اختلال خواب در کودکان- بی خوابی در کودک- بد خوابی کودک |ارگوتراپیست مهدی صابر

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

اختلال در خواب به صورت مختلفی تظاهر می کند

اختلال خواب در کودکان انواع مختلفی دارد و شامل بد خوابی و بی خوابی کودک، کابوس در خواب ، وحشت شبانه و اختلال راه رفتن در خواب می باشد. اختلالات خواب در کودکان علل مختلفی دارد و از علل فیزیولوژیک تا مشکلات اضطرابی و خانوادگی را شامل می شود و بسته به علل ایجاد درمان اختلال خواب نیز متفاوت است. ابتدا به توضیح اختلالات خواب می پردازیم.

بدخوابی یا بی خوابی در کودک

شایعترین نوع اختلال خواب بدخوابی یا بی خوابی است و ممکن است تنها علامت ابتلا به نوروزها باشد. اختلال خواب در کودکان معمولا بی خوابی اوایل شب اتفاق می افتد و به اصطلاح بیخوابی کودکان شبانه است. به علت همین بیخوابی کودک اغلب صبح ها به سختی از خواب بیدار می شود و چنانچه او را برای رفتن به دبستان به زور بیدار کنند با بهانه گیری و کج رفتاری از رفتن به مدرسه امتناع می کند. بی خوابی صبحگاهی که تقریبا در افسردگی ها سایکوتیک دیده می شود در کودکان نادر است. بعضی از کودکان اصرار دارند که حتما نزد والدین خود بخوابند و در تنهایی به بیخوابی کودک دچار می شوند. این بی خوابی های کودک ممکن است به علت ترس یا آنکه ناشی از تظاهرات عقده ادیپ و الکترا نزد پسران و دختران باشد.

کابوس در اختلالات خواب

اختلال در خواب ممکن است به صورت کابوس ظاهر شود. در این حالت کودک به علت دیدن خواب های ترسناک با جهش یا حرکتی از خواب کاملا بیدار می شود یا بدخواب می شود و اغلب بخشی از رویایی که موجب ترس شده یا تمامی آن را به یاد دارد. این کیفیت یک یا دو دقیقه بیشتر طول نمی کشد و پس از بیدار شدن ترس و آثار آن در کودک برای مدتی باقی می ماند.در اختلال خواب کابوس دیدن با وجود توصیه و اطمینان اطرافیان ممکن است کودک یکی دو ساعتی به خواب نرود. در کابوس کودکان نسبت به اوضاع و احوال کاملا هوشیارند ، اطرافیان و اشیای خود را می شناسند. در اختلال خواب کودکان و نوجوانان تکرار خوابهای ترسناک یا بختک باعث بهم خوردن تعادل روانی می شود و اگر احیانا وجود بیماری در کودک باعث چنین حالتی شده باشد شدت بیماری افزایش می یابد. کابوس را اکثرا یک نوع واکنش هیستریک می دانند. در کابوس کودک بد خواب فقط با رویایی ترسناک مواجه است ولی توهمی ندارد. کابوس تنها مربوط به اختلال خواب در دوران کودکی نیست بلکه در بزرگسالان بخصوص افراد مضطرب و نگران نیز دیده می شود.

وحشت شبانه در اختلال خواب کودکان

این حات تقریبا همیشه منحصر به اختلال خواب دوران کودکی است و در سنین بلوغ از بین می رود بنابراین کیفیتی موقتی و گذراست. وحشت شبانه کودک را ناگهان از خواب عمیق به بیداری و شعور نسبی یا به اصطلاح به حالت خواب و بیداری می رساند. در این اختلال خواب کودک اکثرا در رختخواب خود می نشیند ولی ممکن است بدود، داد بکشد، گریه و حتی تقاضای کمک نماید.در بدخوابی به علت وحشت شبانه چشمهای کودک کاملا باز و به نقطه ای خیره می شود. کودک دستهایش را برای دفاع از حملات یک مهاجم نامرئی به طرف جلو تکان می دهد. این جریان در اختلال خواب معمولا 5 تا 10 دقیقه طول می کشد. کودک در بی خوابی با وحشت شبانه این وضع به محیط اطراف خود توجهی ندارد، اطرافیان و اشیاء را نمی شناسد عرق زیاد می کند و پس از آنکه این حالت خاتمه یافت مجددا به خواب می رود و پس از بیداری صبح روز بعد چیزی از وقایع شب گذشته را به خاطر ندارد و انگار که چنین اتفاقی نیفتاده است. ضمنا چنانچه از وقایع شب گذشته چیزی هم به خاطر داشته باشد قادر به بیان و توصیف آن نیست و به نظر می رسد کودک یک نوع توهم بینایی ترسناک داشته است.

