نخستین قدم بسیاری از والدین در مواجهه با درس نخواندن کودکان و مشکل مدرسه رفتن کودکان فریاد زدن است در حالی که فریاد زدن سر کودکان به دلیل نمرات مدرسه می تواند سبب بدتر شدن اوضاع شود. برخی از کودکان با انجام فعالیت های شنیداری و کار های دستی همراه با معلمان یا حتی ترکیبی از همه این موارد، بهتر آموزش می بینند و ما هر کدام به روش های متفاوتی یاد می گیریم و سپس امتحان آن ها بسیار مهم خواهد بود. تشویق برای انجام کار های خوب در مدرسه بهتر از ترس از تنبیه شدن می باشد. وقتی کودکان بیشتر نگران تنبیه هستند، بیشتر به تلاش برای دوری از مشکل فکر می کنند تا انجام کار های خوب. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز درمان اختلال یادگیری در کودکان و بهترین مرکز تقویت حافظه کودکان دبستانی، با در نظر گرفتن روش های درمانی روز دنیا برای اختلالات یادگیری کودکان به درمان درس نخواندن کودکان و درمان توجه و تمرکز کودکان نیز کمک می کند.
همگامی یعنی در کنار یاد گیرنده بودن، همگام شدن با او در کل تکلیف برای درمان درس نخواندن و کمک به او در افزایش تحمل کلاس درس. برای مثال، فرض کنید شما دارید روی آموزش پیروی از یک برنامه یا تکلیفی مثلاً در صبح، ظهر یا شب با یاد گیرنده کار می کنید. در ابتدا، والد با درمانگر باید از این روش استفاده کند تا برای درمان درس نخواندن کودکان اطمینان حاصل شود که یاد گیرنده می تواند تکلیف را انجام دهد. همگام بودن ضرورتاً شاملِ بودن در کنار یاد گیرنده در کل فرایند تمرین است. این کار شامل استفاده و یا کمک کردن تدریجی یک سری کمک هاست که در بالا نیز توصیف شدند. برای مثال، اگر یاد گیرنده در حال یادگیری توجه پیوسته به یک تکلیف در صبح است که شامل کارهای مختلفی مثل شستن صورت، مسواک زدن، شانه کردن موها و لباس پوشیدن است، همگام شدن شامل همراهی با او برای انجام تک تک این کارها و درعین حال کمک و تذکر به او در مواقع موردنیاز است. این کار می تواند به تدریج فقط در شروع کارهای معمول روزمره انجام شود و بعد فقط به بررسی هر چند دقیقه یکبار برسد. برای مثال، ممکن است چند دقیقه اول کارهای صبح لازم باشد که شما همراه کودک باشید و بعد او را چند دقیقه تنها بگذارید تا ببینید خودش چه می کند. سپس می توانید برگردید و کنترل کنید که آیا یاد گیرنده در حال کار روی فعالیت های روزمره صبحگاهی اش هست یا نه. درس هایی که در این راهنما از روش همگامی استفاده می کنند و می توانند مفید باشند شامل، کارهای معمول صبح و شب، انجام تکالیف، توجه پیوسته، حل مسئله، سازماندهی، مدیریت زمان، برنامه ریزی، اهداف کوتاه و بلندمدت و مبحث برنامه ریزی: برنامه ها و رسانه های اجتماعی، و مهارت های مطالعه است.
کمک های غیر مستقیم برای درمان درس نخواندن
زمانی که یاد گیرنده در مرحله همگامی موفقیت نشان می دهد، می توانید به سراغ استفاده از کمک های غیرمستقیم برای درمان درس نخواندن و انجام تکلیف توسط یادگیرنده بروید. گزینه ها و وسایل مختلفی وجود دارند که می توانند برای این هدف به کار روند مثلاً گوشی های هوشمند تایمرها و اپلیکیشن ها. درس های این راهنما بر اساس وسایلی اند که می توانند؛ مثلاً برای انجام کارهای روزمره صبح و عصر تکالیف روزمره، توجه پیوسته و مدیریت زمان به کار روند. تایمرهای صدادار شمارش معکوس: یک تایمر صدادار شمارش معکوس می تواند برای نشان دادن زمانی که یاد گیرنده در اختیار دارد تا یک تکلیف یا کار معمول روزمره را انجام دهد به کار رود. در ابتدا می توانید تایمر را برای هر کار خاص تنظیم کنید تا فرصت کافی برای یادگیرنده وجود داشته باشد؛ اما زمانی که عملکرد یاد گیرنده بهتر شد، زمان اختصاص یافته به انجام همان کار را کمتر کنید تا او بتواند در مدت زمان کمتری کارهایش را انجام دهد. تایمر تصویری شمارش معکوس: تایمرهای تصویری شمارش معکوس مانند تایمر ساعتی، به رنگ قرمز نشان می دهند که چقدر زمان باقیمانده تا صدای تایمر بلند شود؛ مانند تایمر صدادار شمارش معکوس، می توانید از این تایمر برای انجام هر کار یا برای انجام بخش های مختلف یک کار یا تمرین استفاده کنید. اپلیکیشن های صدادار فاصله ای: یک گزینه دیگر که می توانید استفاده کنید استفاده از یک اپلیکیشن یا نرم افزار برای مشخصکردن یک فاصله زمانی از پیش تعیین شده است که می تواند به صورت ثانیه یا دقیقه باشد تا به یاد گیرنده یادآوری کند چه زمانی باید به سراغ انجام تکلیفش برگردد. اپلیکیشن های آموزش تمرینات می توانند برای این هدف به کار روند. نکته عالی در مورد این اپلیکیشن ها این است که می توانند صدادار شوند تا یک زمان خاص را برای برگشتن یادگیرنده به سرکارش مشخص کنند، می توانند به صورت شمارش معکوس استفاده شوند و همچنین می توانند اتمام زمان انجام یک تکلیف را مشخص کنند؛ بنابراین این گزینه شبیه به تایمر صدادار شمارش معکوس است اما می تواند شامل یک صدای بیب در هر فاصله زمانی مشخص شده نیز باشند تا بتوان یک یادآور صوتی برای برگشتن یاد گیرنده به انجام کارش بخصوص در زمانی که حواسش پرت شده ایجاد نمود. سؤالات هدایت کننده: سؤالات هدایت کننده می توانند به عنوان کمک در زمانی استفاده شوند که تلاش می کنید به یادگیرنده کمک کنید به سراغ انجام کار یا تکلیفش برگردد یعنی یک رفتار کلامی صحبت با خود که شامل کمک به فرد برای ایجاد یک واکنش جدید است. به جای این که جواب را به یاد گیرنده بدهید، با پرسیدن سؤالاتی هدایتش کنید تا بتواند با پرسیدن آن ها از خودش متوجه شود که اکنون زمان برگشتن به سر کارش است. این سؤالات می توانند انواع مختلفی باشند که خود ما نیز در حل مشکلات مان آن ها را از خودمان می پرسیم. برنامه ریزی: برنامه های اجتماعی رسانه های اجتماعی، مهارت های مطالعه، خود تنظیمی هیجان و انعطاف پذیری است. کمک تجربی
به جواب آهان فهمیدم یک کمک تجربی یا آزمایشی به یاد گیرنده امکان می دهد در یک لحظه خاص با گفتن برسد. برای مثال، فرض کنید الان سؤال هدایت کننده ای از یاد گیرنده پرسیدید تا به او کمک کنید بیان کند راه حلی که شناسایی کرده برای مشکل پیشرو مؤثر، نیست بااین وجود نباید مستقیم سراغ اصل مطلب بروید می توانید به او بگویید که ادامه بدهد و راه حل را دوباره امتحان کند یا بخشی از آن را عوض کند، به نحوی که بتواند خودش تجربه کند چرا راه حل مؤثر نیست. سپس دوباره با یک سری سؤالات هدایت کننده شروع کنید تا به او کمک شود راه حل بهتری را شناسایی کند. برای مثال فرض کنید او تصمیم گرفته یک راه حل را برای چسباندن یک پوستر بزرگ به دیوارش با استفاده از نوار چسب امتحان کند؛ اما شما می دانید که این نوع نوارچسب آن قدر قوی فکر « نیست که بتواند پوستر به این بزرگی را روی دیوار نگه دارد؛ بنابراین یک سؤال هدایت کننده می پرسید بعد شما ،» آره « و یاد گیرنده نیز احتمالاً جواب می دهد »؟ این نوارچسب آنقدر قوی هست که پوستر نیفتد با استفاده از یک کمک تجربی می گویید خب” بیا امتحان کنیم و ببینیم” در این حال یاد گیرنده پوستر را روی دیوار می زند و همان لحظه می افتد، حالا دوباره از سؤالات هدایت گر استفاده می کنید و می گویید و یاد گیرنده احتمالاً این بار می گوید فکر می کنی این نوارچسب آن قدر قوی است که پوستر را بالا نگه دارد بیا چیزی مثل پونز را برای چسباندن استفاده کنیم. در این حالت یاد گیرنده متوجه می شود که استفاده از پونز یک راه حل بهتر است و با شما هم نظر می شود.
روش هایی دیگر باری درمان درس نخواندن کودکان
درس هایی از این راهنما که در آن از روش کمک تجربی استفاده شده عبارت اند از حل مسئله، تمیز کردن اتاق خواب، مرتب کردن تکالیف و وسایل مدرسه، مرتب کردن فضای شخصی، مهارت های مطالعه، خود تنظیمی هیجانی و انعطاف پذیری. کمک های تصویری بیشتر درس هایی که در این راهنما ارائه می شوند کمک های تصویری ارائه می کنند که می توانید از آن ها برای کمک به یادگیرنده برای فراگیری مهارت های جدید استفاده کنید. کمک های تصویری به شکل برگه های چکلیست، کاربرگ ها یا برگه های تحلیل تکلیف هستند که می تواند توسط یادگیرنده یا درمانگر تکمیل شوند. اگر شما از یک کمک تصویری استفاده می کنید هدف غالب این است که استفاده از کمک تصویری به تدریج کنار گذاشته شود تا یاد گیرنده بتواند گام های تکلیف را بدون کمک گرفتن از آن انجام دهد. روش های مختلفی وجود دارند که شما می توانید این کار را انجام دهید. اگر یاد گیرنده می خواهد یک چک لیست را تکمیل کند می توانید بخش زیادی از این کار را به او واگذار کنید و با استفاده از کمک های تصویری نصب شده روی دیوار ارتباط آن با انجام تکلیف را مشخص کنید. بعد از گذشت زمان و تداوم انجام موفق تکلیف توسط یاد گیرنده بدون کمک تصویری در نهایت می توانید کلاً این کمک های تصویری را حذف کنید. اگر یاد گیرنده از یک کاربرگ برای فراگیری مهارت برنامه ریزی یا حل مسئله استفاده می کند زمانی که موفقیت خوبی در تکمیل کاربرگ داشت می توانید آن را حذف کنید و در عوض از کلیدواژه هایی که روی کارت های خاصی نوشته اید استفاده کنید تا اگر یاد گیرنده گام های انجام تکلیف را فراموش کرد یک نگاه سریع به آن ها بیندازد در نهایت می توانید این کارت ها را نیز به تدریج حذف کنید طوری که کم کم گام ها یا کلیدواژه هایی که به مراحل تکلیف مربوط است را پاک کنید تا کارت ها یکی یکی خالی شوند.
کاردرمانی اختلال یادگیری یکی از روش های مفید در بهبود شرایط کودکان و بزرگسالانی می باشد که به این اختلال دچار هستند. اختلال یادگیری نوعی اختلال عصبی است که سبب می شود مغز فرد نتواند اطلاعات را به درستی دریافت، ارسال و پردازش کند. کاردرمانی اختلال یادگیری در طول چرخه زندگی فرد به روش های گوناگون از بیمار پشتیبانی می کند. کاردرمانگر در ابتدا به ارزیابی مهارت های مختلف بیمار همچون مهارت های حرکتی، بینایی، شنوایی و … می پردازد. هدف کاردرمانگر از کاردرمانی اخلال یادگیری کمک به بهبود مشارکت اجتماعی فرد می باشد. به علاوه کاردرمانگر در طول جلسات کاردرمانی اختلال یادگیری با ارائه روش های متنوع به توسعه مهارت هایی همانند مهارت های شناختی، مهارت های لازم برای یادگیری، مهارت های فرا شناختی و… می پردازد. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر با تشکیل جلسات کاردرمانی اختلال یادگیری به افراد مبتلا به اختلالات یادگیری کمک های شایانی می کند. یکی از بهترین روش های درمان اختلال یادگیری که دکتر صابر، بهترین دکتر تشخیص اختلال یادگیری، ارائه می دهد، درمان اختلال یادگیری در منزل یا به صورت آنلاین می باشد که برای مراجعینی که امکان مراجعه به کلینیک را ندارند انجام می گیرد.
جهت تماس باکلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقایدکتر صابر (کلینیکتوانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
از پایه چهارم ابتدایی به بعد، تکالیف تحصیلی به‌طور فزاینده ای بر فرایند های حافظه کاری در اختلال یادگیری تأکید می کنند. در نتیجه معمولاً دانش آموزان مبتلا به اختلال یادگیری راهبرد های موفقیت را بیشتر در تکالیفی دنبال می کنند که نیازمند تمرکز بر روی چندین فرایند به‌طور همزمان باشد. به عنوان مثال، دنبال کردن مسیر ها، پاسخ به سؤالات شفاهی و تکمیل دستورات چندمرحله ای. همچنین، درک مطلب و زبان نوشتاری به‌طور گسترده بر حافظه کاری تکیه دارد. در این حوزه ها دانش آموزان برای درمان اختلال یادگیری باید جزئیات زیادی را به یاد بیاورند و آن ها را مورد استفاده قرار دهند. مثلاً جزئیات مربوط به هجی کردن کلمات و تلفظ آن ها و به‌طور همزمان تمرکز بر یاد آوردی ایده های اصلی، سازماندهی ایده ها در ذهن خود در زمان خواندن، اولویت بندی اطلاعات مهم و تشخیص جزئیاتی که باید نادیده گرفته شوند. به علاوه، دانش آموزان پایه های پایین تر باید به دست خط و همچنین نوشتن صحیح حروف توجه کنند که این مهارت ها ممکن است به صورت خودکار نباشد. همچنین خلاصه کردن، یادداشت برداری و درس خواندن برای امتحانات، همگی نیازمند این است که دانش آموزان مبتلا به اختلال یادگیری به چندین فرایند به طور همزمان، توجه داشته باشند و بتوانند ایده های کلیدی را به یاد بیاورند. در زمان شنیدن بتوانند یادداشت برداری کنند و در زمان خواندن بتوانند موضوعات کلی را تشخیص دهند.
وسایل یادیار در درمان اختلال یادگیری
راهبرد های توانبخشی شناختی جبرانی حافظه کاری برای درمان اختلال یادگیری، دارای ارتباط تنگاتنگی با راهبرد های سازماندهی و اولویت بندی اطلاعات پیچیده برای کاهش بار حافظه هستند. وسایل یادیار، یکی از مؤثر ترین روش های تقسیم بندی اطلاعات و به یاد آوردن جزئیات مهم و البته یکی از بهترین راه ها در درمان اختلال یادگیری هستند به طوری که اطلاعات را می توان به صورت ذهنی در حافظه کاری مورد استفاده قرار داد. وسایل یادیار به دانش آموزان مبتلا به اختلال یادگیری کمک می کنند تا بتوانند اطلاعات جدید را به اطلاعاتی که می دانند مرتبط ساخته و ارتباطات معنا داری را با اطلاعات غیرمرتبط ایجاد کنند. انواع مختلف وسایل یادیار باعث بهبود یادگیری اطلاعات، ارتقای حافظه کاری، به خصوص در مورد کلمات کلیدی، مخفف ها، کلمات کوتاه شده و تصاویر می شوند. برای مثال وقتی از دانش آموزان خواسته می شود تا ایالت ها و مرکز آن ها را به یاد بیاورند، برخی اصطلاحات خنده دار می تواند به آن ها کمک کند تا اطلاعات را سازماندهی و طبقه بندی کرده و به بخش های کوچک تر تقسیم کنند، به طوری که جزئیات کمتری حفظ شود.
