افراد دارای اوتیسم از عواقب اقدامات خود بی اطلاع هستند یا درک اینکه چگونه رفتارشان بر دیگران اثر می گذارد برایشان سخت است. یکی از روش های مناسب برای آموزش رفتارهای اجتماعی صحیح به کودکان اوتیسم استفاده از داستان های اجتماعی برای اوتیسم می باشد. مرکز اوتیسم دکتر صابر در زمینه درمان کودکان اوتیسم از تکنولوژی روز دنیا و مهارت کاردرمانان و گفتاردرمانان و رفتاردرمانان مجرب مرکز استفاده می نماید تا به بهترین نتیجه درمانی دست یابد. کتاب داستان اجتماعی و بازی های اجتماعی از جمله روش های مناسب جهت آموزش رفتار در کودکان اوتیسم است که متخصصین روانشناس و رفتاردرمان مرکز به درستی از آن بهره می گیرند.
آشنایی با علائم اوتیسم در کتاب
افراد دارای اوتیسم در تفسیر نشانه های اجتماعی و پاسخ به آن ها یا شروع رفتارهای مورد انتظار در موقعیتهای اجتماعی مشکلاتی دارند. این مشکلات با مهارت های کارکردی اجرایی ضعیف احتمالا توصیف میشوند. این افراد همچنین با در نظر گرفتن دیدگاههای چندگانه کشمکش دارند، که به آن ها در خودآگاهی از رفتارشان کمک میکند .
تکنیکی که برای کاهش این نقص استفاده شده است مداخله داستان های اجتماعی نام دارد . داستان های اجتماعی به افراد دارای اتیسم کمک میکند تا مفاه پیچیده را درک کنند. داستان های اجتماع داستانی گام به گام ( به همراه متن و تصاویر ساده) درباره چگونگی عملکرد در موقعیتهای خاص و واقعی بیان می کند. داستان های اجتماعی درک اجتماعی را بالا می برد زیرا به افراد طیف کمک میکند تا بفهمند در موقعیتهای اجتماعی دشوار چه انتظاری از آن ها می رود. چان و اوریلی (۲۰۰۸) نشان دادند مهارت های اجتماعی مهارت های اولیه مهمی برای یادگیری هستند، و از داستان های اجتماعی به عنوان یک مداخله موفق برای ترویج رفتار درست توسط دو کودک مهد کودکی دارای اوتیسم استفاده کردند.
برای خلق یک داستان اجتماعی، مربیان باید ابتدا مهارت لازم برای رشد را شناسایی کنند و سپس آن را به مراحل کوچک تقسیم کنند. بهتر است از والدین و معلمان برای تعیین دقیق جایی که دانش آموز با تکلیف در کشمکش است اطلاعاتی جمع آوری شود. داستان باید به خواننده اطلاعاتی درباره زمانی که موقعیت اجتماعی رخ می دهد، مکان احتمالی اتفاق، شخص درگیر، رفتار مورد انتظار از دانش آموز، و عواقب رفتار اطلاعاتی بدهد.
داستان های اجتماعی مداخلات محبوبی هستند که به راحتی در اینترنت به اشتراک گذاشته میشوند . زمانیکه خالق داستان های اجتماعی، کارول گری، عموما حضور در اینترنت را برای کمک به دیگران در ایجاد و استفاده از داستان های اجتماعی حفظ کرده است، چندین سایت آموزشی دیگر نیز دستورالعملها، قالب ها، و داستان های اجتماعی قابل دانلود برای کامپیوترها و اپلیکیشن هایی برای آی يدها، تلفنها، و تبلتها فراهم کرده اند . این برنامه ها به کاربران اجازه میدهد تا داستان ها را به وسیله سازماندهی تصاویر مختلف و متنهای خودشان خلق کنند. پاورپوینت و نرم افزارهای مشابه را می توان برای ایجاد داستان های اجتماعی بر روی انواعی از رسانه های الکترونیکی استفاده کرد و به این طریق ویرایش و بروزرسانی لازم را ممکن می کند. یکی از مزایای متمایز استفاده از تکنولوژی برای خلق داستان های اجتماعی توانایی درج تصاویر و صدای واقعی مردم و مکان ها در درون داستان است. تمام سیستم های رسانه ای به کاربران اجازه میدهند تا تصاویر و صدا را برای ایجاد داستان های اجتماعی وارد و ضبط کنند. از مزایای استفاده از داستان های اجتماعی بر روی دستگاه های الکترونیکی راحتی و سرعت ایجاد، سازگاری، و توانایی ذخیره چندین داستان بر روی یک دستگاه کوچک است که امکان لزوم دسترسی راحت و چند باره را میدهد. داستان های اجتماعی محدود به دستگاه های الکترونیکی کوچک نیستند. داستان های پاورپوینت بر روی تخته هوشمند را می توان برای ارائه کل کلاس یا مشغول کردن دانش آموز دارای اوتیسم در تعامل با داستان برای تغییر رفتارهای یادگیری استفاده کرد . ( Xin ) ۲۰۱۱ and Sutman تخته هوشمند یک ابزار تعاملی ارائه متناسب : اندازه کلاس است که به یادگیرنده اجازه میدهد تا صفحات داستان را لمس و دستکاری کند.
فیلمنامه های اجتماعی ابزار دیگری برای کمک به افراد دارای اوتیسم ، برای رمزنگاری موقعیت های اجتماعی می باشد. از فیلمنامه های می توان برای تشویق مکالمه بین همتایان با تهیه دیالوگ برای افراد استفاده کرد ( ۲۰۰۸ .Bourgeois et al ) تا در موقعیتهای اجتماعی مختلف، مانند اولین ملاقات با فردی با دعوت کسی به کار گرفته شوند. برای افرادی که برای توسعه جنبه کاربرد شناختی زبان نیاز به مداخله دارند ضبط صدای فیلمنامه های اجتماعی را می توان در ابتدا به عنوان یک نمونه گفتاری برای زبان اجتماعی پایه، مانند درخواست، استفاده کرد.
تکنولوژی ارزان قیمتی همچون Talking Products ‘Mini-Me یا دستگاه های ضبط پخش مشابه می تواند برای نو آموز، نمونه گفتاری صوتی اولیه نه تنها برای فیلمنامه های اجتماعی بلکه رفتارهای حرکتی مرتبط با مکان ها را نیز فراهم کند. فیلم نامه ها و نمونه های گفتاری الکترونیکی زمانیکه دانش آموز آن ها را خود انگیخته استفاده میکند می تواند به تدریج کنار گذاشته شود.
کتاب های خوب برای کودکان اوتیسم
بر اساس مطالعه ای با عنوان “کودکان مبتلا به اوتیسم و کتاب های تصویری” که تأثیر کتاب های تصویری بر کودکان اوتیستیک را بررسی می کند، کتاب های تصویری به کودکان مبتلا به اوتیسم کمک می کنند تا مهارت های اجتماعی و ارتباطی را توسعه دهند و همچنین تخیل را پرورش دهند. نتایج نوشتاری آن ها به وضوح نیاز کودکان به داستان گویی را نشان می دهد. کتاب های تصویری عموماً به کودکان کمک می کنند تا به دنیای اطراف خود مفهوم و معنا ببخشند. برای کودکان مبتلا به اوتیسم، این موضوع تغییری نمی کند. بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم تمایل دارند برای درک و سازماندهی اطلاعات به تصاویر بصری تکیه کنند. کتاب های دارای بافت پارچه ای به عنوان برخی از بهترین کتاب ها برای کودکان مبتلا به اوتیسم در نظر گرفته می شوند، زیرا از آن ها میخواهند که همزمان از چند حس خود استفاده کنند. کتاب های دارای بافت پارچه ای امکان تعامل و توجه را فراهم می کنند و کودک را در لحظه حال نگه می دارند و بر روی کتاب متمرکز می کنند. کتاب های با متن تکراری نیز در آموزش کلمات و عبارات به کودکان عالی هستند. این کتاب ها به والدین اجازه می دهند تا به کودکان خود کمک کنند کلمات را تلفظ کنند یا نوبت گرفتن را تمرین کنند. برای تمرین مهارت های اجتماعی، استفاده از کتاب های تصویری با تصاویر موقعیت های اجتماعی یا شخصیت های سرگرم کننده ای که فرزندتان به آن ها علاقه مند خواهد بود، راهی عالی برای شروع آموزش مناسب ترین روش رفتار در یک موقعیت اجتماعی به کودک اوتیسم شماست. برای مبتلایان جوانی اوتیستیک که به دنبال یک داستان طولانی تر برای غرق شدن در آن هستند، کتاب های فصلی به گونه ای نوشته شده اند که خواننده را به خواندن فصل بعدی ترغیب کنند. این روشی عالی برای تمرین تمرکز و ماندن در لحظه برای مدت طولانی است. کتاب های فصلی راه خوبی برای تقویت تخیل هستند، زیرا می توان با تمام چیزهایی که ممکن است در فصل بعدی اتفاق بیفتد، تمرین کرد. کتاب های زیادی برای کودکان اوتیسم وجود دارد که هم آن ها را آموزش دهند و هم سرگرم کنند. کتاب های تصویری از بهترین راه ها برای نه تنها آموزش و سرگرمی، بلکه برای والدین و فرزندان برای گذراندن وقت با کیفیت با یکدیگر هستند. بهترین راه برای جلب توجه یک کودک نوپای اوتیسمی، یافتن کتاب هایی است که ویژگی های هیجان انگیزی مانند بافت ها یا دکمه هایی که صدا تولید می کنند، داشته باشند. برای تمرین نوبت گرفتن و کلامی بودن با فرزندتان، کتاب هایی با تکرار و قابلیت پیش بینی معمولاً بهترین هستند.
نحوه خواندن کتاب برای کودکان اوتیسم
خواندن کتاب برای کودکان اوتیسم نیازمند روشهای منعطف و خلاقانه است که با ویژگیهای شناختی و حسی آنها سازگار باشد. این کودکان معمولاً در پردازش اطلاعات، تمرکز و تحمل محرکها تفاوتهایی دارند که باید در هنگام کتابخوانی مورد توجه قرار گیرد. در اینجا روشهای مؤثر را بررسی میکنیم:
1. آمادهسازی محیط:
فضایی آرام با نور مناسب و حداقل محرکهای حواسپرتی انتخاب کنید. بسیاری از کودکان اوتیسم به نورهای شدید یا صداهای زمینه حساس هستند. استفاده از صندلی راحت یا بالشتکهای حسی میتواند به آرامش کودک کمک کند.
2. انتخاب زمان مناسب:
کتابخوانی را در زمانی که کودک آرام و هوشیار است شروع کنید، نه هنگامی که خسته یا مضطرب است. جلسات کوتاه 5-10 دقیقهای با تکرار روزانه مؤثرتر از جلسات طولانی است.
3. روش خواندن تعاملی:
به جای خواندن یکنواخت، از تکنیکهای زیر استفاده کنید:
-خوانش آهسته و واضح با مکثهای کوتاه
-اشاره به تصاویر و توصیف آنها
-پرسیدن سوالات ساده درباره داستان
-استفاده از حرکات دست و تغییر تُن صدا برای شخصیتها
-اجازه دادن به کودک برای ورق زدن صفحات
4. استفاده از ابزارهای کمکی:
برای افزایش جذابیت و درک بهتر میتوانید از:
-عروسکهای انگشتی مرتبط با داستان
-وسایل واقعی مشابه اشیاء کتاب
-تابلوهای احساسات برای نمایش هیجانات شخصیتها
-نشانگرهای رنگی برای دنبال کردن متن
5. انعطافپذیری در اجرا:
اگر کودک به صفحهای خاص علاقه نشان داد، میتوانید بیشتر روی آن مکث کنید. برخی کودکان ممکن است بخواهند یک کتاب را بارها بخوانند که این تکرار به درک بهتر آنها کمک میکند.
6. پایان دادن مناسب:
پایان جلسه را با نشانهای واضح (مثل گفتن “تمام شد” یا نشان دادن تایمر) مشخص کنید. میتوانید با یک فعالیت آرامشبخش مثل نقاشی درباره داستان به جلسه پایان دهید.
1-آیا کتابهای صوتی برای کودکان اوتیسم مناسبترند یا کتابهای تصویری؟
انتخاب بین این دو به ویژگیهای کودک بستگی دارد. کودکان با حساسیتهای شنیداری ممکن است کتابهای تصویری را ترجیح دهند، در حالی که کتابهای صوتی با صدای آرام برای برخی میتواند مفید باشد. بهترین روش ترکیب هر دو با هم است؛ مثلاً همزمان با شنیدن صدا، تصاویر کتاب را نشان دهید.
2-چگونه میتوان کودک اوتیسم را که به تکرار یک صفحه اصرار دارد، به صفحات بعد هدایت کرد؟
به جای مقاومت، از تکنیکهای انتقال تدریجی استفاده کنید. ابتدا همان صفحه را با تغییر کوچکی بخوانید (مثلاً با صدای متفاوت)، سپس یک جمله از صفحه بعد اضافه کنید و به مرور زمان صفحه را عوض کنید. استفاده از نشانگرهای بصری مثل برچسبهای رنگی بین صفحات نیز کمککننده است.
کودکان اوتیسم به علت اختلالات وسیع در حیطه کارکرد های اجرایی مغز توانایی آموزش مناسب از محیط را مانند دیگر کودکان نداشته و نیاز به طراحی راهکارهایی برای آموزش اوتیسم می باشد. مرکز توانبخشی کودکان اوتیسم دکتر صابر در زمینه نحوه آموزش اوتیسم و بهره گیری از ابزارها و روش های نوین درمانی پیشرو می باشد. استفاده از ابزارهای ویژه در فضای آموزشی اوتیسم موجب تسریع در درمان اوتیسم می گردد. کلینیک توانبخشی اوتیسم دکتر صابر با دو شعبه فعال در تهران مجهز به تمام تکنولوژی های روز دنیا در زمینه توانبخشی کودکان اوتیسم می باشد، تیم تخصصی مرکز شامل کاردرمانی، گفتاردرمانی، روانشناسی کودک، بازی درمانی و رفتاردرمانی، نوروفیدبک و… زیر نظر دکتر صابر بهترین راهکارهایی برای آموزش اوتیسم را برای کودکان اوتیسم طراحی می کند. در این مطلب به ارائه نکاتی برای کار با کودکان اوتیسم پرداخته می شود.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
راهکارهایی برای آموزش اوتیسم
اختلال طیف اوتیسم یک اختلال رشدی است. این اختلال بر نحوه تعامل و ارتباط کودکان با دیگران تأثیر می گذارد. این اختلال به دلیل طیف وسیع شدت، اختلال طیف نامیده می شود. برخی از کودکان در طیف اوتیسم ممکن است بتوانند صحبت کنند. در نهایت ممکن است بتوانند مستقل تر زندگی کنند. برخی دیگر ممکن است نتوانند. کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم علائم این اختلال را در سنین پایین نشان می دهند. علائم در طول دوران کودکی و بزرگسالی ادامه می یابد.متخصصان این حیطه هنوز نمی دانند چرا برخی از کودکان به اوتیسم مبتلا می شوند. ممکن است ترکیبی از ژن هایی باشد که با آن ها متولد شده اند و چیزی در محیط آن ها که آن ژن ها را فعال می کند. کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم در برقراری ارتباط با دیگران مشکل دارند. آن ها در برقراری تماس چشمی مشکل دارند. آن ها اغلب به خودشان فرو می روند. ممکن است به نظر برسد که علاقه ای به برقراری ارتباط با اعضای خانواده ندارند. سایر کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است بسیار روی موضوعی که به آن علاقه دارند، متمرکز باشند. آن ها ممکن است فقط بخواهند در مکالمه در مورد آن موضوع صحبت کنند. مشکل این است که ممکن است بیش از حد طولانی در مورد آن صحبت کنند. یا ممکن است فقط در مورد آن یک موضوع صحبت کنند. این می تواند دیگران را از آن ها دور کند. اگر شما والدین یا مربی کودکی با اختلال طیف اوتیسم هستید، اگر احساس می کنید که نمی توانید با آن ها ارتباط برقرار کنید، می تواند دلخراش باشد. اما یادگیری بیشتر در مورد این اختلالات و آن چه به دیگران کمک کرده است می تواند به شما و رابطه شما کمک کند. به عنوان مثال اضطراب، بسیاری از کودکان و بزرگسالان اوتیسم را تحت تأثیر قرار می دهد. این می تواند ناشی از عدم توانایی در درک چیزهایی باشد که در اطراف شان اتفاق می افتد و موجب بروز احساس سوء تفاهم یا عدم پذیرش توسط افرادی که اوتیسمی نیستند، بشود. اگر فرزند تان اغلب مضطرب است، از پزشک او در مورد درمان هایی مانند رفتاردرمانی که ممکن است کمک کند، سوال کنید. هنگام کار با یک کودک اوتیسمی (چه به عنوان والدین، درمانگر، مربی و…) به یاد داشته باشید:
– از نام کودک استفاده کنید تا بداند با او صحبت می کنید.
– آرام و واضح صحبت کنید.
– زبان ساده و واضح باشد.
– از حرکات ساده، تماس چشمی و تصاویر یا نمادها برای حمایت از آن چه می گویید استفاده کنید.
– زمان بیشتری به کودک بدهید تا آنچه را گفته اید درک کند.
