کودکان اوتیسم به علت اختلالات وسیع در حیطه کارکرد های اجرایی مغز توانایی آموزش مناسب از محیط را مانند دیگر کودکان نداشته و نیاز به طراحی راهکارهایی برای آموزش اوتیسم می باشد. مرکز توانبخشی کودکان اوتیسم دکتر صابر در زمینه نحوه آموزش اوتیسم و بهره گیری از ابزارها و روش های نوین درمانی پیشرو می باشد. استفاده از ابزارهای ویژه در فضای آموزشی اوتیسم موجب تسریع در درمان اوتیسم می گردد. کلینیک توانبخشی اوتیسم دکتر صابر با دو شعبه فعال در تهران مجهز به تمام تکنولوژی های روز دنیا در زمینه توانبخشی کودکان اوتیسم می باشد، تیم تخصصی مرکز شامل کاردرمانی، گفتاردرمانی، روانشناسی کودک، بازی درمانی و رفتاردرمانی، نوروفیدبک و… زیر نظر دکتر صابر بهترین راهکارهایی برای آموزش اوتیسم را برای کودکان اوتیسم طراحی می کند. در این مطلب به ارائه نکاتی برای کار با کودکان اوتیسم پرداخته می شود.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
راهکارهایی برای آموزش اوتیسم
از اواخر دهه ۹۰، مدل سازی ویدیویی به عنوان ابزاری برای حمایت از رشد مهارت در افراد دارای اوتیسم استفاده شده است. در حالیکه وسایل ضبط و پخش مدل ویدیویی طی سی سال اخیر به دلیل تغییرات چشمگیر فناوری سریعا پیشرفت کرده است ویژگیهای تعریف کننده مدل سازی ویدیویی نسبتا بدون تغییر باقی مانده است. مدل سازی ویدیویی تحت عنوان مدل سازی رفتار هدف بصورت ضبط شده تعریف می شود که منتج به نمایش ویدیویی از طریق یک رسانه الکترونیکی می شود. یکی از مطالعات اساسی در زمینه مدل سازی ویدیویی و افراد داخل طیف اوتیسم به منظور مقایسه مدل سازی ویدیویی با مدل سازی زنده و همچنین جهت تدریس مهارت های مختلف طراحی شد. شرکت کنندگان شامل پنج کودک دارای اوتیسم در محدوده سنی هفت تا یازده سال بودند. کودکان با سطوح عملکردی متفاوتی ( برای مثال، سن ذهنی ، سن زبانی، و مهارت های بازی متفاوت ) برای تعیین اینکه آیا مدل سازی ویدیویی در سطوح شدید مؤثر خواهد بود هدفمندانه انتخاب شدند. همه کودکان حداقل به مدت ۳۰ تا ۶۰ دقیقه در روز تلویزیون تماشا کردند. اهداف رفتاری متفاوتی برای هرکودک بسته به نیازش انتخاب شده بود، این اهداف هنگام ثبت نام در برنامه رفتار درمانی بعد از مدرسه به وسیله ارزیابی تعیین شده بودند.
رفتارهای هدف عبارت بودند از بیان و نامگذاری هیجان، بازی مستقل، احوالپرسی خودانگیخته، گفتار مکالمه ای، مهارت های خود یاری، درک شفاهی، بازی مشارکتی و بازی اجتماعی. تکالیف به طور تصادفی به مدل سازی ویدیویی یا شرایط زندگی (مدل سازی زنده) اختصاص داده شده بودند و به وسیله دانشجویان آموزش داده شده رتبه بندی شده بودند تا از لحاظ دشواری سطوح مشابهی داشته باشند. افرادی که با شرکت کنندگان آشنایی داشتند مدل را هم در ویدیو و هم به صورت زنده تهیه کرده بودند. توجه به این نکته مهم است که هیچگونه تشویق یا جایزه ملموسی طی شرایط مدل سازی ویدیویی به کودکان ارائه نشد، اما در شرایط زندگی عادی جایزه داده می شد و تشویقهای اجتماعی جهت پاسخهای صحیح تهیه شده بود. طراحی پایه ای و چندگانه برای تمامی شرکت کنندگان استفاده شد. نتایج نشان دادند کودکان در شرایط مدل سازی ویدیویی سریعتر مهارت ها را فرا می گرفتند. کودکان همچنین رفتارهای هدف را بعد از مدل سازی ویدیویی تعمیم دادند، در حالیکه بعد از مدل سازی زنده این اتفاق نیفتاد.