روش های دانش آموزان
بعضی دانش آموزان ترجیح می دهند تا از راهبرد های دیداری در درمان اختلال یادگیری استفاده کنند. مانند برخی از نمودار ها، کارتن ها، وسایل گرافیکی سازمان دهنده و الگو های از پیش تهیه شده. غالباً وسایل یادیار، در قالب وسایل سازمان دهنده ارائه می شوند تا بتوانند اثر بخشی بیشتری داشته باشند. آهنگ های ساده، قافیه ها و ترانه ها، اغلب برای دانش آموزانی که وابستگی زیادی به راهبرد های کلامی یا شنیداری برای حفظ کردن دارند، مؤثر است. دانش آموزان برای درمان اختلال یادگیری و به یاد آوردن راهبرد های حافظه ای نیاز به زمان دارند. مادامی که دانش آموزان راهبرد های حافظه را که توسط بزرگسالان الگو سازی شده یاد می گیرند و تمرین می کنند، باید برای ایجاد راهبرد های حافظه ای خود که منطبق با شیوه های یادگیری خودشان باشد تشویق شوند. با در نظر گرفتن بار زیاد حافظه برای یادگیری در مدارس، تدریس راهبرد های حافظه به صورت آشکار به منظور بهبود توانایی دانش آموزان برای حفظ یادگیری حقایق، فرایند ها و مفاهیم، اهمیت زیادی دارد. معلمین باید به دانش آموزان کمک کنند تا یاد بگیرند که چگونه اطلاعاتی که باید حفظ شود را اولویت بندی و انتخاب کنند تا بار روی حافظه کاری کاهش یابد. مهم تر از همه این که دانش آموزان باید زمان کافی برای پردازش و تمرین راهبرد های حافظه ای و راهبرد های شخصی خودشان برای به یادآوردن اطلاعات مورد چالش داشته باشند.
توانایی خود پایی
خود بازبینی و خود پایی کارکردی در درمان اختلال یادگیری است که در آن فراگیران می توانند فرایند های شناختی و فراشناختی خود را برای تغییر کارایی خود مدیریت کنند و با بررسی موقعیت خود میزان پیشرفت خود به سوی اهداف را مرور کرده و در صورت لزوم تلاش های خود را در راستای هدف دیگر تغییر دهند. استفاده از راهبرد های خود بازبینی توسط فراگیران بستگی به توانایی آن ها برای تشخیص زمان، چرایی و چگونگی راهبرد ها دارد. همچنین باید بتوانند آن را مورد ارزیابی قرار داده و به طور مستمر راهبرد ها را بر اساس نیاز های تکلیف، تنظیم کنند. بسیاری از فراگیران، به خصوص آن هایی که دارای مشکلات یادگیری و توجه هستند در زمینه پایش میزان یادگیری خودشان و ارزیابی ارتباط بین تلاش، استفاده از راهبرد و عملکرد دچار مشکل هستند. راهکار های مدیریت خود عموماً شامل عادات خود- دستوری هستند که به فرد کمک می کنند تا توجه خود را بر تکلیف متمرکز نماید. به کمک این روش فرد می آموزد تا در متمرکز کردن توجه خود، تأمل بیشتری داشته باشد. برخی از راهکار های درمان اختلال یادگیری در اینجا آورده شده است:
روش های جهت یابی: این روش ها برای مراجعینی مورد استفاده قرار می گیرند که در حفظ پایداری توجه و غربال کردن عوامل برهم زننده توجه مشکل دارند. در این روش ها فرد پایش آگاهانه فعالیت های خود را می آموزد تا از این طریق از انحراف توجه خود جلوگیری نماید. برای مثال فرد می آموزد که با شنیدن صدای زنگ، رأس هر ساعت از خود سه سؤال جهت گیری را بپرسد: “من در حال انجام چه کاری هستم؟ پیش از این مشغول انجام چه کاری بودم؟ پس از این چه کاری باید انجام دهم؟”
روش گام به گام: مراجعین دارای اختلالات توجهی اغلب در انجام فعالیت ها در طول زمان، خسته می شوند. جهت حل این مشکل، آموزش روش گام به گام سودمند است. در این روش دو هدف عمده وجود دارد، اول کمک به مراجع جهت واقع بینی سطح کارایی خود و دوم کمک در جهت حفظ انگیزه برای ادامه فعالیت در طول زمان. راهکار ها در این روش برای هر فردی به‌طور مجزا باید تعیین شوند. گاهی تنظیم زمان ها در فواصل انجام فعالیت مفید است. برای مثال، پس از ۱۰ صفحه مطالعه استراحت کنند. زمان بندی روزانه نیز یکی دیگر از راهکار ها در این روش است. برای مثال، برخی افراد صبح ها احساس بهتری داشته و کمتر خسته می شوند، در حالی که عصر ها قادر به انجام فعالیت نیستند. برای این افراد انجام فعالیت های دشوار و شغلی در صبح و موکول کردن فعالیت های سبک تر به عصر توصیه مناسبی است.
روش ثبت افکار کلیدی: یکی دیگر از مشکلات چالش برانگیز توجه در فعالیت های روزمره، نارسایی در انتقال توجه بین تکالیف مختلف است. مشکل اصلی در این گونه موارد، گسستن جریان توجه و ناتوانی در برگشت به فعالیت قبلی در هنگام توجه به فعالیت جدید است. جهت مدیریت این مشکل، افراد می توانند افکاری را که به ذهن شان خطور می کند و نیاز است که بعداً به آن ها پرداخته شود، سریعاً یادداشت یا ضبط نمایند. این روش به افراد کمک می کند تا فعالیت در حال انجام را ادامه داده و در عین حال ایده جدید را نیز حفظ نموده تا بعداً به آن بپردازند.
روش استپس: در نوشتار، راهبرد های خود بازبینی حائز اهمیت زیادی هستند زیرا دانش آموزان باید انگاره های ذهنی خود و انگاره های ذهنی نویسنده را برای تشخیص اشتباهات خود بازنمایی کنند. یک چک لیست ویرایش کلی، اغلب نمی تواند برای همۀ دانش آموزان مؤثر باشد چرا که اشتباهات آن ها متفاوت است. هرچند ممکن است دانش آموزی به طور مستمر دچار خطا های هجی کردن شود، اما مشکلی در زمینه سازماندهی نداشته باشد. با ایجاد چک لیست های شخصی، دانش آموزان می دانند که چه چیز هایی را مورد بررسی قرار دهند تا اشتباهات شان کاهش پیدا کند.
روش استپس در درمان اختلال یادگیری
یکی از روش هایی که می توان به‌عنوان چک لیست برای درمان اختلال یادگیری استفاده نمود، روش استپس است. غالباً دانش آموزان می دانند که نوشته آن ها ضعیف است، اما نمی دانند که چگونه متن را اصلاح کنند تا محتوا، ساختار و سازماندهی متن بهبود یابد. حتی زمانی که به آن ها یک دستور کار داده می شود که انتظارات در آن ذکر شده، باز هم ممکن است در تعیین این که متن آن ها باید چه معیار هایی را برآورده کند دچار مشکل شوند. دانش آموزان می توانند از فرایند راهنما برای تجزیه و تحلیل چند نمونه از نوشتار خود استفاده کنند تا بتوانند رایج ترین اشتباهات را تعیین کرده و با استفاده از این فرایند، چک لیست هایی را برای ویرایش خود، ایجاد کنند. آن ها همچنین نیاز به سیستم های کلی دارند که به آن ها کمک کند تا بتوانند در تکالیف خود، بهبود حاصل کنند.
نتیجه‌گیری:
کاردرمانی به عنوان یک راهبرد کلیدی در درمان اختلالات یادگیری، با تمرکز بر تقویت مهارتهای پایه عصبی-رشدی (هماهنگی حرکتی، پردازش حسی، توجه و ادراک فضایی)، به کودکان کمک میکند موانع یادگیری را پشت سر بگذارند. این روش با به‌کارگیری تکنیک‌های منحصربه‌فردی مانند یکپارچگی حسی، تمرینات حرکتی هدفمند و بازی‌های شناختی، نه تنها چالش‌های تحصیلی را هدف می‌گیرد، بلکه اعتمادبه‌نفس و خودکارآمدی کودک را نیز بازمی‌گرداند. همکاری مستمر کاردرمانگران با خانواده‌ها و سیستم آموزشی، امکان تطبیق محیط یادگیری با نیازهای منحصربه‌فرد کودک را فراهم کرده و موفقیت بلندمدت را تضمین میکند. در نهایت، مداخله به‌هنگام کاردرمانی، مسیر رشد تحصیلی و اجتماعی کودکان را دگرگون ساخته و پتانسیل‌های پنهان آنان را به شکوفایی می‌رساند.
سوالات متداول:
1- تفاوت کاردرمانی با کلاس‌های تقویتی مدرسه چیست؟
کاردرمانی به جای آموزش مستقیم دروس، علت عصبی مشکلات یادگیری (مثل ضعف حافظه دیداری یا هماهنگی حرکتی) را درمان میکند تا کودک خود بتواند مطالب را بیاموزد.
2-کاردرمانی چطور اضطراب تحصیلی را کاهش میدهد؟
پاسخ: با تجربه موفقیت‌های کوچک پلکانی در جلسات، افزایش اعتمادبه‌نفس و آموزش تکنیک‌های آرام‌سازی هنگام استرس امتحان.
اصطلاح «ناتوانی خاص در یادگیری» بر ناتوانی آن گروه از کودکان دلالت دارد که در یک یا چند فرایند روان شناختی پایه مربوط به درک زبان یا کاربرد آن، گفتاری یا نوشتاری، اختلال دارند؛ این اختلال ممکن است به صورت ناتوانی در گوش دادن، فکر کردن، صحبت کردن،خواندن، نوشتن، هجی کردن یا انجام دادن محاسبات ریاضی جلوه گر شود. این اصطلاح عارضه هایی چون معلولیت های ادراکی، آسیب مغزی، اختلال جزئی کارکرد مغز، نارساخوانی و زبان پریشی رشدی را شامل می شود. مرکز اختلال یادگیری دکتر صابر در حیطه تشخیص و درمان اختلالات یادگیری به صورت تخصصی فعالیت می نماید. گفتاردرمانی اختلال یادگیری در کنار کاردرمانی اختلالات یادگیری از درمان های مفید در حیطه این کودکان است.
تعریف اختلال یادگیری
اصطلاح ناتوانی های یادگیری نخستین بار در سال ۱۹۶۳ مطرح شد. گروه کوچکی از والدین و معلم های علاقه مند در شیکاگو گرد هم آمدند تا با وحدت بخشیدن به گروه های پراکنده والدین،که در قالب تعدادی انجمن فعالیت می کردند، آنها را درون یک سازمان واحد فعال سازند. هر یک از این گروه های والدین ، کودکان مبتلا به ناتوانی های یادگیری را با عنوانی می شناختند، نظیر معلول ادراکی، آسیب دیده مغزی و آسیب دیده عصبی. لازمه اتحاد این گروه ها با یکدیگر توافق بر سر نام واحدی برای مشخص کردن این کودکان بود. در این گردهمایی اصطلاح ناتوانی های یادگیری پیشنهاد شد (کرک، ۱۹۶۳) و بلافاصله آن را تصویب کردند. امروز این سازمان به نام انجمن ناتوانی های یادگیری (LDA) مشهور است و نماینده این گردهمایی تاریخی است.
اگرچه اصطلاح ناتوانی های یادگیری پس از پیشنهاد بلافاصله پذیرفته شد، ارائه تعریفی از ناتوانی های یادگیری کار آسانی نبود. در حقیقت، این وظیفه چنان شـاق تلقى می شود که برخی افراد ناتوانی های یادگیری را به اظهار نظر قاضی پاتر استوارت در مورد پورنوگرافی تشبیه کرده اند: تعریف آن غیر ممکن است، «اما وقتی آن را می بینم می فهمم چیست.»
تدوین تعریفی که برای همگان پذیرفتنی باشد همچنان موضوع بحث انگیزی است. اگرچه تعاریف چندی ارائه و سال ها به کار گرفته شدند، هر یک از آنها را واجـد نقطه ضعف هایی دانسته اند. در این فصل سه تعریف تأثیرگذار بررسی می شود: ۱) تعریف قانونی دولت فدرال، ۲) تعریف کمیته مؤسسات مربوط به ناتوانی های یادگیری و ۳) تعریف کمیته مشترک ملی مربوط به ناتوانی های یادگیری.
تعریف دولت فدرال: قانون آموزش و پرورش افراد دچار ناتوانی (IDEA)
تعریف ثبت شده در قانون آموزش و پرورش افراد دچار ناتوانی بیشترین کاربرد را داشته است. این تعریف نخستین بار در سال ۱۹۷۵ در قانون عمومی ۹۴-۱۴۲ وارد شد، قانون آموزش تمام کودکان معلول در نسخه ۱۹۹۰ قانون آموزش و پرورش افراد دچار ناتوانی (۱۰۱-۴۷۶ PL) گنجانده شد و در تصویب مجدد آن برای اجرا در سال ۱۹۹۷ نیز منظور شد. تعریف ناتوانی های یادگیری در قانون دولت فدرال اساس تعریف بسیاری از ایالت هاست و در تعداد زیادی از مدارس استفاده می شود.
در حقیقت تعریف دولت فدرال شامل دو بخش است. بخش اول از گزارش ۱۹۶۸ «کمیته ملی مشورتی در باب معلولان» به کنگره اقتباس شده است. این بخش هـمان تعریف ناتوانی های یادگیری در تصویب مجدد قانون آموزش و پرورش افراد دچار ناتوانی است:
اصطلاح «ناتوانی خاص در یادگیری» بر ناتوانی آن گروه از کودکان دلالت دارد که در یک یا چند فرایند روان شناختی پایه مربوط به درک زبان یا کاربرد آن، گفتاری یا نوشتاری، اختلال دارند؛ این اختلال ممکن است به صورت ناتوانی در گوش دادن، فکر کردن، صحبت کردن،خواندن، نوشتن، هجی کردن یا انجام دادن محاسبات ریاضی جلوه گر شود. این اصطلاح عارضه هایی چون معلولیت های ادراکی، آسیب مغزی، اختلال جزئی کارکرد مغز، نارساخوانی و زبان پریشی رشدی را شامل می شود. اصطلاح یادشده آن دسته از مشکلات یادگیری را که اساساً نتیجه معلولیت های دیداری، شنیداری یا حرکتی، عقب ماندگی ذهنی، اختلال هیجانی، یا وضع نامساعد محیطی، فرهنگی یا اقتصادی است در بر نمی گیرد.
