استمرار بخشیدن به تلاش وسرعت پردازش
هیجان: مدیریت ناکامی ها و نظم بخشی به هیجان ها
حافظه: بهره گیری از حافظه کاری و دستیابی به یادآوری
کارکرد یا عمل: نظارت کردن و خود- نظم بخشیدن به عمل
این کارکرد ها در جنبه های متعدد زندگی روزانه فرد حائز اهمیت هستند. کارکرد های اجرایی از تعامل و وابستگی متقابل برخوردار هستند و در تمام کودکان دچار اختلال نقص توجه- بیش فعالی جزء اساس و جوهر اختلال می باشند.
در کودکان اختلال نقص توجه- بیش فعالی تکانشگری ناشی از نقص در مهار، کنترل رفتار و خود تنظیمی است. ناکارآمدی عملکرد های اجرایی، موجب راهبرد های ضعیف در حل مساله، ضعف در سازماندهی مهارت ها و حافظه ضعیف می شود که شاخص کودکان دارای اختلال نقص توجه- بیش فعالی است.
مشکلات توجه در بیش فعالی چیست؟
توجه پایدار توانایی حفظ توجه و یا توانایی حفظ یک پاسخ رفتاری برای یک فعالیت مداوم و مستمر است. گوش به زنگی اصطلاحی است که اغلب برای توصیف این نوع توجه به کار می‌رود. کودکان دارای اختلال نقص توجه – بیش فعالی مشکلاتی در توجه پایدار دارند. در صورتی که در کودکان دارای اختلال نقص توجه، توجه انتخابی نارسا است. تفاوت های بارزی بین انواع زیر ریخت های اختلال نقص توجه – بیش فعالی در کنترل تکانه نیز وجود دارد. کودکان نوع نقص توجه همانند نوع ترکیبی، در بخش ابتدایی تکلیف تحت تمایلات آنی خود هستند. با این حال کودکان دارای نوع نقص توجه به تدریج پیشرفت قابل ملاحظه ای از خود نشان میدهند. در حالی که در نوع ترکیبی این تکانشگری کاهش نمی یابد. بر این اساس کودکان دارای نوع نقص توجه، به پردازش کندتر دارند و مشکلاتشان در توجه انتخابی بیشتر است. بارکلی تفاوت های میان انواع زیرمجموعه‌های اختلال نقص توجه – بیش فعالی را در انواع مختلف توجه ارائه داد که بدین ترتیب است : در نوع ترکیبی، قدرت توجه پایدار پایین بوده اما در صورتی که محرک جدید باشد، این قدر تقویت میشود. در نوع بی توجهی مشکلاتی در توجه متمرکز دیده میشود اما به نظر می‌رسد نقص توجه بیشتر در نتیجه یک اختلال شناختی است.
سوالات متداول:
1- آیا کودکان بیش‌فعال همیشه پرانرژی و شلوغ هستند؟
نه لزوماً. برخی کودکان با ADHD ممکن است بیش‌فعالی و بی‌قراری نشان دهند، اما برخی دیگر، به ویژه دختران، بیشتر علائم نقص توجه مانند حواس‌پرتی و رویاپردازی دارند. این تفاوت‌ها باعث میشود تشخیص ADHD در برخی کودکان دشوارتر باشد.
2-آیا بازیهای ویدیویی بر علائم بیش‌فعالی تأثیر دارند؟
بازیهای ویدیویی میتوانند علائم بیش‌فعالی را تشدید کنند، به ویژه اگر کودک زمان زیادی را صرف این بازیها کند. این بازیها ممکن است باعث افزایش حواس‌پرتی و کاهش تمرکز شوند. محدود کردن زمان استفاده از وسایل الکترونیکی و تشویق به فعالیتهای فیزیکی میتواند مفید باشد.
هر کودک با سرعت منحصر به فرد خود مسیر رشدش را طی می کند و محدوده رشد طبیعی بسیار وسیع می باشد. تشخیص نشانه های تاخیر در رشد می تواند به تشخیص به موقع و درمان آن کمک کند. کمتر از نیمی از کودکان مبتلا به اختلال که دچار تاخیر در رشد یا تاخیر در تکلم هستند، قبل از شروع سن مدرسه تشخیص داده می شوند. انواع مختلفی از تاخیر در رشد کودکان وجود دارد از جمله تاخیر در زبان و کلام، تاخیر در مهارت های حرکتی، تاخیر در مهارت های اجتماعی و… . یکی از علل شایع تاخیر در تکلم و درک پایین کودک در مسیر طبیعی رشد و تکامل کودک، اوتیسم می باشد که باید به سرعت شناسایی و درمان شود، البته علل دیگر نظیر مشکلات ژنتیکی، وراثتی و ساختاری نیز موجب تاخیر در تکلم کودک می شوند که باید بررسی و درمان گرددند. کلینیک تخصصی توانبخشی دکتر صابر، بهترین مرکز گفتاردرمانی اوتیسم در تهران، با استفاده از روش هایی همچون گفتاردرمانی اوتیسم، گفتاردرمانی برای درک پایین کودک ، رفتاردرمانی، کاردرمانی درکی حرکتی و… به درمان درک پایین کودک می پردازد.
آپراکسی غیرکلامی
آپراکسی دهانی غیر کلامی به مشکل در تقلید یا توالی قصدمند حرکات دهانی که ربطی به گفتار ندارد، اشاره دارد مثل درهم کشیدن لب ها یا لیس زدن لب ها. کودکان با این اختلالات اغلب در مهارت های تقلیدی آسیب دیده اند. برخی گفتاردرمانان برای درک پایین کودک معتقدند که آپراکسی یک اختلال در برنامه ریزی حرکتی است، آپراکسی یک درماندگی برای بسیاری از کودکان جهت رشد گفتار محسوب می شود اما هنوز در مورد آن بحث وجود دارد. آپراکسی در کودکان به آسیب در توانایی برنامه ریزی و اجرای حرکات در غیبت مشکلات حرکتی اشاره دارد. این اختلال در کودکان با مشکل در توالی صدا های گفتاری، گروه بندی و کاهش قابلیت فهم، خیشومی شدگی، موقعیت یابی های خاموش، خطا های غیر ثابت و غیر نرمال مرتبط است.
درک پایین کودک در زبان
علاوه بر مشکلات زبان بیانی، اغلب مشکلات زبان درکی هم در کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم وجود دارد. پیگیری جنبه های زبان درکی ممکن است به فهم درون داد زبانی و مقاصد ارتباطی کمک کند:
کاهش پاسخ به گفتار دیگران (نمی تواند به نام خودش واکنش نشان دهد)
پیگیری دستورات ساده
مشکل در، تفسیر سرنخ های غیر کلامی مثل ژست ها، حالات چهره ای و سرنخ های فرازبانی مثل تن صدا
مشکلات درک زبان در سطوح بعدی زبانی هم ادامه دارد. در واقع درک می تواند بیشتر از بیان در میان کودکان با اختلال که کلام دارند، آسیب دیده باشد. درک زبان مبهم (استعاره ای) شامل ضرب المثل، جوک، تشبیه و استعاره می تواند چالش بزرگی برای کودکان مبتلا به اوتیسم باشد زیرا در این اشکال، ارتباط خیلی کمی بین شکل و معنا یشان وجود دارد. این کودکان در پذیرش این که کلمه ای می تواند معانی چندگانه ای داشته باشند، دچار مشکل اند.
راهنمایی هایی برای ارزیابی اوتیسم و درک پایین کودک
برای کودکان مبتلا به اوتیسم که در مرحله قبل از قصدمندی یا پیش زبانی هستند، گفتاردرمانی می تواند استفاده کودک از پاسخ های غیر زبانی مثل توجه به شیء اشاره شده و پیروی از دستورات مستقیم ساده را بررسی کند.
در مرحله کلمات ابتدایی، کودک باید سوالات Wh و ترکیب کلمات را متوجه شود.
در مرحله ترکیب کلمه و جمله کودک باید گفته ها را با تکیه کمتر بر استراتژی های پاسخ غیر کلامی متوجه شود.
در سطح زبانی، گفتاردرمانی برای درک پایین کودک باید توانایی کودک را در تفسیر و یکپارچه سازی سرنخ های غیر کلامی مثل ژست و بیانات چهره ای و سرنخ های فرازبانی مثل تن صدا ارزیابی کند.
پائول پیشنهاد می کند که پیگیری حیطه ها برای ارزیابی درک کودکان در مرحله زبانی پیشرفته برای کودکان دارای کلام و اوتیسم سطح بالا، شامل موارد زیر باشد:
-فهم زبان غیر مستقیم شامل اصطلاحات، جوک، استعاره و کلمات با معانی چندگانه
-فهم زبانی که شامل اطلاعات ارجاع شده است علاوه بر آن چـه کـه بـه صـورت صریح بیان می شود
مشکلات رفتاری با عملکرد های کمتر از حد طبیعی مغز همراه هستند. دکتر اختلال رفتاری کودکان باید بداند که آیا مشکلات اختلال رفتاری کودکان انتخابی آگاهانه است یا مشکل در عملکرد نادرست و ناآگاه مغز است؟ به عبارت دیگر، آیا کودک نمی خواهد تکلیف مربوطه را انجام دهد یا نمی تواند؟ توانایی های شناختی به شدت با یادگیری و رفتار هایی مانند پیروی از درخواست دیگران و اجرای مؤثر کار های روزانه مرتبط است. طبیعت این ناتوانی می تواند برای والدین، معلمان و همسالان کودک آزار دهنده باشد. اولین گام در برخورد با اختلالات رفتاری کودکان، درک این مفهوم است که مشکلات رفتاری ناشی از نقص در کارکرد های شناختی مغز است. هر چند این باور برای رفتار درمانگران بدیهی است، ولی گاهی نزد خود درمانگران نیز مغفول می ماند. دکتر اختلال رفتاری کودکان باید این باور را به خانواده و معلم نیز انتقال دهد. یک مسأله دیگر این که مغزی دانستن ریشة اختلال رفتاری کودکان، در خانواده و حتى متأسفانه گاهی در رفتار درمانی این تصور را ایجاد می نماید که نمی توان برای این آسیب کاری انجام داد. خاستگاه این تفکر نیز اصول عدم زایش و ترمیم سلول های مغزی پس از تولد است. هر چند که این اصول تا حدی غیر قابل انکار هستند اما موضوع دیگری در این بین باید در نظر گرفته شود و آن این که نرون های مغزی خاصیت هم توانی دارند و می توانند عملکرد سلول های آسیب دیده مجاور را بر عهده گیرند. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر تحت نظر بهترین دکتر اختلال رفتاری کودکان به انجام خدمات متنوع رفتار درمانی و بازی درمانی و گفتاردرمانی جهت درمان مشکلات رفتاری کودک همچون بهترین رفتار درمانی کودکان و کاردرمانی کودکان می پردازد.
