یکی از مشکلات حسی شایع در آسیب سیستم اجرایی مغزی، استرگنوزیس می باشد که اهمیت بسیار زیادی در عملکرد های دستی روزانه فرد دارد. استرگنوزیس در فرآیند ادراک و بازشناخت اشیاء و ویژگی هایشان توسط لامسه به تنهایی می باشد. این توانایی نیازمند پردازش حسی اطلاعات در مورد یک شیء، بافت، اندازه، جنبه های فضایی و دما برای شکل دادن یک بازنمود لمسی که می تواند با دانش معنایی در مورد شیء جهت بازشناسی مقایسه گردد. ما به شناسایی لمسی برای تشخیص اشیاء که نمی توانیم ببینیم (جستجوی کلیدها در یک کیف یا پیدا کردن یک کلید برق در تاریکی)، برای هدایت و تعامل با محیط نزدیک زمانی که خارج از میدان بینایی می باشد یا زمانی که ما نمی توانیم بینایی را به سمت آن هدایت کنیم (نشستن روی یک صندلی، کنترل ماشین) و برای دستکاری کردن و جهت دهی اشیاء مناسب با استفاده از آن ها (نگه داشتن یک خودکار برای نوشتن، و بستن کراوات) متکی هستیم. شناسایی لمسی نیاز به پردازش و یکپارچگی حواس عمقی و کوتانئوس دارد. حس عمقی اطلاعاتی در مورد شکل و موقعیت دست ها و حرکات مفاصل و عضلات در فعالیت دستکاری شیء و انعطاف پذیری سطوح، ویژگی های فضایی و بخش های در حال حرکت فراهم می کند. دستکاری اشیای موجود در دست یک توانایی مهم است، که نیاز به زبردستی دارد، و این مسئله را دنبال می کند که مشکلات برنامه ریزی حرکتی ممکن است سبب شناسایی لمسی ضعیف گردد. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر با در نظر گرفتن تخصصی ترین درمان های در حیطه درمان اختلال پردازش حسی همچون کاردرمانی حسی و درمان یکپارچگی حسی به کودکان مبتلا به استرگنوزیس هم کمک می کند.
تحقیقات و نوشته های بسیاری در مورد ادراک فضایی بینایی و آگنوزی بینایی وجود دارد، اما آگنوزی در سایر مدالیته های حسی نیز اتفاق می افتد و می تواند مشکلات معناداری برای افراد ایجاد کند، و روی استقلال عملکردی، امینت و عملکرد در دامنه ی وسیعی از آکوپیشن ها تأثیر می گذارد. بخاطر این که تحقیقات و توجهات کلینیکی بسیاری درباره ی آسیب سیستم های ادراکی بینایی وجود دارد، آگنوزی در سایر مدالیته های حسی در خطر حذف شدن یا نادیده گرفتن شدن تأثیر آن ها روی عملکرد و کیفیت زندگی می باشند. زمانی که ضربه ی مغزی سبب نقایص حسی- پیکری اولیه می گردد، از نقایصی لمسی- ادراکی ممکن است چشم پوشی گردد. زمانی که آسیب های حرکتی وجود دارند تمرکز روی توانبخشی ممکن است روی بهبود عملکرد حرکتی بدون بازشناخت امکان نقایص حسی اولیه یا آگنوزی لمسی که منجر به عملکرد ضعیف و فقدان پیشرفت در بهبودی می شود، باشد. همچون آگنوزی بینایی، از روش های کاردرمانی برای درمان آسترگنوزیس نیز استفاده می شود.
آستروگنوزیس چیست؟
همانند آگنوزی بینایی، شناسایی لمسی نیز شامل مراحلی می باشد؛ پردازش حسی پایه، یکپارچگی حسی و ارتباط معنایی. یک آگنوزی ممکن است به دلیل وقفه ی یکپارچگی، که شناسایی لمسی درکی نامیده می شود، یا به علت اختلال در اکتساب معنایی، که شناسایی لمسی ارتباطی نامیده می شود، باشد. مطالعات موردی افرادی با ضربه به نیمکره ی مغزی در یک ساعت نشان داده است که آگنوزی لامسه اغلب به علت ضربه به کرتکس پاریتال و اکسیپیتو تمپورال ایجاد می شود، که به ندرت از سایر مشکلات ادراکی شناختی تفکیک می شود، و ارزیابی های اختصاصی بسیار کمی برای آن وجود دارد، که داده های موجود برای درمان آن را بسیار محدود می کند. روش های نوین و تخصصی کاردرمانی تحت نظر فرد متخصص به درمان اختلال پردازش حسی و استرگنوزیس کمک می کند.
اثرات آسترگنوزیس
برای افرادی که با نقص در ادراک بینایی، جهان، ناآشنا، عجیب و گمراه کننده به نظر می رسد. در محیط خانه، زمانی که موارد را نتوان شناسایی کرد، انجام دادن فعالیت های روزمره زندگی سخت است. ابزار مناسب برای یک هدف خاص انتخاب نمی شود. ظروف مواد غذایی در کابینت نمی توانند بر اساس شکل و رنگ انتخاب شوند. در لباس پوشیدن، موارد لباس پوشیدن نمی توانند انتخاب شوند، مخصوصا زمانی که روی هم باشند و روی یک پوشش تخت باشند. لباس ها وقتی وارونه یا پشت و رو هستند، ممکن است شناسایی نشوند. ممکن است مشکل در شناخت اموال شخصی مانند محتویات یک کیف دستی، وجود داشته باشد. لذت بردن از پیاده روی در اطراف گل های فراوان، کمتر از گذشته است. در محیط بیرون، موارد را نمی توان در قفسه ها شناسایی کرد و ممکن است مشکلی در دسته بندی سکه ها برای پرداخت به صندوق وجود داشته باشد. در خیابان، سرعت و مسافت حرکت ماشین ها را نمی توان به حد کافی برای حفظ امینت تخمین زد. پیگیری فعالیت های اوقات فراغت ممکن است توسط ناتوانی در تخمین فاصله ی بالا رفتن توپ، خدشه دار شود. شناخت چهره ای ضعیف، تعاملات اجتماعی با فامیل، دوستان و همسایگان را تحت تأثیر قرار می دهد و منجر به انزوای اجتماعی می شود. مشاوره به بستگان و دوستان در مورد اهمیت بیانان چهره ای و صدا می تواند استرس فرد را کاهش دهد.
آگنوزی در لامسه، شنوایی و بویایی، هم چنین می تواند زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار دهد. آگنوزی لامسه باعث ایجاد مشکل در فعالیت هایی که خارج از محدوده ی دید هستند، می شود. کشیدن زیپ عقب و یافتن سکه در جیب، مثال هایی از این دست هستند. فعالیت های کاری با استفاده از ماشین آلات و تجهیزات اغلب شامل عملیات دستکاری کردن خارج از دید می باشند. آگنوزی شنوایی ممکن است منجر به ناتوانی در افتراق صدای افراد مختلف شود. او ممکن است تلویزیون و جاروبرقی را روشن بگذارد و از اینکه سمعکش شکسته است، شکایت کند. آگنوزی بویایی وقتی که بوی گاز، دود و غذای سوخته نادیده گرفته شود، عوارضی برای امنیت دارد. با استفاده از روش های کاردرمانی همچون کاردرمانی حسی می توان به کاهش اثرات استرگنوزیس کمک کرد.
روش های درمانی آسترگنوزیس
پردازش ادراکی پایه باید مقدم بر عملکردهای شناختی پیچیده ارزیابی شوند. آگنوزی اشیاء می تواند با استفاده نادرست از اشیاء در فعالیت ها تظاهر کند، که در آپراکسیا نیز دیده می شود.
استفاده از محیط طبیعی برای غربالگری نقایص پایه ای ادراک بینایی، برای مثال، از فرد بخواهید تمام فنجان های همرنگ و هم اندازه را از قفسه انتخاب کند (اسکن بینایی، تطابق شکل و رنگ)، یا انتخاب یک مورد خاص از یک کمد لباس و شناسایی دکمه و جیب ها در آن (شکل از زمینه)
مشاهده فرد در حال انجام دادن فعالیت های زندگی در محیط طبیعی، برای تأثیر عملکردی آسیب ها در فعالیت ها مانند؛
شناسایی دوستان و نزدیکان از طریق بینایی
مکان یابی موارد نام برده شده در یک اتاق (شناخت اشیاء و نامگذاری)
یافتن چندین باره ی یک مورد در جهت گیری های متفاوت (ثبات شیء)
ثبت نوع و تعداد خطاها در عملکرد فعالیت ها
استفاده از اجزای ارزیابی های استاندارد برای تشخیص و اندازه گیری نقایص خاص ادراک بینایی و هر تغییری در طول زمان.
دیگر روش های درمانی
روش بازسازی استرگنوزیس ممکن است شامل تمرین تکرار شونده ی مسدود شده از تمریناتی از قبیل مکانیابی و نامگذاری اشیاء، تطبیق رنگ و شکل، اسکن در سراسر میدان بینایی برای اشیاء در مکان های مختلف، باشد. برنامه های کامپیوتری و برگه های کاری می توانند برای تمرینات شکل از زمینه و اسکن کردن، به کار رود.
شواهد محدودی برای حمایت ارزش برنامه های بازسازی از نظر میدان تاثیرگذاری هرکدام از تمرینات که باعث بهبودی های عملکردی شده اند، وجود دارد. رژیم های تمرینی تنها می تواند باعث بهبودی در وظایف مشابه شود (انتقال نزدیک) و نمی تواند به زندگی روزمره تعمیم پیدا کند. درجه بندی با افزایش تعداد یا گوناگونی اهداف، پیچیدگی و گوناگونی شرایط و کاهش راهنماهایی که طی فعالیت داده می شود، اتفاق بیافتد.
