دسته: روانشناسی کودک

چگونه با کودک خود ارتباط برقرار کنیم

ارتباط با کودکان از نکات مهم در تربیت کودک می باشد.تمام والدین با این چالش روبرو هستند گه چگونه با کودک خود ارتباط برقرار کنیم؟ در پاسخ به این سوال باید چند نکته را در زمینه مشکلات ارتباط با کودک بیان نمود. در ارتباط با کودک باید در محدوده دید کودک قرار گرفت و به او توجه نمود. احساساتش را درک نمود و با او صادق بود. به صورت مدام او را نصیحت یا شماتت نکنید.  در مرکز روانشناسی کودک دکتر صابر به صورت تخصصی به آموزش نحوه برخورد با کودک همچنین تکنیک های بازی درمانی پیشرفته و رفتاردرمانی کودک  همچنین درمان اختلالات روانشناسی کودکان پرداخته می شود. در مطلب زیر،نحوه ارتباط با کودک 3ساله و بزرگتر را توضیح داده شده است.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

چگونه با کودک ارتباط برقرار کنیم و به او توجه کنیم

زمانی به کودک خود توجه سازنده داریم که با او ارتباط چشمی برقرار می کنیم، روبروی او قرار می‌گیریم، حتی اگر لازم باشد،خم شویم یا می‌نشینیم تا هم اندازه کودک شویم و به او زمان میدهیم تا حرفش را به طورکامل بزند. ضمن صحبت کردن هر آنچه را که می گوید فقط با تکان دادن سر، سکوت کردن و یا گفتن کلماتی مانند اوهوم،که اینطور،عجب و … تایید می‌کنیم. در ارتباط با کودک فقط با او همدلی میکنیم. گفتن چنین کلماتی که صرفاً همدردی ما را با کودک نشان می دهد،کمک می کند که کودک بتواند احساسات و مشکلات خود را به راحتی بیان کند. در واقع کودک را آرام میکند، او را تشویق می کند تا به طور مثبت فکر کرده و بتوانند خودش راه حلی برای مشکل اش پیدا کند. بعد از شنیدن صحبت های کودک، خلاصه ای از صحبت های او را،با بیانی واضح و با درک احساسش برایش بازگو کنید.

در ارتباط با کودکان، وقتی کودک در حال صحبت کردن است،احساسش را انکار نکنیم،مثلاً نگوییم: این که ناراحتی ندارد! فقط به خاطر همین ناراحتی؟و یا با یک پوزخند به او واکنش نشان ندهیم.

اکثر بچه های کوچک در گوش دادن با مشکل مواجه بوده و بعضی اوقات بیقرار می‌شوند. بچه ها می خواهند مثل شما، هنگام انجام کاری،کسی مزاحم شان نشود. این مسئله مانند این است که کتاب جالبی را در دست دارید و حاضر نیستید لحظه آن را کنار بگذارید. در این شرایط شخصی می‌خواهد شما را وادار به انجام کار دیگری کند. بنابراین اگر می‌خواهید کودک به آنچه که گفته می‌شود دقت کرده و آن را انجام دهد،در حالی که او را در «هنر گوش دادن» کمک می کنید،صبورانه به او توجه نشان دهید.

در ارتباط با کودکان صادق باشیم

در میان گذاشتن احساسمان با کودک، باعث می شود که وی درک بهتری از موقعیت داشته و همکاری بیشتری با ما داشته باشد. در نتیجه ما نیز احساس بهتری را تجربه خواهیم کرد. وقتی احساس واقعی خود را با کودکمان در میان نمی گذاریم، در واقع به ضرر خود کار کرده‌ایم. مثلاً وقتی کودک در حال اصرار بر انجام کاری است و ما وانمود می کنیم آرام هستیم،بعد از مدت زمانی که تحمل می کنیم، ناگهان صبر خود را از دست می‌دهیم و به صورت انفجاری عصبانی می شویم. یا اینکه از پافشاری کودک خسته شده و ناگهان بی تفاوت می شویم و زیر بار خواسته اش می رویم. بهتر است همیشه آنچه را احساس می‌کنیم،توصیف کنیم.

در میان گذاشتن احساس ما با کودک، باعث می شود به درک بهتری از موقعیت داشته و همکاری بیشتری با ما داشته باشد. در نتیجه ما نیز احساس بهتری را تجربه خواهیم کرد.

مثلاً به کودک بگوییم: بهتر است اینقدر حرفت را تکرار نکنی،من دارم عصبانی می شوم و…

اندازه صبر و تحمل خود را به کودک بگوییم:

الان صبر من روی شماره ۱۰ است. در صورت ادامه پافشاری کودک، چند دقیقه بعد می گوییم تا الان صبر من روی شماره ۵ است، فکر کنم بهتر است قبل از این که صبرم به شماره ۱ برسد،تلویزیون را خاموش کنی. برای کودک کوچکتر که مفهوم عدد را نمی داند،از مثال های عینی تر و ملموس تر هم می توان استفاده کرد. به عنوان مثال  می توانیم بگوییم الان صبر من به اندازه یک هندوانه است و بعد از چند دقیقه می گوییم الان به اندازه یک سیب است در آخر می‌گوییم الان تحمل من به اندازه یک توت فرنگی است.

در ارتباط با کودک خود، اگر کودک بی تفاوت بود و یا اینکه حاضر جوابی کرد،در پاسخش میگوییم، همانطور که من برای احساس تو احترام قائلم،تو هم به  احساس من احترام بگذار.

احساسات خود را به کودک توضیح دهیم

والدین باید علت رفتار خود را برای کودکان توضیح دهند. مثلا به او بگویند وقتی روی میز می کوبد تا چه حد اذیت و ناراحت می شوند: «وقتی روی میز می کوبی،اذیت می‌شوم. لطفاً این کار را انجام نده ممکن است به نظر برسد کودک به طور کامل متوجه منظور والدین می شود،اما در حقیقت والدین به این وسیله به کودک خود آموزش می دهند که این رفتار مورد تاییدش آن نیست و با گذشت زمان کودکان را انجام نخواهد داد.

ارتباط با کودک سه ساله

می توانید با هم قدم بزنید،فیلم ببینید،به موسیقی گوش دهید یا حتی فقط کنار هم بنشینید و حرف بزنید. کودک باید بدانند که این زمان برای اوست و شما در این دقایق هیچ کار دیگری انجام نخواهید داد در واقع کودک باید تعیین کند که در این زمان چه کاری باید با هم انجام دهید.

اجازه دهید او خودش نوع فعالیت و بازی را انتخاب کند. نگران قوانین‌بازی نباشید. این دقایق فقط باید همراه او باشید،خوش بگذرانید و تفریح کنید.

عدم تذکر مداوم به کودک

در تربیت کودک،والدین باید تا حد ممکن از تذکر های مداوم به فرزند خود در مورد نحوه آرایش موها،درست نشستن،نحوه غذا خوردن،خاکی بودن لباس،زمان دستشویی رفتن و … کم کنند و اجازه دهند کودک خودش در این موارد تصمیم بگیرد. اگر در این موارد کودک مشکلاتی دارد،باید با استفاده از برنامه‌های رفتار درمانی،عادتهای مطلوب را ایجاد کنیم. دخالت های مکرر و توصیه‌های پی‌درپی کلامی،باعث می شود که وی فقط توصیه های ما را بشنود بدون اینکه در او تغییر رفتاری صورت بگیرد.

سوالات متداول:

1- چرا برقراری ارتباط با کودک اهمیت دارد؟
برقراری ارتباط مؤثر با کودک باعث ایجاد حس امنیت، اعتماد و صمیمیت می‌شود. وقتی کودک احساس کند شنیده و درک می‌شود، کمتر دچار مشکلات رفتاری و عاطفی خواهد شد و رشد اجتماعی و هیجانی سالم‌تری خواهد داشت.

2- نقش بازی در برقراری ارتباط با کودک چیست؟
بازی زبان مشترک کودک و والدین است. از طریق بازی، کودک احساساتش را بیان می‌کند و والدین می‌توانند به‌طور غیرمستقیم با او ارتباط برقرار کنند و دنیای ذهنی‌اش را بشناسند.

تست هوش کودک 5، 6، 7 ساله

بهره هوشی کودکان رابطه نزدیکی با روند رشد و پیشرفت آنان دارد. ارزیابی و سنجش هوش کودکان باید توسط تست های تخصصی بهره هوش کودک 5،6،7ساله انجام گیرد. مرکز تست هوش کودکان دکتر صابر با در اختیار داشتن تست های تخصصی هوش کودکان برای همه سنین به صورت اختصاصی عمل می کند. بخش تست مرکز دکتر صابر با در اختیار داشتن ورژن های جدید تست های هوش و تسترهای تخصصی آموزش دیده و با سابقه طبق اصول ارزیابی هوش عمل کرده و دقت نتایج را تضمین می کند. انواع تست هوش کودک 5ساله،تست هوش کودک 6ساله و تست هوش کودک 7ساله از جمله تست هوش های کودکان است که در این مرکز ارائه می گردد.

تست هوش کودک 5و 6 ساله شامل چه آیتم هایی است

استدلال سیال، توانایی حل مسائل و شناسایی روابط،با استفاده از استدلال قیاسی،استقرایی و تمثیل است. فعالیت های کلاسیک در این زمینه،نیازمند این است که آزمودنی بتوانند قوانین بنیادی یا روابط اصلی را به این بخش هایی از اطلاعات که برای آزمودنی تازگی دارند،فراهم سازد. توانایی برای استدلال استقرایی، در فعالیت ماتریس ها مشخص می شود و لازمه استدلال استقرایی جز به کل است.

 در آغاز، «استدلال سیال» به عنوان یکی از مهمترین عوامل سازنده هوش که برای اولین مرتبه توسط اسپیرمن و پس از آن به وسیله ی کتل مطرح و نامگذاری شد، عنوان گردید ولی امروزه، حافظه فعال به عنوان دستاوردی از نظریه پردازی نوین و وام گیری از نظریه بادلی، در مقایسه با نظریه آتکینسون و شیفرین، مطرح شد.

در روند انجام تست هوش کودک 5 و 6 ساله،آزمودنی باید بتواند از موارد جزئی شروع کرده و به موارد عمومی تر دست یابد. درفعالیت استدلال قیاسی، به کودک سرنخ‌های ارائه می‌شود و باید بتواند به نتیجه گیری پرداخته و کاربردها یا موارد خاصی را مطرح سازد. در بازبینی تصاویر،که در آن فعالیت های برخی از افراد خاص مطرح شده‌اند، می توان مواردی از استدلال قیاسی را در نظر گرفت. در استدلال سیال، همواره استدلال استقرایی و قیاسی به عنوان عوامل سازنده و به عبارتی،بخش های اصلی در نظر گرفته می‌شوند.

در تست های هوش کودک 6و 7 ساله استدلال سیال که اسپیرمن از آن به عنوان عامل عمومی هوش یاد می‌کرد و کتل آن را به عنوان هوش ارثی در نظر می‌گرفت، شناسایی روابط علت و معلول با تاکید بر بررسی تفاوت ها و تشابهات ها انجام می پذیرد. بنابراین استدلال سیال به شناسایی روابط جزئی از روابط بنیادی و گاهی اوقات شناسایی قواعد،از طریق مشاهده های جزئی نگر،معطوف است.

ماتریس های پیشرونده که به تدریج سخت تر می شوند و آزمودنی باید بتواند روابط بین اشکال را در سطر و ستون (ماهیت ماتریس گونه) شناسایی کند،معرفه دقیقی از استدلال سیال است که تأثیر پذیری اندکی را از عوامل محیطی و یادگیری آموزشی نشان می‌دهد،به طوری که فرد باید تاثیر تمامی عوامل موجود در ماتریس ها را با ماهیت اصلی رابطه، بیابد.

دانش در تست هوش کودک 7 ساله

« دانش» به مجموعه اطلاعاتی اطلاق می‌شود که از طریق آموزشگاه،محل کار،در اجتماع یا محیط منزل به فرد انتقال می‌یابد. تمامی اطلاعات عمومی به نوعی در حیطه دانش قرار می‌گیرند و کتل از این عامل،تحت عنوان هوش متبلور یاد کرده است.دانش به تمامی مباحث اکتسابی از قبیل خزانه ی لغت  معطوف است که به حافظه ی بلند مدت نیاز داشته و در حافظه ی بلند مدت، اندوزش می شود.

شاید بتوان دانش را به عنوان تاثیرات عوامل محیطی موثر بر هوش در نظر گرفت و نام دیگر آن را به عنوان یادگیری اکتسابی که تحت تاثیر  شدید واژگان و خزانه لغت قرار دارد،مطرح کرد. در آزمون فوق،دیدگاه کتل در استدلال سیال به عنوان هوش سیال و دانش به عنوان هوش متبلور  منعکس شده است. در این آزمون، تلاش شده است با استفاده از دانش غیر کلامی و کلامی، مشخص شود فرد چگونه دانشی را که فرا گرفته،مورد استفاده قرار دهد.

دانش، به اکتساب واژگان نیز اطلاق می گردد که در حیطه های متفاوت آموزشگاهی کسب با توجه به فراگیری محتویات آموزشی، می توان عناصر سازنده محتوای آموزشی را که تحت تأثیر فرهنگ اجتماعی قرار دارند،به عنوان دانش،تعریف کرد. دانش در حیطه پیشرفتتحصیلی یا اکتساب مواد آموزشی مطرح شده و به عنوان فراگیری مطالب درسی در زمینه تعریف واژگان و مفهوم‌سازی اصطلاحات و تحلیل معنایی،شناخته می‌شود.

اطلاعات آموزشگاهی و مفهوم‌سازی اصطلاحات رایج فرهنگی،از شاخص‌های سازنده دانش اند،از طریق تفسیر کلمات و بهره‌گیری از تفسیر معانی،مفاهیم و واژه های رایج فرهنگی،می توان میزان تسلط به دانش آموزشگاهی را تعیین کرد و تاثیر پذیر ترین عامل هوش را به عنوان دانش مطرح ساخت که تحت تاثیر یادگیری قرار می‌گیرد.

استدلال کمی در تست هوش کودک 6و 7 ساله

توانایی برای سر و کار داشتن با ارقام و حل مسائل کمی که در حیطه توانایی محاسبات انجام می‌گیرد. تحت عنوان «استدلال کمی» مطرح می‌شود. وی با تاکید بر مسائل ارقام ای و حل محاسبات پیچیده،می توان نام دیگر استدلال کمی را دانش ویژه ریاضی در نظر گرفت که از طریق یادگیری آموزشگاهی توسعه می‌یابد. دانش ویژه ریاضی یا توانایی محاسبات ارقامی،از ابعاد استدلال کمی است. در حیطه استدلال کمی،به توالی کمی توجه می‌شود و محاسبات مرتبط با چهار عمل اصلی انجام می گیرد. بدین ترتیب که پس از بررسی توانایی آزمودنی در زمینه جمع و تفریق،محاسبات پیچیده ریاضی توجه می گردد و با استفاده از اصول نسبت و تناسب،چهار عمل اصلی مد نظر قرار می‌گیرد. به عبارتی دیگر،در حیطه استدلال کمی،به محاسبات پیچیده ریاضی پرداخته می شود و تمامی محاسبات مرتبط با حل مسائل ریاضی،بر مبنای فرآیندهای محاسبات بنیادی و بخصوص چهار عمل اصلی استوار است.

