بازی اولین و مهم ترین راه برای درمان توجه و تمرکز کودکان و آموزش کودکان است. اما متاسفانه بسیاری از پدر و مادر ها به دلایل مختلف از این مورد غافل شده و کودک خود را به حال خود رها می کنند و به کودک در درمان عدم تمرکز در درس خواندن کمک نمی کنند. بازی های بسیاری از جمله شمارش برعکس، سکه بازی، بازی تشخیص تفاوت ها، رنگ آمیزی، شمارش کلمات و… می تواند به درمان توجه و تمرکز کودکان و هم چنین درمان عدم تمرکز در درس خواندن کمک کنند. مطالعات اولیه در مورد پردازش توجه، مدل ظرفیت را با پردازشگر مرکزی ظرفیت محدود شرح داده که انعطافپذیری توجه را موازی با فعالیت ها تأید میکند. ظرفیت کل پردازشگر مرکزی توسط سطح برانگیختگی تحت تأثیر قرار میگیرد. مشکلات زمانی رخ میدهند که نیاز کلی تکالیف بالاتر از ظرفیت توجه باشد. Styles در سال 1997 تئوری ظرفیت را در یک خانه با ظرفیت محدود گاز مورد مقایسه قرار داده است. اکنون اجاق گاز زمانی که سیستم گرمایش مرکزی فعال است روشن شود، شدت شعله های آن کم خواهد بود. نیاز دو ابزار با هم مقدار گاز در دسترس برای اجاق گاز را کاهش میدهد. افزایش فشار گاز در خانه مشکل اجاق گاز را حل خواهد کرد، به همان شیوه که افزایش برانگیختگی روی ظرفیت کلی توجه مؤثر خواهد بود. کلینیک بیش فعالی کودکان دکتر صابر با انجام کاردرمانی و تمرینات درمانی بیش فعالی به درمان توجه و تمرکز کودکان و درمان عدم تمرکز درس خواندن کودکان بیش فعال کمک می کند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
نیازهای ظرفیت توجه و درمان توجه و تمرکز در کودکان
- تلاش ذهنی- تکالیف جدید و پیچیده نیاز به تقسیم ظرفیت کلی توجه دارند.
- مهارت- اکتساب مهارت در یک تکلیف، بعنوان نتیجه یک تمرین در نظر گرفته میشود که نیازهای توجه را کاهش میدهد. تکالیف روتین که آشنا هستند، ظرفیت بیشتری را برای تکالیف دیگر باقی میگذارند.
- انگیزه و برانگیختگی- سطوح بالاتر ظرفیت کلی در دسترس را برای توزیع افزایش میدهند، عملکرد نیز با برانگیختگی تا یک سطح مناسب افزایش مییابد.
همانطور که قبلا شرح داده شد، مدل ظرفیت برای محدودیت توجه تقسیم شده بین دو فعالیت کافی نمیباشد، همانطور که این محدودیت ها توسط نواحی آناتومیکی شبکه های درگیر تحت تأثیر قرار میگیرند. توسعهی این مدل، جایگزین پردازشگر منفرد توسط منابع توجهی چندگانه که مخصوص تکلیف میباشد شده است. مدل ظرفیت میتواند تأثیر ضربهی مغزی را زمانی که ظرفیت کلی توجه کاهش مییابد توضیح دهد. تکالیفی که نیاز به تلاش ذهنی بالایی دارند بسیار دشوار میشوند و تکالیف آشنا نیاز به تلاش بیشتری پیدا میکنند، برانگیختگی عمومی ممکن است کاهش یابد بنابراین عملکرد آهسته شده و تمرکز در همه ی فعالیت ها مورد نیاز میباشد. در این مورد، نیازهای محیطی برای سطح مناسب عملکرد در یک تکلیف کنترل میشود. برعکس، وجود پردازشگرهای چندگانه میتواند مشاهده گردد که به موجب آن برخی ظرفیت های شناختی میتوانند حفظ گردند در حالی که سایر ظرفیت ها میتوانند آسیب جدی ببینند. با انجام کاردرمانی بیش فعالی و نقص توجه می توان به درمان ظرفیت های شناختی و درمان توجه و تمرکز کودکان کمک کرد.
سیستم های توجهی و درمان توجه و تمرکز
یک تئوری دیگر شامل سه شبکه ی مستقل میباشد که به هم وابسته هستند که شامل سیستم های هوشیاری، آگاهی و اجرایی توجه هستند. شبکه های هوشیاری و جهت دهی از اجزای اولیه تشکیل شده اند: سیستم هوشیاری که توجه مداوم را مشخص میکند، گوش به زنگی یا هوشیار بودن، و به آمادگی پاسخ دهی و مهیا شدن برای محرکهای قریب الوقوع اطلاق میشود. این سیستم ممکن است تا زمان بزرگسالی توسعه یابد که با نواحی فرونتال و پاریتال نیمکرهی راست مرتبط است. شبکه ی آگاهی که به دقت برنامه ریزی شده، شامل انتخاب اطلاعات خاص از محرکات حسی چندگانه میباشد و تمرکز ارگان های حسی را به اشیای مورد نظر نگه میدارد. این شبکه با نواحی مغزی خلفی، شامل لوب پریتال فوقانی علاوه بر مناطق فرونتالی چشمی مرتبط میباشد، و اعتقاد بر این است که تا 4 سالگی توسعه مییابد. سیستم اجرایی پیچیده کنترل اختیاری را تعدیل میکند که نیازمند بازبینی و حل معضلات بین نیازهای توجهی رقیب میباشد، مثل تصمیم گیری یا برنامه ریزی، که شامل فرایندهای خودتنظیمی مثل کنترل مهاری، که با سینگولیت قدامی و کرتکس پریفرونتال خارجی در ارتباط میباشند. کاردرمانی و دیگر روش های درمانی نقص توجه می تواند به درمان سیستم های توجهی کودک و هم چنین درمان عدم تمرکز در درس خواندن کمک کننده باشد.
توجه برانگیخته شده و کاردرمانی نقص توجه
توضیحات Peterson و Posner بعدها توسعه یافته و توسط Corbetta و Shulman گسترش یافته است که مباحث زیر را شرح داده اند:
یک سیستم برانگیخته شده با محرک؛ که محرک های معنادار را در محیط تشخیص داده و به صورت اتوماتیک توجه را به سمت آنها هدایت میکنند. این سیستم «پایین به بالا» زمانی که یک محرک مهم و غیرمنتظره ظاهر میشود، فعال میگردد. آسیب به این سیستم میتواند چگونگی بی توجهی یکطرفه یا عدم توجه به محرک های سمت چپ، و همینطور توجه داوطلبانه به آن سمت را توضیح دهد. یک سیستم هدفدار که توسط تمایلات شخص کنترل میشود، در زمانی که توجه بر اطلاعات حسی خاص که وارد مغز میشوند، متمرکز میشود. این سیستم «بالا و پایین» توسط انتظارات، آگاهی و اهداف تحت تأثیر قرار میگیرد. این سیستم بر سیستم برانگیخته شده با محرک خودکار در حضور اجزای گیجکننده و رقابتی در محیط غلبه میکند. آسیب به این سیستم منجر به حواس پرتی میشود. تصویربرداری مغز، آناتومی کاربردی سیستم توجهی را معرفی کرده و محققان بسیاری در حال حاضر آن را بعنوان یک سیستم پردازش متوالی با استفاده از شبکه های مغزی مختلف در نظر میگیرند.