نامگذاری، مکان یابی و شناسایی اشیاء و مردم می توانند با روال روزمره عجین شوند، هر دو برای به حداکثر رساندن بازسازی و برای کمک به سازگاری توسط ارتباط اشیاء و مردم با محیط.
سازگاری با محیط و اشیاء و استفاده از تکنیک های جبرانی برای بهینه سازی استقلال و عملکرد امن مهم هستند:
فراهم کردن اشیاء و ابزار در رنگ های خاص تا فرد را قادر سازد که اشیاء را بوسیله ی ارتباط با رنگ بشناسد (برای مثال همه لیوانها در رنگ زرد روشن)
شناسایی اشیاء با لمس (استرگنوزیس سالم باشد)
تشویق دیگران به اینکه خودشان را در ملاقات ها به صورت زبانی توصیف کنند.
حصول اطمینان از اینکه محیط، طبیعی و منظم است و به طور مداوم سازماندهی شده است به طوری که اشیا را می توان در جای ثابتی به آسانی پیدا کرد.
مشارکت خانواده بسیار مهم می باشد. مشارکت و همکاری با اقدامات تطبیقی که به خانه منتقل می شود همچنین روش های نوین کاردرمانی باعث استقلال بیشتر افراد می گردد. فهم طبیعت نقص ادراک بینایی، اعضای خانواده را قادر می سازد که استراتژی های تدبیری و اصلاحی را برای شرایط موجود و شرایط آینده ادامه دهند.
حسهای دیگری علاوه بر آنچه ما در مورد آنها فکر میکنیم، وجود دارند. حس بویایی، لامسه، چشایی، بینایی و شنوایی مهم هستند اما دریافتهای مهم دیگری نیز وجود دارند. مثلا دانستن اینکه شما از نظر فضایی در کجا هستید. حس حرکت و درک آهسته یا تند بودن آن، آگاهی از وضعیت بدن مثلا در حالت نشسته آیا صاف نشسته اید یا به جلو خم هستید. اطلاعات فقط از طریق حواس پنجگانه دریافت نمیشوند بلکه از طریق سایر حواس که اطلاعات زیادی ایجاد میکنند نیز دریافت میشوند. این حواس در جهت یابی اینکه کجا میخواهیم برویم چطور حرکت کنیم و… به ما کمک میکنند. کودکان با اختلالات طیف اوتیسم غالبا به تجربیات حسی متفاوت و کاردرمانی حسی اوتیسم برای درک و شناخت دنیا احتیاج دارند. آنها ممکن است به تجربیات حسی بیشتر یا کمتر از همسن و سالان خود احتیاج داشته باشند. مرکز درمان اوتیسم دکتر صابر، بهترین مرکر اوتیسم تهران، با استفاده از متد های تخصصی و به روز دنیا و هم چنین کاردرمانی حسی در منزل، برای درمان کودکان اوتیسم در حال فعالیت می باشد. توانبخشی اوتیسم شامل کاردرمانی اوتیسم و گفتاردرمانی اوتیسم و خدمات ماساژ درمانی و سنسوری روم در کنار توانبخشی در منزل موجب بهبود مشکلات حسی کودکان و تسریع تطابق انان با محیط می گردد.
این دنیا پر از تجربیات حسی است که ما را احاطه کرده اند و برای درمان کودکان اوتیسم مفید هستند. کامپیوتر، بوی غذا، لرزشهای ماشین نمونه هایی از این تجربیات حسی هستند که در طول روز با آنها مواجه میشویم. البته در زمان ارائه کاردرمانی حسی اوتیسم باید به وضعیت کودک توجه شود و چنانچه علائمی مثل بی قراری، تعریق، قرمزی صورت گردن و گوشها مشاهده شد فعالیت متوقف شود. متخصصین کاردرمانی حسی در انتخاب و ارائه محرک های حسی جهت درمان کودکان با اختلالات حسی تبحر دارند.
کاردرمانی حسی اوتیسم در کودکان
صاف بنشین، به جلو نگاه کن، اسم خودت را در گوشه چپ و بالای کاغذ بنویس. این موارد از درخواستهای معقول یک معلم است اما اگر کودک درکی از آنها نداشته باشد چه خواهد شد؟ اگر کودک حرکت طبیعی داشته و حسهایش به طور معمولی رشد کرده باشند در انجام این درخواست ها مشکل نخواهد داشت. در صورت تاخیر یا رشد ناکامل این حسها کودک در اجرای درخواستهای این چنینی مشکل خواهد داشت. حتی اگر معانی آنها را بداند در اجرای آنها با مشکل مواجه خواهد شد. درک وضعیت بدن در فضا یک مهارت قلم / کاغذ نیست. برای یادگیری این حس کودک باید با چالش مواجه شود تا بتواند راستای بدن و تعادل خود را حفظ کند. در اینجا به معرفی روشهای سرگرم کننده برای کمک به کودک در یادگیری وضعیت بدن در فضا و اینکه چطور در خانه، پارک یا مکانهای دیگر از طریق ابزارهای در دسترس تحرک داشته باشد خواهیم پرداخت.
تاب سواری یک روش ساده و موثر برای آموزش حس وضعیت در کودک و انجام کاردرمانی حسی اوتیسم است. بعضی از کودکان با اختلالات طیف اتیسم علاقه ای به تاب سواری ندارند و حس ناخوشایندی در اوایل زندگی به آن نشان میدهند. بنابراین والدین از انجام این فعالیت دوری میکنند. اگر کودک برای اجرای این فعالیت بی میل است ابتدا با سرعت آهسته شروع کنید و به هر نحوی که شده این فعالیت را انجام دهید.
روش های کاردرمانی حسی اوتیسم برای درمان کودکان اوتیسم
شما می توانید از انواعی از روش ها برای کاردرمانی حسی اوتیسم به منظور درمان کودکان اوتیسم استفاده کنید، از جمله:
شما میتوانید کودک را روی تاب نگه دارید یا در یک وضعیت صورت به صورت کود پای خود را به دور شما حلقه کند و یا کودک را روی پای خود نشانده و با یک بازو آن را نگه دارید.
2. تاب دادن به عقب و جلو به صورت آهسته و اطمینان از امنیت کودک ( نگه داشتن کودک) نزدیک خود در وی احساس امنیت ایجاد میکند.
تاب سواری را بعد از ۲ تا ۳ دقیقه متوقف کنید.
این فعالیت را روزانه انجام دهید و به طور تدریجی زمان را افزایش دهید تا وقتیکه حس راحتی و آرامش را در کودک مشاهده میکنید . با افزایش زمان میزان حمایت را کاهش دهید و کودک را تشویق کنید تا خودش بدنش را کنترل کند. در نهایت کودک را به سمت خود چرخانده (صورت به صورت) و از وی بخواهید تا بدن خود را کنترل و نگه دارد.
زمانیکه کودک توانست به تنهایی روی تاب بنشیند اجازه بدهید این فعالیت را خودش انجام دهد.
بعد از نشست مستقل روی تاب در هر زمانیکه از شما خواست او را هل دهید.
به کودک آموزش دهید به طور مستقل تاب سواری را با حرکت دست و پای خود انجام دهد.
هر چقدر کودک بتواند تاب را بیشتر حرکت دهد علاقه بیشتری به ادامه فعالیت خواهد داشت و این مسئله در او احساس کنترل و توانمندی ایجاد خواهد کرد.
نمونه هایی از فعالیت کاردرمانی حسی
این فعالیت یک سرگرمی عالی برای کودکان سنین پایین است.
روی صندلی نشسته و اجازه بدهید کودک روی زانوی شما بنشیند (پای کودک را بین پاهای خود قرار دهد).
کودک را از ران و کمر حمایت کنید و بررسی کنید که آیا کودک عضلات پشت خود را فعال کرده و میتواند در یک وضعیت صاف قرار بگیرد؟
زانوی خود را در حد تحمل کودک بالا و پایین ببرید.
– بازی با توپ تمرین (توپ بادی بزرگ)
این توپها قابل باد کردن و بزرگ بوده و با قیمت مناسب در بازار موجود میباشد اگر شما یکی از این توپها را در منزل دارید میتوانید از آن برای یادگیری موقعیت در فضا به کودک استفاده کنید.
کودک را در حالیکه صورتش به سمت شماست روی توپ بنشانید.
ران، لگن و یا کمر کودک را حمایت کنید. این حمایت به اندازهای باشد که در او احساس امنیت ایجاد کند اما اطمینان کامل نداشته باشد.
اگر کودک نمیتواند با حمایت ران را در حالت صاف نگهدارد. از لگن یا کمر وی را نگهدارید.
به کودک اجازه دهید تا برای اینکه حواسش پرت شود، اسباب بازی یا شی مورد علاقهاش را در دستانش نگهدارد. این بازی در ایجاد تعادل و فعال شدن عضلات برای حفظ راستای تنه مفید است. از طرفی اسباب بازی به عنوان یک وسیله برای حواس پرتی است که منجر به ریلکس شدن میشود و اجازه فعالیت به بدن خواهد داد این کار برای کاهش استرس، کاهش درگیری ذهنی و کاهش سفتی عضلانی نیز مفید است.
آرام و ملایم توپ را به سمت جلو عقب و طرفین حرکت دهید. وقتی توپ حرکت میکند، تغییر وضعیت و حفظ راستای بدن کودک را مشاهده کنید. او این تطابقات را بدون اینکه به آن فکر کند ایجاد خواهد کرد.
همیشه به وضعیت شروع یا وضعیت مرکزی برگردید.
بین وضعیت شروع و حرکت به جهات مختلف زمان استراحت در نظر بگیرید.
روش هایی برای درمان کودکان اوتیسم
اطلاع از حرکت جهت و سرعت آن حس دیگری است که ممکن است در کودکان با اختلالات طیف اتیسم رشد نکند. آنها ممکن است در مورد حرکت خیلی حساس باشند یا اصلا آن را پردازش نکنند. درک فطری اینکه بدن چطور حرکت میکند از طریق تجربه حاصل میشود. هر چقدر کودک حرکات متنوعتری انجام دهد توانایی درک حرکت در فضا بیشتر خواهد شد. حرکت یک سیستم پیچیده است که چشمها، گوش داخلی و مغز را درگیر میکند.