همچنین،استدلالی کمی با فرآیند استدلال نیز مرتبط است و آزمودنی باید پس از شناسایی روابط خاص در بین عناصر سازنده یک مسأله، از اصول مرتبط با چهار عمل اصلی بهره مند شده و بتواند در حداقل زمان، پاسخ مناسبی را برای حل مسائل ریاضی عنوان کند. استدلالی کمی با بهره گیری از توانمندی استدلال در زمینه های ریاضی و محاسبات کمی همراه است که به گونه ای دقیق، معرف استدلال کمی است. توانایی بهره‌گیری از اصول منطقی و تفکر شناختی در حل مسائل ریاضی و بهره‌گیری از اصول و قواعد حاکم بر دنیای اعداد، به عنوان حیطه های سازنده استدلال کمی محسوب می گردند. برخی از سوال‌ها در این حیطه، تلفیقی از هندسه و پردازش دیداری- فضایی است و فرد با تجسم اشکال هندسی در ذهن خود، محاسباتی را انجام می‌دهد تا به پاسخ سوال دست یابد.

پردازش فضایی در تست هوش کودکان

در مواقعی که آزمودنی توانایی مشاهده الگوها را در راستای جهت گیری فضایی و کشف روابط نشان دهد، « پردازش دیداری- فضایی» عنوان می‌شود. پردازش دیداری- فضایی،با توانمندی تصویرسازی فضایی مرتبط است و هنگامی بروز می‌کند که شخص بتواند به یک گشتالت وی با تاکید بر قطعات متنوع محرک‌های دیداری برسد. فعالیتهایی از قبل تکمیل یک پازل، جهت یابی موقعیتی و جمع‌آوری موقعیت های مرتبط،به عنوان عناصر سازنده پردازش دیداری- فضایی،در نظر گرفته می شوند.

در حیطه پردازش دیداری – فضایی، باید به هماهنگی رفتارهای حسی- حرکتی با توانایی بینایی توجه کرد و الگوهای سن در زمینه ی جایگزینی قطعات هندسی در یک صفحه چوبی را مدنظر قرار داد. در سنین خردسالی، استفاده از صفحه‌ی قالب و جایگزین نمودن اشکال هندسی در یک صفحه چوبی به عنوان دستاوردی از برآورد تقریبی هوش، مطرح می‌شود.

جهت یابی تست هوش کودک

بررسی جهت یابی و موقعیت یابی یک شخص در استفاده از مسیرهای جغرافیایی و محورهای شمالی، جنوبی، شرقی و غربی، از جمله شاخص‌هایی است که برای پردازش هوش فضایی عنوان می‌شود، زیرا هوش دیداری- فضایی،با تصویرسازی ذهنی در یک محیط انتزاعی همراه است و می‌تواند به تشخیص ابعاد هندسی و عمق بخشی به توزیع های خاص،مربوط باشد. هوش فضایی به تجسم سازی یک شکل و سپس تفکیک آن شکل به عنوان یک گشتالت،به عناصر سازنده و اجزای تشکیل دهنده،اشاره دارد. تفکیک سازی یک شکل به عناصر و یا ترکیب عناصر به یک شکل کل نگر،به عنوان ابعاد هوش دیداری- فضایی عنوان می‌شود.

حافظه در تست هوش کودکان

در نهایت، طبقه ای از فرآیند حافظه که اطلاعات متنوعی را در حافظه بلند مدت اندوزش می کند و مورد بازبینی، ذخیره یا انتقال قرار می‌دهد، به عنوان حافظه فعال شناخته می‌شود.  به یاد آوردن کلمات آخر در جملات مطرح شده که به ۶ جمله طولانی نیز ارتقا می‌یابد،توانایی بازیابی و به خاطر آوردن جملات مطرح شده و به یاد داشتن تعداد مکعب ها و ترتیب شان در ردیف های رنگی و به طور منظم ضربه زدن به آن ها،همه معرف حافظه فعال هستند.این دیدگاه توسط بادلی در سال ۱۹۸۶ مطرح شد و امروزه به عنوان عنصر اساسی و سازنده هوش در یادگیری آموزشگاهی شناخته می‌شود.

حافظه فعال به عنوان یکی از عوامل سازنده هوش است که در مقیاس های هوش پیشین، پس از آن به عنوان حافظه کوتاه مدت و حافظه بلند مدت یاد می‌شد. علاوه بر آن،حافظه کوتاه مدت و بلندمدت،به عنوان عناصر متفاوت از هوش به شمار می‌روند. در حالی که امروزه از حافظه فعال به عنوان تعامل سازنده هوش یاد می‌شود.حافظه فعال در فهم خواندن حساب واژگان نیز موثر است و برخی اوقات در حل مسائل هندسی تاثیر می‌گذارد. از کاربردهای حافظه فعال،می‌توان به تبدیل و دسته بندی اطلاعات در حافظه اشاره نمود.

سوالات متداول:

1.تست هوش در کودکان 6 ساله به بالا چه آیتم هایی را ارزیابی می کند؟

آزمون هوش کودکان آیتم هایی نظیر حافظه، استدلال سیال، جهت یابی ، ادراک فضایی، استدلال کمی و مهارت های ریاضی و دانش از مواردیست که در آزمون هوش کودکان مورد ارزیابی قرار می گیرد.

2.آیا کودکی که مشکل حافظه دارد می تواند آزمون هوش بدهد؟

بله، خرده آزمون هوش یکی از آیتم های تست هوش است که در تست های هوش مورد ارزیابی قرار می گیرد. در صورتی که کودک در حافظه مشکل داشته باشد ممکن است یکی از این خرده آزمون ها را نتواند انجام دهد و نمره کمتری دریافت کند. اما در انجام بقیه قسمت ها دچار مشکل نمی شود.

رفتار درمانی اوتیسم| درمان رفتاری اوتیسم| رفتار درمانی در کودکان اتیسم| مرکز اوتیسم | دکتر صابر

رفتاردرمانی از روش های درمانی موثر در درمان کودکان اوتیسم می باشد که در مرکز اوتیسم دکتر صابر اراه می گردد. روش های درمان رفتاری اوتیسم شامل رفتاردرمانی کودکان اوتیسم توسط روش فلورتایم، ABA، PRT و… می باشد. مرکز توانبخشی اوتیسم دکتر صابر با تجهیزات کامل کاردرمانی اوتیسم و گفتاردرمانی اوتیسم در زمینه درمان کودکان به صورت تخصصی فعالیت می نماید. 46 نیروی با تجربه و متخصص، کاردرمان، گفتاردرمان و روانشناس در مرکز اوتیسم همراه با مربیان رفتاردرمانی مشغول به ارائه خدمات به کودکان اوتیسم هستند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

درمان رفتاری اوتیسم

اهداف رفتاری از طریق تحليل آموزشی توسط دکتر اوتیسم مشخص می شود. در تعریف تحلیل آموزشی می توان گفت: فرایندی است که در جریان آن، هدف کلی آموزش، به وظایف و اعمالی که فرد باید انجام دهد تجزیه می شود. این فعالیت به بیانی دقیق و مشخص انتظاری را که رفتار درمان از فرد دارد بیان می کند. چنین هدفی، هدف رفتاری خوانده می شود.  همان طور که می توان پیش بینی کرد این دسته از اهداف بر اساس عملکرد و با رفتار فرد یاد گیرنده بیان می شود، و منظور رفتار درمان از آموزش بخش های مختلف یک موضوع درسی را نشان می دهند. قابلیت مشاهده و اندازه گیری از مهم ترین ویژگی هایی هستند که یک هدفی رفتاری باید داشته باشد. اما چه نیازی به این کار وجود دارد و نوشتن این اهداف چه کمکی به آموزش خواهد کرد؟ در پاسخ می توان گفت که اهداف رفتاری

1. وظیفه ای را که باید یاد گرفته شود، محدود ساخته و تمام ابهامات و مشکلات ناشی از تعبیر و تفسیر آن را بر طرف می کند.
2.  امکان اندازه گیری و سنجش را فراهم می آورد و به این ترتیب می توان کیفیت و اثر بخشی فعالیت های یادگیری را تعیین کند
3. رفتار درمان و کودک را قادر می سازد که بتوانند وجود تفاوت های بین سطوح مختلف رفتار را تشخیص بدهند
4. خلاصه ای کامل و گويا از درس را فراهم می کند و به منزله یک ساخت مفهومی با پیش سازمان دهنده برای یادگیری به کار می رود

تعیین اهداف رفتار درمانی در کودکان اتیسم

برای تعیین اهداف رفتار درمان باید سئوال هایی از خود بپرسد :

• فرد باید چه کاری انجام دهد یا چه قابلیتی از خود نشان دهد که مشخص کند هدف را یاد گرفته است؟
• آیا فرد می تواند بدون انجام این فعالیت به هدف کلی نایل شود؟ اگر پاسخ بله باشد بهتر است این فعالیت حذف شود و فعالیت دیگری جایگزین شود.

هرچند برای طبقه بندی اهداف رفتاری روش های مختلف رفتاردرمانی اوتیسم وجود دارد، مثلا طبقه بندی گانيه که بر اساس آن اهداف رفتاری را در طبقه های مختلفی می توان قرار داد. هدف های رفتاری بر اساس طبقه بندی بلوم در سه طبقه یا حیطه قرار می گیرند: حیطه شناختی؛ حيطه عاطفی و حیطه روانی حرکتی.

لازم به ذکر است که معمولا جداسازی این حیطه ها از یکدیگر ممکن نیست و تنها برای سهولت در توضیح فعالیت های غالب در یک هدف اقدام به جداسازی و طبقه بندی می کنند. بنابراین چنین جداسازی هایی در اصل مجازی هستند و تنها برای سهولت در کار با کودک اوتیسم انجام می شوند درجه بندی اهداف رفتاری با جزیی از لحاظ دشواری به این صورت است که ساده ترین هدف در ابتدا و دشوار ترین هدف در انتها قرار می گیرند. قبل از آنکه آموزش شروع شود یادگیرندگان بایستی دارای توانایی هایی باشند که به عنوان پیش نیاز در نظر گرفته می شوند، و این پیش نیاز ها همانند پایه هایی هستند که ساختار شناختی فرد پسروی آنها بنا خواهد شد و به فرد کمک می کند که بتواند با موفقیت به هدف های رفتاری (جزئی) دست یابد. این بخش پیش نیاز های شناختی نامیده می شود.

مثال : برای یادگیری ضرب اعداد یک رقمی در یک رقمی، کودک باید مهارت جمع و تفریق دو رقمی را بلد باشد، بنابراین تسلط بر مهارت های مربوط به جمع و تفریق اعداد یک رقمی، از پیش نیاز های ضرب اعداد یک رقمی در یک رقمی است. بارها تجربه کرده اید که عنوان فیلمی برایتان جذاب بوده و باعث شده که آن را انتخاب کنید و با علاقه ببینید، اما پس از چند دقیقه خسته می شوید و مشاهده آن را قطع می کنید و به فکر کاری دیگر می افتید. اغلب علت این است که مقدمات و پیش نیاز های مربوط به موضوع فیلم را ندارید و اطلاعات پایه ای برای درک موضوع مطرح شده در فیلم ضروری است .

شاید تجربه کرده باشید که پس از خواندن چند صفحه از یک کتاب با عنوانی نه چندان جذاب، متوجه می شوید که بر عکس تصور اوليه شما، مطالب جذاب و جالب و قابل درک هستند و بنابراین با علاقه به خواندن ادامه می دهید، زیرا که موضوع را به خوبی درک می کنید و با دانسته های پیشین شما در ارتباط است و پیش نیاز های مربوط به آن را دارید. در جلسه درمان کودک اوتیسم هم چنین اتفاقی می افتد، اگر رفتار درمان از فرایند های شناختی شکل گرفته قبلی کودک اوتیسم، اطلاع نداشته باشد، ممکن است که مطالب آموزشی خود را بدون توجه به قابلیت های آنان انتخاب کند، و در نتیجه مطالب بغرنج و غیر قابل فهم به نظر می آیند. این کار باعث می شود که اهداف آموزشی تحقق نیابند و باعث دلسردی رفتار درمان و کوکد اوتیسم شود. گذشته از آن اگر مطالب آموزشی پیش دانسته های دانش آموزان را منعکس کند، باعث کاهش میزان توجه می شود و مطالب دیگر جذابیتی برای کودک اوتیسم نخواهد داشت .

ارزیابی قبل از درمان مشکلات رفتاری کودکان اوتیسم

در نخستین مرحله، ارزشیابی کودک اوتیسم شروع می شود. این شیوه از ارزیابی، ارزشیابی تشخیصی خوانده می شود و برای سنجش پیش نیاز های شناختی مورد استفاده قرار می گیرد. علاوه بر این باید میزان اطلاع کودک اوتیسم از اهداف رفتاری مشخص شود. بنابراین، پیش آزمون با اهداف رفتاری در ارتباط است و آنها را می سنجد و ارزیابی تشخیصی پیش نیاز های شناختی مورد نیاز برای آموزش را بررسی می کند. اگر کودک اوتیسم اطلاعات مربوط به هدف رفتاری خاصی را داشته باشند می توان آن هدف را حذف کرد و با زمان بسیار اندکی را برای مرور آن در نظر گرفت. به هر حال ایده آل آن است که فرد علاوه بر اینکه پیش نیاز های شناختی مربوط به موضوع را داشته باشد اما از پیش آزمون نمره صفر بگیرد، و اطلاعاتی که رفتار درمان به عنوان اهداف رفتاری در نظر گرفته است را بلد نباشید و در اثر آموزش وی این اطلاعات در وی ایجاد شود.

گزینش محتوا، شیوه و مواد آموزشی مناسب با اهداف رفتاری

در هر فرصت آموزشی پیامی وجود دارد که باید منتقل شود. این پیام با استفاده از مجموعه ای از محتواها منتقل می شود و برای انتقال محتوا باید رسانه ای وجود داشته باشد. محتوا اصول و مفاهیمی را دربر می گیرد که به دیگران ارائه می شود، تا به مدد آنها هدف های آموزشی تحقق یابند. در هدف های رفتاری، مضمون محتوا را مشاهده می کنیم، رفتاری که در هدف جزئی یا رفتاری بیان می شود راهنمای گزینش محتوا است. بنابراین تدارک هدف های رفتاری به تعیین محتوا کمک می کند.