حمایت از رشد مهارت در کودکان اوتیسم
از اواخر دهه ۹۰، مدل سازی ویدیویی به عنوان ابزاری برای حمایت از رشد مهارت در افراد دارای اوتیسم استفاده شده است. در حالیکه وسایل ضبط و پخش مدل ویدیویی طی سی سال اخیر به دلیل تغییرات چشمگیر فناوری سریعا پیشرفت کرده است ویژگیهای تعریف کننده مدل سازی ویدیویی نسبتا بدون تغییر باقی مانده است. مدل سازی ویدیویی تحت عنوان مدل سازی رفتار هدف بصورت ضبط شده تعریف می شود که منتج به نمایش ویدیویی از طریق یک رسانه الکترونیکی می شود. یکی از مطالعات اساسی در زمینه مدل سازی ویدیویی و افراد داخل طیف اوتیسم به منظور مقایسه مدل سازی ویدیویی با مدل سازی زنده و همچنین جهت تدریس مهارت های مختلف طراحی شد. شرکت کنندگان شامل پنج کودک دارای اوتیسم در محدوده سنی هفت تا یازده سال بودند. کودکان با سطوح عملکردی متفاوتی ( برای مثال، سن ذهنی ، سن زبانی، و مهارت های بازی متفاوت ) برای تعیین اینکه آیا مدل سازی ویدیویی در سطوح شدید مؤثر خواهد بود هدفمندانه انتخاب شدند. همه کودکان حداقل به مدت ۳۰ تا ۶۰ دقیقه در روز تلویزیون تماشا کردند. اهداف رفتاری متفاوتی برای هرکودک بسته به نیازش انتخاب شده بود، این اهداف هنگام ثبت نام در برنامه رفتار درمانی بعد از مدرسه به وسیله ارزیابی تعیین شده بودند.
رفتارهای هدف عبارت بودند از بیان و نامگذاری هیجان، بازی مستقل، احوالپرسی خودانگیخته، گفتار مکالمه ای، مهارت های خود یاری، درک شفاهی، بازی مشارکتی و بازی اجتماعی. تکالیف به طور تصادفی به مدل سازی ویدیویی یا شرایط زندگی (مدل سازی زنده) اختصاص داده شده بودند و به وسیله دانشجویان آموزش داده شده رتبه بندی شده بودند تا از لحاظ دشواری سطوح مشابهی داشته باشند. افرادی که با شرکت کنندگان آشنایی داشتند مدل را هم در ویدیو و هم به صورت زنده تهیه کرده بودند. توجه به این نکته مهم است که هیچگونه تشویق یا جایزه ملموسی طی شرایط مدل سازی ویدیویی به کودکان ارائه نشد، اما در شرایط زندگی عادی جایزه داده می شد و تشویقهای اجتماعی جهت پاسخهای صحیح تهیه شده بود. طراحی پایه ای و چندگانه برای تمامی شرکت کنندگان استفاده شد. نتایج نشان دادند کودکان در شرایط مدل سازی ویدیویی سریعتر مهارت ها را فرا می گرفتند. کودکان همچنین رفتارهای هدف را بعد از مدل سازی ویدیویی تعمیم دادند، در حالیکه بعد از مدل سازی زنده این اتفاق نیفتاد.
زمان صرف شده توسط کودکان در شرایط مدل سازی ویدیویی ۱۷۰ دقیقه بود، در حالیکه زمان سپری شده در شرایط مدل سازی زنده ۶۳۵ دقیقه بود. به عبارتی، شرایط مدل سازی ویدیویی نسبت به شرایط روزمره از لحاظ هزینه و زمان خیلی به صرفه بوده است. محققان به این نتیجه رسیدند مدل سازی ویدیویی تکنیک مؤثری است که می تواند توسعه مهارت در کودکان دارای اتیسم را پشتیبانی کند. از آن زمان مدل سازی ویدیویی برای تدریس مهارت های زیادی به کودکان، نوجوان و بزرگسالان دارای اوتیسم در زمینه های بسیاری مورد استفاده قرا گرفته است.یک متاآنالیز که اثر مدل سازی ویدیویی را به عنوان ابزار مداخله برای کودکان دارای اوتیسم تحلیل میکند در ۲۳ پژوهش بين سالهای ۱۹۸۷ و ۲۰۰۵ اجرا شد. ۷۳ نفر از شرکت کننده ها، سنین بین ۳ تا ۲۰ سال داشتند. متوسط تعداد جلسات برگزار شده مدل سازی ویدیویی ۹٫۵ جلسه و زمان متوسط هر کلیپ گزارش شده ۳ دقیقه بود. درصد نقاط داده های که با هم همپوشانی ندارند در سه دسته متغیر وابسته مورد تحلیل قرار گرفت و نشان داد که بیشترین تأثیر مداخلات به ترتیب بر روی مهارتهای کارکردی، سپس مهارت های ارتباط اجتماعی ونهایتا مهارتهای رفتاری بود. محققان نتیجه گرفتند که مدل سازی ویدیویی یک استراتژی مداخله ای مؤثر برای آموزش مهارت ها به کودکان دارای اوتیسم است و همچنین این مهارت ها پس از درمان هم حفظ و هم تعمیم داده شدند. مدل سازی ویدیویی ثابت کرد که روش مؤثری در مدارس و جامعه می باشد. پژوهش ها نشان داده است که مربیان میتوانند مدل سازی ویدیویی را در محیط مدارس بکار ببرند. بلینی و آکولیان (۲۰۰۷) گزارش کردند که اکثر مطالعات انجام شده توسط آن ها در مدارس انجام شده است.
در مدارس، مدل سازی ویدیویی برای افزایش مهارت های علمی کاهش رفتارهای مخربو افزایش تعاملات اجتماعی استفاده شده است؛ به طور کلی، تمرکز بر روی برنامه های اجتماعی مدل سازی ویدیویی شامل افزایش رفتارهای مناسب و انتقال مؤثر بوده است ، البته برنامه های اجتماعی همچنین بر مهارت های زندگی با کمک به افراد دارای اتیسم در انتخاب موارد خرید در یک مغازه و خرید مستقل موارد تمرکز کرده اند. مدل سازیهای ویدیویی استراتژی های مؤثری برای تشویق یادگیری مهارت در کودکان دارای اوتیسم می باشند
زیرا آن هاء
الف) نسبت به محرکات بینائی سوگیری دارند (۲۰۰۳ .kinney et al ) ،
ب) به دلیل وجود مشکلات انتخابی بیش از حد (یعنی، توجه به محرک های نا مرتبط )، امکان متمرکز شدن بر زمینه های محدودتر و مرتبط تر را دارند
ج) اغلب حافظه ای استثنایی دارند و پژواک کننده های ماهری هستند
د) به نظر میرسد از تعامل رو در رو اجتناب میکنند Charlop – christy ) ۲۰۰۰ et al. ( . علاوه بر این، مدل سازی ویدیویی چندین مزیت عملی برای استفاده به عنوان ابزار مداخله دارد ، مانند:
الف ) ظرفیتی برای ارائه مجموعه ای از مثالها،
ب ) کنترل دقیق بر روند مدل سازی،
ج ) تکرار دقیق و استفاده مجدد از کلیپ های ویدیوئی و
د) صرفه زمانی و اقتصادی مداخله ( ۲۰۰۳ Corbett ) .
منابع:
www.nhs.uk
umc.rochester.edu
سوالات متداول:
1- چگونه میتوان علایق محدود کودک اوتیسم را به فرصت یادگیری تبدیل کرد؟
به جای مقابله با علایق خاص، از آنها به عنوان راهی برای آموزش استفاده کنید. مثلاً اگر کودک به قطارها علاقه دارد، از این موضوع برای آموزش ریاضی (شمردن واگنها)، جغرافیا (مسیرهای قطار) و حتی مهارتهای اجتماعی (خرید بلیط) استفاده نمایید. این روش یادگیری را معنادار و جذاب میکند.
2-چگونه میتوان توجه به جزئیات را در کودکان اوتیسم مدیریت کرد؟
به جای تلاش برای کاهش این ویژگی، آن را جهتدهی کنید. برای مثال، از توانایی کودک در مشاهده جزئیات برای فعالیتهایی مانند یافتن تفاوتهای تصاویر، مرتبسازی اشیا با دقت بالا یا کنترل کیفیت اشیا استفاده نمایید. این کار هم ویژگی کودک را ارزشمند جلوه میدهد و هم به رشد مهارتهایش کمک میکند.
بسیاری از کودکان اوتیسم در نوشتن دچار اختلال می باشند. مرحله آغازین فرایند نوشتن قبل از نوشتن است و شامل ۱) درک موضوع گفته شده یا انتخاب موضوع، ۲) شناسایی ایده اصلی، ۳) پیدا کردن اطلاعات اضافی برای پشتیبانی ایده اصلی، و ۴) سازماندهی اطلاعات می باشد. افراد دارای اوتیسم، ممکن است نیاز به دستور العمل مستقیم اضافی، کوچک تر کردن قسمت های تکلیف ارائه شده، وابزارها یا استراتژیهای ویژه ای به منظور تکمیل موفقیت آمیز قبل از نوشتن داشته باشند. مرکز توانبخشی کودکان اوتیسم دکتر صابر در زمینه مشکلات اتیسم در نوشتن به صورت تخصصی فعالیت می نماید. تجهیزات پیشرفته درمان اوتیسم در حیطه آماده سازی کودکان اوتیسم برای نوشتن و نحوه آموزش اوتیسم به همراه تمرینات کاردرمانی اوتیسم در مرکز اوتیسم تهران توانسته است بهترین نتیجه را در درمان اختلال نوشتن در کودکان اوتیسم حاصل نماید.
اختلال نوشتن در اوتیسم
زمانیکه دانش آموز مرحله قبل از نوشتن را آغاز می کند، یک موضوع داده می شود یا انتخاب می شود. اگر همه چیز ممکن شد، حیطه خاص مورد علاقه دانش آموز به عنوان یک موضوع یا قسمتی از موضوع، می تواند ابزاری انگیزشی باشد. دانش آموز اوتیسم در مورد موضوع داده شده یا موضوعات احتمالی، ابتدا از طریق موتورهای جستجو پژوهش می کند و اطلاعات اولیه را جمع آوری می کند. برای دانش آموز دارای اوتیسم، این اولین قدم قبل از نوشتن بدون پشتیبانی و راهنمایی بیشتر می تواند پریشان کننده باشد. زمانیکه دانش آموز موضوع را انتخاب کرد، قدم بعدی پشتیبانی از موضوع با ایده های اصلی و اطلاعات پشتیبان برای هر ایده اصلی می باشد. سپس، همه این اطلاعات هنگام آماده شدن برای نوشتن واقعی باید تنظیم شوند. اقدامات کوچکتر بسیاری در میان این مراحل وجود دارد که می تواند بر کیفیت پروژه تأثیر بگذارد. همانطور که قبلا بحث شد، برای دانش آموز دارای اوتیسم؛ چگونگی شروع هر کدام از این مراحل، اینکه از کجا باید اطلاعات را پیدا کند و اینکه تصمیم بگیرد کدام مطالب مرتبط و قابل استفاده است، و با توجه به زمان بندی اینکه چه چیزی را چه وقت انجام دهد. طبیعتاً چالش برانگیز است. استراتژیها و ابزارهایی وجود دارد که به دانش آموز دارای اوتیسم کمک می کند با موفقیت بیشتری رویکرد پیش نوشتن را در پیش بگیرند.
اولین سوالی که برای دانش آموز دارای اوتیسم پیش می آید ممکن است این باشد که ” پژوهش ها و اطلاعات را از کجا باید پیدا کنم ؟ ” در این مرحله، لیستی از کتابهای مرتبط و موتورهای جستجو می تواند مفید باشد. برخی موتورهای جستجو مانند Custom Search Sweet Search iPL2، Google یا KidsKlick ، می توانند مفید و برای کودکان جذاب باشند. یک سایت هست به نام Twurdy که نتایج جستجو را تا حد لازم خوانا نشان می دهد.
برخی دانش آموزان دارای اوتیسم ممکن است نیاز به مؤلفه های خاص تر جسنجو مانند لیستهای تخصصی صفحات برای دیدن داشته باشند یا فرمی لازم داشته باشند تا میزان محدودی از اطلاعات را در آن پر کنند و یا یک معلم که قبل از ادامه کار از او راهنمایی بگیرند. هنگامیکه دانش آموز بر روی موضوعی پژوهش می کند، طراحان یا برنامه ریزان گرافیک (GO ) می توانند نسبت به ارائه حقایق یا افکار به صورت متن، به آن جنبه بینایی تری بدهند. این ابزار طراحی نقشه یا برنامه ریزی گرافیکی را می توان در تمام سطوح سنی برای رفع نیازهای دانش آموز استفاده و شخصی سازی کرد. به عنوان مثال ، کودکان کم سن تر می توانند از برنامه ریز پنج انگشتی استفاده کنند که از دانش آموز می خواهد روی شکل دست چیزی را بنویسد یا ترسیم کند. کف دست حاوی موضوع است . انگشت دارای یک جزء است و انگشت شست، احساس کودک نسبت به موضوع است. کودک بزرگتر ممکن است از طرح حبابی استفاده کند که در آن هر منطقه حاوی یک نقطه و جزئیات پشتیبانی است. برخی دانش آموزان از یک ابزار گرافیکی یا نقشه برداری مجازی برای تنظیم اطلاعات پیدا شده در مرحله پژوهش استفاده می کنند.
اختلال نوشتن و اختلال اوتیسم دو اختلال مجزای عصبی – رشدی هستند، با این حال اغلب با هم همزیستی دارند. اختلال نوشتن وضعیتی است که بر مهارت های نوشتاری کودک تأثیر می گذارد و به دلیل چالش ها در هماهنگی حرکتی، تون عضلانی و یکپارچگی دیداری – حرکتی، شکل دهی کلمات نوشتاری را دشوار می کند. در همین حال، اختلال طیف اوتیسم بر تعاملات اجتماعی، ارتباطات و توانایی های یادگیری تأثیر می گذارد. بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم چالش های نوشتاری را تجربه می کنند، از جمله دست خط ضعیف، املای ضعیف و دشواری در سازماندهی افکار به بیان نوشتاری. ارتباط بین اختلال نوشتن و اختلال اوتیسم در مشکلات عصبی مشترک است که بر عملکرد های حرکتی و شناختی تأثیر می گذارد. مشکلات در مهارت های حرکتی ظریف و هماهنگی چشم و دست، وظایف نوشتاری را به ویژه چالش برانگیز می کند. علاوه بر این، بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم دارای سایر ناتوانی های یادگیری هستند، از جمله اختلال نوشتن و اختلال نقص توجه و بیش فعالی. این شرایط می توانند به دشواری در سازماندهی کلمات، ساختار دهی جملات و تکمیل تکالیف نوشتاری کمک کنند. علاوه بر این، مشکلات در یکپارچگی دیداری – حرکتی و هماهنگی چشم و دست، توانایی آن ها را برای نوشتن کارآمد بیشتر پیچیده می کند. یک مشکل عمده بیان نوشتاری است، زیرا بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم برای تبدیل ایده های خود به کلمات ساختار یافته، مشکل دارند. برخی ممکن است اختلال زبانی نیز داشته باشند، که بر توانایی آن ها در به خاطر سپردن الگو های املایی و قواعد گرامری تأثیر می گذارد و منجر به عملکرد نوشتاری ناسازگار می شود. از آنجا که بسیاری از اختلالات، از جمله اختلالات توجه، اغلب با اختلال اوتیسم همزمان رخ می دهند، تشخیص اختلال نوشتن می تواند چالش برانگیز باشد. درک ارتباط بین اوتیسم و اختلال نوشتن می تواند به حمایت از کودکان از طریق مداخلات هدفمند مانند کاردرمانی و استراتژی های آموزشی تخصصی کمک کند. با توجه به شیوع بالای اوتیسم و ناتوانی های یادگیری مرتبط با آن، مداخله زود هنگام حیاتی است. استراتژی هایی مانند کاردرمانی، تمرینات نوشتاری ساختار یافته و ابزارهای تطبیقی مانند مدادگیرها می توانند به طور قابل توجهی توانایی کودک را برای تکمیل وظایف نوشتاری به طور مؤثرتر افزایش دهند. یک کاردرمانگر نقش کلیدی در فرآیند تشخیص ایفا می کند و نحوه کنترل حرکات نوشتاری توسط سیستم عصبی کودک را ارزیابی می کند. یک متخصص کاردرمانی مجرب، یکپارچگی دیداری – حرکتی، تون عضلانی و سرعت دست خط کودک مبتلا به اوتیسم را برای تعیین شدت وضعیت ارزیابی می کند.
شناسایی ایده ها در اختلال نوشتن در کودکان اوتیسم
هنگامیکه اطلاعات پژوهش جمع آوری شد، دانش آموز ایده های اصلی و جزئیات پشتیبانی را مشخص خواهد کرد. بار دیگر ، استفاده از ابزار نقشه برداری یا گرافیکی می تواند در بینایی کردن این مرحله به دانش آموز دارای اوتیسم کمک کند. آموزش مستقیم یا کنفرانس دانش آموز – معلم برای کمک به دانش آموز در محدود کردن موضوع و شناسایی ایده های اصلی و جزئیات پشتیبانی ممکن است لازم باشد. گام نهایی قبل از نوشتن مرتب سازی اطلاعات به طور پیوسته است. این کار از طریق استفاده از یک الگو که از توالی نظم مثل کدام اول بیاید و کدام بعدی و بعدی انجام می شود. دوباره ، مدل سازی چگونگی تنظیم کردن اطلاعات با استفاده از انواع مختلفی از کاغذ و قلم یا الگوهای مجازی از رشد مهارت های فرد حمایت می کند. با این حال آموزش مستقیم برای برخی افراد طیف ضروری است. برای رفع نیازهای کارکرد اجرایی که طی فرایند نوشتن بوجود می آیند، به خصوص آن هایی که مربوط به سازماندهی است ابزارهای متعددی در کاردرمانی اوتیسم وجود دارد که می توان استفاده کرد.
چنانچه تکمیل پروژه برای دانش آموزی با وجود آموزشهای پایه همچنان چالش برانگیز باشد، در این صورت استفاده از دستورالعمل گام به گام نوشته شده یا تصویری لازم می شود. با تجزیه و تحلیل تکالیف مربوط به پروژه شروع کنید و سپس تصمیم بگیرید تا چه حد دانش آموز لازم است این پروژه را برای رسیدن به بالاترین سطح موفقیت خرد کند. داشتن یک متن، چک لیست مجازی یا تصویری از مراحل مورد نیاز، برای کامل کردن فرایند قبل از نوشتن می تواند به دانش آموز دارای اوتیسم در تکمیل همه بخشهای تکالیف کمک کند.