در بخش دوم تعریف دولت فدرال به مسائل عملیاتی توجه شده؛ ایـن بـخش در ابتدا در مجموعۀ جداگانه ای از قوانین و آیین نامه های اختصاصی برای کودکان دچار ناتوانی های یادگیری ارائه شد (اداره آموزش و پرورش ایالات متحد، ۲۹ دسامبر ۱۹۷۷). بر طبق این آیین نامه ها، دانش آموزی دچار ناتوانی خاص در یادگیری است که (۱) هنگامی که تجربه های مناسب یادگیری برای او فراهم شود، در یک یا چند زمینه خاص، متناسب با سن و سطوح
تعریف NJCLD از ناتوانی های یادگیری
کمیته مشترک ملی مربوط به ناتوانی های یادگیری (NJCLD) سازمانی است متشکل از نمایندگانی از چند سازمان تخصصی و رشته های مربوط به ناتوانی های یادگیری. تعریف این کمیته به شرح زیر است:
ناتوانی های یادگیری اصطلاحی کلی است که به گروه نامتجانسی از اختلال ها اطلاق می شود که به شکل مشکلات عمده در فراگیری و به کارگیری توانایی های گوش دادن، صحبت کردن، خواندن، نوشتن، استدلال با محاسبات ریاضی آشکار می شود. این اختلال ها ذاتی هستند و فرض می شود که از اختلال کارکرد دستگاه عصبی مرکزی نشئت می گیرند و ممکن است در کنار ناتوانی های یادگیری اشکالاتی در خود نظم دهی رفتارها، ادراک اجتماعی و تعامل اجتماعی وجود داشته باشد، اما این مسائل في نفسه ناتوانی یادگیری به شمار نمی آیند. ناتوانی یادگیری ممکن است همراه با سایر عارضه های معلولیتی باشد (برای مثال، نقص حسی، عقب ماندگی ذهنی، اختلال اجتماعی و هیجانی) یا با تأثیرات محیطی توأم باشد (نظیر تفاوت های فرهنگی، آموزش ناکافی/نامناسب، عوامل روان زاد)، اما نتیجۀ این عارضه ها یا تأثیرات نیست (کمیته مشترک ملی مربوط به ناتوانی های یادگیری، ۱۹۹۴، ص ٦٦-٦٥).
در زیر نکات اصلی تعریف فوق ارائه می شود:
۱. ناتوانی های یادگیری شامل گروه نامتجانسی از اختلال هاست . انواع گوناگون رفتار و خصوصیات در افراد دچار ناتوانی های یادگیری دیده می شود.
۲. این مشکل ذاتی است. ناتوانی های یادگیری بیشتر از عوامل درون فردی نشئت می گیرند تا عوامل بیرونی، نظیر محیط یا نظام آموزشی.
۳. به نظر می رسد این اشکال ناشی از اختلال کارکرد دستگاه عصبی مرکزی باشد. این مشکل اساس زیست شناختی دارد.
۴. ناتوانی های یادگیری ممکن است با ناتوانی ها یا عارضه های دیگری همراه باشد. ممکن است افراد همزمان دچار چند مشکل نظیر ناتوانی های یادگیری و اختلال های هیجانی باشند.
توانایی خود پیشرفتی نداشته باشد و (۲) تفاوت فراوانی بین پیشرفت و توانایی هوشی دانش آموز در یک یا چند مورد از هفت زمینه زیر وجود داشته باشد: الف) بیان شفاهی، ب)درک شنیداری، ج) بیان نوشتاری، د) مهارت پایه برای خواندن، هـ ) درک مطالب خواندنی،و) محاسبات ریاضی، ز) استدلال ریاضی.
به طور خلاصه می توان گفت که تعریف دولت فدرال از ناتوانی های یادگیری، چنانکه در کمیته مؤسسات مربوط به یادگیری (ICLD) کمیته ای دولتی است که از طرف کنگره ایالات متحد مأموریت یافت تا تعریفی از ناتوانی های یادگیری ارائه کند. این کمیته از نمایندگان دوازده مؤسسه اداره بهداشت و خدمات انسانی و آموزش و پرورش تشکیل شده است. نقصان مهارت های اجتماعی در حکم یکی از مشخصه های ناتوانی های یادگیری افزودۀ مهم این کمیته تعریف است (۱۹۸۷) و انتقاداتی را برانگیخته است (سیلور، ۱۹۸۸). نکات اصلی تعریف کمیته به شرح است:
1.ممکن است کودک اشکالاتی در گوش دادن، صحبت کردن، خـوانـدن، نوشتن، استدلال، ریاضیات یا مهارت های اجتماعی داشته باشد. برخلاف تعریف دولت فدرال، این تعریف ناتوانی های اجتماعی را نیز شامل می شود.
2.ناتوانی های یادگیری می تواند با عارضه های دیگری توأم باشد. این تعریف به ویژه بر تأثیرات اجتماعی – محیطی و اختلال های نقصان توجه تأکید می ورزد.
3.ناتوانی های یادگیری ذاتی هستند و علت آن را اختلال کارکرد دستگاه عصبی مرکزی فرض می کنند. به نظر می رسد اختلال در یادگیری به علت نقصی در کارکرد مغز باشد.
تعریف دولت فدرال IDEA
قانون آموزش و پرورش افراد دچار ناتوانی گنجانده شده، شامل مفاهیم عمده زیر است:
۱. فرد دچار اختلال در یک فرایند روان شناختی پایه است. (این فرایندها به توانایی های ذهنی، نظیر حافظه، ادراک شنیداری، ادراک دیداری، زبان شفاهی و تفکر اطلاق می شود.)
۲. فرد دچار اشکال در یادگیری است، به خصوص در صحبت کردن، گوش دادن، نوشتن، خواندن (مهارت های تشخیص کلمه و درک مطلب) و ریاضیات (محاسبه و استدلال).
۳. مشکل اساساً ناشی از علت های دیگر نیست، علت هایی چون اختلالات دیداری یا شنیداری؛ معلولیت های حرکتی؛ عقب ماندگی ذهنی؛ اختلال هیجانی؛ یا وضع نامساعد اقتصادی، محیطی و یا فرهنگی.
۴. اختلاف مشهودی بین استعداد آشکار فرد برای یادگیری و سطح پایین پیشرفت او وجود دارد. به عبارت دیگر، نشانه های کم آموزی در فرد دیده می شود.
تعاریف مهم دیگر
تعریف های دیگری نیز برای ناتوانی های یادگیری ارائه شده است. مهم ترین آنها تعاریف کمیته مشترک ملی مربوط به ناتوانی های یادگیری و کمیته مؤسسات مربوط به ناتوانی های یادگیری است. (رک. «تعریف NICLD از ناتوانی های یادگیری» و «تعریف ICLD ازناتوانی های یادگیری».)
لزوم تعاریف متعدد
با مرور تعاریف ناتوانی های یادگیری چه نتایجی می توان گرفت؟
۱. ناتوانی های یادگیری به صورت رشته ای تثبیت شده درآمده است. عارضه دچار بودن به ناتوانی یادگیری به میزان وسیعی شناخته و پذیرفته شده است. سوان سـون و کریستی (۱۹۹۴) دریافتند که کودکان و بزرگسالان،کارشناسان و مبتدیان، همه تصوری ضمنی از
ناتوانی یادگیری دارند. بسیاری از رشته ها، متخصصان، سازمان ها و ملت ها اکنون افراد دچار ناتوانی های یادگیری را تشخیص می دهند.
۲. ناتوانی های یادگیری عارضۀ واحدی نیست. دستیابی به تعریفی واحد و پذیرفتنی برای همگان ممکن است عملی نباشد. مسائل ناتوانی های یادگیری به میزان زیادی فردی هستند، بنابراین راه حل هایی که برای رفع آنها به کار گرفته می شوند، باید سازگار و انعطاف پذیر باشند. ناتوانی های یادگیری عارضۀ واحدی نیست بلکه بیشتر شامل مرتبه ای از عارضه های مربوط به یکدیگر است که به طور جزئی با یکدیگر تداخل دارند (کوف، ۱۹۹۴).
3.وجود چندین تعریف از ناتوانی های یادگیری ضرورت دارد. تعریف های متفاوتی برای متخصصان، جمعیت ها، سطوح مختلف سنی و درجـات شـدت عارضه لازم است. افزون بر این، وجود تعریف های گوناگون دستیابی به مقاصد مختلف ـ از جمله تشخیص، ارزیابی، آموزش، حمایت قانونی و پژوهش ـ را امکان پذیر می سازد. به جای تلاش برای گنجاندن مشخصه های گوناگون ناتوانی های یادگیری در تعریف واحدی که شامل همۀ تعاریف باشد، باید قبول کنیم که این مشخصه ها منعکس کنندۀ انواع مختلف ناتوانی های یادگیری است .
اجزای مشترک تعریف ها ی اختلال یادگیری
دشوار ، در انجام تکالیف
حذف علل دیگر
کارکرد مند
الگوی رشد ناهماهنگ، تفاوت پردازش روانشناختی
تفاوت در توانایی ها و سطوح پیشرفت
تعریف های مختلف ناتوانی های یادگیری واجد چندین جزء مشترک هستند:
۱) اختلال با کارکرد دستگاه عصبی مرکزی
۲) الگوی رشد ناهماهنگ و تفاوت در پردازش روان شناختی
۳) دشواری در انجام دادن تکالیف تحصیلی و یادگیری
۴) اختلاف بين سطوح پیشرفت و توانایی
۵) حذف علتهای دیگر، ماهیت هر یک از این اجزا و مسائل حول و حوش آن ها در ادامه بررسی می شوند.
اختلال یادگیری، اختلال در یک یا چند فرآیند روانی پایه در درک یا استفاده از زبان شفاهی یا کتبی میباشد و میتواند به شکل علائم عدم توانایی کامل در گوش کردن، فکر کردن، صحبت کردن، خواندن، نوشتن، هجی کردن یا انجام محاسبه های ریاضی نمایان شود. این اصطلاح شرایطی چون مشکلات ادراکی، آسیبهای مغزی، نقص جزئی در کار مغز، دیس لکسی یا نارسا خوانی و آفازیای رشدی را شامل می شود. از سوی دیگر، اصطلاح یاد شده، آن عده را که اصولا به واسطه ناتوانی های دیداری، شنیداری یا حرکتی و همچنین عقب ماندگی ذهنی یا محرومیت های محیطی، فرهنگی یا اقتصادی به مشکلات یادگیری دچار شده اند را شامل نمی شود. مرکز کاردرمانی اختلال یادگیری در حیطه درمان اختلالات یادگیری به صورت کاملا تخصصی فعالیت می نماید.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
پژوهش های مختلف تاثیر عوامل زیر در بروز این اختلالات را مورد تائید قرار داده اند. هر چند همواره تاثیر متقابل عوامل مورد نظر بوده است.
– عوامل فیزیولوژیک
– عوامل ژنتیکی
– عوامل بیوشیمیایی
– عوامل قبل از تولد و هنگام تولد و بعد از تولد:
کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری ممکن است در یکی یا چند مورد از این زمینه ها دچار مشکل باشند: اختلال خواندن، اختلال نوشتن و اختلال در حساب. از جمله مشکلات ثانویه کودکان مبتلا به اختلال یادگیری، میتوان موارد زیر را نام برد:
– اختلالات حرکتی
– اختلالات اجتماعی- عاطفی
– اختلالات ادراکی
– اختلالات نمادسازی
– اختلالات توجه
– اختلالات حافظه
– اختلالات زبانی
به منظور ارزیابی و تشخیص اختلال یادگیری، مراحل مختلفی طی میشود که شامل تاریخچه گیری و مصاحبه، مشاهدات بالینی و برگزاری آزمونهای رسمی می باشد. پس از انجام ارزیابی های مناسب و تشخیص مشکلی که سبب ایجاد ناتوانی های یادگیری در کودک گردیده است، درمان این کودکان آغاز می شود.
به طور کلی، مداخلات کاردرمانی برای این اختلال شامل استفاده از فعالیتها و بازی های حسی، حرکتی و ادراکی می باشد که کمک می کند تا سیستم های حسی، ادراکی و حرکتی آن ها باز آموزی و تنظیم شوند. همچنین هدف آن است که یادگیری ها و پاسخ های مناسب حاصل از آن به محیط های خارج از کلینیک از جمله منزل، مدرسه و هر حیطه دیگری در زندگی کودک تعمیم یابد. نکته دیگر آن است که مداخلات زمانی موثرتر است که درمانگران با دادن آگاهی کافی به والدین، آنها را در فرآیند درمان وارد کرده و با آموزش آن ها، تکرار این فعالیت ها در خارج از کلینیک را تکلیف و تشویق کنند.
کاردرمانی در اختلال یادگیری در زمینه حرکتی مشابه همان فعالیت هایی است که در برنامه های تربیت بدنی متعارف یا انطباقی استفاده می شود. فعالیت های حرکتی بخشی مفید در برنامه درمانی دوره اول کودکی در اختلالات یادگیری است. کاردرمان حرکتی جزء اعضای ارزشمند گروه است و مسئولیت برنامه رشد حرکتی کودکان دچار اختلالات یادگیری را به عهده دارد. راهبرد های درمانی در این بخش به سه قلمرو تقسیم می شود: مهارت های حرکتی درشت، رشد آگاهی و تصویر بدنی و مهارت های حرکتی ظریف. مشکلات حرکتی کودکان اختلال یادگیری در مرکز کاردرمانی دکتر صابر با استفاده از ابزار های پیشرفته روز دنیا و تکنیک های تخصصی کاردرمانان و گفتار درمانان کلینیک اختلال دکتر صابر مورد ارزیابی دقیق و درمان قرار می گیرد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
فعالیت هایی برای کمک به مشکلات حرکتی در کودکان اختلال یادگیری
فعالیت های حرکتی درشت با توانایی حرکت دادن بخش های مختلف بدن ارتباط دارد. مقصود از این فعالیت ها نرم تر و کاراتر کردن حرکات بدنی و افزایش حس جهت یابی فضایی و هشیاری بدنی در کودک است. فعالیت هایی مثل راه رفتن، پرتاب کردن و گرفتن و سایر فعالیت های حرکتی مشابه جزو فعالیت های حرکتی درشت محسوب می شوند.
فعالیت های مربوط به اختلال حرکتی کودکان
راه رفتن به جلو، به عقب و به طرفین: دانش آموزان روی مسیری مستقیم یا منحنی، که روی زمین مشخص شده است، برای رسیدن به مقصدی مشخص راه می روند. مسیر ممکن است پهن یا باریک باشد، اما مسیر باریک تر تکلیف دشوارتری است. راه رفتن روی مسیر باریک به صورتی که همواره پاشنه پا جلو پنجه پای دیگر قرار گیرد مشکل تر از راه رفتن در فضایی پهن است. آهسته گام برداشتن دشوارتر از دویدن است. راه رفتن بدون کفش و جوراب مشکل تر از راه رفتن با کفش است. کودک اختلال یادگیری همزمان همه با هم به عقب و به طرفین راه می روند.
انوع گوناگون: کودکان اختلال یادگیری با دست های بالا گرفته در حالت های مختلف راه می روند، ضمن راه رفتن چیزهایی را تحمل می کنند، اشیایی نظیر توپ را در طول مسیر در سبدهایی می اندازند یا چشم ها را به بخش های مختلف اتاق می دوزند.
راه رفتن مثل حیوانات: کودکان اختلال یادگیری راه رفتن حیوانات مختلف را تقلید می کنند: راه رفتن فیلی ( از کمر به طرف جلو خم می شوند و دست ها را به طرف پایین آویزان می کنند و درحال نوسان از یک سمت به سمت دیگر گام های بزرگ بر می دارند)، جهش خرگوشی ( دست ها را روی زمین قرار می دهند، پاها را از زانو خم می کنند و با حرکتی جهشی هر دو پا را با هم بین دست ها قرار می دهند)، راه رفتن خرچنگی ( خزیدن به جلو و به عقب، درحالی که شکم رو به هواست)، راه رفتن اردکی ( با زانوهای خم و دست ها روی زانو راه می روند)، و راه رفتن کرمی ( با دست ها و پاها روی زمین قدم های کوچک بر می دارند، اول با پاها، سپس با دستها).