والدین، معلمان، دکتر اختلال رفتاری کودکان و دیگر کسانی که با کودکان با اختلال رفتاری سر و کار دارند باید دقت کنند که موجب تشدید اختلال رفتاری و یا واکنش های آگاهانه مثل تنبلی، بی انگیزگی، بی حوصلگی، بی مسئولیتی یا لجبازی نشوند. در مقابل، این موضوع باید درک شود که رفتار هایی که آن ها مشاهده می کنند، ناشی از مشکلاتی است که ریشه در عملکرد مغز دارد و حالت مغزی ای که در کودک وجود دارد، به احتمال خیلی زیاد یک انتخاب آگاهانه نیست و تغییر سریع حالت مغزی کودک به احتمالی قوی تر در گرو مهارت های آگاهانه کنترل شده کودک نیست. درک این موضوع خصوصاً زمانی بسیار سخت است که دستور درونی و بیرونی رفتار متفاوت است. در این موقعیت ها، خیلی طبیعی به نظر می آید که عدم اجرای یک رفتار در لحظه درخواست به سمت بی مسئولیتی، بی حوصلگی، خشونت منفعلانه یا سرکشی واضح هدایت شود. اولین کلید اصلی که در درک صحيح اختلال رفتاری کودکان ضروری است، اجتناب از چنین واکنش های منفی است. با درکی بهتر از طبیعت اختلال رفتاری این اختلالات می توانند به وضوح در چارچوب مشکلات عصب شناختی تبیین شوند و سپس، این الگو می تواند برای مداخله نیز در نظر گرفته شود. در اینجا هدفی دوگانه وجود دارد: اول، کمک کردن به والدین و متخصصین تا طبیعت این کمبود را درک کنند و دوم این که از طریق مداخله صحیح، بتوان به کودک یا نوجوان در تغییر رفتار از منفی به مثبت کمک کرد.
عملکرد مغز و بررسی دکتر اختلالات رفتاری کودکان
عملکرد مغز می تواند از طریق مداخله تغییر کند. سؤال این است آیا عملکرد مغز که ضعیف تر از حالت بهینه و همراه با اختلال رفتاری است، یک شرایط غیر قابل تغییر است؟ آیا این موضوع نتیجه تخریب همیشگی شبکه های نرونی است یا شرایط قابل تغییری است که به دلیل استفاده نکردن یا تحول نیافتن شبکه های نرونی به وجود آمده است؟ در صورت نبود سند کافی برای این که کودک با تخریب مغزی شدید یا صدمة جدی به مغز متولد شده است، بهتر است دکتر اختلال رفتاری کودکان این طور در نظر بگیرد که کودک ظرفیت نرونی برای تغییر عملکرد نرونی موجود مغز را دارد. نکته مهم این است که تغییرات درونی ممکن است کودک را قادر به ایجاد ظرفیت درونی خود خواسته برای تغییر کند. درک این موضوع که “تغییر امکان پذیر است” کلید دوم و مهم درک صحیح اختلال رفتاری کودکان است. این باور دکتر اختلالات رفتاری کودکان را قادر می کند تا یک برنامه مداخله ای طراحی کنند که هدف آن تغییرات مثبت باشد و جایگزین هدف ساده ای که فقط سازگاری عملکرد را دنبال می کند گردد. اگرچه در طی زمان، ممکن است به علت عدم پیشرفت به سمت اهداف مثبت، لازم باشد راهبرد های سازگاری رفتاری به کار گرفته شوند.
نقش توانبخشی شناختی در اختلال رفتاری
به گفته متخصصین اختلالات رفتاری کودکان توانبخشی شناختی بر موضوع ماهیت شکل پذیر مغز استوار است. به خوبی آگاهیم که مغز در پاسخ به تجربه یا تحریک محیطی تغییر می کند. مطالعات گوناگون اثر محیط خانوادگی / تحصیلی را بر بسیاری از مهارت های شناختی از قبیل توجه، کارکرد اجرایی، حافظه کاری، هوش و هم چنین کارکرد و ساختار شبکه های مغزی مربوط به آن ها نشان داده اند. تمامی این مهارت ها در یادگیری مدرسه حیاتی تلقی می شوند و آسیب پذیری آن ها، در فقر محیطی، احتمالاً تبیین کننده ارتباط قدرتمند بین وضعیت اقتصادی – اجتماعی ضعیف و بازده تحصیلی پایین کودکان است. شواهد حاکی از آن است که عوامل متعددی در سبک زندگی، همانند ورزش، خواب، قرار گرفتن در طبیعت، مداخله و آموزش، منجر به تغییرات ساختاری و کارکردی در مغز می شوند که تحول را تسریع و فرایند های شناختی را بهبود می دهند.
مغز تقویت پذیر و اختلال رفتاری کودکان
مداخله ها توسط دکتر اختلالات رفتاری می توانند عملکرد های مغزی سالم را فعال کنند. حال سؤال مهمی که باید پرسیده شود این است: آیا مشکلات عملکردی مشاهده شده، نتیجه بد استفاده کردن از ظرفیت های نرونی تحول یافته است یا نتیجه تأخیر در تحول طبیعی شبکة نرونی؟ اگر این مشکلات نتیجه بد استفاده کردن از ظرفیت های نرونی باشد، مداخله باید متمرکز بر تغییر رفتاری مثبت، به کودک بیاموزد، آگاهانه یا ناآگاهانه، چگونه شبکه های نرونی را برای دستیابی به اهداف مثبت فعال کند. در این موقعیت، مقدار و درجة پیشرفت به سوی اهداف مثبت به عوامل زمینه‌ای دیگر، مثل سطح عملکرد های شناختی دیگر، محدود خواهد شد. سومین کلید مهم برای درک صحیح مسأله این موضوع است که کودک می تواند آموزش داده شود که چطور به ساز و کار های درونی، برای قاعده بخشیدن به رفتار خود برای دستیابی به اهداف رفتاری مثبت دست پیدا کند. اگر مشکل مربوط به تأخیر در تحول طبیعی شبکة نرونی درگیر در عملکرد باشد، پیشرفت به سوی اهداف مثبت، نسبت به آنچه که انتظار می رود، کندتر و با دوام کمتری است. البته این سؤال مهم نمی تواند در شروع مداخله به وضوح پاسخ داده شود، بلکه پاسخ به این سؤال در یک بازه زمانی بر اساس طبیعت پاسخی دهد، مشخص می شود. اگر مداخله ها در طی زمان نتیجه ای پایین تر از حد دلخواه بگیرد که کودک به مداخله می دهد، تأخیر در پیشرفت محتمل تر است البته کند بودن احتمالی روند پیشرفت نیازمند صبوری و امید است. گرچه همین طور که زمان می گذرد عدم پیشرفت ممکن است ما را به این نتیجه برساند که کودک قادر به توسعة ظرفیت های خود قاعده مندی نیست اما در صورت نبودن مستندات فیزیکی مشخص در مورد اختلال رفتاری کودکان بهترین کار این است که یک دیدگاه مثبت داشته باشیم و به راه خود ادامه دهیم و به تشویق کردن کودک و کمک کردن به او برای کار کردن در جهت اهداف تغییر مثبت ادامه دهیم.
علائم اوتیسم در کودکان و نوزادان در یک زمان بروز نمی کند. ممکن است نوزادی در 6 ماهگی علائم اوتیسم را بروز دهدو کودک دیگری علائم اوتیسم را در یکسالگی نشان دهد . بعضی از علایم واضح هستند مانند عدم برقراری ارتباط چشمی مناسب، عدم واکنش کودک به نام خود و رفتارهای تکراری در دست ها. پزشک متخصص اطفال شاید در اولین ارزیابی ها متوجه علائم اوتیسم در کودک نشود اما دکتر اوتیسم با بررسی دقیق علائم و تاریخچه کودک می تواند تشخیص دقیق تری دهد. زمانی که علایم اوتیسم در نوزادی بروز کند تشخیص زودهنگام به درمانگران و والدین کمک می کند تا روند درمان را سریعتر آغاز کرده و با استفاده از کاردرمانی اوتیسم، گفتاردرمانی و رفتاردرمانی کودکان اوتیسم را درمان نمایند. مرکز درمان اوتیسم دکتر صابر در زمینه تشخیص علائم اوتیسم و درمان تخصصی آن با در اختیار داشتن تیم متخصص و با تجربه در دو شعبه غرب و شرق تهران مشغول به فعالیت می باشند.
بیشتر ارزیابی های استاندارد شده ی سنتی میتواند جهت ارزیابی برخی کودکان طیف اتیسم مفید باشد به خصوص آنهایی که عملکرد بالا دارند به هر حال ارزیابگر ممکن است به اصلاح تستهای رسمی نیاز داشته باشد. این تغییرات و اصلاحات شامل تشویق، تغییر آیتمها برای حفظ علاقه ی کودک، تکرار آیتمها، دستورالعمل دادن و فراهم آوردن سرنخهای اضافی برای جلوگیری از شکست کودک می باشد. به عبارتی زمانی که کودک آیتمها را متوجه نمیشود راهنمایی هایی اضافه میشود ولی در نهایت در نتایج گزارش به آنها اشاره می شود. بیشتر تستهای استاندارد ممکن است روی صرف و نحو زبان تمرکز کنند تا این که بر مشکلات کاربرد شناختی زبان که از جمله مشکلات غالب است، متمرکز باشند، در انتخاب تستهای رسمی کاردرمانگر مقیاسهایی که کاربرد شناختی را هم در نظر بگیرد احتیاج دارد که این تستها میتواند شامل بخشی از ارزیابی زبان – ارتباط درکی باشد. این تستها بیشتر هنجار مرجع اند و دامنه ی سنی آنها از نوزادی تا بزرگسالی را در بر میگیرد. ارزیابی کودکی که در مرحله ی preintentional) ) مرحله ی پیش از ارتباط هدفمند است باید شامل آزمایش اهداف شناختی – اجتماعی، تعامل دو جانبه و توجه مشترک، مشارکت موثر، تقلید و قصدمندی باشد.
