دسته: کاردرمانی

مشکل مدرسه نرفتن کودکان

در ابتدای سال تحصیلی والدین با چالش های مختلفی روبه رو هستند. در این میان کودکان با نیاز های خاص مشکلات بیشتری را با مدرسه رفتن تجربه می کنند. محیط ناآشنای مدرسه، استفاده از سرویس بهداشتی یا تحمل صدای بلندگوی مدرسه برای کودکان با نیاز های خاص دشوار می باشد. کاردرمانان در این میان می توانند کمک بسزایی به کودک و والدین در بهبود شرایط و تطابق کودک ایفا نمایند. مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر در حیطه کاردرمانی حرکتی، کاردرمانی دست، کاردرمانی حسی، جهت بهبود مهارت های حرکتی و تطابق حسی کودکان و رفتاردرمانی ، بازی درمانی گروهی جهت بهبود ارتباط اجتماعی و آموزش صحیح نحوه ارتباط با دیگران ، درمان پرخاشگری یا گوشه گیری کودکان فعالیت می نماید. تجهیزات پیشرفته مرکز در کنار تجربه بالای درمانگران و مشاوره اصولی به والدین بهترین نتیجه درمانی را در کوتاه ترین زمان ممکن برای کودکان رقم می زند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

نمونه ای از مشکلات مدرسه رفتن کودکان

-گابریل به مدرسه می‌رود

گابریل از این که صبح‌ها بیدار شود و به مدرسه برود بیزار است. مادرش تلاش می‌کند او را به آرامی‌ بیدار کند اما پس از مدتی کلنجار رفتن صبر خود را از دست می‌دهد. گابریل از این‌که صورتش خیس شود خوشش نمی‌آید، اما مادر او را مجبور می‌کند که صورتش را بشوید و دندان­های خود را با خمیردندان چندش ­آور نعنایی مسواک بزند. تنها بوی صبحانه حال او را بهم می‌زند، اما اندکی از کیک صبحانه می‌خورد. او به اتوبوس مدرسه می‌رود و گوش­های خود را می‌گیرد. او از خود می‌پرسد :چرا بچه‌ها هر صبح فریاد می‌زنند؟ چرا راه اتوبوس انقدر پر چاله و برآمدگی است و چرا اتوبوس بوی گازولین می‌دهد؟ در نهایت، او همراه چند صد دان­ش آموز دیگر به مدرسه می‌رسد.در راهروی مدرسه­ی هرج و مرج صبحگاهی است. او بالاخره به کلاس درس خود می‌رسد. کودکان اسباب­بازی و لگو‌ها را از قفسه‌ها بیرون می‌آورند. گابریل یک کتاب مصور پیدا می‌کند و در گوشه­ای می‌نشیند. او به بالا نگاه می‌کند و معلم را می‌بیند که فعالیت روزانه را آماده می‌کند که نقاشی است. او آهی می‌کشد. قرار است امروز یک روز طولانی دیگر در پیش دبستانی باشد.

-زمان نهار جسی

جسی روز خیلی خوبی را در مدرسه می‌گذراند. او امتحان­های ریاضی و ادبیات خود را خیلی خوب داده است. او هنگام ظهر بسیار گرسنه است اما برای همکلاسی­ هایش صبر می‌کند تا اول غذایشان را بگیرند. خیلی سخت است که سینی کافه تریا را که پر از غذا است را متعادل نگه دارد. اما حداقل یاد گرفته است که کتابی روی صندلی نزدیک به صف غذا بگذارد تا مجبور نباشد با سینی مسافت طولانی را طی کند. او به سرعت غذای خود را قورت می‌دهد تا بتواند برای زنگ استراحت آماده باشد. در حالی که بچه‌های کلاس او به بیرون می‌روند، یکی از هم کلاسی­هایش دوباره او را جسی شلخته صدا می‌زند. او به دستشویی می‌دود و می‌بیند که صورتش پر از خرده نان است، او متوجه می‌شود که پیراهنش را دوباره برعکس پوشیده. او با خود می‌گوید: خدایا، اصلا چه کسی اهمیت می‌دهد؟ و از خود می‌پرسد که آیا پسرهای دیگر امروز او را در بازی بسکتبال راه می‌دهند یا نه.

-کلاس تربیت بدنی پیت

پیت با خود فکر می‌کند: خدارا شکر، حداقل می‌توانم از این صندلی سخت بیرون بروم و در کلاس تربیت بدنی حرکت کنم. کی می‌دانست دبیرستان تا این قدر نشستن و نوشتن دارد؟ اما معلم تربیت بدنی امسال یک مشکل خواهد شد. او خیلی سخت­گیر است. همان لحظه که پیت وارد باشگاه می‌شود، باید بنشیند و ساکت باشد. واقعا که! سپس معلم شروع می‌کند به حرف­های بیهوده زدن و آن زمین چوبی برای نشستن خیلی سفت است و آنجا طناب­های خیلی جالبی برای بالا رفتن وجود دارد. او خیلی میل دارد بلند شود و خود را کشش دهد. خداوندا! توپ­های جدید آورده­اند. معلم تربیت بدنی به او می‌گوید که باز روی زمین بنشیند. و معلم به حرف زدن ادامه می‌دهد. پیت باز هم می‌ایستد. کمر او درد می‌کند و معلم او را به دفتر مدیر می‌فرستد. منصفانه نیست!

راه حل­‌های کاردرمانی برای مدرسه رفتن کودکان

اگر کودک یا نوجوان در مدرسه کاردرمانی دریافت می‌کنند، باید توسط کاردرمان مشاهده و برای پیشرفت در هر زمینه یاری شود. اگر کودکی در خارج مدرسه با یک کاردرمان کار می‌کند، باید در وظایف متفاوت مدرسه یاری شود. بقیه این بخش به متخصص کمک می‌کند بسیاری از مشکلات پروسه­ی حسی شایع در مدرسه و راه حل آن‌ها را درک کند.

راهکارهای مدرسه

بسیاری از مدارس زمان­های برنامه­ ریزی شده برای سرویس­های رفت و برگشت دارند تا از هرج و مرج ناشی از رسیدن کودکان به مدرسه و هنگام رفتن به خانه بکاهند. این می‌تواند لطف بزرگی برای دانش آموزی باشد که در بین حرکات شلوغ و پر سر و صدای گروه­های بزرگ ادم‌ها غرق می‌شود.

اگر ممکن باشد، مدرسه می‌تواند برای یک کودک حساس طوری برنامه ریزی کند که چند دقیقه قبل از بقیه به مدرسه برسد تا بتواند به راحتی به کلاسش برود و به درستی آماده شود. گزینه­ ی دیگر، این است که دانش ­آموز به یک مکان خاص مانند دفتر یا اتاق درمان­گر برده شود تا بقیه کودکان در کلاس‌ها قرار گیرند.

دیگر گزینه ­هایی که با والدین بحث می‌شوند شامل فراهم کردن رژیم حسی برای دانش آموز قبل از مدرسه و همین­طور محافظت گوش و یک برنامه­ ی عملکردی است.

• فعالیت­های رژیم حسی قبل از مدرسه می‌تواند شامل یک ماساژ سفت یا بغل کردن­ های محکم در حالی که کودک هنوز در تخت است، پخش موسیقی مورد علاقه به عنوان نظم بیدار شدن، پریدن روی یک تخته­ی پرش کوچک، چرخیدن روی یک صفحه ، از پله‌ها رفتن بجای استفاده از آسانسور، با دیگر فعالیت­های حرکتی که به بیدار شدن بدن و ذهن کمک می‌کنند و شروع خوبی برای یک روز خوب در مدرسه ایجاد می‌کنند باشد.
• کربوهیدرات برای صبحانه، مخصوصاً کربوهیدرات­های شکردار، از ارزش تغذیه­ای پایینی برخوردار هستند. حتی تبلیغات­های تلوزیونی نیز اعلام می‌کنند که غلات صبحانه­ای تنها بخشی از یک صبحانه­ی دارای ارزش غذایی هستند. یک کاسه از غلات صبحانه با شیر به کودک انرژی فوری می‌دهد، اما برای او ارزش غذایی کافی برای نگه داشتن کودک در طی صبح نمی‌دهد. نوعی پروتئین برای تغذیه­ی دستگاه عصبی قبل از مدرسه برای کودک مفید است. لازم نیست صبحانه­ی سنتی باشد. اگر کودک از ناگت مرغ با پنیر خوشش می‌آید ، خوب است. یک آبمیوه­ ی صاف شده ، شاید هم با کمی‌ پودر جو اضافه شده، یک نوشیدنی فوق العاده­ی صبحانه است.
• هنگام سوار شدن در اتوبوس مدرسه، مترو یا وارد شدن به راه روی شلوغ مدرسه هنگام رسیدن همه، کودک می‌تواند از محافظ­های گوش کاهش­ دهنده­ ی صدا استفاده کند؛ مانند محافظ­ه ای شنوایی که شبيه هدفون هستند و از ورود صدا با پوشاندن خارج کانال گوش جلوگیری می‌کنند؛ یا گوش­گیرهای ساده­ی کاهش ­دهنده ­ی صدا که از داروخانه‌ها یا آنلاین تهیه می‌شوند. کودک می‌تواند در خانه یا در راه مدرسه یا خانه از طریق هدفون به موسیقی مورد علاقه­ ی خود گوش دهد. کودک می‌تواند با نگه داشتن عروسک دستی مورد علاقه یا وسیله­ ی دیگری مثل توپ فشاری قادر به خود-تنظیمی ‌باشد. همین­طور پوشیدن جليقه­ ی وزن­دار می‌تواند در این زمان‌ها نظم دهنده و آرامش بخش بانشد.

سوالات متداول:

1-چگونه تفاوت بین لجبازی معمولی و مدرسه هراسی (School Phobia) را تشخیص دهیم؟
لجبازی موقت است و با قاطعیت والدین بهبود می‌یابد، اما در مدرسه‌هراسی کودک نشانه‌های وحشتزدگی (لرزش، تنفس سریع، گریه‌های کنترل‌نشده) نشان می‌دهد و غیبت‌ها بیش از ۲ هفته طول می‌کشند. امتناع از خوابیدن در اتاق جداگانه نیز نشانه‌ای هشداردهنده است.

2-نقش والدین در درمان مدرسه نرفتن کودکان چگونه باید باشد؟
والدین باید از “تسلیم شدن در برابر گریه” یا “تهدید/تنبیه شدید” پرهیز کنند. حفظ آرامش، همکاری با تیم درمان، ایجاد روال ثابت صبحگاهی و استفاده از سیستم پاداش غیرمادی (مثل پارک پس از مدرسه) موثرترین راهکارها هستند.

کاردرمانی برای نشستن کودک و نوزاد

توانایی نشستن در کودکان موجب تغییر نقطه نگاه انان و رشد مهارت های چشم و دست همچنین مهارت های ذهنی کودکان می گردد. به صورت طبیعی یک کودک در سنین 6 تا 7 ماهگی می آموزد که با کمک بنشیند. بیشتر کودکان در سن 8 تا 9 ماهگی می توانند چند دقیقه بدون کمک و تکیه بنشینند. تاخیر در روند رشد کودک به هر دلیلی باید به سرعت مورد بررسی قرار گرفته و در صورت نیاز درمان های لازم در اولین فرصت آغاز گردد.  مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه کاردرمانی جسمی در منزل و ذهنی در کودکان به صورت تخصصی فعالیت می نماید. تیم حرفه ای کاردرمانی جسمی مرکز بالغ بر 32 نفر با تجربه بالا در حیطه کودکان و استفاده از ابزار های پیشرفته به تسریع روند رشدی کودکان کمک می گردد. کاردرمانی جسمی و ذهنی در منزل از دیگر خدمات مرکز می باشد که موجب تسریع روند درمان در کودکان می گردد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

تقویت عضلات سر و گردن در کودکان موجب بهبود کنترل سر و آمادگی کودک برای نشستن گردد. تقویت عضلات لگن و تنه همچنین در دستیابی کودک به وضعیت نشته موثر می باشد. یکی از وضعیت های مهم در تقویت عضلات سر و گردن همچنین دست ها پوزیشن دمر می باشد که کودک را وادار می کند سر را ار زمین بلند کرده و نگه دارد.