جاپاها: با گذاشتن اشیایی روی زمین مشخص می کنیم که قرار است پای راست و پای چپ را کجا بگذاریم. می توان از رنگ ها یا حروفی مثل ( ر) و (چ) برای این کار استفاده کرد. دانش آموز با گذاشتن پا در هر جا پای مشخص شده مسیر را طی می کند.
بازی با جعبه: دو جعبه ( به اندازه جعبه کفش) یکی در پشت و یکی در جلو کودک با اختلال یادگیری قرار داده می شود. کودک با هر دو پا وارد جعبه جلویی می شود، جعبه عقبی را به جلو خود منتقل می کند و قدم در آن می گذارد. کودک اختلال یادگیری می تواند برای حرکت دادن جعبه ها هم از دست و هم از پاهای خود به طور متناوب استفاده کند.کودک باید به همین ترتیب مسیر را تا خط تعیین شده طی کند.
راه رفتن روی خط: روی زمین خطوطی رنگی رسم می شود. خط ها ممکن است منحنی، زاویه دار یا حلزونی باشد. می توان طنابی روی زمین به شکل های مختلف قرار داد تا کودک اختلال یادگیری از کنار طناب راه بروند.
راه رفتن روی نردبان: نردبانی را بصورت خوابیده روی زمین قرار می دهند. کودکان اختلال یادگیری بین پله های نردبان به جلو و به عقب راه می روند و سپس با جستن از میان پله ها مسیر را طی می کنند.
فعالیت های پرتاب کردن و گرفتن
پرتاب کردن: از بادکنک، اسفنج مرطوب، بالشتک نرم، توپ های پنبه ای یا پشمی و توپ لاستیکی در اندازه های مختلف می توان برای پرتاب اشیاء به طرف نشانه ها، کاردرمان یا افراد دیگر سود جست.
گرفتن: کسب مهارت در گرفتن مشکل تر از پرتاب کردن است. برای تمرین گرفتن کودک اختلال یادگیری می تواند اشیای فوق ، را که کاردرمان به سویش پرتاب می کند، بگیرد.
توپ بازی: انواع بازی های با توپ به رشد هماهنگی حرکتی کمک می کند. والیبال با بادکنک، بازی های همراه با غلتاندن توپ، توپ زدن روی زمین و توپ زدن روی دیوار نمونه هایی از این بازی هاست.
بازی با تیوپ: از تویی لاستیک های کهنه می توان برای بازی های غلتاندن و گرفتن استفاده کرد.
توپ پارچه ای: اگر برای کودکان اختلال یادگیری پرتاب کردن و گرفتن توپ لاستیکی خیلی دشوار باشد، می توان از توپ پارچه ای استفاده کرد. توپ های پارچه ای را می توان با استفاده از تکه های لباس یا لباس های زیر و جوراب های نایلونی غیر قابل استفاده درست کرد.
فعالیت های حرکتی درشت در درمان مشکلات حرکتی در اختلال یادگیری
فعالیت های چوب تعادل: در برنامه آموزشی کودکان اختلال یادگیری معمولا از چوب تعادل استفاده می شود. چوب تعادل تخته مسطحی است که می توان از الوارهای دو در چهار برید. عرض ان را می توان متفاوت گرفت، در عرض باریک تر فعالیت مشکل تر است. می توان از تخته ای 5/2 تا 5/3 متری که عرض یک طرف آن 61 سانتی متر و طرف دیگر 122 سانتی متر باشد استفاده کرد. دو انتهای این تخته را با استفاده از بست هایی می توان داخل پایه های دیوار محکم کرد تا از واژگون شدن تخته جلو گیری به عمل آید. تخته را می توان از سطح پهن یا باریک آن تنظیم کرد و از آن استفاده نمود.
کودکان از یک طرف به طرف دیگر تخته با گام های طبیعی یا قدم های پشت سر هم ( پاشنه یک پا جلو و پنجه پای قبلی) راه می روند. با پاهای برهنه تکلیف دشوارتر از زمانی است که کفش به پا باشد. افزون بر این کودکان می توانند ضمن حفظ تعادل عقب عقب بروند، یا از پهلو از یک طرف به طرف دیگر تخته بروند.
تغییرات پیچیده تر را می توان با افزون فعالیت هایی نظیر چرخیدن، برداشتن اشیای روی تخته، با زانو راه رفتن، انداختن اشیایی نظیر توپ و بالشتک در سبدهایی ضمن حرکت از یک طرف به طرف دیگر تخته، تکرار دستور العمل هایی یا نوشتن آنها ضمن عبور از روی تخته، یا راه رفتن با چشم های بسته یا با چشم دوختن به یک شی ایجاد کرد.
تخته اسکیت: کودک اختلال یادگیری در حال خوابیده روی شکم، زانو می زنند و ایستاده اسکیت می کنند، سطح زمین را می توان صاف یا همراه با پستی و بلندی در نظر گرفت.
ایستادن: کودکان مبتلا به اختلال یادگیری دو زانو روی زمین می نشینند. به آنها گفته می شود برخیزند و دوباره بنشینند. این ورزش را می توان به شیوه های متفاوتی اجرا کرد. به طور مثال با یا بدون استفاده از دست ها، با چشم های بسته و با چشم های باز.
عروسک خیمه شب بازی: کودکان در حالی که دست ها را بالای سر گرفته اند و دست می زنند و می پرند، پاها را به فاصله زیاد از یکدیگر باز می گذارند. برای ایجاد تنوع در این فعالیت، کودکان اختلال یادگیری می توانند ربع دور و یک دور کامل بچرخند، یا به طرف چپ، راست، شمال یا جنوب بپرند.
لی لی کردن: کودکان اختلال یادگیری یک بار جداگانه با هر یک از پاها لی لی می کنند. می توان الگوهای موزونی نظیر: چپ، چپ، راست، راست، یا چپ، چپ، راست، یا راست، راست، چپ را بکار برد.
بالا و پایین پریدن: دانش اموزان روی تور آکروبات، تخت خواب فنری یا یک تیوپ بزرگ لاستیک کامیون بالا و پایین می پرند.
پریدن: یکی از کار های دشوار برای کودکان اختلال یادگیری که از نظر هماهنگی حرکتی ضعیف اند، پریدن توام با توازن، تعادل، حرکت بدن و هماهنگی است. بسیاری از کودکان برای یادگیری پریدن نیاز یه کمک دارند.
بازی با حلقه: از حلقه هایی در اندازه های مختلف، مثل هولاهوپ، می توان برای رشد مهارت های حرکتی سود جست. به کودکان گفته می شود حلقه را دور بازی ها، ساق ها و کمر بچرخانند، توپ را در داخل حلقه بالا و پایین بزنند، بالشتک ها را به داخل حلقه پرتاب کنند، با به داخل حلقه ها وارد و از انها خارج شوند.
طناب بازی: از یک طناب بلند می توان برای رزش های مختلفی سود جست. به کودک اختلال یادگیری گفته می شود طناب را دور اعضایی مشخص از بدن ( نظیر زانو، قوزک و ران) خود قرار دهد تا تصویری بدنی از خود را بیاموزد. همچنین می توان از دانش آموز خواست که طبق درخواست طناب را در اطراف صندلی ها، زیر میز، یا کنار آباژور بگذارد، از روی آن به عقب و جلو یا طرفین بپرد، یا با طناب شکل ها، حروف و اعدادی بسازد.
اختلال زبان و گفتار در هر یک از اشکال گوناگون زبان علت زیربنایی بیشتر اختلالات یادگیری است. اختلال در زبان شفاهی شامل مواردی چون آگاهی واجی، دیر زبان باز کردن، اختلالات مربوط به دستور زبان یا نحو،نارسایی در فراگیری واژگان و درک ضعیف زبان شفاهی است.بسیاری از دانش آموزان دچار اختلالات یادگیری در موقعیت هایی که مستلزم تعامل های گسترده زبانی است و در مکالمه ها موفقیت چندانی به دست نمی‌آورند،و برای ادامه مکالمه مهارت کمی دارند. نوجوانان و بزرگسالان دچار اختلالات یادگیری غالباً در سراسر عمر از مهارت های زبان شفاهی و ارتباط زبانی با دیگران محروم اند. مرکز درمان اختلالات یادگیری دکتر صابر در دو شعبه غرب و شرق تهران با گرد آوری 46 نیروی متخصص گفتار درمانی، کاردرمانی و روانشناس کودک به بررسی تشخیص اختلال یادگیری و درمان اختلال زبان بیانی و دیگر مشکلات کودکان اختلال یادگیری به صورت تخصصی و با امکانات پیشرفته روز دنیا می پردازد.
اختلالات زبانی در مهارتهای زبان نوشتاری نیز ظاهر می شود و بر خواندن،نوشتن یا املا نیز تاثیر می گذارد.دانش آموزانی که در روخوانی دچار مشکل اند غالباً در زبان شفاهی خود نیز ناتوانی هایی زیر بنایی دارند. کودکان خردسال و از جمله پیش دبستانی هایی که اختلال هایی در زبان شفاهی دارند معمولاً مهارتهای زبان شفاهی را می‌توانند کسب کنند اما اختلال پایه زبان آنها غالباً چند سال بعد به صورت ناتوانی در خواندن (dyslexia)دوباره ظاهر میشود.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
اختلالات زبانی در کودکان اختلال یادگیری
اختلال زبانی با اختلال در گفتار تفاوت دارد. اختلالات گفتاری نابهنجاری در گفتار است نظیر مشکلات تلفظی (مثلاً اینکه کودک نمی تواند صدای «ر» را تلفظ کند)،اختلال در صدا (مثلاً صدای خیلی گرفته) یا مشکلات روانی گفتار (لکنت).اختلالات زبانی خیلی گسترده‌تر است و اختلال در تمامی انواع ارتباط و رفتاری کلامی را در بر می‌گیرد،دیر زبان باز کردن،اختلال‌های واژگانی،معانی واژه یا مفهوم سازی،کاربرد نادرست قواعد نحوی،و درک ضعیف زبان.
بسیاری از دانش آموزان دچار اختلالات یادگیری اختلالی زیربنایی در زبان دارند برخی از کودکان دچار تاخیر زبانی هستند.آنها ممکن است هرگز صحبت نکنند یا امکان دارد در سنی که زبان باید به طور معمول رشد یافته باشد از دامنه بسیار محدودی از لغات استفاده کنند. کودکی که تا ۴ سالگی حرف نزند تاخیر زبانی دارد.
در موارد زیادی وضعیتی نسبتاً شایع در کودکی مثل التهاب‌های گوش میانی ممکن است یادگیری زبان را به شدت دچار آسیب کند. مسئله التهاب گوش میانی ممکن است موجب ناشنوایی شود. ناشنوایی حتی اگر موقتی و خفیف باشد،چنانچه در زمانی رخ دهد که کودکان خردسال در مراحل حساس یادگیری زبان قرار دارند،ممکن است به تأخیر زبانی منتهی شود.
بعضی از کودکان حرف می‌زنند اما در جمله بندی کلمات را به شکلهای عجیب یا درهم ریخته ترکیب می کنند یا از کلمات نامناسب استفاده می نمایند. کودک مبتلا به این نوع نقص زبان ممکن است تازه در ۵ سالگی جملاتی نظیر «چرا او خوردن نمی کند؟» بگوید.این کودکان حتی اگر با محیط زبانی بدنی و فرصت کافی برای شنیدن و شرکت کردن در زبان انگلیسی استاندارد مواجه باشند،باز هم ممکن است چنین اختلال هایی در زبانشان پدید آید.
مطالعات تشخیص اختلال یادگیری نشان می دهد که دانش آموزان پیش دبستانی دچار انواع اختلالات زبان شفاهی غالباً بعدها در شکل های دیگر زبان نظیر خواندن و نوشتن نیز مشکل پیدا می کنند.باید دانست مشکلات شدید خواندن با مشکلات زبانی کودکان در سنین ابتدایی و مشکلات زبانی نوجوانان ارتباط دارد.
کودکانی که در خواندن ضعیف اند،در مقایسه با کودکان به هنجار از نظر خواندن،روانی کلامی ضعیف‌تر،واژگان گفتاری کمتر،مهارت های سازماندهی و یکپارچه سازی ضعیف در و توانایی جمله سازی کمتری دارند. این کودکان در معناشناسی،نحو و واج شناسی نیز کمبودهایی را نشان می دهند.
گفتار درمانی در اختلالات یادگیری
گاهی اختلالات زبانی،نا گویی دوران کودکی یا ناگویی رشدی نام می‌گیرد. ناگویی اکتسابی اصطلاح پزشکی است در مورد بزرگسالانی که توانایی صحبت کردن خود را به علت آسیب مغزی ناشی از سکته،بیماری یا تصادف از دست داده‌اند. اصطلاح ناگویی رشدی در مورد کودکانی به کار می‌رود که در اکتساب زبان شفاهی مشکلاتی جدی دارند که دلالت بر اختلال عملکرد دستگاه اعصاب مرکزی دارد.
احتمالاً بسیاری از دانش‌آموزان در پاره‌ای از اشکال زبان اختلال دارند: بعضی در شنیدن (دریافت اطلاعات نماد شنیداری)،عده‌ای در صحبت کردن (کاربرد نماد های شنیداری کلامی)،و برخی نیز در خواندن یا نوشتن زبان. کودک 3 ساله ای که دستورالعمل های ساده را متوجه نمی شود،کودک ۴ ساله ای که هنوز صحبت نمی کند و کودک ۱۰ ساله ای که نمی تواند بخواند یا بنویسد احتمالاً دچار اختلالات زبانی است.شواهد مربوط به رشد حاکی از آن است که نقایص شنیداری و زبانی عوامل بی نهایت مهمی در مشکلات یادگیری است،هرچند در مقایسه با جنبه‌های دیداری یادگیری از آنها غفلت شده است.
اختلالات زبان بیانی و دریافتی در اختلال یادگیری:اختلالات زبان شفاهی غالباً تحت عنوان اختلالات زبان دریافتی (مشکلات فهم زبان شفاهی و گوش دادن) یا اختلالات زبان بیانی (مشکلات کاربرد زبان شفاهی یا صحبت کردن) طبقه بندی می شوند.بعضی از کودکان دچار اختلالات کلی زبان هستند یعنی هم در زبان دریافتی و هم در زبان بیانی اختلال دارند. اختلالات کلی زبان هم بر فهم زبان و هم بر کاربرد آن تأثیر می‌گذارد.
اختلالات زبان دریافتی در اختلالات یادگیری: فرایند درک نظام کلامی،زبان دریافتی شفاهی خوانده می شود،هر اختلالی در این فرآیند ناگویی دریافتی نامیده میشود. زبان دریافتی پیش نیاز رشد زبان بیانی است.
برخی از کودکان معنای کلمه ای ساده را نیز درک نمیکنند. عده دیگری در واحدهای پیچیده‌تر و گفتار،نظیر جمله سازی یا واحدهای طولانی‌تر گفتار دچار مشکل اند. کودکی که دچار مشکلات زبان دریافتی است،ممکن است بتواند تک واژه‌هایی نظیر بنشین،صندلی،بخور و آبنبات او را بفهمد اما از فهم جمله ای که از آن واژه ها تشکیل شده است،نظیر «روی صندلی بنشینید و بعد آن آب نبات را» ناتوان باشد.بعضی از کودکان واژه ای را در متنی می فهمند اما قادر نیستند آن را به متن دیگری ربط دهند. واژه «در رفتن» ممکن است به معنای جابجا شدن از جای اصلی خود درک شود،اما وقتی در مورد نخ کش شدن جوراب زنانه،ترک کردن محل انجام وظیفه و جذب آن به کار برده می شود. امکان دارد کودک معنی آن را نفهمد.پژواک گویی عبارت از تکرار واژه ها یا جمله ها به روش طوطی وار بدون درک معنی آنهاست که شکل دیگری از اختلال زبان دریافتی است.