اوتیسم زیر یکسال
اهداف اجتماعی – شناختی ارتباط و زبان
تواناییهای اجتماعی و شناختی، ارتباط شفاهی و سواد آموزی را پشتیبانی میکند.
تعامل دوجانبه و مشارکت موثر
در طول ۶-۸ ماهگی کودک رفتارهای متنوعی را نشان میدهد، مثلا نگاه خیره، گریه کردن لمس کردن و لبخند زدن.
کودک با این رفتارها قصدمندی برای ارتباط ندارد ولی پاسخ بزرگسالان به آنها باعث ایجاد هدفمندی میشود. در مراحل اولیه ی پیش قصدمندی ارتباط، کودک مبتلا به اوتیسم مشکلاتی را تعامل دو جانبه مثل کودکان طبیعی دارد اما این توانایی در کودکان طبیعی در مرحله پیش کلامی، برای رشد مهارتهای اجتماعی در کودکان عملکردی می شود.
جنبه های تعامل دوجانبه در اختلالات طیف اوتیسم
احساسات یکنواخت و خودداری از نگاه خیره
تمایل برای تنها بودن
مشکل با درگیر شدن در تعامل
مشکل در پاسخ به درونداد زبانی (برخی شواهد پیشنهاد میکند که کودکان خیلی کوچک مبتلا به اوتیسم صدای مادر را جهت یابی میکنند ولی توجهی به گفتاری که متوجه آنهاست نمیکنند)
کیفیت و تکرار این رفتارهای اجتماعی بهترین ارزیابی است که از طریق مشاهدهی تعامل کودک با دیگران قابل بررسی است.
توجه مشترک
در طول نیمه ی دوم اولین سال زندگی، به طور طبیعی کودک از ترکیب ژست، صداسازی و نگاه خیره استفاده میکند. یک نکته ی چالش برانگیز ارتباط در کودکان اتیسم این است که در طول مرحله ی پیش زبانی از توجه مشترک استفاده نمایند توجه مشترک به جهت یابی و توجه به شریک اجتماعی احتیاج دارد و سپس جلب توجه فرد مقابل به شی مورد علاقه برای به اشتراک گذاری تجربه.
ارزیابگر باید به مواردی توجه کند:
آغاز توجه مشترک با دیگران (نشان دادن چیزی به والدین یا ارزیابگر)
پاسخ به پیشنهاد دیگری برای توجه مشترک (دنبال کردن اشاره ی ارزیابگر به چیزی)
توجه به ارجاعات اجتماعی (کردن حالات چهرهای ارزیابگر در موقعیت های نامطمئن اجتماعی)
قصد مندی
قصد مندی برای ارتباط معمولاً در سال اول زندگی رشد میکند (حدود سن 7 – 8 ماهگی)
تقلید
کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً در تقلید کارهایی مثل دست زدن آسیبهای را نشان میدهند. کودکان مبتلا به اوتیسم در تقلید حرکات oral-motor نیز دچار مشکلاند.
اخذ یک نمونه میتواند جهت فهم نقاط ضعف و قوت کلام کودکان مبتلا به اختلالات طیف اتیسم که به ارتباط هدفمند دست مییابند مفید باشد.
شکل زبان رمز زبان است که با محتوا و کاربرد تعامل دارد. محتوای زبان به ایده هایی که از طریق زبان بیان میشوند اشاره دارد و شامل عملکرد و بافت زبان میشود. از دیگر علایم اوتیسم درک پایین کودک می باشد. ارزیابی درک زبان و گفتار در کودکان اوتیسم که دارای کلام هستند باید شامل ارزیابی جنبه های مختلف زبان به ویژه کاربرد شناختی زبان باشد (استفاده از زبان در بافت ارتباط) جنبه های واج شناختی و آواشناختی (به خصوص واحدهای زیر زنجیرهای و پروزودی) و تولید، استفاده ی غیر معمول از شکل زبان مثل اکولیلیا و یا وارونه سازی ضمیر نیز باید بررسی گردد. جنبه های دیگر زبان شامل شكل، محتوا، (ارتباطات معنایی و صرفی – نحوی)، محاوره، روایت کردن زبان درکی و بازی میباشد.
گفتاردرمان ابتدا بر روی زبان و ارتباط کودک تمرکز می کند و بنابراین متخصصان دیگر میتوانند اطلاعات با ارزشی را در ارتباط با مشکلات اجتماعی، آسیب حرکتی، مشکلات حسی، آسیب شنوایی، ناتوانی شناختی و مسایل پزشکی مثل تشنج فراهم آورند.
الگوهای رشد واژگانی و پارامترهای محتوای زبانی
معمولا کودکان در حال رشد شروع به فهمیدن و استفاده کردن از اولین کلماتشان در بافت زندگی روزمره شان میکنند و ارتباطات نمادین خود را گسترش میدهند. اولین کلمات یکی از جنبه های محتوای زبانی هستند و معنا و تصوری است که از طریق زبان دریافت می شود رشد واژگانی در کودکان مبتلا به اتیسم ممکن است این خصوصیات را داشته باشد:
الگوهای غیر معمول رشد شامل تاخیر در اولین کلمات / توقف رشد یا پسرفت پس از اکتساب اولیه
انواع مشابه کلمات در مراحل اولیهی واژگانی رشد میکند
دفع کلماتی که انتزاعی هستند مثل /دانستن فکر کردن و کلماتی که احساسات را منتقل میکنند
تعامل محتوا و شکل زبان
گفته های کودک مبتلا به اوتیسم معمولا به لحاظ گرامری صحیح هستند زبان کودک مبتلا شاید باید به لحاظ جنبه های صرفی – نحوی بررسی شود:
نوع ساختارهای خودانگیخته استفاده شده و تنوع کلمات بیان شده توسط آنها
استفادهی کودک از تکواژهای دستوری
برای همه ی جنبه های شکل و محتوای زبان همه ی آن چیزهایی که به دست آورده شده اند یا از دست رفته اند باید در نظر گرفته شود.
پارامترهای زبان از طریق نمونه ی طبیعی زبان بهتر ارزیابی میشوند.
استفاده از کاربردشناسی زبان
مشکل در استفاده از زبان یکی از علائم بارز کودکان مبتلا به اوتیسم است همچنین در آن دسته از کودکان مبتلا که کلام دارند، نقص در محاوره و داستان گویی وجود دارد.
مشکلات حسی
بیش حسی یا کم حسی از دیگر علائم کودکان اوتیسم می باشد که منجر به بی قراری و پرخاشگری در کودک می گردد. والدین متوجه این مشکل نمی شوند و دائم از گریه های زیاد کودک شکایت می کنند.
مقاومت به تغییر محیط
کودک اوتیسم به علت مشکلات حسی از تغییر در محیط زندگی اش فراری است. او نمی تواند محیطه های پرسرو صدا یا نور مستقیم آفتاب را تحمل کند. یا از وزش باد و حرکت موهایش در باد اجتناب می کند.
مشکلات جسمی حرکتی
به علت مشکلات درکی حرکتی بسیاری از کودکان اوتیسم هماهنگی حرکتی ضعیفی دارند و در حس عمقی و لمس دچار اختلال می باشند همچنین ترس از ارتفاع در انان شایع است.
هرچند با شدت و ضعف متفاوت، اما ترس از حمام در کودکان معمولا شایع است. گاها اثرات این ترس تا نوجوانی و حتی بزرگسالی فرد ادامه پیدا می کند و مشکلات حسی را به وجود می آورد. رشد مغز کودکان نوپا در نواحی حسی-حرکتی خیلی بیشتر از مناطق دیگر مغز می باشد. این موضوع موجب حساسیت کودکان نسبت به تحریک محیطی و از جمله حمام می شود. برخی از علل ترس از حمام در کودکان عبارت اند از: ترس از ورود شامپو به چشم و سوختن چشم، عدم جذابیت حمام برای کودک، زمان حمام نامناسب، ترس از کف و… اما گاهی اختلالاتی نیز موجب به وجود آمدن این مشکل می شوند. برای مثال اختلال پردازش حسی، بیش حسی و اوتیسم. کودک با اختلال پردازش حسی حواس را به صورت متفاوتی درک می کند و این موضوع باعث به هم ریختگی، ترس و بی قراری کودک می گردد. محیط حمام، صدا های داخل حمام، خیس شدن و غوطه ور شدن در آب همگی برای کودک آزاردهنده است و موجب گریه های شدید کودک می گردد. هرچند مواجهه با این مشکل سبب اضافه شدن باری بر دوش شما می شود، اما درمان بچه ای که حمام نمی رود باید با همدلی و درک حساسیت های کودک همراه باشد. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر تحت نظر بهترین دکتر تشخیص اختلالات حسی در کودکان، به درمان اختلالات حسی کودکان می پردازد و علل ترس از حمام در کودکان را بررسی کرده تا با کاردرمانی حسی آن را بهبود بخشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
نکاتی برای درمان بچه ای که حمام نمی رود
برای بهینه سازی، ایمنی و جذاب بودن زمان استحمام این راهکار ها را آزمایش کنید:
برای پیشگیری از سوختگی های خطرناک، دمای آبگرمکن را روی درجه کم ۵۰-۴۵ تنظیم نمایید.
برای سهولت استفاده با یک دست، صابون مایع بچه را در یک جا صابونی تمیز تلمبه ای بریزید.
حوله های کوچک متعدد در دسترس داشته باشید – هر چه بیشتر بهتر علاوه بر حوله ای که برای شستن مورد استفاده قرار می دهید برای گرم نگه داشتن نوزاد چندتایی را روی بدن او پهن کنید. چنانچه فرزند بزرگ تری دارید حوله کوچکی در اختیار او قرار دهید تا آن را با آب خیس کند و روی شکم نوزاد بچکاند. پاداش شما ممکن است خنده های دسته جمعی تان باشد.