یک روش برای افزایش آگاهی کودک و درمان کودکان اوتیسم با کاردرمانی حسی اوتیسم، ایجاد سرگرمی ای است که برای انجام این فعالیت به یک اسباب بازی کوچک و نرم مثل عروسک یا توپ نیاز است. این وسیله تقریبا ۵ اینچ (۱۳ سانتیمتر) قطر داشته باشد. ابتدا کودک توپ را در حالیکه بالای سرش نگهداشته به شما میدهد و سپس این کار را در حالیکه توپ بین دو زانو قرار دارد انجام میدهد. شما توپ را برعکس به کودک برگردانید. یعنی اگر توپ بالای سر کودک باشد بین زانوهای کودک قرار دهید. این فعالیت اگر با دوستان انجام شود سرگرم کنندهتر و آسانتر خواهد بود. وقتی توپ به انتهای خط رسید کودک در حالیکه توپ در پشتش قرار دارد به سمت جلو دویده و مجددا این فعالیت را از اول خط آغاز میکند.
روش دیگر انتقال توپ بین کودکان از یک طرف به طرف دیگر است. یعنی همچنانکه توپ به پشت خط منتقل میشود از سمت چپ به راست و راست به چپ جابجا میشود.
بهترین راه برای درمان بهم ریختگی کودکان اوتیسم و نحوه آرام کردن کودکان واتیسم، فعال بودن است. این تکنیک هم برای کودکان با اختلالات طیف اتیسم و هم برای کسانی که از آنها مراقبت میکنند، صادق است. یادگیری در محیط آرام اتفاق میافتد. آماده بودن باعث صرفهجویی در زمان و نیز جلوگیری از ناامیدی در همهی افرادی که درگیر فرآیند یادگیری هستند، میشود. یک برههی پراسترس، زمان مناسبی برای تمرین تکنیکهای آرامسازی نیست. اگر کودک قبلاً یک تکنیک آرامسازی را یاد گرفته است؛ همان برههی پراسترس، زمان مناسبی برای یادآوری به وی جهت استفاده از آموختههایش است. مرکز درمانی اوتیسم دکتر صابر با سابقه بالا در زمینه درمان بهم ریختگی کودکان اوتیسم و ارائه روش های متفاوت جهت نحوه آرام کردن کودکان اوتیسم، هم چنین کاردرمانی و گفتاردرمانی اوتیسم، رضایت همیشگی مراجعان را به خود جلب می کند.
مهارت درمان بهم ریختگی کودکان اوتیسم
مهارتها زمانی به جزئی از انتخابهای فرد از رفتار تبدیل میشوند که تلاشهای انجام شده در جهت پیشرفت آن مهارتها مورد تشویق و پاداش قرار گرفته باشند. پاداشهای درونی، پاداشهایی هستند که بیشترین اثر را دارند و ماندگارترند. زمانیکه کودک راه رفتن را یاد میگیرد تنها عمل ایستادن و رفتن به هر جایی که دلش میخواهد، بدون اینکه بیافتد، برای ادامهی یادگیری تقویت کننده است. هیچ کسی برای او، به خاطر برداشتن چند قدم برچسب {تشویقی} نمیدهد اما کودک به دلیل اینکه از انجام این کار احساس خوبی را تجربه میکند، به تلاش خود در این باره ادامه میدهد. انگیزهی درونی برای اغلب مهارتها خصوصاً خود آرامسازی، صادق است. وقتی که پاداش از خود فعالیت منشا میگیرد، احتمال بیشتری دارد که کودک زمانی که نیاز به احساس آرام بودن دارد، فعالیت را انجام دهد. او به این دلیل احساس خوبی دارد که میتواند فعالیتی انجام دهد و آن را تکرار خواهد کرد.
مهارت بیشتر با تکرار به دست میآید. در حین یادگیری کودک به حمایت در قالب زمان برای تمرین مهارتها نیاز دارد. وی همچنین نیازمند حمایت در استفاده از مهارتها در زمان مناسب میباشد. گاهی یک یادآوری جزئی میتواند تنها حمایت مورد نیاز باشد تا کودک کارش را به خوبی انجام دهد. والدین و مراقبان باید کاملاً متوازن عمل نمایند و تنها در زمان لازم به کودک جهت آرام کردن کودکان اوتیسم کمک نمایند. به عبارت دیگر از یک طرف والدین نگذارند که کودک خیلی ناراحت شود و یا اوقات تلخی بکند و از طرف دیگر کودک باید یاد بگیرد که حس ناراحتی را تجربه کند و خودش را آرام کند، قبل از این که مسئله بغرنج شود. محافظت مکرر کودک در مقابل شرایط نامطلوب، به او اجازهی آموختن نحوهی کنار آمدن با شرایط را نخواهد داد.
نحوه آرام کردن کودکان اوتیسم در خانه
در رابطه با مهیا کردن یک روال قابل پیشبینی و برنامه زمانبندی شده بحث کردیم. این کار یک راه اساسی برای آرام نگه داشتن شما و کودک است. اگر برنامه تصویری روزانه برای خانوادهی شما کارایی ندارد راههای زیاد دیگری برای آماده کردن و تنظیم برنامه روزانه وجود دارد. میتوانید از یک ساعت استفاده کنید و زمانهای خاصی را برای فعالیتهای مشخص تعیین کنید. روش دیگر استفاده از یک مسیر مشخص برای انجام کارها بدون محدودیت زمانی و دنبال کردن توالی کارها است. فرد فعالیتها را به ترتیب انجام میدهد و توجهی به چهارچوب زمانی وجود ندارد. به عنوان مثال در شب بعد از نوبت حمام، ممکن است شما همیشه برای کودکتان داستان بخوانید. این توالی فعالیتها ممکن است حوالی ساعات ۷ یا ۸ بعد از ظهر انجام بگیرد، ولی همیشه باید در یک ترتیب ثابت انجام گیرد.
چه در سن ۳ سالگی و چه در سن ۹۳ سالگی، همهی ما نیاز داریم که زمانی راحت و در آرامش باشیم. اجازه دهید کودک بفهمد که شما نیاز او به تفریحهای کودکانهای مانند بال زدن و یا خیره شدن به ذرات گردو غبار در نوری که از پنجره به داخل میتابد را، درک میکنید. شما همیشه نمیخواهید که او را از انجام کاری که از آن لذت میبرد، منع کنید. این امر بسیار مهم است و باعث میشود کودک یاد بگیرد که برای هر چیزی زمان و مکانی وجود دارد. آموزش کودکان برای شرکت در فعالیتهای لذت بخش در شرایط امن و مناسب، اهمیت دارد. اجازه دادن به کودک و مهیا کردن فرصت برای او، برای شرکت در این فعالیتهای مورد در اتاق خودش میتواند بسیار کمک کننده باشد. اما شما شاید در نظر داشته باشید که کودکتان مدتی در اتومبیل، قبل از ورود به مدرسه یا منزل اقوام تنها باشد.
روش های درمان بهم ریختگی کودکان اوتیسم
برای کودکان با اختلالات طیف اتیسم، یک صندلی مورد علاقه یا یک اتاق معمولی میتواند به عنوان یک مخفیگاه تلقی شود. شاید کودک یک پتوی مورد علاقه دارد و یا یک پتو را با خودش همه جا حمل میکند. این شی باعث میشود که کودک احساس امنیت کند چون برای او آشناست و مایهی تسلی وی و اهمیت ندارد که کجاست و چه کار دارد میکند. اگر کودک چنین وسیلهای دارد، اجازه دهید که آن را نگه دارد و از این وسیله به عنوان ابزار خود آرامسازی استفاده کند؛ وی دارد مهارت مهم مراقبت از خویش را میآموزد.
یک تکنیک درمان بهم ریختگی کودکان اوتیسم در همهی زمانها و موقعیتها، برای کودک کارساز نخواهد بود. توجه به خواستههای معین در هر موقعیت کمک بزرگی برای ادامه در مسیر یادگیری، برای شما و کودکتان خواهد بود. گاهی از اوقات قطعهای از اسباب و اثاثیه، میتواند بسیار آرام بخش باشد. برای مثال یک صندلی راحتی بزرگ به شکل کیسههای بزرگ لوبیا. هنگامی که کودک در این صندلی بزرگ و نرم مینشیند و اطراف کودک با کوسنها در بر گرفته میشود؛ او ممکن است احساسی مانند در آغوش گرفته شدن کل بدنش داشته باشد. این حس فشار عمیق میتواند آرامش بخش باشد. ممکن است شما زمان مطالعهی او را در این چنین صندلیای تنظیم کنید در این صورت کودک آرام خواهد بود و میتواند بیشتر روی تصاویر و لغات در کتابهایش تمرکز کند. آموزش به کودک برای داشتن احساس آرامش، او را به یک ابزار بینظیر مجهز میکند. او هر چقدر توانایی کنترل استرس و نگرانیهایش را بیشتر کسب نماید، به همان اندازه نیز خواهد توانست در وضعیتهای دشوار زندگی موفق باشد.
