مشکلات ارتباطی کودکان اوتیسم یکی از مشکلات اساسی این کودکان است که توانایی های یادگیری کودک را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد. کودک اوتیسم با مشکل ارتباطی نمی تواند آموزش های لازم را مانند یک کودک عادی، از محیط مدرسه و مهد کودک دریافت نماید. مرکز توانبخشی اوتیسم تهران دکتر صابر، در زمینه ایجاد ارتباط اجتماعی مناسب در کودکان اوتیسم با بهره گیری از خدمات گفتاردرمانی و کاردرمانی اوتیسم، بازی درمانی و رفتاردرمانی به فعالیت مشغول می باشد. اتاق سنسوری روم، اتاق بهبود مهارت های شنیداری و… در جهت بهبود درک گفتاری کودک و چگونگی ایجاد ارتباط صحیح در کودکان اوتیسم و درمان مشکلات اوتیسم بسیار موثر می باشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
برای کودکان اتیستیک این سخت است که درک کنند؛ ارتباط چگونه عمل میکند. این مسئله سختترین چیزی است که شما باید به کودک اوتیسمی یاد دهید و شما نمیتوانید صرفاً با استفاده از تصاویر و سمبلها به آن دست یابید. برای مثال، گانز و همکاران (2008) گزارش کردند که کودکان اوتیسمی که در PECS تبحر پیدا کردهاند ایجاد لغات قابل فهم را کنترل و مدیریت نمیکنند. سیستم ارتباطی مبادله تصویر به آسانی استفاده میشود و نیاز به تجهیزات یا اموزش گران ندارد.
بعضی وقتها ممکن است کودکانی را ببینید که کتاب مصورشان را با خودشان در مکانهای عمومی همراه دارند تا خواسته و نیازهایشان را بیان و برآورده کنند اما لازم نیست کاملاً ارتباط برقرار کنند.
شما میتوانید از PECS برای معرفی مفهوم انتخاب استفاده کنید – برای نمونه با غذا. وقتی شما درک ارتباط با سمبلها تا غذا را ایجاد کردید، پس میتوانید آنها را برای نشان دادن انتخابهای موجود به کار ببرید و کودک اوتیسمی را تشویق به ارتباط برای انتخاب دلخواه بکنید. شما میتوانید جدولی از انتخابها برای بازی یا فعالیت تفریحی به کار برید و میتوانید کودک را تشویق نمایید که فعالیت موجود را انتخاب نمایید (به جای آن که صرفاً در یک فعالیت واحد، کم تأثیر و متداوم قرار بگیرد). با این روش شما به کودک نشان میدهید که او میتواند مقداری تأثیر و کنترل روی محیط داشته باشد، بنابراین احساس اعتماد به نفس و امنیت را در او افزایش میدهید. زمانی که یاد میدهید چگونه انتخاب کند در درک مفاهیم رد یا تأیید مفید است که باید در مراحل اولیه رشد تبحر پیدا کند.
کودکان اوتیسمی چه زبانی یا غیرزبانی ممکن است از سمبلهای بصری در برنامههای فردی که ترتیب امور روتین روزانه را ترسیم میکنند سود ببرند. در این روش، شما میتوانید از کج خلقی پرهیز کنید. به علاوه تکمیل مستقل فعالیتهای معین مثل لباس پوشیدن را تشویق کنید. میتوانید نمودارهایی برای استفاده آنها در خانه، مدرسه یا محل کار یا در مکان زندگی مستقل درست کنید. سمبلهای بصری دنیا را مرتب و قابل پیشبینی میسازند و رفتار دلخواه را تشویق میکنند. همچنین میتوانید درک را تقویت کنید که بعضی فعالیتها تمام میشود و رفتن به فعالیت بعدی اهمیت دارد. زمانی که کودک اوتیسمی فعالیتی که انتخاب کرده است را تکمیل میکند، پس میتواند یاد بگیرد تا سمبلهای مربوطه را در یک جعبه قرار دهد و با فعالیت بعدی ادامه دهد در این مرحله باید ذکر شود که بیشتر این ارکان از TEACCH گرفته شدهاند.
پاندی و فراست (1994) اعلام کردند که 60 درصد کودکان با حداکثر سن 5 سال که PECS را به مدت بیشتر از یک سال به کار بردند در نهایت رشد کلامی پیدا کردند. درصد پیشدبستانیهایی که رشد کلامی مستقلی داشتند قبل از تکمیل اولین سال استفاده از PECS به طور قابل توجهای کمتر بودند (تقریباً 10 درصد). به علاوه، آنها اعلام کردند که در ابتدا برخی از کودکان کلام را فقط در ترکیب با PECS به کار بردند. گانز و سیمسون (2004) ذکر کردند که PECS به کودکان اوتیسمی کمک میکند تا تعداد لغاتی را که با ساختاری گرامری پیچیدهتری به کار میبرند افزایش دهند.
برخی کودکان دیگر کلامشان هم در تعداد کلمات و پیچیدگی ارتباطی از طریق PECS بهبود پیدا کرد. باندی و فراست (1994) توصیه کردند که PECS به عنوان یک ابزار ارتباطی حمایتی حفظ میشود تا زمانی که کودک قادر باشد به همان اندازه مؤثر بدون آن ارتباط برقرار کند. پیشرفتهای کودک این تصمیم را تعیین خواهد کرد که آیا PECS مورد استفاده قرار گیرد یا خیر؟
این ادعا کاملاً خودسرانه است، چون مشخص نیست آیا زبان کودکان اوتیسمی به دلیل PECS رشد پیدا کرده یا به دلیل برنامههای آموزشی دیگر که همزمان شرکت میکردند یا به دلیل این که آنها بزرگ شدهاند و ارتباط مؤثرتری را شروع کردهاند. کار و فلچی (a2007) گزارش کردند که کودکان در گروه PECS رشد پیوستهای در شروع یا واکنش به ارتباطات کارکنان بعد از آموزش فشرده نشان دادند، در حالی که فقط یک کودک در گروه کنترل افزایش حداقل مشابهی را اثبات کرد.
رویکرد مشترک در بهبود مشکلات ارتباطی کودکان اوتیسم
کودکان دارای اوتیسم با اختلالات ارتباطی کاربردی اجتماعی، و سایر موارد مرتبط ناتوانی در برخورد با مهارتهای اجتماعی از رویکرد مشترک بهره میبرند. گفتاردرمانگرها و کار درمانگرها بینش مشترکی را هم در زمینه ارزیابی و هم درمان ارائه میدهند.
هرچند همه اعضاء تیم، میتوانند با آموزش مهارتهای اجتماعی کمک کنند، گفتاردرمانگرها و کاردرمانگرهای اوتیسم به طور خاص آموزش دیدهاند تا مهارتهای اجتماعی و روانی- اجتماعی را لابهلای آموزشهای روانشناختی، گروه درمانی و مهارتهای تعامل اجتماعی مرتفع کنند. پیشنیاز آموزش مهارتهای اجتماعی، مهارتهای زبانی و شناختی بنیادین است. علاوه بر این دانش اجتماعی- فرهنگی نیز لازم است. گفتاردرمانگرها و کاردرمانگرها میتوانند با کودکان اوتیسم بر روی رشد مهارتهای زبانشناختی و شناختی ضروری و مورد نیاز از جمله پردازش هیجانی، حافظه فعال و توجه، کارکرد اجرایی و نظریه ذهن کار کنند. افراد باید قادر به اجرای روان و راحت این مهارتها در موقعیتهای مختلف باشند تا در جهت درمان مشکلات ارتباطی کودکان اوتیسم پیشرفت حاصل گردد.
مشارکت و تعاملات مرتبط اجتماعی را میتوان از لحظه تماس درمانگر یا مربی با فرد جهت دریافت درمان ملاحظه کرد. مهارتهای زمانبندی و تعامل اجتماعی میتواند در طول مسیر به سمت مجموعه درمانی یا کلاس درس در حال آموزش باشد. مهارتهای روزانه زندگی، دنبال کردن روزمرهها و دنبال کردن قوانین را نیز میتوان در حین آمادهسازی برای جلسات درمانی و طی انتقال به اتاق مرتفع کرد. به عنوان مثال، چنانچه لازم است دانشآموزان کفشهایشان را هنگام ورود به جلسه درمانی در بیاورند، عمل درآوردن پوشیدن و بستن بند کفش را نیز میتوان گنجاند. پشتیبانیهای بینایی تعبیه شده روی دستگاه ممکن است به این کار کمک بیشتری کند، مثلاً اپلیکیشن تحلیل تکالیف که دستورالعمل را به همراه پشتیبانیهای بینایی یا از طریق استفاده از عکسهای دیجیتالی از قبل تهیه شده از جزئیات هرمرحله تکلیف مد نظر، که توسط خود دانشآموز اجرا شده، فراهم میکند. دانش آموز میتواند صرفاً با لمس صفحه، یا کشیدن انگشت روی تصاویر در هر بار یکی بعد از دیگری به عکسها دسترسی پیدا کند.
مزایای گروه درمانی در مشکلات ارتباطی کودکان اوتیسم
با همکاری در فعالیتها افراد از فرصتهای بدست آمده برای پیشبرد مهارتهای اجتماعی سود میبرند. از طریق ویژگیهای عکس و فیلم در دستگاههای مورد استفاده، از مدلسازی ویدیویی میتوان برای نشان دادن یک فعالیت استفاده کرد و از فعالیتها یا اپلیکیشنهای اضافه میتوان برای ارائه آموزش مهارتهای اجتماعی استفاده کرد. سپس فرصت تمرین مهارتهای اجتماعی و تعمیم مهارتهای آموخته شده قبلی، مانند تعریف یا نوشتن یک داستان با همدیگر، نقش بازی مهارت اجتماعی، یا از طریق بازی گیم؛ یادگیری مفاهیمی مثل نوبت گرفتن یا تداوم مکالمه به افراد داده میشود. پس از این فعالیت، درمانگران ممکن است، به افراد اجازه دهند تا خودشان فعالیتی را به عنوان تقویت برای تکمیل فعالیتهای درمانی تعیین شده، انتخاب کنند. این زمان انتخاب باید در برنامه روزانه یا برنامه جزئی مربوط به جلسه به صورت بینایی، گنجانده شود.
سازماندهی
گفتاردرمانگر و کاردرمانگر به فضاهای درمانی سازماندهی شده نیاز دارند که به افراد کمک میکنندتا مغز، بدن و پاسخهای حسیشان را سازماندهی کنند. یک محیط سازمانیافته واکنش احساسی آرامی را ایجاد میکند. فضاهای تعیین شده باید مرزهای بینایی واضحی داشته باشند. لوازم و ملزومات باید در مکانهای خاصی در فضاهای تعیین شده سازماندهی شوند. درمانگران درمان مشترک باید استفاده از وظایف و سیستمهای ساختاریافته کار را برای سازماندهی کار و فعالیت ها در نظر بگیرند. استفاده از پشتیبانیهای بینایی در طول جلسه برای آمادهسازی، اطلاعرسانی، آموزش و خود نظارتی در درک و خود مدیریتی کمک خواهد کرد.
نتیجه گیری
ترکیبی از گفتاردرمانی اوتیسم و کاردرمانی، رویکرد درمانی موثری را برای فرد دارای اوتیسم فراهم میکند همکاری درمانی بین کاردرمانگر گفتاردرمانگر که استراتژیهای حسی را با استراتژیهای ارتباطی مبتنی بر شواهد تلفیق میکنند، به درمانگران امکان میدهد تا تعدیل سازی اطلاعات حسی را تحت تاثیر قرار دهند و یادگیری را بهبود بخشند اگر افراد به اندازه کافی اطلاعات حسی را تعدیل و یکپارچه کنند قادر خواهند بود برانگیختگی را حفظ کنند، توجه مطلوب را حفظ کنند، با هیجان مورد انتظار واکنش نشان دهند، و در ارتباط به عنوان یک پاسخ هدفمندانه مشارکت کنند.
نتیجهگیری:
1-چرا کودکم وقتی ناراحت است به جای حرف زدن جیغ میزند؟
چون راههای ارتباطی جایگزین را بلد نیست. روشهای ساده بیان احساسات را آموزش دهید
2-چرا فرزندم فقط از عبارات تکراری استفاده میکند؟
این “اکولیلیا” است. با مدلدهی جملات جدید و پرسشهای ساده به او کمک کنید
رفتاردرمانی از تکنیک های مورد استفاده در ایجاد و اصلاح رفتار در کودکان اوتیسم می باشد که در سالهای اخیر پیشرفت بسزایی نموده است. مرکز رفتاردرمانی کودکان اوتیسم زیر نظر دکتر صابر در جهت بهبود رفتار کودکان اوتیسم و ایجاد رفتارهای اجتماعی مناسب در کودکان اوتیسم به صورت کاملا تخصصی فعالیت می نماید. بهترین رفتاردرمان اوتیسم با تاکید بر تکنیک های روز رفتاردرمانی در اوتیسم و استفاده از تکنولوژی های پیشرفته به بهترین نتیجه درمانی در کودکان دست پیدا می کنند. در مرکز توانبخشی اوتیسم استفاده از ابزار های دیجیتالی در کنار تکنیک های رفتاردرمانی این امکان را برای رفتاردرمان اوتیسم فراهم می کند که کودک را در روند درمان اوتیسم فعال نگه داشته و بیشترین همکاری را از کودک دریافت نماید.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
روش های درمانی اوتیسم و رفتاردرمانی
استراتژیهای رفتاری مکمل که از یادآوریهای بینایی و حمایتهای رفتاری مثبت مشابه در کودکان اوتیسم استفاده میکنند اغلب در خانه و محیط مدرسه مورد استفاده قرار میگیرند. استفاده از تکنولوژی در خلق، اجرا و برقراری ارتباط با این یادآورها بستگی به دستگاه مورد استفاده، برنامههای در دسترس و تونایی کودک اوتیسم در دریافت، ادراک و پیگیری فرایند آموزش دارد.
از آنجا که فعالیتهای مربوط به تکنولوژی اغلب توسط افراد برای اوقات فراغت ترجیح داده میشود، این علاقه، طبیعتاً باعث تقویت استفاده از تکنولوژی و انگیزه بخش است. استفاده از تکنولوژی در شیوههای مبتنی بر شواهد، مثل مداخلات رفتاری تقویت، باعث افزایش میزان عملکرد در فعالیتهای غیرارجح میشود. اصل پریمک در رفتاردرمانی بر این فرض ساخته شده است که همراه کردن یک فعالیت غیرارجح با یک فعالیت ارجح منجر به افزایش رفتار مطلوب میشود. افراد ممکن است این اصل را بر اساس استفاده از روش بینایی «اول، سپس» دنبال کنند که فرد اوتیسم در آن بعد از تکمیل کار میتواند فعالیتی را انتخاب کند. اغلب، این انتخاب مربوط به استفاده از یک کامپیوتر یا دستگاه تکنولوژی یا یک فعالیت مرتبط به استفاده از تکنولوژی است. افراد ممکن است همچنین از سیستم اقتصادی ژتونی روی دستگاه استفاده کنند که یک تقویت کننده جایزه نمادین میدهد و بعداً با یک پاداش واقعی انتخابی عوض میشود.
استراتژی دیگر در مدیریت رفتار آموزش شیوه خود مدیریتی است. با خودمدیریتی افراد میآموزند چگونه خودشان بر رفتارهایشان به منظور افزایش رفتارهای مطلوب و یا کاهش رفتارهای مزاحم نظارت کنند. به منظور خودنظارتی بر رفتارهایشان، آنها باید از متد موجود استفاده کنند تا عملکردشان را ثبت کنند و سپس نوعی از تقویت را برای دستیابی به هدف عملکرد دریافت کنند.
مهم است کودک اوتیسم بداند چه انتظاری از وی میرود، چه متدهایی آموزش داده میشود و سپس تا چه سطحی از استقلال در سیستم آموزش داده میشود. اغلب افراد از دستگاههای با تکنولوژی پایین استفاده میکنند، مثل تابلوی ژتونها، کلیک کنندهها یا ابزار و علائم ردیابی تکرار رفتار. آنها همچنین از تایمرها برای اندازهگیری فواصل زمانی یا گذران زمان همراه رفتارها استفاده میکنند. بسیاری از تایمرها و تابلوهای ژتونی برای کمک به مدیریت رفتار و تشویق مدیریت زمانی و انتقال در دسترس هستند. علاوهبر گزینههای با تکنولوژی پایین، مثل استفاده از ساعتهای استاندارد یا تایمر آشپزخانه، تایمرهای الکترونیکی در اپلیکیشنها و کامپیوترها نیز وجود دارد که از آنها میتوان برای نشان دادن مسیر فاصله زمانی مشخصی استفاده کرد. استفاده از تایمرهایی با تکنولوژی بالا به فرد اجازه میدهد تا در حالی که از همان دستگاه برای عملکرد دیگری استفاده میکند بر خودش نظارت داشته باشد. دستگاه مورد استفاده گذر زمان را نشان میدهد و یا یک هشدار و یادآور را در مورد زمان اختصاص داده شده تنظیم میکند. نمونهای از تایمرهای بینایی در دسترس که یک تایمر فیزیکی یا اپلیکیشن هست تایم تایمر نام دارد.