نوزاد را با ضربان ملایم نوازش کننده دست خشک کنید. از مالیدن حوله به بدن او خودداری کنید؛ زیرا این کار ممکن است به پوست لطیف نوزاد صدمه بزند.
حوله ها را روی رادیاتور شوفاژ یا وسایلی از این قبیل گرم کنید – نوزاد گرمای مطبوع آن ها را بسیار دوست خواهد داشت.
ظرفشویی آشپزخانه، در صورتی که دارای شیر و لوله متحرک باشد و تمام ظرف ها شسته شده باشند، محلی بسیار مناسب برای استحمام نوزاد است.
به کمر خود فشار نیاورید. وان یا لگن استحمام نوزاد را روی سطح کابینت بگذارید.
کودک را در وان یا لگن مخصوص یا ظرفشویی خوب جاسازی کنید تا احتمال سُرخوردن و لغزیدن او کاهش یابد. قبل از قرار دادن نوزاد در آب یک حوله مخصوص و یا اسفنج زیرانداز کف لگن یا ظرفشویی پهن کنید.
زمانی که نوزاد آماده انتقال از وان بچه به وان بزرگ است، کار را با چند بار قرار دادن وان یا تشت بچه درون وان بزرگ شروع کنید، تا او را به این جابه جایی عادت دهید.
همراه با کودک استحمام کنید. شما به هر حال خیس خواهید شد؛ پس بهتر که به کمرتان فشار کمتری وارد آورید.
یک سرلوله آبپاش را به شیروان متصل کنید و برای آبکشی کودک مورد استفاده قرار دهید، این نوع سرلوله، شستن موی کودک را بسیار آسان می سازد.
وان حمام بچه
هنگامی که کودک تان می تواند بدون تکیه دادن به جایی، قرص و محکم در جای خود بنشیند (حدوداً بعد از شش ماهگی) آماده استفاده از وان حمام است. شاید در بعضی فروشگاه های لوازم کودک، صندلی یا حلقه مخصوص حمام برای این مرحله از سن کودک را دیده باشید. این وسایل کمک فوق العاده ای برای کودک هستند ولی احتمالاً ارزش تهیه را ندارند. کودک مدت زیادی از این وسایل استفاده نخواهد کرد زیرا به محض آنکه شروع به خزیدن کند، آرام نخواهد نشست. صندلی یا حلقه حمام ممکن است اعتماد به نفس کاذبی برای شما ایجاد کند. حتی زمانی که او حلقه یا روی صندلی نشسته است فاصله شما از او نباید بیش از دسترس تان باشد. این وسایل از کله پا شدن و به زیر آب رفتن کودک پیشگیری نمی کنند. بهترین روش شاید همراه کودک به داخل وان رفتن و ثابت نگه داشتن او با دو پاست. این روش، یک متد دو نفره است. نفر اول وارد وان می شود و نفر دوم نوزاد را در اختیار او قرار می دهد (هنگام خارج کردن کودک از وان، عکس این روند انجام می شود). از آنجا که اسفنج یا حوله پهن شده در کف وان بطور عادی از جای خود حرکت می کند اگر به نظر می رسد کودک نشستن روی سطح سخت وان را دوست ندارد، یک زیرپایی ضدلغزش تهیه کنید. این نوع زیرپایی ها نرم تر و در عین حال ایمن تر هستند.
بازی درمانی برای کم شدن ترس کودکان
در این مرحله کودک به اسباب بازی های حمام علاقه مند خواهد بود، اما سعی کنید از نوع ساده تهیه شوند چند شیء شناور و یک فنجان برای آب بازی کافی است.
لیف اسفنجی، حوله کوچک (اسباب بازی های حمام را در حوله بپیچید و به کودک بدهید تا در ضمن بازی، حوله را از دور آن باز کند).
کتاب پلاستیکی شناور
بطری آبفشان
اردک پلاستیکی، قایق و عروسک
بطری های پر شامپو، نرم کننده و هر چیز غیر اسباب بازی دیگر
دیگر خواهر و برادران
روش دفع پوسته های شوره مانند کودکان
هنگام شستن سر نوزاد ممکن است پوسته های ضخیم زردرنگی روی پوست سر او مشاهده کنید. این پوسته ها با وجود اینکه بسیار نامطبوع به نظر می رسند بی خطر هستند. می توانید بگذارید خود به خود بریزند یا برای رهایی از آن ها روش زیر را به کار ببرید:
پوست سر کودک را با روغن زیتون یا روغن بچه ماساژ دهید و بگذارید این روغن چند ساعت روی سر خیس بخورد. سپس با برس موی بچه مسواک نرم یا برس نرم ناخن و به دنبال آن شست و شوی سر با شامپوی ضد شوره پوسته ها را بشویید. برای کنده شدن این پوسته ها باید کمی روی پوست سر فشار وارد آورید و نگران صدمه دیدن کودک نباشید.
سوالات متداول:
1- چرا بعضی کودکان از رفتن به حمام امتناع میکنند؟
ترس از آب، حساسیت به صدا یا دمای آب، تجارب منفی گذشته، یا مشکلات حسی از جمله دلایل اصلی هستند. برخی کودکان به لمس آب، بخار یا صابون واکنش منفی نشان میدهند که ممکن است نشانه‌ای از اختلال پردازش حسی باشد.
2- چگونه می‌توان ترس کودک از آب را کاهش داد؟
می‌توان با بازی‌درمانی، استفاده از اسباب‌بازی‌های حمامی، تنظیم دمای مناسب آب و ورود تدریجی کودک به حمام این ترس را کاهش داد. اجبار ممنوع است و باید با همدلی عمل کرد.
در مورد علل اوتیسم، هیچ کس دقیقاً نمی داند که علت اوتیسم در کودکان چیست. بحث در مورد علل اوتیسم بسیار مشکل است زیرا نظریه های بسیاری وجود دارد. محققان برای قابل درک کردن اختلال اوتیسم بسیار کوشیده اند و پیشرفت هایی هم به سمت شناسایی و مشخص کردن عوامل ژنتیکی آن داشته اند، اما تعیین یک علت یا مجموعه ای از علل اتیسم هنوز ممکن نیست. البته این موضوع تعجب برانگیز نیست، زیرا اوتیسم بر خلاف بسیاری از اختلالات دیگر دوران کودکی، اختلال مبهم و رمزآلودی است. اوتیسم اشکال بسیار متنوعی دارد و هر فرد مبتلا ممکن است طیفی از علایم و رفتار ها را بروز دهد که در افراد دیگر معمولاً دیده نمی شود؛ به علاوه هیچ راهی برای پیشگیری از ابتلا به اوتیسم قبل از تولد کودک یا بعد از آن وجود ندارد و این کودکان در درجه اول از میان مشاهدات و علائم تشخیص داده می شوند. فقدان اطلاعات در خصوص علل اوتیسم ناراحت کننده است، ولی با وجود بسیاری از والدین و سازمان هایی که برای یافتن پاسخ اصرار می کنند، به دست آوردن راه حل چندان دور از ذهن نیست، متأسفانه بسیاری از متخصصان خودخواه مدعی شده اند که علل اصلی بروز اتیسم و مداخله آن را یافته اند. مرکز جامع توانبخشی دکتر صابر، بهترین مرکز اوتیسم تهران، با بهترین دکتر اوتیسم به بهبود نشانه های اوتیسم در کودکان پرداخته و از روش های کاردرمانی اوتیسم، گفتاردرمانی اوتیسم و… استفاده می کند.