زمان صرف شده توسط کودکان در شرایط مدل سازی ویدیویی ۱۷۰ دقیقه بود، در حالیکه زمان سپری شده در شرایط مدل سازی زنده ۶۳۵ دقیقه بود. به عبارتی، شرایط مدل سازی ویدیویی نسبت به شرایط روزمره از لحاظ هزینه و زمان خیلی به صرفه بوده است. محققان به این نتیجه رسیدند مدل سازی ویدیویی تکنیک مؤثری است که می تواند توسعه مهارت در کودکان دارای اتیسم را پشتیبانی کند. از آن زمان مدل سازی ویدیویی برای تدریس مهارت های زیادی به کودکان، نوجوان و بزرگسالان دارای اوتیسم در زمینه های بسیاری مورد استفاده قرا گرفته است.یک متاآنالیز که اثر مدل سازی ویدیویی را به عنوان ابزار مداخله برای کودکان دارای اوتیسم تحلیل می‌کند در ۲۳ پژوهش بین سالهای ۱۹۸۷ و ۲۰۰۵ اجرا شد. ۷۳ نفر از شرکت کننده ها، سنین بین ۳ تا ۲۰ سال داشتند. متوسط تعداد جلسات برگزار شده مدل سازی ویدیویی ۹٫۵ جلسه و زمان متوسط هر کلیپ گزارش شده ۳ دقیقه بود. درصد نقاط داده های که با هم همپوشانی ندارند در سه دسته متغیر وابسته مورد تحلیل قرار گرفت و نشان داد که بیشترین تأثیر مداخلات به ترتیب بر روی مهارتهای کارکردی، سپس مهارت های ارتباط اجتماعی ونهایتا مهارتهای رفتاری بود. محققان نتیجه گرفتند که مدل سازی ویدیویی یک استراتژی مداخله ای مؤثر برای آموزش مهارت ها به کودکان دارای اوتیسم است و همچنین این مهارت ها پس از درمان هم حفظ و هم تعمیم داده شدند. مدل سازی ویدیویی ثابت کرد که روش مؤثری در مدارس و جامعه می باشد. پژوهش ها نشان داده است که مربیان می‌توانند مدل سازی ویدیویی را در محیط مدارس بکار ببرند. بلینی و آکولیان (۲۰۰۷) گزارش کردند که اکثر مطالعات انجام شده توسط آن ها در مدارس انجام شده است.
در مدارس، مدل سازی ویدیویی برای افزایش مهارت های علمی کاهش رفتارهای مخربو افزایش تعاملات اجتماعی استفاده شده است؛ به طور کلی، تمرکز بر روی برنامه های اجتماعی مدل سازی ویدیویی شامل افزایش رفتارهای مناسب و انتقال مؤثر بوده است ، البته برنامه های اجتماعی همچنین بر مهارت های زندگی با کمک به افراد دارای اتیسم در انتخاب موارد خرید در یک مغازه و خرید مستقل موارد تمرکز کرده اند. مدل سازیهای ویدیویی استراتژی های مؤثری برای تشویق یادگیری مهارت در کودکان دارای اوتیسم می باشند
زیرا آن هاء
الف) نسبت به محرکات بینائی سوگیری دارند (۲۰۰۳ .kinney et al ) ،
ب) به دلیل وجود مشکلات انتخابی بیش از حد (یعنی، توجه به محرک های نا مرتبط )، امکان متمرکز شدن بر زمینه های محدودتر و مرتبط تر را دارند
ج) اغلب حافظه ای استثنایی دارند و پژواک کننده های ماهری هستند
د) به نظر میرسد از تعامل رو در رو اجتناب می‌کنند Charlop – christy ) ۲۰۰۰ et al. ( . علاوه بر این، مدل سازی ویدیویی چندین مزیت عملی برای استفاده به عنوان ابزار مداخله دارد ، مانند:
الف ) ظرفیتی برای ارائه مجموعه ای از مثالها،
ب ) کنترل دقیق بر روند مدل سازی،
ج ) تکرار دقیق و استفاده مجدد از کلیپ های ویدیوئی و
د) صرفه زمانی و اقتصادی مداخله ( ۲۰۰۳ Corbett ) .