دیگر روش های آرام سازی کودکان اوتیسم
ممکن است کودک با اختلال طیف اوتیسم اغلب در حال حرکت و لمس دیوارها، اشخاص و یا وسایل دیگران باشد. کوسنهای با بافت و جنسهای متفاوت زیادی برای کودکان موجود است که کودک میتواند در زمان نیاز به تغییر در وضعیت بدنش، آنها را لمس و حس کند و به این ترتیب حالت نشسته خود را حفظ نماید. اگر این تنها چیزیست که کودک میخواهد؛ بنابرین میتوان با تدارک آن موجب بهبود در نشستن کودک در پشت میز ناهارخوری و یا صندلیهای مدرسه گردید. برخی بافتها (اجناس) حس خوبی میدهند در حالیکه بقیه منجر به واکنشهای منفی میشوند. بیشتر الیاف طبیعی معمولاً نرمتر از پارچههای مصنوعی هستند- آنها به هوا اجازهی تهویه به داخل و خارج را میدهند و معمولاً خنکتر هستند. وقتی شما به خوبی کودک را بشناسید، خواهید دانست که کودک از چه نوع الیاف و لباسی لذت میبرد. کودک اگر لباسش از نوعی از پارچه تهیه شده باشد، از آن بیشتر لذت خواهد برد؛ سعی کنید لباسها را از جنسی انتخاب کنید که چنین حسی را به کودک القا کند. ایدهی خوبیست که کودک روز خود را با لباسی که از پوشیدن آن احساس آرامش میکند، آغاز کند.
سوالات متداول:
1-آیا بهم ریختگی وسایل در اوتیسم با اختلالات دیگر تفاوت دارد؟
بله، در اوتیسم این رفتار اغلب تکراری و بدون هدف خاص است، در حالی که در ADHD ممکن است ناشی از بیدقتی باشد. در اوتیسم، بهم ریختگی ممکن است بخشی از رفتارهای کلیشهای باشد.
2-چگونه به کودک آموزش دهیم بعد از بازی وسایل را جمع کند؟
1) از تصاویر راهنما استفاده کنید
2) هر بار یک دستور بدهید (مثلاً “ماشین رو بذار تو سبد”)
3) با همکاری جمع کنید
4) پاداش فوری بدهید.
فلج مغزی یا CP از اختلالات عصبی می باشد که در مغز در حال رشد اتفاق میافتد. به صورت میانگین از هر ۱۰۰۰ کودکی که متولد میشود ۲ تا ۳ کودک در جهان دچار فلج مغزی هستند. تشخیص زودهنگام و دقیق نوع فلج مغزی در روند درمان این کودکان بسیار حائز اهمیت است. فناوریهای تصویربرداری مغز میتواند قسمتهای آسیبدیده مغز و یا قسمتهایی از مغز که به صورت طبیعی رشد نکردهاند را مشخص نماید و در تشخیص فلج مغزی مفید می باشد. تصویر برداری مغزی یا اسکن مغزی برای کودکان چند نوع مختلف دارد. با استفاده از روش های تصویر برداری مغز می توان برنامه درمانی مناسب جهت کاردرمانی و گفتاردرمانی کوکان فلج مغزی را تدوین نمود. مرکز کاردرمانی دکتر صابر در زمینه خدمات کاردرمانی فلج مغزی و گفتاردرمانی فلج مغزی به صورت تخصصی فعالیت می نماید و به کمک تیم مجرب توانبخشی خود کودکان فلج مغزی را در استفاده از حداکثر توان خود یاری می نماید.
تشخیص فلج مغزی با تصویر برداری مغزی
سازماندهی ساختاری و عملکردی مغز امروزه میتواند با تکنیک های کیفیت بالا که در ۲۰ سال اخیر گسترش یافته اند عکس برداری شود. این تکنیک ها قادرند اطلاعات دو بعدی و سه بعدی از مغز را بازسازی کنند تصویربرداری تاثیر زیادی بر تحقیقات در نوروسایکولوژی داشته است. توموگرافی کامپیوتری (CT Scan) از یک پرتو اشعه ایکس فن شکل که یک برش از مغز را میبیند استفاده می کند. لوله ی اشعه ایکس دور سر میچرخد، بنابراین مغز از تمام زوایا دیده می شود. یک کامپیوتر تمام زوایا را ترکیب کرده و تغییر در بافت نرم در بخش آسیب دیده یکجا در یک عکس نشان داده میشود.
انواع روش های تصویربرداری از مغز
انواعی از روش های تصویربرداری از مغز وجود دارد: توموگرافی کامپیوتری فعالیت عملکردی را در مغز نشان نمی دهد اما اطلاعات مفیدی را در مورد تغییرات ساختاری فراهم می کند امروزه به صورت عمده از آن در تشخیص بیماریهای نورولوژیک به کار برده می شوند. توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) بعد از ۱۹۸۰ میلادی بطور فراوان برای نشان دادن نواحی از مغز که فعالیت زیادی دارند با حساسیت به میزان گردش جریان خون، استفاده شده است. فرد بصورت تزریقی یک محلول حاوی اشعه رادیو اکتیو ایزوتوپ پوزیترون را دریافت می کند که تجمع در مغز با نسبت مستقیم جریان خون موضعی مشخص می شود. نتیجه، نشان دادن عکسی از مغز است که نقاط شفاف تر نشان دهنده سطح بالاتری از فعالیت مغزی است طول زمان در دسترس برای استفاده تحقیقاتی از PET محدود است زیرا عکس ها با گذر زمان به سرعت محو می شوند. روش تفریق برای شناسایی قسمت هایی از مغز که در یک فعالیت شناختی خاص نقش دارند بصورت تقلید حرکتی مطرح می شود. عمل فعال:A از فرد خواسته میشود حرکات خاصی از دست که توسط آزمونگر انجام میشود را تقلید کند این کار یک اسکن از فعالیت حسی – حرکتی و شناختی مورد نظر را ایجاد می کند. عمل پایه :B از فرد خواسته می شود تا حرکات از پیش تعیین شده دست را در حال تماشای آزمونگر که حرکات مشابه دست در مرحله قبل را انجام می دهد باشد، اما این بار فرد آنها را تقلید نکند. اسکن تفریقی ، A منهای B ، منطقه ای از مغز را که مخصوص تقلید می باشد، شناسایی می کند.
تصویربرداری با تشدید مغناطیسی
تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (MRI) در اصل برای شناسایی بافت نرم در بدن بسیار واضح تر از X-RAY استفاده می شود. که در اوایل ۱۹۹۰ به Functional MRI گسترش یافت که مانند PET scanning گردش خون منطقه ای را در نواحی مختلف مغز بدون مداخله آسیب رسان از رادیوایزوتوپ ها در بدن ثبت می کند. در این تکنیک افزایش در جریان خون در یک منطقه فعال مغز توسط افزایش سطح گردش خون اکسیژنه نشان داده می شود. FMRI وضوح فضایی بهتری از PET دارد و می تواند در زمان طولانی تری ادامه داشته باشد. تحریک مغناطیسی مغز (TMS) با استفاده از یک سیم سیم پیچ محکم در روکشی از غلاف عایق پیچیده شده است یک جریان الکتریکی بزرگ از سیم می گذرد که یک میدان مغناطیسی که از پوست و جمجمه برای تحریک نورون ها در آن ناحیه عبور می کند. اثر TMS کوتاه است و فقط می تواند در کشف نواحی قشری در سطح مغز استفاده شود.
محدودیت های تکنیک تصویربرداری
محدودیت هایی در استفاده از تکنیک تصویربرداری وجود دارد. یک اسکن میتواند نواحی فعال در مغز را در حین انجام یک فعالیت شناسایی کند اما اعمال حیاتی میتواند همکاری هایی با سایر نقاط مغز داشته باشد. همچنین مورد باید در درون یک اسکنر دراز بکشد که انواع تحقیقات را که میتوان انجام داد را محدود میکند و زمان آزمایش نیز محدود است این تکنیک های جدید تصویربرداری دانش فعالیت مربوط به عملکردهای خاص شناختی را وسیع تر می کند. آنها برای ایجاد فرضیه های جدید مفید هستند و میتوانند با استفاده از سایر روش شناختی مورد سنجش قرار گیرند.
سوالات متداول:
1.برای تشخیص فلج مغزی از چه آزمایشی باید استفاده نمود؟
برای تشخیص فلج مغزی در ابتدا نیاز به معاینه کودک توسط متخصص مغز و اعصاب می باشد. پس از بررسی علائم جهت تشخیص میزان آسیب و نوع فلج مغزی از تصویر برداری مغزی استفاده می شود.
2. چه نوع تصویر برداری برای تشخیص فلج مغزی انجام می شود؟
انواعی از روش های تصویربرداری از مغز وجود دار .این تکنیک ها قادرند اطلاعات دو بعدی و سه بعدی از مغز را بازسازی کنند تصویربرداری تاثیر زیادی بر تحقیقات در نوروسایکولوژی داشته است، بسته به درخواست پزشک متخصص می توان از هر یک از این موارد استفاده نمود.
کاردرمانگران به دنبال دستیابی به بهترین نتیجه ممکن، برنامههای خود را براساس تئوری، شواهد عقاید و اصول حرفهای و به صورت کاردرمانی و کار تیمی انجام میدهند. آسیبهای مغزی اغلب باعث نقایص شناختی میشود که کاملاً برطرف نمیشوند و کاردرمانگر در کل برای کاهش این نقایص بر اساس فرد، عملکرد کاری، نقشها و زندگی، فعالیت میکند. شواهد برای اثر بخشی مداخلات خاص،بحث برانگیز است. کاردرمانگران از استدلال بالینی حرفهای در انتخاب و اعمال مداخلات، با توجه به نظریهها و شواهدی که مداخلات بر اساس آنها هستند، استفاده میکنند. از آنجا که، ارزیابی، یک مرحلهی ضروری از طرح درمان میباشد، بنابراین سنجش پیامدها هم برای ارزیابی تأثیر مداخلات و هم قادر ساختن عملکرد حرفهای برای تحول و، توسعه مهم میباشد. مرکز کاردرمانی کودکان تهران با کادری مجرب و متخصص و تحت نظر دکتر صابر، کودکان مبتلا به اختلالات مختلف را با متد های متنوع، تخصصی و به روز دنیا، درمان می کند. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر با سابقه بالا در زمینه ارزیابی دقیق و درمان صحیح کودکان، در غرب و شریق تهران مشغول به فعالیت می باشد. خدمات مرکز شامل گفتاردرمانی، کاردرمانی ذهنی، کاردرمانی جسمی، کاردرمانی دست، ماساژ درمانی، بازی درمانی، سنسوری روم، اتاق توجه شنیداری، اتاق تاریک بینایی و… می باشد.