تکنولوژی به طور گستردهای در خانه و کلاس درس برای مدیریت رفتار و جمع آوری دادهها استفاده می شود. سیستمهای جمع آوری دادهها و مدیریت رفتار به والدین، معلمان و افراد این امکان را میدهد تا به دادههای رفتاری را در طول روز ردیابی کنند. داداهها روی دستگاههای شخصی، تختههای تعاملی کلاس و به صورت چاپی نمایش داده میشود که میتواند به شکل الکترونیکی یا چارتهای کاغذی باشد. سیستمها اغلب چارت و جدول دارند که میتواند به راحتی از دادههای ذخیره شده ایجاد شود، در حالی که به کارکنان، خود فرد و اعضای خانواده نظارت بر رفتار و نتایج عمل را در قالب بینایی واضح و ممکن میکند. قابلیت تصویر سازی عملکرد به کودکان اوتیسم اجازه میدهد بر خود نظارت کنند و بر اساس اطلاعات دقیق که از فیدبک بینایی به دست میآید تطابقاتی انجام دهند.
بهترین رفتاردرمان اوتیسم چگونه عمل می کند
روش تصویر سازی دادهها به والدین و معلمان کمک میکند تا بفهمند چه چیزی، چه زمانی و چند مرتبه به صورت رفتاری رخ میدهد. نمونهای از برنامه بسیار استفاده شده برای پیگیری رفتار class dojo میباشد. در رفتاردرمانی پشتیبانیهای بینایی شامل ویدیوها، تصاویر و مدلهای بینایی برای نشان دادن انتظارات است. پشتیبانیهای بینایی را میتوان برای بهبود تکمیل تکالیف، به خصوص با عملکرد مستقل استفاده کرد. از آنها می توان برای بازی، کار و فعالیتهای اجتماعی استفاده کرد. استراتژیهای تجزیه و تحلیل تکالیف فوق میتواند پشتیبانیهای بینایی به همراه برنامهها و سیستمهای پیگیری رفتاری باشد.
یک مثال از چگونگی استفاده از این روش مبتنی بر شواهد استفاده از مدل سازی ویدیویی است. برای اجرای مدل سازی ویدیویی، یک ویدیو از رفتار مطلوب ساخته و با فرد دارای اوتیسم مرور میشود. ویدیو ممکن است شامل کودک اوتیسم باشد یا ممکن است اجرای مهارت شخص دیگری باشد. مهارت ممکن است کلی انجام شود یا ممکن است به گامهای کوچک تقسیم شود، مانند شیوه تجزیه و تحلیل تکالیف. مدل سازی ویدویی در ترکیب با آموزش مهارتهای اجتماعی مؤثر است و میتواند با شیوه استفاده از روایتهای اجتماعی و پشتیبانیهای بینایی ترکیب شود.
رفتارهای اجتماعی به طور سنتی با استفاده از یک کامپیوتر نوشته و در یک برگه چاپ میشوند. آنها را میتوان با استفاده از مفهوم مدل سازی ویدیویی، استفاده از ویدیو و نرمافزار شنوایی و یا از طریق ضبط صدا بر روی یک ویدیو ایجاد کرد. متن روایتهای اجتماعی ممکن به صورت زیرنویس یا توضیح متن در برنامههایی مثل ویرایشگر ویدیو نیز اضافه شود. با استفاده از تکنولوژی برای خلق این مدلهای ویدیویی، افراد قادرند تصویر سازی کنند، برنامه بریزند و به انتظارات به طور مؤثرتری پاسخ دهند. گزینه های زیادی از دستورالعملهای مهارتهای اجتماعی مبتنی بر ویدیو وجود دارد.
فناوری برای افراد امروزی به فرهنگ تبدیل شده است، چه آنها بهعنوان انسان معمولی در نظر گرفته شوند و یا تشخیص اختلال طیف اوتیسم یا سایر اختلالات عصبی. همان طور که این نسل در عصر دیجیتال متولد میشوند، افرادی که در استفاده از اطلاعات و تکنولوژی راحت و روان هستند قادرند به اطلاعات و دنیای اطراف دسترسی پیدا کنند. تکنولوژی به کودکان اوتیسم این فرصت را میدهد تا از ترکیبی از ابزارهای جهانی طراحی شده یا مستقل و متمرکز برای از بین بردن موانع برای استقلال استفاده کنند و شرکت در فعالیتهای مربوط به حوزه زندگی روزانه را بهبود بخشند. کاردرمانگران اوتیسم با سهلالوصول کردن تکنولوژی به کودکان اوتیسم امکان افزایش دستیابی مشارکت موفق و انجام تکالیف و در نتیجه شغل زندگی روزانهشان را میدهند، مسائلی که برای خود افراد مهم است.
نتیجهگیری:
رفتاردرمانی یکی از مؤثرترین روشهای حمایت از کودکان اوتیسم است، اما موفقیت آن به ویژگیهای درمانگر، روشهای بهکاررفته و همکاری خانواده بستگی دارد. یک رفتاردرمانگر خوب باید تجربه کافی، دانش بهروز و توانایی برقراری ارتباط مؤثر با کودک را داشته باشد. روشهایی مانند ABA، PRT و فلورتایم میتوانند بسته به نیاز کودک انتخاب شوند، اما نکته کلیدی، شخصیسازی برنامه درمانی است. والدین باید در فرآیند درمان فعالانه مشارکت کنند و با آگاهی از اصول رفتاردرمانی، محیط خانه را به فضایی حمایتی تبدیل نمایند. در نهایت، بهترین رفتاردرمان اوتیسم کسی است که همراه با علم، صبر و خلاقیت، مسیر رشد کودک را هموار کند.
سوالات متداول:
1-آیا رفتاردرمانی میتواند جایگزین دارودرمانی شود؟
در موارد خفیف تا متوسط، بله. اما در موارد شدید یا همراه با پرخاشگری، ممکن است ترکیب با دارو (تحت نظر روانپزشک) نیاز باشد.
2-چرا مرکز دکتر صابر برای رفتاردرمانی اوتیسم مناسب است؟
مرکز تخصصی دکتر صابر با سالها تجربه در زمینه درمان اوتیسم، ویژگیهای منحصر به فردی دارد:
-استفاده از جدیدترین روشهای علمی روز دنیا
-محیطی دوستداشتنه و مناسب برای کودکان
-برنامههای درمانی کاملاً شخصیسازی شده
-همکاری نزدیک با خانوادهها و آموزش والدین
-پیگیری مستمر پیشرفت کودک و تنظیم برنامه درمانی
طیف اوتیسم چیست؟ یک اختلال رشد عصبی می باشد که خود را با مشکلات تعامل اجتماعی، ایجاد ارتباط با دیگران و رفتارهای تکراری نشان می دهد. مرکز اوتیسم دکتر صابر در زمینه تشخیص کودکان اوتیسم و ارزیابی کودکان اوتیسم و اراه درمان های تخصصی در زمینه کودکان طیف اوتیسم فعالیت می نماید. مرکز توانبخشی اوتیسم در حیطه کاردرمانی اوتیسم و گفتاردرمانی اوتیسم با استفاده از امکانات و تکنولوژی روز دنیا به صورت تخصصی فعالیت می نماید. دو شعبه فعال مرکز اوتیسم تهران در غرب و شرق تهران به ارائه خدمات کاردرمانی ذهنی، حسی ، گفتاردرمانی، رفتاردرمانی، بازی درمانی، سنسوری روم، اتاق توجه بینایی، اتاق مهارت های شنیداری ، تست های تخصصی هوش، آموزش پیش دبستانی می پردازد. کودکان با اختلال طیف اوتیسم در سراسر تهران می توانند از خدمات مرکز اوتیسم دکتر صابر بهرمند شوند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
اختلال طیف اتیسم چیست؟
تعریف:
طیف اتیسم نوعی اختلال عصبی است که در DSM-IV به عنوان زیرمجموعه از اختلالات رشدی فراگیر طبقهبندیی میشود. ویژگیهای اصلی اختلال طیف اتیسم شامل :
اختلالات کیفی در تعاملات اجتماعی
تماس چشمی ضعیف ، عدم وجود لبخند اجتماعی ، بیزاری از تماس فیزیکی ، ترجیح به تنها بودن
اختلالات کیفی در ارتباط
کمبود گفتار ( لالی ) ، اکولالیا ، عدم تحریک و احساس
رقتارهای محدودکننده ، تکراری ، کلیشهای، علاقهها یا فعالیتها
عدم تحمل در برابر تغییر روتینها ، مقاومت در برابر تغییر ، تکرار عمل ، عدم وجود بازی تخیلی ، الگوهای حرکتی انحرفی ( دست و پا زدن ، لرزیدن )
معمولا به این ویژگیها مشکلات اصلی سه گانه گفته میشود کودکان طیف اوتیسم غالبا عادت غذایی نابجایی را نشان میدهند و این ویژگی قبلا در معیارهای تشخیصی وجود داشت. عقب ماندگی ذهنی اختلالات تشنج با اختلال طیف اتیسم همراه است. هر سه ویژگی اصلی باید وجود داشته باشد و کودک برای تشخیص صحیح باید حداقل در 3 سالگی باشد. در تصویر بالینی تغییرات زیادی وجود دارد ، چه در علائم خاص و چه در شدت مشکلات ، که برخی از محققان را بر آن داشتهاست تا احتمال زیرگروهها را در اختلال طیف اوتیسم پیشنهاد دهند. استفاده از برچسب PDD یا PDD-NOS توسط پزشکان رایج شدهاست. این برچسب زمانی داده میشود که کودک برخی از خصوصیات تعریف کننده اتیسم را داشته باشد اما کافی نباشد ، یا علائم آن دارای شدت کافی نباشد. این برچسب همچنین ممکن است برای کودکان زیر 3 سال استفاده شود که تشخیص اتیسم ممکن است برای محاظت از خانواده هایی که احتمال ویران شدن با تشخیص اتیسم دارند ، استفاده شود. متاسفانه ، یک برچسب PDD-NOS ممکن است به اندازه یک برچسب اختلال طیف اوتیسم در دریافت خدمات قدرتمند نباشد.
سایر اختلالات رشدی فراگیر شامل اختلال رت ، سندرم هلر ، PDD که مشخص نشده و سندرم آسپرگر است.
سندرم آسپرگر با اختلال طیف اوتیسم متفاوت است ، به طور مشخص در قسمتهای ارتباطی و هوش ،
سندرم آسپرگر بدون تاخیر در ربان گفتاری ، مهارتهای شناختی یا تطبیقی ، اختلالات پایدار اجتماعی اما ،
مشخص میشود همچنین اختلال در ارتباطات غیرکلامی ، حرکات دست وپا چلفتی و رفتار / فعالیتها و علایق غیر معمول و محدودکننده از دیگر مشخصات این بیماری است. این اختلال گاه به عنوان “اتیسم با عملکرد بالا” توصیف میشود.
ارزیابی طیف اوتیسم
حیطه ها
پردازش حسی
مهارتهای ادراکی دیداری
هماهنگی حرکت درشت
مهارتهای دیداری حرکتی
مهارتهای حرکتی ظریف
ارتباط و تعامل اجتماعی
مهارتهای بازی
ابزار ارزیابی
پروفایل حسی
تست یکپارچگی دیداری حرکتی
تست برونینکس
تست حرکتی ABC
رژیم حسی
مداخلات درمانی طیف اوتیسم
مداخله طیف اوتیسم اغلب توسط یک تیم میان رشتهای انجام میشود و بر ارتباطات ، مهارتهای اجتماعی ، مهارتهای بازی ، اختلالات حسی و اصلاح رفتار متمرکز میشود. به دلیل تنوع زیاد در درمان بالینی ، مداخله باید کاملا فردی باشد و مراجع به صورت مداوم ارزیابی مجدد شود ، زیرا رفتارها غالبا متناقض هستند. کاردرمانگران معمولا هنگام کار با کودک طیف اتیسم یک رویکرد یکپارچگی / مدولاسیون حسی را اتخاذ میکند. نمونه هایی از مداخله کاردرمانی از رویکرد مبتنی بر حسی ، جلیقه وزین ، حرکت و نشیمنگاه نشستن ، اسباب بازیهای متحرک ، پروتکل ویلبارگر.
یک رویکرد رایج دیگر ، مداخله رفتاری فشرده است. عموما کاردرمانگران طیف اوتیسم در این رویکرد درگیر نیستند ، اما ممکن است مشاورهای با متخصصین مداخله رفتاری فشرده یا خانوادههای علاقمند به این روش ارائه دهند. این رویکرد از اصول منظمی برای آموزش به کودکان استفاده میکند و به آنها می آموزد که چگونه هنگام ارائه کلمات خاص و محرکهای محیطی ، واکنش نشان دهند. روشهای موجود در مداخله رفتاری فشرده مبتنی بر این نظریه است که کودکان مبتلا به اتیسم به طور خود به خود از محیط خود یاد نمیگیرند و باید درباره همه چیزهایی که برای
یادگیری احتیاج دارند آموزش دریافت کنند.
سایر مداخلات عبارتند از : گفتار درمانی ، آموزش ویژه ، اصلاح رژیم ، دارو ، موسیقی درمانی ، بینایی درمانی ، حمایت از خانواده و آموزش
مشکلات زبانی، ارتباط و مهارتهای اجتماعی هسته اصلی مشکلات ذکر شده در معیار تشخیصی اختلالات طیف اوتیسم میباشد. گفتار درمانی اوتیسم با توجه به این مشکلات و اختلالات حسی این کودکان به ارائه برنامه درمانی موثر و همه جانبه در جهت بهبهود مهارت های کلامی و ارتباطی کودکان اوتیسم می پردازد. مرکز توانبخشی اوتیسم دکتر صابر با در اختیار داشتن گفتاردرمان اوتیسم و کاردرمانان مجرب و متخصص در زمینه اوتیسم به صورت تخصصی به درمان کودکان اوتیسم می پردازند. بهترین گفتاردرمانی برای کودکان اوتیسم با همکاری تیم کاردرمانی اوتیسم می تواند روند بهبود مهارت های گفتاری و ارتباطی کودکان اوتیسم را به صورت چشمگیری تسریع بخشیده و کودک را در جهت ایجاد یک زندگی طبیعی سوق نماید.
معیارهای تشخیصی دیگر برای اوتیسم عبارتند از یکپارچهسازی، پردازش و تفاوتهای تعدیلسازی حسی، از جمله واکنش بیش از حد یا کمتر از حد به ورودی حسی افراد دارای این تفاوتها به سختی تلاش میکنند تا به جهانی که نمیتوانند آن را پیشبینی کنند نظم ببخشند یا به طور موثر پاسخ داده و معنا ببخشند. رویکرد همسو بین آسیبشناس گفتار و زبان (SLP) و کاردرمانگر (OT) استراتژی درمانی بسیار موثری است چرا که ترکیب دو رویکرد درمانی به گفتاردرمان اوتیسم اجازه میدهد تا هسته اصلی مشکلات و نواقص مربوط به اختلالات طیف اوتیسم را مورد توجه قرار دهند.
نظریه پشت یکپارچهسازی حسی این است که این نظریه پایه برای تمامی رفتارهای انسانی میباشد. همانگونه که دکتر آیرسسال ۱۹۹۵ اطلاعرسانی کرد یکپارچهسازی حسی “فرآیند سازماندهی ورودیهای حسی است که متعاقب آن، مغز پاسخ بدنی مفید و همچنین ادراکات، احساسات و افکار مفید را تولید میکند. یکپارچهسازی حسی مرتب میکند، دستور میدهد و نهایتاً تمام ورودیهای حسی را برای کل کارکرد مغز کنار یکدیگر قرار میدهد هنگامی که کارکرد مغز کلی و متعادل است حرکات بدن سازگاری بالایی دارد، یادگیری آسان میشود و نتیجه طبیعی آن یک رفتار خوب است.
بنابراین اگر ورودی حسی یک فرد هدفمند و مفید یکپارچهسازی نشود، فرد قادر نیست پاسخ ثابت و سازگارانه بدهد. این مساله مربوط به توانایی کودک برای برقراری ارتباط موفق با استفاده از اطلاعات زمینهای غیر کلامی و کلامی است. فردی که نمیتواند آنچه را که میبیند و میشنود با سایر ورودیهای حسی که با ورودیهای بینایی و شنوایی رقابت میکنند- یکپارچه کند قادر به تولید پاسخ سازگارانه که پایه ارتباط است نخواهد بود. در نتیجه، افرادی که به اندازه کافی ورودی حسی دریافت نمیکنند یا به آنها پاسخ نمیدهند حساسیتهای حسی یا رفتارهای جستجوگر حسی، رفتارها و صداسازیهای کلیشهای، آگاهی بدنی یا حرکات غیرطبیعی و/ یا الگوها و صداهای گفتاری غیرطبیعی ایجاد میکنند. به منظور درمان این تفاوتها گفتاردرمانگران و کاردرمانگرها ممکن است درمان کارآمدی را پیدا کنند که در زمینه یکپارچهسازی ورودیهای حسی برای استراتژیهای مبتنی بر شواهد و ارتباط قرار بگیرد. این درمان به فرد اجازه میدهد تا برانگیختگی را حفظ کند، توجه مطلوب را نگه دارد با هیجان مورد انتظار واکنش دهد و به صورت هدفمند به یک عمل پاسخ دهد.
این چهار مورد هسته تئوری یکپارچه سازی حسی با توجه به تعدیلسازی هستند (تحریک، توجه، احساسات و عمل) بدون اینها مداخلات موفق به سختی قابل دستیابی هستند.
گفتاردرمانی خوب برای اوتیسم چه می کند؟
ارزیابی مهارتهای حرکتی دهانی در گفتاردرمانی اوتیسم اغلب موارد هنگام ارزیابی نیازهای درمانی و دانش آموزان دارای اوتیسم نادیده گرفته میشود. اغلب برنامههای مشوق رشد زبان بیانی بر توانایی کودک در پردازش حسی تمرکز نمیکنند.