مهم ترین محتوای موجود، کتاب های آموزشی برای گروه های سنی مختلف است. اما همان طور که مشخص است، کتاب ها همیشه بدون عیب و نقص نیستند و تغییرات پی در پی آنها نشانگر این امر است که آنها نیازمند رفع نقص و کامل شدن هستند. در هر حال کتاب های مختلف آموزشی، فلش کارت ها و وسایل کمک آموزشی را باید با توجه به سؤالات زیر مورد بررسی قرار دهیم :

• آیا محتوای انتخاب شده، رفتارهایی را که از کودک اوتیسم انتظار داریم در او پرورش می دهد؟
• آیا این محتوا مناسب من و مرحله رشدی کودک اوتیسم است و با توجه به این موضوع تهیه شده است ؟
• آیا توالی مناسبی بین مباحث مطرح شده وجود دارد و سلسله مراتب دشواری در آنها رعایت شده است (یعنی از مراحل ساده شروع می شود و بعد کم کم سطح دشواری آن اضافه می شود ؟)
• آیا محتوا با مدت زمان در نظر گرفته شده هماهنگی دارد؟

پس از انتخاب محتوا گزینش شیوه ها و رسانه های مناسب برای انتقال محتوا مطرح می شود، که شامل شیوه ها، روش های آموزش و رسانه هایی است که عامل ایجاد ارتباط و شرایط مطلوب بین کودک و مربی و با والد است. در نظر گیری شرایط و امکانات، نیز از عناصر بسیار مهم هستند که در هنگام انتخاب رسانه باید در نظر گرفته شوند .

ویژگی های یک رسانه باید به نحوی باشد که؛

• توجه کودک اوتیسم را به خود جلب نماید
• باعث تداوم توجه کودک اوتیسم تا اتمام آموزش باشد
• کودک اوتیسم را به پاسخ گویی و ابراز واکنش تشویق کند.

چون یک رسانه واحد، دارای تمامی این ویژگی ها نیست در نتیجه از مجموعه ای از رسانه ها برای رسیدن به یک هدف استفاده می شود. در مورد کودکان دارای اوتیسم، بررسی ها نشانگر غلبه رسانه های دیداری بر ارائه اطلاعات شفاهی است.

رفتاردرمانی در منزل برای اوتیسم

مرکز رفتاردرمانی دکتر صابر با در اختیار داشتن امکانات روز دنیا در زمینه بازی درمانی و  گروه درمانی و استفاده از تکنیک های مختلف رفتار درمانی نظیر پی آر تی، ABA ، فلورتایم، روش تیچ و… و تجربه بالای تیم تخصصی رفتاردرمان و روانشناسان کودک مرکز توانسته است بهترین نتیجه درمانی را در بهبود اختلالات رفتاری کودکان اوتیسم بدست آورد. همچنین مربیان مرکز اوتیسم دکتر صابر با ارائه خدمات رفتاردرمانی در منزل برای کودکانی که توانایی حضور در مرکز را ندارند در ایجاد رفتار های اجتماعی مناسب و بهبود عملکرد این کودکان به صورت حرفه ای فعالیت می نمایند.

بهترین مرکز تست هوش کودکان در تهران

 هوش عبارت است از ظرفیت کلی فرد جهت تفکر منطقی،جمله هدفمند و برخورد موثر با محیط (دیوید وکسلر، روانشناس آمریکایی) هوش واژه‌ای است که جهت نشان دادن یک متغیر غیر حسی به کار می‌رود که مفهوم آن در روانشناسی از دیدگاه روانشناسان مختلف متفاوت است. بنابراین تعریف یکسانی از هوش که همه یا بیشتر روانشناسان بر آن توافق داشته باشند وجود ندارد. مرکز تست هوش کودکان در تهران زیر نظر دکتر صابر به بررسی انواع تست هوش کودک توسط تست های استاندارد هوش می پردازد. کلینیک تست آی کیو کودکان با در اختیار داشتن آزمونگران مجرب و با دقت فراوان در زمینه سنجش هوش کودکان فعالیت می نماید. تمامی آزمون های هوش کودک در بهترین مرکز تست هوش کودکان در تهران زیر نظر دکتر صابر انجام می پذیرد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

مرکز تست هوش کودک

به طور کلی،هوش بر اساس نظریات مختلف روانشناسان ممکن است به عنوان توانایی یادگیری از تجربیات، آنچه که در آزمون‌های هوش سنجیده می‌شود، تفکر عقلانی و انتزاعی، توانایی حل مسائل و سازگاری با محیط یا رفتار موثر در محیط تعریف گردد. همچنین با توجه به اینکه میزان هوش افراد در جامعه از طریق اشخاصی که میشناسیم یا ما را می‌شناسند نیز تعیین می شود مفهوم هوش می تواند در ارتباط با موقعیت های شغلی و عملکرد افراد نیز باشد.

از نظر روانشناسان، عوامل فرهنگی که در جوامع مختلف متفاوت است نیز در تعیین آنچه که به هوش افراد نسبت میدهیم نقش دارند. در فعالیت‌ها و اعمالی که از دیدگاه یک فرهنگ، مهم و ارزشمند است می‌تواند منجر به عملکرد بهتر و موثرتر افراد دارای آن فرهنگ گردد.

ویژگی های شخصیتی، نوع تکلیف، محیطی که فعالیت در آن صورت می‌گیرد، معنادار یا بی‌معنا بودند تکلیف برای شخص و عوامل دیگر می توانند عملکرد افراد را تحت تاثیر قرار دهند که در تعیین هوش باید مد نظر قرار گیرند.

هوش چیست؟

یکی از تعاریف هوش که توسط دیوید وکسلر روانشناس آمریکایی مطرح گردیده به نوعی مورد توافق بسیاری از روانشناسان است. وکسلر هوش را اینگونه تعریف می کند:

هوش عبارت است از توانایی فرد برای تفکر منطقی ( عقلانی)، عمل هدفمند و برخورد موثر با محیط. مغز انسان مهم ترین قسمت بدن است که در هوش و فعالیت های هوشمند نقش دارد. به طور کلی، عواملی موثر بر هوش هستند و ممکن است عملکرد و هوش را در جهت مثبت یا منفی تحت تاثیر قرار دهند عبارتند از:

• عوامل ژنتیکی یا وراثت
• عوامل اقتصادی
• عوامل زیستی
• افزایش سن یا فرایند پیری
• نوع شغل والدین و افراد
• تعداد فرزندان
• انتظارات والدین نسبت به فرزندان
• روابط خانوادگی
• تجربه های گذشته
• سازگاری های عاطفی
• شخصیت
• هورمون ها
• عوامل فرهنگی
• عوامل اجتماعی
• جنس مرد یا زن
• سطح تحصیلات والدین و افراد
• نوع آموزش
• زندگی شهری و روستایی
• عوامل ارتباطی و رسانه ها
• انگیزش
• یادگیری های قبلی
• آسیب های مغزی
• دانش کافی در زمینه های خاص
• تغذیه
• محیط غنی از نظر تحریکات حسی مختلف به خصوص در دوران کودکی
• سلامت روانی و هیجانی همانند وجود یا عدم وجود استرس و افسردگی
• عملکرد حسی به خصوص تیزی دیداری و شنیداری
• استعمال دخانیات و مصرف مشروبات الکلی

تحقیقات به شباهت مختلف وجود دارد که نشان می دهد هوش انسان تغییر پذیر است. بنابر این در صورت داشتن یک راهبرد (استراتژی) مناسب قادر به افزایش هوش افراد هستیم. در حقیقت با افزایش مهارت های ذهنی یا بهبود کارکردهای شناختی به باهوش تر شدن افراد کمک می کنیم.

تست آی کیو(IQ) چیست

عده‌ای از روانشناسان هوش را به عنوان یک قابلیت منفرد و عمومی در نظر می‌گیرند ولی گروه دیگری از آنها معتقدند که هوش شامل مجموعه‌ای از استعدادها و مهارت‌ها است.

در اینجا به تعاریفی از آی کیو اشاره می گردد:

• هوش عبارت است از توانایی فرد در یادگیری از تجربه و قدرت سازگاری او با محیط.
• هوش پدیده‌ای است که به واسطه آزمون های هوشی استاندارد قابل سنجش است.
• هوش یک مفهوم انتزاعی ( ذهنی) این است که نشان دهنده توانایی یادگیری و کاربرد آن جهت سازگاری فرد با محیط یا حل مسائل است.

هوش در گذر زمان (تاریخچه ‌و نظریه های هوش)

با اینکه موضوع تست آی کیو کودکان در روانشناسی به میزان زیادی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است ولی هنوز به یک نتیجه و تعریفی که مورد تایید بیشتر روانشناسان باشد منجر نشده است. بنابراین تعریف واحد و استانداردی از هوش یا اینکه چه چیزی هوش را می سازد وجود ندارد.

تست هوش فرانسیس گالتون

سر فرانسیس گالتون از اولین کسانی بود که به ساختن تست هوش کودکان اقدام کرد. از نظر او هوش تابعی از توانایی‌های ذهنی و فیزیکی است. گالتون معتقد بود افرادی باهوش‌تر هستند که دارای سیستم ادراکی حساس تری باشند. وی که تحت تاثیر نظریه تکاملی داروین قرار داشت به مطالعه تفاوتهای فردی پرداخت و نقش عوامل بیولوژیکی یا زیست شناسی را در برتری افراد مهم می دانست.

به طور کلی گالتون بر این اعتقاد بود که هوش عبارت است از مهارت های حسی و ادراکی خاصی که از طریق وراثت انتقال می‌یابد و از دیدگاه او هوش بر حساسیت های ذهنی و فیزیکی،قدرت و مهارت استوار بود.

تست هوش آلفرد بینه

آلفرد بینه روان شناس فرانسوی با همکاری تئوفیل سیمون سوالات آزمون هوشی را برای سنین مختلف در مقیاس خوش خود ایجاد کردند که بر مفهوم «سن عقلی» استوار بود. از مقایسه سن عقلی با سن تقویمی (که وابسته به تاریخ تولد فرد بود) باهوش بودن یا کم هوش بودن فرد مشخص می‌شد.

تست هوش این دو روان شناس فرانسوی در سال ۱۹۰۵ انتشار یافت که پس از چند سال دوباره توسط آلفرد بینت‌  مورد تجدید نظر قرار گرفت.

مفهوم سن عقلی در مقیاس هوش بینت- سیمون به این معنا است که اگر کودکی به سوالات مخصوص 6 ساله ها پاسخ دهد ولی قادر به پاسخگویی سوالات مخصوص 7 ساله ها نباشد،سن عقلی او 6 سال است.بر این اساس اگر یک کودک 4 ساله به سوالات مخصوص 4 ساله ها پاسخ می داد این کودک دارای هوش بهنجار بود. به این ترتیب  اگر کودک 4 ساله ای قادر به پاسخگویی سوالات مخصوص 5 ساله ها باشد باهوش در نظر گرفته می شد ولی اگر قادر به پاسخگویی سوالات 3 ساله ها نباشد نسبت به همسالان خود کم هوش و در صورت پاسخ به سوالات 6 ساله ها بسیار باهوش در نظر گرفته می‌شد.

مفهوم سن عقلی از نظر آلفرد بینه شامل توانایی عمومی در فهم،استدلال،داوری و حافظه بود.

آزمون هوش استنفورد – بینه

لویی ترمن روانشناس آمریکایی در دانشگاه استنفورد به استاندارد سازی سوالات تست هوش آلفرد بینه ( آزمون بینه- سیمون) اقدام کرد. این اقتباس توسط ترمن و مریل که از اساتید دانشگاه استنفورد بودند انجام گردید. تست هوش استنفورد- بینه چندین بار طی سالهای مختلف مورد تجدید نظر قرار گرفت.

تست هوش استنفورد- بینت در تجدیدنظر سال ۱۹۸۶ به صورت مواد زیر تعیین گردید:

• استدلال کلامی
• استدلال انتزاعی- دیداری
• استدلال کمی
• حافظه کوتاه مدت

بهره هوش( هوشبهر یا ضریب هوشی)

جهت تعیین میزان هوش یک کودک در مقایسه با همسالان خود و همچنین برطرف کردن برخی محدودیت‌های سن عقلی به تنهایی،هوشبهر توسط ویلیام اشترن روان شناس آلمانی پیشنهاد شد که ترمن نیز با این شاخص موافقت کرد.

هوشبهر از سن عقلی به تنهایی معنادار تر بوده که از سن عقلی تقسیم بر سن تقویمی ضرب در صد به دست می آید. در صورت مساوی بودن سن عقلی با سن تقویمی، هوشبهر صد بوده که به هنجار شناخته می شود.

با افزایش سن عقلی نسبت به سن تقویمی، هوشبهر افزایش یافته و فرد باهوش تر در نظر گرفته می‌شد که خود می توانست سطوح مختلفی بر اساس هوشبهر داشته باشد (مثلاً متوسط بالا،باهوش و بسیار باهوش) به عنوان مثال فرد بر اساس تست هوش کودکان استنفورد-بینه با هوشبهر 140- 120 باهوش و با هوش بهر بیشتر از 140 بسیار باهوش محسوب می‌شد.

سوالات متداول:

1.هوش چیست؟

هوش عبارت است از توانایی فرد برای تفکر منطقی ( عقلانی)، عمل هدفمند و برخورد موثر با محیط. مغز انسان مهم ترین قسمت بدن است که در هوش و فعالیت های هوشمند نقش دارد.

2. چه آزمون هایی در مرکز تست هوش کودکان دکتر صابر انجام می شود؟

مرکز هوش دکتر صابر یک مرکز جامع تست و سنجش می باشد که به ارزیابی و انجام انواع تست های هوش، تست توجه دیداری، تست های حافظه و تمییز شنیداری و  تست ها روانشناسی و چک لیست های تشخیصی می پردازد.

رفتار درمانی اختلال یادگیری

کودکان اختلال یادگیری به علت مشکلات یادگیری که در طول زندگی تجربه می کنند دچار مشکلات رفتاری مختلف می گردند. مرکز رفتاردرمانی اختلال یادگیری دکتر صابر در حیطه رفع مشکلاتی نظیر گوشه گیری، افسردگی ، لجبازی و پرخاشگری فعالیت می نماید. رفتار درمانی اختلال یادگیری علاوه بر بهبود رفتار کودک می تواند در زمینه پیشرفت تحصیلی کودکان اختلال یادگیری نیز موثر باشد. مرکز روانشناسی کودک با در اختیار داشتن کادر درمانی قوی در حیطه بازی درمانی و رفتاردرمانی اختلالات یادگیری در جهت پیشرفت این کودکان پیشگام می باشد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

رفتاردرمانی اختلال یادگیری

والدین کودکان اختلال یادگیری به علت عدم همکاری کودک در انجام تکالیف و وظایف تحصیلی خود دچار مشکلات فراوانی با کودکان خود هستند.  برای ایجاد رابطه صحیح بین والد و کودک در زیر به ارائه نکاتی در زمینه رفتاردرمانی اختلال یادگیری پزداخته می شود.