چرا برخی نوزادان دیر می‌نشینند؟

نشستن نوزاد یکی از مهم‌ترین مراحل رشدی است که معمولاً بین ۶ تا ۹ ماهگی اتفاق می‌افتد. با این حال، برخی نوزادان با تأخیر در این مهارت مواجه می‌شوند. علت‌های احتمالی این تأخیر ممکن است شامل ضعف عضلات تنه، مشکلات عصبی-عضلانی مانند هیپوتونی، مشکلات بینایی یا شنوایی، زایمان زودرس، و کم‌تحرکی نوزاد به دلیل خواب زیاد یا استفاده زیاد از کریر و کالسکه باشد. گاهی هم این تأخیر هیچ علت جدی ندارد و فقط روند رشد نوزاد کندتر است. آگاهی از این دلایل کمک می‌کند والدین نگرانی‌های غیرضروری نداشته باشند و در صورت لزوم، سریع‌تر به متخصص کاردرمانی مراجعه کنند. ارزیابی به‌موقع، از بروز مشکلات حرکتی یا اسکلتی بعدی جلوگیری می‌کند.

نکاتی در مورد کاردرمانی نشستن کودکان و نوزادان

کاردرمانی نقش کلیدی در توانبخشی نوزادانی دارد که در نشستن تأخیر دارند. در این روش، کاردرمانگر با ارزیابی دقیق وضعیت عضلات، تعادل، و الگوهای حرکتی کودک، تمریناتی هدفمند طراحی می‌کند. این تمرین‌ها شامل تقویت عضلات مرکزی، تحریک حس عمقی (پروپریوسپشن)، بهبود هماهنگی حرکتی، و تقویت تعادل نشسته است. جلسات کاردرمانی معمولاً به صورت بازی‌محور انجام می‌شود تا کودک بدون مقاومت، با تمرین‌ها همراه شود. تکنیک‌های خاصی مانند استفاده از توپ درمانی، قرارگیری در وضعیت‌های نشسته ایمن، و تحریک حرکات فعال نوزاد نیز در روند درمان استفاده می‌شود. با تداوم جلسات و همکاری والدین، بسیاری از نوزادان به سطح رشدی مناسب بازمی‌گردند.

در جلسات کاردرمانی، تمرکز ویژه‌ای بر بهبود حس عمقی و تعادل صورت می‌گیرد. تمرین‌هایی مثل نشستن روی توپ درمانی، قرار گرفتن در موقعیت‌های ناپایدار کنترل‌شده، و بازی‌های حس عمقی مثل لمس اشیای مختلف یا ضربه‌های آرام به بدن کودک، باعث تحریک عصب‌های عمقی و بهبود پاسخ‌دهی عضلات می‌شود. همچنین تمرین با استفاده از اسباب‌بازی‌های خاص که نیاز به کنترل تنه و تعادل دارند، کمک می‌کند کودک به‌تدریج توانایی نشستن پایدار را کسب کند.

کاردرمانی کودکان در زمینه کاردرمانی جسمی و کاردرمانی ذهنی ، ماساژ درمانی و کاردرمانی حسی به کودکان و نوزادان در جهت تسریع روند رشد نوزادان و بهبود تون عضلانی و تقویت عضلات ، نشستن نوزاد و راه افتادن کودک فعالیت می نماید.

• برای استفاده مطلوب از دست حین نشستن، صندلی باید حمایت خوبی برای شانه، لگن و ران ایجاد کند.
• صندلی یا میزهایی که fit کودک هستند باعث ایجاد ثبات پروگزیمال شده و از این طریق مهارته­ای دستکاری کودک مطلوب‌تر می‌شود: زیرا پروگزیمال ثبات دارد و تمام تمرکز کودک بر دیستال مهارت­های دستکاری می‌رود.
• در صورتی که حین نشستن تنه­ی کودک ۰-۱۵ درجه به جلو خم شود: اندام فوقانی مطلوب­ترین عملکرد خود را دارند.
• در وضعیت نشسته کودک باید بتواند:
• در جهات قدامی‌- خلفی و طرفی بتواند انتقال وزن کند.
• تنه­ اش روی pelvis قرار گیرد یا مقداری رو به جلو خم باشد.
• شانه و لگن با ثباتی داشته باشد.

– سایر مواردی که به عملکرد مطلوب اندام فوقانی کمک می‌کند:

• pelvis strap
• foot rest
• cutout tray
• wheelchair tray:
• برای بهبود فعالیت­های حرکتی ظریف در کودکان مبتلا به اختلالات عصبی حرکتی مفید است.
• ارتفاع مطلوب: کمی ‌بالاتر از ارتفاع مفصل آرنج : در کودکی که دچار ضعف عضلانی است موجب reach و carry مؤثرتر می‌شود. (باعث افزایش کنترل دستکاری اشیا می‌شود).
• اگر ارتفاع کم­تر باشد، موجب فلکشن تنه می‌شود.
• اگر ارتفاع بیشتر باشد، موجب Abd و introt شانه می‌شود.
• Elevated / stanted table
• موجب تسهیل مهارت­های ظریف و نوشتن می‌شود.
• اگر زاویه ۲۰-۳۰ میز درجه باشد: موجب تسهیل اکستنشن مچ و افزایش کنترل فلکشن انگشتان در grasp می‌شود.

تمرینات خانگی برای کمک به نشستن نوزاد

کاردرمانی محدود به کلینیک نیست. والدین نقش حیاتی در تمرینات خانگی دارند. تمرین‌هایی مثل قرار دادن کودک روی بالش نرم برای تمرین تعادل، نشاندن کودک با حمایت در مقابل آینه یا اسباب‌بازی محرک، استفاده از توپ بزرگ برای تقویت عضلات تنه و کنترل گردن، و تمرین‌هایی که حس عمقی را تقویت می‌کنند، می‌توانند روند نشستن را تسریع کنند. آموزش صحیح والدین از سوی کاردرمانگر الزامی است تا از تمرین‌های خطرناک یا غیراصولی پرهیز شود. تکرار و استمرار تمرینات خانگی، کلید پیشرفت سریع کودک است.

بهترین سن شروع کاردرمانی برای نشستن کودک چه زمانی است؟

اغلب والدین نمی‌دانند چه زمانی باید برای تأخیر در نشستن کودک نگران شوند. اگر نوزاد تا پایان ۸ ماهگی نشستن مستقل را یاد نگرفته باشد، مراجعه به کاردرمانگر توصیه می‌شود. هرچه مداخله زودتر انجام شود، احتمال موفقیت درمان بالاتر است. در سنین پایین‌تر، مغز کودک انعطاف‌پذیری بیشتری دارد و می‌توان با تمرین‌های ساده و تحریک حسی، مسیر یادگیری را فعال کرد. منتظر ماندن تا یک‌سالگی، ممکن است فرصت طلایی مداخله را از بین ببرد. بنابراین، حتی اگر تنها شک جزئی در مورد تأخیر حرکتی دارید، ارزیابی اولیه توسط متخصص کاردرمانی می‌تواند بسیار سودمند باشد.

سوالات متداول:

1- آیا همه نوزادانی که دیر می‌نشینند نیاز به کاردرمانی دارند؟
نه الزاماً. برخی فقط روند رشد آهسته‌تری دارند. اما ارزیابی کاردرمانی بهتر است انجام شود.

2- آیا دیر نشستن نشانه اوتیسم است؟
به‌تنهایی خیر، اما اگر همراه با علائم ارتباطی دیگر باشد باید بررسی شود.

علائم اختلال حسی در کودکان |علائم اختلال پردازش حسی| مرکز کاردرمانی حسی دکتر صابر

اختلال پردازش حسی یکی از اختلالات کودکان می باشد که خود را با اختلال در حواس مختلف نظیر مشکلات حس عمقی، حس لامسه، اختلالات وستیبولار و … نشان می دهد. بی قراری، لجبازی و کج خلقی کودکان به علت مشکلات حسی خانواده را در محیط هایی نظیر مهمانی پارک یا مراکز خرید مستاصل می نماید. مرکز کاردرمانی دکتر صابر در حیطه کاردرمانی حسی و کاردرمانی si( یکپارچگی حسی) همچنین ماساژ درمانی به صورت تخصصی فعالیت می نماید. درمان یکپارچگی حسی یکی از درمان های مفید در حیطه اختلال پردازش حسی می باشد که با استفاده از تکنولوژی های روز دنیا نظیر سنسوری روم در مرکز توانبخشی مورد استفاده قرار می گیرد.

 جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید. 

علائم اختلال حسی و مشکلات حس عمقی

• حس عمقی: اطلاعات از عضلات و مفاصل درباره موقعیت بخش­های بدن به مغز می‌رساند.
• کودکانی که نمی‌توانند اطلاعات لازم را درباره وضعیت بدن دریافت کنند (یعنی حس عمقی ضعیف دارند) اغلب دست و پا چلفتی و حواس پرت بنظر می‌آیند.
• اغلب کسانی­که حس عمقی­شان دچار مشکل شده به سرنخ­های بینایی یا سایر استراتژی­های شناختی تکیه می‌کنند (مانند بیان شفاهی)
• سایر علائم کسی که مشکل حس عمقی دارد:
• به کار بردن نیروی بسیار کم یا بسیار زیاد برای نوشتن، دست زدن، راه رفتن و تایپ کردن
• خراب کردن و پرت کردن اسباب بازی‌ها / زدن دیگران / دربارهی فضای بدن خود قضاوت نادرست دارند
• مشکلات حس عمقی اغلب در کودکان ASD دیده می‌شود، و مشکلات پراکسی این کودکان هم ناشی از همین حس است.
• اغلب کودکانی که حس عمقی­شان دچار مشکل شده است نیاز دارند که به پوستشان فشار زیادی وارد شود و کامپرشن و ترکشن مفاصل با فشار زیادی انجام شود. کودکی که این رفتار‌ها را نشان می‌دهد رفتارش اشتبا‌هاً به عنوان کودک آشوب­گر تلقی می‌شود. کودک این رفتارهای حس طلبانه را انجام می‌دهد تا فیدبک اضافی در مورد وضعیت بدنش بدست آورد.

مشکلات ادراک بینایی

• درک بینایی فاکتور مهمی ‌برای فعالیت­های حرکتی ظریف و بازی­های ساختاری است.
• کودکانی که مشکلات ادراک بینایی دارند: اغلب ادراک ضعیف لامسه و دیس پراکسيا دارند.
• کودکان ASD توانایی دیدن جزییات زیاد اشیا را دارند. بنابراین در مشاهده ویژگی­های کلی و مشاهده محرک متحرک دیداری مشکل دارند (یعنی شی­ای که در حال حرکت است)

سایر مشکلات ادراکی

در کاردرمانی حسی به بررسی مشکلات ادراکی کودکان پرداخته می شود.

• درک حرکت در فضا نیازمند یکپارچگی اطلاعات وستیبولار، بینایی و عمقی است.
• کسانی که مشکل وستیبولار دارند، حس عمقی­شان هم تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

*مهم: مشکل ادراک شنیداری اگر به تنهایی وجود داشته باشد جز مشکلات یکپارچگی حسی نیست، اما اگر مشکل شنیداری با اختلالات زبان همراه باشد نشانه­ای از مشکلات SI است.