یکی دیگر از مهارت های کارکرد اجرایی که ممکن است برای افراد طیف چالش برانگیز باشد مدیریت زمان است. تکمیل هر مرحله از فرایند پیش نویس نیازمند مدت زمانی خاصی است. ساخت چک پوینتها یا یادآورها به دانش آموز دارای اوتیسم کمک می کند در طول فرایند با یک زمان بندی مشخص حرکت کند. یادآورها می توانند ستاره ای همراه متن باشند ” امروز با معلم چک کن ” یا می تواند یک هشدار مجازی باشد که بر روی ical, CalAlarm , Google Calendar قابل دسترسی است. اپلیکیشن هایی مانند Countdown Calendar نشان می دهد چند روز تا پایان کار باقی است . به همین ترتیب ، iHomework می تواند پروژه را به بخشهای کوچکتر تقسیم کند و برای هر بخش هم یک یادآور دارد.
به یاد داشته باشید، ابزارها و پشتیبانیهای زیادی وجود دارد که می توان برای دانش آموز دارای اوتیسم بکار برد، اما کاربرد ابزارها باید از طریق آموزش مستقیم تدریس شوند و هنگام استفاده آن ها توسط دانش آموز مورد نظارت واقع شوند.
استراتژی های حمایت از مقررات نوشتن
مقررات نوشتن همان قوانین هجی کردن و دستور زبان مورد نیاز برای دانش آموز است تا عمل نوشتن را به طورفنی اجرا کند. همانطور که قبلا گفته شد، بسیاری از دانش آموزان دارای اوتیسم با قراردادهای نوشتن به چند دلیل درگیر هستند. چالشهای نوشتن با دست ممکن است توضیحی بر این مشکل باشد زیرا ممکن است آنها منابع شناختی مورد نیاز برای نوشتن از جمله مقررات نوشتن را در کل تهدید کنند. علاوه بر این، کمبودهایی در حافظه فعال ممکن است توجه کردن و بهره برداری از تمام جنبه های فرایند نوشتن و دیکته نویسی را بطور همزمان به چالش بکشد در نهایت، نقصهای زبانی ممکن است نه تنها بر جنبه کاربرد شناختی اثر بگذارند بلکه ممکن است تأثیر معناداری از لحاظ تولید و درک محتوای گرامری صحیح نیز داشته باشند. فناوری های کمکی می توانند زمینه های متعدد چالش های نوشتن را، که توسط دانش آموزان دارای اوتیسم اغلب تجربه می شوند پشتیبانی کنند. همانطور که قبلا ذکر شد، نیاز سنجی برای انتخاب بهترین پشتیبان های فناوری با توجه به نیازهای دانش آموز، محیط و تکلیف ضروری است. چارچوب Zabala 2005) SETT ) می تواند کمک کند تا تیم هایی با یک چارچوب برای بحث و گفتگو در مورد پشتیبان های فناوری خاص و لازم برای دانش آموز ایجاد شوند.
چالشهای حسی افراد دارای اوتیسم میتواند به شکل حساسیت یا پاسخ کاهش یافته به ورودی حسی باشد. هر دو مورد میتواند چالشهایی را در نگه داشتن ابزارهای نوشتن و اجرای حرکت برای نوشتن با دست ایجاد کند ویژگیهای ابزاری که ممکن است برای کودک دارای حسهای حساس مفید باشد شامل امتحان سایزها، شکلها، جنسها و انواع ابزارهای نوشتن است تا ببینیم کدام یک از لحاظ حسی برای دانشآموز قابل پذیرشتر است. علاوه بر ابزار واقعی نوشتن، کاغذ و سطح نوشتن نیز میتواند بر دانشآموزان حساس تاثیر بگذارد. توجه به نوع رنگ و بافت کاغذ مورد استفاده نیز ضروری است. برخی دانشآموزان ممکن است از نظر حسی ترجیح دهند خودکار یا مداد روی سطح نوشتن بکشند. تختهها یا خودکارهای ژلهای تجربه نوشتن نرمتر و محکمتر به همراه کشش کمتر ارائه میدهند، در حالیکه قلمهای با نوک نازک و کاغذهای ضخیمتر هنگام نوشتن مقاومترند و در آخر افراد دارای اوتیسم نه تنها ممکن است حساسیتهای حرکتی و لمسی داشته باشند بلکه برخی ممکن است حساسیتهای بینایی به کاغذ و رنگ متن هم داشته باشند.
درمان اختلال یادگیری نوشتن اوتیسم
تست رنگ صفحه در تعیین رنگهای موثرتر در حمایت از نیازهای نوشتن برای یک دانش آموز خاص میتواند مفید باشد. اگر دانشآموز تازه شروع به نوشتن کرده است و در نگهداشتن ابزار نوشتن به دلیل حساسیتهای حسی مشکل دارد گاهی تکنولوژیهای صفحه لمسی گزینهای را برای پشتیبانی از استفاده از ابزارهای نوشتن در آینده به دانشآموز ارائه میدهد. اغلب یک انگشت می تواند برای خلق حروف، کلمات یا جملاتی استفاده شود که روی صفحه نمایش بدون نیاز به نگهداشتن ابزار نوشتن نمایش داده میشود و به دانشآموز اجازه میدهد تا حس کینستاتیک شکلدهی و حروف را بدون روبرویی با چالش نگه داشتن ابزار همزمان رشد دهد این کار از طریق برنامه شناسایی دستخط، در دستگاه صفحه لمسی یا از طریق اپلیکیشنهای جداگانه به خصوص اپلیکیشنهای طراحی انجامپذیر است به دلیل سایز بسیار کوچک اغلب صفحههای لمسی و سایز ضربه انگشت این کار عموماً راه حل خوبی برای نوشتن متنهای طولانی نیست. با این حال در حال حاضر قلمهایی وجود دارند که به جای اینکه مانند ابزار نوشتن در دست نگه داشته شود روی انگشت پوشیده میشود این قلم ها را میتوان برای ایجاد لمس دقیقتر به وسیله انگشت استفاده کرد که منجر به ضربه کوچک میشود و به فرد اجازه میدهد ورودی متن بیشتری نسبت به ضربه انگشت قبلی داشته باشد.
برخی اپلیکیشنها به خصوص آنهایی که مخصوص طراحی هستند نیز گزینهای دارند که سایز علامت ایجاد شده به وسیله انگشت را علیرغم سایز واقعی انگشت تطبیق میدهند. به هر حال به طور کلی استفاده از انگشت برای ایجاد ورودی دست نوشته روی صفحه لمسی برای دانش آموزان اوتیسمی که به تازگی نوشتن یا طراحی را شروع کردهاند بهترین استفاده را دارد زیرا درک این مسئله را که حرکات صورت گرفته روی کاغذ معنادار هستند برای دانشآموز آسان میکند و آگاهی حرکتی از شکلگیری حروف را در آینده رشد میدهد. امتحان وسایل سنگین نوشتاری برای دانشآموزان اوتیسم با پاسخدهی حسی کاهش یافته و همچنین افرادی که روی سطح نوشتاری زیاد فشار میآورند مفید میباشد. سطوح نوشتاری و کاغذهای با ضخامت و بافت زیاد ورودی و مقاومت اضافی را فراهم میکنند. افزایش مقاومت و وزن میتواند گاهی در ایجاد ورودی حسی اضافه مورد نیاز کودکان اوتیسم مفید باشد. اغلب نسبت به آنچه که هر کودک اوتیسم به عنوان یک وسیله نوشتاری و کاغذ بر اساس نیازها و ارجحیتهای حسی اش نیازمند است، تنوع نسبتاً گستردهای از لوازم وجود دارد. آزمایش کاغذها و ابزارهای مختلف با توجه به ویژگیهای شخصی فرد میتواند گزینههای انتخابی را کمتر کند.
نکات فیزیکی در درمان اختلال نوشتن اوتیسمکودک دارای اوتیسم ممکن است چالشهای حرکتی نشان دهد که شامل ضعف و آگاهی از بدن، ضعف ثبات فوقانی و ضعف عمومی است. این چالشها میتواند مستقیماً بر نوشتن از لحاظ سرعت، کیفیت و استقامت تاثیر بگذارد. با این حال قبل از اینکه تاثیر واقعی حرکتی نوشتن مشخص شود بهتر است وضعیت عمومی و حالت نشستن کودک اوتیسم مورد توجه قرار گیرد، چرا که خود این مسئله بر موفقیت نوشتن تاثیر خواهد گذاشت.
ارتفاع میز و صندلی باید طوری تنظیم شود که کودکان اوتیسم بتوانند به راحتی پشت میز بنشیند طوری که کف پاهایشان کاملاً روی زمین قرار گیرد. آنها همچنین باید قادر باشند آرنجها را روی میز در یک ارتفاع طبیعی برای حمایت مناسب قرار دهند و برای شرکت در ام نوشتن، به اندازه کافی به وسایل نزدیک شوند. کودکان اوتیسم دارای ضعف قابل توجه و مشکلات تون عضلانی پایین احتمالاً پشتیبانیهای نشستن و وضعیت اضافی را نیز خواهند داشت که فراتر از اندازه استاندارد میز و صندلی تهیه شده در کلاس درس است. کاردرمانگر و یا فیزیوتراپیست باید به امکانات اضافه کمک کند. مهم است قبل از پرداختن به دیگرامکانات نوشتن به این مسائل توجه کنیم، کمک به نشستن مناسب اغلب بر عملکرد نوشتن بدون امکانات اضافه یا حتی با امکانات کمتر تاثیر مثبت میگذارد و کودکان دارای اوتیسم ممکن است الگوهای گرفتن متفاوتی در عمل نوشتن نشان دهند که بعضاً به مربوط به حساسیتهای حسی مانند تون عضلانی پایین یا ضعف عضلانی است که منجر به اختلال نوشتن در اوتیسم می شود. دستگیرههای مخصوص که سرنخهای بینایی را برای قرار دادن انگشت در جاهای مخصوص روی قلم ارائه میدهد ممکن است برای دانش آموزان اوتیسمی که برای پیدا کردن و پیشرفت در الگوی گرفتن امداد نیاز به کمک داشته باشند، تشویقکننده باشد.
برای کودکان اوتیسمی که به عنوان یک مسئله زیربنایی در چالشهای نوشتن قدرت کم و ضعف دارند، ابزارهای نوشتاری سایز بزرگ گاهی مفید است. ابزارهای نوشتاری قابل پوشیدن که وضعیت مناسبی ایجاد میکند و نیاز به گرفتن ابزار نوشتاری را کاهش دهد نیز به احتمال زیاد میتواند مفید باشد. همچنین سطوح نوشتاری که نرم و صاف هستند و هنگام نگاشتن مقاومت کمی دارند مانند وایت برد برای مشکلات نوشتن اوتیسم ممکن است سودمند باشد.
ویژگی بینایی حرکتی فناوری کمکی
افراد دارای اوتیسم دارای نواقص اساسی در یکپارچهسازی حرکتی بینایی هستند که بر تواناییشان در شکلدهی و حروف و کلمات مانند اندازه و فاصله مناسب و عروق تأثیر میگذارد مخصوصاً درشتنویسی مشخصه آن نوشتن بسیار بزرگ است. یک مسئله شایع در دستخط افراد دارای اوتیسم است. این نوع چالشها با استفاده از کاغذهای خاصی که سرنخهای بینایی و یا بساوایی دارند میتوانند رفع شود.
کاغذهایی که سرنخهای بساوایی دارند یک یا چندین خط برجسته دارند به طوری که کودکان اوتیسم خط را هنگام برخورد با ابزار نوشتاریاش حس میکند. آن نوع کاغذها را میتوان خرید یا میتواند با پوشیدن رنگهای برجسته یا چسب مایع سفید روی خطوط خود کاغذ ساخت. این کاغذها برای راهنمایی کودکان اوتیسم در سایزبندی مناسب و حروف و کلمات میتواند مفید باشد.
کاغذهای خاص همراه سرنخهای بیماری میتواند تناوب بسیاری داشته باشد که سرنخهای بینایی را برای خطوط و فضاها ارائه میدهد. کاغذها را میتوان بارها برای حمایت از اموزش از رشد نوشتن استفاده کرد و همچنین پشتیبانی بینایی دائمی را برای حفظ مهارتهای رشد یافته فراهم کرد. کاغذهایی با انواع مرزبندیها و خطوط متفاوت وجود دارد مانند خطوط مقطع، خطوط نقطهچین و خطوط پررنگ و کادر برای حروف. همچنین کاغذهایی با کدگذاری رنگی وجود دارد به طوری که هم خطوط و هم فضاهای نوشتاری با رنگ کدگذاری شده باشند. علاوه بر این، کاغذهایی با تصاویر کمکی، خطهای پایین، متوسط و بالا برای راحت نوشتن علامتگذاری شدهاند.
1-آیا مشکلات نوشتن با افزایش سن در کودکان اوتیسم بهبود می یابد؟
بدون مداخله هدفمند معمولاً بهبود محسوسی اتفاق نمی افتد. اما با برنامه ریزی درست، حدود 60-70% کودکان پیشرفت قابل توجهی نشان می دهند، به خصوص در سنین 8 تا 12 سال.
2-چرا برخی کودکان اوتیسم هنگام نوشتن دچار اضطراب می شوند؟
این اضطراب می تواند ناشی از چالش های حسی (مثل فشار مداد روی دست)، ترس از اشتباه، یا مشکل در پردازش دستورالعمل های چندمرحله ای باشد. استرس هنگام نوشتن در 68% کودکان اوتیسم گزارش شده است.
به طور کلی، کودکان دارای اوتیسمی که محرک دیداری یا یادگیری دیداری اولویت اول آنها می باشد، ممکن است به مدل سازی ویدیویی به عنوان یک تکنیک مداخله ای بهتر در آموزش اوتیسم پاسخ دهند. به طور معمول سه نوع فیلم آموزشی کودکان اوتیسم وجود دارد که برای آموزش انواعی از مهارت ها به کار می رود : فیلم آموزشی اوتیسم کلاسیک، نقطه نظر و خود مدل سازی ویدیویی. فیلم آموزشی درباره اوتیسم شامل فیلمبرداری از عمل مورد هدف است. ویدیو مدل و عمل مورد هدف که به درستی اجرا و کامل شده است را ضبط می کند. این ویدیو سپس برای کودک دارای اوتیسم نمایش داده می شود. کودک ویدیو را تماشا میکند و سپس این فرصت را دارد تا آن را اجرا کند. همانطور که قبلا گفته شد فیلم آموزشی اتیسم به طور مؤثر برای درمان اوتیسم و آموزش مهارت های بازی، مهارت های اجتماعی، مهارت های خود یاری، مهارت های زندگی روزمره، مهارت های زبانی و مهارت های آکادمیک استفاده شده است. مرکز توانبخشی کودکان اوتیسم زیر نظر دکتر صابر با در اختیار داشتن فضای آموزشی اوتیسم و بهره گیری از تکنیک های آموزش کودکان اوتیسم و متخصصین مجرب و آگاه به نحوه آموزش اوتیسم در زمینه آموزش مفاهیم و آموزشهای رفتاری و آکادمیک به کودکان پیشرو می باشند.
مدل سازی ویدیویی نقطه نظر (POVM) شامل فیلمبرداری از نقطه نظر مدل است، اغلب فقط دستهای فرد را هنگام تکمیل هدف مدنظر از نزدیک نشان می دهند. این نوع مدل سازی ویدیویی بطور موثر برای آموزش بازی با اسباب بازی به کودکان پیش دبستانی ،مهارت های خود یاری، مانند لباس پوشیدن و مهارت های زندگی روزانه استفاده شده است. POVM تا حدی در حمایت از رفتارهای اجتماعی در کودکان پیش دبستانی و دبستانی دارای اوتیسم مفید بوده است
خود مدل سازی ویدیویی(VSM) شامل فیلمبرداری از کودک دارای اوتیسم در حال اجرای چندباره مهارت هدف و سپس ویرایش ضبط برای ایجاد محصول نهایی است که در آن کودک در حال اجرای صحیح مهارت نشان داده می شود. کودک تنها فیلم آموزشی از خودش را در حال اجرای صحیح عمل می بیند VSM وقت گیر تر است و به دلیل نیاز به ویرایش نیازمند مهارت های تکنیکی بیشتری است؛ اما، هنگام آموزش مهارت های متنوع مفید واقع شده است. بخصوص VSM می تواند مهارت های اجتماعی و زبانی ، رفتار حین انجام تکلیف و پایبندی به انظارات كلاس به عنوان مثال:
فیلم های آموزشی خوب برای اوتیسم
مدل سازی ویدیویی از تقلید، یک جزء ضروری برای ارتباط اجتماعی، حمایت می کند. تماشای یک مدل که یک مهارت را انجام می دهد، یادگیرندگان را تشویق می کند تا رفتارها را تکرار کنند و تعاملات اجتماعی و مهارت های ارتباطی را تقویت می کند. علاوه بر این، استفاده از ویدیوها امکان تعمیم مهارت ها را در محیط های مختلف مانند خانه، مدرسه و محیط های اجتماعی فراهم می کند. ویدیوهای ماهرانه به عنوان نشانه های ثابت عمل می کنند که به افراد کمک می کند رفتارهای آموخته شده را به زمینه های جدید منتقل کنند. یکی دیگر از مزایای آن، عملی بودن و سازگاری این رویکرد است. ویدیوها را می توان با نیازها، ترجیحات و سطوح رشدی فردی تنظیم کرد. این سفارشی سازی یادگیری را مرتبط تر و جذاب تر می کند. تحقیقات نشان می دهد که مدل سازی ویدیویی با تشویق یادگیرندگان به تکمیل وظایف با مداخله کمتر بزرگسالان، استقلال را تقویت می کند. همچنین با ارائه نمایش های واضح و ثابت از رفتارهای مورد انتظار، به کاهش رفتارهای مشکل ساز کمک می کند. به طور کلی، مدل سازی ویدیویی که مبتنی بر شواهد و مورد حمایت تحقیقات علمی است، راهی مؤثر، قابل دسترس و انگیزه بخش برای افراد مبتلا به اوتیسم برای توسعه مهارت های اجتماعی، ارتباطی، زندگی روزمره و بازی ارائه می دهد. تطبیق پذیری این روش به این معنی است که می توان از آن در محیط های مختلف و برای گروه های سنی متفاوت، از جمله بزرگسالان، استفاده کرد. در نتیجه کیفیت زندگی و ادغام اجتماعی آن ها را افزایش می دهد. مدل سازی ویدیویی به یک مداخله برجسته در حمایت از کودکان و بزرگسالان مبتلا به اوتیسم تبدیل شده است. یکی از مزایای اصلی آن، توانایی آن در بهره برداری از نقاط قوت بصری رایج در میان افراد اوتیستیک است. یادگیری بصری از طریق ویدیوها مفاهیم را قابل دسترس تر و جذاب تر می کند و منجر به توجه و انگیزه بهتر می شود. از آن جا که ویدیوها را می توان بارها تماشا کرد، یادگیرندگان می توانند مهارت ها را با سرعت خود تمرین کنند که منجر به اکتساب و حفظ سریع تر می شود. مطالعات به طور مداوم نشان داده اند که مدل سازی ویدیویی اکتساب مهارت را افزایش می دهد در حالی که وابستگی به دستور العمل ها و نظارت بزرگسالان را کاهش می دهد. با توانمند سازی یادگیرندگان برای مشاهده مکرر رفتارهای ایده آل، عملکرد مستقل طیف وسیعی از مهارت های ضروری برای زندگی روزمره و ادغام اجتماعی را تقویت می کند.