1. چگونه کودک خود را در انجام تکالیفش هدایت کنیم؟

با معلم یا معلمین کودک آشنا شویم.

از نحوه تدریس شان و از انتظارات آنها از کودک اختلال یادگیری، آگاه شوید از آنها بخواهید شما را راهنمایی کنند که چگونه کودک خود را در انجام تکالیفش هدایت کنید.

2. به عنوان ناظر عمل کنیم.

در مورد تکالیف و امتحانات از کودک اختلال یادگیری سوال کنید. او را تشویق کنید و تکالیف انجام شده او را کنترل کنید. اگر سوالی داشت به کودک اختلال یادگیری جواب دهید. برخی از والدین تمام مدت در کنار کودک می‌نشینند و یا برایش تکلیف را می‌خوانند، این کار کاملاً اشتباه است. با این شیوه کودک اختلال یادگیری را به خود وابسته می کنیم، او دیگر نمی تواند بدون حضور شما تکالیفش را انجام دهد. ضمن اینکه وقتی شما مطالب را برای کودک می خوانید، در واقع درک آن را برای کودک آسانتر می کنید و به این ترتیب مانع از تفکر عمیق و پردازش کامل مسائل توسط او می شوید. در نتیجه کودک در درک مطلب یا فهم مسائل ریاضی در مدرسه و زمان امتحان، دچار مشکل می‌شود.

3. برای برنامه‌ریزی به کودک کمک کنیم.

در برنامه رفتاردرمانی اختلال یادگیری زمان انجام تکالیف را با مشورت خود کودک مشخص کنید و آن را روی کاغذ ثبت کرده و جایی نصب کنید که در حوزه دید کودک باشد.

شبهایی که تکالیف سنگین است یا وقتی تکلیف داده شده دشوار است، فرزندتان را تشویق کنید که کارهایش را تقسیم بندی کند. اگر لازم شد در برنامه‌ریزی به کودک اختلال یادگیری کمک کنید و هر یک ساعت ۱۵ دقیقه استراحت بدهید.

4. عواملی که حواس کودک را پرت میکنند،به حداقل برسانیم.

یعنی هنگام مطالعه و انجام تکلیف، تلویزیون روشن نباشد، موسیقی با صدای بلند پخش نشود، یا تماس تلفنی نباشد. البته تماس با همکلاسی در مورد تکلیف شب اشکالی ندارد. اما تدریجا باید وضعیتی فراهم کنیم که کودک بتواند حتی در صورت وجود عوامل مزاحم، تکالیفش را انجام دهد. این روش رفتاردرمانی حساسیت زدایی تدریجی نام دارد.

5. بچه‌ها باید خودشان تکلیف مدرسه را انجام دهند.

اگر بچه ها خودشان فکر نکنند و اشتباه نکنند، چیزی یاد نمی گیرند. والدین می‌توانند پیشنهادهایی بدهند و در مسیرها به آنها کمک کنند. ولی این وظیفه کودک اختلال یادگیری است که تکلیفش را انجام دهد. هدف اصلی از انجام تکالیف در منزل این است که کودک مستقل کار کردن را تجربه کند. این یک هدف مهم در رفتاردرمانی اختلالات یادگیری می باشد. بنابراین والدین باید اجازه دهند کودک خود تکالیفش را انجام دهد و آنها صرفا ناظر باشند و در صورت نیاز، او را راهنمایی کنند، در کنارش حضور داشته باشند و شرایط را برای انجام تکالیف مهیا سازند. کمک مستقیم و مداوم، به کودک اختلال یادگیری این احساس را می‌دهد که به تنهایی قادر نیست تکالیفش را انجام دهد.

6. محیطی مناسب برای انجام تکالیف مدرسه مهیا کنیم.

سعی کنید محل ویژه‌ای برای انجام تکالیف کودک اختلال یادگیری تعیین کنید. این محل باید از نور کافی برخوردار باشد. وسایلی مانند دفتر،مداد، پاک کن و تراش را در دسترس او بگذارید.

7. الگو و نمونه خوبی برای او درست کنیم.

بچه ها نه به توصیه‌ها و پند های شما، بلکه به کارهای شما نگاه می کنند و از آنها تقلید می کنند. والدین باید خود، نمونه خوبی برای فرزندشان باشند.

8. کار و تلاش و کودک را تحسین کنیم.

در رفتار درمانی اختلال یادگیری تشویق نقش کلیدی دارد. برای تشویق کودک اختلال یادگیری مثلاً می‌توانید برگه امتحانی را که خوب از پس آن برآمده یا کاردستی و نقاشی او را روی در یخچال بچسبانید. موفقیت های درسی او را برای دوستان و آشنایان بازگو کنید. گاهی والدین تصور می کنند فقط زمانی که کودک نمره ۲۰ می گیرد و یا این که کارش را کاملا بدون نقص انجام می دهد،باید او را تشویق کنند. در حالی که باید به دنبال اصطلاحات و پیشرفت های کوچک و تدریجی باشید. بدین منظور باید هر پیشرفت کوچک کودک اختلال یادگیری را مورد توجه قرار داد و هر رفتار یا تلاشی را که او را به هدف مورد نظر ما نزدیک می‌کند،تشویق نمود.

سوالات متداول:

1-آیا همه کودکان با اختلال یادگیری به رفتاردرمانی نیاز دارند؟
خیر، اما بیشتر کودکان دارای اختلال یادگیری دچار مشکلات رفتاری نیز هستند؛ در چنین مواردی رفتاردرمانی مکملی مؤثر در کنار آموزش و کاردرمانی خواهد بود.

2-رفتاردرمانی چگونه باعث بهبود عملکرد تحصیلی کودک می‌شود؟
با اصلاح رفتارهای مخرب و افزایش انگیزه، کودک می‌تواند با آرامش بیشتری تمرکز کند و مهارت‌های لازم برای یادگیری را در خود پرورش دهد.

تست هوش بینه سیمون و آزمون هوش استنفورد بینه

تست هوش بینه سیمون چیست؟ سه نسخه متفاوت به عنوان نسخه هایی از آزمون هوش بینه سیمون، به یادگار مانده است که به ترتیب در سال‌های ۱۹۰۵ ، ۱۹۰۸، ۱۹۱۱، به چاپ رسیده است. بنابراین، به ترتیب نسخه اول، پس از آن نسخه دوم و سپس نسخه سوم تست هوش بینه- سیمون عنوان می شود.  مرکز تست هوش کودکان دکتر صابر به صورت تخصصی به انجام تست های هوش مختلف و آمادگی جهت سنجش ورود به مدرسه می پردازد. در بعضی مراکز روانشناسی، تست هوش بینه آنلاین نیز انجام می شود. اما به دلیل کاهش روایی تست و اختمال بروز خطاهای اجرایی بهترین کار اجرای آزمون بینه و سیمون به صورت حضوری و زیر نظر یک متخصص روانسنجی با تجربه می باشد. تست هوش بینه کودک با تعیین سن ذهنی برای کودکان می توانند در تشخیص میزان تاخیر کودک و نیاز های او کمک کننده باشد.

آزمون بینه بعدها توسط استنفورد بازبینی شد، این آزمون هوش از قدمت بالایی برخوردارند؛ به طوری که نزدیک به یک قرن می باشد. در این مبحث،به نسخه های اول،دوم، سوم و چهارم آزمون هوش استنفورد بینه پرداخته شده تا از این طریق بتوان شناخت کاملی را پیرامون نسخه پنجم این تست هوش بینه و پس از آن،نسخه نوین،به دست آورد. مرکز تست هوش کودکان در تهران زیر نظر دکتر صابر به اجرای دقیق تست هوش استنفورد بینه برای کودکان می پردازد. شاید بتوان تست هوش استنفورد بینه دانلود شود اما نحوه اجرا و نمره دهی تست استنفورد بینه بسیار مهم می باشد و بر روی نتیجه آن موثر است. پس از اجرای درست آزمون بینه تفسیر دقیق آن نیز اهمیت دارد و می توان از نتایج آزمون به مشکلات اساسی کودکان پیبرد.

اولین نسخه آزمون هوش بینه- سیمون برای کودکان

پس از اینکه در سال ۱۹۰۴، به بینه ماموریت داده شد تا اولین آزمون هوشی را برای تفکیک کودکان عقب مانده ذهنی با کودکان عادی ساختار سازی کند، وی با تلاش‌های شبانه‌روزی و همکاری فعالانه تئودور سیمون، توانست در سال ۱۹۰۵، اولین آزمون هوش را تحت عنوان آزمون هوشی بینه- سیمون به چاپ برساند و نام خود را به عنوان اولین سازنده آزمون هوش در تاریخ اندازه گیری هوش ثبت کند.

در تدوین اولین نسخه آزمون هوشی بینه- سیمون، هدف، شناسایی کودکان عقب مانده ذهنی از کودکان عادی بود که این اقدام به عنوان یکی از مهمترین اهداف آموزش و پرورش کشور فرانسه محسوب می شد. نسخه ای که توسط بینه و با همکاری سیمون طراحی شد، در زمینه های کاربردی شناسایی کودکان کم توان ذهنی، استفاده های ارزشمندی را به نمایش گذاشت. نسخه مزبور، به عنوان اولین آزمون هوش،از ویژگی‌های خاصی برخوردار بود که از همه مهمتر، می توان به سن ذهنی تاکید کرد.

آزمون بینه- سیمون،وی با تاکید بر سن ذهنی ( MA ) ،کودکان را به چهار طبقه بهنجار، کودن، کانا و کالیو تقسیم کرد. از معایب آزمون فوق این بود که توان مقایسه کودکان در یک سن تقویمی ( CA ) خاص را نداشت. با این وجود،اولین نسخه آزمون هوشی بینه-سیمون که در سال ۱۹۰۵ به چاپ رسید،به خوبی می‌توانست کودکان عقب مانده ذهنی را از کودکان عادی تفکیک کرده و حتی شدت عقب‌ماندگی را در سطوح گسسته چند ارزشی،اندازه‌گیری کند.

این ابزار که به تست هوش بینه- سیمون ۱۹۰۵  مشهور است،شامل ۳۰ سوال بود که کنش های مختلفی مانند توانایی قضاوت،استنباط و استدلال را (که به نظر بینه از عناصر اصلی هوش بود) اندازه‌گیری می‌کرد و میزان دشواری آنها بر پایه یافته های مقایسه ای بین ۵۰ کودک طبیعی ۳ تا ۱۱ ساله و تعدادی از عقب مانده های ذهنی،تعیین گردید و روایی تفکیکی آزمون فوق مشخص شد.

بنابراین،می‌توان مطرح کرد که اولین آزمون هوشی بینه– سیمون برای خردسالان ۵ ساله طراحی شده بود ولی کودکان سنین ۴،۵،۶،۷،۸ ساله را نیز در برداشت. با توجه به دامنه سنی ۴ تا ۸ سالگی،باید عنوان کرد که آزمون فوق برای اندازه گیری هوش کودکان پیش دبستانی برای ورود به دبستان به کار برده می شد. برای اندازه گیری هر سال، 6 سوال طرح شده بود که در مجموع 30 سوال به عنوان تست هوشی بینه – سیمون در نسخه اول تدوین گردیده است. در این نسخه، 6 سوال برای کودکان 4 ساله، 6 سوال برای کودکان 5 ساله، 6 سوال برای کودکان 6 ساله، 6 سوال برای کودکان 7 ساله و 6 سوال برای کودکان 8 ساله تدوین شده است.

پس از تدوین نسخه اول آزمون هوش بینه- سیمون، انتقادهای فراوانی به این آزمون هوشی وارد گردید. بزرگترین و پرنفوذ ترین منتقد کننده به نسخه اول تست هوش بینه- سیمون، آلفرد بینه بود. سازنده این آزمون هوش، به عنوان پرنفوذترین انتقاد کننده آزمون مزبور شناخته می شود؛ زیرا از یک سو به مفهوم سازی هوش و از سوی دیگر، به چارچوب آزمون هوشی مزبور آگاهی داشت و به راحتی می‌توانست نقاط ضعف این آزمون را منعکس کند.

رویکرد متفکرانه بینه در راستای انتقاد کردن از آزمون هوشی که توسط خویش و با همکاری سیمون طراحی شده بود، موجی از حیرت را در محافل علمی، به وجود آورد. انتقادهای سازنده بینه از اولین نسخه تست هوش بینه- سیمون، به عنوان نماد هایی از رفتارهای اخلاقی بینه محسوب می‌شود که باید از آن به عنوان سرمشق های اخلاقی، یاد کرد.

هرچند که بین در مقایسه با هنری از نفوذ علمی بالایی برخوردار بود و در مقایسه با سیمون، تلاش های وافری را برای ساختارسازی آزمون هوشی صورت می‌داد، ولی هرگز به پایمال نمودن حقوق این افراد نپرداخت و از آنها به عنوان همکاران و دانشمندان نیک پندار،صحبت به میان می‌آورد. اینگونه رفتارهای اخلاقی بینه به همراه اقدامات روان سنجی که در راستای تدوین نسخه اول آزمون هوش بینه- سیمون صورت گرفته بود، نشان دهنده الگوهای اخلاقی مطلوب برای پایه گذاران روانسنجی در تمامی کشورهای رو به توسعه محسوب می‌شود. به راستی باید از رفتارهای شایسته بینه در زمینه های متفاوت، سرمشق مناسبی برداشت کرد و الگوهای اخلاقی این دانشمند برجسته را در تمامی زمینه های روانسنجی بسط داد.

اخلاق شایسته بینه در زمینه پذیرش انتقادهای سازنده و محفوظ سازی حق همکاران،باعث شده بود تا تمامی شاگردهای وی از او به عنوان انسانی نیکوکار و با اخلاق یاد کنند. فردی که هرگز در محافل علمی از آشکارسازی حقایق علمی کوتاهی نکرد و عقب‌نشینی را در سرلوحه کار هایش قرار نداد، بلکه با جسارت،شهامت و پشتکار فراوان،با موج جهانت به مقاومت پرداخت. علاوه بر آن،رفتارهای شایسته‌ای که با همکارانش داشت و انتقادهای سازنده که نسبت به فعالیت های خویش منعکس می‌کرد، باعث شده است تا از او به عنوان سرمشق پایدار در نهضت روانسنجی صحبت به میان آید.

سوالات تست هوش بینه- سیمون نسخه دوم

در دومین نسخه تست بینه- سیمون ۱۹۰۸، مفهوم سن ذهنی عنوان شد که باید سن ذهنی را با سن تقویمی مقایسه کرد و شاخصی را برای توانمندی شناختی کودک به دست آورد. مهمترین دستاورد نسخه دوم آزمون هوش فوق این بود که شاخص هوش، با تاکید بر سند و یا شاخص تقویمی مطرح می‌شد. این تحول با دیدگاه نظریه پردازان رشد معاصر و افرادی همانند گزل که تلاش می کردند تا با تاکید بر سن تقویمی و مهارت های جسمانی به بررسی و شناخت سن ذهنی دست یابند،هماهنگ بود.