در حالی که برخی محققان ادعا می کنند واکسن ها باعث افزایش میزان اوتیسم می شوند. بیشتر متخصصان این طور فکر نمی کنند. تحقیقی در ژورنال داروسازی انگلستان به نام The lance به چاپ رسید که توسط دکتر اندرو ویک فیلد انجام شده بود و نشان داد که واکسن سه گانه MMR (سرخک، اوریون، سرخجه) امکان صدمه زدن را دارد. این نتیجه گیری غیر قابل اعتماد بوده است و بسیاری از متخصصان که روی این موضوع کار کرده بودند بسیاری از خطاها را در یافته هایشان پذیرفتند. طبق گزارش های دکتر نیل هالسی از مرکز تأمین واکسن دانشگاه جان هاپکینز مدرسه سلامت عمومی بولومبرگ، کسی که در زمینه سوال های مربوط به واکسن در رادیو نشنال پابلیک در برنامه «صحبت از ملت» در سال ۲۰۰۳ به طور کامل شرح داد که در روش مطالعه Lancet نقایص زیادی وجود داشته است. در حقیقت مطالعه ای که پس از آن در ژورنال داروسازی New England به چاپ رسیده اطلاعات مشابهی را مرور کرده و مدارک ناقصی از هرگونه رابطه مستقیم بین واکسن و اوتیسم را به دست آورده بود. دانشمندان دانمارکی در تحقیقات خود تقریباً ۴۰۰ هزار کودک را که واکسن MMR دریافت کرده بودند، بررسی کرده و با مقایسه آن ها با چند هزار کودک دیگر که این واکسن را دریافت کرده بودند، تفاوت بسیار کوچکی را در میان این دو گروه از لحاظ میزان اوتیسم مشاهده کردند. عده ی دیگری از گروه مخالف از واکسن تیمروزال که ماده ای نگهدارنده در برخی واکسن هاست را به عنوان علل اوتیسم یاد کرده اند (اما جالب اینجاست که به واکسن MMR مشکوک نیستند) آنان می گویند متیل جیوه که ماده سمی در تیمروزال است، ممکن است بچه ها را تحت تأثیر قرار دهد. سازمان نظارت بر غذا و دارو نیز به والدین در مورد در معرض جیوه قرار گرفتن کودکان هشدار داده است این سازمان توصیه می کند که خانم های باردار و کسانی که زمان زایمان آن ها فرارسیده است در دوران بارداری مقدار مصرف غذا های دریایی را محدود کنند، افزون بر آن برخی پزشکان اظهار می کنند که علایم مسمومیت با متیل جیوه مشابه اوتیسم است، اما متخصصان دیگر مخالف این عقیده اند. مقاله ای در سال ۲۰۰۴ در مجله مادر جونز چاپ شد که ارتباط میان متیل جیوه و اوتیسم را توجیه کرد و احتمالاً گام دیگری در توضیح این رابطه برداشت از طرف دیگر صرفا با وارد شدن جیوه به سیستم بدن کودک، یک زنجیره تکاملی از اتفاقات ایجاد می شود. جیوه در واکسن ها برای آن کودکانی که از قبل مشکل دفع ماده از بدن را داشته اند مصداق ضرب المثل زين حصیری کمر شتر را شکست بوده است. دانشمندانی که به این نظریه معتقدند می گویند تعدادی از کودکان که مبتلا به اوتیسم تشخیص داده شدند جیوه زیادی در خون شان داشتند و مقداری از این جیوه ممکن است با واکسن وارد بدن آنان شده باشد، آن ها نمی توانستند آن را مثل اکثر کودکان دفع کنند و در نتیجه اوتیسم ایجاد شده است. با توجه به این که هیچ تحقیق قابل اطمینان و طولانی مدتی که رابطه مستقیم میان اوتیسم و جیوه را اثبات کند، وجود ندارد پذیرفتن قاطع این فرضیه مشکل است. به عبارت دیگر این فرضیه فقط برای شمار اندکی از کودکان اوتیستیک در خور توجه است (همه کودکان اوتیستیک مشکل تجمع جیوه خارج از گردش خون را ندارند) افزون بر این در طی سال های اخیر مقدار تیمروزال در واکسن ها از سوی سازندگان آنان به صفر رسیده و یا کمتر شده است ولی میزان اوتیسم همچنان در حال افزایش است. متیل جیوه همچنین در غذا های دریایی نیز یافت شده و گفته شده است آنچه یک کودک خاص را تحت تأثیر قرار می دهد مصرف ماهی یا صدف در دوران بارداری توسط مادر یا توکسین های مملو از جیوه که زن – یا بعدها فرزندش – ممکن است ناآگاهانه در معرض آن قرار گیرند نیست، بلکه واکسن تیمروزال – لاسه است. حوادث دیگری نیز می تواند در شروع اوتیسم مؤثر باشد. تمرکز روی این موضوع که چه موقع کودک واکسینه می شود بسیار آسان تر از دنبال کردن غذایی است که کودک خورده و یا اسباب بازی است که دستکاری کرده است. بررسی دوباره گام ها موفقیت آمیز است، زیرا خطر می تواند هر جایی در کمین باشد. البته شاید هم هیچ خطر محیطی وجود نداشته باشد!
واکسن ام ام ار (سرخک، اوریون ، سرخچه) و علت اوتیسم در نوزادان
آیا ممکن است واکسن سه گانه باعث علت اوتیسم شود ؟ ترس از این موضوع از سال ۱۹۹۸ پس از آنکه مقاله‌ای در مجله لانست توسط آندرو واکفیلد به چاپ رسید مطرح شد. واکفیلد و همکارانش گزارش کردند که ۱۲ کودک به بخش بیماری‌های معده و روده کودکان ارجاع شدند که دارای سابقه رشدی طبیعی بودند. اما طبق گفته والدین پس از تزریق واکسن سرخک ، اوریون ، سرخچه دچار مشکل شده‌اند. ۸ نفر از آنها مهارت های زبانی خود را به تدریج از دست داده و دچار اسهال و دردهای شکمی شده بودند و ۴ نفر دیگر فقط دچار ناهنجاری های روده ای شده بودند آنها معتقد بودند که واکسن ام ام آر علت اوتیسم و اختلالات روده ای کودکان شده بود. این مقاله امنیت واکسن سه گانه را زیر سوال برد. آیا کودکانی که واکسن ام ام ار دریافت می کنند در مقایسه با آنان که این واکسن را نمی زنند بیشتر دچار اوتیسم می شوند آیا استفاده از واکسن ام ام ار نرخ شیوع اوتیسم پیشرفتی را تغییر داده است؟ آیا اوتیسم پیشرفتی پس از واکسن سه گانه شایع تر از سایر اوقات است ؟ برای پاسخ به این سوالات باید نمونه گیری های بزرگی انجام می شد. در کشورهای پیشرفته پایگاه داده هایی وجود دارد که داده های مربوط به تولد واکسن ها ، سلامتی و رشد همه شهروندان ثبت می شود. با بررسی این پایگاه های داده پاسخ سوالات فوق به این ترتیب بود : هیچ تغییری در شروع اوتیسم پس از واکسن ام ام آر رخ نداده است به علاوه نرخ شیوع اوتیسم پسرفتی نیز پس از تزریق واکسن ام ام آر شتاب نگرفته است از سویی متوقف کردن واکسن ام ام ار در برخی کشورها منجر به کاهش نرخ شیوع اوتیسم نشده است. در سال ۲۰۰۴ ده تن از همکاران واکفیلد که در مقاله ۱۹۹۸ با وی مشارکت داشتند با پس گرفتن ادعایشان نوشتند که شواهد کافی برای اثبات ارتباط علت – معلولی واکسن ام ام آر و اوتیسم وجود ندارد در سال ۲۰۰۹ واکفیلد و دو تن از همکارانش توسط شورای عمومی پزشکی انگلیسی به واسطه عدم صداقت و رفتار غیر مسئولانه در عدم افشای روش به کار گیری بیماران در پژوهشی که منجر به گمراهی جامعه شده است جریمه شدند. اما متاسفانه علیرغم اینکار همکاران واکفیلد و عدم وجود شواهد کافی داستان واکسن ام ام ار و علت اوتیسم همچنان در ذهن جامعه ادامه دارد.
اثر واکسن در اوتیسم
بسیاری از والدین معتقدند که مشکلات کودک شان به فاصله کوتاهی پس از واکسیناسیون ایجاد شده است، آن ها می گویند پیش از آن که کودک نوپای آن ها به قرار ملاقات های منظم با متخصص اطفال و دریافت موجی از تزریقات عادت کند، کودکی عادی هوشیار و کنجکاو نسبت به دنیای اطرافش بوده است؛ اگر چه احتمال کمی وجود دارد که ارتباطی بین این دو وجود داشته باشد. درست است که علایم اوتیسم در همان دوره زمانی که کودکان بخش عمده ای از تزریق را دریافت می کنند ظاهر می شود و پیامد های نامطلوبی از جمله بی اشتهایی و تب احتمال دارد ناشی از واکسیناسیون باشد اما هرگز اثبات نشده است که واکسیناسیون باعث توقف یادگیری و زبان کودکان می شود، و کودکی که در گذشته فردی اجتماعی بوده، ناگهان دچار عدم توانایی در برقراری ارتباط با دیگران شود و یا این که باعث تقویت رفتارهای وسواس گونه ای که در کودکان اوتیستیک شایع است، می شود و یا این واکسن ها عامل اوتیسم هستند. ارزش واکسن ها خیلی مهم تر از گمانی اثبات نشده در خصوص آن هاست. ده ها سال متمادی و (حتی قرن ها) بیماری های مرگ بار یا مسری مثل فلج اطفال یا دیفتری بسیاری از کودکان را می کشت و کشف واکسن ها به توقف انتشار آن ها کمک کرد و زندگی بسیاری را نجات داد، اما اگر هر کسی بشنود که واکسن ها خطرناک هستند و از آن ها اجتناب کند، بیماری هایی که تقریباً با واکسن از بین می روند، دوباره می توانند جایگاهی پیدا کنند و سلامت عمومی جامعه را به خطر بیندازند. همچنین بعضی متخصصان اطفال نسبت به واکسینه کردن کودکان در زمانی که ناخوش است یا تب دارد و یا مثلاً مبتلا به آنفولانزا است هشدار می دهند در هنگام تب کودکان نباید واکسینه شوند، زیرا در هنگام بیماری سیستم ایمنی بدن ضعیف شده است و واکنش های نامطلوب مثل تحریک پذیری و تب درجه پایین باقی می ماند پس بهتر است قرار ملاقات برای واکسیناسیون به زمان دیگری واگذار شود تا کودک کاملاً خوب شود و اگر تردید وجود دارد که کودک در اثر واکسن به این حالت دچار شده است والدین باید به برنامه های دولتی مراجعه کنند که برای فرزندشان برنامه واکسن متعادلی ارائه می کند.
اوتیسم در کودکان نارس
کودکان نارس، چون خیلی زودتر از موعد طبیعی متولد می شوند، احتمالاً بسیاری از سیستم های بدن آنان به خوبی نوزادانی که تمام دوره را طی می کنند تکامل نیافته اند و مستعد ابتلا به بسیاری از تأخیرها و نگرانی های سلامتی هستند. در حقیقت گاه نوزادانی چند هفته زودتر متولد شوند، متخصصان اطفال به همان مقدار انتظار عقب افتادن رشد و تکامل آن ها را دارند. طی ماه های آخر بارداری جنین با سرعت حیرت انگیزی رشد می کند و ریه های او تکامل می یابند. قلب و مغز او رشد می کنند و برای خارج شدن از رحم شروع به ذخیره کردن چربی می کند. وقتی فرآیند های داخلی بدن کامل نیستند، روند تکامل نیز کوتاه می شود. نوزادان نارسی که با مشکلات عصبی متولد می شوند توانایی کنترل دمای بدن شان را ندارند یا حتی اولین تنفس آن ها با کمک دستگاه انجام می شود. گفتن این که، آیا تولد زودهنگام سبب اوتیسم میشود، سخت است. اگر چه ممکن است بعضی از ناهنجاری های عصبی آن ها باعث زود به دنیا آمدن شود، ولی در بسیاری از کودکان که در چهل هفته کامل بارداری رشد یافته اند نیز احتمال مشاهده ی اختلال وجود دارد. تا کنون ارتباط مستقیمی بین اوتیسم و تولد زودرس اثبات نشده است. هر چند می توان دید که چگونه یک اثر نامطلوب روی توانایی کودک باعث می شود که دیرتر به مهارت های به خصوصی در زندگی دست یابد.