فیلم آموزشی کودکان اوتیسم چگونه باشد؟
برای تعیین اینکه آیا نوع فیلم آموزشی کودکان اوتیسم مورد استفاده (یعنی قياس مدل های کلاسیک، خود مدل سازی و نقطه نظر) هم تأثیرگذار است یا نه؛ بررسی های تحلیلی و فراتحلیلی انجام شده است. تا این تاریخ که تفاوتی گزارش نشده است و همه انواع مدل سازی ویدیویی شاخصهای شیوه مبتنی بر شواهد را برآورده کرده است. با در نظر گرفتن متغیر سن فردی که به عنوان مدل ویدیویی عمل می کند، پژوهش ها نشان میدهند خواهر، برادر، همسالان و بزرگسالان همگی مدلهای مؤثری میتوانند بسازند
اینطور گفته می شود، کار با مدلهای بالغ تر زمان کمتر و آموزش کمتری می طلبد، و مقرون به صرفه تر است. در حالیکه اکثر پژوهش های مدل سازی ویدیویی هنگام نشان دادن فیلم آموزشی به کودک دارای اوتیسم بر جلسات یک به یک تمرکز میکند، پژوهش نوظهوری وجود دارد که نشان میدهد از مدل سازی ویدیویی می توان به طور گروهی هم استفاده کرد. انعطاف پذیری در مدل سازی ویدیویی به عنوان یک مداخله به استفاده و بهره وری آن کمک می کند. در حالیکه مراحل ایجاد یک فیلم آموزشی سابقا نیاز به سطح خاصی از توانایی تکنیکی داشت، با معرفی گوشیهای هوشمند و تبلتها، مهارت های تکنیکی برای خلق مدل ویدیویی تقریبا هم اکنون جهانی شده است. باید در نظر داشت که، این مراحل سازگار با نوع دستگاه استفاده شده و مدل ویدیویی ایجاد شده باشد(یعنی کلاسیک در مقابل خود مدل سازی در مقابل نقطه نظر)،
مراحل ابتدایی فیلم آموزشی درباره اوتیسم به شرح زیر است:
1 – رفتار هدفی را که می خواهید بر آن تمرکز کنید، تعیین کنید.
۲- تعیین کنید از چه کسی می خواهید به عنوان مدل ویدیویی فیلم بگیرید.
٣- تعیین کنید چگونه می خواهید از مدل فیلم بگیرید (یعن کلاسیک در مقابل خود مدل سازی در مقابل نقطه نظر).
۴- از مدل بخواهید رفتار هدف را چندین بار تمرین کند. داشتن تحلیل رفتار یا لیستی از مراحل لازم، می تواند مفید باشد. سودمند است که از مدل بخواهید آنچه را که انجام میدهد به زبان بیاورد، یا توصیف کند. یا فکر کند یک کودک هنگام تکمیل عمل طبیعتا چه میگوید. سخن گفتن هنگام مدل ویدیویی مهم است چرا که کودکان اغلب شروع میکنند به تقلید آنچه که می شنوند یا می بینند.
۵- فیلمبرداری را از مدل هنگام اجرای رفتار هدف با اپلیکیشن موجود روی گوشی هوشمند یا تبلت تمرین کنید.
۶- ویدیو را ببینید تا مطمئن شوید تمام مراحل رفتار هدف را گرفته اید و مطمئن شوید کیفیت صدا و تصویر واضح است.
۷- مدل ویدیویی را به کودک در محیط مناسب و هدایت کننده یاد گیری شان نشان دهید. از حضور اشیاء و مواد مورد نیاز کودک برای تکمیل کار در نزدیکی وی اطمینان حاصل کنید .
۸- مدل ویدیویی را یکبار برای کودک اجرا کنید. چنانچه شیئی برای رفتار هدف مورد نیاز است آن را نزدیک جاییکه در دسترس کودک است قرار دهید یا مطمئن شوید بلافاصله آیتم مورد نظر را هنگام اتمام ویدیو در دسترس آن ها میگذارید. ۹- چنانچه کودک تقلید کرد او را تشویق کنید. اگر کودک تقلید نمیکند ویدیو را دو مرتبه اجرا کنید.
۱۰- اگر کودک سه تلاش ناموفق دارد، به راحتی به کودک به طور فیزیکی انگیزه دهید تا رفتار هدف را اجرا کند. تحریک فیزیکی به آن ها کمک میکند بفهمند چه انتظاری از آن ها می رود و سطح موفقیت شان را افزایش می دهد.
کودکان دارای اوتیسم اغلب دوست دارند فیلم آموزشی اوتیسم را بارها و بارها تماشا کنند. مادامی که آن ها رفتار هدف را اجرا می کنند، تماشای ویدیوها مهارت را تقویت می کند. آن ها میتوانند ویدیو را چندین بار در روز یا هفته تماشا کنند. همانطور که قبلا ذکر شد، محققان در یافته اند که کودکان میتوانند چند عمل را از طریق مدل سازی ویدیویی همزمان یاد بگیرند، بنابراین برای انتخاب چندین رفتار هدف همزمان راحت باشید. همه کودکان به فیلم آموزشی اوتیسم پاسخ نمی دهند، اما کسانی هم هستند که سریع واکنش میدهند. چنانچه کودکی در حال تلاش است می توانید همیشه به عقب برگردید یا ویدیو را بررسی کنید ببینید آیا لازم است چیزی دوباره ضبط شود. مدل سازی ویدیویی مداخله ای است که بخوبی در مورد آن پژوهش شده و مراقبان کودک، پرستاران و پزشکان نیز میتوانند آن را استفاده کنند و ابزاری بسیار کارآمد و مؤثر است که طیف وسیعی از رفتارهای هدف را در مجموعه ای از محيطها پوشش می دهد. طی سی سال گذشته، مدل سازی ویدیویی شیوع بیشتری یافته است و ابزاری قوی است که زندگی کودکان دارای اوتیسم را بطور مستمر غنی می سازد.
1-آیا زیرنویس فیلمها برای کودکان اوتیسم مفید است؟
برای کودکان خواندن، زیرنویس میتواند به درک بهتر دیالوگها کمک کند. اما برای کودکان غیرخواندن، زیرنویس ممکن است حواسپرتی ایجاد کند. بهتر است نسخههای بدون زیرنویس یا با زیرنویس بسیار ساده را انتخاب کنید. در برخی موارد، زیرنویسهای تصویری (پیکتوگرام) میتوانند مفید باشند.
2-چگونه میتوان از فیلم برای آموزش مهارتهای خودیاری استفاده کرد؟
فیلمهای آموزشی که مراحل کارهایی مانند مسواک زدن، لباس پوشیدن یا غذا خوردن را به صورت مرحله به مرحله نشان میدهند بسیار مؤثرند. بهتر است این فیلمها را قبل از انجام فعالیت با کودک تماشا کنید و سپس همان مراحل را عملاً انجام دهید. تکرار فیلم و تمرین عملی با هم بهترین نتیجه را دارد.
افراد دارای اوتیسم اغلب با چالشهایی در زمینه توجه، حافظه، و پردازش اطلاعات به دلیل اختلال در مهارت های کارکرد اجرایی مواجه می شوند. نواقص کارکرد اجرایی متداول در این افراد شامل مشکلاتی در برنامه ریزی، مشکل در تفکر آینده گرا، چالشهایی در سازماندهی اطلاعات، و مشکل در مدیریت وظایف متعدد و حل مسأله انتزاعی می باشد. مرکز توانبخشی اوتیسم تهران زیر نظر دکتر صابر در حیطه روانشناسی شناختی کودکان اوتیسم، کاردرمانی اوتیسم ، گفتاردرمانی اوتیسم و توسط تکنولوژی های نوین دنیا فعالیت می نماید. پس از ارزیابی دقیق علائم اوتیسم توسط دکتر اوتیسم، تیم تخصصی مرکز با ارائه خدمات پیشرفته درمانی نظیر نظریه شناختی اوتیسم موجب پیشرفت کودک اوتیسم در همه حیطه های ذهنی، کلامی، اجتماعی و جسمی می گردد. از جمله این خدمات روانشناسی شناختی می باشد که در زیر توضیح داده می شود.
اهمیت روانشناسی شناختی در اوتیسم
تکالیف آموزشی در محیط کلاس درس نیازمند کارکرد اجرایی متناسب با سن جهت موفقیت تحصیلی است. اگر کارکرد اجرایی تاخیر یا نقصی داشته باشد مانند موارد دارای اوتیسم، پشتیبان کمکی روانشناسی شناختی برای موفقیت کودکان اوتیسم لازم است. این نواقص در حوزه سنتی کارکرد اجرایی قرار می گیرد: برنامه ریزی، سازماندهی، مدیریت زمان، حافظه فعال و فرا شناخت . دیده شده است که افراد دارای اوتیسم، دارای عملکرد پایین تر در انجام تکالیفی هستند که نیاز به شناخت روان، برنامه ریزی، تنظیم. هدف و انتقال توجه دارند. از استراتژیهای تکنولوژی پیشرفته بینایی می توان برای پشتیبانی دانش آموزان دارای اوتیسم در محیط کلاس درس استفاده کرد. این استراتژیهای بینایی نیاز مند این هستند که دانش آموزان به درستی برنامه ریزی کنند مدیریت زمانی داشته باشند و اهداف خرد و کلان را برای خود نظارتی و انتقال توجه و شناخت بین چندین تکلیف داشته باشند. هر زمان که معلم استراتژیهایی حمایتی یا بهبود نواقص کارکرد اجرایی را توسط نظریه شناختی اوتیسم به کار می برد، دانش آموزان دارای اوتیسم دسترسی بهتری به برنامه درسی داشته اند. تکنیکهای استفاده از راهبردهای فناوری پیشرفته بینایی جهت پشتیبانی از موفقیت تحصیلی و کارکرد اجرایی در این بخش مورد بحث قرار خواهند گرفت.
اوتیسم یک سندرم است که عمدتا بر اساس اصطلاحات رفتاری تعریف می شود، اما به طور جهانی با نقص های شناختی با درجات مختلف مرتبط است. در کودکان با رشد طبیعی، رشد شناختی همگام با رشد عاطفی، در بستر روابط اجتماعی پیش می رود. مطالعه شناخت در اوتیسم ممکن است نه تنها به درک کودکان مبتلا به این سندرم کمک کند، بلکه به درک چگونگی تفکیک رشد شناختی، اجتماعی و عاطفی در رشد غیر طبیعی نیز یاری رساند. روانشناسی شناختی به مطالعه فرآیند های ذهنی در اختلال طیف اوتیسم می پردازد و الگو های مشخصی مانند اختلال عملکرد اجرایی (مشکل در برنامه ریزی، توجه و تفکر انعطاف پذیر)، نقص در شناخت اجتماعی (چالش ها در درک افکار و احساسات دیگران) و تفاوت های بالقوه در پردازش اطلاعات، مانند ترجیح تفکر بصری بر کلامی را آشکار می کند. اگر چه این تفاوت های شناختی در بین افراد بسیار متفاوت است، اما برای درک توسعه سندرم و ایجاد مداخلات مؤثر ضروری هستند. اختلال طیف اوتیسم با اختلالات شناختی از جمله اختلال عملکرد اجرایی و نقص های شناخت اجتماعی مرتبط است. توانبخشی شناختی یک مداخله مبتنی بر آموزش رفتاری است که با هدف بهبود فرآیند های شناختی انجام می شود. اولین استفاده از آن در روانپزشکی مورد توجه بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی قرار گرفت، که در آن ها نتایج امیدوار کننده ای نشان داده شده است. برنامه های یکپارچه که هم شناخت اجتماعی و هم غیر اجتماعی را هدف قرار می دهند، در بهبود هر دو حوزه شناختی و نتایج عملکردی مؤثر بوده اند. مطالعات در کودکان و نوجوانان مبتلا به اوتیسم هنوز جدید هستند. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد افراد اوتیستیک ممکن است پردازش شناختی بصری بیشتری را در مقایسه با جمعیت عمومی تجربه کنند. عملکرد اجرایی به مجموعه ای از فرآیند های شناختی مرتبه بالاتر اشاره دارد که برای رفتار هدفمند، مانند برنامه ریزی، توجه و حافظه کاری، مرکزی هستند. در رشد معمولی، وظایف عملکرد اجرایی از سن 7 سالگی به صورت کلامی میانجی گری شده اند. در افراد اوتیستیک، شواهدی وجود دارد که بسیاری از این وظایف به صورت بصری و نه کلامی، میانجی گری می شوند. شواهد حاصل از یک مطالعه مقدماتی در مورد درون نگری در افراد اوتیستیک نشان داد که این گروه بیشتر تمایل به تفکر با تصاویر دارند تا افراد غیر اوتیستیک، که عمدتا افکار کلامی را گزارش می کنند. این مطالعات به تجربه متفاوتی از شناخت برای افراد اوتیستیک اشاره می کنند، از نظر کاهش استفاده از افکار کلامی برای میانجی گری وظایف شناختی و یک تجربه پدیدار شناختی که بیشتر بصری است تا کلامی.
استفاده از نقطه قوت بینایی در روانشناسی شناختی کودکان اوتیسم
پژوهش ها نشان داده است بسیاری از افراد دارای اوتیسم دارای نقاط قوت در درک اطلاعات بینایی هستند. بنابراین جمعیت دارای اوتیسم، اطلاعات را زمانی که همراه پشتیبانی بینایی باشد حفظ کرده و یاد می گیرند. بریان و گست ( ۲۰۰۰ ) این فرضیه را مطرح کردند که جوانان دارای اتیسم بهتر به یادگیری دیداری پاسخ می دهند زیرا آن ها گاهی مشکلاتی در درک و توجه به محرکهای شنیداری دارند. هنگامی که دانش آموز دارای اوتیسم در حال تقلا با تکالیف آموزشی است، اضافه کردن پشتیبانی های بینایی به آموزش سنتی به دانش آموز کمک می کند تا بهتر به اطلاعات دسترسی پیدا کند.
کلوث و دارموندی لاثام ( ۲۰۰۳ ) دریافتند که آموزش مبتنی بر بینایی (مانند دیاگرام ها، برنامه های گرافیکی، و فلوچارتها) هنگام همراهی با آموزشهای کلامی از استراتژیهای مؤثر آموزشی می باشد. برخی از افراد دارای اوتیسم مشکلاتی در دیدن کل تصویر ( دید گشتالتی ) دارند و در عوض بر جزئیات، گاهی در سطح عالی تری تمرکز می کنند. این خصوصیات را می توان همراه با پشتیبان های بینایی برای کمک به یادگیرنده دارای اوتیسم برای موفقیت در انجام تکالیف دشوار مانند درک مفاهیم انتزاعی و تفکر انتقادی استفاده کرد.
استفاده از فناوری در روانشناسی شناختی اوتیسم
پیشرفت در فناوری و قیمت دستگاه ها برای تولید مداخلات مبتنی بر بینایی، مثل مدل سازی ویدیویی و برنامه های فعالیت، تهیه پشتیبان های بینایی را در کلاس درس راحت تر کرده است. به عنوان مثال ، هم اکنون امکان بارگیری چندین ویدیوی مداخله و سایر و اپلیکیشن ها، بدون در نظر گرفتن تنظیمات، روی یک دستگاه کوچک قابل حمل که سرتاسر روز مورد استفاده است وجود دارد. دانش آموزان روزانه با دستگاه های اجتماعی قابل قبول و پیچیده ارتباط برقرار می کنند که می توانند آموزش مبتنی بر بینایی و یادآورها را در حالی ارائه دهند که با برخی مختصات تعاملی منحصر به فرد ادغام می شود. دانش آموزان در تمام سنین، شامل دانش آموزان پیش دبستانی ، معمولا از دستگاه های الکترونیکی دستی مانند آی پاد، آی پد، تبلت ها، تلفن همراه و کامپیوتر برای سرگرمی استفاده می کنند. بیشتر دانش آموزان باید قادر به استفاده از یکی از این دستگاه ها باشند تا به راحتی تماشای یک مداخله مدل سازی ویدیویی، مراجعه به چک لیست، یا مشاوره با یک نقشه بینایی، را ثبت کنند، و بتوانند این کار را در محیط¬های مختلف انجام دهند. تکنولوژی و دستگاه های الکترونیکی برای افراد دارای اوتیسم قطعاً جذاب خواهد بود و پژوهش ها نشان داده است این دستگاه ها موجب افزایش سطوح مهارتی می شوند . دستگاه های الکترونیکی می توانند اطلاعات زیادی را ذخیره کنند، قابل حمل و قابل اشتراک گذاری هستند و به راحتی بروز رسانی می شوند. این دستگاه ها انعطاف پذیرند وافراد می توانند به مداخلات در خانه، مدرسه و در جامعه دسترسی داشته باشند. الحاق مداخلات مبتنی بر شواهد با استراتژیهای تکنولوژیک (که نشان دادند جذاب می باشند)، از متدهای مؤثر افزایش مهارت ها در افراد دارای اوتیسم است.