این ابزار، که پیدایش آن بدون تردید از فعالیت های اولیه به منظور تهیه ابزار های اندازه گیری هوش عمومی به شمار می‌رود، با سابقه ای طولانی به اقتضای نظریه ها و یافته های روانشناختی، به گونه مستمر و در مسیر تکاملی، دستخوش تغییر و تحول شده است. بررسی های منظم بینه و همکار گرانقدرش سیمون، موجب شد تا زمان فوت بینه در سال ۱۹۱۲، حداقل دو مرتبه در آزمون هوش فوق تجدیدنظر به عمل آید. نخستین تجدیدنظر در سال ۱۹۰۸ انجام شد که در آن، سوال های آزمون هوش روی 300 کودک اجرا و برپایه هر گروه سنی برای گروه های ۳ تا ۱۱ ساله هنجاریابی شد. در همین سال بود که مفهوم سن ذهنی در فرهنگ روان سنجی وارد شد.

در دومین نسخه تست هوش بینه- سیمون، علاوه بر افزایش دامنه سنی، تعداد سوال ها نیز افزایش یافت و سوال های آزمون هوشی مزبور، از ۳۰ سوال به ۴۸ سوال افزایش پیدا کرد. علاوه بر آن، بازنگری عمیقی در زمینه برخی از سوال ها انجام گرفت و سوال هایی که مرتبط با زمان واکنش بودند و حافظه را با تأکید بر هجاهای بی معنی اندازه گیری می کردند،حذف شدند.

آزمون هوشی بینه- سیمون نسخه سوم و سن ذهنی

در آخرین چاپ این آزمون هوش که در سال ۱۹۱۱ منتشر شد، پول آزمون به ۵۴ سال افزایش یافت و برای سنین ۳ تا ۱۱ سال نیز هنجاریابی انجام گرفت. با این وجود، هنوز هم دامنه سنی کودکان فراتر از ۱۱ سال نرفته، ولی دامنه سنی به کودکان ۳ ساله نیز توسعه یافت. مهمترین دستاورد نسخه سوم آزمون هوش بینه- سیمون ارائه هنجارهای کمی و کیفی در سنین کمتر از ۴ سال، کودکان پیش دبستانی و مهد کودکی است.

تست هوش بینه-سیمون در سال ۱۹۰۵ به چاپ رسید و در سال ۱۹۰۸ با بازنگری عمیق، توانست سن ذهنی را مطرح کند و با مقایسه آن با سن تقویمی،شاخص دقیق تری از هوش را به دست آورد،سپس در سال ۱۹۱۱ با بازنگری عمیق تر،نه تنها برخی از سوال ها اصلاح شد،بلکه هنجارهای دقیقی نیز ارائه گردید.

در نهایت، اقدامات بینه و سیمون در راستای پاسخگویی به انتقاد های معاصر، موثر واقع شد و در سال ۱۹۱۱، وی با تاکید بر نسخه سوم تست هوش بینه-سیمون، به دامنه سنی ۳ تا ۱۱ سالگی معطوف گردید و توانست هنجارهای مناسبی را برای شناسایی و مقایسه کودکان با یکدیگر، ارائه کند. با مرگ بینه در سال ۱۹۱۲، تئودور سیمون به پاس یادبود از استاد و دوست گرانقدرش بینه، به ساختار سازی و بهسازی آزمون فوق نپرداخت و همواره مطرح می‌کرد که تلاش های بینه در ساختن اولین آزمون هوش نقش تعیین کننده ای داشته است.

آزمون هوش استانفورد- بینه برای کودکان

برای ایجاد مفهوم‌سازی کامل‌تری پیرامون نسخه نوین هوش آزمایی تهران- استانفورد- بینه ، شایان ذکر است که در نسخه های پنجگانه استانفورد-بینه نسخه های اول تا سوم با نام مقیاس هوشی عنوان شده‌اند و نسخه‌های چهارم و پنجم با نام مقیاس های تست هوشی مطرح گردیده اند و دلیل این نوع نامگذاری،خروجی های متفاوت تست های هوش استنفورد است. بدین ترتیب که در نسخه های چهارم و پنجم، عوامل هوشی چندگانه مورد بررسی قرار می‌گیرند؛ در حالی که در نسخه های ابتدایی آزمون استانفورد- بینه، تنها حیطه های غیر کلامی و کلامی مورد سنجش قرار می‌گرفتند.

اولین نسخه تست هوش استنفورد – بینه

از جمله افرادی که برای اولین بار آزمون بینه- سیمون را به زبان انگلیسی ترجمه کرد، هنری هربرت گودارد است. گودارد، در زمینه ریاضیات و روانشناسی تخصص داشت و تحت نظارت هال تجارت کارورزی در حیطه کودکان کم توان ذهنی را کسب کرد، مدارسی را در حیطه آزمون عقب ماندگان ذهنی، پایه ریزی و آزمون هوشی بینه- سیمون را در آمریکا ترجمه، اجرا و نمره گذاری کرد.

هر چند که‌ گودارد در سال ۱۹۰۸، نسخه اول آزمون بینه- سیمون را به زبان انگلیسی ترجمه کرد و پس از آن نسخه دوم آزمون بینه- سیمون را در سال ۱۹۱۰ دوباره ترجمه کرد،در سال ۱۹۱۲،به ترجمه مجدد نسخه سوم تست بینه- سیمون پرداخت و بستر مناسبی را برای اقدامات پژوهشی ترمن فراهم کرد. نقطه آغاز اقدامات ترمن، فعالیت هایی بود که توسط گودارد در کشور آمریکا انجام گرفت و زمینه سازی مساعدی را برای کتل و هال فراهم ساخت.

از اقدامات کاربردی گودارد، اندازه گیری و سنجش هوش مهاجران اروپایی و آسیایی به آمریکا بود. وی در جزایر آلیس، با همکاری گروهی از کارشناسان خبره روانشناسی، از نسخه سوم آزمون هوشی بینه – سیمون استفاده کرد و با بهره گیری از این آزمون، تلاش می‌کرد تا مهاجران کم توان ذهنی را شناسایی کند و موجبات بازداری ورود این افراد به کشور آمریکا را فراهم سازد. علاوه بر آن، با شناسایی مهاجران تیزهوش، بستر مناسبی را برای گزینش و گمارش شغلی، ایجاد می‌کرد.

اینگونه اقدامات در زمینه استفاده از نسخه سوم آزمون هوشی بینه- سیمون کتاب صوتی گودارد و همکارانش در کشور آمریکا استانداردسازی شده بود،داده های تجربی را برای پژوهشگران آمریکایی در حیطه سنجش هوش، فراهم ساخت تا اینکه در سال ۱۹۱۴ ویلیام اشترن، روان شناس آلمانی، مفهوم هوشبهر را عنوان کرد. با مطرح نمودن مفهوم هوشبهر و استفاده از منحنی های هنجار شده، موج جدیدی در تفسیر شاخص هوش و ساختار سازی مجدد تست های هوش (نسخه سوم) آزمون هوش بینه- سیمون، به وجود آمد.

پس از آن در سال ۱۹۱۶ ، لوئیز مدیسون ترمن استاد دانشگاه استانفورد، آزمون هوش بینه- سیمون را که توسط گودارد، از زبان فرانسه به زبان انگلیسی در سه زمان متفاوت (با تاکید بر نسخه های متفاوت تست هوش بینه- سیمون در سال های ۱۹۰۵، ۱۹۰۸ و ۱۹۱۱) ترجمه شده بود، بررسی کرد و از طریق بودجه دانشگاه استانفورد، تلاش کرد تا آن را در جامعه آمریکا، هنجاریابی کند. وی تعداد سوال ها را از ۵۴ سوال به ۹۰ سوال گسترش داد. علاوه بر آن، برای نوجوانان ۱۵، ۱۶ ،و ۱۷ سال، موادی را طراحی کرد که به گونه ای دقیق تر بتوانند وضعیت هوشی افراد بالاتر از حد بهنجار را ارزیابی کند. این اقدام می توانست موجبات استفاده ترمن از اصطلاح هوشبهر را فراهم سازد.

دومین نسخه تست هوش استنفورد- بینه

پس از مدتی، با تلاش‌های شبانه‌روزی ترمن و پیوستن مریل به تیم متخصصان روان سنج در دانشگاه استنفورد، نسخه دوم تست هوش استنفورد- بینه در سال ۱۹۳۷ طراحی شد. در این زمان، ماد مریل به ترمنترمن و مریل، این آزمون هوشی در دو فرم موازی فرم ( L ) و فرم ( M ) بهسازی و نسخه دوم تست هوش استنفورد- ببنه تدوین شد.

از مهمترین دستاوردهای نسخه دوم تست هوش استنفورد- بینه این است که تعداد ماده سوال ها از ۹۰ به ۱۲۹ افزایش یافت و همچنین دامنه سنی آن به کمتر از ۳ سالگی و بیشتر از ۱۸ سالگی نیز گسترش پیدا کرد. بنابراین نسخه دوم آزمون هوش استنفورد- بینه به عنوان تست هوش استنفورد – ترمن- مریل شناخته می شود که دامنه سنی آن از ۲ سالگی تا بزرگسالی گسترش یافت و ما ۱۰ سوال های آن به ۱۲۹ سوال افزایش داده شد.

از ویژگی‌های تست هوش استنفورد- ترمن- مریل این است که در سنین ۲ تا ۵ سالگی، سوال های جداگانه ای طراحی شد، در حالی که در نسخه اول این تست هوش، برای هر سال، سوال های جداگانه طراحی شده بود. گسترش سوال سازی یا گویه سازی برای سنین ۱۱ سالگی تا ۱۸ سالگی که حتی بینه‌ و سیمون نیز سوالی طرح نکرده بودند و در مقیاس هوشی استانفورد- بینه نیز سوالی مطرح نشده بود،ادامه یافت.

مقیاس فوق در اولین مرتبه دارای دو فرم موازی ( M ) و ( L ) بود و برای هر فرم،سوال های متفاوت،ولی با شاخص دشواری و روایی محتوایی یکسان طراحی شد. از آنجایی که فعالیت ترمن و مریل، روابط شغلی را افزایش داده بود، بانیان آزمون هوشی فوق، ( L )  را معرف نام لوئیز و ( M ) را معرف نام ماد در نظر گرفتند.

سومین نسخه آزمون هوشی استنفورد- بینه

اقدامات ترمن و مریل در زمینه آزمون بینه- سیمون، بامرگ ترمن در سال ۱۹۵۶، با وقفه روبرو گردید، ولی مریل به کار خویش ادامه داد و در سال ۱۹۶۰، سومین نسخه این آزمون هوشی را به چاپ رساند. در این نسخه، تغییر چندانی در ساختار سازی تست هوشی انجام نگرفت، ولی به شناسایی سطح دشواری سوال ها و کسب هنجارهای مطلوب تاکید فزاینده‌ای شده بود، زیرا فرم‌های ( M ) و ( L ) با یکدیگر تلفیق شدند و برای اولین مرتبه، از هوشبهر انحرافی استفاده به عمل آمد.

برای محاسبه هوشبهر انحرافی، میانگین  100 و انحراف استاندارد 16 مورد توجه قرار گرفت و تاکید فزاینده ای به منحنی استاندارد هوشبهر شد. این منحنی، توسط ترستون به جهانیان معرفی گردید و نشان دهنده نمرات هنجار شده‌ای بود که امکان مقایسه آزمودنی ها را با یکدیگر افزایش می‌داد و از دیدگاه ترستون در زمینه منحنی استاندارد هوش،استفاده گردید.

چهارمین نسخه تست هوش استنفورد – بینه

در نسخه ۱۹۸۶ یا نسخه چهارم، در چندین عامل، نمره های متفاوت به دست آمد و در زمینه سوال های تشریحی، معیار های واضح تری برای اجرا و نمره گذاری مطرح شد. بعلاوه، در روش های اجرایی، انعطاف پذیری صورت گرفت و آزمودن انطباقی به کار برده شد. همچنین، در برخی از خرده آزمون ها،از میانگین ۵۰ و انحراف استاندارد ۸ به عنوان نقاط استاندارد هنجاری استفاده به عمل آمد. این نسخه توسط رابرت ال ثرندایک و همکاران وی الیزابت هیگن و جرومی ساتلر تدوین شد.

در نسخه نوین تست استنفورد بینه که در مرکز تست هوش دکتر صابر مورد استفاده قرار می گیرد باید توسط یک متخصص انجام شود. آزمون بینه از ۴۵ دقیقه تا نزدیک به ۳ ساعت  به طول می انجامد. کودکان بزرگ‌تر زیرمجموعه‌های بیشتری از سؤالات دارند که باید پاسخ دهند و این باعث می‌شود زمان تست طولانی‌تر گردد. این تست هوش برای بررسی آمادگی های  سنجش ورود به مدرسه به کار می رود.

سوالات متداول:

1.آزمون هوش استنفورد بینه چقدر طول می کشد؟

آزمون بینه از ۴۵ دقیقه تا نزدیک به ۳ ساعت  به طول می انجامد. این تست یک تست جامع می باشد و کودکان بزرگ‌تر زیرمجموعه‌های بیشتری از سؤالات دارند که باید پاسخ دهند و این باعث می‌شود زمان تست طولانی‌تر گردد.

2.تست هوش بینه برای چه سنی مناسب است؟

تست استنفورد بینه یک آزمون استاندارد و ترجمه شده به زبان فارسی می باشد که برای کودکان 2 تا افزاد بالای 18 سال قابل اجرا است.

طبقه بندی ضریب هوشی کودکان

ضریب هوشی یا همان آی کیو معیاری برای سنجش توانایی های هر فرد می باشد که در قالب اعداد نمایش داده می شود. ضریب هوشی در کودکان توسط تست های استاندارد ارزیابی می شود. تست های هوش شامل سوالاتی در زمینه حافظه، توجه، استدلال، مهارت های کلامی، قضاوت، دانش و… می باشد که کودک با پاسخ دادن به این سوالات از توانایی های استدلال و منطق خود استفاده می نماید.  در طبقه بندی هوش کودکان ضریب هوشی نرمال بین 90 تا 110 محاسبه شده است. ضریب هوشی پایین تر از این حد نشان دهنده اختلال در مهارت های رشد ذهنی کودکان می باشد. در مرکز تست هوش کودکان با استفاده از طبقه بندی هوش وکسلر و بینه به محاسبه ضریب هوشی کودکان به صورت دقیق و تخصصی پرداخته می شود.

