در زمان انتخاب برنامه ی تدریس به کودکان اوتیسم برای فرزندتان، باید به این نکته توجه داشته باشید که تعداد زیادی از این روش ها می تواند موثر باشند . البته به شرط آنکه شما و فرد اجرا کننده روش تدریس به کودکان اوتیسم، برنامه را با توجه به نیاز کودک تان اجرا کنید و معلمان نیز افرادی کارآزموده باشند که به درمان کودک اهمیت بدهند. این دو شرط دارای اهمیتی فوق العاده هستند. میزان کارایی و توان مربی اجرا کننده روش می تواند یکی از مهمترین شروط برای افزایش توانایی فرزندتان باشد. فرقی نمی کند که از میانبرنامه های نحوه تدریس به کودک اوتیسم موجود مانند ای، پی، ای، تیچ، دی، ای، آر. و یا برنامه هایی که پس از این ظاهر می شوند، کدام را برگزیده اید مربیان خوب و یا ضعیف در تمامی روش ها وجود دارند و در اغلب موارد روش ها در عمل با هم چندان تفاوتی ندارند. بنابراین، باید برنامه ای را برای درس خواندن کودکان اوتیسم برگزینید که با آن احساس راحتی بیشتری می کنید اما تأکید اصلی را بر فردی بگذارید که قرار است با فرزندتان کار کند و میزان تسلط او بر برنامه را در نظر گیرید. مرکز اوتیسم دکتر صابر در ارائه خدمات آموزشی و تدوین روش های تدریس مناسب پیشرو می باشد. خدمات کاردرمانی اوتیسم و گفتاردرمانی اوتیسم نیز در مرکز درمان اوتیسم دکتر صابر ارائه می گردد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
درس خواندن کودکان اوتیسم
بر اساس شواهد موجود بهترین برنامه درمانی اوتیسم برای یادگیری یک مطلب تدریس آن است. طرح درس راهنمایی است که مربیان آموزشی برای تدریس خود تنظیم می کنند. در زمان تدریس به کودکان اوتیسم یک درس ساختاری شناختی از موضوع در ذهن مدرس شکل می گیرد و گام های تدریس و مباحث مربوط به موضوع هریک بخشی از این ساختار را شکل می دهند. این شیوه می تواند نوعی طرح درس ذهنی در نظر گرفته شود. شاید شنیده باشید که می گویند بعضی از اساتید و یا آموزگاران بدون نگارش طرح درس کلی، پس از اتمام هر دوره تدریس، مقاله کتاب و یا پژوهشی را نیز به اتمام می رسانند. چنین مربی و با استادی قطعا از روش تهیه طرح درس روزانه سود می جوید و در انتهای دوره با توجه به بازخوردهایی که در طی گام های آموزشی دیده و ثبت کرده است توانسته شواهد سودمندی گردآوری کند و با مقاله ای تدوین کند .
اغلب مربیان و آموزگاران در آغاز برنامه نگارش نحوه تدرس به کودکان اوتیسم (مخصوصا در ارتباط با افراد دارای نیازهای ویژه به دلیل انفرادی بودن آموزش) از این کار انتقاد می کنند و چندان با آن موافق نیستند. علت این امر زمان بر بودن این کار و نیاز مندی به دقت، توجه و تحلیل در مرحله تدوین برنامه تدریس به کودک اوتیسم است، اما داشتن طرح و نقشه راه برای آموزگاران و والدینی که اقدام به آموزش فرزندشان می کنند، ضروری است زیرا که دشواری و پیچیدگی کار آنان را بیشتر از هر زمان دیگری مشخص می کند.
یک آموزگار و با مربی در طی یک دوره تدریس به کودکان اوتیسم تصمیم گیری های بسیار متعدد و دشواری پیش رو دارد. تمامی این تصمیم گیری ها در طرح درس منعکس می شود و مربی یا آموزگار باید در مورد هر یک از آنها راهکارهای مناسب و قابل اجرایی ارائه کند. چارچوب ارائه شده در طرح درس در گروه افراد دارای نیازهای ویژه، به مربی و یا معلم نشان می دهد که کدام جنبه از تدریس را بر اساس توانایی و یا ناتوانی فرد باید مورد توجه قرار دهد و برجسته تر کند.
آیا می توان ادعا کرد که همه مربیان این چنین در فرایند تدریس به کودکان اوتیسم درگیر می شوند و بر کلیه جنبه های تصمیم گیری پیش رو بدون وجود یک چارچوب از پیش تعیین شده غلبه می کنند؟ اگر پاسخ منفی است چه شرایطی برای تسهیل در فرایند تصمیم گیری و کمک به تشکیل یک ساختار شناختی مناسب در فرد لازم است؟
نحوه تدریس به کودک اوتیسم
در فرایند پژوهش تنظیم یک برنامه و یا طرح از پیش تعیین شده ضروری است، این برنامه شامل مشخص کردن عنوان پژوهش، طرح سئوال های پژوهشی، تعیین ابزارهای لازم برای اندازه گیری، انجام مداخلات، ثبت نتایج و تحلیل آنها است. کدام پژوهشگری است که بدون تعیین این مراحل و شرایط وارد عرصه پژوهش شده باشد و یافته های ماندگار و یا اثر گذار از خود به جای گذاشته باشد؟ اگر در غالب عرصه های هنری بداهه گویی و بداهه نوازی و سایر انواع بداهه ها به عنوان یک عنصر دارای ارزش فراوان مطرح هستند، در زمینه فعالیت های علمی داشتن طرح عینی و مشخص است که میزان ارزش آن فعالیت علمی را تعیین می کند. نظام آموزشی ایران، نظامی متمرکز است که اهداف آموزشی آن از قبل تعیین شده و به معلمین داده می شود و از آنان خواسته می شود که دانش آموزان را در نیل به این اهداف باری کنند. این موضوع باعث می شود که اهمیت تهیه طرح درس بیشتر از پیش برای معلمین و مربیان در نظام آموزشی ایران مشخص شود. اما والدین در این مسیر حق انتخاب بیشتری دارند و دست شان باز تر است.