نتیجه این عملکرد سیستمی است که نمیتواند حرکات مورد نیاز برای تقلید کلام یا حتی تولید صدا یا هجا را تولید کند. برای مثال اگر کودکی به هر ورودی حسی در دهانش بیش از حد حساس باشد قادر نخواهد بود صدای /d/ یا /t/ را تولید کند چرا که این صداها نیازمند برخورد زبان با کام است. کودکان دارای اوتیسم اغلب توانایی ثبت و تعدیل اطلاعات حسی در یک یا چندین سیستم حسی را ندارند. ناتوانی در ثبت و تعدیلسازی اطلاعات حسی در رشد مهارت های حرکت دهانی دخالت دارد که به نوبت خود در مهارتهای خوردن تولید گفتار و ارتباط ایجاد مزاحمت میکند.
گفتار ارتباط صوتی در نظر گرفته میشود و مرکب از صداهای زبان است. ارتباط از زمان تولد پیش از رشد گفتار شروع میشود نوزادان میآموزند با استفاده از حسها ارتباط برقرار کنند. آنها از طریق توجه که میشنوند، میبینند لمس و حس میکنند. از طریق حرکاتشان و تعاملاتشان با دنیای اطرافشان ارتباط برقرار میکنند.
پژوهشها تاکید کردند که نوزادان به چهره انسان بیشتر از سایر محرکات، به گفتار بیش از سایر صداهای محیطی، به صدای زنانه بیش از سایر صداها، به صدای مادرشان بیش از صدای سایر زنان توجه نشان میدهند. آنها قادرند از سیستمهای حسیشان برای تسهیل و مشارکت مرتبط ترین چیز و برای مهار کردن یا نادیده گرفتن آن چیزی که ارتباط بسیار کمی دارد، استفاده کنند برای برقراری ارتباط موثر افراد باید قادر به تبادل اطلاعات باشند.
نقص ارتباطی برای تشخیص اختلالات طیف اوتیسم مهم است. با این حال نواقص فقط زبانی نیستند، این نواقص بدون در نظر گرفتن مدالیته اساساً ارتباطی است. در اقلیتی حدود ۲۰ – ۳۰ ٪ کودکان دارای اوتیسم از زبان گفتاری به عنوان ابزار اصلی ارتباط استفاده نمیکنند. آنها همچنین برای جبران فقدان و گفتار از جستچر یا سایر ابزار ارتباطی استفاده نمیکنند و برخی افراد دارای طیف اوتیسم ممکن است قادر به تکرار صدا و گفتار باشند که اغلب به عنوان آکولالیا شناخته میشود، اما ممکن است قادر به تولید گفتار و معنادار و خودانگیخته و مورد نیاز برای ارتباط نباشند. سایر افراد قادرند به ارتباط برقرار کنند اما لازم است استفاده از روشهای افزوده و جایگزین برقراری ارتباط برای جبران فقدان نه صداهای گفتاری قابل درک به آنها آموزش داده شود. اغلب اوقات افراد برای تلاش برای برقراری ارتباط با استفاده از رفتارها، متوسل میشوند.
همکاری گفتاردرمان اوتیسم با کاردرمانگر
با توجه به یکپارچهسازی توانایی حسی و حرکتی برای رشد مهارتهای گفتار و زبان یک ارتباط همکاری طبیعی بین کاردرمانگر و گفتار درمانی اوتیسم وجود دارد کاردرمانگر و گفتاردرمانگر اوتیسم تمرینات پایهای مشترکی دارند. هر دو رشته در زمینه بهداشت و سلامت همگانی آموزش میبینند و پیش نیازها و کارآموزی های اصلی مشترک زیادی دارند. هر دو متخصص هدفشان عملکردهای روزانه است و در زمینه آناتومی، فیزیولوژی، نورولوژی، بیماریشناسی و مدیریت پزشکی اختلالات به منظور درمان جامعه آموزش میبینند. کاردرمانگران اغلب تمرینهای خود مراقبتی، کار، بازی، کارکردهای روانی- اجتماعی، مهارتهای حرکتی یکپارچه سازی حسی و مشکلات کارکردی مرتبطی را اولویتبندی میکنند که بر مشارکت در فعالیتهای روزانه تاثیر میگذارند.
بهترین گفتاردرمانی برای اوتیسم، کارکردهای گفتاری، ارتباط، توانایی شناختی و مهارتهای حرکتی دهان فرد را قادر می سازد تا در فعالیتهای روزانه مشارکت کند، اولویتبندی میکنند. ارتباط پایه بین دو تخصص تاثیر سیستمهای حسی و حرکتی در زندگی روزانه است. چنانچه فرد نتواند اطلاعات حسی را در محیط اطرافاش یکپارچه سازد در تولید ارتباط موثر، گفتار یا پاسخ حرکتی در آن محیط مشکل خواهد بود. هر دو رشته تلاش در شناسایی ریشهای مشکلات حاضر و تشخیص افتراقی، نواقص یا مشکلات مهارتی موجود دارند و سپس از پروسه تحلیل تکالیف برای ایجاد برنامه یا رویکرد درمانی موثر استفاده میکنند هردو تخصص متعهد به تسهیل رشد حداکثری پتانسیل کارکرد فرد جهت کسب استقلال و موفقیت در مهارتهای مورد نیاز زندگی روزانه همچون خودمراقبتی، تحرک و ارتباط هستند. به طور خاص در جمعیت کودکان، اغلب پیشرفتهای رو به رشد کسب مهارت وجود دارد.
برای مثال به منظور موفقیت در غذا خوردن مستقل، که یک فعالیت روزانه زندگی و در زمینه کاری کاردرمانگر است، فرد باید بتواند مهارتهای حرکتی دهانی برای باز کردن و بستن دهان استفاده کند و از دهان، زبان و مکانیسم بلع برای خوردن موفقیتآمیز استفاده کند که در حیطه کاری گفتاردرمانگر است. این همپوشانی در یک فعالیت روزانه نمونهای از چگونگی وجود همپوشانی طبیعی درمانی که منجر به یک متد توزیع میشود که اغلب اشاره به درمان مشترک دارد. در جلسه درمان مشترک مهارتهای چندگانه را میتوان به صورت یکپارچه با فعالیت یا هدف یکسان مورد توجه قرارداد.
همکاری بین گفتاردرمان اوتیسم و کاردرمانگر به پزشکان اجازه میهد تا به طور همزمان مهارتها و توزیع درمان را برای افزایش تاثیر درمان مورد هدف قرار دهند. اگر فرد قادر به بهبود فرایند حسی تعدیل سازی و پاسخ حرکتی باشد، در ایجاد پاسخ سازگار، موثر و با ثبات به محرک موفقتر است.
جلسه همکاری بین دو رشته یا درمان مشترک هر دو درمانگر را قادر میسازد تا از مهارتهای تخصصیشان برای آمادهسازی افراد جهت شرکت در جلسه درمانی استفاده کنند و جزئیات تکمیلی رشد مهارت را نشان دهند. همکاری موفق این امکان را برای افراد فراهم میکند تا مهارتهای آموخته شده در جلسات درمانی را به خانه، کلاس درس یا زندگی روزانه تعمیم دهند. در زمان جلسه همکاری یا درمان مشترک بیشتر احتمال دارد فرد (یا گروه) با استفاده از استراتژیهای حسی، وارد درمان شود، پس از آن روی یک صندلی مناسب یا نقطهای در اتاق، بر خلاف صندلیهای سنتی خواهد نشست و درس سیستمهای حرکتی و حسی چندگانه برای یادگیری شرکت خواهد کرد.
نمونه جلسه درمانی گفتار درمانی برای اوتیسم
جلسات درمانی معمولا به عنوان زمانی برای ارائه خدمت مستقیم متخصص گفتاردرمانی به فرد یا گروه خاصی در نظر گرفته میشوند. اغلب این طور پذیرفته میشود که جلسه وقتی شروع میشود که فرد دریافتکننده درمان روی صندلی مینشیند، آن طرف میز گفتاردرمانگر مینشیند و کار مهارتی را شروع میکند. این در حالی است که اثربخشی جلسات درمانی در واقع هنگام انتقال از کلاس درس به اتاق درمان یا از فعالیتی به فعالیت دیگر شروع میشود به ویژه در یک محیط آموزشی فرا گیرد.
در حقیقت به لطف تکنولوژی مانند آیپد یا تبلت، جدول برنامه روزانه را میتوان از طریق اپلیکیشنها یا برنامههای مبتنی بر تقویم مورد استفاده قرار داد میدهد تا تواناییاش را جهت نیل به انجام و مستقل تکالیف، ارتقا دهد با استفاده از تکنولوژی برای این برنامههای روزانه، دیگر گزینهها و ویژگیهای سازماندهی هم ممکن میشود مانند یادآورهای تکالیف پاپ آپ با آلارمهای انتخابی، از اپلیکیشنهای مشابه یا برنامههای مبتنی بر تقویم میتوان برای ایجاد لیستی از تکالیف یا برنامههای جزئی استفاده کرد. از برنامههای جزئی میتوان برای نشان دادن اتفاقات جلسه درمانی به فرد استفاده کرد. برقراری ارتباط با اصول اولیه تیچ (به عنوان TEACCHing ساختار یافته شناخته میشود به فرد این آگاهی را میدهد که چه کاری میکند، چه قدر کار میکند، چه زمانی کار او تمام شده است و کار بعدی چیست به این ترتیب قابلیت پیشبینی را بیشتر میکند. بیشتر TEACCHing ساختار یافته اضطراب جنبههای ناشناخته جلسه درمانی را کاهش میدهد. علاوه بر این، تایمر دیجیتالی نیز ممکن است از طریق عملکرد ساعت روی یک دستگاه یا از طریق کاربرد اپلیکیشنی بر روی آیپد یا تبلت استفاده شود تایمر را میتوان به صورت اختیاری برای شمارش معکوس تکالیف جهت انتقال و یا برای ارتباط بینایی جهت آگاهی از مدت مورد انتظار برای هر فعالیت تنظیم کرد. تایمرها برای افرادی مفید هستند که با یادآورهای بینایی دچار اضطراب نمیشوند چنانچه کاربرد تایمرها باعث حواسپرتی یا افزایش اضطراب میشوند، آنها را میتوان بدون دیده شدن طی انجام یک تکلیف تنظیم کرد.
با توجه به ماهیت طبیعی همکاری جلسه درمانی با گفتاردرمانگر و کاردرمانگر، مهارتهای مورد هدف می تواند شامل حرکات درشت و ظریف، حرکات دهانی، حرکات حسی، رشد زبان و تولید گفتار، فعالیتهای روزمره زندگی، نوشتن و کاربرد ابزار، بازی- تفریحی و فعالیتهای مهارت اجتماعی باشد استفاده از زبان طی فعالیتهای کارکردی، تعمیم مهارتها را افزایش میدهد و چهارچوبی از درک فعالیتهای اجرا شده ارائه میدهد.
در یک جلسه معمولی درمان مشترک، درمانگران و عموماً با یک تا پنج نفر در هر جلسه بسته به اهداف درمان کار خواهند کرد. هنگام دیدن افراد در جلسه درمانی مشترک، همپوشانی نواحی مورد توجه با اولویت های درمانی طبق اهداف درمان یا تشخیصهای مربوطه با هم گروهبندی میشوند. برای مثال هنگام کار با دو فرد دارای اوتیسم با مشکلات حرکتی ظریف، زبان و تولید گفتار برنامه یک جلسه درمانی معمولی ممکن است به شرح زیر باشد:
پس از بررسی اپلیکیشن برنامه بینایی روزانه، عکاسی از اتاق یا محل درمان، یا مختصه برنامه مبتنی بر تقویم، دو نفر برای انتقال به اتاق درمان مشاهده میشوند. هنگام رفتن به سمت اتاق درمان دستگاههای مشابه برای احوالپرسی یا برای پشتیبانی بینایی جهت یادآوری احوالپرسی از یکدیگر استفاده خواهد شد. با استفاده از خروجی صدا، افراد قادر با بزرگسالان یا همتایان خود طی انتقال احوالپرسی کنند. به هر فرد پشتیبانی و حمایت خاص که لازم است داده میشود بنابراین اگر فردی فقط پشتیبانی بینایی لازم دارد سریعاً ارائه میشود. اگر فرد دیگر خروجی صدا لازم دارد، تکنولوژی امکان را به او میدهد تا با موفقیت با بزرگسالان یا همتایاناش احوالپرسی کند.
سایر افراد ممکن است صرفاً قبل از انتقال یادآورهای بینایی لازم داشته باشند. برخی نیز فعالیتهای بینایی و یا گفتاری و جستچرهای بیشتر برای مشارکت نیاز دارند. هنگام ورود به اتاق درمان هر دو نفر با حمایتهای بینایی و کلامی به اتاق درمان هدایت میشوند. برنامه ساخته شده روزمره به فرد اجازه میدهد تا به کمک سرنخها و حمایتهای بینایی اتفاقات را و اینکه چه تغییراتی به طور سیستماتیک گنجانده میشود پیشبینی کند. بسته به تنظیمات درمان، کاردرمانگر ممکن است به طور انتخابی جلسه درمان را با فعالیتهای حسی و حرکتی ظریف متکی به تکنولوژیهای پیشرفته یا سطح پایین متنوعی، مثلاً اسپینرهای دستی یا با فعالیت حسی حرکتی درشت؛ مثل استفاده از نرمشهای درمانی با توپ برای آمادهسازی جسمانی در جلسه شروع کند. پس از آمادهسازی مراجعین، ممکن است جداگانه توسط هر کدام از درمانگران دیده شوند و سپس درمانگران یا مراجعین پس از زمان مشخص جای خود را تغییر دهند. گفتار درمانگر از گزینههای متنوع تکنولوژی سطح بالا و پایین مانند اپلیکیشنی که مهارتهای تولید را تمرین میکند استفاده میکند، در حالی که کاردرمانگر همزمان با فرد دیگر با استفاده از وسیله مشابه مانند آیپد و تبلت کار میکند، اما ممکن است روی مهارت متفاوتی مانند فعالیتهای حرکتی بینایی یا ظریف، در حال کار باشد.
استفاده از تکنولوژی در گفتاردرمانی اوتیسم
استفاده از فناوری به درمانگران اجازه میدهد تا بر روی گسترهای از مهارتها بدون نیاز به تغییر یا مدیریت میزان زیادی از لوازم فیزیکی کار کنند. برای مثال گفتار درمانگر میتواند برای مهارتهای تولیدی که در گذشته از فلش کارتها، کتابها و برگهها استفاده میشد کار کند و کاردرمانگر میتواند روی فعالیتهای حرکتی بینایی و ظریف نیازمند دسترسی به پازل، قطعات، برگهها، مداد و مداد رنگی بود، کار کند. از طریق استفاده از تبلت یا آیپد اهداف درمانی مشابهی را میتوان برطرف کرد و فعالیتها را میتوان به آسانی تغییر داد یا سازگار کرد. کاردرمانگر میتوانند ابزارهایی مانند قلم نوری را برای مهارتهای دست خط بگنجاند.
جمعآوری دادهها
جمعآوری دادهها با استفاده از برنامههای چند منظوره تشکیل شده است. کار درمانگر و گفتاردرمانگر میتوانند انتخاب کنند که از یک برنامه مشابه و نوشتن سریع و سپس ضبط صدای جلسه شخص استفاده کنند و دادهها را بر اساس پاسخهای دانشآموز طی همان جلسه جمع کنند. این فعالیت کامل شده روی اپلیکیشن کامل و ذخیره میشود تا دادهها را بر اساس اهداف چندگانه درمان مربوط به برنامه فرد جمعآوری کند. کاردرمانگر بعداً میتواند نمونه نوشتاری دانشآموز را از طریق دستیابی به اپلیکیشن یا گرفتن اسکرین شات سریع از نمونه نوشتاری مرور کند و آن را ایمیل کنند یا در یک فایل دیجیتالی ذخیره نماید پس از تکمیل هر فعالیت مراجعه می توانند جابجا شوند یا به صورت همکاری تیمی با درمانگران ادامه میدهند مجدد هم گفتار درمانگر هر کار درمانگر قادر خواهند بود دادههای مربوط به اهداف مشترک یا مستقل شان را جمعآوری کنند و نمونه کار افراد را ذخیره کنند.
ایدههای حسی برای گفتاردرمانی برای اوتیسم بصورت مشترک
فضاها
درمانگران درمان مشترک میتوانند فضاهای آرام را با لوازم نرم، نور کم و محیطهای بسته در حوزههای درمانی ایجاد کنند که کوک اوتیسم زمانی که غرق کار هستند وقت سازماندهی سیستمهایشان را داشته باشند. آنها همچنین میتواند به معلمان کلاس درس و کارمندان در مورد چگونگی ترکیب این استراتژی در تمام محیط آموزشی مشاوره بدهند. در فضای درمانی، درمانگران همچنین میتوانند فرصتهایی را برای حرکاتی که سازماندهی میکنند مانند تکان دادن صندلی گهوارهای یا نشستن روی توپ درمان طی جلسات درمانی فراهم کنند. درمانگران درمان مشترک باید حرکات را با یادگیری همراه کنند.