لازم به ذکر است،شاخص های آماری هوشبهر های هشتگانه که از طریق ترکیب نمرات به دست می آید و به عنوان نمرات ترکیبی شناخته می شوند، بسیار حائز اهمیت است. همواره در آزمون های استاندارد، از میانگین به عنوان معرف شاخص های گرایش مرکزی و انحراف استاندارد به عنوان معرف شاخص های پراکندگی استفاده به عمل می آید. بنابراین،در نسخه پنجم مقیاس های هوشی استنفورد-بینه، از میانگین ۱۰۰ به عنوان معرف شاخص های گرایش مرکزی و انحراف استاندارد ۱۵ به عنوان معرف شاخص های پراکندگی استفاده شده است. در راستای تفسیر دقیق ضریب هوشی، می‌توان به این نکته توجه کرد که از ده خرده آزمون تست هوش، پنج عامل و دو حیطه، باید بتوان ۸ هوشبهر را به دست آورد و از این طریق، توانایی افتراقی آزمودنی را مشخص ساخت. از طریق نیمرخ هوشی کودکان به تفاوت بین عملکرد آزمودنی در عوامل و حیطه ها پرداخته می شود و اطلاعات دقیقی در زمینه تفاوت بین توانایی های شناختی آزمودنی یا توانایی افتراقی،حاصل می شود. اینگونه اطلاعات، نقطه عطفی در زمینه تفسیر محسوب می گردند و باید بتوان تفسیر دقیقی را مبتنی بر طبقه بندی ضریب هوشی،ارائه کرد.

این اقدام، در زمینه هوش آزمای نوین تهران-بینه نیز مصداق می‌کند و از میانگین به عنوان معرف گرایش مرکزی و انحراف استاندارد به عنوان معرف پراکندگی استفاده می شود. این وضعیت باعث می گردد تا فرآیند مقایسه پذیری در مجموع آزمون های پیشرفت تحصیلی و شناختی موازی،به سهولت انجام گیرد.

ضریب هوشی نرمال چقدر است

در زمینه شناسایی افراد استثنایی با تاکید بر سازه هوش،می توان به دو گروه استثنایی تاکید کرد. افرادی که میزان هوش بهر آنها از حد متوسط بالاتر بوده و تفاوت معنی داری را با حد متوسط نشان می دهند،به عنوان تیزهوش، ممتاز و نخبه شناخته می شوند و همواره در منحنی نرمال بالاتر از دو انحراف استاندارد جای گرفتند و در واقع،دو انحراف استاندارد بالاتر از حد متوسط می باشند. از این رو،اگر هر انحراف استاندارد رقم ۱۵ باشد،با تاکید بر دو انحراف استاندارد ( 2×15 )  بالاتر از حد متوسط (رقم ۱۰۰ به عنوان میانگین) باید هوشبهر فراتر از ۱۳۰ را به عنوان گروه استثنایی با امتیازهای شناختی در نظر گرفت و اصطلاحاتی همانند تیزهوش،ممتاز و نخبه را برایشان به کار برد. این وضعیت،در زمینه افراد استثنایی با تاکید بر سازه هوش که عملکرد پایین تر از متوسط را نشان می دهند نیز ، مصداق می کند.

افرادی که میزان هوش بهر آنها از حد متوسط پایین تر است و تفاوت معنی داری را در مقایسه با حد متوسط نشان می دهند،به عنوان افراد کم توان ذهنی و عقب مانده ذهنی در سطوح پناهگاهی،تربیت پذیر و آموزش پذیر شناسایی می شوند. این افراد به عنوان کم توان ذهنی یا عقب مانده ذهنی و شناخته شده و همواره در منحنی استاندارد،دو انحراف استاندارد پایین‌تر از حد متوسط قرار می‌گیرند. از این رو،اگر هر انحراف استاندارد رقم ۱۵ باشد،با تاکید بر دو انحراف استاندارد( 2×15 ) پایین‌تر از حد متوسط (رقم ۱۰۰ به عنوان میانگین) باید هوشبهر کمتر از ۷۰ را به عنوان گروه استثنایی با محدودیت های شناختی در نظر گرفت و اصطلاحاتی همانند آموزش پذیر،تربیت پذیر و پناهگاهی را برایشان به کار برد.

طبقه بندی هوش کودکان

در طبقه بندی ضریب هوشی در تست های هوش کودکان می توان به تست وکسلر و تست استنفورد بینه اشاره نمود که در جدول زیر مشاهده می شود.

با تاکید بر تفسیر دقیق ضریب هوشی، که از هشت هوشبهر به دست می آید، به راحتی می توان توانایی افتراقی آزمودنی را مشخص کرد و کارکردهای شناختی را با تاکید بر سازه هوش، در نظر گرفت. از طریق بررسی نقادانه تست هوش، توان شناسایی کارکردهای شناختی در حیطه با تاکید بر امتیازهای شناختی (تیزهوش و…) یا محدودیت های شناختی (آموزش پذیر و…) امکان پذیر است. اینگونه اقدامات، مهر تاییدی بر استفاده کاربردی از نسخه نوین هوش آزمای تهران- استانفورد- بینه در زمینه روانشناسی و آموزش و پرورش کودکان استثنایی است.

با بررسی سیر تحولی نسخه پنجم مقیاس های هوشی استانفورد- بینه که توسط گال روید تدوین شده است، می توان به ظهور رشته های سنجش استثنایی تاکید کرد. روید که در زمینه سنجش روان شناختی و علوم تربیتی تخصص فزاینده ای را داراست، به عنوان پروفسور آموزش و پرورش استثنایی در دانشگاه کالیفرنیا مشغول به فعالیت است. وی اعتقاد دارد، نسخه پنجم مقیاس های هوشی استانفورد – بینه به عنوان کاربردی ترین ابزار در زمینه شناسایی و آموزش و پرورش کودکان استثنایی با تاکید بر سازه هوش است.

در زمینه شناسایی و آموزش و پرورش کودکان و بزرگسالان استثنایی با تاکید بر سازه هوش که دو طیف عمده آزمودنی با امتیاز های شناختی و محدودیت های شناختی را در بر می‌گیرند، به راحتی می‌توان از طریق بررسی نقادانه طبقه بندی ضریب هوشی، به شناسایی افراد استثنایی پرداخت و برنامه ریزی منظم مبتنی بر نیاز سنجی آموزشی را طراحی، اجرا و ارزشیابی کرد. بدین ترتیب که از طریق تحلیل نقادانه ضریب هوشی، توانایی افراطی آزمودنی مشخص گردیده و بستر مناسبی برای آموزش و پرورش استثنایی در عوامل پنجگانه سازنده هوش (استدلال سیال،دانش،استدلال کمی،پردازش دیداری-فضایی و حافظه فعال) و حیطه های هوشبهر(کلامی و غیرکلامی) فراهم می شود.

از طریق کارکردهای شناختی در حیطه های هشتگانه هوش، نیازهای آموزشی مرتبط با کارکردهای شناختی آزمودنی در حیطه های استثنایی (استعداد و یا محدودیت) مشخص می شود و می توان نیازهای آموزشی را به گونه ای دقیق و تجربی مشخص ساخت و با استفاده از فرآیند سنجش استثنایی، به مستند سازی منطقی پرداخت. در راستای بهره گیری از نسخه نوین تست هوش تهران- استانفورد- بینه برای اهداف نیاز سنجی آموزش استثنایی، ضروری است تا نیم رخ ترکیبی نمرات استاندارد (نیمرخ هوشی) ترسیم شده و سطوح هوشی با تاکید بر نخبه،تیزهوش،باهوش،متوسط،مرزی،آموزش پذیر و تربیت پذیر،شناسایی شود تا از این طریق بتوان تفسیر کامل تری را در زمینه نیازسنجی آموزش استثنایی ارائه نمود.

طبقه بندی ضریب هوشی در آموزش استثنایی

هرچند که به گونه ای دقیق تر به تفسیر نیمرخ هوشی پرداخته می‌شود، ولی توصیف اجمالی کاربردهای نسخه نوین تست هوش تهران – استانفورد- بینه در زمینه های سنجش استثنایی ضروری است و از این طریق می توان به تفسیر ضریب هوشی تاکید کرد. بنابراین، در مواقعی که یک یا چند هوشبهر در دامنه آموزش و پرورش استثنایی جای گیرد، باید به دانش فنی مرتبط با شناسایی و آموزش و پرورش کودکان استثنایی رجوع کرد و نیازسنجی آموزشی مستندی را در راستای طراحی و برنامه‌ریزی آموزش و پرورش استثنایی برای آزمودنی، ارائه داد.

در زمینه سنجش استثنایی و پیش دبستانی، اصول و قواعد فراوانی وجود دارد که از جمله می‌توان به قاعده برونیابی، اشاره داشت. در قاعده برون یابی،به خلاقیت آزمونگر حرفه‌ای در تغییر شرایط محیطی برای سهولت آزمودنی با نقص های ارتباطی ( نابینا، ناشنوا و …) تاکید می گردد و آزمون گر حرفه ای مسئولیت می یابد تا شرایط اجرای استاندارد را تغییر داده و با رعایت محدودیت های آزمودنی، به اجرای نسخه نوین تست هوش تهران- استانفورد- بیمه پرداخته و نمره گذاری دقیقی را انجام دهد. علاوه بر قاعده برون یابی، قواعد واضح و شفافی پیرامون سنجش استثنایی مطرح می شوند که این قواعد در ساختار سازی نسخه نوین تست هوش تهران- استانفورد- بینه قرار گرفته است.

سوالات متداول:

1. ضریب هوشی نرمال در کودکان چقدر است؟

در طبقه بندی هوش کودکان ضریب هوشی نرمال بین 90 تا 110 محاسبه شده است.

2. انجام تست هوش برای کودکان استثنایی چه فایده ای دارد؟

در راستای بهره گیری از نسخه نوین تست هوش تهران- استانفورد- بینه برای اهداف نیاز سنجی آموزش استثنایی، ضروری است تا نیم رخ ترکیبی نمرات استاندارد (نیمرخ هوشی) ترسیم شده و سطوح هوشی با تاکید بر نخبه،تیزهوش،باهوش،متوسط،مرزی،آموزش پذیر و تربیت پذیر،شناسایی شود تا از این طریق بتوان تفسیر کامل تری را در زمینه نیازسنجی آموزش استثنایی ارائه نمود.

انواع تست هوش کودکان چیست

تست هوش چیست؟برای ترسیم نیمرخ هوشی باید در نظر گرفت که پنج عامل استدلال سیال،دانش، استدلال کمی، پردازش دیداری-فضایی و حافظه فعال،به عنوان عوامل سازنده انواع هوش محسوب گردیده و با بررسی دقیق عوامل سازنده تست آی کیو، می‌توان به میزان و نحوه کارکردهای شناختی آزمودنی،دست یافت که این طبقه بندی انواع تست هوش کودکان از طریق بررسی کارکردهای شناختی در حیطه های هوش غیر کلامی و هوش کلامی، تسهیل می یابد. مرکز تست هوش دکتر صابر در حیطه انجام و تفسیر انواع تست هوش و حافظه و توجه کودکان به صورت تخصصی فعالیت می نماید.

انواع هوش چیست- هوش کلامی و غیر کلامی

علاوه بر ۵ عامل هوش که در ترسیم نیمرخ هوشی کاربرد دارد، باید به حیطه های غیر کلامی و کلامی نیز توجه خاصی را مبذول کرد و در تدوین نیمرخ هوشی، توانایی شناخت آزمودنی را در زمینه های کلامی و عملکردی (غیر کلامی) در نظر گرفت. حیطه های کلامی به سوالهای خاصی که آزمودنی پاسخ شفاهی می دهد، اطلاق می شود و معرف پاسخ های گفتاری آزمودنی است. در مقابل حیطه کلامی که در آن دقت فزاینده‌ای در سوال نمودن و پاسخ دادن انجام می‌گیرد، حیطه غیرکلامی، با زمینه‌های عملکردی سر و کار دارد و از آزمودنی خواسته می شود تا تکلیف خاصی را انجام دهد.

با تاکید بر تاریخچه آزمون های هوشی بینه- سیمون، مشاهده می‌شود که، نسخه اول( ۱۹۰۵) ،نسخه دوم( ۱۹۰۸)  و نسخه سوم (۱۹۱۱)  تنها سطح هوشی را محاسبه می کردند، در حالی که در نسخه اول( ۱۹۱۶)  و نسخه دوم( ۱۹۳۷)  مقیاس های هوشی استنفورد- بینه، تنها هوشبهر کل محاسبه می‌شد. در نسخه سوم (۱۹۶۰)  و نسخه چهارم مقیاس هوشی استنفورد- بینه( ۱۹۸۶)، علاوه بر هوشبهر کل، هوش غیر کلامی و هوش کلامی نیز محاسبه می گردید.

امروزه، بهره گیری از هوشبهر کل، هوش کلامی و هوش غیرکلامی توسعه یافته و علاوه بر ترسیم محیط های غیر کلامی و کلامی در نیمرخ هوشی، به عوامل سازنده هوش نیز توجه خاصی مبذول می شود. بدین ترتیب که عوامل سازنده هوش،در حیطه های غیر کلامی و کلامی عنوان گردیده و پس از آن، نیمرخ هوشی با تاکید بر عوامل سازنده هوش در حیطه های غیر کلامی و کلامی مطرح می‌شود. بنابراین برای ترسیم نیمرخ هوشی، در نسخه نوین هوش آزمایی تهران- استانفورد- بینه، به بهره‌گیری از هوشبهر استدلال سیال، دانش،استدلال کمی، پردازش دیداری-فضایی و حافظه فعال پرداخته و هوشبهر کلامی، هوشبهر غیر کلامی و هوشبهر کل نیز در ترسیم نیمرخ هوشی به کار برده می‌شود.

با بررسی نقادانه ی تست هوش، می توان نقاط ضعف و قوت آزمودنی را در زمینه های هوش غیر کلامی و هوش کلامی به دست آورد و با مقایسه توانایی‌های شناختی در حیطه های غیر کلامی و کلامی، رهنمودهای کاربردی را برای انتخاب رشته تحصیلی،گزینش شغل و دیگر فرایندهای مرتبط با راهنمایی و مشاوره شغلی- تحصیلی،فراهم کرد. از این رو،با استفاده از تست هوش در زمینه‌های هوش کلامی و هوش غیر کلامی، می توان اطلاعات کاربردی را برای انتخاب رشته تحصیلی، گزینش شغل و تمامی زمینه های راهنمایی و مشاوره شغلی-حرفه ای، به دست آورد؛ زیرا توانایی های شناختی به عنوان یکی از عوامل تعیین کننده موفقیت شغلی و تحصیلی محسوب می‌شوند.