فاکتورهایی که روند کاردرمانی را تحت تأثیر قرار میدهند:
هدف کلی مرکز کاردرمانی دکتر صابر، تصمیم مشترک با سایر اعضای تیم چند متخصصه می باشد. کار تیمی از مراقبان حرفهای اجتماعی و سلامت و مخصوصاً مراجعان و افراد دیگر مربوطه تشکیل شده است. البته این تیم میتواند بنا به نیاز مرجع و موقعیت، موجود به پرسنل حمایتی، آسایشگاهها و داوطلبان یا کارفرمایان،گسترش یابد توانبخشی و مدیریت تأثیر گذار، نیازمند توانایی تنظیم یک برنامه درمانی واضح و پیروی از آن میباشد. در سراسر روند توانبخشی، و انجام مشاوره در تیم، این برنامه درمانی باید بازبینی و بر پیشرفت بیمار نیز، نظارت گردد. تصمیم در مورد تمرکز مداخلات، یک روش با بیشترین تاثیرگذاری برای بکارگیری، شدت و تعداد دفعات درمان و این که چه زمان مداخلات تعدیل شوند، همگی تحت تأثیر این است که نظرات تیم و نیازهای افراد مرتبط با بیمار چه باشد، توانبخشی شناختی میتواند یک روند طولانی مدت داشته باشد و اعضای تیم در طول زمان با توجه به تغییر نیازهای مراجع تغییر خواهند کرد.
سلامت و امنیت در کاردرمانی
در زمان بررسی مداخلات، سلامت و امنیت یک نگرانی اولیه میباشد. قابل اجرا بودن مداخلات، صرف نظر از فواید و پتانسیل درمانی یا اولویت آکوپیشنال، تحت تأثیر میزان امنیت آن است. تمام حرفههای مراقبت از سلامت، نگرانیهای ایمنی خود را در کدهای اخلاقی و حرفهای – رفتاری خود کدگذاری کردهاند. راهنمایی برای آمادگی ارزیابی اولیه در فصل دو ارائه شد، به طور یکسان در فصول مداخله و درمان، با تاکید بر امنیت مراجع و درمانگر اعمال میشود. برای افراد با نقایص شناختی، محیط میتواند چالشهای دائمی داشته باشد. عدم آگاهی ناشی از حافظه مختل شده یا مشکلات توجهی وابسته به آن میتواند در محیطهایی که به نظر میرسد کم خطر باشند، ایجاد خطرکند. عدم بینش نسبت به توانایی و سلامت خود میتواند باعث شود که مراجع فعالیتهایی بالاتر از ظرفیت خود را متحمل شود (برای مثال، یک مراجع ممکن است سعی کند بدون کمک از تخت بیرون آید اگرچه فقط میتواند روی یک پای خود تحمل وزن کند).
بینش و خود آگاهی
زمانی که ساختارها و عملکردهای بدن آسیب میبینند و ناتوان میشوند، درمان بهبودی و کاردرمانی نیاز به همکاری و مشارکت فعال افراد دارد. این مسئله یکی از پایههای فکری بنیادی کاردرمانی است و بقیه توانایی فرد برای درک و درگیر شدن در درمان میباشد. این توانایی از فاکتورهای درون فردی بسیاری منشاء میگیرد دو فاکتور در این مورد، درجه بینش فرد از شرایط خود و درجه خود آگاهی فرد، میباشند، برخلاف، آسیب به سیستمهای دیگر بدن، وقتی که مغز صدمه میبیند این عملکردها مستقیماً آسیب میبینند.
فراشناخت واژهای است که شامل عملکرد و روند خودآگاهی و بینش میشود و هر دو آنها از عملکرد اجرایی مؤثر نشات میگیرند. نقص فراشناخت ممکن است باعث:
کمبود آگاهی از نقایص
مشکل در درک ثاثیر نقایص بر عملکرد و توانایی
ناتوانی در جهت دهی و تنظیم مؤثر افکار و رفتارها برای حل مسائل یا ایجاد درک واقع بینانه از موقعیت این چنین نقصهایی،تأثیر زیادی در اثرگذاری توانبخشی خواهند داشت و در انتخاب رویکرد درمانی و روشهای احتمالی که استفاده خواهند شد، تأثیر خواهند گذاشت.
زمانی که یک مراجع از نقایص خود کاملاً آگاه باشد، این موضوع میتواند توانایی او در مشارکت در درمان را، تحت تأثیر قرار دهد. برای مثال، ناتوانی در بهخاطر سپردن مسیر یک مکان به مکان دیگر یا در بازشناسایی چهره افراد خانواده میتواند باعث استرس و نا امیدی و خجالت شود. اضطرابی که از این موقعیتها ایجاد میشود میتواند ترکیبی از مشکلات برای مراجع ایجاد کند و عملکرد را، بدتر کرده و انگیزه را پایین بیاورد. علاوه بر آن میتواند قضاوت را مختل کند و باعت تصمیم گیری ضعیف شود. آماده سازی دقیق، جهت یابی مراجع و توجه به امنیت وراحتی او باعث ایجاد یک حس اعتماد و امنیت و حمایت تواناییهای وی در مشارکت با مداخلات میگردد.
کاردرمانی یکپارچگی حسی، مداخلات حسی خاصی هستند که ساختار رژیم گونه کمتری نسبت به پروتکلهای تحریک حسی دارند و در عوض انعطاف بیشتری دارند تا در زندگی روزانه بتوان از آنها استفاده کرد. مرکز کاردرمانی دکتر صابر در زمینه درمان یکپارچگی حسیبا استفاده از ابزارهای روز دنیا نظیر سنسوری روم، اتاق تاریک بینایی، اتاق شنیداری، کاردرمانی SI با کمک از تجربه بالای درمانگران مرکز به کودکان با مشکلات حسی نظیر کودکان اوتیسم، کودکان با اختلال پردازش حسی و… کمک می نمایند. تمرینات یکپارچگی حسی موجب هماهنگی حرکتی، بهبود حرکات ظریف و درشت، بهبود مهارت های اجتماعی و.. می گردد.
– Grandin hug machine : نمونه ای از ابزارهای body compression است که در درونداد حس عمقی به بدن میدهد استفاده از این ابزار به مدت ۶ هفته باعث کاهش اضطراب و هوشیاری و واکنش گری کودک میشود.
– این استراتژیها توسط والد، معلم کودک و خود کودک در قالب روتینهای روزانه بر اساس دستورالعمل هایی که درمانگر میدهد انجام میشود.
نتایج این استراتژیها شامل بهبود خود – تنظیمی، بهبود توجه و کاهش مشکلات رفتاری و پرخاشگری میباشد.
– نوع تشخیص کودک و مداخله مورد استفاده فاکتورهای مهمی برا کسب نتایج مفید از استراتژیهای مبتنی بر حس محسوب میشوند.
– موثرترین وسیله در بهبود پردازش حسی کودک، توپ (stability ball) CP است.
– کودکی که رفتارهای حس طلبانهی حس وستیبولار – عمقی دارد بهترین پاسخ را به توپ CP میدهد. از طرفی توپ CP برای کودکی که ثبات پاسچرال مطلوبی ندارد مفید واقع نخواهد بود، زیرا به وجود آمدن چالش بیش از حد در حفظ پاسچر باعث تشدید استرس کودک میگردد.
تمرینات انفرادی در مهارتهای کاردرمانی حسی
در کاردرمانی مهارتهایی که معمولاً در تمرینات انفرادی مورد هدف قرار میگیرند:
مهارتهای حرکتی ظریف (مانند نوشتن)
مهارتهای dressing
مهارتهای حسی – حرکتی دهانی و eating
بازی و فعالیتهایی که بین کودکان شایع است (مانند دوچرخهسواری)
مداخلات گروهی در کاردرمانی یکپارچگی حسی
– پس از درمانهای فردی مداخلات گروهی آغاز میشوند.
– مهارتهایی که در درمان گروهی هدف قرار میگیرند:
مهارتهای اجتماعی و ارتباطی
مهارتهای بینایی – حرکتی و مهارت حرکتی ظریف
مهارت حرکتی درشت
خود تنظیمی
– در تمرینات گروهی اعتماد به نفسی که در درمان فردی به وجود آمده بود در محیط و بارفتار جدید به چالش کشیده میشود.
– برخی مشکلات کودک مانند تدافع حسی در گروه مشاهده میشود و در انفرادی دیده نمیشود.
– برنامه گوش به زنگی :
به کودکان کمک میکند وقتی سطوح هوشیاری و گوش به زنگیشان در طول روز تغییر میکند چه احساسی پیدا میکنند.
این رویکرد در محیط مدرسه و درمانهای فردی هم مفید واقع میشود.
این برنامه به کودک آموزد تا سطح هوشیاری خود را کنترل کند.
– هدف در درمانهای گروهی :
تکامل مهارتهای اجتماعی و حرکتی
تکامل مشارکت اجتماعی – مهمترین و مفیدترین نتیجهی مداخلات گروهی است.