روانشناسی شناختی به زبان ساده: چگونه به کودک اوتیستیک کمک کنیم؟
کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب با چالشهای شناختی مانند مشکل در توجه، حافظه، برنامهریزی و درک احساسات دیگران روبهرو هستند. اما خبر خوب این است که با درک این مشکلات و استفاده از راهکارهای ساده روانشناسی شناختی، میتوانید به رشد مهارتهای فرزندتان کمک کنید.
مهمترین مشکلات شناختی در اوتیسم:
تئوری ذهن ضعیف (درک نکردن دیدگاه دیگران)
اختلال در عملکردهای اجرایی (برنامهریزی، سازماندهی)
مشکلات حافظه کاری (بهخاطر سپردن دستورالعملها)
تمرکز بیشازحد روی جزئیات (عدم درک کلیات)
راهکارهای عملی برای والدین اوتیسم
۱. تقویت تئوری ذهن با بازیهای ساده:
از کودک بپرسید: «فکر میکنی الان دوستت چه احساسی دارد؟» بعد از مشاهده یک فیلم کوتاه.
با عروسکها موقعیتهای اجتماعی مختلف را نمایش دهید.
۲. بهبود عملکردهای اجرایی با برنامهریزی تصویری:
از تصاویر یا نمودارهای بصری برای برنامهریزی روزانه استفاده کنید (مثلاً مراحل مسواک زدن).
بازیهای ساختنی مثل لگو به تقویت برنامهریزی کمک میکنند.
۳. تقویت حافظه کاری با تمرینهای روزمره:
دستورالعملهای کوتاه و پلهپله بدهید: «اول توپ را بردار، بعد آن را به من بده».
از بازیهای تطابقی (مثل کارتهای حافظه) استفاده کنید.
۴. افزایش انعطافپذیری شناختی:
اگر کودک به یک روال خاص وابسته است، تغییرات کوچک ایجاد کنید (مثلاً مسیر متفاوتی برای برگشت از مدرسه انتخاب کنید).
نقش محیط در بهبود شناخت کودک:
یک محیط درمان اوتیسم مناسب باید ساختارمند، قابل پیشبینی و غنی از محرکهای حسی-حرکتی باشد. در خانه هم میتوان با رعایت این اصول، فضایی امن برای رشد شناختی کودک ایجاد کرد.
منابع:
pmc.ncbi.nlm.nih.gov
journals.sagepub.com
link.springer.com
سوالات متداول:
1-آیا بازیهای کامپیوتری برای بهبود عملکرد اجرایی اوتیسم مفیدند؟
فقط بازیهای خاصی که هدفشان تقویت برنامهریزی و حل مسئله است (مثل پازلهای دیجیتال) با محدودیت 20 دقیقه در روز مفیدند. بازیهای اکشن نتیجه عکس دارند.
2-چگونه بفهمم کودک اوتیستیکم مشکل تئوری ذهن دارد؟
اگر کودک در درک احساسات دیگران (مثلاً وقتی شما ناراحت هستید) مشکل دارد، نمیتواند خود را جای دیگران بگذارد یا در بازیهای تخیلی مشارکت نمیکند، ممکن است ضعف در تئوری ذهن داشته باشد.
یکی از مشکلات کودکان اوتیسم در روند تحصیل اختلالات یادگیری و مشکلات املا نویسی می باشد. مرکز توانبخشی اوتیسم دکتر صابر با در اختیار داشتن تیم تخصصی خود در زمینه کاردرمانی اوتیسم ، گفتاردرمانی اوتیسم به آموزش هجی کردن به کودکان اوتیسم و درمان مشکلات اوتیسم می پردازد. پس از بررسی توانایی های کودک اوتیسم توسط دکتر اوتیسم، برنامه درمانی جهت بهبود اختلال املا نویسی اوتیسم طراحی می شود. استفاده از تکنولوژی های دیجیتال در کنار آموزش ها و تقویت مهارت های ادراک بینایی، حافظه و دقت بینایی که در اتاق سنسوری روم و اتاق تاریک بینایی انجام می گیرد موجب پیشرفت کودکان اوتیسم در حیطه هجی کردن و نوشتن می گردد.
آموزش هجی کردن کلمات به اوتیستیک
از لحاظ تاریخی توانمدی هجی کردن زمانی مشخص می شد که دانش آموز برای جستجوی لغت از لغت نامه استفاده میکرد، برای موفقیت در این زمینه دانش آموزان نیاز به مهارت رمز گذاری نسبتا مناسب و مؤثری برای پیدا کردن محل واقعی کلمه در لغت نامه برای هجی آن داشتند. همچنین لازم بود توانایی تمرکز طولانی داشته باشند تا ۱) تکلیف را با جستجو از میان گزینه های بسیار، کامل کنند ۲) جای پاسخ صحیح را پیدا کنند و ۳) اطلاعات را از منبع به کارشان منتقل کنند. بنابراین چندین مرحله لازم بود که تعداد دفعات احتمال شکست را در طول مسیر زیاد می کرد. کم نبودند معلمان و دیگر دانش آموزانی که جملاتی شبیه ” چگونه می توانم املای صحیح یک کلمه را از دیکشنری پیدا کنم در صورتیکه نمیدانم آن کلمه چطور تلفظ می شود ؟ ” را می شنیدند.
ظاهراً ظهور املا چک کنهای دستی الکترونیکی به برخی مشکلات مرتبط با هجی کردن لغات برای جستجو در لغت نامه استاندارد، کمک می کرد. املا چک کنهای الکترونیکی وسایل مخصوص دستی هستند. یعنی، آن ها اساسا کاری به جز چک کردن املا انجام نمی دهند. آن ها می توانند به افرادی که هنوز مایل به تولید کارهای دستنویس هستند اما نیاز به راهنمایی بیشتری نسبت به دیکشنری استاندارد دارند کمک کنند. در حالیکه هنوز دانش آموز باید کلمه ای را به منظور دانستن چگونگی املای آن وارد کند، آن ها نیازی به تأیید صحت املا توسط یک دیکشنری استاندارد را ندارند. املا چک کنهای الکترونیک اغلب قادرند از لحاظ فونتیکی با استفاده از خطاهای متداول املایی جستجو کنند و گزینه های متعددی از بهترین حدسهای کلمه مورد نظر دانش آموز را ارائه دهند. بدلیل الکترونیکی بودن برخی همچنین قادرند گزینه های کلمه و تعاریف کلمات تولید شده را به صورت صوتی پخش کنند به طوری که دانش آموز می تواند اطمینان حاصل کند این همان کلمه در نظر گرفته شده برای املا است.
همچنین در حال حاضر اپلیکیشن هایی وجود دارد که عملکردی مشابه املا چک کنهای الکترونیکی دستی دارند. مزیت یک اپلیکیشن املا چک کن این است که آن ها اغلب روی تلفن همراه نصب می شوند و به راحتی برای هر شخص و در هر محیطی در دسترس هستند، بنابراین نیازی به حمل یک دستگاه ثانویه نیست. چنانچه پشتیبانی املای بیشتری مورد نیاز باشد یا اگر دانش آموز از طريق وسایل الکترونیکی کار نوشتاری انجام می دهد، املا چک کنهای الکترونیکی جاسازی شده در سیستم عامل کامپیوتر یا واژه پردازهای استاندارد می تواند مفید باشد. اینها معمولاً سطح ابتدایی از پشتیبانی املا را فراهم می کنند و اغلب هنگام املای اشتباه یک کلمه یک نشانه بینایی ارائه می دهند. گاهی، این سیستم ها گزینه های اصلاح املای خطی دارند، اما اغلب نیاز دارند که دانش آموز هنگام تکمیل یک مطلب، املا چک کن را فعال کند که به سیستم هشدار می دهد تا خطاهای املائی را پیدا کرده، جستجو کند و گزینه های صحیح را پیشنهاد دهد.
آموزش هجی کردن و املا به کودکان اوتیسم
کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم اغلب در یادگیری خواندن و املا با استفاده از روش های استاندارد مشکل دارند، زیرا مغز آن ها اطلاعات را به روش های منحصر به فردی پردازش می کند. به عنوان مثال، برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم به جای کلمات، با تصاویر فکر می کنند. بسیاری از آن ها در به خاطر سپردن رشته ای از کلمات یا دستور العمل های چند مرحله ای مشکل دارند و تمایز بین صداهای خاص می تواند برای کودکان مبتلا به اوتیسم دشوار باشد، که می تواند یادگیری خواندن را به ویژه دشوار کند. خوشبختانه، تکنیک های گام به گام و چند حسی به طور فعال، کودکان را در فرآیند یادگیری مشارکت می دهند و یادگیری خواندن و املا را بسیار آسان تر می کنند. برخی از این تکنیک ها عبارت اند از:
– مثال های ملموس ارائه دهید:
کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب در پردازش ایده های انتزاعی مشکل دارند. کارت های حروف کد گذاری شده با رنگ، مثال های ملموسی از مفاهیم خواندن و املا ارائه می دهند. همچنین، اوتیسم می تواند پردازش ورودی کلامی بیش از حد را غیر ممکن کند. نشان دادن ترکیب و تفکیک با استفاده از کارت های حروف به کودک اجازه می دهد تا فرآیند را بدون غرق شدن در توضیحات کلامی طولانی درک کند.
– از آموزش مستقیم استفاده کنید:
با آموزش مستقیم، درس ها به دقت توالی بندی شده و صریح هستند. به دانش آموز دقیقاً آنچه که باید بداند گفته می شود. هر درس خواندن و املا باید شامل سه مرحله ساده باشد: 1. مروری بر آنچه روز قبل آموخته شد. 2. آموزش جدید یک مفهوم واحد. 3. تمرین کوتاهی از آموزش جدید.
– بر درس های افزایشی تمرکز کنید:
هر مهارتی را به ابتدایی ترین مراحل آن تقسیم کنید و سپس درس ها را به ترتیب منطقی آموزش دهید و فرزندتان را از یک مفهوم یا مهارت به مفهوم یا مهارت بعدی هدایت کنید. هر مرحله باید بر مراحلی که فرزندتان قبلاً بر آن ها مسلط شده است بنا شود و اطمینان حاصل شود که هیچ شکافی وجود ندارد.
– هر بار یک مفهوم جدید را آموزش دهید:
هنگام آموزش حروف به کودکان، با واج نگارها شروع کنید و آن هایی را که یادگیری آن ها آسان تر است و می توانند بلافاصله از آ نها استفاده کنند، به آن ها آموزش دهید. آموزش یک مفهوم در هر زمان به فکر کودک احترام می گذارد و به ماندگاری یادگیری کمک می کند. همچنین به کوتاه نگه داشتن درس ها کمک می کند.
– از تکنیک های چند حسی استفاده کنید:
هر درس را با استفاده از بینایی، صدا و لمس آموزش دهید. به عنوان مثال، استفاده از حروف متحرک هر دو مسیر حرکتی و بصری را به مغز درگیر می کند و گفتن صداها با صدای بلند مسیر شنوایی را درگیر می کند.
املا نویسی کودکان اوتیسم
نرم افزارهای پیچیده تری برای پشتیبانی خواندن و نوشتن ویژه ی دانش آموزان با کم توانی و کودکان اوتیسم با مشکلات املا نویسی طراحی شده اند، مانند Kurzweil , Read WYNN , SOLO and Write Gold که بیشترین درجه پشتیبانی املا را ارائه می دهند. این برنامه های دارای جزئیات غنی، گزینه های متفاوت بسیاری از کمک های املایی بعلاوه سایر ابزارهای پشتیبانی نوشتن و خواندن را فراهم می کنند. تعدادی از توسعه دهندگان این برنامه ها اخیرا اپلیکیشن هایی را ارائه کرده اند که برخی ویژگی های املایی مشابه را به عنوان برنامه های نرم افزاری کامل فراهم می کنند. پشتیبانی املا در این ابزارها شامل انواع بسیاری از سرنخ های بینایی برای کلمات غلط هجی شده می باشد، مانند هایلایت کردن، خط کشیدن، و روشن و خاموش شدن آن کلمات. آن ها همچنین ممکن است دارای پشتیبانی شنیداری، مانند ایجاد صدا هنگام نوشتن املای غلط یک کلمه هم باشند. تمام این ویژگی های چک کردن املا می تواند در لحظه رخ دهد یا می تواند طوری تنظیم شود که چک کردن املا به طور دستی توسط کودکان اوتیسم در زمان دلخواه فعال شود. برای بسیاری از دانش آموزان دارای اوتیسم، تمرکز بیش از حد بر جزئیات، مانند شناسایی کلمات با املای غلط طی چک کردن املا در لحظه نوشتن، می تواند مشکلاتی را برای دانش آموز در ایجاد افکار روان طی فرایند نوشتن ایجاد کند. خاموش کردن چک کن املا و یادآورهای ثابت کلمات با املای اشتباه، ممکن است این مشکل را کاهش دهد. هنگامی که دانش آموز پیاده سازی افکارش را بر روی کاغذ به پایان رساند، می توان املا چک کن را با سرنخ های بینایی و شنیداری مناسب فعال کرد.
هجی کردن کودکان اوتیسم
تمام برنامه های خواندن و نوشتن ذکر شده نوعی چک کن املایی و آوایی دارند. به طور کلی، این قابلیت به چک کن املا اجازه می دهد تا به طور مؤثر پیشنهادهای املایی بدهد حتی وقتی که کودک اوتیسم کلمات از لحاظ آوایی اشتباه نوشته شده، کلمات بدون آوا یا خطاهای آینه نویسی داشته باشد. از آنجا که چک کردن املا در داخل متن نوشتاری رخ می دهد، از بافت نوشتاری برای پیش بینی بهتر کلماتی که دانش آموز درگیر نوشتن آن ها هستند، استفاده پیشنهادهای املایی در این برنامه ها معمولاً همراه با تعریفی از کلمه ارائه می شوند. این ویژگی می تواند برای دانش آموز دارای اوتیسم که اغلب در درک معنی لغات مشکل دارد بینهایت مفید باشد. این مسأله به افزایش دایره لغوی کمک کرده و ما را از صحت جایگزینی کلمه انتخاب شده با کلمه اشتباه مطمئن می کند. علاوه بر این، تمامی این برنامه ها یک ویژگی تبدیل متن به گفتار در چک کردن املا فراهم می کنند به طوری که كلمات منتخب را می توانند با صدای بلند برای دانش آموز بخوانند. بسیاری از برنامه های خواندن و نوشتن نیز مختص پیش بینی کلمه را پیشنهاد می دهند که به دانش آموزان دارای چالشهای مهم املایی می کند. این مختصه همانطور که دانش آموز با کیبورد می نویسد امکان پیش بینی کلمه را فراهم می کند. لزومی ندارد دانش آموز کل کلمه را بنویسد تا انتخاب های احتمالی کلمه را ببیند.
پیش بینی کلمه موجود در این برنامه ها متفاوت از تکمیل کلمه موجود در تکنولوژی گوشیهای هوشمند است. پیش بینی کلمه در برنامه های خواندن و نوشتن متکی بر بافت نوشتار و منتج از سبک نوشتن نویسنده است و همچنین دارای روشهای بسیاری برای تولید انتخاب های کلمه است که دقت را بالا می برد. پیش بینی کلمه در برنامه های جدید، فراتر از املا چک کردن سنتی، می تواند پشتیبانی مضاعفی برای دانش آموزان دارای چالشهای زیاد هجی کردن فراهم کند؛ این پیش بینی، تعاملی است و کلمه های انتخابی را در لحظه نوشتن تولید می کند. این تولید اتوماتیک و در لحظه نوشتن کلمات همچنین می تواند به دانش آموزانی که دارای لغات نوشتاری محدود هستند و از چگونگی کاربرد موقعیت گرامری در جمله مطمئن نیستند کمک کند. در ضمن، این امکان را به دانش آموزان دهد تا کلمات قابل استفاده را جهت گسترش جمله مد نظر ببیند. اغلب اوقات، برنامه پیش بینی کلمه می تواند با لغت نامه های سفارشی و مخصوص پر شود به طوری که کلمات تولید شده در پیش بینی کلمه مختص موضوع نوشتاری دانش آموز است. مثلاً و اگر دانش آموز انشایی درباره راه آهن بین قاره ای بنویسد، کلماتی مانند بین قاره ای، راه آهن، اقیانوس، ساخت و ساز، قاره ها، مناطق و کالیفرنیا را در قسمت پیش بینی کلمه با تکرار بالایی می بیند. باید گفت، این برنامه می تواند برای دانش آموزان دارای اوتیسم با مشکل درک و استفاده از لغات مفید باشد . برنامه های دارای پیش بینی کلمات، مانند Classroom Suite Intellitools گزینه فعال سازی تصویر به همراه چند کلمه در لیست کلمات پیش بینی دارند. برای آن دسته از دانش آموزانی که خواندن و نوشتن را به تازگی شروع کرده اند و نیاز به پشتیبانی دارند این یک ویژگی فوق العاده عالی است.