مشکلات حس وستیبولار

• به مشکل در عملکردهایی که به طور نزدیکی همراه سیستم وستیبولار هستند.
• واژه­هایی که برای این مشکل تعریف شده است:

Postural & bilateral integration

Vestibular bilateral integration (VBI)

Bilateral integration & sequencing (BIS)

Vestibular bilateral integration and sequencing (VBIS)

– مشکلات دوطرفه اغلب همراه با تاخیر در تکامل مهارت­های خط وسط بدن است. مانند عملکرد دست، گذشتن دست از خط وسط بدن، تمیز چپ و راست

– کودکانی که تنها مشکل دوطرفه وستیبولار دارند معمولاً ناتوانی­شان آشکار نمی‌شود و به علت مشکل در فعالیت­های ورزشی یا دست و پا چلفتی بودن و ناهماهنگی برای ارزیابی ارجاع داده می‌شوند.

– در کودکان ASD کنترل وضعیت به تکامل نرسیده است و تاخير Head lag دیده می‌شود. تأخير Head lag پیش­بینی کننده تشخیص ASD در ۳۹ ماهگی است.

کاردرمانی درکی حرکتی

مرکز کاردرمانی درکی حرکتی به صورت تخصصی در زمینه مهارت های حسی حرکتی  کودکان فعالیت می نماید. تمرینات ادراکی حرکتی در کودکان موجب بهبود مهارت های هماهنگی حرکتی و هماهنگی چشم و دست کودکان می گردد. توانبخشی دکتر صابر با تجربه بالا در زمینه کاردرمانی جسمی و کاردرمانی تاخیر حرکتی کودکان با تاخیر حرکتی و مشکلات یکپارچگی حسی با طرح برنامه درمانی مناسب و استفاده از تجهیزات پیشرفته روز دنیا را مورد درمان قرار می دهد. سنسوری روم، کاردرمانی حسی حرکتی، مکانوتراپی از ابزارهای موثر این مرکز می باشد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

کاردرمانی درکی حرکتی

– یکپارچگی بینایی- حرکتی: تعامل بین مهارت­های دیداری، مهارت­های ادراکی – دیداری و مهارت­های حرکتی است.

– عملکرد دست شامل:

• Reach: Ext به دور از بدن برای گرفتن یا گذاشتن
• Grasp: دست­یابی به اشیا با دست / نگه داشتن اشیا با دست
• Carry: انتقال اشیای قابل حمل با دست از مکانی به مکانی دیگر
• Voluntary release (رها کردن ارادی): Ext کردن انگشتان جهت رها کردن اشیای قابل حمل در زمان و مکان مشخص
• In-hand manipulation (دستکاری اشیا در دست): تطابق / حرکت اشیا با دست
• Bimanual skills (مهارت­های دو دستی): استفاده هماهنگ از دو دست به طور متوالی یا همزمان به منظور انجام فعالیت

کاردرمانی درکی حرکتی و تکامل عملکرد دست

عوامل فرهنگی – اجتماعی

– این عوامل اگرچه در رشد مهارت­های پایه ­ای دست تاثیر ندارند اما در مهارت­های دستکاری پیچیده نقش دارند. (مانند کودکی که فقیر است و از مداد استفاده نمی­کند و مهارت استفاده از آن را نمی­آموزد.)

– کودکان با فرهنگ کشورهای شرقی قدرت دست کمتر اما مهارت­های ظریف بیشتر نسبت به کودکان کشورهای غربی دارند.

– با بالغ شدن عملکرد دست در الگوهای گرفتن و رها کردن: هماهنگی چشم و دست، رشد پراکسی و سپس هماهنگی مهارت­های برنامه­ریزی حرکتی و ادراکی – دیداری رخ می­دهد.

عملکردهای حسی – پیکری

– عملکردهای حسی- پیکری در حرکات مجزای شست و انگشتان حیاتی است (در حرکات دقیق و ماهرانه دست و انگشتان مهم است).

– ادراک لامسه در 6 ماهگی پدیدار می­شود: در این سن مهارت گرفتن و رها کردن نابالغ است.

– ادراک لامسه شامل: درک بافت، درک شکل، درک سختی اشیا از طریق لمس فعال است و تا سن 5 و 6 سالگی بالغ نمی­شود.

– پیش­ نیاز ادراک لامسه، دستکاری اشیا در دست است.

– کودک در 6 ساله توانایی شناسایی اشیای 3 بعدی متداول را به همراه تمام ویژگی­ های اشیا فقط با لمس فعال را دارد (یعنی بدون کمک بینایی و سایر حواس).

– در صورتی که کنترل حرکت انگشتان آسیب ببیند؛ دریافت و استفاده از اطلاعات مختل می­شود و فرد در رها کردن و گرفتن دچار مشکل می­شود. به عبارتی چون اطلاعات لامسه به خوبی دریافت نمی­شود عملکردهای حسی پیکری هم مختل می­شود.

– ارزیابی عملکرد حسی پیکری در کودکان زیر 4 سال و کودکان بیمار مشکل است.

– هر چقدر فرد دستکاری کمتری داشته باشد، عملکرد حسی پیکری­اش ضعیف­تر می­شود و مشکلاتی در هماهنگی، زمان و سرعت پاسخ و وارد کردن نیروی بیش از حد یا نیروی کم حین نگه داشتن اشیا به وجود می­آید.

– مشکل در عملکرد حسی پیکری در CP و DCD (اختلال هماهنگی رشد) شایع است.

ادراک دیداری و شناخت

یک کاردرمان با بررسی روند رشد کودک به درمان حرکتی می پردازد.

– کودک در 4 ماهگی از بینایی به عنوان حس غالب برای جهت­دهی بازو و حرکاتش استفاده می­کند.

– رشد دیداری- حرکتی نیازمند بالغ شدن reach دقیق است که در حدود 6 ماهگی رخ می­دهد.

– استفاده از ادراک بینایی و لامسه برای هدایت reach و حمل اشیا و قرار دادن اشیا در 6 ماه اول رخ می­دهد.

در 9 ماهگی کودک با استفاده از یکپارچگی دیداری- حسی پیکری حرکت دستش را هدایت می­کند. یعنی کودک با ترکیب این حواس حرکات بازو و دستش را پیش­بینی می­کند.

– رفتار اکتشاف دستی زودهنگام در رشد مهارت­های دیداری- فضایی مهم است.

– دستکاری اشیا در سنین 6 تا 12 ماهگی موجب درک روابط فضایی می­شود، یعنی در 9 الی 10 ماهگی کودک موقعیت دست خود را مطابق با افقی یا عمودی بودن اشیا تنظیم می­کند و دست خود را بر حسب محدب و مقعر بودن اشیا شکل می­دهد.

– طی سال دوم کودک یک اشیا را به اشیای دیگر به طور دقیق­تر و هدفمندتر ربط می­دهد.

– قبل 18 ماهگی کودک با پیش­بینی وزن اشیا حرکت خود را تطابق می­دهد.

– در نیمه­‌ی دوم سال اول حرکات دستش را بر حسب ویژگی­های اشیا (اندازه، شکل و جنس اشیا) انطباق می­دهد.

– با افزایش کنترل توجه و رشد استراتژی­های حل مسئله: کنترل دو اشیا به طور همزمان کودک بهبود می­یابد:

• در 15 ماهگی با یک دست اشیا را نگه داشته و با دست دیگر آن را دستکاری می­کند.
• در 18 الی 20 ماهگی دو تا چند اشیا را با هم دستکاری می­کند.
• با افزایش مهارت­های توجه و برنامه­ریزی: استفاده از دو دست برای دستکاری اشیا بیشتر می­شود.

یکپارچگی اسکلتی – عضلانی در کاردرمانی

– عملکرد موثر دست به حرکت مناسب گروه عضلات دیستالی که قوس پالمار را کنترل می­کنند بستگی دارد

– قدرت کافی عضلانی برای شروع تمام انواع grasp و حفظ آن­ها حین بلند کردن و حمل کردن ضروری است. این قدرت در سراسر سنین پیش از مدرسه و نوجوانی به طور تدریجی رشد می­کند.

– کودکان با ضعف عضلانی در فعالیت­های manipulation عملکرد بهتری نسبت به مهارت­های درشت، جابجایی اشیا و … دارند.

– ناکافی بودن قدرت کودکان به صورت موارد ذیل بروز می­کنند:

1. ناتوانی در EXT انگشتان یا حرکت آپوزیشن شست
2. ناتوانی در flex انگشتان
3. ناتوانی عضلات اینترنسیک
4. ناتوانی در MP flex و IP EXT

– کودکی که دارای قدرت Fair (امتیاز 3 در MMT) است الگوی grasp را دارد اما جسم را بر خلاف جاذبه نمی­تواند بلند کند.

– تاثیر ناهنجاری­های تون عضلانی در عملکرد دست:

• تون بالا: محدودیت ROM و کنترل ضعیف
• تون پایین: ROM بیش از حد و کاهش ثبات
• تون متغیر: کودک ROM کامل دارد و ثبات مفصلی تنها در انتهای دامنه حرکتی (در full flex و ful Ext) وجود دارد و کنترل حرکت کاهش می­یابد.

کاردرمانی درکی-حرکتی، با تمرکز بر تقویت ارتباط میان ادراک حسی و عملکرد حرکتی، نقش بسیار مهمی در توسعه مهارت‌های جسمی و شناختی کودک ایفا می‌کند. همان‌طور که ما مشاهده کردیم، این نوع درمان با ابزارهایی نظیر توپ، تخته تعادل، بازی‌های فضایی-زمانی و تمرینات پیچیده چشم‌–‌دست، به بهبود تعادل، هماهنگی عضلانی، توجه، حافظه و حتی مهارت‌های نوشتاری و خواندن کمک شایانی می‌کند. این فرآیند، از طریق جذب و پردازش مؤثر اطلاعات حسی توسط مغز، باعث شکل‌گیری اتصالات نورونی جدید و تقویت سیناپس‌ها می‌شود که به‌نوعی زیرساخت یادگیری و توان‌مندی‌های حرکتی کودک را فراهم می‌آورد

بدون شک، مداخله در زمان مناسب، شخصی‌سازی فرآیند درمان و ترکیب تمرینات خانگی با جلسات تخصصی در کلینیک—مانند آنچه در مرکز دکتر صابر ارائه می‌شود—می‌تواند تأثیرگذاری درمان را دوچندان نماید. در نهایت، هدف نهایی این رویکرد، ارتقای کیفیت زندگی، تسهیل یادگیری مدرسه‌ای و افزایش اعتماد به نفس کودک است. با توجه به اهمیت کاردرمانی درکی-حرکتی، والدین و متخصصان نباید نسبت به آغاز برنامه درمانی مناسب غفلت کنند و باید مسیر منظم، هدفمند و همراه با پایش منظم را پی‌گیری نمایند.

سوالات متداول:

1- کاردرمانی درکی حرکتی برای چه کودکانی توصیه می‌شود؟

مناسب کودکانی با اختلالات پردازش حسی، اوتیسم، بیش‌فعالی، اختلال یادگیری، دیسپراگزی و فلج مغزی است، چرا که در هماهنگی حسی-حرکتی اختلال دارند

2- اهداف اصلی کاردرمانی درکی حرکتی چه هستند؟

افزایش تعادل، هماهنگی بینایی-حرکتی، مهارت‌های ظریف، تقویت حافظه حرکتی و واکنش سریع به محرک‌ها

یکپارچگی حسی در کودکان

یکپارچگی حسی روشی برای بررسی نحوه سازماندهی اطلاعات حسی در نورون­ها و ایجاد رفتار عملکردی می باشد.به زبان ساده تر یکپارچگی حسی سازماندهی کردن حواس به منظور استفاده کردن از آن­ها است. کاردرمانی حسی در زمینه درمان یکپارچگی حسی  در کودکان  و بهبود عملکرد فرد فعالیت می نماید. متخصصین کاردرمانی مرکز توانبخشی دکتر صابر با استفاده از ابزارهای ویژه حسی به بهبود یکپارچگی حسی می پردازند. سنسوری روم و اتاق SI از امکانات ویژه این مرکز می باشد که جهت بهبود عملکرد کودکان با اختلالات پردازش حسی و بیش فعالی، همچنین کودکان اوتیسم  مورد استفاده قرار می گیرد. تخته تعادل برقی، برج گردان ، وایت برد نوری ، سوند سویچ و… از ابزار های مفید این بخش می باشد. کودکان با اختلالات پردازش حسی می توانند از امکانات این مرکز جهت بهبود مهارت های حرکتی و یکپارچگی حسی استفاده نمایند.