صداهای متعددی در اطراف ما وجود دارد. افراد عادی مهارت کافی برای حذف صداهای غیر ضروری و توجه به صداهای مورد نیاز را دارند، اما کودکان با اختلالات طیف اتیسم به تمام صداهای اطراف خود با درجه اهمیت متفاوت توجه دارند. مثلاً صدای ماشین ظرفشویی، گریه کودک و صدای مادر در حال اعتراض. در همین زمان ماشین هم در حال عبور از خیابان است و تهویه هوا هم در حال روش و خاموش شدن است. رادیو و تلویزیون هم روشن است. با این همه صدا شما کودک را مشاهده میکنید که در حال گرفتن گوش خود است زیرا شنیدن تمامی صداهای محیط برای وی آزار دهنده است. کاردرمانی و گفتاردرمانی در حیطه تعدیل حسی به کودکان اوتیسم کمک می کنند. مرکز اوتیسم دکتر صابر با استفاده از علم روز دنیا و تجهیز اتاق شنیداری در بهبود اختلالات حسی شنیداری کودکان اوتیسم به صورت تخصصی فعالیت می نماید. امکانات این مرکز نظیر سنسوری روم ، اتاق تاریک، کاردرمانی حسی در کنار اتاق شنیداری موجب بهبود اختلالات حسی کودک و کاهش رفتارهای پرخاشگراه انان می گردد. از دیگر خدمات مرکز اوتیسم تهران کاردرمانی حسی در منزل می باشد که در کنار خدمات کلینیکی با انجام تمرینات موثر حسی روند درمان کودکان اوتیسم را تهسیل می نماید.
آگاهی از درک کودک اوتیسم از محیط حسی یک گام مهم در کمک به تطابق و احساس رضایت و راحتی نسبت به دنیای اطراف است. اگر کودک احساس راحتی و آرامش داشته باشد احتمال بروز رفتارهای غلظ کمتر خواهد بود. از این رفتارهای غلط میتوان به تکان دادن دستها، قایم شدن زیر مبل و نگه داشتن دست در بالای سر اشاره نمود. البته اینگونه رفتارها کاملا از بین نمیروند اما رژیم حسی در کاهش این رفتارهای غلط موثر هستند.
روشهای زیر میتواند برای از بین بردن صداهای مزاحم محیطی مورد استفاده قرار بگیرند.
۱. رادیو و تلویزیون در صورت عدم استفاده خاموش شود.
۲. یک قانون در خانه ایجاد کنید که هر کسی که میخواهد با یک نفر صحبت کند به جای اینکه از این اتاق به به آن اتاق برود در یک اتاق پابت صحبت خود را انجام دهد.
۳. استفاده از گوشگیر یا هدفن در مکانهای پر سر و صدا
به حجم صدای خود و دیگران به خصوص کودکانی که در یک اتاق هستند نظارت داشته باشید.
در مورد تکرار سئوال آگاهی داشته باشید. اغلب کودکان با اختلالات طیف اتیسم به مقداری زمان برای درک کلمات گفته شده توسط شما دارند. تکرار سئوالات شما مشابه زدن دکمه ریفرش در کامپیوتر است و کودک نیاز دارد که مجدداً فرآیند پردازش و درک صحبتهای شما را شروع کند.
یکی دیگر از سوالاتی که والدین در مورد کودکانی که به مشکلات حسی بزرگی برخورد کردهاند میباشد پاسخ به این پرسش است که چگونه در اوایل اختلال پردازش حسی کودک شناسایی شده، این مشکلات چند تاست و چه اندازه درمان مفید دریافت کردهاند. اختلالات پردازش حسیاز شدید تا خفیف خود را با علام مختلفی نشان می دهد. کاردرمانی حسی یکی از درمان های مهم و اساسی در حیطه درمان اختلالات پردازش حسی است. اما به علت بیقراری و پرخاشگری شدید در این کودکان مراجعه به کلینیک برای والدین مشکل ساز است. کاردرمانی در منزل کودکان یکی از درمان های مفید در این حیطه است که در مرکز دکتر صابر ارائه می گردد. کاردرمانی در منزل، کاردرمانی ذهنی و حسی توسط متخصصین با تجربه مرکز موجب بهبود روند درمان کودکان می شود. مرکز دکتر صابر با دو شعبه کاردرمانی در غرب و شرق تهران به ارائه خدمات توانبخشی در سرار تهران می پردازد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
کاردرمانی اختلال پردازش حسی
گاهی اوقات کودکان با مشکلات متوسط حسی به مشابه برگهایی هستند که در مسیر رودخانه در زیر سنگ گیر کردهاند. آنها فقط به کمک کوچکی نیاز دارند که از این درگیری رهایی یابند و به مسیر خود ادامه دهند. دیگر کودکان مشکلات حسی مهمتری دارند که باید آنها را برای تغییر از شکلی به شکل دیگر برای ورود به زندگیشان همراهی کنیم. با این حال، کودکان، نوجوانان و جوانان میتوانند گامهای بزرگی برای در اختیار قرار گرفتن تجارب حسی و عکسالعملهایشان بردارند.
با ویکتوریا اسکیورتینو آشنا شوید، یک کودک که در 13 ماهگی به فرزندی پذیرفته شد (هنگامی که دختر بچهای کوچک بود، به نینا در کتاب چگونه یک کودک باهوش بپرورانیم تغییر نام داده شد اما میخواست که در این کتاب از نام واقعیاش استفاده شود). هنگامی که ویکتوریا برای اولین بار به نیوروک رسید، با محرکهای حسی بیضرر پریشان میشد، محرکهایی مثل باران و آفتاب روی پوستش برخورد میکنند و او نمیتوانست بیش از چند دقیقه در زیر آنها بنشیند، با نوک پا راه میرفت بدون آنکه بداند به کجا میرود، در حال پذیرایی از مهمانان در خانهشان خود بالا و پایین میپرید، همکلاسیهای خود را به شدت در پیشدبستان میزد و پس از آن هر شب به سرعت خود را تکان میداد تا به خواب برود.
اکنون ویکتوریا 14 سال دارد. او عاشق اسب سواری است و چنین مدال در رقابتهای اسب دوانی دریافت کرده است. او اسکی نیز میکند. در ابتدا او نمیتوانست درسهای گروهی را فرا گیرد و کاملاً از این گونه کلاسها خارج میشد. پس از دریافت تمرینهای فرد به فرد برای مهارتهای اساسیاش، اکنون از درسهای گروهی استفاده میکند. مادر او، جوانا میگوید که ویکتوریا به پایان رساندن کارهایش را به تعویق میاندازد اما هنگامی که به خانه میآید حقوق خود را از کارش دریافت میکند. همه ورودیهای وستیبولار حس عمقی ملایم شدهاند و بدون او کارایی و اشتیاق کافی را برای انجام تکالیف خانه را دارد. این موضوع همچنین کمک میکند که اگر او به موسیقی در سرکار گوش میدهد، بدن خود را با ریتم آهنگهای خوانندگان پاپ تکان دهد.
هنگامی که ویکتوریا با اشتیاق بسیاری، آموخت که چگونه میتواند حرکات بدنی را بدست آورد، او با تأخیر در چالشهای حسی مواجه میشد. او منتفر بود از اینکه بخواهد صورت خود را بشوید یا موهایش را شانه کند او فقط لباسهای نرم و کشی میپوشید و به هیچ وج از جین استفاده نمیکرد. او به جلو و عقب کردن خودش در هنگام رانندگی با ماشین ادامه میداد، درست مانند زمانی که او یک کودک نوپا بود. او برای برقراری حس مناسبش در پایان روز از پوشیدن لباس خواب استفاده میکرد، در زیر پتوهای نرم قرار میگرفت و در دور یک توپ سفید میپیچید. بنابراین هنگامی او که هر روز صبحها شروع به بیدار شدن میکرد، خود را تکان میداد تا ورودیهای حرکتی خود را دریافت کند و از وردی برای کمک به رسیدن احساسات خود- تنظیمی استفاده میکرد و برای آن روز آماده میشد.
جرمی- اسکیل-کیرا، از تکنولوژی برای برقراری ارتباطات اجتماعی بهره میبرد. او در مورد چالشهای حسی خود اینگونه بیان میکند:
هنگامی که نور کم باشد آسیب زننده است. بدنم نمیتواند صورت اشخاص را تشخیص دهد. هنگامی که به صورت افراد مینگرم به این نیاز دارم که درک کنم چه چیزی را میبینم. هنگام پردازش از طریق حس بینایی نمیتوانم از پردازش شنیداری استفاده کنم.
من بسیار نیاز دارم که که محیطم بیسروصدا باشد. برای مثال، هنگامی که نزدیک کافه تریا استار باکس هستم، میخواهم که کمی صدایش کمتر باشد. اینگونه موارد صداهای متفاوتی از خود را برای من به همراه دارند، صداهایی مثل صدای ماشین قهوهسازی و زمانی که چند نفر با هم صبحت میکنند. دماغ من میتواند هر بویی احساس کند. تشخیص بوی اصلی برایم مشکل است چرا که نمیتوانم از هرکدام از بوهای ناخوشآیند جلوگیری کنم. بوی اشیاء و انسانها عامل حواس پرتی من و نوعی چالش برای من است. من میتوانم قهوه، عطر، دئودورنت و بوی کرم دست افراد را تشخیص دهم و این عامل سبب حواس پرتی من میشود. بوی بد افراد سیگاری روی لباسشان برای من نوعی چالش است.
بدن من دوست ندارد افراد نا شناس را لمس کند. من میخواهم قبل از هر لمسی توسط افراد آماده باشم چرا که این برای من میتواند بسیار دردناک باشد. اگر من آن فرد را بشناسم، معمولاً میتوانم برای لمس آنها خود را آماده سازم و من نیز خودم اینگونه از لمس استفاده میکنم برای افراد غریبه این کار سخت است چرا که من نمیدانم لمس آنها چه احساسی به من میدهد. (ارتباطات شخصی جرمی سیکیلا کیرا، 6 فورئه 2013). اکنون جرمی میتواند تشخیص دهد که چه چیزی دقیقاً او را پریشان میکند، او میتواند روی خود- تنظیمی خودش در محیطهای سختی مثل کافه تریا کار کند و بیان کند که چه کارهایی بهترین اقدامات برای احساس بهتر اوست. جرمی در واقع زیر احساس بهتری پیدا میکند:
نگاه کردن به آی پدش، که او برای برقراری ارتباط کمک میکند.