روش تدریس به کودکان اوتیسم
طرح درس به شیوه کنونی توسط بنجامین بلوم شکل گرفت، وی دو پیش فرض اساسی و غالب نظام های آموزش و پرورش را زیر سئوال برد این دو پیش فرض عبارتند از :
۱. در یادگیری هم یادگیرندگان قوی وجود دارند و هم یادگیرندگان ضعیف
۲. در یادگیری هم یادگیرندگان سریع وجود دارند و هم یادگیرندگان کند و هر دوی این ویژگی ها از خصیصه های ذاتی فرد هستند
طرح درس از ابزارهای مناسب آموزشی است که در خدمت آموزش صحیح قرار می گیرد و یادگیری را تسهیل و تکلیف معلم و فرد را مشخص می کند.
روش های مختلفی برای تدریس به کودکان اوتیسم وجود دارد که در اینجا عمومی ترین شیوه آن مورد بررسی قرار خواهند گرفت. برای تهیه این شیوه از طرح درس گام هایی وجود دارند که یک به یک بیان می شوند :
- تعیین هدف کلی
- تعیین هدف رفتاری ( تحلیل آموزشی)
- گزینش محتوا، شیوه ها، و پیش بینی رسانه ها، وسایل و مواد آموزشی مناسب با اهداف
- تعیین نوع ارزشیابی
تعیین اهداف کلی در درس خواندن کودکان اوتیسم:
معمولا این دسته از اهداف در نظام آموزش و پرورش ایران که به شیوه متمرکز اداره می شود از قبل تعیین شده و در اختیار معلم قرار داده می شوند. پیش از آغاز تدریس به کودک اوتیسم باید هدف از انجام یک مبحث درسی به طور کلی مشخص شود. این هدف معمولا براساس پیامدهای یادگیری مشخص می شود. یعنی انتظاری که از فرد یادگیرنده پس از اتمام تدریس وجود دارد. می توان گفت که عنوان هر فصل از کتاب درسی تا اندازه ای مشخص می کند که هدف از ارائه آن مطلب چیست، مثلا آشنایی با جانوران، آشنایی با خواص مواد و هدف آموزشی باید برای یادگیرندگان مشخص و معلوم باشد یعنی او باید بداند که چه مطلبی را برای چه هدفی خواهد آموخت. این جریان در مورد معلم نیز صادق است. هر چند این اهداف در عناوین دروس و با فصل ها به صورت تلویحی بیان شده اند اما چون توقعات معلم از فرد را مشخص می کند باید توسط معلم به عنوان راهنمای کلی شروع کار نوشته شوند.
این اهداف در قالب جمالات خبری نوشته می شوند و محدوده و ماهیت مطلب آموزشی را تا حدودی مشخص می کنند، ولی کارهایی را که معلم برای رسیدن به آن باید انجام دهد، و واکنش هایی را که انتظار می رود یادگیرندگان از خود نشان دهند، معین نمی کند.
مثال: آشنایی با محرک های حسی مانند نور و صدا
هرچند این هدف به معلم کمک می کند که نیت آموزش را بداند اما در انتخاب راهبرد و روش های آموزشی به وی کمکی نمی کند و حتی نحوه ارزشیابی از آموخته های فرد را به وی نمی گوید. و پس از تعیین هدف کلی، یکی از مهم ترین پرسش هایی که برای معلم مطرح می شود چگونگی کمک به فرد برای رسیدن به هدف است. به عبارت دیگر معلم باید فعالیت های خود را در کلاس درس مشخص کند و واکنش هایی را که انتظار دارد یادگیرندگان از خود نشان دهند، تعیین کند راهکارهایی برای تهیه اهداف کلی وجود دارند که عبارتند از:
الف – هر هدف بر اساس کاری که فرد در نهایت باید انجام دهد نوشته می شود
ب – هدف باید رفتار مورد انتظار را توضیح دهد
ج – هر هدف با یک فعل بیان می شود و یک بازده آموزش را در نظر دارد
د – کلمات باید به درستی انتخاب شوند و سعی شود از کمترین کلمات برای بیان هدف استفاده شود
چ – افعال معمولا غیررفتاری هستند
براساس محتوای آموزشی مربی به انتخاب روش تدریس میپردازد. روش تدریس به کودکان اوتیسم باید بر پایه توانایی های کودک و با استفاده از محرک های حسی مختلف طراحی گردد. روش های چند حسی در ادغام با روش های رفتاردرمانی بهترین روش برای آموزش به کودکان اوتیسم می باشد.