یکپارچگی حسی در کودکان

یکپارچگی حسی دارای دو معنای رفتار زیستی و بالینی است:

1. معنای رفتارزیستی: روشی برای بررسی نحوه سازماندهی اطلاعات حسی در نورون­ها و ایجاد رفتار عملکردی
2. معنای بالینی: به اصول تئوری­ها، روش­های ارزیابی و استراتژی­های مداخله اشاره دارد.

مقدمه ­ای بر تئوری یکپارچگی حسی

– آیرز (پایه­ گذار تئوری یکپارچگی حسی) از عبارات یکپارچگی حسی، پاسخ تطابقی و پراکسیا برای نشان دادن نظر خود در مورد یکپارچگی حسی استفاده می­نمود.

– تعریف آیرز از عبارت یکپارچگی حسی: «Organization of Sensation for Use» (سازماندهی کردن حواس به منظور استفاده کردن از آن­ها). عبارت “For use” نماد آیرز است، زیرا پردازش حسی را به فعالیت­های فرد مرتبط می­سازد.

مفاهیم زیستی –عصب­ شناختی

نقش تجربیات حسی در رشد و عملکرد مغز

– درونداد حسی برای عملکرد مطلوب مغز ضروری است. مغز طوری طراحی شده که به طور مداوم اطلاعات حسی دریافت کند و اگر این اتفاق رخ ندهد عملکرد مغز دچار مشکل می­گردد.

– آزمایش­های اولیه در سال­های 1950 الی 1960 نشان دادند که اگر مغز به قدر کافی اطلاعات حسی دریافت نکند، به طور خودکار دروندادهایی خودانگیخته به شکل توهمات ایجاد کرده و محرک حسی تحریف شده­ای را از محیط ادراک می­کند.

– اگر کودک در دوره­ های طلائی رشد از تجربیات حسی محروم باشد، ارتباط ­های مغز و نورون­ها دچار ناهنجاری می­گردند و این امر بر رفتار کودک تاثیر گذاشته و عملکرد او را محدود می­کند.

– آیرز دروندادهای حسی را «تغذیه حسی» برای مغز نامید، مانند غذا برای بدن.

– ویلبارگر یک برنامه مداخله­ ای به نام «رژیم حسی» طراحی کرد، بدین معنا که کودک در طول روز با تجربیات و فعالیت­های حسی مواجه می­شود که با چالش­های یکپارچگی حسی نیز همراه هست.

– اگر مغز بیش از حد درونداد حسی دریافت کند، باعث ایجاد استرس در کودک می­گردد.

یکپارچگی حسی و پاسخ­های تطابقی

– مغز کودک به طور غیرفعال اطلاعات حسی را از محیط دریافت نمی­کند، بلکه به طور فعال مفیدترین این اطلاعات را از محیط انتخاب کرده و از آن برای رسیدن به اهداف خود استفاده می­کند. این امر نیازمند پردازش­های مغزی در یکپارچگی حسی است. زمانی که این پردازش­ها به خوبی صورت بگیرند کودک می­تواند در محیط یک عمل موفق و هدف- محور انجام دهد، که این همان پاسخ تطابقی است.

– زمانی کودک پاسخ تطابقی ایجاد می­کند که به خوبی از پس چالش­های محیط بربیاید. در واقع زمانی که مغز کودک به طور موثر بتواند اطلاعات حسی محیط را سازماندهی کند، پاسخ تطابقی ایجاد می­شود.

– یکپارچگی حسی منجر به ایجاد پاسخ تطابقی می­شود و پاسخ تطابقی ظرفیت مغز را برای یکپارچگی بیشتر، افزایش می­دهد. آیرز آموخته دوچرخه سواری را به عنوان یک مثال برای نشان دادن این پروسه مطرح کرد. کودک باید برای یادگیری چگونگی حفظ تعادل خود در دوچرخه­سواری، حواس مختلف بخصوص حواس وستیبولار و عمقی را با یکدیگر یکپارچه کند. زمانی که کودک در معرض افتادن قرار می­گیرد باید به سرعت حواس دیداری، وستیبولار و عمقی خود را به کار بگیرد و آن­ها را با یکدیگر یکپارچه کند تا بتواند پاسخ حرکتی مناسبی در جهت جلوگیری از افتادن ایجاد کند. در پی افتادن­های مکرر، کودک حواس خود را به تدریج یکپارچه می­کند تا در نهایت موفق می­شود به نحوی وزن خود را در دو طرف دوچرخه انتقال دهد تا تعادلش به خوبی حفظ شود. این پاسخ تطابقی باعث می­شود کودک به خوبی تعادل دوچرخه را حفظ کند و آن را براند.

– در ایجاد پاسخ تطابقی، کودک یک عامل فعال است نه غیر فعال و این پاسخ از درون کودک سرچشمه می­گیرد و هیچ چیز نمی­تواند کودک را مجبور به دادن این پاسخ کند. تنها می­توان محیط را طوری طراحی کرد که احتمال ایجاد پاسخ تطابقی در کودک بالاتر برود.

– آیرز «تمایل کودکان به تکامل یکپارچگی حسی از طریق پاسخ تطابقی» را سائق درونی نامید ومنشا آن را سیستم لیمبیک بیان کرد. (سیستم لیمبیک نقش مهمی در انگیزش و حافظه دارد).

پلاستی سیته نورونی

– پاسخ تطابقی باعث ایجاد تغییراتی در سیناپس­ها و مدارهای عصبی می­شود که این تغییرات، همان عملکرد پلاستی سیته مغز است.

– تعریف نوروپلاستی سیته: تغییرات بخصوص در ساختار و عملکرد نورون­ها که بیش از چند ثانیه باقی بمانند و مختص دوره زمانی معینی نباشند. عادت کردن، یادگیری­های تجربه محور، حافظه و ترمیم سلول­ها پس از آسیب همگی مثال­هایی از نوروپلاستی سیته هستند.

کاردرمانی حسی در کودکان با استفاده از قدرت نوروپلاستی سیته مغز کودکان و بهره گیری از روش های درمانی یکپارچگی حسی به بهبود مشکلات حسی کودکان کمک می نماید. خدماتی مانند سنسوری روم، اتاق بهبود مهارت های شنیداری و اتاق تاریک بینایی از جمله خدمات مفید مرکز اختلالات حسی کودکان دکتر صابر می باشد. یکپارچگی حسی همچنین از درمان‌هایی مانند فشار عمیق، برس‌کشی، جلیقه‌های وزنی و تاب‌بازی استفاده می‌کند. به نظر می‌رسد این درمان‌ها گاهی اوقات می‌توانند یک کودک مضطرب را آرام کنند. علاوه بر این، اعتقاد بر این است که درمان یکپارچگی حسی آستانه تحمل کودک را برای محیط‌های غنی از حس افزایش می‌دهد، انتقال‌ها را کمتر آزاردهنده می‌کند و رفتارهای مثبت را تقویت می‌نماید.

سوالات متداول:

1.رژیم حسی در درمان اختلالات پردازش حسی چیست؟

«رژیم حسی» بدین معنا است که کودک در طول روز با تجربیات و فعالیت­های حسی مواجه می­شود که با چالش­های یکپارچگی حسی نیز همراه هست و به این ترتیب اختلالات حسی او تعدیل می شود.

2. چرا کودک دچار مشکلات یکپارچگی حسی می شود؟

اگر کودک در دوره­ های طلائی رشد از تجربیات حسی محروم باشد، ارتباط ­های مغز و نورون­ها دچار ناهنجاری می­گردند و این امر بر رفتار کودک تاثیر گذاشته و عملکرد او را محدود می­کند و اختلال پردازش حسی ایجاد می کند.

کاردرمانی مداد دست گرفتن

مرکز کاردرمانی دکتر صابر در بخش کاردرمانی دست به صورت تخصصی در حیطه مهارت های مداد دست گرفتن کودکان و دست ورزی کودکان فعالیت می نماید. تمرینات مهارت های دستی می­توانند به وضوح به دانش­ آموزان درباره قسمت­های مختلف دست و انگشتان و این که آن­ها چه استفاده ­هایی دارند کمک کند. این کودکان ممکن است به تمایز بین فضای بین انگشتان و نوک انگشتان نیاز داشته باشند. در کاردرمانی دست می­توانید به کودکان برای آگاهی بیشتر در مورد کار انگشتان و دستانشان کمک کنید و به آن­ها تفکیک ساعد، مچ، کف دست و انگشتان را آموزش دهید که این آموزش­ها شامل فشار ملایم نوک انگشتان و بستر ناخن­ها و ماساژ قسمت فضای بین انگشت شصت و انگشت اشاره می­شود، که می­تواند سفت و دردناک باشد. کاردرمانان می­توانند به کودکان آموزش بدهند که چگونه این کارها را در روز مدرسه انجام دهند، به خصوص قبل از نوشتن. همچنین می­توانید به آن­ها مالیدن دستان به یکدیگر را آموزش دهید تا گیرنده­ های لامسه را فعال کنیم و آن­ها را گرم کنیم. همه این فعالیت­ها قبل از نوشتن با دست یا هر فعالیت ظریف دیگری انجام می­شود که به بهبود سرعت نوشتن در کودکان کمک می کند. کاردرمانی دست در منزل از دیگر خدمات کاردرمانی دست  می باشد که به رشد مهارت های حرکتی و  تقویت مهارت های حرکتی ظریف در کودکان کمک بسزایی می کنند. در این مطلب شما را با نحوه آموزش مداد گرفتن در کاردرمانی دست برای نوشتن آشنا می کنیم.

بهبود مهارت نوشتن در کودکان

برخی از کودکان نیاز دارند یاد بگیرند که چگونه قلم را به دست بگیرند. برخی از آن­هایی که قلم، ماژیک، یا مداد شمعی را به دست می­گیرند، نیاز دارند بتوانند با نوک انگشتان پاک­کن را بگیرند، کنترل انجام این فعالیت­ها بسیار مشکل است. مداد شمعی­ها و ماژیک­های کودکان، معمولا نوارهای نگه­دارنده دارند که کودک می­تواند یاد بگیرد که نوک انگشتان کجا قرار بگیرند. شما می­توانید به آن­ها برای درست کردن یک O بزرگ از طریق فضای بین شست و انگشت اشاره در هنگام به دست گرفتن وسیله نوشتن کمک شایانی کنید.

شما می­توانید یک نوار باریک و با رنگ روشن الکتریکی که از مغازه­ های سخت ­افزار طبق رنگ مورد علاقه کودک خریداری شده و تقریبا 5/2 سانتیمتر اندازه دارد و بالای نوک مداد قرار می­گیرد به آن اضافه کنید و به کودک یاد می­دهد که نوک­های انگشت خود را کجا بگذارد. به او آموزش دهید که این نوار را قبل از تراشیدن مداد بردارد و بعد از آن نقطه ­ای مشابه بر روی آن بگذارد. این باعث دردسر است که یک نقطه نگه دارنده تا این حد تقویت­ کننده است.