نگاه مستقیم به کتاب، مثل کتابهای هنر که نقاشیهای زیبایی دارند.
یکی از اعشای حامی همراه او باشد، به آرامی و خونسردی با او صبحت کند.
اقدام به پیادهروی، خوردن، نوشیدن آب، عینک زدن، یا ضربه زدن به یکی از اعضای بدنش کند.
نکات کاردرمانی در منزل اختلال پردازش حسی
کودکی در جلسه کاردرمانی خود می گوید هدف اصلی من این است که قبل از اینکه صداهای زیاد مرا آشفته کند، بتوانم آنها را مدیریت کنم. رفتن به مکانهای ساکتتر قبل از اینکه صداها مرا دستپاچه کنند، بسیاری به من کمک میکند. این به من کمک میکند که قبل از نشستن زمانی را تعیین کنم و از لحظههای نزدیک بیررون رفتنم مطمئن شوم. هنگامی که آن مکان پر سر و صدا میشود این به من کمک میکند تا کتاب زیبایی که هر روز به عنوان یکی از گزینهها روی میزم با خودم حمل کنم. وقتی از کوره در میروم صفحات آن کتاب در خونسرد شدنم به من کمک میکنند. هدف دوم من این است که در هنگام دستپاچه شدن ارتباط برقرار کنم. این به من کمک میکند که از کارت استراحتم که روی میزم آن را نگه میدارم استفاده کنم و بتوانم آن را لمس کنم تا پشتیبان من بفهمد که نیاز به ترک مکان دارم. فرانکلی من همیشه نیاز به پشتیانهایی مثل شریک ارتباطی دارم. هنگامی که فرد پشتیبان آرامی همراه من است، بسیاری به من کمک میکند. داشتن اشیای حامی کمکم میکنند چرا که همه چیزها روی میز آماده است و بنابراین با آنها ارتباط برقرار کنم، به خصوص آی پدم موارد انتقالی (مثل کتاب) و کارت استراحتم.
جرمی کارهای زیادی انجام میدهد تا برایش روشن شود چه تعدیلهایی باعث خارج شدن او از وضع دستپاچگی شده و چه کمکهایی باعث میشود خونسرد بماند و منظم شود و حالا میخواهد که به دیگران هم کمک کند. او کتابی را تحت عنوان «زندگی کامل با اوتیسم» نوشته است و در وبلاگ قرار داده است. او نقاشیهای رویاپردازانه و پس از آن نقاشی کردن افرادی را که میشناسد و با آنها ملاقات میکند را نیز شروع کرده است. شما میتوانید نقاشیهای او و مطالب او را در وبلاگ Jeremy sicile-kira.com دنبال کنید.
علاوه بر این، کمک به کودکان و نوجوانان با چالشهای پردازش حسی ممکن است در زمانهایی سخت باشد، اما بسیار ارزشمند است. تماشای کودکانی که مشکلات حسی داشتهاند و به جوانها و بزرگسالانی تغییر یافتهاند که مشکلات حسی خود را مدیریت کرده اند بسیار پاداش بزرگی است. با استفاده از زمان، تلاش، صبر، میتوانید حساسیت مراجعین خود را از چالشها به نقاط قوت تبدیل کنید. مراجعینی با حساسیت بیش از حد بینایی ممکن است در هنر و معماری بسیار پیشرفت کنند؛ مراجعینی با مکشلات شنیداری میتوانند مکانیک شوند؛ افراد بد غذا ممکن است آشپزهای حرفه بشوند؛ و آنهایی که مشکلات تعادلی دارند ممکن است ورزشکار المپیکی شوند.
سوالات متداول:
1- والدین در کاردرمانی خانگی چه نقشی دارند؟
والدین نقش کلیدی دارند؛ آنها باید زیر نظر کاردرمانگر تمرینها را اجرا کرده، محیط خانه را متناسبسازی کنند و رفتارهای کودک را با دقت زیر نظر بگیرند. آموزش والدین بخش جداییناپذیر درمان است.
2-آیا تمرینهای حسی برای همه کودکان یکسان است؟
خیر. تمرینها باید براساس ارزیابی تخصصی و نوع اختلال حسی (بیشحسی، کمحسی، جستوجوی حسی) توسط کاردرمانگر طراحی شوند.
در ابتدای سال تحصیلی والدین با چالش های مختلفی روبه رو هستند. در این میان کودکان با نیاز های خاص مشکلات بیشتری را با مدرسه رفتن تجربه می کنند. محیط ناآشنای مدرسه، استفاده از سرویس بهداشتی یا تحمل صدای بلندگوی مدرسه برای کودکان با نیاز های خاص دشوار می باشد. کاردرمانان در این میان می توانند کمک بسزایی به کودک و والدین در بهبود شرایط و تطابق کودک ایفا نمایند. مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر در حیطه کاردرمانی حرکتی، کاردرمانی دست، کاردرمانی حسی، جهت بهبود مهارت های حرکتی و تطابق حسی کودکان و رفتاردرمانی ، بازی درمانی گروهی جهت بهبود ارتباط اجتماعی و آموزش صحیح نحوه ارتباط با دیگران ، درمان پرخاشگری یا گوشه گیری کودکان فعالیت می نماید. تجهیزات پیشرفته مرکز در کنار تجربه بالای درمانگران و مشاوره اصولی به والدین بهترین نتیجه درمانی را در کوتاه ترین زمان ممکن برای کودکان رقم می زند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
نمونه ای از مشکلات مدرسه رفتن کودکان
-گابریل به مدرسه میرود
گابریل از این که صبحها بیدار شود و به مدرسه برود بیزار است. مادرش تلاش میکند او را به آرامی بیدار کند اما پس از مدتی کلنجار رفتن صبر خود را از دست میدهد. گابریل از اینکه صورتش خیس شود خوشش نمیآید، اما مادر او را مجبور میکند که صورتش را بشوید و دندانهای خود را با خمیردندان چندش آور نعنایی مسواک بزند. تنها بوی صبحانه حال او را بهم میزند، اما اندکی از کیک صبحانه میخورد. او به اتوبوس مدرسه میرود و گوشهای خود را میگیرد. او از خود میپرسد :چرا بچهها هر صبح فریاد میزنند؟ چرا راه اتوبوس انقدر پر چاله و برآمدگی است و چرا اتوبوس بوی گازولین میدهد؟ در نهایت، او همراه چند صد دانش آموز دیگر به مدرسه میرسد.در راهروی مدرسهی هرج و مرج صبحگاهی است. او بالاخره به کلاس درس خود میرسد. کودکان اسباببازی و لگوها را از قفسهها بیرون میآورند. گابریل یک کتاب مصور پیدا میکند و در گوشهای مینشیند. او به بالا نگاه میکند و معلم را میبیند که فعالیت روزانه را آماده میکند که نقاشی است. او آهی میکشد. قرار است امروز یک روز طولانی دیگر در پیش دبستانی باشد.
-زمان نهار جسی
جسی روز خیلی خوبی را در مدرسه میگذراند. او امتحانهای ریاضی و ادبیات خود را خیلی خوب داده است. او هنگام ظهر بسیار گرسنه است اما برای همکلاسی هایش صبر میکند تا اول غذایشان را بگیرند. خیلی سخت است که سینی کافه تریا را که پر از غذا است را متعادل نگه دارد. اما حداقل یاد گرفته است که کتابی روی صندلی نزدیک به صف غذا بگذارد تا مجبور نباشد با سینی مسافت طولانی را طی کند. او به سرعت غذای خود را قورت میدهد تا بتواند برای زنگ استراحت آماده باشد. در حالی که بچههای کلاس او به بیرون میروند، یکی از هم کلاسیهایش دوباره او را جسی شلخته صدا میزند. او به دستشویی میدود و میبیند که صورتش پر از خرده نان است، او متوجه میشود که پیراهنش را دوباره برعکس پوشیده. او با خود میگوید: خدایا، اصلا چه کسی اهمیت میدهد؟ و از خود میپرسد که آیا پسرهای دیگر امروز او را در بازی بسکتبال راه میدهند یا نه.
-کلاس تربیت بدنی پیت
پیت با خود فکر میکند: خدارا شکر، حداقل میتوانم از این صندلی سخت بیرون بروم و در کلاس تربیت بدنی حرکت کنم. کی میدانست دبیرستان تا این قدر نشستن و نوشتن دارد؟ اما معلم تربیت بدنی امسال یک مشکل خواهد شد. او خیلی سختگیر است. همان لحظه که پیت وارد باشگاه میشود، باید بنشیند و ساکت باشد. واقعا که! سپس معلم شروع میکند به حرفهای بیهوده زدن و آن زمین چوبی برای نشستن خیلی سفت است و آنجا طنابهای خیلی جالبی برای بالا رفتن وجود دارد. او خیلی میل دارد بلند شود و خود را کشش دهد. خداوندا! توپهای جدید آوردهاند. معلم تربیت بدنی به او میگوید که باز روی زمین بنشیند. و معلم به حرف زدن ادامه میدهد. پیت باز هم میایستد. کمر او درد میکند و معلم او را به دفتر مدیر میفرستد. منصفانه نیست!
راه حلهای کاردرمانی برای مدرسه رفتن کودکان
اگر کودک یا نوجوان در مدرسه کاردرمانی دریافت میکنند، باید توسط کاردرمان مشاهده و برای پیشرفت در هر زمینه یاری شود. اگر کودکی در خارج مدرسه با یک کاردرمان کار میکند، باید در وظایف متفاوت مدرسه یاری شود. بقیه این بخش به متخصص کمک میکند بسیاری از مشکلات پروسهی حسی شایع در مدرسه و راه حل آنها را درک کند.
راهکارهای مدرسه
بسیاری از مدارس زمانهای برنامه ریزی شده برای سرویسهای رفت و برگشت دارند تا از هرج و مرج ناشی از رسیدن کودکان به مدرسه و هنگام رفتن به خانه بکاهند. این میتواند لطف بزرگی برای دانش آموزی باشد که در بین حرکات شلوغ و پر سر و صدای گروههای بزرگ ادمها غرق میشود.