آلرژی غذایی شدید چه تاثیری بر اوتیسم دارد؟
با وجود این که بسیاری از پزشکان متخصص، عقیده ندارند که علت اوتیسم در کودکان، الرژی غذایی است هنوز هم بعضی از آن ها بر این اعتقاد اصرار دارند آنان می گویند افراد اوتیستیک با حساسیت جدی که سیستم ایمنی شان را تضعیف کرده است نمی توانند قارچ ها و باکتری ها و پروتئین های خاص در محصولات غذایی ویژه را هضم کنند اما مطالعات ذکر کردند که تقویت این شرایط واقعاً رابطه روشنی را اثبات نمی کند. اکثر آن ها نشان دادند که معمولاً شماری از کودکان اوتیستیک از آلرژی غذایی رنج می برند، در بعضی مردم آلرژی غذایی می تواند باعث ناتوانی بدن در سوزاندن مواد خاصی شود، اما هیچ تحقیقی به طور صد در صد اثبات نکرده که آلرژی می تواند باعث اوتیسم در کودکان شود. از این تحقیقات پرسش های زیادی مطرح می شود. برای مثال اگر حساسیت غذایی باعث اوتیسم می شود، چرا خیلی از بچه های این گروه به هر گونه غذایی که می خورند هیچ حساسیتی نشان نمی دهند؟ اگر آلرژی غذایی مقصر است چرا تمام کودکان با آلرژی غذایی شدید به اوتیسم مبتلا نیستند؟ بسیاری از کودکان اوتیستیک از آلرژی شدید به محصولات غذایی خاصی رنج می برند اما این شبیه اختلالی که به آن ها نسبت داده می شود نیست. به احتمال بیشتر این دو حالت با هم وجود دارند و یکی دیگری را تشدید می کند. وقتی آلرژی فردی توسعه می یابد بدن نسبت به مواد خاصی عکس العمل نشان می دهد که آلرژن نامیده می شود. آلرژن سلول ها را تحریک می کند و سپس آنتی هیستامین آزاد می کند و سپس منجر به بروز التهاب می شود. اگر فرد یک ناسازگاری برای مثال نسبت به مواد چسبنده داشته باشد و با بی توجهی این مواد را بخورد سیستم گوارشی او معذب می شود و ممکن است احساس درد در ناحیه شکم، نفخ و کلاً احساس ضعف و بیماری داشته باشد. اکنون این فرد هنوز اوتیستیک است و احساس خوبی ندارد و احساس می شود که بعضی از رفتار های او که معمولاً با اختلال رشدی اش همراه هستند، تشدید می شود. اگر او به طور طبیعی دست هایش را تکان می دهد و از صداهای بلند می ترسد. اگر آلرژی او را اذیت می کند و وقتی با صداهایی که دوست ندارد مواجه می شود ممکن است با شدت بیشتری واکنش نشان دهد. اگر دوست دارد برای کنترل بیشتر روی محیط اطرافش بدون توقف دور خودش بچرخد، وقتی احساس خوبی ندارد احتمالاً این کار را با قدرت بیشتری انجام می دهد اما این حالت حتی در اشخاص غیر اوتیستیک هم درست است هنگامی که ما بیمار هستیم معمولاً مثل همیشه فعالیت کنیم تحریک پذیر می شویم و نگرانی به آسانی در ما گسترش می یابد. همه ما می خواهیم احساس بهتری داشته باشیم.
نقش اسید فولیک در اوتیسم
برخی ها بر این که اوتیسم می تواند با میزان پذیرش اسید فولیک زنان پی جویی شود، پافشاری می کنند. اسید فولیک ماده ای طبیعی است و در بدن به ویتامین B به نام فولات تبدیل می شود. مخصوصاً در دوران بارداری و چندین دهه بود که مادران باردار اسید فولیک کافی نمی خوردند و به همین علت، هزاران کودک با نقایص مادرزادی متولد می شدند ولی امروزه این مواد غذایی در دسترس است. در بسیاری از نان های غنی شده، غلات و سبزیجاتی که توسط سازمان نظارت بر غذا و دارو توصیه شده است وجود دارد. علی رغم این، منتقدان معتقدند زنان باردار امروزه بیش از حـد این ماده را در رژیم غذایی شان دارند ولی با این حال باز هم کودکان اوتیستیک متولد می شوند. اگر چه این نظریه جالب است مانند بسیاری از فرضیه هایی که در مورد علل اوتیسم مطرح شده است ولی هیچ ارتباط مستقیمی بین اسیدفولیک و اوتیسم تا به حال اثبات نشده و تا امروز هیچ تحقیقی وجود نداشته است که این تئوری را تأیید کند. دانشمندان با این موضوع موافقند، ولی سازمان نظارت بر غذا و دارو موافق نیست، زیرا این سازمان مدعی است که در تحقیقات خود بسیار سخت کوش است و هیچ دلیلی برای تغییر توصیه های مربوط به اسیدفولیک نمی بیند. در واقع این ماده غذایی به عنوان سلاح قدرتمندی در پیشگیری از ضایعات نخاعی و آنسفالیت در کودکان اثبات شده است. به علاوه برخی متخصصان اوتیسم معتقدند که تجویز دوز بالایی از اسید فولیک روشی عملی برای مداخله کودکان اوتیستیک است، اما به هر حال این موضوع در مطالعات کنترل شده اثبات نشده است بنابراین بسیاری از متخصصان در پیروی از این مداخله هوشیارانه عمل می کنند.
رابطه میان ژنتیک و اتیسم
امروزه دانشمندان می گویند یک جزء ژنتیکی قوی باعث اختلال تکاملی می شود اما به جای اینکه یک ژن مسئول اختلالات تکاملی باشد، احتمالاً شمار معدودی از ژن ها در این اختلال شرکت دارند. برای درک دقیق این که در ژن ها چه اتفاقی و در چه زمانی رخ می دهد به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است. با این حال هنوز هم علم ژنتیک به تنهایی از توصیف علل اوتیسم عاجز است. در بسیاری از خانواده های با بیش از یک فرزند، خواهر و برادرها به بیماری دچار نمی شوند یا در نمودار تاریخچه ژنتیکی هیچ ستونی از شجره نامه کودکانی نداشته است که اوتیسم تشخیص داده شده باشند یا علایم آن را نشان دهند که بتوان اختلال را به آن نسبت داد. از این رو اکثر محققان معتقدند که نیروهای خارجی هم مقصر هستند اما این که این نیروها به طور دقیق تر چه هستند هنوز مورد بحث و بررسی است.
آیا والدین در بروز اتیسم کودک خود نقش دارند؟
هر مشکلی که برای کودکان پیش بیاید مهم این است که والدین همه تقصیر ها را به گردن خود نیندازند. وقتی کودکی به اوتیسم مبتلا می شود، طبیعی است که والدین به خودشان به عنوان یک فرد مسئول نگاه کنند. اگر چه خوشایند نیست چون آن ها به خودشان اجازه می دهند چیزی را که ضرورتاً یک وضعیت غیر قابل کنترل است، تا اندازه ای تحت کنترل در بیاورند اما این موضوع به آن ها اجازه می دهد که اختلال را درک کنند و باعث ایجاد سوال های زیاد و پاسخ های محدودی در ذهن شان شوند به ویژه این طبیعی است که عقایدی سراغ والدین بیایند که ادعا می کنند آن ها در بروز اوتیسم در فرزندشان مقصر بوده اند. بسیاری از این نظریه ها به اعمالی که آن ها به عنوان والدین انجام می دهند اشاره می کنند مثلاً خواب ناکافی در دوران بارداری و در پی آن امکان زایمان زود هنگام یا موافقت با پیشنهاد پزشک برای واکسیناسیون آن ها تصور می کنند اگر این کارها انجام نمی شد کودک شان به اوتیسم مبتلا نمی شد. این نظریه تفاوت زیادی با نظریات بعضی از پزشکان قدیمی در مورد مادران یخچالی ندارد. نتیجه این نظریه آن است که اگر مادری با کودک خود که در شکم دارد، ارتباط بهتری برقرار کند می تواند از بروز اوتیسم جلوگیری کند. اما امروزه می دانیم که دیگر رابطه مادر و کودک تأثیری در ابتلای کودک به اوتیسم ندارد و دانش معاصر از نظریه هایی که ادعا می کنند علل اتیسم را توضیح می دهند حمایت نمی کند. شرایط روی همه کودکان بدون توجه به نژاد، ثروت یا تحصیلات اثر می گذارد، بنابراین والدین هیچ کاری انجام نداده اند که باعث اوتیسم شود.
منشا اوتیسم و درمان
درمان های مکمل برای اوتیسم
با توجه به عدم وجود راه قطعی درمان اوتیسم همیشه درمان های مکمل برای اوتیسم مطرح بوده است. پژوهشگران بر این باورند که با وجود علاقهٔ والدین به طب جایگزین و درمان های مکمل، تاکنون هیچ درمان جایگزین گفتار درمانی اوتیسم و کاردرمانی اوتیسم نشده است.با توجه به منشا بیماری اوتیسم و ناشناخته بودن علت اوتیسم، اکسیژن درمانی در اوتیسم، سم زدایی در اوتیسم، استفاده از اسید چرب در درمان اوتیسم، دارو امگا 3 در درمان اوتیسم و … مطرح می باشد که تأثیر آن به طور قطع ثابت شده باشد، اما در نهایت برخی درمان‌های جایگزین به شکلی پذیرفته میشود. دکتر صابر متخصص در درمان کودکان اوتیسم در مرکز توانبخشی اوتیسم توصیه هایی را برای والدین مطرح می کنند. نخست آگاهی لازم را در زمینه بیماری اوتیسم و شدت اوتیسم در فرزند خود بالا ببرید، در گام دوم درمان های توانبخشی را به صورت جدی پیگیری کنید، سوم اینکه در مورد درمان های نوین و هزینه و میزان اثر گزاری آنها تحقیق کنید و با متخصصان مربوطه صحبت کنید. در آخر در صورت تمایل یک درمان مکمل را پیگیری نمایید.