تعدیل سازی و تحریک
هنگام برنامهریزی فعالیت در یک جلسه درمانی، توجه به سطح برانگیختگی مهم است. سطح برانگیختگی بر عملکرد فرد تاثیر میگذارد. اگر سطح برانگیختگی بسیار زیاد باشد عملکرد، به دلیل ناتوانی در حفظ توجه به افزایش اضطراب نسبت به سایر فاکتورها، کاهش مییابد. چنانچه سطح برانگیختگی بسیار پایین باشد عملکرد به دلیل ناتوانی در مشارکت هدفمند و پایداری توجه یا انگیزه، در جهت تکلیف ارائه شده کاهش مییابد. برای افزایش برانگیختگی فعالیتهای هشداردهنده ترکیبی را امتحان کنید مانند ایستادن طی برخی فعالیتها، نوشتن روی سطح عمودی، استفاده از صندلیهای جایگزین و از طریق گنجاندن وقفههای کوتاه حرکتی. درمانگر میتواند از حرکات تغییریافته مانند حرکات حیوانات یا رباتها و … برای کاهش دانشآموزان بزرگتر استفاده کند. برای ایجاد درونداد سازماندهی شده، از دانشآموزان بزرگتر بخواهید وسایل درمان را با خود به جلسه بیاورد. افراد را وارد عمل کنید. مانند پاک کردن تخته قبل از شروع جلسه، حرکت دهانی و ورودی لمسی در ابتدای جلسه می تواند ورودیهای حسی لازم برای سازماندهی و مشارکت دانشآموزان را فراهم کند. هنگامی که فرد برانگیختگی مطلوب دارد توجه پایدار میشود و پاسخ یا عمل هدفمند نتیجه این اقدام است.
دفاع حسی
برای برخی افراد ورودی حسی ممکن است باعث پریشانی شود. برای گفتاردرمانگر و کاردرمانگر در رفع مشکلات حرکت ظریف یا حرکات دهان هنگام مواجهه با دفاع شخصی به خصوص حساسیتهای شنیداری، دهانی یا لامسه چالشبرانگیز است. افراد دارای دفاع شخصی بساوایی، مشکلاتی در تحمل لمس شدن، بافتهای لباس، شانه زدن و فعالیتهای خودمراقبتی دارند. تامین ورودیای که باعث افزایش اضطراب نشود و فراهم کردن فرصتهایی برای فرد جهت کشف ورودی حسی با روشی به سیستمهایشان اجازه میدهد تا تجربه حسی را برای پردازش و یکپارچه کنند و پاسخ کاربردی و سازگار تولید کنند.
برای حساسیتزدایی بساوایی و حس دهانی درمانگران باید، هنگام فشار آوردن به هر ورودی حسی، جانب احتیاط را نگه دارند. مهم است که به فضای خصوصی اشخاص احترام بگذاریم و تعادل بین ملایم بودن و محکم بودن هنگام نزدیک شدن به حساسیتها پیدا کنیم. به هم ریختگی یا علائم اضطراب و ترس توانایی فرد را برای پاسخگویی و سازگاری کاهش میدهد. درمانگران باید از مهارتهای بالینی و قضاوت هنگام انتقال به ورودی قویتر استفاده کنند و سریعاً تشخیص دهند آیا فرد توانایی تحمل ورودیهای داده شده را دارد یا خیر. استفاده از ورودیهای مهاری مانند ورودیهای حس عمقی، به درمانگران اجازه رفع تدافع میدهد. نمونهای از این کار استفاده از الیاف مصنوعی کشسان برای ایجاد فشار عمیق استفاده از دندانگیر و لثهگیرها، تمرینات فوت کردن، یا انواع اسنکهای خوردنی مثل چوب شور و … در طی روز میباشد.
پراکسس کلامی و دهانی
وقتی که افراد اوتیسم با مشکلات عملکرد دهانی مواجه میشوند ممکن است با حرکات زبان، کنترل لب، قورت دادن، مکیدن و خوردن نیز مشکل داشته باشند. آنها ممکن است در تقلید حرکات دهانی مشکل داشته باشند. چنانچه تفاوتهایی در پراکسی کلامی دارند احتمالاً برای تولید گفتار و برنامه ریزی و اجرای مکالمه (جمله) تقلا میکنند. باز هم تلفیق برنامههای سرگرمکننده و فعالیتهای تعاملی و بازیها برای بهبود ایدهپردازی، آگاهی و برنامهریزی مهارتهای حرکتی در حالی به درمانگر امکان میدهد مشکلات پروکسی دهانی را در یک جلسه درمان برطرف کند. فعالیتهایی را بگنجانید که نیازمند تقلید صورت، زبان، لب و گونه میباشد و محرک حرکات مستقل باشد.
سوالات متداول:
1-آیا گفتاردرمانی در اوتیسم نیاز به مشارکت خانواده دارد؟
بله، مشارکت خانواده در روند گفتاردرمانی کودکان مبتلا به اوتیسم بسیار حیاتی است. گفتاردرمانگران معمولاً به خانوادهها آموزش میدهند که چگونه در خانه از تکنیکهای گفتاردرمانی استفاده کنند و محیطی حمایتی برای بهبود ارتباط کودک فراهم کنند. این مشارکت باعث میشود پیشرفت کودک سریعتر و پایدارتر باشد.
2-آیا گفتاردرمانی برای کودکان غیرکلامی مبتلا به اوتیسم هم موثر است؟
بله، گفتاردرمانی برای کودکان غیرکلامی نیز بسیار موثر است. در این موارد، گفتاردرمانگران از روشهای ارتباطی جایگزین و تقویتی (AAC) مانند استفاده از تصاویر، تابلوهای ارتباطی یا نرمافزارهای ویژه کمک میگیرند. هدف اصلی، ایجاد یک سیستم ارتباطی است که کودک بتواند نیازها، خواستهها و احساسات خود را بیان کند.
یکی از مشکلات اصلی والدین کودکان اوتیسم، چگونگی برقراری ارتباط با کودکان اوتیسم است. مرکز تشخیص و درمان اوتیسم دکتر صابر با در اختیار داشتن متخصصین گفتاردرمانی، کاردرمانی اوتیسم و روانشناسی کودک در زمینه اوتیسم و روش ارتباط با کودک به والدین آموزش های لازم را می دهد. همچنین مرکز توانبخشی اوتیسم از طریق خدمات بازی درمانی و رفتاردرمانی مرکز در جهت ایجاد ارتباط با اوتیسم و آموزش رفتارهای اجتماعی مناسب به کودکان اوتیسم در جهت درمان این کودکان فعالیت می نماید.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
ارتباط با کودکان اوتیسم
همانطور که فناوری دائم در حال تغییر است رویکردهای جدید ، جهت کاربرد در کودکان دارای اوتیسم، نیز رو به رشد است. پیشرفت در این زمینه کاملاً امکان پذیر است. بنابراین مروری مختصر بر ابزارهای پیشرفته موجود برای تشریح تکنولوژی جاری در ایجاد ارتباط با کودکان اوتیسم انجام خواهد شد. زمینه ای نوظهور در حوزه ارتباط های افزوده و جایگزین، و تکنولوژی کمکی شامل برنامه های نرم افزاری و اپلیکیشن ها وجود دارد که بر روی پژوهش های اخیر در مورد طیف اوتیسم مربوط به توجه بینایی و ردیابی چشم تمرکز می کنند. تکنولوژیهای جدیدی برای افزایش پاسخ کودک اوتیسم به تحریکات بینایی با وعده بهبود افزایش توجه به گفتار شفاهی و افزایش مشاهده رفتارهای اجتماعی مناسب پدید آمده اند. طراحی این برنامه بسیار شبیه سایر دستگاه های ارتباطی سنتی است و به خوبی می تواند به انتقال از یک سیستم مبتدی ACC یا سیستم با تکنولوژی پایین مثل PECS، کمک کند.
اگرچه تمام این برنامه ها و گزینه های ایجاد ارتباط توسط تکنولوژی به کودکان دارای اوتیسم وعده هایی را می دهند، اما تکنولوژی به تنهایی جایگزین نیاز به مهارت و آموزش تخصصی در زمینه ACC و نیاز به ارزیابی جامع رفتارهای ارتباط نمی شود. همانطور که بحث شد، ارزیابی تشخیص بینایی، توانایی ترکیب نمادها، اشاره، استفاده از آغازگرهای ارتباطی همراه با فعالیتها و آیتمهای به شدت انگیزشی قبل از معرفی هر شکلی از ارتباط ضروری است. با توجه به سرعت تکامل تکنولوژی، جستجوی یک برنامه واحد یا دستگاه ACC به تنهایی نباید چیزی معادل توجه به فرایند ارزیابی برای کودک اوتیسم باشد. تا از انتقال موفق و استفاده از دستگاه انتخابی اطمینان حاصل کنیم. علاوه بر این، پژوهش های موجود در زمینه مداخله بهنگام و اجزای ضروری برای برنامه های مداخله بهنگام از نظر نتایج بلند مدت نباید نادیده گرفته شود. در مروری کلی از پژوهش ها که شامل ایجاد اجزای ضروری برنامه های مداخله بهنگام و مؤثر برای اوتیسم است، داوسن و اوسترلینگ (1997) دریافتند ترکیب قابلیت پیش بینی و روزمرگی، همراه با حمایت قوی بینایی و همکاری والدین همگی نتایج مثبت بیشتری بر کودکان پیش دبستانی دارای اوتیسم زمان دریافت مداخله بهنگام دارد.
این اجزای مشابه باید زمانی مورد توجه قرار داده شوند که ACC به کودک دارای اوتیسم معرفی می شود و باید شامل آموزش به والدین با توجه به اهداف درمانی و استدلال برای اهداف، و همچنین راههایی باشد که بر اساس آن هریک از والدین بتوانند استفاده از ACC را در خانه از طریق کاربرد مداخله رفتاری و تقویت تلاشهای ارتباطی، هم پیش زبانی و هم زبان مدار ارتقاء دهند.
ارتباط بدون کلام: چگونه با کودکان اوتیسم ارتباط عمیقتری برقرار کنیم؟
کودکان اوتیسم اغلب در برقراری ارتباط کلامی با چالشهایی روبهرو هستند، اما این به معنای ناتوانی آنها در ارتباط نیست. در واقع، ارتباط غیرکلامی میتواند پلی قدرتمند برای ایجاد تعامل معنادار با این کودکان باشد. در این مقاله، راهکارهای مؤثر برای تقویت این نوع ارتباط را بررسی میکنیم.
چرا ارتباط غیرکلامی برای کودکان اوتیسم مهم است؟
بسیاری از کودکان طیف اوتیسم در پردازش گفتار و بیان کلامی خود دچار مشکل هستند، اما از طریق زبان بدن، تماس چشمی، حالات صورت و ابزارهای بصری بهتر ارتباط برقرار میکنند. درک این روشهای جایگزین میتواند به والدین، مربیان و اطرافیان کمک کند تا تعامل بهتری با کودک داشته باشند.
راهکارهای تقویت ارتباط غیرکلامی
1. استفاده از تصاویر و نمادهای بصری
بسیاری از کودکان اوتیسم تفکر تصویری دارند. کارتهای ارتباطی، پیکتوگرامها و برنامههای تصویری (مانند PECS) میتوانند به آنها کمک کنند تا خواستهها و احساسات خود را بیان کنند.
2. توجه به زبان بدن و حرکات کودک
کودکان اوتیسم گاهی از طریق اشاره، حرکات دست یا تغییر حالت بدن پیام میفرستند. با دقت به این نشانهها، میتوانید نیازهای آنها را بهتر درک کنید.
3. ایجاد ارتباط از طریق بازیهای تعاملی
بازیهایی مثل پازل، لگو و فعالیتهای حسی میتوانند فضایی امن برای ارتباط غیرکلامی ایجاد کنند. همراهی در بازی، بدون فشار برای صحبت کردن، اعتماد کودک را جلب میکند.
4. استفاده از موسیقی و ریتم
موسیقی تأثیر شگفتانگیزی بر کودکان اوتیسم دارد. آهنگهای ساده، حرکات موزون و ابزارهای موسیقی میتوانند به عنوان ابزار ارتباطی مؤثر عمل کنند.
5. تقویت تماس چشمی و لبخند زدن
برخی کودکان اوتیسم از تماس چشمی اجتناب میکنند، اما لبخند گرم و نگاه مهربان میتواند به تدریج حس امنیت را در آنها تقویت کند.
ارتباط با کودکان اوتیسم نیازمند صبر، خلاقیت و درک عمیق از دنیای آنهاست. با تمرکز بر روشهای غیرکلامی، میتوانید رابطهای عمیقتر و معنادارتر با آنها بسازید. اگر به دنبال راهحلهای بیشتر برای مشکلات ارتباط کودکان اوتیسم هستید، مقالات مرتبط در این زمینه را مطالعه کنید.
سوالات متداول:
1-چقدر طول میکشد تا کودک اوتیسم به یک فرد جدید عادت کند؟
این زمان از چند روز تا چند ماه متغیر است. ثبات در رفتار، ملاقاتهای کوتاه اما منظم و احترام به حریم کودک میتواند این فرایند را تسریع کند.
2-آیا ارتباط فیزیکی (مثل در آغوش گرفتن) برای کودکان اوتیسم مناسب است؟
این موضوع کاملاً فردی است. برخی کودکان تماس فیزیکی را دوست دارند، در حالی که برخی دیگر به دلیل حساسیت حسی از آن اجتناب میکنند. همیشه ابتدا از طریق نشانههای غیرکلامی اجازه بگیرید.
مرکز توانبخشی اوتیسم در زمینه تشخیص دقیق اوتیسم و انجام تست های غربالگری اوتیسم و تست تشخیص اوتیسم، همچنین در حیطه استفاده از درمان های تخصصی و پیشرفته فعالیت می نماید. مرکز اوتیسم تهران دکتر صابر پس از تشخیص اوتیسم و شدت آن به طرح برنامه درمانی پرداخته می شود. تست تشخیص بیماری اوتیسم بیشتر برای تشخیص اوتیسم کودکان طراحی شده است و برای تست غربالگری اوتیسم در بارداری امکانات مفیدی در دسترس نیست. مرکز اوتیسم دکتر صابر با استفاده از کادر مجرب روانشناس، گفتاردرمان اوتیسم و کاردرمان اوتیسم در حیطه درمان کودکان اوتیسم بسیار موفق عمل کرده و رضایت مراجعین نشانه تبحر ما در این امر می باشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
نظر به اینکه در جمعیت اختلال طیف اوتیسم، ناهمگونی وجود دارد بهترین رویکرد برای ارزیابی مهارت-های پیش-زبانی چیست؟ عموماً تعدادی تست استاندارد زبانی وجود دارد، مقیاسهای سازگاری/ اجتماعی و ابزارهای شناختی به کار گرفته شده که ممکن است تشخیص اوتیسم را تأیید کنند، اما این ابزارها در باره رشد اهداف خاص زبانی و محل شروع فرایند درمان مربوط به کاربرد ACC اطلاعات ارزشمند بسیار کمی در اختیار ما میگذارند. اکثر کودکان با تشخیص اوتیسم عموماً از ابزارهایی همانند ADOS استفاده کرده اند، که به عنوان استاندارد طلایی، برای تست اوتیسم با حساسیت و ویژگی در نظر گرفته می شوند.
ADI-R نیز ممکن است ارائه شود، این ارزیابی تصویری از تاریخچه رشد کودک در سراسر حوزه های رشدی کلیدی و رفتارهای خاص و همچنین اطلاعات مفیدی از اکتساب مهارت ها و هرگونه پسرفت در مهارت ها را به ما ارائه می دهد.
CARS نیز یک ابزار غربالگری معمولی است و در اوایل فرایند تشخیص استفاده می شود، این ابزار اطلاعات مرتبط به شرکای ارتباطی و سبک ارتباط از لحاظ گفتار کلامی و ژست را تهیه می کند. این ابزارها همگی برای تشخیص اوتیسم ضروری است و این اختلال را از سایر تأخیر های رشدی افتراق میدهد؛ اما، ابزار مفید برای آسیب شناس گفتار و زبان جهت اندازه گیری رفتارهای ارتباطی در کودک بدون کلام با تشخیص اختلال طیف اوتیسم، ابزار ماتریکس ارتباطی می باشد.
این ابزار معیار- محور مهارت های بسیار اولیه ارتباطی از پیش زبانی گرفته تا استفاده از زبان انتزاعی را به چهار حوزه تقسیم می کند که به عنوان دلایل اولیه برقراری ارتباط شناخته می شوند، و شامل تعامل اجتماعی، به دست آوردن چیزی، رد کردن چیزی، جستجو و به اشتراک گذاری اطلاعات است. این ابزار ارتباط را به هفت مرحله رشد زبانی بر اساس پیچیدگی از رفتارهای پیش زبانی تا استفاده از زبان انتزاعی و بعلاوه گفتار شفاهی تقسیم می کند که از سطوح غیر قراردادی ارتباط در غیاب زبان نمادین شروع می-کند. رفتارها باید در بیش از یک موقعیت و طی چندین بررسی و با بیش از یک شریک ارتباطی به منظور تشخیص متداولترین فرمهای ارتباطی استفاده شده مورد مشاهده قرار گیرند. تعیین این سطوح اساسی توانائی ارتباطی به آسیب شناس گفتار و زبان، خانواده و سایر اعضای تیم اجازه می دهد تا مراحلی را تعیین کنند که در آن استفاده از ACC شروع شود و مسیری را ایجاد کنند که با آن سیستم ارتباطی مورد استفاده فرد از رفتارهای پیش زبانی موجود رشد خواهد یافت. به حای نگاه اولیه به زمینه های ارتباطی و شریک های ارتباطی طی برنامه های روزمره فرد، همانگونه که اغلب ابزارهای ارزیابی ACC اینطور عمل می کنند، این تحلیل بر مهارت های پیش نیاز لازم برای برقراری ارتباط با شرکا در بافتهای مختلف تمرکز می کند و منجر به اهداف درمانی می شود که الحاق ابزار ACC را با استفاده از درمان های مداخله ای مبتنی بر شواهد مانند PRT، ESDM، و یا مدل SCERS برای آموزش مهارت ها پیش زبانی ضروری تسهیل می-کنند.