کسب اطلاعات پیرامون کارکرد شناختی آزمودنی در عوامل پنج گانه سازنده هوش که در حیطه های غیر کلامی و کلامی مطرح می شود، ساختار نسخه نوین تست هوش کودکان تهران-استنفورد-بینه را در ده حیطه مجزا قرار می دهد. حیطه های ده گانه ی تست های هوش سازنده نسخه نوین تست هوش تهران-استانفورد- بینه، به عنوان خرده آزمون شناخته می‌شوند. بنابراین، نسخه نوین تست هوش تهران-استنفورد- بینه، دارای ده خرده آزمون است چه عوامل سازنده هوش در حیطه های غیر کلامی و کلامی، تحت عنوان خرده آزمون،عنوان می گردند.

این ده خرده آزمون، توانایی ارائه ۸ هوشبهر را فراهم می‌کند و اطلاعات مکفی را پیرامون توانایی‌های شناختی آزمودنی با عناوین هوشبهر کل، هوشبهر کلامی، هوشبهر غیر کلامی، هوشبهر استدلال سیال، هوشبهر دانش، هوشبهر استدلال کمی، هوشبهر پردازش دیداری- فضایی و هوش بهر حافظه فعال، ارائه می نماید. به گونه‌ای دقیق، می توان خرده آزمون های ده گانه نسخه نوین تست هوش تهران- استنفورد- بینه، و هشت هوشبهر را به شرح زیر مطرح ساخت.:

عوامل سازنده نیمرخ هوشی تست هوش

با تاکید بر مجموع یافته های حاصله در سطح و ستون جدول مزبور،می‌توان عوامل سازنده نیمرخ هوشی را در نظر گرفت. بدین ترتیب که در ستون، به هوش کلامی،هوش غیر کلامی و هوشبهر کل پرداخته شده و در سطر، هوشبهر استدلال سیال، هوشبهر دانش، هوش بر استدلال کمی، هوشبهر پردازش دیداری-فضایی و هوشبهر حافظه فعال،جای دارد. بنابراین، برای ترسیم نیمرخ هوش، باید هشت هوشبهر را محاسبه کرد و از طریق مقایسه هوشبهر های هشت گانه، اطلاعات کاربردی را در زمینه های گزینش، گمارش،شناسایی و آموزش،تشخیص و درمان به دست آورد.

تست هوش استنفورد-بینه

پس از اینکه قرارداد آزمون های ده گانه سازنده نسخه نوین تست هوش تهران- استانفورد- بینه، اجرا و نمرات خام به نمرات تراز تبدیل شد و از طریق نمرات تراز،هوشبهر محاسبه گردید،در راستای اقدامات مرتبط با تفسیر،باید به تدوین نیمرخ هوشی پرداخت و ۸ هوشبهر را در تفسیر مد نظر قرار داد.

در نهایت، می‌توان تدوین نیمرخ هوشی را به عنوان نقطه پیوند بین اقدامات سنجش و آموزش در نظر گرفت. نقطه عطفی که موجبات شکل‌گیری نهضت روانشناختی- آموزشی را فراهم ساخته است،بدین ترتیب که  از یک سو به شناسایی نیازهای آموزشی به وسیله سنجش استثنایی و از سویی دیگر، به برنامه ریزی دقیق در راستای کاهش لنگرگاه های شناختی و توسعه توانمندی های هوشی، معطوف است. با توجه به اینکه شناسایی لنگرگاه های شناختی (کسب نمره پایین تر در یک خرده آزمون نسبت به خرده آزمون های دیگر در حیطه های غیر کلامی و کلامی) ،از مهمترین و اساسی ترین اقدامات در حیطه سنجش استثنایی محسوب می‌شود،ضروری است تا به این امر توجه ویژه ای مبذول شود.

تست وکسلر از تست های مهم قابل اجرا در کودکان است که در مرکز تست و سنجش هوش دکتر صابر انجام می شود. تست ادراکی فراستیگ، تست های توجه و تمرکز، آزمون های تخصصی حافظه از دیگر خدمات جامع مرکز تخصصی تست هوش کودکان دکتر صابر می باشد که در ارزیابی و تشخیص مشکلات کودکان نقش بسزایی دارد.

سوالات متداول:

1.از کجا بدانیم چه تست هوشی برای کودک ما مناسب است؟

به صورت معمول برای ارزیابی هوش کودکان از یکی از ابزارهای هوش استاندارد نظیر تست هوش وکسلر، تست هوش بینه یا … استفاده نمود. اما انتخاب اینکه کدام آزمون را مورد استفاده قرار دهیم بسته به تشخیص دکتر متخصص و سن کودک می باشد.

2.آزمون های هوش چه چیزی را ارزیابی می کنند؟

آزمون های هوش به ارزیابی قدرت حافظه، دانش، قدرت استدلال، ادراک فضایی و توجه در کودکان می پردازد.

تست هوش کودکان 2و3و 4 ساله

برای تعیین بهره هوشی کودکان از تست های مختلف هوش استفاده می شود. تست هوش کودکان 2ساله با تست هوش کودک سه ساله متفاوت است. با توجه به اینکه مسئولیت خطیری برای آزمونگران روانشناختی وجود دارد که علاوه بر کسب دانش در زمینه های روانسنجی، باید به ویژگی‌های فنی نسخه نوین تست هوش تهران- بینه نیز تاکید نمایند، مهارت کاربردی را از طریق برنامه های کاربردی به دست آورند و پیش‌نیازهای قانونی را برای اجرا، نمره گذاری و تفسیر تست های هوشی مزبور کسب کنند. دقت انجام تست هوش کودکان 4ساله و 3 ساله بسیار قابل اهمیت است. از این رو، ضروری است تا با مفهوم هوشبهر و  نیمرخ هوشی آشنا شویم و به راحتی بتوانیم تفسیر دقیقی را پیرامون وضعیت نیمرخ هوشی آزمودنی ارائه دهیم. در مرکز تست هوش دکتر صابر به انجام تمامی تست های استاندارد هوش، توجه و تست های ادراک بینایی و تست های تمییز شنوایی پرداخته می شود.

هر چند که اصطلاح هوشبهر برای اولین بار توسط ویلیام اشترن مطرح گردید و پس از مدتی، لوئیس مدیسون ترمن توانست تا هوش بهر را از طریق اولین نسخه تست های هوشی استانفورد-بینه مشاهده کند، ولی هنوز هم هاله ای از ابهام در زمینه تفسیر هوشبهر و تدوین وضعیت هوشی وجود دارد. این گونه ابهامات باعث می شود تا صلاحیت حرفه ای آزمونگران روانشناختی به مخاطره افتاده و نتوانند دستاوردهای کاربردی روان سنجی را در عرصه‌های تحصیلی،شغلی، ورزشی، نظامی به نمایش بگذارند.

تاریخچه تست هوش کودکان

روسولیمو ،به عنوان یک روان‌پزشک حرفه ای که گرایش خاصی را به بهره‌گیری از دانش روان سنجی نشان می‌داد، توانست در نیروهای نظامی ارتش روسیه از دستاوردهای کاربردی اندازه گیری و سنجش بهره مند شود و نیم رخ توانایی‌های شناختی برای نیروهای نظامی را ترسیم کند. اقدام روسولیمو در راستای ترسیم نیمرخ توانایی، به عنوان نقطه عطفی در جنبش سنجش هوش ملاحظه می شود که پس از مدتی، ترمن از دستاوردهای روسولیمو استفاده کرد و او نیز توانست با همکاری رابرت یرکز و دیگر روانسنج های شاغل در بخش‌های نظامی ارتش آمریکا،نیمرخ هوشی را مورد استفاده قرار دهد.

روسولیمو در ارتش روسیه،برای هر فرد نظامی،نیمرخ توانایی شناختی را ترسیم می کرد و با تاکید بر نقاط قوت و ضعف وی در ایده های شناختی، به گزینش، گمارش و آموزش نیروهای نظامی تاکید می نمود. اقدامی که روسولیمو در زمینه تدوین نیمرخ شناختی انجام داد، پس از گذشت یک قرن، هنوز هم به قوت خود باقی است و توصیه می شود کارشناسان حرفه ای سنجش هوش، از دستاوردهای این روانپزشک برجسته استفاده نمایند و بتوانند با تاکید بر نیمرخ هوشی، نقاط قوت و ضعف آزمودنی را در راستای گزینش،گمارش و آموزش در زمینه های شغلی،مشخص سازند.

اقدامات روسولیمودر زمینه استفاده از نمودارهای هندسی برای نمایش زوایای متفاوت سازه های روانشناختی،باعث گردید تا وی برای اولین مرتبه اصطلاح نیمرخ روانشناختی را در ادبیات روانشناسی وارد نموده و در تاریخ علم روان سنجی،نقطه عطفی را به وجود آورد. بهره گیری از نمایش هندسی عوامل سازنده یک سازه با استفاده از نمودار واضح و گویا که تحت عنوان نیمرخ روانشناختی معرفی شده بود، از دستاوردهای یکی از بزرگترین روانپزشکان روسیه، روسولیمو است که گرایش خاصی را به روان سنجی نشان می‌داد.

تست هوش کودک و هوشبهر

در مواقعی که تنها یک هوشبهر کل محاسبه می شود، محاسبه یک نمره کل به عنوان هوشبهر ،در مقایسه با تدوین نیمرخ هوشی، اقدامی ساده انگارانه و غیرکاربردی است، زیرا هیچ گونه اطلاعاتی را پیرامون نقاط ضعف و قوت آزمودنی در حیطه های متفاوت ارائه نمی دهد. بنابراین،بهره گیری از نیمرخ هوشی برای کودکان سه ساله،به اصل کاربردی کارشناسان روان سنجی که به عنوان حداقل داده و حداکثر اطلاعات معطوف است،اشاره دارد،زیرا با استفاده از نیمرخ هوشی،اطلاعات فراوانی پیرامون عملکرد شناختی آزمودنی در عوامل سازنده هوش حیطه های هوش و از همه مهم تر هوشبهر کل، به دست می آید.

بهره گیری از نیمرخ هوشی در زمینه های شغلی، تحصیلی گمارشی شغلی، کاربرد های ویژه ای را فراهم ساخته است. به راحتی می‌توان از نیمرخ تست هوش در راستای شناسایی نقاط ضعف و قوت یک فرد استفاده به عمل آورد و رهنمودهای چند جانبه ای را برای شناسایی توانمندی های شناختی از یک سو و لنگرگاه های شناختی از سوی دیگر، ارائه نمود. کاربرد نیمرخ هوشی در تست های هوش کودکان 3ساله و 4ساله، متنوع بوده و اطلاعات مناسبی را برای برنامه ریزان آموزشی در نهضت سنجش روانی- آموزشی فراهم می نماید تا از این طریق بتوان به نیاز سنجی تاکید کرد و برنامه ریزی انفرادی را برای پرورش توانمندی های شناختی در روند افزایش استعداد های چشمگیر و کاهش لنگرگاه های شناختی،صورت داد.

عوامل سازنده هوش، بر مبنای نظریه هایی که پیرامون توصیف و تبیین هوش عنوان می‌گردند، متفاوت است. جان هاوارت گاردنر ،به ۷ عامل در زمینه تست هوش اشاره کرد و پس از مدتی، عوامل سازنده تست هوش کودک را در هشت عامل مطرح ساخت و سپس عوامل ۹ گانه هوش را  عنوان کرد. نظریه پردازان هوش،در زمینه عوامل سازنده تست هوش، دیدگاه‌های متفاوتی را عنوان می‌کنند، ولی سازندگان مقیاس های نسخه پنجم تست هوش آزمای استانفورد- بینه ،بر این عقیده پافشاری می کنند که عوامل سازنده تست هوش کودک4ساله، در ۵ زمینه عنوان می‌گردند و استدلال سیال، دانش، استدلال کمی، پردازش دیداری- فضایی حافظه فعال را شامل می‌شوند. از این رو، با تاکید بر نسخه نوین تست هوش آزمای تهران- استانفورد-بینه،باید به پنج عامل تحت عنوان عوامل سازنده نیمرخ تست هوش کودکان 3 و4 ساله تاکید فزاینده ای نمود.

تدوین تست هوش کودکان 2ساله- 3ساله- 4ساله

در تدوین نیمرخ تست هوش کودکان، باید پنج عامل را به عنوان عوامل سازنده تست هوش در نظر گرفت که به گونه‌ای دقیق‌تر در حیطه مفهوم سازی هوش، نظریه های مرتبط با هوش و از همه مهمتر روایی سازه و محتوایی مقیاس های تست هوش نسخه نوین تهران- استانفورد-بینه عنوان می شوند. با این وجود،در تدوین نیمرخ تست هوش کودکان،باید به عملکرد آزمودنی در عوامل پنجگانه سازنده هوش توجه خاصی را مبذول کرد. علاوه بر آن، در تفسیر نیمرخ تست هوش کودک،باید به تفاوت های معنی دار بین عملکرد کودک 3 و4ساله در عوامل پنج گانه هوش توجه نمود. برای مثال،در مواقعی که هوشبهر به دست آمده در عامل حافظه فعال، از دیگر عوامل پایین‌تر باشد،می توان به شناسایی ناتوانی یادگیری حساس بود و تفسیر دقیق تری را پیرامون شناسایی ناتوانی یادگیری ارائه داد.

بررسی دقیق عوامل پنجگانه سازنده هوش، از نقاط مثبت نسخه نوین تست هوش آزمای تهران-استانفورد-بینه است که اطلاعات کاربردی را برای آزمونگران روانشناختی ارائه کرده و بسترهای مناسبی را برای شناسایی افراد استثنایی و گمارش در برنامه‌های آموزش و پرورش استثنایی فراهم می سازد. با توجه به عوامل سازنده تست هوش،می‌توان استدلال سیال،دانش،استدلال کمی،پردازش دیداری- فضایی و حافظه فعال را به عنوان عوامل سازنده ی هوشبهر در نسخه نوین تست هوش آزمای تهران- استانفورد- بینه،تعریف کرد.

بنابراین،با بررسی عملکرد آزمودنی در عوامل پنجگانه سازنده تست هوش کودک، اطلاعات مناسب و مکفی پیرامون نقاط ضعف و قوت کودک 3ساله و 4ساله در زمینه های شناختی به دست می‌آید. با توجه به اینکه در راستای موفقیت شغلی و تحصیلی،باید به عوامل سازنده هوش توجه کرد،شناسایی نیمرخ تست هوش کودکان از مهمترین اقدامات کاربردی است که راهکارهای مشخصی را در زمینه های گزینش و گمارش شغلی- تحصیلی فراهم ساخته و نیازهای آموزشی کودکان در مقاطع پیش دبستانی را با تاکید بر سازه هوش،نشان می دهد.