نتیجهگیری:
این روش با تقویت ارتباطات کلامی و غیرکلامی، به کودکان اوتیسم کمک میکند تا از طریق هجی کردن کلمات، نیازها و احساسات خود را بیان کنند. با تمرین مداوم، این تکنیک میتواند مهارتهای ارتباطی و شناختی آنها را بهبود بخشد. البته موفقیت آن به عوامل مختلفی مانند شدت اوتیسم و همراهی خانواده بستگی دارد. در کل، هجی کردن یک ابزار مؤثر اما نیازمند صبر و تکرار برای کمک به این کودکان است.
منابع:
allaboutlearningpress.com
سوالات متداول:
1-بهترین روش برای آموزش هجی کردن به کودکان اوتیسم چیست؟
استفاده از کارتهای حروف الفبا، نرمافزارهای آموزشی و تمرینهای تکرارشونده به صورت گامبهگام مؤثر است.
2-آیا هجی کردن به بهبود نوشتن در کودکان اوتیسم کمک میکند؟
بله، چون ارتباط بین حروف و صداها را تقویت میکند و در نهایت به املا و نوشتن کودک کمک مینماید.
علیرغم تلاش برای برطرف کردن نیازهای حسی- حرکتی و بینانی- حرکتی در کاغذها و ابزارهای نوشتار جایگزین و استاندارد، برخی دانش آموزان دارای اوتیسم ممکن است قادر به استفاده موفق از این امکانات برای سرعت نوشتن و خوانایی مناسب نباشند. مرکز توانبخشی اوتیسم تهران در حیطه درمان اوتیسم و اختلال کند نویسی کودکان اوتیسم با استفاده از خدمات کاردرمانی اوتیسم ، گفتاردرمانی اوتیسم همچنین با استفاده از تکنولوژی های روز دنیا پیشرو می باشد. کاردرمانی دست، سنسوری روم، بخش ماساژ درمانی تخصصی همگی از خدمات ویژه مرکز اوتیسم دکتر صابر در درمان مشکل نوشتن اوتیسم می باشند.
درمان اختلال کند نویسی کودکان اوتیسم
برای این دسته از کودکان اوتیسم با اختلال یادگیری نوشتن علاوه بر تمرینات کاردرمانی دست و مهارت های نوشتاری، استفاده از کیبورد، فناوری صفحه لمسی، اسکن کردن، و تکنولوژی تبدیل صدا به نوشتار ممکن است جایگزین نوشتن شود که به دانش آموز امکان می دهد تا متن نوشتاری را مستقلاً تولید کند حتی با فرمت دیجیتالی. در بیشتر موارد، این راه حلها به افزایش همه جانبه خوانایی تولید متن کمک می کند و همچنین سرعتی را که دانش آموز با آن قادر به تولید متن است افزایش می دهد.
در پژوهشی استفاده از کیبورد به عنوان یک جایگزین موفق برای نوشته در دانش آموزان دارای اوتیسم ذکر شده . نوشتن با کیبورد به دانش آموزانی که دارای چالش های ادراک بینایی یا حسی- حرکتی هستند می تواند کمک کند، این پشتیبانی بر تولید خروجی نوشتن تأثیر می گذارد. استفاده از کیبورد، نوید بخش خوانایی و سرعت نوشتار بهبود یافته برای برخی دانش آموزان دارای اوتیسم است. غالباً دانش آموزان با کیبورد استاندارد متصل به دسکتاب یا لپ تاپ عملکرد خیلی خوبی را نشان می دهند. همچنین دستگاه های واژه پرداز قابل حمل مخصوص هم وجود دارد. این نوع دستگاه ها یک رابط کاربری آسان را ارائه می دهند که ویژگی¬هایی دارند که فقط از فرایند نوشتن پشتیبانی می کنند. معمولاً هیچگونه امکانات اضافی در واژه پرداز قابل حمل وجود ندارد که برای دانش آموز حواس پرت کن باشد مانند دسترسی به اینترنت، بازی، برنامه، یا ابلیکیشن. این دستگاه ها تنها یک سیستم حامی نوشتار مانند یک صفحه کلید و یک صفحه مونیتوری کوچک سیاه و سفید، هستند. مختصاتی که می توان در این دستگاه ها پیدا کرد شامل تبدیل گفتار به متن، چک کردن دیکته، پیش بینی کلمات و نمونه های نوشتار الکترونیکی است. صفحه نمایش معمولاً چهار الی شش خط از متن را لحظه نشان می دهد که برای دانش آموزانی که نیاز به دیدن کل متن هنگام نوشتن دارند مفید نیست. اما، متن تولید شده بر روی این دستگاه ها را می توان از طریق بلوتوث و یا ارتباط کابلی برای ویرایش آخر به یک فایل واژه پرداز به کامپیوتر فرستاد.
اختلال کند نویسی یک وضعیت عصبی و متفاوت است که در آن کودک در نوشتن سریع در سطح سنی خود مشکل دارد. این اختلال می تواند از مشکلات مربوط به عمل فیزیکی نوشتن تا مشکلات مربوط به تبدیل افکار به کلمات نوشتاری متغیر باشد. اختلال نوشتن و حتی اختلال کند نویسی با مداخلاتی که می تواند به شما در یادگیری استراتژی های جدید نوشتن کمک کند، قابل مدیریت است. اختلال کند نویسی در کودکان می تواند با علائم مختلفی در سنین مختلف ظاهر شود. این یک تفاوت یادگیری محسوب می شود. اختلال کند نویسی در کودکان معمولاً زمانی ظاهر می شود که کودکان برای اولین بار نوشتن را یاد می گیرند. اختلال کند نویسی نوعی اختلال طیف اوتیسم نیست. اگر چه اختلال کند نویسی در کودکان معمولاً در کودکان مبتلا به اوتیسم رخ می دهد، اما می توانید بدون داشتن اختلال اوتیسم هم اختلال کند نویسی داشته باشید. برخی از راه های درمان اختلال کند نویسی در کودکان مبتلا به اوتیسم عبارت اند از:
از فرزند خود حمایت کنید. شما و مدرسه فرزند تان می توانید یک برنامه آموزشی فردی تهیه کنید. همچنین می توانید به فرزند تان کمک کنید تا مهارت های نوشتاری سریع را در خانه تقویت کند. از مداد گیرها و ابزار های دیگری که ممکن است نوشتن را آسان تر و سریع تر کنند، استفاده کنید. به دنبال برنامه هایی باشید که می توانند به سرعت نوشتن کمک کنند و سازمان دهنده های گرافیکی که می توانند به تکالیف نوشتاری کمک کنند.
مهم است که به نحوه بروز فیزیکی این مشکلات در دست خط توجه کنید. مداخله زود هنگام بسیار مهم است. مشکلات کند نویسی اغلب تا بزرگسالی ادامه می یابد اگر که درمان نشود، بنابراین صبور بودن با کودکان برای درک شرایط آن ها بسیار مهم است. راه حل های آموزشی ثابت کرده اند که به فرآیند درمان اختلال کند نویسی در دانش آموزان اوتیسمی کمک می کنند. پس به یاد داشته باشید که در این فرآیند عجله نکنید و برای هر ایده و مرحله اصلی وقت بگذارید. هر کودکی به روش متفاوتی یاد می گیرد، بنابراین امتحان کردن روش های متعدد برای یافتن راه حل مناسب برای پیشرفت، گاهی ضروری است. اگر احساس می کنید که کودک پیشرفت کافی ندارد، تغییر استراتژی را برای کمک به رسیدن به نتیجه مطلوب از تمام زوایای ممکن در نظر بگیرید. هر از گاهی برای مرور به اصول اولیه تند نویسی بازگردید، اما برنامه اصلی را تغییر دهید تا از خستگی کودک جلوگیری کرده و از پیشرفت او حمایت کنید.
درمان مشکل نوشتن اوتیسم
علاوه بر کیبورد استاندارد، انواع مختلفی از کیبوردهای مخصوص، مانند کیبوردهای دارای لی اوت کلید جایگزین، کیبوردهای فوت پرینت کوچک و بزرگ، کیبوردهای کد گذاری شده با رنگ، و کیبوردهای قابل برنامه ریزی نیز وجود دارد. کیبورد جایگزین پتانسیلی را برای برخی دانش آموزان دارای اوتیسم ارائه می دهد که نیاز به پشتیبانی بیشتر از طریق صفحه کلید گسترده دارند. این نوع کیبورد مختصاتی را ارائه می دهد که از چالش¬های حرکتی حمایت می مانند توانایی ایجاد لی اوتهای شخصی با اندازه های کلید و فاصله گذاری متنوع و همچنین حساسیت لمسی قابل تنظیم. بزرگترین نقطه قوت آن در پشتیبانی محتوای شخصی است که برای نوشتن کند، می تواند این پشتیبانی را فراهم کند.
اپلیکیشن های خاص نوشتاری یا برنامه های افزودنی هستند ویژگیهایی را ارائه می دهند که در تکنولوژیهای کیبورد و کامپیوترهای قبلی در دسترس نبودند. اپلیکیشن های حاوی یادداشت اغلب خصوصیاتی را ارائه می دهند مانند توانایی عکس گرفتن از محتوا و بعد، برای توصیف عکس نیز، قابلیت رسم کردن، تایپ کردن، ثبت کردن یا نوشتن با دست دارد. این مطلب می تواند به کاهش کمیت نوشتار هنگام یادداشت چه حین سخنرانی ها، چه هنگام پژوهش اطلاعاتی برای مقاله کمک کند. اپلیکیشن ها و دستگاه های اختصاصی ضبط صدا راه دیگری برای کاهش نیاز به نوشتن با دست است. اپلیکیشن هایی وجود دارد که توانایی ضبط اطلاعات همراه با برچسب گذاری برای بازیایی بعدی دارند. دستگاه هایی مانند قلم توصیفی زنده ( LiveScribe Pen ) طوری منحصر به فرد هستند که به دانش آموز اجازه انتخاب یادداشت برداری معمولی با دست روی یک برگه یادداشت خاص و جایگزین کردن آن یادداشتها با ثبتی از یک سخنرانی را می دهد. مزیت این نوع دستگاه در مقایسه با یک ضبط کننده استاندارد دیجیتال این است که ضبط در واقع به یادداشت دست نویس دانش آموز متصل است، به طوریکه دانش آموز می تواند محتوای ضبط شده را دوباره هنگام انجام یادداشت دست نویس اجرا کند. این مطلب برای دانش آموزانی مفید است که ترجیح می دهند برای نشان دادن محتوا تصاویر را بکشند یا با سرعت و بی دقت یادداشت کنند و همچنین دانش آموزانی که بخاطر سرعت کند در نوشتن عقب می افتند. در کل، این گزینه ها برای دانش آموزانی خوب است که در حال جمع آوری اطلاعات هستند اما انتظار نمی رود ویرایش اطلاعات را به تاریخ دیگری موکول کنند.
برای آن دسته از دانش آموزانی که این توانایی را لازم دارند تا متن چاپی را مجددا اجرا کنند و سپس متن را در زمان دیگری سریعاً استفاده و ویرایش نمایند اپلیکیشن ها و اسکنرهای دستی وجود دارد که دارای تکنولوژی بازنمایی کامل کاراکترها ( OCR ) برای تبدیل متن عکس گرفته شده یا اسکن شده به متن نوشتار است. دستگاه های مخصوص اسکن دستی را می توان برای بازیابی متن از روی متن چاپی استفاده کرد به طوری که اطلاعات را می توان در گزارش ها یا مقالات در آینده نقل کرد یا تفسیر کرد. این دستگاه ها اسکن محتوای مد نظر را از یک قسمت خاص یا چندین قسمت روی یک صفحه از متن، زمانی که کل متن روی صفحه را لازم نداریم ممکن می کنند. اپلیکیشن ها، روشی برای عکس گرفتن از کل یک صفحه چاپی را دارند، سپس متن چاپی را به متن دیجیتالی قابل ویرایش تبدیل می کنند. بار دیگر این راه نیاز دانش آموز را به نوشتن همه اطلاعات را با دست کاهش می دهد و سرعت جمع آوری اطلاعات مورد نیاز را افزایش می دهد.
در نهایت، فرایند تبدیل گفتار به متن، گزینه دیگری برای کاهش یا جایگزینی نوشتار و همچنین تایپ کردن دارد. اصطلاحات گفتار به متن، تشخیص صدا، یا تشخیص خودکار گفتار، همگی از لحاظ معنایی برای اشاره به صحبت کردن با یک کامپیوتر یا یک دستگاه صفحه لمسی به کار برده می شوند که نتیجه آن تشخیص و تبدیل گفتار به متن دیجیتالی قابل ویرایش است. متن تولید شده می تواند در مدارک واژه پرداز، پیامها، ایمیلها و اکثر زمینه هایی که متن تایپی را قبول می کنند ایجاد شود. بسیاری از گوشیهای هوشمند و تکنولوژیهای صفحه لمسی و همچنین سیستم های عامل جدیدتر هم اکنون در میان برنامه هایشان تبدیل گفتار به متن را نیز ارائه می دهند. همچنین برنامه ها و اپلیکیشن های کامپیوتری وجود دارد که مخصوصا برای تولید گفتار به متن طراحی شده اند. این نوع برنامه ها می توانند دقت بالاتری در تفسیر الگوهای گفتاری فرد برای تولید متن تایپی نسبت به برنامه های شناخته شده دیگر داشته باشند؛ در عین حال، یک دوره آموزشی و نیاز به تصحیح خطاها عموماً وجود دارد تا دقت سیستم گفتار به متن حفظ شود و دستگاه مؤثرتر کار کند. ملاحظات زیادی در استفاده از سیستم های گفتار به متن وجود دارد برخی از آن ها شامل سر و صدا در محیط فعلی، سرو صدای کاربر در محیط حاضر و وضوح گفتاری فرد و مواردی از این قبیل است.
کاردرمانی دست
خلاصه، ابزارهای تکنولوژی عمومی و ویژگی های بسیاری در مورد AT وجود دارد که ممکن است از نوشتن افراد دارای اوتیسم پشتیبانی کنند؛ اما ، به منظور تعیین ابزار مفیدتر، ارزیابی نیازهای یادگیرنده، محیط و تکالیف خاص نوشتن ضروری است تا مناسبترین ویژگیها و نهایتا ابزارهای خاص که شامل خصوصیات مورد نیاز است مشخص شوند. توصیه می شود در ابتدا ویژگی های نوشت افزارهای معمولی و کاغذها مورد توجه قرار گیرد و چنانچه کودک اوتیسم قادر نبود تکالیف مورد نیاز نوشتن را با آن ابزارها به درستی انجام دهد ابزارهای نوشتاری جایگزین مانند کیبورد، اسکن کردن، یا تشخیص صدا که توانایی تولید متن دیجیتالی را فراهم می کنن در نظر گرفته شود.
منابع:
my.clevelandclinic.org
lwtears.com
سوالات متداول:
1-آیا اختلال کند نویسی نوعی اختلال طیف اوتیسم است؟
خیر. اگر چه اختلال کند نویسی در کودکان معمولاً در کودکان مبتلا به اوتیسم رخ می دهد، اما می توانید بدون داشتن اختلال اوتیسم هم اختلال کند نویسی داشته باشید.
2-آیا مشکلات کند نویسی تا بزرگسالی ادامه می یابد؟
اگر این اختلال در دوران کودکی درمان نشود، اغلب تا بزرگسالی ادامه می یابد.
یکی از مشکلات کودکان اوتیسم اختلال عملکرد اجرایی مغز است. اختلال کارکرد اجرایی اوتیسم شامل مشکلات توجه ، اختلالات حافظه کوتاه مدت و حافظه کاری، مشکلات در پردازش اطلاعات حسی، سرعت پردازش و سرعت عملکرد پایین و… می باشد. با تشخیص مشکلات کودکان اوتیسم به صورت تخصصی به کاردرمانی اوتیسم و گفتاردرمانی اوتیسم می پردازد. مرکز توانبخشی اوتیسم دکتر صابر به درمان اوتیسم با استفاده از امکانات و علم بروز دنیا می پردازد.
عملکرد اجرایی در اوتیسم
یکی از زمینههای عملکرد حرفهای که از کاربرد تکنولوژی بهره میبرد مهارت سازمانی برای کار، خانه و بازی است. استفاده از تکنولوژی به فرد اوتیسم در به خاطرسپاری مراحل و اولویتبندی وظایف و اطلاعات در زندگی روزانه کمک میکند. این استفاده شامل مدیریت تقویم روزانه، لیست تکالیف و بازیابی اطلاعات مدیریت نشده توسط حافظه میباشد. افراد ممکن است از برنامههای مدیر اطلاعات شخصی مانند Microsoft Outlook, iCalm Google Calendar برای مدیریت تقویم، قرار ملاقتها، یادآوریها، ایمیلها و لیست تکالیف استفاده کنند. آنها همچنین از اپلیکیشنها، نرمافزار واژه پرداز یا مشوق شنوایی یا ویژگیهای ضبط کردن برای به خاطر آوردن اطلاعات مهم استفاده میکنند. برای قابلیت دسترسی، تکنولوژی Voice Over به فرد نارساخوان یا کم بینا این امکان را میدهد تا بشنود یا صفحه نمایش را از طریق سازگاری متن به گفتار بخواند. سازگاری دیگری که اجازه میدهد گفتار ترجمه شود عموماً از طریق کاربرد گوشی هوشمند IOS و برنامهای به نام سیری (Siri) قابل دسترسی است. از سیری میتوان برای تنظیم قرار ملاقتها و یادآوریها از طریق یک فرمان صوتی ساده استفاده کرد. سیری به فرد این امکان را میدهد به سادگی از صدایاش برای فرستادن پیامها، برنامهریزی جلسات، هماهنگی مکالمات تلفنی و یادآوری برنامهها استفاده کند. سیری به هر دو صورت بینایی و کلامی پاسخ میدهد و قابل تنظیم است. سیری قادر است بسیاری از گفتارها و عبارت متداول را تفسیر کند و به نیازهای مختلفی مانند پیدا کردن مکان روی نقشه یا رویدادهای اخیر پاسخ دهد.