برخی از کودکان نمی‌توانند فرق سطوح زیر و بمی دو صدا را تشخیص دهند (تمایز صوتی) و عده دیگری نمی توانند صداهای مجزای یک واژه را تشخیص دهند یا نمی توانند صدا ها را ترکیب کنند و کلمه بسازند. اختلال دیگر در زبان دریافتی اختلال در تشخیص بخش های کوچک کلمه در جمله (تمایز تکواژی) است. به طور مثال ممکن است کودک نتوانند تفاوت صدای «ز» را در دو کلمه «رُز» و « رُس» تشخیص دهد.
فرآیند تولید زبان گفتاری زبان شفاهی و اختلال در این فرآیند ناگویی بیانی نامیده می شود. کودکان دچار این اختلال برای مشخص نمودن خواسته‌هایشان از اشاره و حرکات بیانگر سود می‌جویند. کودکان دچار اختلال زبان شفاهی قادرند حرف‌هایی را که زده می شود بفهمند،آنها هیچ گونه فلج ماهیچه ای که مانع صحبت کردنشان شود ندارند و از عهده تکالیف غیرکلامی بر می آیند. با اینهمه این کودکان در تولید گفتار یا صحبت کردن دچار مشکل اند.
گفتار درمانگر آن چند عارضه بالینی را درباره زبان بیانی مشخص کرده‌اند. نام پریشی عبارت از اشکال در پیدا کردن کلمه یا اختلال در به خاطر سپردن و بیان کلمه هاست. کودکان دچار نام پریشی ممکن است از کلمه ای مثل «چیز» به جای هر شیئی که نام آن را به خاطر نمی آورند،استفاده کنند. یا امکان دارد سعی کنند با توضیحات مقصود خود را بیان کنند. به طور مثال،وقتی از دختر ۱۰ ساله ای خواسته شد که بگوید ناهار چه خورده است،او به توصیف جزئیات پرداخت و گفت: «یه چیز قرمز گرد که دورش سیب زمینی ریخته بودند» ولی کلمه گوجه‌فرنگی را به یاد نمی آورد. عارضه دیگر اختلال حرکتی است. در این عارضه کودک صدای واژه را به خاطر می آورد،اما با اینکه دچار فلج نیست نمی‌تواند به طور ارادی نظام عضلانی اندام های گفتاری خود را حرکت یا تغییر دهد تا صوت های مناسب را ادا نماید.در نوعی دیگر از اختلال زبان شفاهی کودک تک واژه ها یا عبارت های کوتاه را می گوید اما برای ساختن جمله دچار مشکل میشود.
سوالات متداول:
1-آیا لکنت زبان به اختلال یادگیری مربوط میشود؟
لکنت به تنهایی یک اختلال گفتاری است، اما در برخی موارد میتواند همزمان با اختلال یادگیری دیده شود.
2-چطور بفهمم مشکل یادگیری فرزندم به زبان و گفتار مربوطه؟
اگر کودک در درک و بیان کلمات، جمله‌سازی یا پیدا کردن واژه مناسب مشکل دارد، احتمال وجود اختلال کلامی بالا است.
کلینیک گفتار درمانی و کاردرمانی در اختلالات یادگیری دکتر صابر با سابقه بالغ بر 15 سال در زمینه درمان کودکان اختلال یادگیری به بررسی دقیق مشکلات گفتاری در اختلال یادگیری و درمان مشکلات کلامی کودکان اختلال یادگیری در کنار کاردرمانی توجهی و ذهنی کودکان اختلال یادگیری می پردازد. بهترین مرکز درمان اختلالات گفتاری در کودکان اختلال یادگیری در دو شعبه غرب و شرق تهران به صورت تخصصی به گفتاردرمانیاختلال یادگیری و کاردرمانی اختلال یادگیری توسط گفتار درمانان مرکز درمان مشکلات گفتاری کودکان می پردازد. از دیگر امکانات مرکز گفتار درمانی در منزل می باشد.
مشکلات گفتاری در اختلال یادگیری- اختلال کلامی کودکان
کم بودن واژگان بیانی در کودکان اختلال یادگیری به میزان قابل توجهی زیر هنجارهای رشدی قابل انتظار برای کودکان عادی ۲ تا ۵ سال.
وجود مشکل دائمی و قابل توجه در درک ساختار های اصلی نحوی در حین مکالمه در گفتار کودکان اختلال یادگیری
وجود مشکل دائمی و قابل توجه در تولید ساختار های اصلی نحوی در مکالمات گفتاری کودکان با اختلالات یادگیری
وجود نقص مشخص اختلالات گفتار در کودکان اختلال یادگیری در درک ویژگی های صرفی.
وجود نقص مشخص در تولید ویژگی های صرفی گفتار کودکان اختلال یادگیری
وجود مشکلات کلامی اختلال یادگیری و دائمی در کاربرد عملکرد های ارتباطی زبان .
وجود نقایص زبانی که به میزان قابل توجه در برقراری ارتباط کودک اختلال یادگیری در خانه،پیش دبستان و جامعه تاثیر سوء بگذارد.
اهداف گفتار درمانی در اختلالات یادگیری- درمان مشکلات گفتاری کودکان
ایجاد و افزایش مجموعه واژگان دریافتی و بیانی توسط گفتار درمانی اختلال یادگیری متناسب با سن،لهجه و انتظارات فرهنگی در بافت های ارتباطی گوناگون.
ایجاد و افزایش درک و بیان ساختار های نحوی اصلی متناسب با سن لهجه (گویش) و انتظارات فرهنگی در درمان اختلال یادگیری
ایجاد و افزایش درک و بیان ساختار های صرفی متناسب با سن،گویش (لهجه) و انتظارات فرهنگی در مکالمات.
استفاده از مهارت های کاربردی زبان متناسب با سن،گویش و انتظارات فرهنگی در زمینه های ارتباطی مختلف در درمان مشکلات گفتاری کودکان.
تثبیت انتظارات منطقی والدین نسبت به مهارت های زبانی کودک و مشکلات کلامی کودکان اختلال یادگیری.
موارد قابل توجه در درمان مشکلات کلامی کودکان اختلال یادگیری
آزمون های زبانی هنجار را جهت تعیین نقاط قوت و ضعف زبان دریافتی و بیانی کودکان اختلال یادگیری به کار ببرید. و رشد زبانی او را نسبت به هنجارهای تکاملی،فرهنگی و گویشی بسنجید.
آزمون های معیار-کودک اختلال یادگیری را به کار بگیرید،مشکلات گفتاری کودکان اختلال یادگیری را که به عنوان نقاط ضعف در آزمون های زبانی هنجار مشخص شده‌اند تعیین نمایید و به این وسیله اهداف ویژه کوتاه مدت و بلند مدت را برای درمان اختلالات یادگیری مشخص نمایید.
درحال بازی و تعامل کودک با اختلالات یادگیری با اسباب بازی هایش یک نمونه زبانی که تولید محاوره ای وی را نشان می دهد به صورت ویدیویی یا صوتی ضبط نمایید و نوار را با هدف بررسی مهارت های زبانی و تحلیل نمایید.
یک حد پایه قابل اندازه گیری و مشکلات کلامی کودک اختلال یادگیری را قبل از شروع درمان ایجاد نمایید.
مهارت های دهانی-حرکتی کودکان اختلال یادگیری را از طریق مشاهده اولیه ساختار های قابل دید صورت،لب ها،دندان ها،زبان،سخت کام و نرم کام او ارزیابی کنید و سپس چگونگی بکار بردن ساختار های خاص را که برای تولید گفتار و زبان لازم هستند ارزیابی کنید (برای مثال, حرکت،قدرت و بسته شدن لبها،قدرت،جلو آمدن،عقب رفتن و حرکت به طرفین زبان،یا حرکت نرم کام زمانیکه واج ( a ) تولید می شود).
یک آزمون غربالگری شنوایی تون خالص در فرکانسهای 500،1000، 2000 ،4000 هرتز را در شدت ۲۰ دسی بل برای درمان کودکان اختلال یادگیری اجرا کنید.
در صورتی که نتایج غربالگری شنیداری کودکان با اختلالات یادگیری نیاز به ارزیابی بیشتر را نشان دهد کودک اختلالات یادگیری را به یک شنوایی شناس ارجاع دهید تا ارزیابی کاملی روی او انجام شود.
از والدین بخواهید که اطلاعاتی را در زمینه شاخص‌های رشدی و مشکلات گفتاری کودک اختلال یادگیری،وضعیت فعلی پزشکی و تاریخچه آن،مداخلات تخصصی قبلی،تلاش های ارتباطی در موقعیت های مختلف،و ملاحظات خانوادگی و اجتماعی مرتبط جمع‌آوری کنند .
والدین یک ارزیابی پزشکی برای کودک اختلال یادگیری در نظر بگیرند که توسط متخصص اطفال یا گوش،حلق و بینی انجام شود تا هر علت جسمانی برای اختلالات گفتاری در کودکان وجود دارد مشخص شود.
والدین یک ارزیابی شناختی را برای کودک اختلال یادگیری در سال های ابتدایی در نظر بگیرند که توسط روانشناس آموزشی جهت تعیین تاخیر رشد شناختی انجام شود.
جهت تعیین اختلال گفتاری کودکان اختلالات یادگیری برای دریافت خدمات و نیز ایجاد و افزایش راهکارهای مداخله ای مشارکتی با والدین ملاقات نمایید.
بر حسب نیازهای فردی کودک اختلال یادگیری،مناسب ترین شیوه های عمومی درمانی را برای وی تعیین نمایید (درمانگر محور،کودک اختلالات یادگیری محور،والدین محور،یا مجموعه‌ای از این موارد).
بر اساس سن کودکان اختلالات یادگیری،مهارت های واجی،وضوح گفتار،گویش و یا نیازهای ارتباطی آموزشی و اجتماعی کودکان اختلالات یادگیری،واژگان خاص،ساختارهای جمله/کلمه و یا موقعیت های کاربردی ارتباط را به عنوان اهدافی برای درمان مشکلات کلامی کودکان اختلال یادگیری انتخاب نمایید.
برای والدین کودکان اختلالات یادگیری ارتباط بین رشد و تکامل زبان و سن،رشد گفتار،وضعیت شناختی و جسمانی را توسط گفتار درمانی در اختلال یادگیری شرح دهید.
منابع و مطالب مفیدی در مورد رشد زبان و اختلالات گفتاری در کودکان برای والدین تهیه نمایید.
به منظور حمایت غیر رسمی از والدین یا تسهیل حضور ایشان در یک گروه حمایت محلی،ایشان را به سایر خانواده های کودکان مبتلا به اختلالات گفتاری معرفی کنید،والدین را به گروه حمایتی ارجاع دهید.
با والدین کودکان اختلال یادگیری موارد مهمی را که ممکن است به تقویت تلاش های موفقیت آمیز ارتباطی کودک بیانجامد کشف کنید (برای مثال،تقویت کننده‌های برونی،مانند غذا و ژتونهای خریدنی،یا تشویق کلامی و تقویت کننده های درونی،مثل دریافت یک پاسخ فوری به درخواست کلامی که کودک اختلال یادگیری به صورت واضح ادا کرده است.)
در درمان اختلال گفتاری کودکان روی کاربرد گفته‌های دو کلمه ای توسط کودک اختلالات یادگیری متمرکز شوید (برای مثال در مواردی نظیر فاعل-فعل،فعل- مفعول، فاعل-مفعول،یا عبارت ملکی) و این کار را از طریق انتخاب یک اسباب بازی که کودک اختلال یادگیری خیلی به آن علاقه‌مند است انجام دهید (برای مثال،یک بازی ماهیگیری که جایزه آن یک ماهی باشد یا مایع حباب ساز) در ابتدا ساختارهایی را الگو بدهید که ارتباطات معنایی با دو کلمه ای ها را نشان میدهد (برای مثال ماهی بگیر, ماهی بیشتر, یا حباب بزرگ) سپس از کودک بخواهید که الگوی شما را تقلید کند و در نهایت،منتظر بمانید تا کودک ادامه عمل را از طریق گفتن عبارت دو کلمه ای درخواست کند (برای مثال, بخواهید که کودک قبل از فوت کردن برای حباب های بیشتر عبارت حباب بیشتر را بگوید).
یکی دیگر از روش های درمان مشکلات گفتاری کودکان اختلال یادگیری، آموزش تشخیص تصاویر اسامی را که می شنود در یک کتابچه تصویری ساده یا روی یک تخته که دارای کلمات هدف است،نشان بدهد و آنها را نام ببرد.
بعد از درست کردن کتابچه تصویری مربوط به اشیای روزانه کودک اختلال یادگیری نظیر تخت خوابش،صندلی اش،اسباب بازی هایش،کتابهایش، ظرف غذایش،وان حمامش،از او سوالاتی بپرسید که برای پاسخگویی به آنها از فعل استفاده کند (برای مثال،تختخواب تو برای چیست؟ ،من در آن می خوابم).
در درمان اختلال یادگیری روی واژگان مربوط به مفاهیم پایه با تمرکز روی کلمات مکانی ( مثل رو، پایین، زیر، بالا) کلمات اشاره (نظیر این و آن) و کلمات زمانی (مثل بعد، قبل) تمرین کنید،به این صورت که از کودک اختلال یادگیری بخواهید زمانی که با یک خانه اسباب بازی و اثاثیه و افراد داخل آن یا دیگر اسباب بازی های مشابه که قابل دستکاری هستند،بازی میکند،عباراتی نظیر (توی خانه) ، ( بیرون خانه) ، (روی تاپ) یا (دور صندلی) را تقلید کند.
در حالی که اشیای مختلف را بر اساس رنگ،شکل و جنس طبقه بندی می کنید،به کودک اختلال یادگیری آموزش دهید که واژگان توصیفی را جهت درمان مشکلات کلامی کودکان ادا کند ( برای مثال،این ها قرمز هستند، گرد است، یا نرم است).
به کودک اختلال یادگیری آموزش دهید از میان تصاویر مربوط به جفت واژگان کمینه نظیر سر و در یا سبز و سبزی (که در آنها تکواژ ه های وابسته خاصی برجسته شده اند) تصویر کلمه شنیده شده را انتخاب نمایند.
برای نشان دادن صحیح یا نادرست بودن کاربرد تکواژهای وابسته از کودک اختلال یادگیری بخواهید در گقتاردرمانی اختلال یادگیری که دستش را بالا ببرد،صورت خندان یا ناراحت را نشان دهد،یا مکعب ها را داخل کاسه بیندازد.
فعالیت تکمیل جمله را به کار ببرید تا به کودک اختلال یادگیری بیاموزید که کلمات را با تکواژ های وابسته مناسب تولید کند و این کار را با استفاده از بازی با اشیا یا نگاه کردن به تصاویری که به درستی تکواژ های وابسته را نشان می‌دهند با ۸۰ درصد صحت انجام دهد. این روش در مرکز درمان اختلال گفتاری کودکان انجام می شود.
گفته های طولانی تر را الگو بدهید،به این صورت که هنگام اشتغال به فعالیت های خلاق نظیر بازی با اسباب بازی های مورد علاقه،بیسکویت درست کردن،یا خواندن کتاب و بلافاصله بعد از اینکه او گفته کوتاه را به کار می‌برد،گفته او را با افزودن دو تا سه کلمه مناسب تکرار نمایید و در جلسات مرکز درمان اختلال یادگیری از او بخواهید که از این گفته طولانی‌تر تقلید نماید.
به کودک اختلال یادگیری بیاموزید که تصویر صحیح را بعد از گوش کردن به جملاتی که ضمایر صحیح را در حالت مفعولی و فاعلی در تقابل قرار می دهند،نشان بدهد (برای مثال،او بعد از آنها آمد.)