مرکز تست هوش کودکان

بر مبنای نظریه هایی که در حیطه تست هوش کودک وجود دارد،عوامل سازنده هوش،متفاوت است. در برخی از رویکردهای نظری،از هوش به عنوان یک سازه عمومی یاد می‌شود که تمامی عوامل،تحت پوشش یک عامل عمومی به وجود می آیند. در مقابل رویکرد تکاملی به هوش،که توسط اسپیرمن ارائه شده، ترستون رویکرد چند عاملی را به هوش مطرح نموده است. امروزه،گاردنر از رویکرد نظری و روند مفهوم سازی هوش استفاده کرده و در راستای شناسایی عوامل سازنده هوش،از تحلیل های آماری بهره‌مند نشده است. او اعتقاد دارد که برای شناسایی عوامل سازنده تست هوش کودکان،نیازی به تحلیل عامل و فنون پیشرفته روانسنجی نبوده و به راحتی می‌توان با بررسی دقیق و مشاهده نقادانه فعالیت های هوشمندانه کودکان خردسال،نه حیطه را به عنوان حیطه های سازنده هوش،در نظر گرفت.

هر چند که گاردنر به استفاده از فنون پیشرفته روانسنجی تمایل ندارد،ولی نظریه پردازان نوین در حیطه هوش، از رویکرد روان سنجی به عنوان اقدامی موثر در راستای شناسایی عوامل سازنده هوش،بهره‌مند می‌شوند. این افراد اعتقاد دارند،بر مبنای برنامه ‌ریزی دقیق از روش های تحلیل عامل، شناسایی عوامل سازنده هوش،با فناوری نوین صورت گرفته و به گونه ای دقیق می‌توان عوامل سازنده هوش را با استفاده از مفاهیم آماری و فنون روانسنجی بیان کرد.

بر مبنای رویکرد نظری کارول، هورن و کتل که کامل ترین مدل توانایی‌های شناختی را در بر دارد،شاخص سازی دقیقی از نسخه نوین تست هوش آزمایی تهران- استانفورد-بینه،انجام گرفت و پس از اینکه روایی محتوایی بر مبنای ملاک نظری تعریف و تعیین گردید،روایی سازه از طریق تحلیل عامل مورد بررسی قرار گرفت و پنج عامل به عنوان عوامل سازنده ی هوشبهر تحت عنوان استدلال سیال،دانش،استدلال کمی،پردازش دیداری- فضایی و حافظه فعال،معرفی شد.

تست توجه دیداری ، تست هوش وکسلر ، تست توجه و تمرکز و دیگر تست های هوش از جمله تست های تخصصی کودکان است که در مرکز تست هوش کودکان انجام می گیرد.

سوالات متداول:

1.آیا می توان هوش کودک زیر 3 سال را سنجید، چه تست هوشی را می توان برای کودکان زیر 3 سال انجام داد؟

بله، آزمون های مختلف هوش وجود دارد که مناسب برای سنین مختلف می باشد و بسته به شرایط کودک و تشخیص متخصص انجام می شود. یکی از رایج ترین تست های هوش برای کودکان از 2 سال به بالا آزمون هوش بینه می باشد که در مرکز تخصصی تست هوش دکتر صابر نیز انجام می شود.

2. چه نکاتی را در تست هوش کودکان 3 ساله می توانیم بفهمیم؟

در ارزیابی تست هوش کودکان 2 سال و بزرگتر مواردی نظیر دانش، ادراک و توجه و حافظه کودکان ارزیابی می گردد.

روانشناسی هوش و سنجش هوش

 سنجش هوش چیست؟در مواقعی که صحبت از سنجش هوش و توانایی های شناختی به میان می آید،باید حساسیت فزاینده ای را در شیوه اجرای تست هوش روانشناسی به کار برد. برخی از افراد پا را فراتر گذاشته و اعتقاد دارند روایی روانشناسی هوش کودک به اجرای آن مربوط بوده و هنگامی که اجرای تست هوش به گونه ای مطلوب و دقیق انجام نگیرد،روایی سنجش هوش به مخاطره می افتد. این حساسیت در روانشناسی هوش و سنجش آن به عنوان یک اولویت و اصل بنیادی شناخته می شود،به طوری که همواره متخصصین سنجش هوش در اجرای آزمونهای انفرادی هوش به ورزیدگی،با تجربه بودن و دانش فنی آزمونگر،تاکید می کنند.بهترین مرکز تست هوش در تهران زیر نظر دکتر صابر به ارائه تمام تست های هوش و روانشناسی کودک، توجه و آزمون های حافظه میپردازد.

روانشناسی هوش چیست

برای روانشناسی هوش کودکان باید نکات بسیاری را مد نظر قرار داد. نسخه نوین تست هوش تهران-استانفورد-بینه برای دامنه سنی 2  تا 85 سال طراحی شده است ،همانند دیگر آزمونهای انفرادی هوش باید به گونه‌ای دقیق اجرا شود تا علاوه بر اینکه راحتی جلسه آزمون برای آزمودنی خرد سال افزایش یابد، یافته‌های حاصله با اطمینان خاطر بیشتری مورد تفسیر قرار گیرد.

از نکات حساس در اجرای نسخه نوین تست هوش تهران-اسانفورد بینه این است که اگر آزمودنی دارای اختلال ارتباطی باشد و توان برقراری ارتباط را نداشته باشد،کافی است تا بخش های غیر کلامی برای اجرا و از فرایند سنجش انطباقی در راستای انعطاف پذیری اجرای تست هوش، استفاده به عمل آید. شایان ذکر است، برای تشخیص اختلال ارتباطی شدید باید به تاریخچه بالینی،تشخیص های پیشین،جایگزینی در برنامه های درمانی گفتاری-زبانی و حتی آموزش و پرورش استثنایی توجه و در فرایند اجرای آزمون،به مشاهده و گزارش هرگونه رفتار های غیر عادی تاکید خاصی را مبذول کرد.

همچنین، در ملاحظات اجرایی با افرادی که اختلالات جسمانی دارند،باید آزمونگر قبل از اجرای فرایند سنجش هوش،با نگهدارنده آزمودنی جلسه ای را ترتیب داده و شناختی را نسبت به محدودیت های جسمانی آزمودنی به دست آورد. آزمودنی از طریق برقراری ارتباط با نگهدارنده می‌تواند اطلاعات مورد نیاز را برای کار کردن با اشیا در حیطه مواد غیر کلامی،به دست آورد. این اقدام،دستورالعمل های اجرای استاندارد را خدشه دار نمی کند و با توجه به محدودیت های جسمانی کودک، می‌توان زمان بیشتری را برای وی اختصاص داد.

در این مواقع است که باید دستورالعمل های تست هوش روانشناسی را مورد انطباق یا برون سازی ویژه قرارداد تا روش‌های اجرایی مورد نیاز برای افراد استثنایی که محدودیت هایی را در زمینه‌های جسمانی دارند،به دست آید. استفاده از قاعده برون یابی و ایجاد شرایط محیط آزمون، از جمله زیرمجموعه‌های روایی اکولوژیک محسوب می‌شود که در فرایند اجرای نخستین تست هوش تهران- استانفورد- بینه به عنوان یکی از گام‌های اولیه اجرا در نظر گرفته می شود.

نکات روانشناسی هوش کودک

در تعریف نحوه اجرای تست های روانشناسی،می‌توان اینگونه عنوان کرد هرگونه تغییر معنی دار در روش‌های اجرای یک تست هوش روانشناسی استاندارد را که می‌تواند در تفسیر یافته های هنجاری موثر باشد،برون یابی می گویند. برون یابی،در اجرای تست هوش روانشناسی برای افراد ناتوان کاربرد دارد که با توجه به جنبه های ناتوانی و شیوه اجرای استاندارد یک تست هوش روانشناسی تغییر پیدا می کند. شاید بتوان برون یابی را به‌عنوان امتیازی برای افراد ناتوان در زمینه‌های جسمانی در نظر گرفت،زیرا این افراد در مقایسه با دیگران،از توانایی شنوایی،بینایی،عضلانی،اسکلتی و یا آناتومی پایین تری برخوردار هستند.

از این رو،باید برای این افراد،شرایط جایگزین را فراهم ساخت و بر اساس ناتوانی های شان به آنها توجه کرد و برون یابی را با استناد به تغییر در شیوه اجرا،فراهم ساخت. اجرای این امر تنها زمانی مجاز است که آزمونگر،روشهای آزمودن برای هر کودک استثنایی را در کلاسهای آموزشی و دوره های کارورزی مرتبط با آزمودن استثنایی فرا گرفته باشد.

از طرفی دیگر،بهره گیری از ابزارهای بزرگنمایی تصویر برای خردسالان نیمه بینا، استفاده از زبان اشاره و شیوه‌های تقویت شنیداری برای خردسالان نیمه شنوا و ناشنوا و به کار گیری ابزار های پاسخ در خردسالان با اختلالات جسمانی، همه به عنوان فنون برون یابی شناخته می شوند و همواره برون یابی به هرگونه تغییر یا انطباق معنی دار در شرایط اجرای تست هوش استاندارد برای آزمودنی خاص که محدودیت های شدید در جنبه های جنبشی، شنوایی یا دیداری دارد، به کار برده می شود و تنها آزمونگر حرفه ای با فراگیری آموزش های مرتبط با گروه استثنایی،قادر به اجرای این امور می باشد.

هرچند که فرآیند انطباق گرایی یا برون یابی ویژه به افزایش زمان اجرا یا انعطاف پذیری در دیگر زمینه‌های اجرایی تست هوش روانشناسی باز می‌گردد و موجبات افزایش روایی اکولوژیکی را برای کودکان خردسال با محدودیت های ویژه فراهم می سازد،ولی این روند می‌تواند تفسیرهای هنجاری را خدشه‌دار سازد. با این وجود،در مواقعی که افراد استثنایی مدنظر قرار دارند،به ناچار باید محدودیت‌هایی را در تفسیر های هنجاری پذیرفت و به رهنمودهای اجرایی استاندارد روانشناسی تست هوش بر اساس ویژگی های خاص،توجه چندانی مبذول نکرد.

از جمله مواردی که می‌تواند روایی یافته‌ها و تفسیر دقیق‌تر را از طرف آزمونگر فراهم سازد،ارائه روش های کارورزی است. از طریق روش‌های کارورزی،آزمونگر میتواند تفسیر هنجاری از روانشناسی تست هوش را ارائه داده، روشهای تدارک سازی تست هوش را فراگرفته و شیوه هایی برای کنترل محیط آزمودند به کار گیرد تا از این طریق شرایط مناسبی برای افزایش روایی اکولوژیک یک فراهم شود.

در زمینه موقعیت های آزمودن،با تاکید بر نسخه نوین هوش آزمای تهران- استانفورد-بینه،همواره آزمونگر باید اصل به حداقل رساندن محرک های مزاحم را در ذهن داشته باشد تا آزمودنی بتواند تمرکز خویش را در جلسه تست هوش کنترل کند. محیط روانشناسی تست هوش باید از سکوت کافی برخوردار بوده،روشنایی مطلوبی داشته باشد و هیچگونه سایه به روی اشیا منعکس نگردد تا احساس راحتی برای آزمودنی و آزمونگر نیز افزایش یافته و روایی تست هوش روانشناسی بیشتر شود.

نحوه سنجش هوش

صندلی آزمودنی و آزمونگر حائز اهمیت است و باید صندلی و میز خاصی را تدارک دید که در این شرایط،آزمونگر نیز احساس راحتی داشته باشد. به عبارتی دیگر، دو صندلی و یک میز در یک اتاق ساکت با نور مطلوب، از حداقل شرایط تست هوش می باشد. شاید بتوان شش ویژگی اساسی را به عنوان شرایط ضروری برای موقعیت روانشناسی تست هوش از طریق نسخه نوین تست هوش در نظر گرفت:

1. صندلی راحت برای آزمودنی به خصوص کودکانی که پاهایشان در هوا معلق نباشد.
2. صندلی راحت برای آزمونگر که بتواند بر روی پاسخ‌های آزمودنی و رفتار وی نظارت داشته باشد.
3. میز مناسب و کاملاً مسطح که بتوان چیدمان مناسبی را با وسایل تست هوش،به نمایش گذاشت.
4. نور کافی و مناسب که به روی اشیا سایه افکنی نکند تا رنگ و ماهیت محرک‌های تست هوش واضح و روشن باشد.
5. اتاقی با فضای مساعد که در آن سکوت برای تمرکز فراهم می‌شود.
6. طرز نشستن آزمودنی و آزمونگر باید طوری باشد که آزمودنی تسلط کاملی بر روی صفحه محرک و صفحه مرتبط با دستور کار داشته باشد.

آرایش فیزیکی در اجرای تست هوش روانشناسی،نقش حیاتی دارد و از جمله مواردی که در آرایش فیزیکی محیط،برای اجرای نسخه نوین هوش آزمایی تهران-استانفورد-بینه حائز اهمیت است،محل استقرار آزمودنی و آزمونگر باتوجه به میز سنجش هوش است.آزمودنی باید در گوشه سمت چپ میز نشسته و آزمونگر نیز در زاویه ۴۵ درجه آزمودنی قرار گیرد و بتواند رفتار آزمودنی و پاسخ های وی را مشاهده کند. از طریق این آرایش فیزیکی است که می‌توان کیف و وسایل تست هوش را در دیگر نواحی میز قرار داد و سمت راست میز را کاملاً در اختیار گرفت. فرایند آرایش فیزیکی که به عنوان چیدمان میز سنجش آزمون نیز شناخته می‌شود به عنوان یکی از اقدامات ضروری آزمونگران در فرایند آزمودن محسوب می شود تا از این طریق روایی جلسه آزمودن،افزایش یابد.

سوالات متداول:

1.آیا می توانیم تست های هوش را خودمان در منزل برای کودک انجام دهیم؟

خیر، برای انجام تست هوش کودکان باید نکات بسیاری را مد نظر قرار داد. انجام تست هوش کودکان، همانند دیگر آزمونهای انفرادی هوش باید به گونه‌ای دقیق اجرا شود تا علاوه بر اینکه راحتی جلسه آزمون برای آزمودنی خرد سال افزایش یابد، یافته‌های حاصله با اطمینان خاطر بیشتری مورد تفسیر قرار گیرد. به همین علت باید توسط متخصص انجام شود.

2. در انجام آزمون های هوش چه نکاتی را باید رعایت کرد؟

صندلی راحت برای آزمودنی به خصوص کودکانی که پاهایشان در هوا معلق نباشد.

صندلی راحت برای آزمونگر که بتواند بر روی پاسخ‌های آزمودنی و رفتار وی نظارت داشته باشد.

میز مناسب و کاملاً مسطح که بتوان چیدمان مناسبی را با وسایل تست هوش،به نمایش گذاشت.

نور کافی و مناسب که به روی اشیا سایه افکنی نکند تا رنگ و ماهیت محرک‌های تست هوش واضح و روشن باشد.

اتاقی با فضای مساعد که در آن سکوت برای تمرکز فراهم می‌شود.

طرز نشستن آزمودنی و آزمونگر باید طوری باشد که آزمودنی تسلط کاملی بر روی صفحه محرک و صفحه مرتبط با دستور کار داشته باشد.