سم زدایی در اوتیسم
داده های معتبر قابل توجهی برای اینکه جیوه علت اوتیسم باشد وجود ندارد. با این حال بسیاری از والدین به امید اینکه جیوه و سایر فلزات از بدن کودک شان بیرون بکشند آنها را در معرض سم زدایی قرار میدهند. هیچ مطالعه کنترل شده ای در مورد سم زدایی در اوتیسم وجود ندارد که از این فرض که سم زدایی منجر به بهبود عملکردهای کودکان دارای اوتیسم میشود، حمایت کند. به علاوه مطالعات نشان داده است که ساکسیمر محبوب ترین عامل سم زدایی خوراکی خود باعث صدمات مغزی می شود. این یک داستان فاجعه بار است چرا که والدین با این باور که ساکسیمر هیچ عارضه جانبی ندارد به مصرف ساکسیمر برای فرزندان شان ادامه می دهند. دیان استانگل و همکارانش در سال ۲۰۰۷ با بررسی فواید و مضرات ساکسیمر در سم زدایی سرب در موش ها به این باور پایان دادند. آنها در مطالعه شان به جای جیوه از سرب استفاده کردند. چرا که باور عمومی بر آن است که کودکان به طور مداوم در معرض سطوح پایین سرب می باشند و لازم است به واسطه مسمومیت با سرب سم زدایی شوند. استانگل دو گروه تشکیل داد. یک گروه موش هایی که در معرض مسمومیت سرب قرار داشتن و گروهی که مسمومیت با سرب نداشتند. سپس برای هر دو گروه ساکسیمر تجویز گردید. در گروه دارای مسومیت هرچقدر ساکسیمر مسمومیت زدایی می کرد وضعیت یادگیری موش های مسموم تیز بهتر می‌شد و به سطح طبیعی نزدیک تر می‌شد. این مشاهده با این فرضیه که سرب باعث کاهش عملکرد مغز میشود همسو است و جای تعجب ندارد. اما محققان از کشف دیگری متعجب شدند. آنها مشاهده کردند که نمرات تست هوش موش‌های گروه غیر مسموم که ساکسیمر استفاده کرده بودند، افت کرده است. پس از مصرف ساکسیمر کارایی مغزی آنان به سطح عملکرد موش های مسموم پیش از درمان افت کرده بود. به نظر می رسد که اگر ساکسیمر ، سربی در مغز پیدا نکند، خود سلول‌های مغزی را مورد حمله قرار می دهد. در نتیجه این پژوهش موسسه سلامت ملی آمریکا به خاطر خطر ضایعات مغزی ناشی از مصرف ساکسیمر پروژه درمان کودکان اوتیسم با ساکسیمر را متوقف کرد. حتی اگر این ادعا که جیوه علت اوتیسم است و سم زدایی در اوتیسم به درمان آن کمک میکند. درست باشد (هرچند در حال حاضر شواهد بسیار کمی در حمایت از آن وجود دارد) باز با نقطه عطفی مواجه خواهیم بود که از یک سوی آن خطر مسمومیت با جیوه و در سوی دیگر آن خطر صدمات مغزی ناشی از خود ساکسیمر قرار دارد. اگر سطح جیوه کودک به حد کافی بالا نباشد، ساکسیمر به جای جیوه به خود مغز حمله ور خواهد شد. هنوز هیچ کس نمی داند این نقطه عطف کجاست؟! آیا شما حاضر چنین قماری بکنید؟
اکسیژن درمانی با فشار بالا در اوتیسم
طرفداران درمان اوتیسم با اکسیژن درمانی فشار بالا بر این باورند که اگر کم خوب است بیشتر بهتر است ! متاسفانه این ضرب المثل در مورد اکسیژن درمانی در اوتیسم صدق می کند. تصور کنید جلوی یک شومینه گرم لم داده اید کسی بیاید و بگوید تو که جلوی آتش انقدر کیف می کنی میخوای تو بگذرم تو آتش بیشتر کیف کنی! ارائه اکسیژن اضافی به مغز همینطور است! اکسیژن درمانی در اوتیسم در بافت‌ها از دو راه ممکن است :
افزایش میزان اکسیژن، در هوایی که فرد تنفس میکند هوا تقریبا ۲۱ درصد اکسیژن دارد و این مقدار میتواند به ۲۵، ۳۰ تا ۱۰۰ درصد افزایش یابد.
افزایش فشار، اکسیژن درمانی پرفشار عبارت است از اکسیژن در فشار اتمسفریک بالاتر از حد نرمال. حاصل هر دو روش افزایش سطح اکسیژن در بافت‌های بدن هایپر اکسیا میباشد هایپر اکسیا در موارد محدود پزشکی مثل کمک به عضلات قلبی پس از یک حمله قلبی یا ترمیم زخم ها استفاده می شود اما عموما هایپراکسیا ایده خوبی نیست چراکه:
باعث افزایش استرس اکسیداسیونی می شود.
موش هایی که در معرض سطوح بالای اکسیژن درمانی قرار می‌گیرند، سطح بالای اکسیژن از طریق استرس اکسیداسیونی منجر به بروز صدمات مغزی در آنها میشود.
یکی از هر ۱۵ کودک دارای اوتیسم دارای اختلال میتوکندری می باشد که خود با استرس‌های اکسیداسیونی همراه است. لذا اگر این کودکان اوتیسم در معرض اکسیژن درمانی با فشار بالا قرار بگیرند احتمالا صدمات شان دوچندان خواهد شد.
هایپر اکسیا باعث برانگیختن مرگ سلول ها از طریق فرآیند خزان سلولی آپوپتوز می شود.
هایپر اکسیا باعث بروز تغییرات در مغز می شود که مرتبط با بیماری آلزایمر می باشد.
وحشتناک خواهد بود که ۱۰ ، ۲۰ یا ۳۰ سال دیگر بفهمیم اکسیژن درمانی با فشار بالا در کودکان اوتیسم منجر به بیماری آلزایمر میشود! تاریخ علم پزشکی مملو از موارد مشابه می باشد. با همه آنچه در مورد خطرات اکسیژن درمانی با فشار بالا می دانیم عجیب است که باز برخی از درمانگران و والدین از این روش برای درمان اوتیسم حمایت میکنند. در اولین مطالعه تصادفی ۶۲ کودک تحت درمان اکسیژن درمانی با فشار بالا و روش پلاسبو (اتاق دارای هوای نسبتا متراکم) قرار گرفتند.
محققان برای بررسی نتایج درمان از سه مقیاس آتک ، آ ب س ، سی جی ای استفاده کردند. نتایج مطالعه نشانگر تفاوت‌هایی بین نتایج درمانی حاصل از دو روش، به نفع روش درمان با اکسیژن فشار بالا بود. این تفاوت ها مربوط به یکی از چهار خرده مقیاس آ ب س، یکی از پنج خرده مقیاس آتک و سه تا از هشت خرده مقیاس سی جی آی ای بود. اما همین فواید محدود نیز با هم سازگار نمی باشد . برای مثال در حالی که بر اساس سی جی ای به دنبال استفاده از اکسیژن با فشار بالا، تماس چشمی و زبان ادراکی شرکت کنندگان بهتر شده بود آگاهی اجتماعی، تعامل اجتماعی و گفتار شرکت کنندگان تغییر نکرده بود!
اسیدهای چرب امگا ۳ در درمان اوتیسم
اسیدهای چرب امگا ۳ که بیشتر در روغن ماهی یافت می شود آنتی اکسیدان هستند. آنتی اکسیدان ها برای کاهش استرس های اکسیداسیونی ضروری می باشند بر اساس برخی گزارش ها نشانگر های بیوشیمیایی مبین افزایش استرس اکسیداسیونی در بیماری‌های رشدی – عصبی شامل عقب ذهنی، سندروم رت، اسکیزوفرنی اضطراب و اوتیسم دیده می‌شو.د بنابراین منطقی خواهد بود که اگر فرض کنیم که هر چیزی که باعث کاهش استرس اکسیداسیونی بشود برای درمان این بیماری‌ها مفید خواهد بود. گزارش‌های زیادی از پژوهش‌هایی درمورد منشا اوتیسم نشان میدهد. اسیدهای چرب امگا ۳ برای درمان بیماری‌های مختلف مفید است چاپ شده است. دست کم دو آزمایش پلاسبو – کنترل وجود دارد که نشان میدهد مصرف این اسیدهای چرب باعث بهبود رفتار کودکان اوتیسم میشود. حدس زده میشود که این بهبودی ناشی از کاهش استرس اکسیداسیونی میباشد. ممکن هم هست که مصرف اسیدهای چرب امگا ۳ به صورت مستقیم بر انتقال عصبی اثر گذار باشد.
سوالات متداول:
1-آیا مشکلات بارداری میتواند علت اوتیسم باشد؟
برخی عوامل مانند عفونت‌های شدید در بارداری، دیابت بارداری کنترل نشده یا کمبود اکسیژن هنگام تولد ممکن است خطر را افزایش دهند، اما به تنهایی علت مستقیم نیستند.
2-آیا عوامل محیطی مثل آلودگی هوا در اوتیسم نقش دارند؟
برخی مطالعات ارتباط احتمالی بین قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های خاص و افزایش خطر اوتیسم را نشان داده‌اند، اما این فقط یکی از عوامل احتمالی در کنار زمینه ژنتیکی است.