همانطور که قبلاً ذکر شد AAC یک ابزار است و مداخله زبانی مبتنی بر شواهد لازم است همراه آن باشد تا نتایج مربوط به کاربرد آن درست عمل کند. فرایند ارزیابی در مراحل اولیه ارزیابی پایه ای را ایجاد می کند که بر اساس آن اهدف درمانی برای تعیین تعامل اجتماعی با استفاده از رفتارهای پیش زبانی بنیان نهاده می شود و این مسأله کاربرد مؤثر AAC را برای استفاده از قراردادی ارتباط و پیشرفت به سمت رشد پیچیده تر زبان برمی انگیزاند. گرچه ماتریکس ارتباطی معیاری است برای توصیف صریح سطوح ارتباط و زبان، به این معنا که مکان دقیق شروع اهداف درمانی AAC را تعیین می کند، ارزیابی جامع AAC همچنین باید شامل معیارهای دیگری از ابزارهای شناختی و سازگاری باشد. جهت بررسی جامع ابزارهای شناختی در دسترس برای تکمیل فرایند ارزیابی ACC و همچنین سایر ویژگیهای کلیدی ارزیابی جامع ACC صرف نظر از کم توانی، میتوان به beukelman و mirenda (2013) مراجعه کرد.
نمادهای انتزاعی نمادین؛ از لحاظ فیزیکی ممکن است شبیه شییء یا ایده ای که نمایش میدهد نباشد مثال: علامت ایست برای ایستادن یا تمام شدن
نمادها هرلحظه یکبار برای بیان ایده استفاده می شوند
کلمات نوشتاری،علائم، خط بریل، طراحی خطوط
7
زبان
قوانین گرامری که بدنبال آن مفاهیم انتزاعی نمایش دهنده می-آید
در دو یا سه ترکیب نمادی استفاده می شود من آبمیوه
میخواهم «ماشین برو»: ممکن است کلامی یا غیر کلامی باشد
فاز 4 و 5 و 6
برگرفته از: رولند (2004)- انتقال به AAC بهینه در مرحله هفت و فاز 4 از PECS
همانطور که قبلاً هم اشاره شد، اغلب افراد دارای اوتیسم به خاطر بهره مندی از مداخله بهنگام و فشرده با ACC شروع می کنند، و همانطور که آسیب شناس گفتار و زبان با کودک کار می کند، زبان نوظهور پدیدار می شود و اغلب منجر به استفاده از گفتار شفاهی می شود. فرم دوم ارزیابی پویا برای ACC که ممکن است در درون رویکرد مداخله اولیه جای بگیرد استفاده از PECS است، و میتوان از آن برای مشاهده رفتارهای پیش زبانی و مهارت های در حال ظهور اولیه مربوط به کاربرد توانمند ACC استفاده کرد مانند روابط علی و معلولی، تشخیص بینایی، رعایت اصول نحو اولیه که به دنبال آن توالی رشد زبان بیانی و چینش چپ به راست تصاویر برای تطابق با ظهور سوادآموزی است. همانطور که اهداف درمانی پایه گذاری می شود، سیستم PECS ممکن است برای معرفی مفهوم ACC به کودک به منظور به دست آوردن موارد و رفتارهای دلخواه و تعامل اجتماعی با دیگران استفاده شود.
Bondy و Frost(2002) گزارش می دهند که هدف از طراحی PECS برون داد گفتار نبوده است؛ اما اغلب مواردی وجود دارد که گفتار شفاهی بدنبال استفاده از سیستم PECS پدیدار می شود. سیستم PECS به شدت متکی بر تحلیل رفتار کاربردی است و یک شیوه مبتنی بر شواهد نوظهور در مداخلات طیف اوتیسم در نظر گرفته میشود. هنگام استفاده درست از سیستم ACC، اغلب متخصص یکی از این دو تصمیم را انتخاب میکنند: (1) ادامه رشد زبان با استفاده از مدالیته گفتار شفاهی (در صورت ظهور گفتار) یا (2) ادامه رشد زبان با استفاده از یک دستگاه ACC پیشرفته تر هنگام مشاهده رفتارهای اولیه همانند آغاز کردن، درخواست، نظر دادن، تمیز بینایی، و نمادهای ترکیبی همراه سیستم ACC.
PECS یک ابزار AAC با تکتولوژی سطح پایین است که انتقال به گزینه های ACC پیشرفته تر را تسهیل می کند زیرا این سیستم مهارت های پیش زبانی لازم برای کاربرد ACC و ظرفیت ارتباطی از طریق یک رویکرد آموزش ساختاریافته، سلسله مراتبی و صریح را دارا می باشد.
علاوه بر این، مؤلفه اصلی PECS تأکید بر آغاز تلاشهای ارتباطی با دیگران است که خود به انتقال مهارت ها به کاربرد ACC کمک می کند. بدون مهارت ارتباطی ضروری، ابزار ACC استفاده کمی برای کودک دارای اوتیسم دارد. اغلب والدین یا متخصصین ممکن است اشاره کنند که PECS در گذشته امتحان شده و موفقیتی نداشته است، اما بررسی مجدد استفاده کودک از PECS با به کار گرفتن رویکرد زنجیره ای دقیق و عملیاتی مشخص شده در سیستم ضروری است، تا اطمینان حاصل کنیم دستگاه درست به کار گرفته شده است یا نه. قبل از اینکه فرض کنیم «سیستم پکس جواب نداده است». این فرایند در مدت زمانی کوتاه قابل اجراست و برای پیشبرد کودک به همراه ACC به سمت جلو یک کار زمینه ای است که به دنبال یادگیری الگوی مشابه ارتباطی کودک معنادار و قابل پیش بینی است. کودک هنگام اجرای فاز 4 سیستم PECS و آغاز مبادله با شریک ارتباطی دارد، باید با تقلای کمی قادر به انتقال به صفحه مولد گفتار (SGD) باشد. زمانیکه شریک پیام را با صدار بلند می خواند آیا کودک به طور فیزیکی به هر نماد در یک نوار PECS اشاره خواهد کرد؟ چنانچه کودک هنوز اشاره نمی کند، این رفتار را میتوان از طریق تشویق فیزیکی و تقویت مثبت با استفاده از موارد و فعالیت های ترجیحی به همراه مدل سازی کلامی تشویق کرد(2014Frost and Silverman- McGowan).
در تلاش در جهت ایجاد ACC برای نیازهای ارتباطی پایه روزانه کودک، همانطور که کودک پیشرفت با هر نوع ACC را نشان می دهد، اهمیت فوق العاده ای دارد که متخصصان رشد شکلهای پیچیده تر زبان را تصادفاً نادیده نگیرند. خیلی مهم است که، تیم حرفه ای کار با کودک به این نکته توجه کنند که کودک مورد نظر چگونه از زبان مرتبط با زنجیره رشد زبانی مشاهده شده در کودکان در حال رشد عادی، در حال استفاده است با توجه به مرحله مهم برای رشد زبان، از خوانندگان این مطالب می خواهیم مراحل رشد صرفی براون (1973) را به منظور درک پیچیدگی سیستم رشد اولیه زبان مرور کنند (چه به کمک شفاهی چه به کمک AAC).
این ویژگیهای صرفی- نحوی زبان در ساخت و توسعه بیان و درک زبان ضروری هستند. استفاده از ویژگیهای صرفی- نحوی باید به عنوان بخشی از طراحی ACC گنجانده شود و دارای قابلیت انعطاف در توسعه سیستم طبق سطح رشد زبانی کودک باشد. باید به آسیب شناس گفتار و زبان در مورد تکامل سیستم ACC به منظور تطبیق با سطح زبانی کودک هنگام شکوفایی این مهارت ها اطلاع داده شود.
روش های متعددی در درمان اوتیسم وجود دارد که هریک به گونه ای خاص و از نظر خاصی به درمان این کودکان نگاه می کنند. روش AAC در درمان اوتیسم یا همان روش ارتباطی جایگزین در درمان اوتیسم از روش های نوین در درمان اوتیسم است. مرکز توانبخشی اوتیسم در حیطه کاردرمانی اوتیسم و گفتاردرمانی اوتیسم زیر نظر دکتر صابر فعالیت می نماید. روند کار مرکز با یک ارزیابی تشخیص اوتیسم توسط دکتر اوتیسم آغاز می گردد و پس از انجام تست های تخصصی برنامه درمانی بسته به مشکلات کودک و نقاط قوت آن طراحی می شود. بازی درمانی، رفتاردرمانی، گفتاردرمانی و … از روش های درمانی مهم در مرکز اوتیسم می باشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
حوزه ای از علاقه زیاد متخصصان بالینی، در حالی که وعده حمایت از افراد دارای اوتیسم را با تکنولوژی جدید می دهد؛ میل به ارتباط افزوده و جایگزین (AAC) به عنوان بخشی از رویکرد درمانی جامع و فشرده برای رفع نیازهای ارتباطی می باشد. گرچه گام های بزرگی در زمینه تکنولوژی برای حمایت از استفاده از روش AAC در افراد دارای اختلال ارتباطی برداشته شده است، استفاده از روش AAC در درمان اوتیسم از لحاظ کارایی و چگونگی ایجاد زیربنا برای توسعه یک سیستم ارتباطی و زبانی مؤثر که در طول زمان حفظ شود کمتر توسط متخصصین شناخته شده است. به دلیل چالش های رفتاری زیاد و شناخته شده در افراد دارای اتیسم، رفتارهای پیش زبانی لازم برای بهره مندی از AAC اغلب در مراحل اولیه ارزیابی و درمان نادیده گرفته می شود، و سیستم های ارتباطی جایگزین پیشرفته که دائماً در حال تولید هستند به خاطر عدم هماهنگی
با تکنولوژی در بخش افراد دارای اوتیسم کنار گذاشته می شوند که منجر به بهبودی كمی در ارتباط عملکردی می شود. علی رغم چالش های موجود هنگام معرفی AAC به کودکان یا بزرگسالان دارای اوتیسم ، چنانچه ارزیابی جامعی از رفتار و زبان قبل از معرفی هر نوع وسیله AAC (روش ارتباطی جایگزین) انجام شود، ایجاد زیر بنایی برای نقطه شروع، ارتقاء تعامل موفق با دستگاه به عنوان یک وسیله ارتباطی، و توسعه یک سیستم زیانی درست برای کودک همگی اهداف قابل دستیابی هستند. ادامه این مطلب بر ارزیابی و توسعه مهارت های ارتباطی و زبانی لازم برای حمایت از معرفی AAC با تأکید بر معرفی تکنولوژی به کودکان اوتیسم تمرکز می کند، گرچه رویکرد مشابهی را نیز می توان برای بزرگسالان به کار برد.
روش ارتباطی جایگزین در درمان اوتیسم
با توجه به آنچه که درباره انعطاف پذیری مغز در مراحل اولیه رشد شناخته می شود و به علاوه داده های فعلی مرتبط با مداخله به هنگام و فشرده با تمرکز بر تحلیل عملکردی رشد زبان و رفتار، اطلاعات داده شده این مطلب مرتبط با ارزیابی و ایجاد اهداف درمانی است که از ذره بین مداخله به هنگام برای حمایت از پاسخ بهینه برای معرفی AAC استفاده می کنند. خواننده باید بخاطر بسپارد که اصول استفاده از AAC برای کودکان اوتیسم بر اساس سن فرد تغییری نمی کند، اما در مراحل اولیه رشد بهترین استفاده را دارد به طوری که با هدف قرار دادن ویژگی های کلیدی رفتاری و ارتباطی ناشی از نواقص عصبی شناخته شده در مغز افراد دارای اوتیسم بر روی توسعه یک سیستم زبانی مناسب سرمایه گذاری می کند. چنین نواقصی شامل مشکلاتی در برنامه ریزی حرکتی و هماهنگی عضلات دهان در تولید گفتار، مشکل در درک شنیداری زبان، پردازش کند فعالیت سیناپسی بین نواحی مغز که منجر به تأخیر در پاسخ دهی یا فقدان کامل پاسخ می شود، و مشکلاتی در مهار رفتار تکانشی به دلیل تفاوت در پاسخ آمیگدالی و فعالیت لب پیشانی است.
توجه به این رفتارها هنگام به کار گیری AAC ( روش ارتباطی جایگزین) جهت افزایش پاسخ به مداخله به وسیله ادغام مداخله رفتاری با مداخله زبانی و شناختی مهم است و این مسأله منجر به افزایش راه های سیناپسی می شود که باعث تسهیل زبان بیانی و به دنبال آن گفتار خواهد شد.
نظر به ناهمگونی فنوتیپ افراد دارای اختلال طیف اوتیسم، در این مطلب ، تکنولوژی جدید با توجه به گزینه های در دسترس برای نیازهای ارتباطی سطح پایین بررسی می شود و گزینه های با تکنولوژی بالا و در دسترس را برای نشان دادن مهارت های سواد آموزی ابتدایی و نیازهای اجتماعی- عملی برای افراد دارای اوتیسم، با مهارت های زبانی کمتر آسیب دیده مورد ارزیابی قرار می گیرد، البته به جز کسانی که نواقص عملی اجتماعی آن ها مشکلاتی را در استفاده پیشرفته تر و درک زبان انتزاعی و رفتارهای مناسب اجتماعی نشان می دهد. تغییرات اخیر در کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری روان شناختی اختلالات، نسخه پنجم.
افراد دارای اوتیسم را از لحاظ سطح حمایت مورد نیاز در یک عملکرد به زیر مجموعه ای از درجات مختلف شدت، شناسایی می کند. همان طور که مهارت های فرد دارای اوتیسم گسترش می یابد، تشخیص به صورت اولیه باقی می ماند اما سطح حمایتی در گذر زمان تغییر می کند. تفسير “سطح حمایت” آن طور که تحت شاخص تشخیص اوتیسم در ۵-DSM توصیف شده است ممکن است به اشکال حمایت فیزیکی، دارویی، و AAC بالقوه، در میان سایر مداخلات تفسیر شود. همان طور که پراکندگی رفتارها و نیازها در اختلال طیف اوتیسم متفاوت است، گزینه های AAC، علیرغم سطح شدت طيف، برای حمایت از زبان و ارتباط نیز متفاوت است.
AAC: تعريف AAC: پیامدهای کاربرد AAC در درمان اختلال طیف اوتیسم
برای درک کامل انواع مختلف AAC در دسترس و این که بهترین نوع تکنولوژی برای حمایت از افراد دارای اوتیسم چیست، داشتن دانش زمینه ای درباره انواع AAC و اصطلاحات پرکاربرد می تواند در تعیین گزینه های احتمالی در دسترس و همچنین گزینه هایی که موفقیت بیشتری را از لحاظ کاربرد در اختلال طیف اوتیسم نشان داده اند به ما کمک کند. انجمن گفتار، زبان و شنوائی آمریکا (۲۰۱۴ )AAC را این طور تعریف می کند:” همه شکل های ارتباطی (به جز شفاهی) که برای بیان افکار، نیازها، خواسته ها و ایده ها استفاده می-شوند. ما همگی از AAC استفاده می کنیم مثل زمانی که حالات چهره یا بدنی داریم، از نمادها یا تصاویر استفاده می کنیم، و یا می نویسیم”. معنی ضمنی این تعریف استفاده از اشکال قراردادی ارتباط و زبان انتزاعی است که برای کودکان دارای اوتیسم بزرگترین چالش به نظر می رسد. با توجه به پیچیدگی چالش های رفتاری و نیازها هنگام استفاده از AAC در افراد دارای اوتیسم، فرایند ارزیابی باید شامل تیم متخصص حرفه ای با دانش و مهارت های تخصصی مربوط به AAC باشد. برای ارائه پتانسیل کامل جهت معرفی موفقیت تکنولوژی AAC، به علاوه داشتن تجربه کار با AAC، هر عضو تیم همچنین باید درجاتی از تخصص را در درمان اتیسم داشته باشد، چرا که طبیعت منحصر به فرد رفتارهای مرتبط نیازمند درکی است از چگونگی نشان دادن رفتارهای چالش برانگیز، الگوهای معمول دشواری مربوط به یادگیری گفتار کلامی و زبانی، و چگونگی ترکیب مداخله AAC با برنامه های رفتاری وسیع تر که سایر حوزه های رشد مثل مهارت-های سازگاری، مهارت های شناختی، تعامل اجتماعی و بازی را نشان می دهد. درمان مؤثر برای مداخله گفتار و زبان هنگام همراهی با AAC نیاز به آموزش مداوم و پیشرونده و آموزش کلینیکی از لحاظ دانش و کاربرد مهارت ها شامل استفاده از تجربیات مبتنی بر شواهد است (آشا ۲۰۰۴). عموما تیم AAC که با اختلال طیف اوتیسم کار می کند متشکل است از روان شناس بالینی یا روان شناس مدرسه، آسیب شناس گفتار و زبان، تحلیل-گر معتبر رفتاری، کاردرمانگر، والدین یا پرستار، و سایر مربیان آموزش های خاص و افرادی که روزانه با کودک در تعامل هستند.