به کودکان اختلالات یادگیری بیاموزید چه ضمایر را به نسبت ۸ مورد از ۱۰ مورد درست ادا کنند و این کار را زمانی انجام بدهند که روی عکس های خانوادگی به وابستگان یا دوستان در جلسات گفتار درمانی در اختلال یادگیری اشاره می کنند (برای مثال،او خواهر من است،او همسایه من است).
از کودک اختلال یادگیری پرسش هایی در مورد اعمال مربوط به فعالیت‌های روزمره آشنا بپرسید (مثلاً آیا الان داری می پری؟) این پرسش ها شامل خطاهای تعمدی نیز باشد(برای مثال زمانی که در حال پریدن است،بپرسید آیا داری می دوی؟).
از کودک با اختلالات یادگیری بخواهید که در مورد اعمالش در طی فعالیت های روزمره آشنا توضیح بدهد (برای مثال خوردن پفک،بازی با مکعب ها،ماشین ها،سایر اسباب بازی ها یا مشغول شدن به سایر فعالیت‌هایی از این نوع.)
تصاویر یا اجرای واقعی افعال را به کار ببرید. از کودک با مشکلات کلامی اختلال یادگیری بخواهید که آن عمل را انجام بدهد و سپس از او بپرسید که در حال حاضر چه میکند،قبل از آن چه کرده است یا بعد از آن چه خواهد کرد تا کودک با اختلالات یادگیری از زمان افعال به صورت گذشته،حال و آینده استفاده نماید.
از کودک اختلال یادگیری بخواهید که تصویر درستی را که نشان دهنده یک عبارت دارای حرف اضافه،عبارتی منفی یا گفت های پیچیده است انتخاب کند.
در درمان اختلال گفتاری کودکان ،از کودک اختلال یادگیری بخواهید که به دقت نگاه کند و سپس عبارات دارای حروف اضافه مختلف را که عمل شما را شرح می دهد تولید کند (برای مثال،گذاشتن یک عروسک در تخت خواب،رانندگی کردن با یک ماشین دور یک مسیر،یا انداختن توپ در سبد بسکتبال.)
از کودک اختلال یادگیری بخواهید که عبارات را تکرار کرده و کامل کند (برای مثال،من به رستوران رفتم و… دیدم،من به باغ وحش رفتم و… دیدم،من به پارک رفتم و… دیدم، یا من به باغ رفتم و… دیدم)و سپس در نوبت‌های بعدی درمان مشکلات گفتاری، عبارات تکمیلی بیشتری به آن بیفزایید ( برای مثال،من به باغ وحش رفتم و میمون ها و شیرها و ببر ها را دیدم.) تا کودک اختلال یادگیری به استفاده از جملات پیچیده با عبارات موصولی ترغیب شود .
به کودکان اختلالات یادگیری بیاموزید که از دیگران درمورد احساساتشان یا اعمالشان سوال کنند. و این کار را از طریق کمک رسانی،او انجام بدهید.(برای مثال از مریم بپرس چی دوست دارد؟ یا چرا از محمد نمی پرسی که چه کار می کند؟ .)
یک خانه اسباب بازی و عروسک هایی که سنین مختلفی را نشان می‌دهند در درمان اختلال گفتاری کودکان به کار بگیرید. در حالی که نقش های مختلف را در بازی درمانی اجرا می کنید،شیوه های مناسب و غیر مناسب را برای مطرح کردن درخواست و پاسخ دادن به آن نشان بدهید،از کودکان اختلال یادگیری بخواهید که پاسخ ها و درخواست های مناسب را تکرار کنند.
موضوعی را که بسیار مورد علاقه کودک با اختلالات یادگیری باشد انتخاب کرده و متناسب با سنش را تشویق کنید تا مکالمه را برای ۳ تا ۵ نوبت ادامه بدهد،سخن رساندن او به صورت منفی و مثبت را فراهم سازید تا به او بیاموزید که روی همان موضوع بماند.
از عروسک های دستی (پاپت) یا معمولی در درمان مشکلات گفتاری کودکان اختلال یادگیری استفاده کنید. فعالیت های روزمره ارتباطی آشنا را که برای کودک اختلال یادگیری واقعی هستند،به صورت نقش ایفا کنید و نشان دهید که چه طور به طور مناسب درخواست میکنند،نظر می‌دهند،اعتراض،مخالفت و تهدید میکنند و سپس نقش را به او برگردانید و از کودک با اختلالات یادگیری بخواهید که اعمال گفتاری مختلف را به طور شایسته به صورت نقش ایفا کند.
در زمان انجام فعالیت های روزمره یا تکالیف درمان مشکلات کلامی که نیازمند دستورات خاص می باشد،زیر لب یا با صدای بسیار آهسته صحبت کنید،سپس با استفاده از سخن رساندن به او ( مثل عبارت،از من بپرس چی گفتم ) کودک اختلال یادگیری را ترغیب نمایید که وضوح بیشتر گفتار را درخواست نماید تا به این وسیله به او عبارات خاصی که برای درخواست وضوح از دیگران به کار می رود و متناسب با سن اوست را بیاموزید (برای مثال،چی گفتی؟) .
در زمان انجام فعالیت هادر مرکز درمان اختلال گفتاری کودکان،خطاهای آشکار و تعمدی ایجاد کنید (برای مثال،قرار دادن قطعات یک پازل چوبی به صورتی اشتباه)و سپس به کودک اختلال یادگیری بیاموزید که سوالاتی متناسب با سن جهت وضوح خطاهای محتوایی بپرسد.
حوادث و اعمال زندگی واقعی نظیر جشن تولد یا رفتن به رستوران را در گفتار درمانی اختلال یادگیری نمایش دهید و سپس از کودک اختلال یادگیری بخواهید که به طور صحیح آنچه را که انجام داده است در دو تا سه عبارت پشت سر هم ادا کند.
تصاویر یا عکس هایی را که دو تا سه مورد را به صورت متوالی نشان بدهد و مربوط به وقایع آشنا باشد،به کار ببرید و از کودکان اختلالات یادگیری بخواهید که آنها را در یک توالی مناسب قرار بدهند و سپس داستانش را بگویند.
از کتابهای مصور داستانی متناسب با سن کودک استفاده کنید،از کودک اختلال یادگیری بخواهید که شخصیت ها و وقایع داستان را خلاصه گویی،پیش بینی یا بررسی نماید.
سوالات متداول:
1.گفتاردرمانی چه کمکی به کودکان با اختلال یادگیری می کند؟
بهبود تعدا واژگان بیانی در کودکان ، بهبود در درک ساختار های اصلی نحوی در حین مکالمه در گفتار کودکان اختلال یادگیری و درک ویژگی های صرفی. بهبود مهارت های کاربردی عملکرد های ارتباطی زبان .
2. اختلال یادگیری درمان می شود؟
کودکان با مشکلات اختلال یادگیری به جز آموزش های رایج تحصیلی نیازمند درمان های پایه ای تری نظر کاردرمانی و گفتاردرمانی هستند تا مهارت های اجرایی مغز آنان نظیر حافظه، توجه، درک مطلب، سرعت پردازش، ادراک بینایی و… در آنها پیشرفت کرده و در صورت درمان صحیح بهبودی در این کودکان حاصل می شود.
اختلالات یادگیری یا ناتوانی یادگیری نوعی اختلال عصبی می باشد که سبب می شود مغز نتواند اطلاعات را به خوبی دریافت، ارسال و یا حتی پردازش کند. دکتر صابر، بهترین دکتر اختلال یادگیری در بهترین مرکز تشخیص اختلال یادگیری به درمان اختلالات یادگیری و ناتوانی یادگیری در کودکان می پردازد. امکانات متفاوت مرکز درمان اختلالات یادگیری دکتر صابر شامل اتاق بهبود مهارت های شنیداری، اتاق تاریک پیشرفته، بخش سنسوری روم، بازی درمانی، بخش آموزش و تست های تخصصی هوش، کاردرمانی ذهنی،کاردرمانی حسی حرکتی و گفتار درمانی در اختلال یادگیری می باشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
اختلال یادگیری چیست؟
اختلال یادگیری یکی از علل اصلی مشكلات شدید یادگیری تحصیلی به شمار می آیند.اختلالات یادگیری برخلاف سایر اختلالات عصب تحولی، اختلال یادگیری یک اختلال واحد با ماهیت و نشانگان مشخص نیست و شامل گروهی از مشکلات ناهمگون است كه ویژگی های متفاوت برخاسته از عوامل زیستی، تهدیدهای محیطی و فقر محرک های محیطی دارند.
این اختلال با پیشرفت پژوهش های آموزش و پرورش و تغییرات اجتماعی به صورت پویا در حال تغییر است. ناتوانی های یادگیری برخاسته از مشاهدات پزشکان و معلمانی است که به مطالعه و بررسی کودکان آسیب مغزی می پرداختند.
اختلال یادگیری خاص
اصطلاح اختلالات خاص در یادگیری بر ناتوانی آن گروه از كودكان اشاره دارد كه در یك یا چند فرایند روان شناختی پایه مربوط به درك زبان یا كاربرد آن، گفتاری یا نوشتاری، اختلال دارند. این اختلال ممكن است به صورت ناتوانی در گوش دادن، فكر كردن، صحبت كردن، خواندن، نوشتن، هجی كردن یا انجام دادن محاسبات ریاضی جلوه گر شود. دکتر صابر، حرفه ای ترین دکتر اختلال یادگیری در بهترین مرکز تشخیص اختلال یادگیری به درمان ناتوانی یادگیری و اختلالات یادگیری در کودکان می پردازد.
اختلال یادگیری در کودکان کلاس اول
در بسیاری از موارد کودکان اختلال یادگیری تا سنین پیش دبستانی شناسایی نمی شوند و حتی در مواردی کودک در آزمون ورود به مدرسه توسط متخصصین شناسایی می گردد. اما در مواردی نظیر اختلال یادگیری نوشتن کودک در کلاس اول دبستان با مشکلات فراوان در شناخت حروف و صدا های آنان و ترکیب انان با یکدیگر مواجه می شود و معلم والدین را جهت بررسی شرایط و ارجاع به متخصص اختلالات یادگیری فرامی خواند.اختلالات یادگیری در پایه اول دبستان موجب آسیب در روند آموزش کودک و مشکلات روان نظیر اضطراب، افسردگی یا حتی پرخاشگری در کودک می گردد. تشخیص دقیق و سریع اختلال یادگیری در کودکان کلاس اول و درمان مناسب و به موقع باعث بهبود بسیاری از علائم این اختلال و پیشرفت تحصیلی کودکان اختلال یادگیری می گردد. مرکز اختلال یادگیری دکتر صابر به صورت تخصصی به درمان اختلال یادگیری در کودکان می پردازد.
تاریخچه اختلالات یادگیری
اصطلاح اختلال يادگيري نخستين بار در سال 1963 مطرح شد. اگرچه اصطلاح ناتوانی‌ها یا اختلالات يادگيري پس از پيشنهاد بلافاصله پذيرفته شد، ارائه تعريفي از ناتواني‌هاي يادگيري كار آساني نبود. در سال 1975 در قانون عمومي 142-94 يعني قانون آموزش كليه كودكان معلول تعريفي براي اختلال يادگيري ارائه شده است.
اصطلاح اختلال یادگیری آن دسته از مشكلات يادگيري را كه اساساً نتيجه معلوليت‌هاي ديداري، شنيداري يا حركتي، عقب‌ماندگي ذهني، اختلال هيجاني، يا وضع نامساعد محيطي، فرهنگي يا اقتصادي است در برنمي‌گيرد. اما در صورت عدم درمان موجب ایجاد مشکلات فراوانی در کودکان از قبیل مشکلات رفتاری می گردد.
دلایل بروز اختلال یادگیری
این اصطلاح عارضه هایی چون معلولیت های ادراكی، آسیب مغزی، اختلال جزئی كاركرد مغز، نارساخوانی و زبان پریشی رشدی را شامل می شود. شیوع اختلال در یادگیری را طبق گزارش کمیته ملی مشورتی کودکان ناتوان (معلول) از یک تا سه درصد کودکان مدرسه رو می دانند اما تخمین شیوع اختلالات یادگیری یکسان نیست؛ دامنۀ 1 تا30 درصد در پژوهشهای مختلف گزارش شده است.
علائم اختلالات یادگیری
اختلال یادگیری در کودکان که یک اختلال عصبی-رشدی با منشاء زیستی است و باعث ایجاد مشکلات شناختی می‌گردد معمولاً علائم اختلال تا قبل از ورود به مدرسه شناخته نمی شوند.
علائم اختلالات یادگیری در کودکان ممکن است در ارتباط با موارد زیر باشند:
مشکلات خواندن
مشکلات محاسبه یا ریاضی
مشکلات نوشتن
مشکلات زبان
مشکلات حرکتی
مشکلات پردازش بینایی
مشکلات پردازش شنوایی
خوانش پریشی یا دیسلکسی ( نارسا خوانی یا اختلال رشدی در خواندن) یکی از موارد شایع اختلالات یادگیری است که فرد در خواندن و نوشتن دچار مشکل می گردد. خوانش پریشی ممکن است به علت مشکلات ادراک دیداری و شنیداری، مشکلات مراحل زبان و آموزش های نامناسب خواندن ایجاد گردد. دانش‌آموزانی که دارای اختلالات خواندن و نوشتن هستند در مقایسه با دانش آموزان عادی، مشکلات رفتاری بیشتری داشته و از رشد اجتماعی، خودپنداره ( مجموعه ای از عقاید و باورهای مثبت و منفی در مورد خود) و عزت نفس کمتری برخوردارند.
آموزش مهارت های اجتماعی در افزایش خودپنداره و کاهش حساسیت اضطرابی دانش آموزان مبتلا به اختلال یادگیری موثر است که این خود میتواند باعث بهبود یادگیری در این افراد گردد.
انواع اختلال یادگیری
از آنجا که اختلال یادگیری گستره ای از علایم را شامل می شود، علایم مختلف، انواع مختلف اختلال یادگیری را موجب می شود که به نوبه خود درمان متفاوتی را می طلبد. سه زیر گروه اختلالات یادگیری که در مرکز درمان اختلال یادگیری معرفی شده است عبارتند از:
گروه با نقص آوایی که در مهارت های تحلیل واژه نقص دارند و مشکلات آوایی دارند.
گروه نقص دیداری در حافظه بینایی و تمییز اطلاعات دیداری دارند.
گروه سوم ترکیبی از نقص دیداری و آوایی دارند. گروه آوایی دو سوم و گروه نقص دیداری ده درصد کل اختلالات را تشکیل می دهند.
ملاكهاي راهنمای تشخيصي و آماري اختلالات رواني (DSM-IV-TR) براي اختلالات يادگيري مستلزم آن است كه بين ميزان پيشرفت و بهره هوشی آنها تفاوت چشمگيري وجود داشته باشد و پيشرفت فرد در زمينه خواندن در مقايسه با اكثر كودكان هم سن وي به ميزان چشمگيري ضعيف باشد. مطالعات پژوهشي سؤالاتي را در زمينه گنجاندن تفاوت پيشرفت و بهره هوشی در تعريف اختلال مطرح كرده است.
زيرا داده‌هاي موجود حاكي است كه مثلاً اكثر كودكان دچار اختلال خواندن صرف نظر از ميزان بهره هوشی، نقايص مشابهي در زمينه مهارتهاي پردازش آواشناختي دارند. متن بازنگري شده DSMIV در فصل اختلالات يادگيري 4 طبقه تشخيصي را گنجانده است:
اختلال خواندن
اختلال رياضيات
اختلال بيان نوشتاري
اختلال يادگيري نامعين (NOS)
در پنجمین ویرایش راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، طبقه اختلالات عصب- تحولی را مطرح کرده و این طبقه را شامل اختلالاتی می داند که رشد و تحول صحیح مغز یا دستگاه عصبی مرکزی در دوران رشد مختل می شود.