یادآوری ایمیل و تقویم به مشکلات کارکرد اجرایی که به دلیل ناتوانی شناختی یا رشدی همچنان پایدار ماندهاند کمک میکند. آنها را میتوان برای هر رویداد یا برنامههایی که مرتب و مکرر رخ میدهد تنظیم کرد. هنگام بالا آمدن جز بینایی یادآور روی صفحه (پاپ – آپ) فرد باید به طور فیزیکی به رویداد پاسخ دهد و همین باعث افزایش آگاهی از اولویت و اهمیت آن رویداد میشود. این یادآورها را میتوان درون هر دستگاهی که از نرمافزار یا سیستم مشابه استفاده میکند همگام سازی کرد. آنها را همچنین میتوان با سایر دستگاهها از طریق دعوت الکترونیکی به اشتراک گذاشت.
بینظمی، افراد دارای مشکلات عملکرد اجرایی اوتیسم را به چالش میکشد، اما استفاده از تکنولوژی برای ایجاد سیستمهای ثبت الکترونیکی به کودکان اوتیسم اجازه میدهد حجم وسیعی از اطلاعات را به راحتی مدیریت و نگهداری کنند. با آموزش فرد برای ایجاد پوشههای خاص موضوعی، طبقهبندی و مدیریت اطلاعات و اسناد راحتتر میشود، همانند سیستم پوشه و صفحه بندی.
ارتباط و پاسخگویی خانواده یا تیم نیز میتواند نتیجه مثبت استفاده از یک سیستم الکترونیکی باشد. یادآوریهای خودکار ایمیل میتواند برای خانواده تنظیم شود یا از کارمندان برای کمک به سازماندهی کردن و حمایت شخصی پشتیبانی کند. استفاده از ایمیل و صفحات وب و سیستمهای شبکهای آنلاین به مدارس و خانوادهها امکان ارتباط نزدیکتری را در سراسر سال تحصیلی میدهد. این امکان اطلاعات مورد نیاز برای کمک به فرد را فراهم میکند تا فرد تکالیفاش را منظم انجام دهد. این ارتباط همچنین میتواند بین والدین و کودکان هنگام تلاش برای درک اتفاقات روزانه مدرسه را تسهیل کند.
لیست الکترونیکی برنامههای روزانه با استفاده از ترکیب کلمات و تصاویر به فرد کمک میکند تا تکالیف زندگی روزانه یا مربوط به کار و اوقات فراغت را به طور مؤثری به بخشهای کوچک تقسیم و تکمیل کند. این فرایند تجزیه و تحلیل تکالیف، فرایند تقسیم یک مهارت به گامهای کوچکتر میباشد تا اجرای آن را ممکن سازد. شیوههای دیگر مانند تقویت، مدل سازی ویدیویی یا تأخیر زمانی باید با تجزیه و تحلیل تکالیف ترکیب شود تا به فرد کمک کنند گامهای کوچکتر بسازد.
همان طور که به گامهای کوچک تسلط مییابند قابلیت کودک اوتیسم در اجرای مهارتهای بزرگتر روزبهروز مستقلتر میشود. تداوم دسترسی به لیست بینایی تکالیف، بعد از انجام لیست تکالیف ساده در اغلب مدیریتهای اطلاعات شخصی مانند مایکروسافت آفیس در دسترس است. این اپلیکیشنها به فرد اجازه میدهند تکالیف مبتنی بر جدول برنامه را در تقویم درست کند یا یک چک لیست ساده از کارهایی که باید انجام شود، ایجاد کند. تکلیف میتواند شخصی باشد یا با دیگران از طریق ایمیل یا پیام به اشتراک گذاشته شود.
اختلال عملکرد اجرایی چیست؟
عملکرد اجرایی اغلب به عنوان سیستم مدیریت مغز توصیف می شود که به مجموعه ای از مهارت های ذهنی اشاره دارد که به فرد کمک می کند تا برنامه ریزی کند، توجه خود را متمرکز کند، دستور العمل ها را به خاطر بسپارد و چندین کار را با موفقیت مدیریت کند. اختلال عملکرد اجرایی به مشکلات در هر یک از فرآیند های اجرایی اشاره دارد. در بزرگسالان مبتلا به اوتیسم، این چالش ها می توانند بسیار متفاوت باشند اما اغلب بر چندین حوزه زندگی تأثیر می گذارند. این وضعیت می تواند به روش های مختلفی از جمله مشکلات در توجه، حافظه کاری، پردازش ذهنی و روانی کلامی ظاهر شود. برخی تحقیقات نشان می دهد که تا 80% از افراد مبتلا به اوتیسم از اختلال عملکرد اجرایی رنج می برند که منجر به مشکلاتی در مدیریت زمان، تکمیل وظایف و انجام کارهایی می شود که ممکن است کارهای ساده ای مانند تمیز کردن اتاق به نظر برسند، اما برای آن ها بسیار پیچیده یا به ظاهر غیر ممکن است. راه های زیادی برای سازماندهی و اولویت بندی فعالیت ها و وظایف روزانه وجود دارد و در ابتدا ممکن است برای شروع استفاده از این استراتژی ها به حمایت دیگران نیاز داشته باشید. ممکن است لازم باشد از این استراتژی ها در محیط های مختلفی مانند خانه، مدرسه یا محل کار خود استفاده کنید تا افراد دیگر، مانند والدین، معلمان و همکاران، از این استراتژی ها آگاه شوند و شما را در استفاده از آن ها حمایت کنند. با گذشت زمان، ممکن است بتوانید به طور مستقل از این استراتژی ها استفاده کنید، یا ممکن است همیشه به نوعی حمایت نیاز داشته باشید. به عنوان مثال، یک تقویم تصویری می تواند به یاد آوری وظایف روزانه و ترتیب انجام آن ها کمک کند. لیست های نوشتاری و اشیاء واقعی همگی می توانند راه های خوبی برای کمک به افراد مبتلا به اوتیسم برای درک آنچه قرار است اتفاق بیفتد و زمان آن باشند. افراد مبتلا به اختلال اوتیسم اغلب می توانند در یک کار غرق شوند و ممکن است زمان را از دست بدهند. آلارم ها راه خوبی برای باز گرداندن آن ها به واقعیت و یاد آوری مرحله یا کار بعدی هستند. با این حال، برخی از افراد اوتیستیک ممکن است با صدای آلارم ها مشکل داشته باشند و ممکن است ترجیح دهند از لرزش یا آلارم نوری استفاده کنند. این مهارت ها برای برنامه ریزی، شروع، سازماندهی و تکمیل وظایف ضروری هستند. آن ها افراد را قادر می سازند تا خود انگیخته شوند، برای اهداف بلند مدت تلاش کنند و برای رویداد های آینده آماده شوند. اساساً، عملکرد اجرایی یک جنبه حیاتی از زندگی روزمره است که به ما در تکمیل وظایف، کنترل رفتارمان، تصمیم گیری و تعامل با دیگران کمک می کند.
راهکارهای بهبود عملکرد اجرایی در اوتیسم
بهبود عملکرد اجرایی در کودکان اوتیسم نیازمند رویکردی چندوجهی و سیستماتیک است. اولین قدم ایجاد ساختار و روالهای قابل پیشبینی است که به کودک کمک میکند احساس امنیت کند و بتواند بهتر بر وظایف تمرکز کند. استفاده از برنامههای بصری، لیستهای تصویری و زمانسنجها میتواند به سازماندهی و برنامهریزی کمک شایانی کند. برای مثال، یک جدول روزانه با تصاویر میتواند به کودک در درک توالی فعالیتها و انتقال بین آنها کمک کند.
تمرینات حافظه کاری نیز از اهمیت ویژهای برخوردارند. بازیهایی که نیاز به به خاطر سپردن توالیها یا دنبال کردن دستورالعملهای چندمرحلهای دارند، میتوانند به تقویت این مهارت کمک کنند. مثلاً بازی “سایمون میگه” یا فعالیتهای مرتبسازی بر اساس قوانین خاص میتوانند مؤثر باشند. همچنین، تقسیم کارهای بزرگ به مراحل کوچکتر و قابل مدیریت، فشار شناختی روی کودک را کاهش میدهد و احتمال موفقیت را افزایش میدهد.
روش دیگر، استفاده از داستانهای اجتماعی است که به کودک کمک میکند موقعیتهای مختلف را درک کند و پاسخهای مناسب را یاد بگیرد. این روش به ویژه برای بهبود انعطافپذیری ذهنی و حل مسئله مفید است. علاوه بر این، فعالیتهای بدنی منظم مانند یوگا یا ورزشهای تعادلی میتوانند به بهبود تمرکز و خودتنظیمی کمک کنند. مهم است که این راهکارها به صورت تدریجی و با در نظر گرفتن سطح توانایی کودک اجرا شوند و پیشرفت او به طور مستمر ارزیابی شود. همکاری بین والدین، معلمان و درمانگران برای اجرای یکپارچه این راهکارها در محیطهای مختلف زندگی کودک ضروری است.
تفاوت اختلال عملکرد اجرایی اوتیسم با ADHD
اختلال عملکرد اجرایی در اوتیسم و ADHD (اختلال کمتوجهی-بیشفعالی) اگرچه شباهتهایی دارند، اما تفاوتهای بنیادینی در ریشه و نشانهها دارند. عملکردهای اجرایی به مهارتهای شناختی سطح بالایی اشاره دارد که شامل برنامهریزی، سازماندهی، کنترل تکانه، انعطافپذیری ذهنی و حافظه کاری میشود. در کودکان اوتیسم، مشکلات عملکرد اجرایی عمدتاً ناشی از تفاوت در پردازش اطلاعات و یکپارچگی حسی است، در حالی که در ADHD بیشتر مربوط به تنظیم توجه و کنترل تکانهها میباشد.
کودکان اوتیسم معمولاً در انعطافپذیری ذهنی و تغییر توجه بین تکالیف مشکل دارند، در حالی که کودکان ADHD بیشتر در حفظ توجه پایدار و کنترل رفتارهای تکانشی چالش دارند. به عنوان مثال، یک کودک اوتیسم ممکن است در تغییر از یک فعالیت به فعالیت دیگر مقاومت نشان دهد، در حالی که کودک ADHD ممکن است به سرعت از یک فعالیت به فعالیت دیگر بپرد بدون اینکه هیچکدام را به پایان برساند. همچنین، مشکلات حافظه کاری در اوتیسم اغلب با چالشهای ارتباطی و اجتماعی همراه است، در حالی که در ADHD بیشتر بر عملکرد تحصیلی تأثیر میگذارد.
درمان این دو اختلال نیز تفاوتهایی دارد. برای کودکان اوتیسم، درمان اغلب بر ایجاد ساختار و پیشبینیپذیری تمرکز دارد، در حالی که برای ADHD معمولاً از استراتژیهای تقویت توجه و کنترل تکانه استفاده میشود. با این حال، در هر دو مورد، توانبخشی شناختی کودکان اوتیسم و ADHD میتواند به بهبود این مهارتها کمک کند، اگرچه روشهای اجرایی ممکن است متفاوت باشد. درک این تفاوتها برای طراحی مداخلات مؤثر و شخصیسازی شده ضروری است.
منابع:
leicspart.nhs.uk/autism
autismawareness.com.au
pmc.ncbi.nlm.nih.gov
سوالات متداول:
1-چه علائمی نشاندهنده اختلال عملکرد اجرایی در کودک اوتیسم است؟
علائم شامل مشکلات در برنامهریزی کارها، فراموش کردن دستورالعملها، مشکل در شروع یا تمام کردن کارها، مقاومت در برابر تغییرات و ضعف در مدیریت زمان میشود. این کودکان اغلب در سازماندهی وسایل شخصی هم مشکل دارند.
2-آیا این اختلال با دارو درمان میشود؟
داروها ممکن است به برخی علائم کمک کنند، اما درمان اصلی شامل توانبخشی شناختی، کاردرمانی و آموزش مهارتها است. مداخلات رفتاری و ایجاد ساختارهای حمایتی بیشترین تأثیر را دارند.
کودکان طیف اوتیسم به غیر از مشکلات تعاملی و کلامی در روند رشد حرکتی و مهارت های آکادمیک و نوشتن دچار اختلال می باشند. یک معلم خوب برای اوتیسم کودک را در جهت بهبود مهارت های حافظه، برنامه ریزی، حرکات ظریف ، درک مطلب و مهارت های نوشتاری کمک می رساند و موجب پیشرفت روند رشد او می شود. مرکز درمان اوتیسم دکتر صابر با در اختیار داشتن بهترین مربی خصوصی اوتیسم به صورت تخصصی در حیطه آموزش کودکان اوتیسم جهت آمادگی برای تست ورود به مدرسه و پس از آن فعالیت می نماید. از دیگر خدمات مرکز توانبخشی اوتیسم می توان به بازی درمانی، رفتاردرمانی، کاردرمانی ذهنی و جسمی، یکپارچگی حسی، سنسوری روم، اتاق تاریک ، اتاق شنیداری، گفتاردرمانی، ماساژ درمانی و آب درمانی می باشد که در درمان اوتیسم موثر است.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
عناصر بیان نوشتاری- دستخط، پیش- نوشتارها، نوشتن، و روش نوشتن- نیاز به مجموعهای از مهارتهای پیچیده دارد که فراتر از قلم به دست گرفتن و تحلیل کلمات بر روی کاغذ است. این مهارت شامل تعامل پیچیده بین سیستمهای حسی، شناختی و جسمی است. اکثر دانشآموزان دارای اختلال طیف اوتیسم احتمالا مشکلاتی در بیان نوشتاری دارند که بر عملکرد اکادمیک آنها در موضوعات مختلف تاثیرگذار خواهد بود.
این مقاله برخی چالشهای تجربه شده در افراد دارای اختلال طیف اوتیسم و همچنین پشتیبانی معلم خصوصی اوتیسم از تکنولوژی کمکی را خاطرنشان میکند که تأثیر مثبتی بر ۱) دستخط ۲) فرآیند پیش نوشتاری ۳) فرایند نوشتن شامل پیشنویس، ویرایش، تجدیدنظر و محصول نهایی و ۴) روش نوشتن شامل املا و گرامر دارد.
خصوصیات یک معلم خوب اوتیسم
هنگام آموزش به افراد مبتلا به اوتیسم، استراتژی های آموزشی مؤثر نقش مهمی در ارتقای یادگیری، رشد و رفاه کلی آن ها ایفا می کنند. معلمانی که با دانش آموزان طیف اوتیسم کار می کنند، باید به مهارت ها و دانش مناسب مجهز باشند تا یک محیط یادگیری فراگیر و حمایتی ایجاد کنند. استراتژی های آموزشی مؤثر برای افراد مبتلا به اوتیسم ضروری هستند، زیرا می توانند به طور قابل توجهی بر توانایی آن ها در یادگیری، برقراری ارتباط و تعامل با دیگران تأثیر بگذارند. این استراتژی ها برای رسیدگی به ویژگی ها و نیازهای یادگیری منحصر به فرد افراد در طیف اوتیسم طراحی شده اند و بهترین فرصت ها را برای رشد و موفقیت به آن ها ارائه می دهند. با استفاده از استراتژی های آموزشی مبتنی بر شواهد، معلمان می توانند یک محیط کلاسی مثبت و حمایتی ایجاد کنند که یادگیری و رشد را تقویت می کند. استراتژی های آموزشی مؤثر برای اوتیسم اغلب بر آموزش فردی، پشتیبانی های بصری، مهارت های ارتباطی و اجتماعی، تحلیل رفتار کاربردی، تکنیک های یکپارچگی حسی و همکاری با والدین و سایر متخصصان تمرکز دارند. هنگام کار با افراد مبتلا به اوتیسم، ارتباط مؤثر و مهارت های اجتماعی از حوزه های کلیدی تمرکز هستند. معلمان اوتیسم از استراتژی های مختلفی برای تقویت ارتباط و ترویج تعاملات اجتماعی استفاده می کنند. همه برای ماندن به عنوان معلم برای دانش آموزان مبتلا به اوتیسم ساخته نشده اند، و شناسایی کسانی که ویژگی های مناسب را دارند برای ارائه بهترین آموزش ممکن به این دانش آموزان با نیازهای ویژه بسیار مهم است. در واقع، معلم بودن برای دانش آموزان مبتلا به اوتیسم به مجموعه ای منحصر به فرد از مهارت ها و ویژگی ها نیاز دارد. همه ما می دانیم که آموزش ویژه می تواند یک چالش باشد، اما با معلم و منابع مناسب، نیازی به این چالش نیست. پس چه ویژگی هایی یک معلم عالی برای دانش آموزان مبتلا به اوتیسم را می سازد؟ در اینجا برخی از ویژگی های کلیدی که هر معلم خوب آموزش ویژه باید داشته باشد، آورده شده است. دانش آموزان مبتلا به اوتیسم اغلب به آموزش ویژه و فردی نیاز دارند که ارائه آن با استفاده از روش های سنتی دشوار است. معلمان عالی آموزش و پرورش استثنایی راه حل های خلاقانه ای برای رفع نیازهای خاص دانش آموزان خود ارائه می دهند. این معلمان، چه با استفاده از فناوری برای تکمیل آموزش و چه با اصلاح برنامه درسی برای رفع نیازهای فردی، همیشه به دنبال راه حل های نوآورانه هستند. این امر به ویژه در صورتی مفید است که معلم بتواند خارج از چارچوب فکر کند و مایل به امتحان رویکرد های جدید باشد.
ویژگیهای اختلال اوتیسم که مربی خصوصی اوتیسم باید بداند
افراد دارای اوتیسم دارای مشکلات حرکتی شایعی هستند که بر جنبههای فیزیکی دستخط مانند: کنترل وضعیت بدنی، کنترل حرکتی، حافظه حرکتی و برنامهریزی حرکتی تاثیر میگذارد. ثبات نقص در برنامهریزی حرکتی شیوع بالایی از اختلال حرکتی ارادی را در کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم دارد. دیسپراکسی یعنی مختل شدن روش انتقال پیامها از مغز به بدن، بر توانایی فرد در اجرای حرکات هماهنگ و نرم تأثیر میگذارد. به عبارتی حرکات مورد نیاز هنگام اجرای مهارتهای حرکتی ظریف مانند دستخط را دچار مشکل میکند. علاوه بر این، افراد دارای اتیسم، مشکلاتی را در مهارت و چابکی عمومی، تن عضلانی و قدرت گرفتن دارند که معلم خصوصی اوتیسم باید از آنها آگاه باشد.