پس از ورود یک نوزاد جدید به خانه، لازم است شما به عنوان پدر و مادر کودک به دنبال کسب اطلاعات دقیق و صحیحی درباره سؤالات بی‌پایان خود برای مراقبت و نگه داری از کودک تان باشید و تحت هیچ شرایطی به گفته ها و شنیده های آشنایان و فامیل و باور ها و راهنمایی های غلط اعتماد نکنید. نوزادان در چند هفتهٔ اول تولدشان به مراقبت های بسیاری احتیاج دارند. مراقبت کردن و نگه داری از جسم نوزاد همچون شیردهی،نحوه پوشک کردن نوزاد، نحوه حمام کردن نوزاد، ناخن گرفتن، ماساژ نوزاد و… مهم است. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز کاردرمانی نوزادان، به آموزش روش های مراقبت از نوزاد و نحوه پوشک کردن نوزاد به صورت صحیح پرداخته و با روش هایی همچون ماساژ درمانی نوزادان به درمان مشکلات آن ها کمک می کند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
نحوه صحیح پوشک کردن نوزاد
دقت کنید که درباره نحوه پوشک کردن نوزاد، پیش از عوض کردن پوشک، هر آنچه را لازم دارید در دسترس خود قرار دهید. پیش از آنکه یک دستمال نظافت تمیز یا دستمال مرطوب را از جعبه بیرون بکشید، از بخش های تمیز پوشک استفاده شده تا سرحد امکان برای تمیز کردن اولیه بهره ببرید. سعی کنید منزجر و بیزار به نظر نیایید، زیرا می‌خواهید کودک فکر کند که تعویض پوشک او مایه تفریح است. برای او آواز بخوانید، آویز بالای سرش را تکان دهید یا یکی از اسباب بازی هایش را در دهان بگیرید تا نوزادتان درحالی که به پشت خوابیده است، سرگرم هم بشود. در ماه اول با آب خالص باسن بچه را شستشو دهید (با استفاده از یک حوله دستی نوزاد، قطعات حوله، دستمال رولی آشپزخانه نرم یا گلوله ای پنبه بدنش را خشک کنید). دستمال های مرطوب تجاری را برای بعد نگه دارید، زیرا ممکن است موجب التهاب پوست نوزاد شود. درمورد نوزاد دختر دقت کنید که با استفاده از بخش تمیز حوله یا دستمال یا پنبه برای هربار مالش پوست، برای پیشگیری از ورود مدفوع به واژن، حرکت مالشی را از جلو به عقب انجام دهید. اگرچه معمولاً نیازی به تمیز کردن لب های فرج نیست، اما گاهی که مدفوع در هر گوشه و کنار جلو و عقب دیده شود، این کار لازم است. برای نوزاد پسر، درضمن تمیز کردن، یک پوشک اضافی روی آلت او قرار دهید و به این ترتیب احتمال فواره زدن ادرار روی صورت خود را از بین ببرید. این کار حتی هنگام پوشک کردن نوزاد دختر هشدار بدی نیست. بعد از پایان کار، هر آنچه از پوشک آلوده جدا شده است را به داخل توالت بیندازید (خود پوشک یک بار مصرف را در سطل زباله بریزید. بزرگ ترین خطر زیست محیطی ممکن است میزان کاغذ به کار رفته در آن ها نباشد؛ نگرانی بزرگ تر مشکلاتی است که بر اثر ورود باکتری ها به محیط زیست ایجاد می شود). سپس نوزاد را با یک حوله تمیز یا پوشک پارچه ای خشک کنید و بعد از پایان کار دست های خود را خوب بشویید.
اصول ضروری پوشک کردن نوزاد
برای ساده تر کردن کار ها در پوشک کردن نوزاد، حواس نوزاد را تاحد ممکن به جانب دیگری معطوف سازید. یک اسباب بازی خاص را تنها در زمان پوشک کردن به دست او دهید- (دقت کنید اسباب بازی سبکی باشد: زیرا ممکن است آن را روی خودش بیندازد)، آواز های مخصوص بخوانید یا برایش شکلک در بیاورید و قیافه بگیرید. به مرور زمان بر اثر کنترل بیش تری که نوزاد بر خود و اعمالش می یابد از قبیل لگد پرانی، کنار زدن دست های شما، پشت و رو شدن و درنهایت تلاش برای ایستادن، کار با او چالش برانگیز تر می شود. چنانچه او به وول خوردن اصرار دارد، کار را روی زیرانداز قابل شستشو روی فرش یا کف اتاق انجام دهید. ممکن است در مراحل بسیار پرجنب و جوش کودک، برای ثابت نگه داشتن او بر کف اتاق، یک پای خود را با ملایمت بر فراز سینه او نگه دارید و به محض اینکه کودک سر پا ایستادن را آموخت، شما احتمالاً باید نحوه پوشک کردن نوزاد به حالت ایستاده را بیاموزید.
نکات ضروری نحوه پوشک کردن نوزاد
بدون توجه به نوع پارچه ای یا یک بار مصرف بودن پوشک مورد استفاده، طی چند سال آینده زمان زیادی را با پوشک خواهید گذراند و به مرور زمان، مارک ها و روش های مناسب خود و کودک تان را کشف خواهید کرد. درضمن این که عیب و ایراد روش های خود را برطرف خواهید کرد، بد نیست بدانید که تمام محل های تعویض پوشک باید دارای مشخصاتی باشند.
-چنانچه برای استفاده از پوشک یک بار مصرف برنامه ریزی کرده اید، یک بسته در اندازه فعلی کودک و یک بسته در اندازه بزرگ تر دردسترس داشته باشید.
-درصورت استفاده از پوشک پارچه ای، از هر اندازه سه یا چهار یا دو جین لازم دارید.
-برای پوشش روی پوشک پارچه ای، سه تا شش عدد شورت لاستیکی یا پوشک گره دار لازم دارید.
-پیش از استفاده از دستمال های مرطوب مخصوص نظافت، در ماه اول تولد نوزاد از دستمال پارچه ای برای نظافت استفاده کنید.
-باتوجه به نوع پوشک مورد استفاده، سطلی برای پوشک های آلوده تهیه کنید.
-زیرانداز های متفاوتی برای مواقع مختلف تعویض پوشک تهیه کنید: زیراندازی برای میز تعویض پوشک (درصورتی که در اختیار دارید)، یکی هم برای هنگام مسافرت و یک زیرانداز بزرگ و ضد آب برای موقع لخت بودن کودک.
-به تناوب از دو ملافه برای زیرانداز استفاده کنید (یکی برای روی زیرانداز و دیگری درصورت لزوم).
-توجه داشته باشید که سطح تعویض پوشک (میز تعویض یا هر سطح ارتفاع دار دیگر) دارای ارتفاع کافی باشد تا هنگام خم شدن برای تعویض پوشک به کمر درد دچار نشوید.
-برای درمان سوختگی ادراری پوشک و کهیر، کرم یا پماد دردسترس داشته باشید تا درصورت نیاز، از آن استفاده کنید.
-تشکچه فلانل ضدآب یا تشکچه های یک بار مصرف تخت نوزاد تهیه کنید. در اختیار داشتن آن ها، هم درحال حاضر و هم در آینده، برای جابه‌جایی از تخت نوزاد به تخت عادی، مفید است.
-علاوه بر همه این ها، خوش خلقی و شوخ طبعی خود را حفظ کنید.
راهنمایی های خوب برای پوشک کردن نوزاد
در زیر راهکار هایی برای بهتر گذراندن زمان پوشک کردن نوزاد آورده شده است:
-ابتدا و مهم تر از همه چیز، تمام لوازم و وسایل خود را از قبل از باز کردن پوشک آلوده آماده کنید. این کار به شما آرامش بیش تری می دهد.
-اگر میز تعویض پوشک بند نگه دارنده نوزاد دارد، هنگام بستن آن و به منظور اجتناب از نیشگون گرفته شدن پوست لطیف نوزاد، دست خود را بین شکم کودک و گیرة بند قرار دهید.
-سرعت اهمیت زیادی دارد؛ هرچه سریع تر بتوانید پوشک و لباس بچه را عوض کنید، هر دو خوشحال تر خواهید بود.
-دقت نیز اهمیت زیادی دارد؛ اگر پوشک پیش از بستن، درست تنظیم نشده باشد، احتمالاً نشت خواهد کرد.
-ساییدگی پوست نوزاد توسط پوشک را بلافاصله درمان کنید. اجازه ندهید از کنترل خارج شود.
-هنگام تعویض پوشک نوزاد، یک پوشک پارچه ای اضافی زیر پای او قرار دهید. درمورد نوزادان پسر، یک پوشک نیز روی آلت تناسلی قرار دهید. نوزادان، بدون پوشک، تمایل زیادی به ادرار کردن دارند.
-چنانچه نوزاد پرچنب و جوشی دارید، از میز تعویض پوشک صرف نظر و در سریع پوشک کردن او مهارت پیدا کنید.
-چند اسباب بازی معین را در جعبه ای نزدیک میز تعویض پوشک قرار دهید و فقط درموقع تعویض پوشک اجازه دهید نوزاد آن ها را مشاهده کند.
-همیشه چند پوشک یک سایز بزرگ تر از سایزی که استفاده می کنید در اختیار داشته باشید. به نظر مي رسد پوشک یک شبه بسیار کوچک مي شود و پوشک های بسیار کوچک به سرعت از محل نوار چسب می ترکند.
-در خارج از منزل، یک پوشک پارچه ای یا تشکچه فلانل ضدآب را به عنوان زیرانداز برای تعویض پوشک به کار ببرید. زیرانداز های قشنگ کوچولوی تعویض پوشک همراه بسته بندی های پوشک به قدری ضدآب هستند که درصورت ادرار کردن نوزاد، آب از آن ها سرازیر مي شود و مبل صندلی یا دامن شما را آلوده می سازد.
-دستمال کاغذی رولی آشپزخانه با کیفیت مطلوب که با آب مرطوب شده است، جایگزین مناسبی برای دستمال های مرطوب پاک کننده به شمار می آید.
-یک پوشک پارچه ای را به چهار مربع کوچک تر تقسیم کنید و هر یک را بهعنوان لایه کمکی در شب به کار ببرید (چه برای پوشک پارچه ای و پوشک های یک بار مصرف).
سوالات متداول:
1- بهترین زمان برای تعویض پوشک نوزاد چه موقع است؟
معمولاً هر ۲ تا ۳ ساعت یک‌بار یا بلافاصله پس از دفع، باید پوشک نوزاد تعویض شود. باقی ماندن رطوبت یا مدفوع باعث تحریک پوست و ایجاد سوختگی پوشک میشود. همچنین بهتر است قبل و بعد از خواب نوزاد پوشک او بررسی شود تا در آرامش بیشتری بخوابد.
2- چه روشی برای تمیز کردن نوزاد هنگام تعویض پوشک بهتر است؟
بهتر است از آب ولرم و دستمال نخی نرم استفاده شود. دستمال مرطوب مخصوص نوزاد هم میتواند مناسب باشد، اما باید بدون الکل و عطر باشد. همیشه تمیز کردن از جلو به عقب انجام شود تا خطر انتقال باکتری به دستگاه ادراری کاهش یابد.