آسيب شناس گفتار و زبان اغلب توسعه اهداف درمانی را با توجه به تخصص در زمینه رشد زبان هدایت می کند. همکاری و مشورت بین اعضای تیم برای دستیابی به اهداف ارتباطی ضروری است . پیچیدگی برنامه مداخله AAC همانند افراد دارای اوتیسم منحصر به فرد و متنوع است و باید با تغییر مهارت ها و نیازهای فرد تغییر کند و سازگار شود. بنابراین، همکاری و ارزیابی دائمی و پویا در سراسر برنامه مداخله ضروری است. داشتن شناخت اولیه بین اعضای تیم با توجه به گزینه های AAC، اصطلاحات AAC، و پژوهش های جدید مرتبط با اوتیسم و AAC زمانی که تیم این جنبه از برنامه درمانی فرد را شروع می کند، کمک کننده است.
انواع AAC: بی وسیله و با وسیله
دو شکل اولیه از AAC برای افراد دارای مشکل ارتباطی استفاده می شود:
بی وسیله و با وسیله، در حالی که AAC با وسیله نیاز به استفاده از تجهیزات و ابزار متناسب دارد، AAC بی وسیله نیازی به تجهیزات اضافی برای پشتیبانی از استفاده از ارتباطات جایگزین در غیاب گفتار کلامی ندارد. فرد از بدنش برای انتقال پیام، ایده ها، و نیازهای اش استفاده می کند و این نوع AAC شامل علائم و حرکات می باشد. متداول ترین شکل ارتباط جایگزین بی وسیله شامل استفاده از زبان اشاره است. گرچه زبان اشاره در سراسر جهان به عنوان یک ابزار ارتباطی مؤثر برای افراد ناشنوای دارای سیستم زبانی پایه پذیرفته شده است، استفاده از زبان اشاره برای ساخت زبان در افراد اوتیسم به دلیل چالش های ذاتی در تقلید، مشکل در شروع ارتباط، و عدم درک علائم به وسیله افرادی که طی روز با آن ها مواجه می شوند تأثیر کمتری دارد. (Forest and Bondy 2002,National Autism Center 2015) اغلب اوقات در مورد اوتیسم آسیب شناس گفتار و زبان AAC را به عنوان مکمل و همراه با استفاده از علائم ساده برای انتقال پیام به علاوه مداخلات رفتاری مثل ارائه علائمی برای “ایست”، “بیشتر”، ” کمک” و “تمام شد” به افراد معرفی می کند. اما توجه به این نکته اهمیت دارد که استفاده از این علائم کاربردی اغلب تحت عنوان AAC بی وسیله به شکل جستچر، بر عکس زبان اشاره، در نظر گرفته می شوند، زیرا این علائم اغلب به عنوان راهی برای ارائه پشتیبانی بینایی برای تلاش های ارتباطی و درک اشکال اولیه زبانی آموزش داده می شوند و برای ساخت سیستم زبان بیانی استفاده نمی شوند.همان طور که می دانیم مدالیته های بینایی اغلب نقطه قوتی برای کودک دارای اوتیسم است، این حرکات بدنی ساده ممکن است مکرراً استفاده شوند و وقتی که با تقویت کننده کلامی همراه شوند به کودک دارای اوتیسم کمک می کند تا بین صدای كلمات و معنای آن ها ارتباط برقرار کند. بنابراین، علائم ساده ممکن است به عنوان مکمل درمراحل آغازین آموزش تقلید و درک مفاهیم زبان انتزاعی استفاده شود. تأکید بر جنبه حرکتی این علائم، همراه با تقویت کننده رفتاری و مدل های گفتار کلامی از اجزای کلیدی پشتیبانی از اولیه ترین مراحل تعاملات ارتباطی برای فرد دارای اوتیسم است و از رشد واژگان اشاره ای بلند مدت یا سیستم زبان اشاره پشتیبانی نمی کند. استفاده از AAC بی وسیله به شکل زبان اشاره دارای حمایت کمی در افراد طیف است زیرا کودکان دارای اوتیسم مسیر خاصی را در رشد شناختی و زبانی دنبال نمی کنند، واین مسیر به شدت مبتنی بر رفتارهای پیش زبانی ایجاد شده مثل تقلید، اشاره، توجه مشترک، برقرای ارتباط با مراقبان و درک روابط على و معلولی است، چالش های مرتبط با استفاده از رفتارهای پیش زبانی اغلب همراه با مشکلات فراوانی در بیان خواسته ها و نیازها است که منجر به استفاده از اشکال قراردادی ارتباط برای رسیدن به خواسته ها می شود مثل جيغ زدن، دراز کشیدن روی زمین، زدن دیگران، یا قاپیدن اشیاء، از آنجایی که کودک دارای اوتیسم عموماً مهارت های تقلیدی، مهارت های حرکات بدنی، یا یک سیستم زبانی نوظهور کاربردی را در غیاب گفتار نشان نمی دهد و بر عکس نوزادان و کودکان با تأخیر در زبان بیانی یا همانند کودکان ناشنوا یا سخت شنوا، هنگامی که یک بزرگسال به کودک دارای اوتیسم علامتی می دهد، تعمیم کمی در کاربرد زیان وجود دارد.
مؤثرترین نوع AAC برای کودکان درای اوتیسم استفاده از AAC با وسیله است که مبتنی بر پشتیبانی بینایی به شکل اشیاء، تصاویر، و فیلم می باشد. بر اساس مروری از ۳۸۹ مطالعه با در نظر گرفتن کارآیی درمان، گزارش استاندارد ملی، که در میان محققان اختلال طیف اوتیسم و متخصصان به عنوان سند راهنما برای استفاده از شیوه های مبتنی بر شواهد مورد توجه قرار می گیرد، استفاده از AAC به عنوان یک درمان نو ظهور شناخته شده است و برای همه کودکان در همه سنین و سطوح شدت طیف دارای نتایج مثبت در نظر گرفته شد. پژوهش های بیشتر با توجه به اجزاء خاصی که از اثربخشی مداخله AAC بر افراد دارای اوتیسم حمایت می کند همچنان نیاز به درک کامل عناصر بحرانی استفاده از آن در مداخله زبانی دارد که بر نتایج بلند مدت تأثیر می گذارد. پژوهش های فعلی در زمینه AAC و اوتیسم به دلیل حجم نمونه های کوچک و ناهمگونی نمونه ها بسیار کلی است. اما هنگام همراهی با مداخلات فشرده و استفاده از اصول آنالیز رفتار، تکرار نتایج AAC را به عنوان مداخله ای با وعده بهبودی در مهارت های زبان بیاتی و ارتباط عملکردی نشان می دهد (Dawson et al. 2010, National Autism Center 2015) متخصصانی که در زمینه اوتیسم کار می کنند همگی می دانند که اغلب نیاز به ارائه پشتیبانی بینایی برای بهبود پاسخ کودک به مداخله وجود دارد، و اینکه مؤثرترین برنامه های مداخله شامل برخی از اشکال آموزش های بینایی آشکار است Research Council 2001; Dawson and Osterling 1997 Mesibove et al. 2004, National اما، پژوهش ها اخیراً به این مسأله می پردازند که افراد دارای اوتیسم از لحاظ پردازش بینایی به چه چیزی توجه می کنند استفاده از تکنولوژی ردیابی چشم، درک ما را از این جنبه رفتاری که اثر مستقیمی بر نتایج مرتبط با مداخله AAC دارد بالا می برد.
(Gillespie- Smith and Fletcher-Watson 2014). هرناندز و همکارانش در مطالعه ای (۲۰۰۹) تفاوت های مهمی را در توجه بینایی و خیره شدن در افراد دارای اوتیسم در مقایسه با گروه کنترل پیدا کردند، گروه اختلال طیف اوتیسم در مقایسه با اشیاء به صورت افراد توجه نمی کردند و مدت زمان کمتری به چشم افراد نگاه می کردند. همچنین هنگام نگاه به صورت افراد مدت زمان بیشتری را صرف نگاه به دهان آن ها می کردند. تکرار نتایج (پلفری و همکاران ۲۰۰۲؛ ریبی و هنکاک ۲۰۰۹) يافته های این پژوهش جهت استفاده از AAC، با فرض اتکاء شدید به سیستم بینایی برای بهره مندی از این تکنولوژی، حمایت می کند. هنگامی که کودکان دارای اوتیسم زبان را فرا می گیرند، اغلب به صدا، لمس، و بو بیش از حد حساس می شوند که بر توانائی آنها در پردازش اطلاعات کلامی ورودی تأثیر می گذارد. بررسی با fMRI در زمینه یکپارچه سازی بینایی- شنوایی در مغز اوتیسم، مشکلاتی را در محرک های یکسان نشان می دهد، در عین حال در اتصال و فعال سازی قشر مغز هنگام آموزش فرد دارای اوتیسم در زمینه شنیدن و دیدن همزمان افزایش دیده می شود و بدین ترتیب زمینه را برای استفاده از حمایت بینائی در آموزش مفاهیم مبتنی بر زبان و گفتار کلامی فراهم می کند(2004 .Williams et al ).
سرمایه گذاری در استفاده از پشتیبانی بینایی به همراه AAC با وسیله به افزایش توجه و تمرکز فرد دارای اتیسم بر محرک های بینایی کمک می کند که ممکن است همراه با ورودی کلامی باشد تا ارتباط بین زبان انتزاعی و گفتار شفاهی را افزایش دهد. فایده دیگر AAC با وسیله این است که محرک های بینایی می توانند با نیازهای فرد از لحاظ ارائه مانند استفاده از نمادهای سیاه و سفید، طراحی خطوط، عکس ها و حتی اشیاء در صورت الزوم ، تطابق داشته باشند. AAC با وسیله بخاطر تأکیدش بر حمایت بینایی هنگام کار آسیب شناس گفتار و زبان با کودکان اوتیسم همواره در خط مقدم مداخلات اولیه است. اما لازم است مشخص کنیم از کجا با AAC شروع کنیم و از لحاظ رشد زبانی تا کجا پیش برویم، زمانی که AAC برای کودک دارای اتیسم بکار گرفته می شود ممکن است گفتار شفاهی هنگام مداخله به همراه نوعی از حمایت بینایی شروع به پدیدار شدن کند. Mirenda و همکارانش (۲۰۱۳) نتایج درمانی را در یک مطالعه کوهورت ۱۹۱ کودک با تشخیص اوتیسم تحلیل کردند، این کودکان مداخله فشرده و به هنگام و همچنین پشتیبانیAAC را دریافت کرده بودند، که نتایج جالبی با توجه به دستیابی به گفتار کلامی تا سن ۶ سالگی حاصل شد. در زمان تشخیص اولیه 38,2% کودکان خزانه واژگانی حداقل ۵ کلمه یا کمتر داشتند که تنها ۱۰٫۵% کودکان در سن ۶ سالگی همچنان نیاز به AAC داشتند. ۳۱٫۴% کودکان تک کلمه و بدون عبارت بودند که ۱۴٫۱% گروه را با گفتار سطح پائین در سن ۶ سالگی تشکیل می دادند. این تغییرات یک کاهش جمعی از ۶۹٫۴% به 24,6% در کودکان نیازمند به پشتیبانی AAC نشان می داد که حاکی از تمایل به فراگیری گفتار شفاهی هنگام ارائه مداخله بهنگام و فشرده بود. این تغییرات متناسب با یافته های اخیر مربوط به نتایج درمان مداخله به هنگام برای برنامه هایی است که بر مداخله رفتاری و زبانی تأکید می کنند (2010 Dawson et.al) بنابراین، AAC ممکن است به عنوان یک کاتالیزور اولیه برای آموزش انتزاعی عمل کند و در فرآیند مداخله هنگام کسب گفتار و رشد سیستم زیاتی نو ظهور دیگر استفاده نشود. در سایر موارد، AAC، بخصوص هنگام تؤام بودن با آپراکسی گفتاری یا سایر مشکلات در برنامه ریزی حرکتی در تولید گفتار و نواقص شناختی، یک نیاز برای تمام طول عمر خواهد شد. در مورد آپراکسی، توجه به استفاده از AAC به عنوان یک سیستم زبان پیشرفته و توسعه سوادآموزی در همان ابتدای ایجاد اهداف درمان باید نشان داده شود.
سوالات متداول:
1-اگر کودکم به ابزار AAC علاقه نشان ندهد چه کار کنم؟
ابتدا باید دلیل این مقاومت را پیدا کنیم. شاید ابزار برایش پیچیده است یا محرکهای حسی نامناسبی دارد. ما با اصلاح سیستم، معرفی تدریجی و استفاده از تقویتکنندههای مثبت، این چالش را حل میکنیم.
2-چه تفاوتی بین AAC و گفتاردرمانی معمولی وجود دارد؟
گفتاردرمانی روی تولید گفتار تمرکز دارد، درحالی که AAC روی برقراری ارتباط از هر راه ممکن (تصویر، اشاره، تکنولوژی) تأکید میکند. این دو روش مکمل هم هستند و اغلب به صورت ترکیبی استفاده میشوند.
یکی از مهم ترین و اساسی ترین مهارت های مورد نیاز برای انجام مکالمه، حضور در گروه و ارتباط اجتماعی مناسب، رعایت نوبت است. اما کودک دارای اختلالات طیف اوتیسم در این حیطه دارای مشکلی مشخص و غیر قابل انکار است و این امر بر توانایی ارتباطی کودک اوتیسم و برقراری مکالمه با دیگران اثر منفی دارد. مرکز اوتیسم دکتر صابر با در اختیار داشتن تیم تخصصی گفتاردرمان اوتیسم، کاردرمان اوتیسم و روانشناسان کودک متخصص در زمینه رفتاردرمانی اوتیسم در درمان مشکلات رفتاری کودکان اوتیسم فعالیت می نمایند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
بنابراین رعایت نوبت نوعی از توانایی است که نیازمند تمرکزی قوی در تمامی برنامه های مداخله ای و آموزشی فرد دارای این دسته از اختلالات است. این حیطه نیازمند تمرکز بیشتری است چه در مراحل اوليه و چه در مراحل بعدی، هنگامی که فرد مهارت های ارتباطی سطح بالاتری به دست می آورد. در برنامه “بيش از کلام ” هانی توصیه می شود با استفاده از دسته ای از علامت و نشانه ها رعایت نوبت و زمانی که نوبت به وی می رسد به کودک اوتیسم آموزش داده شود. در این برنامه دو دسته از نشانه ها پیشنهاد می شوند. نشانه های آشکار و نشانه های طبیعی .
نشانه های آشکار، علائم و اشاره هایی هستند که دقیقا به کودک اوتیسم می گویند چه کارهایی انجام دهد. این کار را می توان با گرفتن دست وی و هدایت به سمت عملکردهایی که از او انتظار می رود انجام داد (هدایت جسمی) و یا به طور شفاهی و کلامی مثلا از طریق گفتن و تذکر اینکه نوبت وی است که فعالیت مورد نظر را انجام دهد.
نشانه های طبیعی برعکس نشانه های آشکار، کودک اوتیسم را با استفاده از مکث، سکوت و انتظار کشیدن تشویق می کند که رعایت نوبت کند و یا نوبت خود را درک کند، استفاده از سئوال، نشانه های دیداری، و راهنمایی، استفاده از تقویت کننده برای اوتیسم راه های دیگر ارائه نشانه های طبیعی برای آموزش نحوه رعایت نوبت به کودک اوتیسم به شمار می روند.
چرا کودک اوتیسم من نمیتواند نوبت را رعایت کند؟
کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب با مفهوم نوبت گرفتن و رعایت آن دچار مشکل میشوند. این چالش تنها یک رفتار لجبازانه نیست، بلکه ریشه در تفاوتهای عصبی و شناختی دارد که در این کودکان مشاهده میشود. برای درک بهتر این موضوع، لازم است به بررسی علمی این تفاوتها بپردازیم. یکی از مهمترین دلایل این مشکل، تفاوت در پردازش اجتماعی است. کودکان اوتیسم در درک قوانین اجتماعی مانند نوبتگیری با دشواری روبرو هستند. تحقیقات نشان دادهاند که این مسئله به دلیل تفاوت در عملکرد مغز، به ویژه در مناطقی که مربوط به حافظه کاری و کنترل تکانه هستند، ایجاد میشود. حافظه کاری ضعیف باعث میشود کودک دستورالعملهای مربوط به نوبت را به راحتی فراموش کند. همچنین، کنترل تکانه در این کودکان ممکن است دچار مشکل باشد، به این معنی که مقاومت در برابر تمایل به انجام فوری فعالیتها برایشان دشوار است.
مسئله دیگر، مشکلات درک مفاهیم انتزاعی است. مفهوم نوبت یک قاعده اجتماعی انتزاعی محسوب میشود که نیازمند درک دیدگاه دیگران است. کودکان اوتیسم در تئوری ذهن که همان توانایی درک افکار و احساسات دیگران است، ضعف دارند. این موضوع باعث میشود نتوانند به خوبی بفهمند که چرا باید صبر کنند و نوبت دیگران را رعایت کنند.
علاوه بر این، حساسیتهای حسی و اضطراب نیز نقش مهمی در این مشکل ایفا میکنند. بسیاری از کودکان اوتیسم به دلیل اضطراب ناشی از تغییر یا حساسیت به انتظار کشیدن، در رعایت نوبت مقاومت نشان میدهند. برای مثال، وقتی فعالیت مورد علاقهشان در جریان است، ممکن است تحمل نوبت دیگران برایشان بسیار سخت باشد. محیطهای شلوغ مانند مدرسه یا مهدکودک میتوانند این چالش را تشدید کنند.