وقتی دانش آموزان با دست خط در تقلا هستند پیامدهای نامطلوبی در تکالیف نوشتاری وجود خواهد داشت. شکلدهی حروف، سایز، ترازبندی، فاصلهگذاری و خوانایی کلی اغلب به خطر میافتد. در نتیجه، مشارکت و عملکرد تحصیلی می تواند تحت تاثیر قرار گیرد. توصیف آنچه دانشآموز درباره مطلب خاصی میداند یا توانایی بیان افکار و عقایدش هنگامی که دستخطش دچار مشکل است میتواند به خطر بیفتد. نوشتن با خط خوانا نیاز به توجه به بسیار بالایی دارد و اغلب با تمرکز برای نوشتن خود تکالیف تداخل پیدا میکند و نهایتاً استرس شدیدی را برای کودک اوتیسم وارد میکند. بعلاوه چالشهای دستخط باعث اجتناب دانشآموز از ادامه میزان زیادی از کارهای نوشتاری مورد نیاز در مدرسه شود که نهایتاً تاثیر منفی بر عملکرد آموزشی دارد.
راهنمایی معلم خوب اوتیسم برای نوشتن
نوشتن بسیار وابسته به اجزای کارکرد اجرایی شامل برنامهریزی، حافظه فعال، و انعطاف پذیری شناختی و مهار میباشد. کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم در فرایند نوشتن تقلب میکنند و هنگام پیشرفت اولیه نوشتنشان نیاز به حمایت دارند. آمادگی برای نوشتن و آمادهسازی برای انشای واقعی برای آنها میتواند بسیار چالشبرانگیز باشد و نیاز به آموزش مفاهیم به اوتیسم دارد. سوالاتی مانند “از کجا شروع کنم؟ و از کجا و چگونه میتوانم مطلبی را برای موضوع پیدا کنم؟ چگونه اطلاعات جمعآوری شده را سازماندهی کنم؟ و چگونه باید تکلیف تمرکز داشته باشم و آن را تا زمان معین کامل کنم؟” مکررا توسط نویسندگان پرسیده میشود. جواب به چنین سوالاتی برای افراد دارای اختلال طیف اوتیسم ساده نیست. به همین دلیل برای کمک به فرایند نوشتن یاد پشتیبانی دارند.
علاوه بر این، ویژگیهای مرتبط با ASD، مانند نواقصی در تئوری ذهنی (ToM) یا توانایی توجه به نقطهنظر دیگران، مشکل مشارکت در تفکر انتزاعی و تخیلی، و هماهنگی ضعیف مرکزی، و ناتوانی در دیدن “تصویر بزرگ” و به جای آن تمرکز فقط بر جزئیات، میتواند به طور منفی در توانایی کودک اوتیسم برای مشارکت موفقیتآمیز در فرایند نوشتن تاثیر بگذارد. بعلاوه، تفاوت در مهارتهای زبانی و ارتباطی مرتبط با تجمیع و بیان افراد به صورت یکپارچه و سپس بیان آنها روی کاغذ نیز میتواند فرآیند نوشتن را در معرض خطر قرار دارد.
پژوهشهای بسیاری نشان داده است که عملکرد مغز افراد دارای ASD با افراد بدون اوتیسم متفاوت است و متعاقباً بر روی بیان نوشتاری تاثیر میگذارد.
قسمت های مختلف مغز با شیوهای مشابه دانشآموزان دارای رشدی عادی با یکدیگر در ارتباط نیستند. توانایی نوشتن شامل مقدار زیادی هماهنگی بین آن قسمتهایی از مغز است که حاکم بر کنترل حرکتی،مهارتهای زبانی، فیدبک حسی و کارکرد اجرایی میباشد. وقتی این قضیه رخ نمیدهد هماهنگی مهارتهای مورد نیاز بیان نوشتار تحت تاثیر منفی قرار میگیرند که منجر به وقفه در جریان و برنامهریزی افکار و تبدیل آنها به متن میشوند. برای مثال دانشآموزی نقص زبانی داشته باشد ممکن است مشکلاتی در تولید ایدهها بر روی کاغذ داشته باشد و ممکن است با شکل دهی جملات و یا پاراگرافها و سازماندهی معنادار آنها مشکل داشته باشند. به طور همزمان، عمل استفاده واقعی از یک مداد ممکن است باعث شروع اضطراب به دلیل چالشهای حرکتی شود.
استراتژیهای دستخط
عمل توانایی نوشتن موثر و کارآمد با دست همانطور که قبلاً ذکر شد برای کودک دارای اوتیسم میتواند چالشبرانگیز باشد. با این حال فناوریهای کمکی مختلف وجود دارد که توسط مربی خصوصی اوتیسم پیشنهاد می شود و به مشکلات نوشتن با دست کمک میکند. انجام ارزیابی AT (تکنولوژی کمکی) بسیار مهم است چرا که اجزای مختلف دستخط را نشان میدهد به طوری که ویژگیهای فناوری کمک مناسب را میتوان بر اساس نیازهای خاص دانشآموز انتخاب کرد. انطباق و پشتیبانی از فرآیند دست خط با اولین نگاه به ابزار نوشتن و محل قرار گیری کاغذ قبل از جستجو برای گزینههای با تکنولوژی بالا برای نوشتن مانند استفاده از کیبورد و صفحه لمسی میتواند مفید باشد. گاهی تکنولوژی سطح پایین راحتتر اجرا میشود و حداقل نیاز را برای یادگیری توسط دانشآموز دارد. این بخش ویژگیهای مختلف از AT پشتیبانی نوشتن را ارائه میدهد زیرا مطابق ویژگیها یکی از مهمترین و بحرانیترین بخشهای فرآیند ارزیابیAT است.
منابع:
armswideopenaba.com
liberiaparadiso.com
سوالات متداول:
1-چه نوع تکالیف خانگی برای دانش آموزان اوتیسم مناسب تر است؟
تکالیف باید کوتاه، ساختار یافته و مرتبط با توانایی های دانش آموز باشد. استفاده از دستورالعمل های تصویری، تقسیم تکلیف به بخش های کوچک تر و در نظر گرفتن علایق خاص دانش آموز کمک کننده است. بهتر است با خانواده درباره مدت زمان مناسب و روش انجام تکلیف توافق کنید.
2-چگونه می توانم رفتارهای چالش برانگیز دانش آموز اوتیستیک را در کلاس مدیریت کنم؟
ابتدا باید محرک های رفتار را شناسایی کنید. سپس از راهبردهای پیشگیرانه مثل برنامه ریزی بصری، هشدارهای قبل از تغییرات و سیستم های پاداش استفاده نمایید. در مواجهه با رفتارهای چالش برانگیز، حفظ آرامش، دوری از تنبیه و استفاده از راهبردهای تنظیم حسی (مثل وسایل فشاردهنده یا حرکات ریتمیک) کمک کننده است.
اغلب کودکان طیف اوتیسم دارای اختلال یادگیری نوشتن و یا خواندن می باشند. این امر نیاز این کودکان را به اموزش های خاص روشنتر می کند. نحوه آموزش اوتیسم با در نظر گرفتن مشکلات حسی و اختلالات درکی این کودکان باید توسط دکتر متخصص اوتیسم برنامه ریزی شود. مرکز توانبخشی اوتیسم زیر نظر دکتر صابر به ارائه خدمات مختلف در حیطه تشخیص و درمان اوتیسم می پردازد. آموزش نوشتن به اوتیسم از دیگر خدمات مرکز اوتیسم تهران است که توسط متخصصین این مرکز در کلینیک و منزل انجام می گیرد. کاردرمانی و گفتاردرمانی اوتیسم، روانشناسی، بازی درمانی و رفتاردرمانی، ماساژ درمانی و…. همگی از خدمات موثر مرکز اوتیسم دکتر صابر در جهت درمان این کودکان می باشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
مشکل نوشتن اوتیسم
چالشهای حسی افراد دارای اوتیسم میتواند به شکل حساسیت یا پاسخ کاهش یافته به ورودی حسی باشد. هر دو مورد میتواند چالشهایی را در نگه داشتن ابزارهای نوشتن و اجرای حرکت برای نوشتن با دست ایجاد کند ویژگیهای ابزاری که ممکن است برای کودک دارای حسهای حساس مفید باشد شامل امتحان سایزها، شکلها، جنسها و انواع ابزارهای نوشتن است تا ببینیم کدام یک از لحاظ حسی برای دانشآموز قابل پذیرشتر است. علاوه بر ابزار واقعی نوشتن، کاغذ و سطح نوشتن نیز میتواند بر دانشآموزان حساس تاثیر بگذارد. توجه به نوع رنگ و بافت کاغذ مورد استفاده نیز ضروری است. برخی دانشآموزان ممکن است از نظر حسی ترجیح دهند خودکار یا مداد روی سطح نوشتن بکشند. تختهها یا خودکارهای ژلهای تجربه نوشتن نرمتر و محکمتر به همراه کشش کمتر ارائه میدهند، در حالیکه قلمهای با نوک نازک و کاغذهای ضخیمتر هنگام نوشتن مقاومترند و در آخر افراد دارای اوتیسم نه تنها ممکن است حساسیتهای حرکتی و لمسی داشته باشند بلکه برخی ممکن است حساسیتهای بینایی به کاغذ و رنگ متن هم داشته باشند.
درمان اختلال یادگیری نوشتن اوتیسم
تست رنگ صفحه در تعیین رنگهای موثرتر در حمایت از نیازهای نوشتن برای یک دانش آموز خاص میتواند مفید باشد. اگر دانشآموز تازه شروع به نوشتن کرده است و در نگهداشتن ابزار نوشتن به دلیل حساسیتهای حسی مشکل دارد گاهی تکنولوژیهای صفحه لمسی گزینهای را برای پشتیبانی از استفاده از ابزارهای نوشتن در آینده به دانشآموز ارائه میدهد. اغلب یک انگشت می تواند برای خلق حروف، کلمات یا جملاتی استفاده شود که روی صفحه نمایش بدون نیاز به نگهداشتن ابزار نوشتن نمایش داده میشود و به دانشآموز اجازه میدهد تا حس کینستاتیک شکلدهی و حروف را بدون روبرویی با چالش نگه داشتن ابزار همزمان رشد دهد این کار از طریق برنامه شناسایی دستخط، در دستگاه صفحه لمسی یا از طریق اپلیکیشنهای جداگانه به خصوص اپلیکیشنهای طراحی انجامپذیر است به دلیل سایز بسیار کوچک اغلب صفحههای لمسی و سایز ضربه انگشت این کار عموماً راه حل خوبی برای نوشتن متنهای طولانی نیست. با این حال در حال حاضر قلمهایی وجود دارند که به جای اینکه مانند ابزار نوشتن در دست نگه داشته شود روی انگشت پوشیده میشود این قلم ها را میتوان برای ایجاد لمس دقیقتر به وسیله انگشت استفاده کرد که منجر به ضربه کوچک میشود و به فرد اجازه میدهد ورودی متن بیشتری نسبت به ضربه انگشت قبلی داشته باشد.
برخی اپلیکیشنها به خصوص آنهایی که مخصوص طراحی هستند نیز گزینهای دارند که سایز علامت ایجاد شده به وسیله انگشت را علیرغم سایز واقعی انگشت تطبیق میدهند. به هر حال به طور کلی استفاده از انگشت برای ایجاد ورودی دست نوشته روی صفحه لمسی برای دانش آموزان اوتیسمی که به تازگی نوشتن یا طراحی را شروع کردهاند بهترین استفاده را دارد زیرا درک این مسئله را که حرکات صورت گرفته روی کاغذ معنادار هستند برای دانشآموز آسان میکند و آگاهی حرکتی از شکلگیری حروف را در آینده رشد میدهد. امتحان وسایل سنگین نوشتاری برای دانشآموزان اوتیسم با پاسخدهی حسی کاهش یافته و همچنین افرادی که روی سطح نوشتاری زیاد فشار میآورند مفید میباشد. سطوح نوشتاری و کاغذهای با ضخامت و بافت زیاد ورودی و مقاومت اضافی را فراهم میکنند. افزایش مقاومت و وزن میتواند گاهی در ایجاد ورودی حسی اضافه مورد نیاز کودکان اوتیسم مفید باشد. اغلب نسبت به آنچه که هر کودک اوتیسم به عنوان یک وسیله نوشتاری و کاغذ بر اساس نیازها و ارجحیتهای حسی اش نیازمند است، تنوع نسبتاً گستردهای از لوازم وجود دارد. آزمایش کاغذها و ابزارهای مختلف با توجه به ویژگیهای شخصی فرد میتواند گزینههای انتخابی را کمتر کند.
نکات فیزیکی در درمان اختلال نوشتن اوتیسم
کودک دارای اوتیسم ممکن است چالشهای حرکتی نشان دهد که شامل ضعف و آگاهی از بدن، ضعف ثبات فوقانی و ضعف عمومی است. این چالشها میتواند مستقیماً بر نوشتن از لحاظ سرعت، کیفیت و استقامت تاثیر بگذارد. با این حال قبل از اینکه تاثیر واقعی حرکتی نوشتن مشخص شود بهتر است وضعیت عمومی و حالت نشستن کودک اوتیسم مورد توجه قرار گیرد، چرا که خود این مسئله بر موفقیت نوشتن تاثیر خواهد گذاشت.
ارتفاع میز و صندلی باید طوری تنظیم شود که کودکان اوتیسم بتوانند به راحتی پشت میز بنشیند طوری که کف پاهایشان کاملاً روی زمین قرار گیرد. آنها همچنین باید قادر باشند آرنجها را روی میز در یک ارتفاع طبیعی برای حمایت مناسب قرار دهند و برای شرکت در ام نوشتن، به اندازه کافی به وسایل نزدیک شوند. کودکان اوتیسم دارای ضعف قابل توجه و مشکلات تون عضلانی پایین احتمالاً پشتیبانیهای نشستن و وضعیت اضافی را نیز خواهند داشت که فراتر از اندازه استاندارد میز و صندلی تهیه شده در کلاس درس است. کاردرمانگر و یا فیزیوتراپیست باید به امکانات اضافه کمک کند. مهم است قبل از پرداختن به دیگرامکانات نوشتن به این مسائل توجه کنیم، کمک به نشستن مناسب اغلب بر عملکرد نوشتن بدون امکانات اضافه یا حتی با امکانات کمتر تاثیر مثبت میگذارد و کودکان دارای اوتیسم ممکن است الگوهای گرفتن متفاوتی در عمل نوشتن نشان دهند که بعضاً به مربوط به حساسیتهای حسی مانند تون عضلانی پایین یا ضعف عضلانی است که منجر به اختلال نوشتن در اوتیسم می شود. دستگیرههای مخصوص که سرنخهای بینایی را برای قرار دادن انگشت در جاهای مخصوص روی قلم ارائه میدهد ممکن است برای دانش آموزان اوتیسمی که برای پیدا کردن و پیشرفت در الگوی گرفتن امداد نیاز به کمک داشته باشند، تشویقکننده باشد.
برای کودکان اوتیسمی که به عنوان یک مسئله زیربنایی در چالشهای نوشتن قدرت کم و ضعف دارند، ابزارهای نوشتاری سایز بزرگ گاهی مفید است. ابزارهای نوشتاری قابل پوشیدن که وضعیت مناسبی ایجاد میکند و نیاز به گرفتن ابزار نوشتاری را کاهش دهد نیز به احتمال زیاد میتواند مفید باشد. همچنین سطوح نوشتاری که نرم و صاف هستند و هنگام نگاشتن مقاومت کمی دارند مانند وایت برد برای مشکلات نوشتن اوتیسم ممکن است سودمند باشد.
ویژگی بینایی حرکتی فناوری کمکی
افراد دارای اوتیسم دارای نواقص اساسی در یکپارچهسازی حرکتی بینایی هستند که بر تواناییشان در شکلدهی و حروف و کلمات مانند اندازه و فاصله مناسب و عروق تأثیر میگذارد مخصوصاً درشتنویسی مشخصه آن نوشتن بسیار بزرگ است. یک مسئله شایع در دستخط افراد دارای اوتیسم است. این نوع چالشها با استفاده از کاغذهای خاصی که سرنخهای بینایی و یا بساوایی دارند میتوانند رفع شود.
کاغذهایی که سرنخهای بساوایی دارند یک یا چندین خط برجسته دارند به طوری که کودکان اوتیسم خط را هنگام برخورد با ابزار نوشتاریاش حس میکند. آن نوع کاغذها را میتوان خرید یا میتواند با پوشیدن رنگهای برجسته یا چسب مایع سفید روی خطوط خود کاغذ ساخت. این کاغذها برای راهنمایی کودکان اوتیسم در سایزبندی مناسب و حروف و کلمات میتواند مفید باشد.
کاغذهای خاص همراه سرنخهای بیماری میتواند تناوب بسیاری داشته باشد که سرنخهای بینایی را برای خطوط و فضاها ارائه میدهد. کاغذها را میتوان بارها برای حمایت از اموزش از رشد نوشتن استفاده کرد و همچنین پشتیبانی بینایی دائمی را برای حفظ مهارتهای رشد یافته فراهم کرد. کاغذهایی با انواع مرزبندیها و خطوط متفاوت وجود دارد مانند خطوط مقطع، خطوط نقطهچین و خطوط پررنگ و کادر برای حروف. همچنین کاغذهایی با کدگذاری رنگی وجود دارد به طوری که هم خطوط و هم فضاهای نوشتاری با رنگ کدگذاری شده باشند. علاوه بر این، کاغذهایی با تصاویر کمکی، خطهای پایین، متوسط و بالا برای راحت نوشتن علامتگذاری شدهاند.