اگر ممکن باشد، مدرسه میتواند برای یک کودک حساس طوری برنامه ریزی کند که چند دقیقه قبل از بقیه به مدرسه برسد تا بتواند به راحتی به کلاسش برود و به درستی آماده شود. گزینه ی دیگر، این است که دانش آموز به یک مکان خاص مانند دفتر یا اتاق درمانگر برده شود تا بقیه کودکان در کلاسها قرار گیرند.
دیگر گزینه هایی که با والدین بحث میشوند شامل فراهم کردن رژیم حسی برای دانش آموز قبل از مدرسه و همینطور محافظت گوش و یک برنامه ی عملکردی است.
فعالیتهای رژیم حسی قبل از مدرسه میتواند شامل یک ماساژ سفت یا بغل کردن های محکم در حالی که کودک هنوز در تخت است، پخش موسیقی مورد علاقه به عنوان نظم بیدار شدن، پریدن روی یک تختهی پرش کوچک، چرخیدن روی یک صفحه ، از پلهها رفتن بجای استفاده از آسانسور، با دیگر فعالیتهای حرکتی که به بیدار شدن بدن و ذهن کمک میکنند و شروع خوبی برای یک روز خوب در مدرسه ایجاد میکنند باشد.
کربوهیدرات برای صبحانه، مخصوصاً کربوهیدراتهای شکردار، از ارزش تغذیهای پایینی برخوردار هستند. حتی تبلیغاتهای تلوزیونی نیز اعلام میکنند که غلات صبحانهای تنها بخشی از یک صبحانهی دارای ارزش غذایی هستند. یک کاسه از غلات صبحانه با شیر به کودک انرژی فوری میدهد، اما برای او ارزش غذایی کافی برای نگه داشتن کودک در طی صبح نمیدهد. نوعی پروتئین برای تغذیهی دستگاه عصبی قبل از مدرسه برای کودک مفید است. لازم نیست صبحانهی سنتی باشد. اگر کودک از ناگت مرغ با پنیر خوشش میآید ، خوب است. یک آبمیوه ی صاف شده ، شاید هم با کمی پودر جو اضافه شده، یک نوشیدنی فوق العادهی صبحانه است.
هنگام سوار شدن در اتوبوس مدرسه، مترو یا وارد شدن به راه روی شلوغ مدرسه هنگام رسیدن همه، کودک میتواند از محافظهای گوش کاهش دهنده ی صدا استفاده کند؛ مانند محافظه ای شنوایی که شبيه هدفون هستند و از ورود صدا با پوشاندن خارج کانال گوش جلوگیری میکنند؛ یا گوشگیرهای سادهی کاهش دهنده ی صدا که از داروخانهها یا آنلاین تهیه میشوند. کودک میتواند در خانه یا در راه مدرسه یا خانه از طریق هدفون به موسیقی مورد علاقه ی خود گوش دهد. کودک میتواند با نگه داشتن عروسک دستی مورد علاقه یا وسیله ی دیگری مثل توپ فشاری قادر به خود-تنظیمی باشد. همینطور پوشیدن جليقه ی وزندار میتواند در این زمانها نظم دهنده و آرامش بخش بانشد.
سوالات متداول:
1-چگونه تفاوت بین لجبازی معمولی و مدرسه هراسی (School Phobia) را تشخیص دهیم؟
لجبازی موقت است و با قاطعیت والدین بهبود مییابد، اما در مدرسههراسی کودک نشانههای وحشتزدگی (لرزش، تنفس سریع، گریههای کنترلنشده) نشان میدهد و غیبتها بیش از ۲ هفته طول میکشند. امتناع از خوابیدن در اتاق جداگانه نیز نشانهای هشداردهنده است.
2-نقش والدین در درمان مدرسه نرفتن کودکان چگونه باید باشد؟
والدین باید از “تسلیم شدن در برابر گریه” یا “تهدید/تنبیه شدید” پرهیز کنند. حفظ آرامش، همکاری با تیم درمان، ایجاد روال ثابت صبحگاهی و استفاده از سیستم پاداش غیرمادی (مثل پارک پس از مدرسه) موثرترین راهکارها هستند.
اختلال پردازش حسی یکی از اختلالات کودکان می باشد که خود را با اختلال در حواس مختلف نظیر مشکلات حس عمقی، حس لامسه، اختلالات وستیبولار و … نشان می دهد. بی قراری، لجبازی و کج خلقی کودکان به علت مشکلات حسی خانواده را در محیط هایی نظیر مهمانی پارک یا مراکز خرید مستاصل می نماید. مرکز کاردرمانی دکتر صابر در حیطه کاردرمانی حسی و کاردرمانی si( یکپارچگی حسی) همچنین ماساژ درمانی به صورت تخصصی فعالیت می نماید. درمان یکپارچگی حسی یکی از درمان های مفید در حیطه اختلال پردازش حسی می باشد که با استفاده از تکنولوژی های روز دنیا نظیر سنسوری روم در مرکز توانبخشی مورد استفاده قرار می گیرد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
علائم اختلال حسی و مشکلات حس عمقی
حس عمقی: اطلاعات از عضلات و مفاصل درباره موقعیت بخشهای بدن به مغز میرساند.
کودکانی که نمیتوانند اطلاعات لازم را درباره وضعیت بدن دریافت کنند (یعنی حس عمقی ضعیف دارند) اغلب دست و پا چلفتی و حواس پرت بنظر میآیند.
اغلب کسانیکه حس عمقیشان دچار مشکل شده به سرنخهای بینایی یا سایر استراتژیهای شناختی تکیه میکنند (مانند بیان شفاهی)
سایر علائم کسی که مشکل حس عمقی دارد:
به کار بردن نیروی بسیار کم یا بسیار زیاد برای نوشتن، دست زدن، راه رفتن و تایپ کردن
خراب کردن و پرت کردن اسباب بازیها / زدن دیگران / دربارهی فضای بدن خود قضاوت نادرست دارند
مشکلات حس عمقی اغلب در کودکان ASD دیده میشود، و مشکلات پراکسی این کودکان هم ناشی از همین حس است.
اغلب کودکانی که حس عمقیشان دچار مشکل شده است نیاز دارند که به پوستشان فشار زیادی وارد شود و کامپرشن و ترکشن مفاصل با فشار زیادی انجام شود. کودکی که این رفتارها را نشان میدهد رفتارش اشتباهاً به عنوان کودک آشوبگر تلقی میشود. کودک این رفتارهای حس طلبانه را انجام میدهد تا فیدبک اضافی در مورد وضعیت بدنش بدست آورد.
مشکلات ادراک بینایی
درک بینایی فاکتور مهمی برای فعالیتهای حرکتی ظریف و بازیهای ساختاری است.
کودکانی که مشکلات ادراک بینایی دارند: اغلب ادراک ضعیف لامسه و دیس پراکسيا دارند.
کودکان ASD توانایی دیدن جزییات زیاد اشیا را دارند. بنابراین در مشاهده ویژگیهای کلی و مشاهده محرک متحرک دیداری مشکل دارند (یعنی شیای که در حال حرکت است)
سایر مشکلات ادراکی
در کاردرمانی حسی به بررسی مشکلات ادراکی کودکان پرداخته می شود.
درک حرکت در فضا نیازمند یکپارچگی اطلاعات وستیبولار، بینایی و عمقی است.
کسانی که مشکل وستیبولار دارند، حس عمقیشان هم تحت تأثیر قرار میگیرد.
*مهم: مشکل ادراک شنیداری اگر به تنهایی وجود داشته باشد جز مشکلات یکپارچگی حسی نیست، اما اگر مشکل شنیداری با اختلالات زبان همراه باشد نشانهای از مشکلات SI است.
مشکلات حس وستیبولار
به مشکل در عملکردهایی که به طور نزدیکی همراه سیستم وستیبولار هستند.
واژههایی که برای این مشکل تعریف شده است:
Postural & bilateral integration
Vestibular bilateral integration (VBI)
Bilateral integration & sequencing (BIS)
Vestibular bilateral integration and sequencing (VBIS)
تستهای رسمی و غیررسمی برای ارزیابی مشکلات دوطرفه وستیبولار
– یک الگوی حرکتی رفلکسی جلو و عقب چشمها است که به دنبال محرک چرخشی وستیبولار ایجاد میشود.
– PRN همراه با سایر علائم اختلالات وستیبولار است که شامل محدودیت در توالی حرکات دوطرفه است.
– تست PRN در نوزادان نیز قابل انجام است.
نیستاگموس پس از چرخش
(Postrotary nystagmus-PRN)
تستهای رسمی
ارزیابی ایستادن، راه رفتن، تعادل و هماهنگی دوطرفهی حرکتی است
تست یکپارچگی حسی و پراکسی (SIPT)
۱- کنترل سر و تنه
۲- تعادل و هماهنگی دوطرفه
٣- عملکردهای Vestibular-ocular
۴- حفظ وضعیت سوپرمن (prone extension)
مشاهدات کلینیکی
تستهای غیررسمی
– مشکلات دوطرفه اغلب همراه با تاخیر در تکامل مهارتهای خط وسط بدن است. مانند عملکرد دست، گذشتن دست از خط وسط بدن، تمیز چپ و راست
– کودکانی که تنها مشکل دوطرفه وستیبولار دارند معمولاً ناتوانیشان آشکار نمیشود و به علت مشکل در فعالیتهای ورزشی یا دست و پا چلفتی بودن و ناهماهنگی برای ارزیابی ارجاع داده میشوند.
– در کودکان ASD کنترل وضعیت به تکامل نرسیده است و تاخير Head lag دیده میشود. تأخير Head lag پیشبینی کننده تشخیص ASD در ۳۹ ماهگی است.