برای کمک به این کودکان، راهکارهای عملی مختلفی وجود دارد. استفاده از زمانسنجهای بصری مانند ساعتهای شنی یا تایمرهای دیجیتال میتواند به کودک کمک کند تا مدت زمان انتظار را بهتر درک کند. تمرین با بازیهای ساده مانند نوبتی انداختن توپ یا ساخت برج با مکعبها نیز روش مؤثری است. تقویت مثبت رفتارهای مناسب، مانند تحسین کلامی یا دادن جایزههای کوچک پس از هر بار رعایت نوبت، میتواند به تثبیت این مهارت کمک کند.
درک ریشههای عصبی و شناختی این چالش به والدین و مربیان کمک میکند تا با صبر و به کارگیری روشهای سازگار با شرایط کودک، به او در یادگیری مهارت نوبتگیری یاری رسانند. این رویکرد نه تنها باعث کاهش تنشها میشود، بلکه به کودک کمک میکند تا به تدریج این مهارت اجتماعی مهم را کسب کند.
نوبت گرفتن را تصویری آموزش دهیم! طراحی برنامههای مصور برای درک بهتر
کودکان اوتیسم معمولاً یادگیرندگان بصری هستند، به این معنی که اطلاعات را از طریق تصاویر بهتر پردازش و درک میکنند. این ویژگی باعث میشود استفاده از ابزارهای تصویری برای آموزش مفهوم نوبت به این کودکان بسیار مؤثر باشد. طراحی برنامههای مصور میتواند درک این مفهوم اجتماعی را برای کودکان اوتیسم تسهیل کند. اثربخشی ابزارهای بصری در آموزش نوبت به چند دلیل است. اولاً، این ابزارها باعث کاهش اضطراب میشوند، زیرا به کودک کمک میکنند تا پیشبینی بهتری از رویدادها داشته باشد. ثانیاً، درک مفاهیم از طریق تصاویر برای این کودکان واضحتر و ملموستر از دستورات شفاهی است. بسیاری از کودکان اوتیسم در پردازش دستورات کلامی مشکل دارند، اما تصاویر را به راحتی درک میکنند.
انواع مختلفی از ابزارهای بصری برای آموزش نوبت وجود دارد. داستانهای اجتماعی یکی از این ابزارها هستند که شامل یک داستان کوتاه با تصاویر میشوند و مراحل نوبتگیری را به صورت گام به گام توضیح میدهند. برای مثال، در یک داستان اجتماعی ممکن است نوشته شود: “وقتی دوستم با ماشین بازی میکند، من صبر میکنم. بعد نوبت من میشود.” این داستانها با تصاویر همراه هستند تا کودک بهتر بتواند مفهوم را درک کند.
برنامههای تصویری یا ویژوال اسکدولز نوع دیگری از ابزارهای بصری هستند. این برنامهها شامل یک سری عکس میشوند که ترتیب نوبت را نشان میدهند. برای مثال، ممکن است اولین تصویر نشان دهنده کودک اول باشد که با اسباببازی بازی میکند، تصویر بعدی یک ساعت یا تایمر را نمایش میدهد که مدت زمان انتظار را مشخص میکند، و تصویر سوم کودک دوم را نشان میدهد که نوبت اوست.
کارتهای نوبت نیز ابزار ساده اما مؤثری هستند. این کارتها معمولاً شامل تصاویر یا نوشتههایی مانند “نوبت تو” و “نوبت دوستت” هستند که بین کودکان رد و بدل میشوند. این روش به کودک کمک میکند تا به صورت عینی و ملموس درک کند که چه زمانی نوبت اوست و چه زمانی باید منتظر بماند.
برای طراحی یک برنامه تصویری مؤثر، چند نکته مهم وجود دارد. بهتر است از علایق کودک در طراحی تصاویر استفاده شود. اگر کودک به ماشینها علاقه دارد، استفاده از تصاویر ماشین برای نمایش نوبت میتواند بسیار مؤثر باشد. برنامه باید کوتاه و ساده باشد و معمولاً بیش از سه یا چهار مرحله نداشته باشد تا کودک بتواند آن را به راحتی دنبال کند. استفاده از عکسهای واقعی کودک یا اسباببازیهایش معمولاً تأثیر بهتری نسبت به تصاویر کلیشهای دارد.
یک مثال عملی از این روش، آموزش نوبت در بازی با توپ است. در این روش، تصویر اول کودک اول را با توپ نشان میدهد که همراه با یک تایمر دو دقیقهای است. تصویر دوم کودک دوم را با توپ و تایمر دو دقیقهای نمایش میدهد. پس از هر بار رعایت نوبت، کودک میتواند یک پاداش کوچک مانند یک برچسب یا فعالیت مورد علاقهاش را دریافت کند.
برنامههای مصور یکی از مؤثرترین روشها برای آموزش نوبت به کودکان اوتیسم محسوب میشوند. با طراحی مناسب و تمرین مداوم، این روش میتواند به کودکان کمک کند تا این مهارت اجتماعی مهم را به تدریج کسب کنند. استفاده از تصاویر و ابزارهای بصری نه تنها یادگیری را تسهیل میکند، بلکه باعث کاهش اضطراب و افزایش مشارکت کودک در فعالیتهای گروهی میشود.
سوالات متداول:
1-اگر کودک هنگام انتظار برای نوبت خود دچار اضطراب میشود چه کنیم؟
اضطراب ناشی از انتظار برای نوبت را میتوان با چند راهکار مدیریت کرد. ابتدا مدت زمان انتظار را به حداقل برسانید و به تدریج افزایش دهید. استفاده از تایمر بصری که گذشت زمان را نشان میدهد بسیار کمککننده است، زیرا به کودک درک بهتری از مدت زمان باقی مانده میدهد. فعالیتهای جایگزین برای دوره انتظار در نظر بگیرید، مثلاً یک اسباببازی کوچک یا فعالیت حسی که در زمان انتظار با آن مشغول شود. تکنیکهای آرامسازی مانند تنفس عمیق یا فشار عمیق (مانند در آغوش گرفتن محکم) میتواند کمک کند. همچنین میتوانید از سیستمهای پاداش استفاده کنید که پس از تحمل موفقیتآمیز دوره انتظار ارائه میشوند. مهم است که در ابتدا انتظارات را بسیار پایین در نظر بگیرید و به تدریج افزایش دهید.
2-اگر کودک اصرار دارد همیشه اول باشد یا نوبت دیگران را رعایت نکند چه واکنشی نشان دهیم؟
در این موقعیتها مهم است خونسردی خود را حفظ کنید و با قاطعیت اما آرام واکنش نشان دهید. از جملات کوتاه و واضح استفاده کنید، مثلاً “الان نوبت برادرته، بعد نوبت تو میشه”. اگر کودک مقاومت کرد، میتوانید از تکنیک “انتخاب محدود” استفاده کنید: “میتونی صبر کنی تا نوبت تو بشه، یا میتونیم یک بازی دیگه انجام بدیم که زودتر نوبت تو بشه”. از ابزارهای بصری مانند تایمر یا کارت نوبت استفاده کنید تا موضوع عینیتر شود. اگر کودک رفتار مناسبی نشان داد، بلافاصله تقویت مثبت ارائه دهید. در مواردی که کودک اصرار به اول بودن دارد، میتوانید گاهی از سیستم چرخشی استفاده کنید (“دیروز تو اول بودی، امروز نوبت دوستته”). مهم است که در اجرای این قوانین ثابتقدم باشید.
از نظر برنامه ریزان آموزشی برای کودکان اوتیسم مهم ترین ویژگی هایی که افراد دارای اختلالات طیف اوتیسم را از سایرین جدا می سازد این است که اوتیسم مشكلی عصب شناختی است و مشکلات رشد و شیوه های خاص یادگیری ریشه در این واقعیت دارد. بر همین اساس این افراد دارای تفاوت در رشد و الگوهای رشدی هستند، الگوهای رشد آنان تخریب نشده است بلکه متفاوت از سایر افراد است. این الگوی متفاوت باعث ایجاد فرهنگی خاص برای این گروه از افراد شده که به “فرهنگ اتیسم” مشهور شده است. در مرکز اوتیسم تهران با در نظر گرفتن الگوهای رشدی کودکان اوتیسم به طراحی روش آموزشی در اوتیسم جهت درمان کودکان اوتیسم پرداخته شده است. دکتر صابر با گردآوری تجهیزات پیشرفته درمانی و متخصصین مجرب در حیطه کاردرمانی اوتیسم ، گفتاردرمانی و روانشناسی نحوه آموزش به کودکان اوتیسم را به صورت متفاوتی ارائه می کنند.
درک فرهنگ اوتیسم و اثر آن بر روی رفتار و شیوه های یادگیری باعث می شود که تفاوت ها و شباهت های آنان با سایر افراد مشخص شود. به منظور شناسایی این تفاوت ها و مشابهت ها همکاری میان والدین و متخصصان از اولویت برخوردار است و باعث می شود که بیشترین میزان بهره مداخلات درمانی به افراد دارای اختلالات طیف اوتیسم برسد، آموزش مناسب به ارزیابی رشدی صحیح وابسته است .دلیل استفاده از این روش این است که بررسی های انجام شده بر روی نحوه ادراک افراد قرار گرفته در طیف اختلالات اوتیسم نشان می دهد که آنان محیط را به صورت قطعات مختلف و مجزا از هم درک می کنند. سازمان دهی رفتار حول زمینه های ویژه (مجموعه رفتارهای که در ارتباط با یک محرک یا شرایط خاص در افراد شکل می گیرد) برای آنان دشوار است و به دلیل وجود اختلالات حسی مدیریت محرک های حسی و جداسازی و طبقه بندی آنها برایشان دشوار است بنابراین واکنش های مناسب در برابر هریک از آنها برای شان اغلب غیر ممکن است. برای جبران این ناتوانی ها روش آموزشی در اوتیسم شیوه آموزش ساخت دار است که تأكیدی است بر :
سازماندهی محیط فیزیکی : شیوه ای از چیدمان که مبلمان و ابزارهای موجود در کلاس به گونه ای سازمان دهی شوند که معنی و با زمینه مشخصی را به محیط و فضای کلاس اضافه کند. این کار به دو دلیل انجام می شود نخست ایجاد موانع مشخص فیزیکی و بصری؛ مشخص کردن مسیرهایی که افراد را به مکان های مشخص شده انجام فعالیت هدایت می کند .
استفاده از برنامه های انفرادی : به منظور افزایش امکان پیش بینی محرک های محیطی برای فرد انجام می شود.
ارتقاء سطح مهارت های مستقل
تعديل و انطباق مواد و محتواهای آموزشی و شیوه هایی که بر اساس آنها اطلاعات به صورت بصری به فرد ارائه می شود .
نحوه آموزش ساخت دار نوعی برنامه آموزشی نیست، بلکه نوعی چار چوب است. چارچوبی برای تفکر درباره نیاز های کودکان دارای اوتیسم و راهنمایی که با استفاده از آن می توان هر برنامه آموزشی را برای اوتیسم در هر سطحی آموزش داد .
برای شروع برنامه حمایت های بصری موارد زیر را در نظر گیرید :
نخست به این سئوال پاسخ دهید که حمایت های بصری قرار است چه نوع کمکی به فرد بکند؟ پاسخ می تواند موارد زیر باشد :
فراهم آوری امکان انتخاب
ارائه اطلاعات در مورد پیش بینی فعالیت های آینده و با محل قرار گیری و بافتن سایر افراد (کارگاه، کلاس درس، زمین بازی و …)
راهنمای انجام فعالیت و یا انتقال از محلی به محل دیگر
کمک به تکمیل یک کار که از مراحل مختلفی تشکیل شده است
پیش از آنکه وقت و انرژی خود را وقف انتخاب و استفاده از شیوه ای از حمایت بصری برای یک فرد کنید، با پستی در مورد اینکه کدام ویژگی این حمایت ها برای فرد مناسب است اطلاعاتی به دست آورید. اگر فرد جدید به گروه شما اضافه شده است و هنوز به خوبی وی را نمی شناسید باید زمانی را صرف این موضوع کنید که واکنش های وی را به تصاویر، اندازه، رنگ ها و شکل های مختلف مشاهده کنید. وقتی که فرد چگونگی استفاده از یک حمایت بصری خاص را یاد گرفت باید استفاده از یک محرک بصری را آغاز کنید و سپس به طور سازمان یافته تعداد روش های مناسب و مورد نظر خود را به سطح مورد نیاز برسانید. مثلا اگر از یک برنامه مربوط به جدول تصویری برای افزایش میزان استقلال در ضمن انجام بازی استفاده می کنید، اول از یک تصویر استفاده کنید. وقتی فرد یاد گرفت که به آن تصویر واکنش نشان دهد، یک تصویر دیگر اضافه کنید. هر گاه اطمینان حاصل کردید که فرد قادر است هر دو فعالیت را به طور مستقل انجام دهد، تصویر سوم را اضافه کنید و این کار را ادامه دهید تا زمانی که فرد قادر خواهد بود که تمامی فعالیت در نظر گرفته برای وی را متناسب با سن و سطح رشد خود به طور مستقل انجام دهد. برای در نظر گیری سطح رشد و سن فرد، گاه لازم است که فرد هم سن وی را که دارای رشد عادی است مشاهده کنید تا بدانید که قادر به انجام مستقل کدامین فعالیت ها است. در این صورت هدف در نظر گرفته شده شما به واقعیت نزدیک تر خواهد بود.
هانن، در نظر گیری هر اشاره با علامتی از جانب فرد به عنوان وسیله ای برای برقراری ارتباط با دیگران امری است کاملا مورد توجه و اهمیت و توصیه می شود که مربی در نحوه آموزش به کودکان اوتیسم، مراقبان و اطرافیان براساس وضعیت کودک اوتیسم و زمینه ای که درخواست در آن صورت می گیرد از خود واکنش نشان دهند و در صدد رفع نیاز و برآوری خواسته های او برآیند. به عنوان مثال، کودک به سمت شیر آب حرکت می کند، می توانید به عنوان یک مراقب با بزرگتر کلمه “آب” را بر زبان آورده و جمله “پس آب می خواهی” را بر زبان بیاورید. این شیوه از برقراری ارتباط و واکنش نشان دادن به حرکت و فعالیت های او می تواند سرنخی برای برقراری ارتباط با دیگران با استفاده از حرکت به سمت اشياء مورد نظر، در اختیار وی قرار دهد. در این روش از صدا و کلمات با توجه به علائق فرد استفاده می شود. یعنی موضوع یا شی مورد علاقه فرد در مرکز برنامه ارتباطی قرار دارد و فرد برای انجام یک تعامل دو جانبه تشویق می شود. تقلید حرکت فرد در ضمن رفتن به سمت شی مورد نظر می تواند سرنخ دیگری در مورد انجام فعالیت دوجانبه در اختیار وی قرار دهد. مراقب فرد با والدین نیز فرصتی به دست خواهند آورد تا فعالیت های دیگری (با کلماتی دیگر) را به عملکردهای فرد اضافه کرده و فرصتی برای تقلید حرکت و با کلمه جدید برای او فراهم کنند. چنین روشی به عنوان یکی از فعالیت های فرد محور در نظر گرفته می شود که معمولا فشارها و اضطراب های معمول برنامه های مداخله ای را با خود به همراه ندارد.
نحوه آموزش به کودکان اوتیسم
در برنامه “بيش از کلام ” هانت به منظور توسعه مهارت های گفتاری و ارتباطی فرد، پیشنهاد می شود که والدین و مراقبان کودک به فعالیت های آنان بپیوندند، حتی اگر انجام این کار در مراحل نخست دشوار باشد و کودک از چنین فعالیتی چندان استقبال نکند. پیوستن به فعالیت های کودک اوتیسم در زمانی که وی مایل به پیوستن دیگران به فعالیت هایش نیست امری دشوار است، به ویژه زمانی که کودک اوتیسم از انجام فعالیت های انفرادی با خود لذت می برد، تمامی این وضعیت ها نشانگر این موضوع است که فرد فاقد مهارت های مربوط به انجام تعاملات اجتماعی در عملکردهای روزانه و بازی های خود است. در هر حال اغلب ورود آرام و تدریجی به دنیای کودک و ارائه فرصت های متعدد برای عادت کردن وی به حضور فردی دیگر در کنارش از جمله راهکارهای مناسب تقویت سطح ارتباطی به شمار می آید.
نیازهای هر کودک اوتیسم، امری کاملا خاص و انحصاری است، این موضوع را به یاد داشته باشید زیرا که به شما کمک می کند تا حمایت های دیداری و شنیداری هر کودک را بر اساس نیاز و توانمندی، سطح یادگیری، سن و علائق وی تنظیم و ارائه کنید. برای این کار توصیه هایی عمومی وجود دارند که والدین، مربیان و برنامه ریزان آموزشی باید از آنها اطلاع داشته باشند. مرکز اوتیسم دکتر صابر در حیطه تشخیص و درمان کودکان اوتیسم به صورت تخصصی فعالیت می نماید. کاردرمانی برای اوتیسم و گفتاردرمانی در اوتیسم توسط کادر مجرب مرکز توانبخشی اوتیسم در کلینیک و در منزل انجام می گیرد و سوالات والدین در این زمینه که برای درمان اوتیسم در خانه چه می توان کرد پاسخ داده می شود.