عقیده بر این است کهاختلال خواب وحشت شبانه یک اختلال فیزیولوژیک در زمینه های روانی،هیجانی و واکنشی است که کودک البته به طور ناخودآگاه نسبت به آشفتگی و ازهم پاشیدگی محیط خانواده نشان می دهد و اکثرا نیز در کودک فعال ، باهوش و مضطرب دیده می شود. در کودکان مبتلا به اضطراب و افسردگی اختلال خواب وحشت شبانه ممکن است اتفاق افتد ولی اگر عللی برای تکرار آن پیدا نشد لازم است از بیمار الکتروانسفالوگرافی نیز به عمل آید زیرا بعضی اختلال خواب وحشت شبانه را یک نوع صرع روانی حرکتی به حساب می آورند. کم شدن قند خون ، وجود لوزه یا غدد لنفاوی بزرگ ، اختلالات تنفسی مخصوصا مسمومیت با اکسید دو کربن ، بیماری های تب دار و عفونی شدید و حتی بعضی ها مشاهده تماس جنسی والدین را توسط کودک از علل بیماری اختلال خواب به شمار می آورند. شیوع وحشت شبانه به مراتب کمتر از کابوس است.

راه رفتن در خواب

راه رفتن در خواب کودک رابعضی نوعی واکنش نوروتیک دانسته اند ولی طبق چهارمین تشخیص و آمار بیماری های روانی راه رفتن در خواب جزء اختلالات در خواب می باشد بخصوص اینکه میان راه رفتن در خواب و اختلال خواب وحشت شبانه کیفیات مشترکی وجود دارد.

اختلال خواب راه رفتن در خواب کیفیتی است که معمولا فقط چند بار در زندگی کودک اتفاق می افتد و اغلب بعد از مدتی ازبین می رود و ادامه آن درسنین بلوغ بسیار نادر است.

راه رفتن در خواب اغلب در کودکانی دیده می شود که بی قرار، حساس، عصبانی و هیجانی هستند. البته چنین اختلال خواب یا بد خوابی در مادران این کودکان نیزدیده شده است. این اختلال خواب به ندرت ممکن است نشانه ای از بیماری صرع باشد. بدون شک راه رفتن در خواب ممکن است خطرناک باشد ولی به ندرت ممکن است کسی که در خواب راه می رود به خود یا دیگران صدمه بزند. علت راه رفتن در خواب را قطع و از بین رفتن کنترل قشرمغز از اعصاب محیطی می دانند. اختلال خواب راه رفتن در خواب قشرمغز خواب است ولی اعضای محیطی فعالند و ممکن است عوامل فیزیولوژیک یا روانی حرکتی در ایجاد آن موثر باشند. در کودکان هیستریک و وابسته به مادر این حالت بد خوابی بیشتر دیده می شود و اغلب در حین راه رفتن در خواب به اتاق مادر می روند. این حالت کودک اکثرا در اطراف خود شروع به گردش می کند و فعالیت بدنی کامل دارد ولی از لحاظ شعور و درک کاملا تاریک است. معمولا کودک در حالت بدخوابی راه رفتن در خواب موانع را رد می کند ولی اغلب بعد از مدتی با مانعی برخورد کرده و بیدار می شود یا حتی ممکن است به جای خود برگردد دوباره به خواب رود. کودک روز بعد هیچ اطلاعی از راه روی شب گذشته ندارد. چون اکثر اوقات کودک در حین راه روی حالت کورمال دارد لذا حدس زده می شود که به دنبال چیزی می گردد حتی بعضی عقیده دارند افرادی که در خواب راه می روند فعالیت و جریان راه روی در خواب را به صورت رویا به خاطر داشته و آن را شرح می دهند. بعضی ها عقیده دارند که راه روی در خواب یک مکانیسم جابه جایی از آرزوهای نهفته شخصی و حتی کمبود محبت مادری است که به طور ناخودآگاه در کودک وجود داشته و کودک در خواب برای ارضای آن ها به دنبال مادرش می گردد. راه روی در خواب بعد از مشاجرات خانوادگی در کودک دیده می شود ناشی از احساس عدم امنیت به اوضاع و احوال خانه است. میان راه روی در خواب و وحشت شبانه کیفیت های مشترکی به شرح زیر دیده می شود:

درهر دو حالت هوشیاری کامل نیست و شخص کاملا خواب است.
نسبت به وقایعی که رخ داده است در هر دو حالت فراموشی وجود دارد.
چشم ها در هر دو حالت باز است.
هر دو حالت در مرحله سوم و چهارم خواب رخ می دهند.

تنها اختلافی که بین این دو نوع اختلال خواب وجود دارد آرامش درونی نسبی در راه روی در خواب و وحشت بیش از حد در وحشت شبانه است. مطالعات آزمایشگاهی و الکتروانسفالوگرافی نشان داده است که راه روی در خواب بیشتر موقعی اتفاق می افتد که شخص در رویا نیست و در پسرها بیشتر از دختر ها و اغلب با شب ادراری توأم است. این اختلال خواب در افراد مبتلا به اختلالات نوروتیک و اختلالات شخصیتی بیشتر مشاهده شده است.

مرکز روانشناسی دکتر صابر در درمان اختلالات خواب با ریشه مشکلات اضطرابی، ترس، اختلالات شخصیت و … به درمان کودکان می پردازد. بخش بازی درمانی، رفتار درمانی، ماساژ درمانی و… از خدمات مرکز روانشناسی دکتر صابر در درمان اختلالات خواب می باشد.

مطالب مرتبط با اختلال خواب