کاردرمانی مداد دست گرفتن کودکان

در کاردرمانی دست ابزار متنوعی جهت گرفتن صحیح مداد ی ماژیک­های باریک که به طرز قابل توجهی گرفتن را بهبود می­بخشند و از نظر حسی برای دانش­ آموزان خوشایند هستند وجود دارد. بهتر است کودکان از این ابزارها در مهد کودک­ها و پیش دبستانی­ ها استفاده نمایند چرا که تغییر الگوی گرفتن آن­ها در بزرگسالی به سختی ممکن است.

تعدادی از ابزار گرفتن مداد به شرح زیراند:

• وسیله گرفتن مداد که طراحی آن قبل اصول ارگونومی است و دارای سه سطح جهت گرفتن است. همچنین دارای سطح تماس نرمی می­باشد که نگه داشتن مداد یا خودکار موجب ناراحتی دست دانش­آموزان نشود. برای افراد راست دست با قرار دادن انگشت شست بر روی سطحی که با R (راست) نشانه­گذاری شده و برای افراد چپ دست با قرار دادن انگشت شست بر روی سطحی که با L (چپ) نشانه­گذاری شده است قابل استفاده است. همچنین این ابزار برای بزرگسالان که دست بزرگ دارند و یا افراد دچار آرتروز مناسب هستند.

نمونه ­ای از وسیله­ های کمکی برای مداد گرفتن

• شرکت سازنده از همان طراحی بالا به اضافه بال­هایی که مانع از عبور متقاطع انگشتان دست­ها از روی هم می­شود استفاده کرده است. دانش ­آموزان انگشت شست خود را زیر یک سطح و انگشت اشاره و میانی را در طرف دیگر آن قرار می­دهند.
• گراتو گریپ که سخت­تر می­باشد و نسبت به عبور متقاطع کمتر انعطاف­پذیر است و نوک­های انگشتی بزرگتری در زیر بال خود دارد. بسیاری از دانش­آموزان ترجیح می­دهند این مورد که سخت­ تر هست را نسبت به عبور متقاطع انتخاب نمایند.
• ابیلیتشن اگ: گرفتن با یک فوم لاستیکی و یا گرفتن­ های تخم مرغ شکل که فضای کف دست کودک را می­گیرد و سبب می­شود وضعیت انگشتان جهت نوشتن بهتر گردد. این­ها برای کودکان با مشکلات عصبی عضلانی و ارتوپدیک مناسب هستند.

نمونه­ ای از ابیلیتشن اگ

• یک راه جذب برای آموزش صحیح مداد گرفتن در دست برای دانش ­آموزان می­باشد. مداد از وسط دست عبور کرده و برای نوک­ های شست، انگشت اشاره و میانی 3 فرورفتگی لاستیکی شکل دارد.
• تطابقات دیگری نیز برای گرفتن مداد در دست مانند شکل­های زیر وجود دارد.

ابزار، کاغذ و سطوح

مداد یا خودکار می­توانند تفاوت ایجاد کنند. این موارد را در نظر بگیرید:

• مدادهای ضخیم و مدادهای مثلثی شکل برای دانش­آموزان راحت­تر در دست گرفته می­شوند.
• مدادها و خودکارهای سنگین شده فیدبک حس عمقی بیشتری را برای دانش­آموزان با مشکلات حسی ایجاد می­کنند. همچنین این وسایل برای دانش­آموزانی که لرزش دست دارند هم مناسب می­باشد.
• خودکارهایی با طراحی خاص مانند و خودکارهای ارگونومی EVO که به طور کامل طریقه گرفتن خودکار به دست را تغییر می­دهند.
• خودکارهای دارای سیستم لرزشی که عضلات دست و دامنه توجه را فعال می­کنند. این خودکارها که بسیار سرگرم­کننده­اند اما کنترل آن­ها مشکل است. نمونه دیگر این خودکارها می­باشد که به عنوان وسیله­ای برای ویبراسیون حرکتی دهان شناخته می­شود. این خودکار شامل یک کیت مداد می­باشد که نوک­های آن­ها جویدنی است. خودکار یا مداد نیز ویبراسیون سبک را ایجاد می­کند.

استفاده از میزهای صاف، نوشتن دانش ­آموز را سخت­ تر می­کند چرا که ممکن است دانش ­آموز مجبور شود تا گردن خود را برای دیدن کاری که انجام می­دهد، دراز کند یا مچ خود را برای نوشتن خم کند. دانش ­آموز ممکن است هنگام افتادن وسیله ­اش از میز و خم شدن برای یافتن آن به سختی به وضعیت قبل برگردد.

استفاده از صفحه­ های کج بر روی میز سبب می­شود که ابزار نوشتن دانش ­آموز به صورت وی نزدیک­تر شود و نیاز نباشد تا کودک به سمت جلو خم شود. قرار دادن ابزارها در شیب به سمت بالا از خم ­شدگی بیش از حد مچ دست و وضعیت خمیده جلوگیری می­کند و منجر به حفظ راستای طبیعی یا مقدار جزئی صاف شدگی ستون فقرات می­گردد که برای دانش­ آموز بسیار راحت و دلپذیر است.

دانش ­آموزانی که در حالت ایستاده از، تخته سیاه قابل نصب بر روی دیوار، تخته ­های ماژیکی تخته­ های دیواری یا کاغذهای نصب شده روی دیوار استفاده می­کنند علاوه بر داشتن سرگرمی و جذابیت برای آن­ها، بدنشان را قوی­تر کرده و سبب می­شود که دانش ­آموزان بیشتر درگیر فعالیت شوند.

میزهای تحریر از مواد سخت و با دوام ساخته شده که براحتی ابزارهای تحریر روی آن­ها لغزش دارند. شما می­توانید با اضافه کردن یک سرعت­گیر مانند پد یا صفحات پلی استر ترمز گیر به سطح روی میز سرعت نوشتن وی را کاهش دهید. صفحات سرعت­گیر که در زیر سینی قرار داده می­شود و مانع از حرکت آن­ها می­شود. وقتی که کودکی به نور حساس است، باید نوری که از روی میز تحریر براق وی به چشم­هایش منعکس می­شود را در نظر گرفت. شما می­توانید از ورقه­ های پلاستیکی یا یک بلاتر میز قدیمی برای کاهش تشعشع میز تحریر استفاده کنید.

ورقه­ های مورد استفاده برای نوشتن نیز باید در نظر گرفته شوند. ورقه کرم رنگ یا قدیمی کاهی رنگ با خط­های آبی، قرمز و نقطه­ چین می­تواند برای بعضی دانش ­آموزان مخصوصا آن­هایی که مشکلات بینایی دارند گیج­ کننده باشد. برای کودکانی که مشکل لامسه دارند به جای استفاده از ورقه ­های تمیز، از ورقه ­هایی که خط­های آن­ها بزرگ و برجسته شده استفاده می­گردد.

سوالات متداول:

1.از چه وسایلی برای بهترشدن مداد گرفتن کودکان می توان استفاده کرد؟

از انواع مدادگیر ها، وزنه های مچی و مدادهای ضخیم در جهت بهبود مهارت های مداد گرفتن در کودکان می توان استفاده نمود.

2.کاردرمانی دست برای نوشتن بر روی چه مهارت هایی کار می کند؟

کاردرمانی دست در بهبود قدرت عضلات انگشتان جهت گرفتن صحیح مداد و بهبود سرعت حرکت انگشتان برای تسریع در نوشتن می تواند کمک کننده باشد.

اختلال پردازش حسی در بزرگسالان

همزمان با بلوغ چالش‌های جدیدی را برای کودکان دارای مشکلات حسی و خانواده‌های آن‌ها ایجاد می‌شود. فشار وارد شده از دیگران، میل به همرنگ شدن با بقیه، و تغییرات فیزیکی که به همراه بزرگ شدن پیش می‌آیند می‌توانند دشوار باشند. نصیحت پدر و مادر ممکن است مؤثر نباشد و مورد قبول قرار نگیرد، و همسالان دارای تأثیر بیشتر باشند. مرکز کاردرمانی حسی  در زمینه درمان یکپارچگی حسی  و بهبود عملکرد فرد فعالیت می نماید. متخصصین  کاردرمانی با استفاده از ابزارهای ویژه حسی به بهبود یکپارچگی حسی در فرد و ارتقای سطح عملکرد کمک بسزایی می کند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

برای بعضی افراد با اختلال پردازش حسی مهم نیست که با جماعت یکرنگ شوند یا نه و تفاوت‌های خود را با افتخار نمایش می‌دهند، اما بیشتر کودکان مایلند با همسالان خود یکجور شوند. نوجوانی که هرگز شلوار گرم‌کن‌های خود را در مدرسه‌ی ابتدایی در نیاورد ممکن است در یافتن شلوار جینی که بتواند تحمل کند دچار مشکل شود. دختری که از موسیقی بلند دوری می‌کرد ممکن است تلاش کند که حداقل وانمود کند از آهنگ‌های جدید خوشش می‌آید، در حالی که ممکن است گوش گیرهایی را پشت موهای بلندش پنهان کند. موارد زیر تنها تعدادی موانع شایع و راه‌حل آنها برای نوجوانان است:

مشکلات فرد با اختلال پردازش حسی در بزرگسالی

بوی بدن

به دلیل تفاوت‌ها در حساسیت بویایی، یک نوجوان یا جوان دچار اختلال حسی ممکن است همیشه در مورد بوی خوب دادن بسیار دقیق باشد یا، برعکس، ممکن است به جوراب‌ها و زیربغل‌های دارای بوی بد بی‌توجه باشد. فردی که مایل باشد دیگران از او دوری کنند ممکن است از بوی بد خود برای این کار استفاده کند. به هر حال بوی مناسب دادن یک قانون اجتماعی است. تجمع باکتری‌ها یک مشکل بهداشتی است و از این رو قابل بحث نیست.

ممکن است برای فردی حس یا بوی اسپری دئودورانت زننده باشد. ممکن است فردی نیاز به انجام صبورانه‌ی آزمایش‌ها داشته باشد تا دئودورانت یا رول آن یا اسپری‌ای که قابل قبول است را بیابد. محصولات بدون بو معمولاً بهترین انتخاب هستند. با توجه حساسیت فرد، دنبال دئودورانتی باشید که دارای حداقل مواد شیمیایی، مخصوصاً بدون آلومینیوم کلروهیدرات، نمکی که یکی از شایع‌ترین ترکیبات بین ضد عرق‌های تجاری است، باشد. بسیاری از تحقیقات به ارتباط بین سمی بودن آلومینیوم و بیماری آلزایمر و سرطان پستان پرداخته‌اند. با این که ارتباط واضحی یافت نشد، مطمئن‌تر است اگر به طور روزانه از آلومینیوم روی بدن استفاده نکنیم یا حداقل در پایان روز آن را بشوریم.

محصولات سالم‌تر زیادی در بازار وجود دارند همچنین Tom’s Maine، که در بیشتر مغازه‌های بهداشتی موجود است، که ممکن است از لحاظ بو و ترکیب قابل قبول‌تر باشند. کلید کار در جستجو است.

اصلاح

مردان جوانی که اصلاح را یاد می‌گیرند نیاز به یاد گرفتن ترکیب درست تیغ و کرم اصلاح دارند تا پوست صورت حساس را اصلاح کنند. دخترانی که می‌خواهند پاها و زیربغل رخود را اصلاح کنند نیز نیاز به کمی تمرین‌ دارند. این‌ها چند ایده هستند:

• گرفتن دوش آب گرم در ابتدا پوست را نرم می‌کند، و آن را برای اصلاح آسان‌تر می‌سازد.
• تیغ‌های ارزان و قابل بازیافت احتمال بیشتری برای آسیب به پوست دارند. بهتر است از یک تیغ دارای کیفیت بالا استفاده شود.
• بعضی‌ها ممکن است ریش تراش‌های الکتریکی را ترجیح دهند. بعضی دیگر آن‌ها را بیشتر آسیب‌زا می‌دانند.
• برای بعضی‌ها، ممکن است درست کردن کف و مالیدن آن بر روی پوست با یک برس دارای کیفیت بالا آرام‌بخش باشد.
• با استفاده از صابون اصلاح گرد و یک برس می‌توان اصلاح کرد بدون اینکه مستقیم به کرم اصلاح دست بزنید.