برای درمان اوتیسم در خانه چه باید کرد؟
بررسی های انجام شده بر روی کانال شنوایی کودکان دارای اختلالات طیف اوتیسم نشان داده است که به دلیل ضعف و مشکلات موجود در سیستم شنیداری اغلب افراد این گروه، حمایت های دیداری می تواند روشی مناسب برای افزایش سطح یادگیری و کمک به ادراک شرایطی باشد که گفتار در آنها نقش مهمی برعهده دارد. به عنوان مثال هنگامی که مفهومی به کودک اوتیسم آموزش داده می شود. به باور متخصصان آموزش افراد دارای اوتیسم حمایت های بصری مجموعه ای از راهکارها و روش های عینی و قابل دیدن هستند و فرایند ارتباطی را تسهیل می کنند (هودگدون ۲۰۰۵). بنابر این تعریف حمایت های دیداری بخش مشخص و منسجمی از دایره ارتباطی و آموزشی هستند و فرایند دریافت پردازش و عملکرد مبتنی بر پیام دریافت شده را تسهیل می کند. هدف اصلی از کاربرد سیستم حمایت های دیداری کمک به افزایش میزان ادراک کودک اوتیسم است. با استفاده از این راهکار فرصت های بیشتری برای کودکان دارای اختلالات طیف اوتیسم فراهم می شود تا در فرایند ارتباطی به طور مؤثر و فعال تری درگیر شوند و بازده آموزشی مناسب با سطح شناختی خود را کسب کنند.
در درمان اوتیسم در خانه حمایت های بصری در گستره وسیعی قرار دارند و شامل موارد مختلفی از جمله حالت وضعیت بدن، تصویر و بیانات چهره ای است، مثال هایی از ابزارهای مربوط به حمایت های دیداری بر اساس دیدگاه هود گدون (۲۰۰۵) در ادامه ذکر می شود
جدول های دیداری: این جدول می تواند شامل تصاویر، نمادها، نشانه ها و با ماکت اشیاء واقعی باشد که اطلاعاتی را در مورد وقایع و اموری که در طی روز و یا در ضمن یک برنامه روی می دهند به کودک اوتیسم ارائه می کند.
برنامه کوچک و مختصر: این برنامه های درمانی اوتیسم در منزل سیستم های ساده و راحتی هستند که برای حمایت از برنامه های روزانه ایجاد و به منظور پشتیبانی از آنها تدوین می شوند. این برنامه ها گام های تشکیل دهنده یک فعالیت مانند انتخاب یک نوشیدنی، انجام یک جمع ساده و با گام های تشکیل دهنده یک بخش از یک فعالیت را با استفاده از تصویر و نمادها نشان می دهد.
ليست های نشان دهنده مواردی که کودک اوتیسم حق و توانایی انتخاب آنها را دارد : این گروه از حمایت های بصری اغلب به منظور درگیر کردن کودک در یک نوع از ارتباط بصری مورد استفاده قرار می گیرد. مثلا به وی حق انتخاب یک غذا یا نوشیدنی در میان دسته ای از تقویت کننده ها داده می شود. انتخاب یک غذا و یا نوشیدنی در بین دسته ای از نوشیدنی ها و غذاهای دیگر می تواند به عنوان نوعی تفویت اولیه در نظر گرفته شود که بلافاصله در اختیار کودک اوتیسم قرار می گیرد. از این فعالیت به منظور تقویت توانایی اشاره کردن و انتخاب در افراد دارای اختلالات طیف اتیسم نیز استفاده می شود. این شيوه حتی در مورد کودکانی که دارای تأخیر ارتباطی شدید و ناتوانی های ارتباطی بسیار عمیق هستند تأثیر بسیار مثبت و قابل توجهی دارد و وسیله ای برای تقویت ارتباط آنها در نظر گرفته می شود.
اهداف درمان اوتیسم در منزل :
اطلاع رسانی و توضیح تغييرات : هنگامی در محیط فرد دارای اختلالات طیف اوتیسم تغییری ایجاد می شود و یا برنامه های معمول و آشنایی وی دچار تغییر می شود، مشکلات و مسائلی برای وی ایجاد می شود که گاه سازگاری با این تغییر را برای ری دشوار می کند. تغییر در برنامه های معمول زندگی می تواند تغيير در افراد و اشخاصی باشد که فرد با بزرگسال به نحوی با آنان در ارتباط است مثلا مربی آموزشی کودک اوتیسم. تغییر یک مربی و یا کسی که کودک اوتیسم به طور معمول با وی ارتباط دارد امری است که برای فرد دارای اوتیسم چالشی بزرگ است. فرد دارای اوتیسم باید برای تغییر برنامه و افرادی که با آن سر و کار دارد آمادگی داشته باشد. با استفاده از سیستم حمایت های بصری می توان قبل از شروع فعالیت این جریان را به اطلاع افراد رساند. در برنامه دیداری به خوبی می توان نشان داد چه کسی حضور دارد و چه کسی حضور ندارد، چه زمانی بر می گردد و علت این تغییر برنامه چیست
حمایت در زمان انتقال از بخشی به بخش دیگر و یا در زمان مسافرت : همان گونه که پیش از این نیز اشاره شد افراد دارای اوتیسم در سازگاری و ادراک تغییر در برنامه هایی که به انجام آن عادت دارند دچار مشکل هستند، یکی از ریشه های این ناتوانی ممکن است در اثر نقص در ادراک فرد از اتفاقات پیش آمده و ناتوانی وی در فهم علت تغییرات ایجاد شده باشد و یا ممکن است که در اثر وابسته شدن فرد به گام ها و روال معمول و آشنای انجام امور باشد. هود گدون (۲۰۰۵) پیشنهاد می کند که برنامه های تغییر، پیش از اعمال تغییر به اطلاع افراد برسند و این تغییرات به طور دقیق و با استفاده از جزئیات مشخص به شکل تصویری مشخص شده و به افراد نشان داده شوند تا از این طریق بر این دشواری غلبه کرده و بر تغییر ایجاد شده تسلط یابند.
افزایش راهکارهای مربوط به ارتقاء سطح ارتباط : در برنامه “پیش از کلام” (ام. تی، دبلیو) هانن راه کارهای بیشتری برای ارتقاء سطح ارتباط کودکان دارای اختلالات طیف اوتیسم پیشنهاد کرده است. این برنامه دارای ارزش ویژه ای در اتقاع سطح ارتباط فرد دارای اختلال می باشد. (ساسمان”، ۱۹۹۹)
دلیلی برای برقراری ارتباط کودک اوتیسم ایجاد کنید : اگر فرد در دریافت نیازها و توجه مورد درخواست خود هیچ مشکلی نداشته باشد و هر آنچه مورد نیازش است بدون درخواست وی در اختیارش قرار گیرد دلیلی برای برقراری ارتباط با دیگران نمی بیند. اگر به طور مثال تمام اشیاء مورد نیاز فرد را در دور و بر وی قرار دهیم، دیگر نیازی به درخواست و انجام کوشش برای کسب نیازها وجود نخواهد داشت. در برنامه “پيش از کلام ” هانن در معرض دید اما خارج از دسترس قرار دادن اسباب بازی و وسایل مورد علاقه فرد توصیه می شود. در این صورت دلیلی برای برقراری ارتباط وجود خواهد داشت، استفاده از اسباب بازی های وابسته به دیگران مانند حباب ساز و یا بادکنک که بدون حمایت و همکاری یک بزرگسال نمی تواند مورد استفاده فرد قرار گیرد، نیز می تواند روش مناسبی در نظر گرفته شود. استفاده از این اسباب بازی ها فرد را تشویق می کند تا به جستجوی کمک از یک فرد بزرگسال بپردازد. دادن بخش های مختلف یک اسباب بازی نیز می تواند روش مناسبی برای تقویت توانایی درخواست فرد در نظر گرفته شود، مثلا بخش های مختلف یک پازل در صورت درخواست فرد به صورت بخش به بخش به وی داده شود و با الگوهای مختلف برای ساخت یک شیء به همین صورت و در برابر درخواست فرد هر بار تعدادی به او داده شود. بنابر این فرصت های مختلفی برای برقراری ارتباط و انجام در خواست در اختیار فرد قرار می گیرد که هریک فرصتی برای برقراری یک ارتباط خودانگیخته در نظر گرفته می شود.
برای درمان اوتیسم در منزل چه می توان کرد؟ پیروی از درخواست و راهنمایی ارائه شده توسط کودک دارای اوتیسم : به عنوان یک مربی و یا بزرگسال اغلب تصور می کنیم که فعالیت های مورد نیاز برای کودک اوتیسم را بهتر از وی می شناسیم و بهتر از او می دانیم که چه موضوع و محتوایی برای بحث کردن مناسب است. این شیوه از برقراری ارتباط را ارتباط بزرگسال محور با معلم محور می نامند و در آن فرد بزرگسال یا معلم راهنمایی و هدایت جریان را بر عهده دارد و فرد باید پیر و بزرگسال باشد. در چنین حالتی فرصت های کمتری در اختیار فرد قرار داده می شود تا بتواند ارتباط برقرار کند. همان گونه که پیش از این نیز اشاره شد فرد دارای اختلالات طیف اوتیسم بیش از سایر کودکان در انجام فعالیت های دلخواه خود در گیر و جذب خواهد شد. بنابر این، این موضوع دارای اهمیت ویژه ای است که بدانید فرد مایل به انجام چه کاری است و به آنچه که او می گوید گوش کنید و درخواست هایش را بشنوید. با شنیدن، نحوه درخواست فرد و سطح ارتباطی که وی در آن قرار دارد مشخص می شود و نیز تعیین می شود که برنامه ارتباطی در نظر گرفته شده باید برروی چه پایه ای بنا شود. پس از پایه گذاری صحیح ارتباط و روشن شدن کانال های مناسب می توان در جستجوی اهداف آموزشی و دستیابی به آنها برآمد.
درمان خانگی اوتیسم در کودکان
در فرمهای اولیه درمان اوتیسم در خانه، تماس چشمی، نمایشهای تصویری و حروف، تحت عنوان ACC گنجانده شدند. به منظور استفاده از این فرمهای اولیه، نیاز به تعامل رو در رو بود و تعامل معمولاً آهسته صورت می گرفت. همانطور که تکنولوژی پردازشگرهای حساس توسعه یافت، سیستم های ACC اختصاصی به وسیله کمپانیهای کوچک مختص ACC سفارشی ساخته می شدند و از تحلیل گفتار استفاده می کردند. این سیستم ها اغلب سنگین، حجیم و گران قیمت بودند. رایانه های شخصی (PC) و سیستم عاملهای استاندارد گزینه دیگر AAC شدند و دنیای جدیدی را برای توسعه دهندگان باز کردند. نه تنها مصرف کنندگان می توانستند از تکنولوژی برای تعامل رو در رو استفاده کنند، بلکه آن ها همچنین می توانستند از تکنولوژی برای نوشتن، خلق و ارائه سخنرانی و بسیار راحت تر در خانه های اشان، مدارس، سر کار، و جوامع استفاده کنند. دستگاههای رایانه ای قابل حملتر شدند و کمی ارزانتر از دستگاههای ACC اختصاص قبلی بودند.
سپس موبایل آمد، تکنولوژی های چندکاره که فرصتهایی را در اختیار مصرف کنندگان ACC و یا یادگیرندگانی می گذاشت که بسیار فراتر از ظرفیت فعلی دستگاه های ACC پیشرفت کرده بودند و از نظر قیمت بطور قابل ملاحظه ای ارزانتر بودند. تکنولوژی کامپیوتر دیجیتال یک مختصه همگانی در زندگی روزمره شد و در جوامع امروزی به یک وسیله محبوب ارتباطی تبدیل شده است. گسترش فناوری ارزان قیمت تلفن همراه بطور چشمگیری چگونگی ارائه خدمات آموزشی و رفتاری به افراد اوتیسم توسط تهیه کنندگان خدمات را تغییر داده است. از گوشیهای صفحه لمسی تا تبلتها، دستگاههای رایانه ای قابل حمل چیزی هرگز کاربرپسندتر، ارزانتر یا بطورعمومی در دسترستر نبوده اند. یافته های پژوهش نشان می دهد که توسعه تکنولوژی جدید ارتباطی هر ساله با سرعت زیادی پیشرفت می کند، ظرفیت کودکان و اگاهی از چنین تکنولوژی نیز ناگزیر افزایش می یابد به طوری که اغلب از والدینشان پیشی می گیرند. استفاده روزافزون کودکان از تکنولوژی هم در زمینه آموزشی و هم در زمینه ارتباطی کاربرد داشته است، و هم اکنون یک فاکتور محیطی شایع در زندگی آن هاست.
امروزه به کودکان به عنوان «سخنگویان بومی» تکنولوژی اشاره می شود و این اغلب برای دانش آموزان دارای اوتیسم نیز صحیح می باشد. بسیاری از کودکان اوتیسم راحتتر با اشیاء غیرمتحرک مانند کامپیوتر یا iPAD تعامل می کنند. بعلاوه، بسیاری از کودکان اوتیسم از طریق دیدن یاد می گیرند و مهارت های تکنولوژی قویتری دارند. در دو سال گذشته، نظرات بسیاری در برنامه ها «ساخته شده برای تلویزیون» اعلام شد که استفاده از تکنولوژی را برای افراد اوتیسم مهم جلوه می داد. معمولاً این نظرات متمرکز بر کودکی بوده است که توانایی ارتباط گیری نداشت و اغلب دچار مسائل رفتاری به علت ناامیدی از عدم توانایی در برقراری ارتباط بود. زمانیکه اپلیکیشن ارتباطی در آی پد معرفی شد، کودک قادر بود افکار خود را صریح در میان بگذارد و رفتارهای نامناسب ناپدید شدند.
بنابراین به دلیل تبعات رسانه ای بسیاری از مصرف کنندگان شروع به خرید یک iDevice و یک برنامه ارتباطی خاص تا سطح بالایی کردند. زیرا مطمئن بودند که آی پد یک نوش دارو برای فرد دارای اوتیسم بود. مانند تمام تکنیکها و تکنولوژیها، جیزهای خاص برای افراد خاص کار می کند. همه افراد دارای اوتیسم برای سیستم ارتباطی به آی پد نیازی ندارند، بلکه می توانند از این تکنولوژی برای افزایش مهارت دیگری استفاده کنند. با این حال، شخصی که آی پد خریده بود، نمی دانست که چگونه برنامه را ارزیابی کند. چه برنامه ای را باید بخرد، چه برنامه ای مناسب بود و غیره. بنابراین، اکثر آی پدها برای سرگرمی و بازی مورد استفاده قرار گرفتند. حالا ما می دانیم که تکنولوژی موبایل را می توان به طور مؤثرتری نه تنها برای سرگرمی و به عنوان دستگاه ACC استفاده کرد، بکه همچنین در آموزش علمی، مهارتهای اجتماعی، مدلسازی ویدیویی، تشویق، ABA، گفتار- زبان درمانی، مهارت های حرکتی ظریف، حمایتهای بینایی، مهارت های کاربردی زندگی، مهارت های سازماندهی و افزایش استقلال به کار برد. کودک دارای اوتیسم نیاز و حقی برای گزینه های ارتباطی مشابه و در دسترس با هر فردی را دارند. امروزه اغلب مردم از دستگاه های چندکاره برای پاسخ گویی به نیازهای ارتباطی خود استفاده می کنند. این ایده که فقط یک دستگاه ارتباطی می تواند همه نیازهای کودک اوتیسم را برطرف کند دیگر معنی ندارد. برخی نیازها ممکن است به وسیله دستگاه اصلی برطرف شود، در حالیکه برخی ممکن است نیاز به لوازم جانبی و تکنیکهای خاص طراحی شده برای آن ها داشته باشد (مثل: خیره شدن و تماس چشمی، اسکن کردن متن، سازگار کردن صفحه کلید).
تکنولوژی های چندمنظوره، از تکنولوژی ACC فعلی ما پیشرفته تر و کم هزینه تر است. نگرانی روزافزون در خصوص افراد دارای اوتیسم، اشتغال و داشتن مهارت های زندگی مستقل است. داده ها نشان می دهد اکثر بزرگسالان دارای اوتیسم یا بیکارند یا کار سطح پایینی دارند. استخدام عنصری حیاتی برای داشتن زندگی سودمند در بزرگسالی است. افراد دارای اوتیسم لایق فرصتهایی برای شراکت به عنوان کارگران بهره ور در گروههای شغلی مناسب، پرداخت مالیات و بهیه کردن کیفیت زندگی اشان هستند. از موانع اشتغال موفق برای افراد دارای اوتیسم می تواند مهارت های ارتباطی ضعیف؛ مهارت های ظریف اجتماعی مانند شروع بحث، سیاستهای اداری، و خواسته های ناگفته؛ توانایی تکمیل مستقل کار بدون حضور کارفرما، یا مشکلات حسی مرتبط با محیط کار باشد. استفاده از تکنولوژی تلفن همراه می تواند برخی از این موانع را حل کند.
سوالات متداول:
1-آیا افراد اوتیستیک میتوانند زندگی مستقل داشته باشند؟
بسته به شدت طیف؛ برخی با آموزش مهارتهای زندگی به استقلال میرسند، برخی نیازمند حمایت مادامالعمرند.
2-. علت اصلی اوتیسم چیست؟
ترکیب عوامل ژنتیکی (تا ۹۰%) و محیطی (مثل سن بالای والدین یا عفونتهای بارداری).