در این منبع اختلال یادگیری به اختلال یادگیری خاص تغییر نام داده است.و در طبقه اختلالات عصب -تحولی قرار گرفته . اختلال خواندن، نوشتن و ریاضی که قبلا به عنوان اختلال های مستقل و مجزا محسوب می شدند، اکنون در اختلال یادگیری خاص گنجانده شده اند.
1. نارساخوانی (اختلال خواندن)
اختلال خواندن تقريباً در 75 درصد كودكان و نوجوانان دچار اختلالات يادگيري ديده مي‌شود. دانش‌آموزاني كه در ساير زمينه‌هاي تحصيلي مشكلات يادگيري دارند، به احتمال زياد دچار مشكلاتي در زمينه خواندن نيز هستند. اختلال خواندن چنين تعريف شده است.
حالتي كه در آن پيشرفت خواندن پايين‌تر از حد موردانتظار برحسب سن، آموزش و هوش كودك است.
خواندن يكي از بخش‌هاي اصلي نظام يكپارچه زبان است كه ارتباط نزديكي با زبان شفاهي و نوشتن دارد. ضعف در خواندن به مشكلات متعدد ديگري منتهي مي‌شود.
فرصت‌هاي استخدام براي دانش‌آموزان دچار ناتوانی‌هاي يادگيري كه در خواندن و در كل پيشرفت‌هاي تحصيلي ضعيف‌اند، كاهش مي‌يابد.
عارضه مشهور به نارسا خواني نوعي غيرمعمول از اختلال شديد در خواندن است كه سال‌هاي زيادي است براي مجامع آموزشي و پزشكي به صورت معما درآمده است.
نارساخوانی یا اختلال خواندن را می توان به عنوان مشکل پایدار یادگیری خواندن و خودکار شدن آن در کودکانی دانست که دچار عقب ماندگی شدید یا نارسایی حسی نیستند ولی توانایی خواندن در آن ها به طور معناداری پایین تر از حد توانایی های آن ها در زمینه های دیگر است.
تعاریف متفاوتی در مورد نارساخوانی وجود دارد اما همه آنها نارساخوانی را به عنوان یک ناتوانی یادگیری یا اختلال عصب شناختی که تحول مهارت های خواندن را تحت تاثیر قرار می دهند، می دانند و در صدد تعریف دو نشانه کلیدی در تعریف نارساخوانی(اختلال خواندن) هستند.
نشانه های نارساخوانی- اختلال خواندن
ناتوانی در خواندن یا اختلال خواندن و هجی کردن ضعیف که در مقایسه با توانایی های دیگر غیر قابل انتظار است.
فقدان خودکاری و روانی خواندن و هجی کردن کلمات
بررسي‌هاي انجام شده نشان مي‌دهد كه تقريباً 50% افرادي كه به عنوان نارساخوان شناسايي شده‌اند داراي نارسايي‌هايي در زمينه بصري – فضايي – حركتي بوده و به سبب همين اختلالات در تركيب و سازمان كلمات و جملات و درك علائم فضايي با مشكل مواجه هستند.
مشكلات پردازش اطلاعات بينايي به عنوان مسئله‌اي شايع در كودكان مبتلا به اختلالات يادگيري مطرح شده است. هافمن مشكلاتي را در زمينه يكپارچگي دوطرفه (46%) جهت‌يابي (74%) تمييز ديداري (50%) و يكپارچگي بينايي حركتي (81%) در كودكان اختلال يادگيري مشاهده نمود. در بهترین مرکز درمان اختلال یادگیری تهران به تقویت و اصلاح تک تک موارد فوق پرداخته می شود.
توانایی نوشتن شامل دست خط، هجی کردن و حروف چینی است. در مراحل اولیه، نوشتن شامل تحریر و نسخه برداری از حروف و اشکال است. همچنان که کودک رشد می کند، دست خط، خودکارتر می شود.
حوزه های مغزی که سیستم های فضایی- دیداری و حرکتی را کنترل می کنند، رشدشان در این محدوده زمانی کامل می شود. هجی کردن یک قسمت مهمی از یادگیری به منظور نوشتن است و به طور کلی برآن در مرحله اولیه تاکید می شود.
شبیه دیگر مهارتها، هجی کردن نیز از عملی پر زحمت به عملی خودکار سیر می کند تا جایی که کودک درباره صدای هر یک از حروف، نیازی به فکر کردن ندارد.
در مرکز درمان اختلال یادگیری برای کودکان دارای مشکلات خواندن، انتقال به سمت خودکار شدن، مشکل تر است که خود این مسئله بر توانایی کودک جهت تولید سریع نوشتن، اثر منفی دارد. یکی از مسائلی که برای کودکان دارای مشکلات یادگیری وجود دارد، این است که این کودکان در فرایند صوت شناسی، برهجی نمودن، بیشتر از الگوی حافظه کلمه خودکار تکیه می کنند.
بدین ترتیب بسیاری از کودکان دارای مشکل خواندن، با مشکلات قابل توجهی در زبان نوشتاری برخورد می کنند. این مشکلات مانند ارائه غلط املایی به طور متناوب و همچنین در بسیاری از موارد، هجی نموذن کلمه با کسری های آوایی، تا بزرگسالی ادامه می یابد.
نوشتارپریشی یا اختلال نوشتن یکی از انواع اختلال های یادگیری است که در این اختلال، مهارت های نوشتن بسیار ضعیف تر از آن هستند که از سن تقویمی، ضریب هوشی و سطح آموزش کودک انتظار می رود.
براساس پنجمین نسخه راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی این کودکان نمی توانند به راحتی بنویسند و در نوشتن مطالب مرتکب خطاهای نوشتاری،خطاهای دستوری، نقطه گذاری، وضوح و سازمان بندی انشاء و بد خطی هستند.
انواع اختلال نوشتن
نوشتار پریشی خوانش پریشانه( اختلال نوشتن ناشی از نارساخوانی)
کودک نارساخوان است، مخصوصا وقتی متن دشوار است و مشکل نوشتن از مشکل خواندن سرچشمه می گیرد.
اختلال نوشتن حرکتی
مهارتهای حرکتی ظریف مشکل دارد و سرعت انگشتان غیر عادی است.
اختلال نوشتن فضایی
در این نوع نوشتار پریشی حرکات ظریف نسبتا خوب است. ولی مشکل در گم کردن خط، وارونه نویسی و جهت نوشتن وجود دارد که از نقص در ادراک فضایی نشات می گیرد.
در درمان اختلال نوشتن در بهترین مرکز درمان اختلال یادگیری ابتدا باید بررسی شود که کودک مبتلا به کدام نوع از اختلال نوشتن می باشد .در مرحله دوم جهت درمان اختلال نوشتن باید از تست های تشخیصی ادراک فضایی و مهارت های ریز انگشتی استفاده نمود و پس از تشخیص درست مشکلات نوشتن به درمان اختلال نوشتن به صورت تخصصی اقدام نمود. اطلاعات بیشتر را در زمینه درمان اختلال نوشتن می توانید از لینک زیر بدست آورید.
3. اختلال رياضي
كودكان دچار اختلال رياضي در يادگيري و يادآوري اعداد مشكل دارند، نمي‌توانند واقعيات پايه مربوط به اعداد را به خاطر بسپارند و در محاسبه كند و غيردقيق هستند.
انواع اختلال یادگیری ریاضی
در اختلال رياضيات نقايص در چهار گروه مهارتها شناسايي شده است:
مهارتهاي زباني و درك اصطلاحات رياضي
مهارتهاي ادراكي
مهارتهاي رياضي (جمع و تفریق)
مهارتهاي توجهي (كپي كردن اشكال).
به بیانی دیگر ناتوانی های یادگیری ریاضی اصطلاحی برای گستره وسیعی از ناتوانی های دیرپا در حوزه ریاضیات است.با وجود اینکه شیوع اختلال یادگیری ریاضی را در دبستان 5-8 درصد برآورد کرده اند.
مشکلات یادگیری کودکان در زمینه ریاضیات در مقایسه با سایر زمینه های اختلالات یادگیری کمتر مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است.
همانند سایر اختلالات یادگیری، طبقه بندی های مختلفی از اختلال ریاضی وجود دارد. مرکز ملی ناتوانی های آمریکا، اختلال ریاضی را به دو نوع کمی و کیفی تقسیم می کند.
اختلال ریاضی کیفی
در اختلال ریاضی کیفی، مشکلات ناشی از اختلال در درک و دریافت آموزش یا ناتوانی در تسلط بر مهارت های ضروری یک عملیات است.
اختلال ریاضی کمی
در اختلال ریاضی کمی، نقص عمده در مهارت های محاسبه ای و شمارشی است.به طور خلاصه این کودکان دارای ویژگی هایی هستند
علام اختلال ریاضی کمی
نقص در ارتباطات و روابط فضایی.
مشکلات ادراک بینایی و بینایی- حرکتی.
حس ضعیف در مورد تصویر بدنی.
درک ضعیف زمانی و جهت گیری.
مشکلات زبان شفاهی و مشکلات خواندن.
وجود حافظه ضعیف و نقص در راهبردهای یادگیری و گسترش اضطراب ریاضی از ویژگی های دیگر این کودکان است.
مهارت های ریاضی یکی از مهارت های اساسی در بیشتر جوامع است و نه تنها در زندگی فردی مهم هستند بلکه در زندگی تحصیلی و سلامت نیز اثرگذار است.
جهت درمان اختلال یادگیری ریاضی کلینیک های تحت نظر دکتر صابر( بهترین مرکز درمان اختلال یادگیری در سعادت آباد) با بهره گیری از تیم تخصصی آموزشی و توانبخشی به درمان اختلال یادگیری ریاضی می پردازد. جهت درمان اختلال یادگیری ریاضی از درمان های تخصصی نظیر پرورش ادراک فضایی، تقویت سرعت پردازش و تجسم فضایی استفاده می شود.
اختلال حساب تحولی
در بسیاری از کشورها حدود۶-۵ درصد کودکان، یک نقص در تحول طبیعی توانایی های عددی دارند که به عنوان اختلال حساب تحولی نامیده میشود. بین اختلال حساب تحولی و ناتوانی یادگیری ریاضی تفاوت وجود دارد.
تفاوت اختلال حساب تحولی و ناتوانی یادگیری
با وجود اینکه هر دو نقص در یادگیری ریاضی دارند، ولیکن اختلال محاسباتی تحولی یک نقص محوری در توانایی های عددی مانند مشکل در پردازش کمیت ها است.
در مقابل ناتوانی یادگیری ریاضی در نتیجه چندین نقص شناختی عمومی اعم از نقص حافظه فعال، پردازش های دیداری فضایی و توجه است. اختلال حساب تحولی وابسته به سن و پایه تحصیلی است .
دانش آموزان پایه اول مشکل در یادآوری اصول اولیه محاسبه و تمرین های محاسباتی دارند که بیانگر خامی مهارتهای شمردن است.
این کودکان، در سنین۱۰-۹ سالگی، در توانایی شمردن مهارت پیدا کرده اند و میتواند شکل نوشتاری عدد را با کمیت مربوطه انطباق دهند، مفاهیم بیشتر، کمتر، مساوی درک کنند و عدد را در یک الگوی مرتب از کوچک به بزرگ و برعکس بچینند.
با این وجود، نقص در یاد آوری اطلاعات آموخته شده قبلی دارند. مثلاً راه حل‌هایی برای عملیات عددی مثل ۹ – ۱۳ یا ۶×۳ ندارند واز راهبردهای غیر موثر برای این عملیات استفاده میشود.
اصطلاحات ديگري كه براي اين اختلال به كار رفته‌اند عبارتند از: سندرم گرشتمن، اختلال مادرزادي حساب و محاسبه پريشي يا اختلال حساب مربوط به رشد.پيش نيازهاي اوليه رياضيات شامل فهم تناظر يك به يك، طبقه‌بندي، رديف كردن و نگه‌داري ذهني است.
دکتر مهدی صابر، مجرب ترین دکتر اختلال یادگیری در مرکز تشخیص اختلال یادگیری به درمان اختلالات یادگیری و ناتوانی یادگیری در کودکان و دانش آموزان می پردازد.
مبانی عصب شناختی در اختلالات یادگیری
واژه آسیب خفیف مغزی برای افرادی که نقص آنها اثرات خفیف روی عملکرد یادگیری آنها دارد، مناسب است. علاوه بر آن واژه های آسیب و اختلال مغزی برای بسیاری از افراد و والدین به نوعی برچسب زننده بود.
از این رو واژه (اختلالات یادگیری) پیشنهاد شد. این واژه سریعاً توسط والدین و مراکز خدمات آموزشی ویژه مورد استقبال قرار گرفت کویک اختلالات یادگیری را با یک رویکرد روانشناسی زبان مورد بررسی قرار داد و بیان نمود که نقایص خواص زیربنایی در عملکرد سیستم عصبی مرکزی موجب نقص در فرایند های عصب روان شناختی شده که به صورت اختلالات یادگیری نمایان می گردد.
مرکز تشخیص اختلال یادگیری خوب در تهران
پس از رویکرد عصب شناختی مدل‌های دیگری برای شناخت و درمان اختلالات یادگیری مطرح شد. از منظر شناختی فراگیران به عنوان هدایت کننده های یادگیری خود با تمرکز روی موضوعات مهارت هایی که برای آنها ارزشمند است عمل می کنند و از راه بردهای فعال برای یادگیری اطلاعات استفاده می کنند.
از زمانی که اولین گزارش های پزشکی، اختلال یادگیری را در یک فرد نارساخوان توصیف نمودن، اختلال یادگیری برخاسته از سیستم عصبی مرکزی و به طور دقیق تر به عنوان آسیب بخشی از مخچه در نظر گرفت گرفته شد.
در طول ۴۰ سال گذشته مطالعات شواهدی از نقش عوامل ژنتیکی در اختلالات یادگیری فراهم نموده است. شیوع خانوادگی مشکلات خواندن و و هجی کردن در دوقلوهای همسان و غیرهمسان نشان داده شده است و همچنین تحلیل کروموزومی اعضای خانواده شواهدی مشابه در اختیار قرار داده است.
همبودی اختلال خواندن در دوقلوهای همسان بیشتر از دوقلوهای ناهمسان است که این یافته به دلیل اشتراک صد در صدی ذخایر ژنتیکی در نوع همسان و اشتراک ۵۰ درصدی ذخایر ژنتیکی در نوع ناهمسان است. کودکان دارای ناتوانی یادگیری اطلاعات را به شکل متفاوتی از آن هایی که فاقد این مشکل هستند پردازش می کنند
دکتر صابر، دکتر اختلال یادگیری در تخصصی ترین مرکز تشخیص اختلال یادگیری به درمان اختلالات یادگیری و ناتوانی یادگیری افراد مبتلا به این اختلال می پردازد.
همه گیرشناسی در اختلالات یادگیری
از آنجایی که تعیین نرخ شروع یک اختلال نیازمند یک تعریف مشخص است و هنوز تعریف مشخصی از اختلال ارائه نشده است نرخ شروع نیز مهم است. شیوع اختلالات یادگیریاز یک الی سی درصد در سنین مدرسه گزارش شده است. این تفاوت زیاد در نرخ شروع به دلیل تفاوت در سخت گیری شاخص های تعیین کننده است.