عادت ماهیانه

یک خانم جوان که در مورد دوره‌ی ماهیانه آگاهی دارد در دوره‌ی ماهیانه‌ی خود دارای اعتماد به نفس بالاتری است. این که از پد تا تمپون استفاده کند بستگی به ترجیح خود شخص دارد. یک پد در در روزهای که خونریزی کمتر است ارجحیت دارد. قرار دادن تمپون، می‌توان از یک کرم واژن استفاده کرد.

اگر خانم جوان گرفتگی‌های قاعدگی دارد، رفع درد مهم است. مانند داروهای ضدالتهابی ادویل و آلیو می‌توانند بسیار مفید باشند. مخصوصاً اگر در ابتداری گرفتگی‌ها استفاده شوند. اگر گرفتگی شدید باشد و خونریزی زیاد باشد، می‌توان از قرص‌های ضدبارداری استفاده کرد. این آگاهی توسط متخصص زنان و یا یک متخصص کودکان که دخترهای سن بالاتر را درمان می‌کند صورت می‌گیرد. والدین باید متوجه باشند که با نوزادان و کودکان در یک اتاق انتظار بودن می‌توان برای یک نوجوان شرم‌اور باشد. پدهای گرمایشی نیز می‌توانند کمک کنند در مدرسه، یک دختر جوان می‌تواند از یک کمربند گرمایی استفاده کند که به طور مکانیکی گرم می‌شود و برای 6 تا 8 ساعت گرم می‌ماند.

دختران در چند دهه‌ی گذشته بسیار زودتر شروع به قاعده شدن کرده‌اند. و این می‌تواند به خاطر چاقی و در معرض مواد شیمیایی مختل کننده‌ی اندوکرین همانند حشره کش‌ها، پلاستیک و هورمون‌های موجود در محصولات غذایی و آرایشی باشد. یک مطالعه‌ای بر روی بیش از 17000 دختر صورت گرفت که نتایج نشان داد دختران سیاه‌وست، به طور میانگین، اولین نشانه‎های بلوغ را بین سنین 8 تا 9 سالگی تجربه می‌کنند و دختران سفید پوست این تغییرات را در 10 سالگی تجربه می‌کنند. این دو سال زودتر برای دختران سیاه پوست و یک سال زودتر برای دختران سفید پوست نسبت به مطالعات قبلی بود. از این رو بلوغ زودرس را در دختران سیاه پوست قبل از 7 سالگی و در دختران سفید پوست قبل از 8 سالگی و در پسران قبل از 9 سالگی تعریف می‌کنند.

در حالی که در نهایت طبیعت باید مسیر خود را طی کند، قابل توصیه است شروع بلوغ را برای دخترانی که بین سنین  3 تا 6 سال هستند و احتمال بین 6 تا 8 سال -یا دخترانی که واقعا هنوز آمادگی برای روبرو شدن با چالش‌های جسمی و روحی بلوغ و قاعدگی به دلیل چالش‌های ذهنی و رفتاری را ندارند-0به تعویق انداخت.

لوپرون یک داروی سرکوب کننده‌ی هورمون است که به طور ماهیانه تزریق می‌شود و می‎توان تا سن طبیعی بلوغ استفاده شود (8 تا 13 سالگی برای دختران و 9 تا 14 سالگی برای پسران). عوارض جانبی لوپرون شامل کاهش چگالی استخوانی، و تغییرات در حالت روانی می‌وشند و باید توسط یک متخصص دارویی تجویز شود. لوپرون درمانی برای درمان اختصاصی اوتیسم پیشنهاد نمی‌شود و کاملاً فاقد اعتبار است.

استفاده از لوازم آرایشی

ممکن است پدر و مادرها شگفت زده شوند وقتی ببینند که دخترشان که در کودکی وقتی به او کرم ضدآفتاب زدند گریه کرد، ناگهان به استفاده از محصولات آرایشی علاقه‌مند می‌شود چون بقیه دختران نیز همینطور هستند. یافتن کرم‌ها و لوازم آرایشی قابل قبول نیاز به قدری آزمون و خطا دارد. این‌ها بعضی نکات مفید هستند:

• مغازه‌های غذایی سلامتی مکانی خوب برای پیدا کردن مرطوب‌کننده‌ها و لوازم آرایشی بدون بو و مواد شیمیایی و لاک ناخن بدون تولوئن هستند.
• با استفاده از مواد کاملاً طبیعی از روش‌های زیبایی خانگی استفاده کنید: روغن نارگیل طبیعی برای حالت دادن به مو و نرم کردن ناخن‌ها؛ ماسک‌های صورت پر کننده‌ی منافذ با استفاده از سفیده‌ی تخم‌مرغ؛ ماسک‌های تهیه شده از خیار له شده برای کاهش پف صورت، و ماسک صورت عسل برای مرطوب کردن. این درمان‌های زیبایی جالب، کم‌هزینه، و بسیار مفید برای مسائل حسی هستند می‌توانید دستورهای بسیاری را به طور آنلاین بیابید.
• دختران باید با لوازم آرایشی بازی کنند اگر به استفاده از آن‌ها علاقه‌مند هستند. تفاوت‌های حسی بزرگی وجود دارد، مثلاً بین یک برق لب و یک ماتیک و یا پایه‌ی پودری یا مایع داشتن، به آن‌ها آموزش دهید که ساده و در حد کم استفاده کنند، اما به سلیقه‌های شخصی احترام بگذارند.
• به دختران یادآوری کنید که باید همیشه قبل از خواب هرگونه مواد آرایشی را پاک کنند تا صورتشان را تمیز و سالم نگه دارند. آن‌ها باید کرم و مایع پاک‌کننده‌ی آرایش چشم را امتحان کنند تا موردی که قابل قبول است را بیابند.
• اگر دختران و پسران نوجوان تمایل به زدودن جوش صورت داشته باشند، به آن‌ها آموزش دهید صورت خود را با مراقبت تمیز کنند و حداقل یک بار در هفته به آرامی پوست صورت را لایه بردرای کنند. درمان‌های لایه برداری با گرانول‌های کوچک‌تر معمولاً بهتر تحمل می‌شوند. استفاده از ماسک مخصوص برای خشک کردن پوست چرب در معرض جوش مفید است. درمان‌های شیمیایی مانند پاک کننده‌ی طبیعی می‌توانند مفید باشند، اما باعث تحریک پوست می‌شوند. اگر ممکن و قابل تحمل باشد، نوجوانان می‌توانند از مراقبت‌های صورت برای باز نگه داشتن منافذ استفاده کنند.

نتیجه‌گیری:

اختلال پردازش حسی در بزرگسالان می‌تواند بر کیفیت زندگی، روابط اجتماعی، و عملکرد شغلی آن‌ها تأثیر منفی بگذارد. بسیاری از این افراد سال‌ها بدون تشخیص صحیح زندگی می‌کنند و علائم خود را ناشی از استرس یا اضطراب می‌دانند. تشخیص دقیق و استفاده از مداخلات کاردرمانی حسی، امکان بهبود و سازگاری بیشتر با محرک‌های محیطی را فراهم می‌کند. مراجعه به کاردرمانگر حرفه‌ای، به‌ویژه کسی مانند دکتر صابر که در این حوزه تخصص دارد، می‌تواند مسیر درمانی مؤثری برای این افراد ایجاد کند.

سوالات متداول:

1-آیا اختلال پردازش حسی باعث اضطراب یا افسردگی می‌شود؟
بله، ناتوانی در پردازش مناسب محرک‌ها می‌تواند باعث تحریک‌پذیری، خستگی روانی، اضطراب و حتی افسردگی شود، به‌خصوص اگر فرد از علت اصلی علائم خود مطلع نباشد.

2-چه افرادی بیشتر در معرض این اختلال هستند؟
افرادی با سابقه اوتیسم، ADHD، اضطراب مزمن، یا سابقه مشکلات حسی در کودکی بیشتر در معرض ابتلا به اختلال پردازش حسی در بزرگسالی قرار دارند.

کاردرمانی حسی در منزل

مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه توانبخشی حسی کودکان به صورت تخصصی فعالیت می نماید. کاردرمانی حسی با استفاده از تکنیک های حسی و ابزارهای تخصصی به درمان یکپارچگی حسی در کودکان می پردازد. یکپارچگی حسی  از مهم ترین موارد جهت بهبود عملکرد کودک و توانایی های رشدی کودک می گردد. کاردرمانی  دکتر صابر مجهز به اتاق سنسوری روم، ماساژ درمانی و کاردرمانی حسی حرکتی در کودکان می باشد که موجب پیشرفت کودک در جهت رشد حرکتی و اجتماعی کودکان می شود.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

روند رشد کودک در کاردرمانی حسی در منزل

شش ماه اول زندگی

• شروع کنترل پاسچرال بدن با تکامل ارتباطات بین سیستم‌های عمقی و بینایی و وستیبولار ایجاد می‌شود (در 6 ماهگی کنترل گردن به طور کامل ایجاد می‌شود که پایه‌ی با ثباتی برای کنترل عضلات چشم خواهد بود و نشان دهنده یکپارچه شدن حواس بینایی، عمقی و وستیبولار است).
• در 6 ماه اول زندگی سائق درونی رشد می‌کند – کودک انگیزه زیادی جهت آوردن بدن خود به طرف بالا و برخلاف جاذبه دارد.
• وضعیت متداول و غالب کودک برای بازی در این سن prone است که نشان‌دهنده‎ی تکامل مسیر latera vestibulospinal است.
• در این سن تکامل حسی – پیکری در دست‌های کودک رخ می‌دهد. کودک در Grasp اولیه‌ی اشیاء از حواس لامسه و عمقی استفاده می‌کند. هنگامی که کودک reach را انجام می‌دهد و اشیاء را تکان می‌دهد اطلاعات بینایی ولامسه با یکدیگر یکپارچه می‌شوند.
• کودک به علت سائق درونی قوی قادر است دستش را در خط وسط بدن بیاورد و اشیاء را بگیرد و بازی کند که ارتباطات بین سیستم‌های بینایی و لامسه در این کار باعث هماهنگی چشم و دست در مراحل بعدی می‌شود.
• بازی در خط وسط مرحله مهمی در یکپارچگی حواس دو سمت بدن است.
• در این سن دیگر رفلکس‌های ماه اول نوزاد وجود ندارند و کودک میتواند آگاهانه حین بازی بر حرکات اندام خود کنترل داشته باشد.

شش تا دوازده ماهگی:

• مهارت‌های locomotor در اثر یکپارچگی حواس وستیبولار، بینایی و حس پیکری ایجاد می‌شود.
• یکپارچگی حواس پیچیده‌تر مانند ادراک فضایی و طرحواره بدنی با جست و جوی بیشتر کودک در محیط رخ می‌دهد.
• در این سن ادراک لمس بیشتر صورت می‌گیرد و نقش حیاتی در رشد مهارتهای دستی کودک دارد.
• برای تکامل fine pincer grasp به فیدبک ظریف لامسه نیاز است.
• اطلاعات حس عمقی در تکامل مهارت‌های دستکاری (manipulation) اهمیت دارد.
• پاسخ‌های تطابقی حسی پیکری منجر به رشد توانایی برنامه‌ریزی حرکتی می‌شود.
• پردازش شنیداری در طول سال اول نقش مهمی در آگاهی کودک از محیط (مخصوصا محیط اجتماعی) دارد.
• در حین صداسازی کودک اطلاعات شنیداری با حس لمس و حس عمقی در داخل و اطراف دهان یکپارچه می‌شوند.
• در این دوره استقلال در غذا خوردن آغاز می‌شود.
• استقلال در غذا خوردن نیازمند یکپارچی حسی – پیکری و پرداطش حسی – پیکری از لب‌ها، فک و داخل دهان است تا حرکات دهان بخوبی ایجاد شوند. حواس بویایی و چشایی نیز در روند غذاخوردن مستقل نقش دارند.
• نکته: غذاخوردن مستقل تنها شامل حرکات دهان نمی‌باشد. تمامی مراحل یکپارچگی حسی که منجر به هماهنگی چشم و دست می‌شوند نیز مهم هستند.

دوسالگی:

• ارتباطات بین حواس وستیبولار و عمقی و بینایی که قبلاً تشکیل شده بود بیشتر پالایش می‌شود که منجر به بهبودی تعادل و کنترل پاسچرال داینامیک می‌گردد.
• تمایز حس لامسه و کان‌یابی حس لامسه دقیق‌تر شده که منجر به بهبود مهارت‌های حرکتی ظریف می‌شود.
• پردازش پیچیده حسی – پیکری افزایش می‌یابد و منجر به تکامل طرحواره بدن می‌گردد، هرچه طرحواره بدن پیچیده‌تر شود توانایی برنامه‌ریزی حرکتی پیچیده‌تر نیز افزایش می‌یابد و هرچه برنامه‌ریزی حرکتی پیچیده‌تر شود جنبه‌ی دیگر پراکسی یعنی ایده‌سازی کردن ظهور پیدا می‌کند (ایده‌سازی: توانایی تصور آنچه باید در یک موقعیتی انجام دهیم)
• در اواخر دو سالگی کودک می‌تواند چندین رفتار وانمودی را در توالی‌های بازی استفاده کند.
• تقویت توانایی‌های پراکسی نقش مهمی در تکامل self-concept دارد.

سه تا هفت سالگی:

• در طی این سال‌ها یکپارچگی حسی به بلوغ می‌رسد.
• آیرز این دوره سنی را برای SI مهم تلقی کرد.
• در مهارت‌های حرکتی ظریف اطلاعات بینایی و حسی پیکری با هم یکپارچه می‌شوند و حرکات دست و چشم با دقت و با حفظ وضعیت با ثبات صورت می‌گیرد.

تمرینات ساده حسی در خانه

کاردرمانی حسی در منزل به‌معنای استفاده از فعالیت‌ها و بازی‌هایی است که به تحریک حواس مختلف کودک کمک می‌کند و می‌تواند بدون نیاز به تجهیزات گران‌قیمت، در محیط امن و آشنای خانه اجرا شود. تمرینات ساده‌ای مانند لمس سطوح مختلف (پارچه زبر، نرم، خشن یا صاف)، بازی با خمیر بازی، شن رنگی یا ماسه، راه رفتن پابرهنه روی متریال‌های متفاوت، و حتی نقاشی با انگشت، نمونه‌هایی از تمرینات کاردرمانی حسی هستند که سیستم حس لامسه، حس عمقی و بینایی کودک را درگیر می‌کنند.

این تمرینات به بهبود مهارت‌های حرکتی ظریف، تنظیم حسی و آرام‌سازی بدن کودک کمک می‌کنند. مثلاً بازی با خمیر بازی علاوه بر تحریک حسی، باعث تقویت عضلات دست و افزایش تمرکز نیز می‌شود. اجرای چنین فعالیت‌هایی به‌صورت روزانه در خانه، علاوه بر تقویت ارتباط والد–کودک، نقش مهمی در مدیریت چالش‌های پردازش حسی دارد.

تعدیل حواس دهانی و حس بویایی

بسیاری از کودکان با اختلالات پردازش حسی، واکنش‌های شدیدی نسبت به بوها یا مزه‌ها دارند. برخی از آن‌ها از طعم‌های خاصی مانند ترش یا تند اجتناب می‌کنند، برخی دیگر نسبت به بوهای قوی یا حتی لمس غذاهای خاص در دهان خود حساسیت نشان می‌دهند. این مشکلات نه‌تنها باعث بدغذایی، بلکه در بلندمدت ممکن است به اختلالات تغذیه، کاهش وزن و مشکلات رشدی منجر شوند.

درمان‌های حسی دهانی (Oral Sensory Integration) شامل تمریناتی برای ماساژ داخل دهان، استفاده از مسواک حسی مخصوص، مزه‌کردن مواد غذایی متنوع با بافت‌های مختلف و تمرینات مکیدن یا فوت کردن هستند. این تمرینات به کودک کمک می‌کنند تا درک بهتری از محرک‌های دهانی پیدا کند و واکنش‌های غیرعادی خود را تعدیل کند.

همچنین برای حس بویایی، می‌توان از بازی‌هایی با رایحه‌های طبیعی مثل عطر گل، ادویه‌جات یا صابون‌های معطر استفاده کرد و کودک را تشویق به شناسایی و تمایز بوها نمود. این تمرینات برای افزایش تحمل حسی کودک، کاهش حساسیت بیش‌ازحد و بهبود مهارت‌های مربوط به تغذیه و گفتار بسیار موثرند.

سوالات متداول:

1- آیا کاردرمانی حسی در منزل می‌تواند جایگزین جلسات حضوری باشد؟

در موارد خفیف تا متوسط اختلال حسی، تمرینات خانگی می‌توانند نقش مؤثری ایفا کنند. اما در موارد شدید یا زمانی که کودک نیاز به ابزارهای خاص مانند اتاق تاریک یا تجهیزات تخصصی دارد، حضور در کلینیک کاملاً ضروری است. معمولاً ترکیب جلسات کلینیکی با تمرینات خانگی بهترین نتیجه را دارد.

2- چگونه بدانیم تمرینات حسی برای کودک ما مؤثر بوده‌اند؟

با مشاهده علائمی مانند کاهش حساسیت یا واکنش شدید به محرک‌ها، افزایش تمرکز، بهبود خواب، بهبود مهارت‌های حرکتی یا تعادلی، می‌توان فهمید که تمرینات مؤثر واقع شده‌اند. همچنین پیگیری رشد توسط کاردرمانگر به شکل دوره‌ای ضرورت دارد.

کاردرمانی جسمی در منزل| کاردرمانی حرکتی| کاردرمانی کودکان در منزل| کاردرمانی دکتر صابر

کاردرمانی جسمی یکی از خدمات مهم در حیطه توانبخشی می باشد. مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه  کاردرمانی مشکلات حرکتی و ارائه تمرینات هماهنگی حرکتی در منزل به صورت تخصصی فعالیت می نماید. کاردرمانان با تجربه مرکز توانبخشی دکتر صابر با استفاده از تکنیک های روز دنیا در زمینه کاردرمانی جسمی در منزل در سراسر تهران بزرگ مشغول به فعالیت می باشند و به بیماران با مشکلات حرکتی نظیر سکته مغزی، فلج مغزی، بیماران پارکینسون و ام اس و… کمک می کنند از حداکثر توان خود جهت حفظ استقلال فردی خود بهرمند شوند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.  

• تعریف motor control: توانایی تنظیم کردن و جهت دادن به مکانیسیم‌های مورد نیاز برای حرکت.
• در رویکرد کنترل حرکتی، تمرکز اصلی بر رفتار حرکتی کودک می‌باشد.
• تعریف دقت حرکتی: هماهنگی چشم و دست و کنترل حرکات

بیمارانی که نیاز به کاردرمانی جسمی دارند

• بیماری‌هایی که نقص حرکتی ایجاد می‌کنند:
• فلج مغزی (CP)
• ناتوانی در کنترل پاسچرال به علت مشکلات حسی و عصبی عضلانی که باعث نقض حرکتی می‌شود.
• تون عضلانی غیرطبیعی و اسپاستی سیتی باعث جلوگیری از حرکت ارادی می‌شود.
• اختلالات حسی باعث برنامه‌ریزی حرکتی و آگاهی بدنی ضعیف می‌شود.
• سندرم داون
• زمان‌بندی ضعیف، کاهش قدرت عضلانی و کاهش کنترل پسچرال
• اوتیسم
• مشکل حرکتی در اوتیسم به دو علت می‌باشد 1) یکپارچگی ضعف اطلاعات برای برنامه‌ریزی حرکتی 2) افزایش تغییرپذیری دروندادهای حسی و بروندادهای حرکتی
• اختلال هماهنگی رشد
• کاهش سرعت واکنش، کاهش دقت فعالیت‌های دو دستی، مشکلات زمانبندی و توالی‌یابی
• مشکل در حرکات پیش‌بینی شده، هماهنگی ریتمیک، عملکرد اجرایی، gait، کنترل پاسچرال، مشکل در عملکردهای حسی – ادرکی
• عملکردهای حسی – ادرکی شامل پردازش حسی – دیداری، ادراک لامسه، کاینستزیا و سرعت پردازش می‌باشد.
• نقص در قدرت در فعالیت‌های نیازمند کنترل بین فلکشن و اکستنشن زانو
• اختلال یکپارچگی حسی
• اختلال سیستم وستیبولار
• مشکل در ادارک بدنی و برنامه‌ریزی بدنی
• مشکل در تنظیم و پردازش حسی

رویکردهای motor control که بر حسب bottom-up هستند:

• Activity – focused motor intervention
• بر تمرین و تکرار اعمال حرکتی معنادار متمرکز است
• از طریق روتین‌های روزمره خانواده باعث بهبود یادگیری حرکتی می‌شود
• Neurodevelopmental treatment
• کودکانی که دچار ضایعه مغزی هستند (مانند CP) از الگوهای حرکتی “feeling” و تکنیک‌های “handling” این رویکرد بهره می‌برند
• نقش درمانگر تسهیل الگوهای حرکتی نرمال است
• هدف این رویکرد ارائه درونداد به کودک جهت نرمال سازی تون عضلانی است
• طبق تئوری NDT، نرمال سازی تون باعث بهبود حرکت می‌شود
• استراتژی‌های این رویکرد شامل:
• در ابتدا درمانگر تون عضلانی را مهار یا تسهیل می‌کند
• برای تسهیل حرکت درمانگر از نقاط کلیدی کنترل بدن و تکنیکهای handling استفاده می‌کند
• استراتژی‌های این رویکرد باعث یکپارچگی رفلکس‌ها می‌شود
• Reflex integration therapy
• بر اساس این رویکرد یکپارچه نشدن رفلکس‌ها باعث تداخل در حرکات نرمال کودک می‌شوند
• اصول این رویکرد بر اساس مدل‌های سلسله مراتبی رشد حرکتی می‌باشد
• استراتژی‌هایی ارائه می‌دهد که باعث یکپارچه شدن رفلکس‌ها می‌شود
• Sensory Integration

• رویکرد SI مولفه‌های زیربنایی حرکات کودک را با درگیر کردن وی در محیط غنی از محرک را مورد هدف قرار می‌دهد و موجب تطابق و پاسخ دادن کودک به محرک‌های حسی می‌شود
• کودک در این رویکرد در چالش‌های just – right درگیر می‌شود
• طبق رویکرد SI، زمانی که کودک پاسخ تطابقی می‌دهد نوروپلاستی سیته اتفاق می‌افتد
• این رویکرد فعالیت‌های لامسه، عمقی و وستیبولار کودک – محور را به منظور پاسخ تطابقی ارائه می‌دهد
• استفاده از ابزار معلق (مانند تاب) از ملزومات SI است
• Strength – based training
• از مقاومت‌های پیشرونده به منظور ایجاد قدرت و تحمل عضلانی استفاده می‌کند
• افزایش قدرت عضلانی موجب بهبود کیفیت حرکت میگردد
• بر ظرفیت‌ها، منابع کودک و خانواده جهت ساختن یک رابطه مثبت و مولد تأکید دارد
• استراتژی‌ها شامل افزایش وزن اشیا با افزایش تکرار حرکات به منظور افزایش قدرت
• Task – specific training
• از تئوری سیستم‌های داینامیک پیروی می‌کند
• شامل تمرین اعمال یا فعالیت‌های بخصوص حین در نظر گرفتن مفاهیم یادگیری حرکتی است
• مراجع فعالیت‌های حرکتی خاص را تمرین می‌کند و فیدبک دریافت می‌کند
• تمرکز این رویکرد بر فعالیت‌های عملکرد است تا اختلال
• این رویکرد با اصول کاردرمانی در هم تنیده است
• اصول استراتژی‌ها: تمرین‌ها تکرارپذیر هستند، هدف تکمیل کل فعالیت است و مراجع باید به طور مثبت تقویت شود

تئوری سیستم‌های داینامیک در کاردرمانی جسمی

• طبق این تئوری، motor control وابسته به سه فاکتور غیرخطی می‌باشد:
• فردی
• شناختی
• حسی
• نورولوژیکال
• اسکلتی عضلانی
• ادراکی
• عاطفی – اجتماعی
• محیطی
• فیزیکی
• اجتماعی
• فرهنگی
• مذهبی
• فعالیت
• ماهیت فعالیت
• اهداف
• نقش‌ها
• ویژگی‌های اشیا (نوع، سایز و شکل)
• اصول تئوری سیستم‌های داینامیک شامل:
• برای کنترل تطابقی حرکات، تعامل بین سیستم‌های بدن ضروری است
• عملکرد نتیجه تعامل بین سیستم‌های تطابقی و انعطاف‌پذیر است
• نقص عملکرد 1 زمانی رخ می‌دهد که تطابق‌پذیری فرد با demandهای فعالیت و محدودیت‌های محیطی مطابقت نداشته باشد
• طبق این رویکرد سیستم‎‌های چندگانه فردی، محیطی و فعالیت باید با هم تعامل کنند تا کنترل تطابقی حرکتی صورت گیرد

فرد

• در فرآیند ارزیابی، کاردرمانگر باید عوامل فردی که ب عملکرد حرکتی تأثیر می‌گذارند را مورد ارزیابی قرار دهد. این عوامل فردی شامل تیترهای زیر است:

شناخت

• فاکتورهای شناختی به سه بخش تقسیم می‌گردند:
• توجه: برای اکتشاف محیط و اشیا ضروری است
• انگیزه
• خود – کارآمدی
  • تعریف: به معنای باور فرد نسبت به توانمندی‌هایش است
  • کودکی که خود – کارآمدی بالایی دارد، یادگیری بیشتری در اعمال جدید دارد و نوروپلاستی سیته بیشتری در او اتفاق می‌افتد

اسکلتی – عظلانی

• هدف کاردرمانی در تئوری سیستم‌های داینامیک، تغییر تون عضلانی نیست بلکه بهبود توانایی فرد در انجام آکوپیشن است.
• Strength
• تعریف: بکارگیری ارادی فیبرهای عضلانی
• برای حرکت بر خلاف جاذبه و برداشتن اشیاء کاربرد دارد
• Posture
• تعریف: شامل ثبات درونی بدن است و عضلات تنه و گردن را دربر می‌گیرد.
• تون پاسچرال برای حرکات عملکردی لازم است و شامل تعامل بین سیستم‌های اسکلتی – عضلانی و حس و حرکت می‌شود

کاردرمانی در منزل غرب و شرق تهران| کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر

مرکز کاردرمانی دکتر صابر در حیطه درمان انواع اختلالات کودکان و نوزادان به صورت تخصصی فعالیت می نماید. خدمات گسترده این مرکز شامل کاردرمانی ذهنی، کاردرمانی جسمی، گفتاردرمانی، سنسوری روم، اتاق تاریک بینایی، اتاق مهارت های شنیداری، بازی درمانی، رفتاردرمانی میباشد. از دیگر خدمات مرکز کاردرمانی در منزل و گفتاردرمانی در منزل است که موجب تسهیل در روند درمان این کودکان می گردد. مرکز توانبخشی دکتر صابر در زمینه کاردرمانی در منزل در غرب و شرق تهران با استفاده از نیروهای تخصصی خود به درمان بیماران می پردازد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

کاردرمانی غرب و شرق تهران

روند رشد کودک که در مرکز کاردرمانی بررسی می شود

• یکی از نشانه‌های تکامل اجتماعی- هیجانی زود هنگام: وابستگی کودک به مراقبت اولیه است.
• نوزاد در 2 تا 4 ماهگی به سمت بزرگسال جهت گیری و تمایل دارند، برای آنها reaching و grasp  می‌کنند، به آنها لبخند می‌زند.
• پس از 3 ماهگی جهت‌گیری و تمایل نوزاد به اشخاص آشنا افزایش می‌یابد.
• نوزاد از 3 تا 6 ماهگی به طور خاصی به دنبال مراقب آشنای منحصر به فرد هستند و از آنها به عنوان یک پایه ایمن برای اکتشاف استفاده می‌کنند.
• پاسخ‌های اجتماعی کودک برای افراد آشنا بیشتر و مثبت‌تر است، مخصوصاً برای مراقبان اولیه خود.
• نوزاد در 6 ماهگی مراقبان اولیه خود را که به آنها وابستگی پیدا کرده ترجیح می‌دهد و در وی اضطراب جدایی تکامل پیدا می‌کند و این نشان‌دهنده این است که در روابطش وابستگی شدیدی ایجاد شده است.
• هنگامی که کودک حرکت می‌کند (1 تا 2 سالگی) برای نزدیکی به والدین، که به آن‌ها وابسته است، رفتارهای وابستگی را نشان می‌دهد.
• در سن 3 سالگی کودک درباره این عبارت والدین که به کودک خود می‌گویند «زود پیش تو برمی‌گردیم» فهم بیشتری دارند. در این سن رابطه‌ی منعطف‌تری با والد وابسته شده دارند.
• پنج الگوی وابستگی در نوزادان:
• الگوی ایمن – در صورتی که والدین به صورت حساس پاسخگوی سیگنال‌های نوزاد باشد و با دقت و به درستی به آن پاسخ دهد این الگو در نوزاد ایجاد می‌شود.
• الگوی مضطرب – در صورتی که والدین بیش از ‌اندازه مراقب باشند، مشخصه این الگو وابستگی و نیاز اطمینان مداوم است.
• الگوی ناامنی– اجتناب (insecure- avoidance)- در صورتی که والدین در قبال فرزند خود مسئولیت‌پذیری کمی‌ داشته باشند و به میزان کمی ‌عواطف خود را ابراز دهند این الگو را نشان می‌دهد.
• الگوی سازمان‌نیافته (disorganized)- نتیجه والدینی این است که  بیش از حد مداخله‌گر باشند (overinvolved) و در پاسخ به فرزند خود غفلت‌گر و ناپایدار باشند.
• الگوی ناامنی- متضاد (insecure- ambivalent)- در صورتی که والدین مزاحم و گوشه‌گیر، سلب‌کننده و سو استفاده‌گر باشند این الگو در نوزاد ایجاد می‌گردد.
• پاسخ‌های حساس دقیق والدین (به خصوص مادر) می‌تواند احساسات کودک را بالا ببرد و احسات منفی را مهار کند.

تکامل هویت و خود مختاری

هویت و انگیزه

• بر اساس نظر اریکسون اولین مرحله نوزادی (تولد تا 1 سالگی) رشد اعتماد است. اعتماد بر اساس قابل اعتماد بودن و مسئولیت‌پذیری مراقب در سال اول زندگی به‌دست می‌آید.
• اگر اعتماد کودک رشد کند، احساس امن و در امان بودن دارد و اگر این اعتماد ایجاد نگردد، ترس و ناامنی ایجاد می‌شود.

مراحل روانی اجتماعی اریکسون- 0 الی 12 سالگی

• نیاز‌های سلسله مراتبی هرم مازلو به قرار زیر است:

1. نیاز‌های فیزیولوژیکی- نیاز‌های پایه فرد هستند، مثل آب، خواب، استراحت، هوا و گرما
2. نیاز به امنیت- نیاز‌هایی که هم امنیت جسمی ‌را تأمین می‌کند و هم امنیت روانی
3. نیاز به دوست داشته شدن و تعلق داشتن- که تقویت حس مؤثر بودن فرد، حمایت عاطفی و وابستگی گروهی است
4. نیاز به داشتن حس عزت نفس- نشانه رشد فردی است. توانایی توجه به خود به عنوان یک جز ارزشمند برای اجتماع
5. نیاز به خودآموزی (self- actualization)- در طول رسیدن به اهداف شخصی به دست می‌آید

کاردرمانی در منزل چه نقشی در کارآمدی کودک دارد

• در طی رشد، ابتدا بایدنیاز‌های فیزیولوژیک و اگوسنتریک (خود som- محور) فرد مرتفع شوند تا بتوانند به خوبی در روابط اجتماعی مشارکت داشته باشد، در واقع تا نیاز‌های اولیه انسان برطرف نشوند انگیزه برای نیل به سمت نیاز‌های سطح بالاتر خود نخواهد داشت (به عنوان مثال اگر کودک احساس گرسنگی کند (نیاز فیزیولوژیک) نمی‌تواند در همان حال بر تکالیف مدرسه خود تمرکز کند)
• هنگامی که کودک در یک task موفق می‌شود، خودکارآمدی مثبت در وی تقویت می‌گردد و برای سایر چالش‌ها تلاش می‌کند (در واقع خودکارآمدی به معنای باور فرد به توانایی‌های درونی خود جهت رسیدن به اهداف است و هرچه در فعالیت‌ها موفق شود به توانایی‌هایش باور بیشتری پیدا می‌کند و به انجام فعالیت‌ها تمایل بیشتری پیدا خواهد کرد) و هنگامی که کودک در فعالیت‌ها موفق نمی‌شود، در خطر تضعیف خودکارآمدی قرار می‌گیرد و برای چالش جدید تلاش نمی‌کند.
• خودکارآمدی با یادگیری و تکامل آکوپیشن بسیار مرتبط است، زیرا بر سطوح انگیزه، ابتکار عمل و تکرار عمل اثر می‌گذارد.
• تئوری خودکارآمدی (توسط ryan و deci مطرح شد): مؤلفه‌های کلیدیself- determination شامل شایستگی، خودمختاری و وابستگی می‌باشد.
• زمانی که کودک احساس شایستگی (competence) داشته باشد، باور دارد که اگر در انجام فعالیت‌ها اصرار ورزد در آن موفق می‌شود.
• کودکی که انگیزه درونی و خودمختاری بالایی دارد، خود محورتر¹ است.
• هنگامی ‌که به کودک به صورت خارجی فشار وارد می‌شود که شروع به انجام کاری کند (یعنی انگیزه بیرونی در انجام کار دخیل باشد)، ابتکار عمل را از دست می‌دهد و یادگیری با تأثیر کم صورت می‌گیرد.
• شایستگی (competence) موجب افزایش انگیزه نمی‌شود، مگر اینکه با حس خود مختاری (autonomy) همراه شود.
• بنابراین دو عامل شایستگی (competence) و خود مختاری (autonomy) در انگیزه درونی نقش دارند.
• خویشاوندی (relatedness) سومین عامل تأثیرگذار در انگیزه درونی است، زیرا کودک در حضور والد انگیزه و احساس شایستگی بیشتری برای یادگیری جدید دارد.

مرکز کاردرمانی غرب و کاردرمانی شرق تهران آماده ارائه خدمات کاردرمانی در منزل توسط متخصصین مجرب مرکز برای کودکان وبزرگسالان می باشد.