بعضی از مطالعات شیوع انواع مختلف اختلال را بر اساس درصد این گونه گزارش کرده‌اند مشکلات محاسباتی۱۸-۱۵ درصد نارساخوانی۱۷/۵-۷ پنجمین راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی به صورت کلی شیوعی بین۱۵-۵ درصد را در کودکان سنین مدرسه در تمامی زبان ها گزارش نموده است.
اختلالات خواندن شایع ترین مشکل یادگیری مدرسه بوده که برای ۸۰ درصد کودکان دارای ناتوانی یادگیری شناسایی شده است میزان بروز در مردان نسبت به زنان ۴ به ۱ است چنین به نظر می‌رسد که شیوع اختلال زبان نوشتاری به طور تقریبی ۴ درصد و یا حتی ممکن است بالای ۱۷ درصد باشد مشکلات نوشتاری در حدود سن ۱۰ سالگی افزایش می یابد یعنی زمانی که در برنامه آموزشی مدرسه ابتدایی بر نوشتن تاکید بیشتری میشود و تا دبیرستان و ورود به دانشگاه ادامه می‌یابد.
سبب شناسی در اختلالات یادگیری
قبل از اینکه هر فردی چه کوچک و چه بزرگ بتواند برای مشکلات خواندن ارزیابی شود رد شدن وجود هر نوع نارسایی های حسی اولیه مهم است. اجرای آزمون های بینایی و شنوایی باید بر هر ارزیابی رایج دیگری مقدم باشد.
به همین نحو مهم آن است که ارزیابی شایستگی آموزش در خواندن قبل از ارزیابی ناتوانی یادگیری باشد. گرفتن یک پیشینه خانوادگی و رشدی کامل ضروری است.
تولد و دوران جنینی مهم هستند چرا که اثرات طولانی مدت آسیب مغزی می تواند شامل ایجاد اختلالات یادگیری از متوسط به عمیق همراه با/ یا بدون تاخیرات رشدی گردد. پیچیدگی و سختی تولد در میان کودکان دارای ناتوانی یادگیری در مقایسه با انواع همتاهای با تحول طبیعی، بیشتر است.
دوران قبل از تولد قرار گرفتن در معرض الکل و سایر داروها مانند کوکائین با مشکللات یادگیری و توجه اما نه به طور خاص در امر خواندن، مرتبط است. پس از تولد نیز عفونت گوش داخلی میتواند از عوامل خطر زا باشد.
همبودی در اختلالات یادگیری
اختلال یادگیری با دیگر تشخیص ها از جمله اختلال نقص توجه – بیش فعالی، اضطراب و افسردگی هم بود می شوند از طرفی اختلال نقص توجه – بیش فعالی با مشکلات ریاضیات زبان نوشتاری و ناتوانی های یادگیری هیجانی اجتماعی هم رخ داد است.
زمانی که اختلال نقص توجه – بیش فعالی با اختلال یادگیری هم رخ داد می شود، پیامد آن برای چنین کودکانی برجسته تر است و ممکن است در مشکلات بعدی که خارج از حیطه تحصیلی است، بروز یابد. زمانی که یک اختلال درونی با یک مشکل یادگیری هم رخداد می شود، کودک در بهره‌گیری از مداخلات مناسب مشکل پیدا می کند.
کودکانی که در هر دو مهارت خواندن و ریاضیات مشکل یادگیری داشتن، ناسازگاری بیشتری در میزان نابهنجاری، افسردگی، احساس نابسندگی، ناسازگاری بالینی، ناسازگاری شخصی و نشانگان هیجانی با همتایان در گروه با تحول طبیعی از خود نشان دادند.
علاوه بر این کودکانی که مشکلات تحصیلی در بیش از یک موضوع دارند، اختلال برجسته تری نسبت به کودکانی که فقط در یک موضوع ناتوانی یادگیری دارند، از خود نشان می دهند.
این یافته ها حاکی از آن است که کودکان دارای مشکلات چندگانه، بیشتر مشکل یادگیری داشته و در مشکلات مربوط به رشد هیجانی که ممکن است با یادگیری مداخله بیشتری داشته باشد، آسیب پذیرترند
اختلال در حركات درشت و ظریف مسئله دیگر كودكان مبتلا به اختلالات یادگیری می باشد كه در پژوهش های بسیاری مورد بررسی قرار گرفته است. كودكان اختلالات يادگيري با يكپارچگي بينايي حركتي ضعيف، داراي مشكلاتي در انجام فعاليت‌هاي ظريف هستند.
باتوجه به موارد ذكرشده به نظر مي‌رسد نواقصي در سه مؤلفه يكپارچگي بينايي – حركتي، مهارتهاي حركتي ظريف و ادراك بينايي در كودكان اختلالات يادگيري به چشم مي‌خورد.
مشکلات هماهنگی حرکتی، عدم توانایی در دست کاری موفق اشیاء، مهارت های ضعیف حرکتی ظریف مانند عدم توانایی قیچی کردن متناسب با سن کودک، اختلال در ترسیم و نقاشی خلاق، درک بینایی پایین تر از سن و مهارت های خود یاری ضعیف مانند مشکل در انجام کارهای شخصی مثل لباس پوشیدن مستقل، غذا خوردن مستقل و… در این کودکان دیده می شود.
خدمات کاردرمانی کودکان و کاردرمانی در منزل مرکز درمان اختلال یادگیری میتواند در اصلاح مشکلات ادراک بینایی، تقویت مهارتهای ظریف و مهارت های نوشتاری همچنین یکپارچگی بینایی و حرکتی و مهارت های هماهنگی حرکتی درشت و ظریف موثر باشد. گفتاردرمانی کودکان مرکز درمان اختلالات یادگیری در تقویت مهارت های گوش دادن، فكر كردن، صحبت كردن، خواندن، هجي كردن و مهارت های درک مطلب به کودکان اختلالات یادگیری کمک می کند. اگر توانایی آمدن به کلینیک را ندارید یا به هر علتی نیاز به ارائه خدمات توانبخشی را در منزل دارید. می توانید از خدمات گفتار درمانی در منزل استفاده نمایید.
مکانیسم انعطاف پذیری عصبی در یادگیری
محققان بر این عقیده اند که فرآیندهای یادگیری و حافظه باعث تغییرات ساختاری و عملکردی در نورون های مغز می گردد. چنین تغییراتی در سیستم عصبی به عنان انعطاف پذیری عصبی(شکل پذیری عصبی) شناخته می شود که نشان دهنده ظرفیت و توانایی تغییر پذیری سیستم عصبی در پاسخ به اطلاعات و تجربه های جدید است.
بنابر این یادگیری (کسب اطلاعات جدید یا تغییرات رفتاری از طریق تجربه) در اثر تغییر در مدارهای مغزی ایجاد می گردد.
بررسی ها و مطالعات نشان می دهند که به هنگام یادگیری، تغییراتی در زیست شیمیایی مغز ایجاد می شود. این تغییرات ممکن است در ارتباط با برخی از پروتئین ها، مولکول های ریبونوکلئیک اسید، یون های کلسیم و پتاسیم، گیرنده های سیناپسی و غیره باشند.
نظریه های شناختی مورد استفاده در مرکز درمان اختلالات یادگیری:
نظریه واج شناختی: نظریه واج شناختی بیان میکند که افراد دارای نارساخوانی اختلال در دستکاری صدا دارند که بر حافظه شنوایی بازیابی کلمه و مهارتهای تناظر بین صدا هنگام پردازش گفتار تاثیر می‌گذارد.
با توجه به این واقعیت که یادگیری خواندن یک نظام الفبایی نیازمند یادگیری پیوسته نویسه _ واج، پیوستگی بین حروف و صداهای تشکیل دهنده گفتار است. اگر این صداها به طور ضعیفی بازنمایی، ذخیره سازی یا بازیابی شوند خواندن الفبای ضعیف خواهد بود.
نظریه پردازش شنیداری سریع: نظریه پردازش شنیداری سریع مشکلات ادراک گفتار پردازش واژه شناسی و آگاهی واج شناسی کودکان نارساخوان را با آسیب پردازش شنیداری سطح پایین‌تر شرح میدهد.
بر این اساس کودکان نارساخوان در ادراک محرک های شنیداری کوتاه و توالی های سریع مشکل دارند این مشکل مربوط به محرک های شنیداری کلامی و غیرکلامی است و به نظر می رسد اثر زیادی روی ادراک هجاهای دارای پایان صامت دارد.
نظریه مخچه ای
بر اساس نظریه مخچه ای آسیب خفیف سبب نارسایی یادگیری میشود. مخچه وظیفه کنترل حرکتی بیان گفتار را برعهده دارد و به
همین خاطر نظریه مخچه ای بیان می دارد که مشکلات موجود در عملکرد بیانی سبب نقایص پردازش واژه شناختی و در
نتیجه نارساخوانی می شود. مخچه به خودکار شدن رفتار های آموخته شده از جمله یادگیری رابطه نویسه و واج در هنگام
خواندن متن کمک می کند با این حال اختلال در مخچه علت اصلی اختلال خواندن و نوشتن نیست و بایستی مطالعات
بیشتری در این زمینه انجام گیرد.
اختلالات یادگیری
نظریه نقص توانایی هایی فضایی :
این نظریه نقص شناختی اصلی در دانش آموزان با اختلال ریاضی و خواندن را مشکلات ادراک دیداری – فضایی می داند
توانایی دیداری فضایی به توانایی گفته می شود که بر اساس آن، اطلاعات فضایی، مستقیماً از طرح‌های موجود در شبکیه
چشم و نقشه های فضایی – دیداری قشری که حاصل عملکرد ۲۰ ناحیه قشری مجزا هستند استخراج می شوند. مرتبط بودن
ریاضیات توانایی فضایی ممکن است بر اساس فرایندهای اساسی مشترک بین این دو باشند. توانایی های فضایی در فرایند
خواندن به ویژه در مواردی که چرخش فضایی حرف یا کلمه موجب تغییرات واجی و یا معنایی می شود بسیار مهم است. به
این عنوان مثال :
ص و ض و برو و نرو که درک موقعیت فضایی نقطه در آن مهم است.
نظریه مگنوسلولار:
نظریه آسیب دیداری، نارسایی پردازش حروف لغات در یک متن را دلیل نارساخوانی می داند. نظریه دیداری، نقص واج شناسی را رد نمی کند، اما بر نقص دیداری مشکلات خواندن، حداقل در بعضی از نارساخوان ها تاکید می کند.
نظام دیداری به دو مسیر متمایز که نقش ها و ویژگی های متفاوتی دارند تقسیم می شوند:
مسیرهای مگنوسلولار و پاروسلولار و نارسایی نظام دیداری مربوط به همین مسیرها است. این نظریه فرض می کند که مسیر مگنوسلولی به طور انتخابی در افراد نارساخوان مختل میشود و موجب نقص در پردازش دیداری می شود نظریه مگنوسلولار در صدد است تا نظریات مخچه ای ، واج شناختی، پردازش سریع خودکار و دیداری را با یکدیگر ادغام کند، در واقع در تلاش برای متحد کردن نظریه مخچه ای، نظریه واجی، تئوری پردازش شنوایی سریع و نظریه دیداری است.
این نظریه پیشنهاد میدهد که اختلال در عملکرد مگنوسلولار تنها محدود به مسیرهای دیداری نمی شود بلکه مرتبط با حوزه شنوایی و لامسه نیز هست.
درمان اختلالات یادگیری
درمان کودکان اختلال یادگیری از حیطه های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. برای درمان موفق نیاز به ادغام روش های مختلف کاردرمانی، روانشناسی و گفتاردرمانی در این کودکان می باشد. روش های آموزش بالینی مبتنی بر توانایی های دانش آموز در جهت آموزش تکمیلی در مدرسه و منزل توصیه می شود.
بهترین مرکز درمان اختلالات یادگیری در تهران که تحت نظارت جناب آقای دکتر صابر، بهترین دکتر اختلال یادگیری، می باشد شامل کلینیک توانبخشی غرب تهران واقع در سعادت آباد (کاردرمانی در غرب تهران- گفتاردرمانی در غرب تهران) وکلینیک توانبخشی پایا واقع در پاسداران( کاردرمانی در شرق تهران- گفتاردرمانی در شرق تهران) می باشد که به درمان اختلالات یادگیری و ناتوانی یادگیری می پردازد.
مشکلات زبان شفاهی در کودکان اختلال یادگیری
در این قسمت به بررسی مشکلات مربوط به زبان شفاهی در کودکان اختلال یادگیری می‌پردازیم: نا آگاهی واجی،کندی در نامگذاری: مشکل واژه یابی،اختلالات زبانی
ناآگاهی واجی در کودکان با اختلالات یادگیری
آگاهی واجی تشخیص این مسئله است که واژه از عناصر صوتی یا واج ها ت میشود که صداهای گفتاری را نشان می‌دهند. واج ها واحد های انتزاعی زبان اند حتی انتزاعی تر از واژه یا هجا.یادگیری فکر کردن به صداهای واجی زبان مشکل‌تر از یادگیری فهم و کاربرد زبان است. بسیاری از کودکانی که در یادگیری خواندن دچار مشکل اند نسبت به صداهای واجی زبان و واژه ها حساس نیستند. نه در پردازش واژگانی علت بسیاری از مشکلات مربوط به خواندن و املا ست.
افرادی که شروع به خواندن می کنند به شرطی موفق به این کار می‌شوند که دانش فراتر از تمایز بین واژه‌هایی مثل گرد و کَرد داشته باشند و بتوانند فراتر از حفظ این لغات در حافظی خویش کاری با آنها انجام دهند. آنها همچنین باید از صداهای واجی موجود در این کلمات آگاهی داشته باشند تا بتوانند اهمیت تک صوت واجی را چه واژه های گرد و کَرد را از هم متمایز میکند در یابند. دانش آموزانی که در تشخیص واجی ضعیف اند نمی توانند تعداد صداهای کلمه های نظیر گرد را مشخص کنند.اگر کودکی نتواند به عناصر صوتی زبان فکر کند و قادر نباشد صداهای موجود در واژه ها را بفهمد نظام الفبایی برای او همیشه به صورت یک معما باقی خواهد ماند.
آگاهی واجی در کودکان اختلال یادگیری به تدریج ظاهر می شود. مطالعات پژوهشی که مستلزم شمردن تعداد واژه های کلمات مشابه تک سیلابی است نشان دهنده الگوهای رشدی زیر است.
هیچ کودکی در چهار سالگی نمی تواند واژه ها را بشمارد ولی نیمی از این کودکان قادر به شمارش هجاها هستند. در پنج سالگی ۲۰ درصد کودکان می توانند واج های موجود در واژه ها را بشمارند و نیمی از آنها موفق به شمارش هجاها می‌شوند. در پایان کلاس اول ابتدایی ۷۰ درصد کودکان ۶ ساله می توانند واج ها را بشمارند ۹۰ درصد آنها می‌توانند هجاها را بشمارند.بیشتر کودکان دچار اختلالات یادگیری که در خواندن مشکل دارند،این توانایی های نظام صوتی را کسب نکرده اند.
آگاهی واجی به دانش آموز اجازه می دهد که وارد نظام الفبایی شود. انگلیسی نوشتاری نیز نظامی الفبای است.با حروف الفبا صداهای گفتار در قالب نوشتار بازنمایی می شود. (زبان‌های انگلیسی آمریکایی،انگلیسی بریتانیایی،سوئدی،اسپانیایی،فرانسوی و ایتالیایی بین ناآگاهی واجی و ضعف در خواندن ارتباطی وجود دارد. تدریس به دانش آموزان دچار اختلالات یادگیری شامل موارد زیر است:
مهارت آگاهی واجی را میتوان به کودکان آموخت. برادلی و برایانت ۱۹۸۵) ) دریافتند دانش‌آموزان اختلال یادگیری که آگاهی واجی را آموخته بودند در خواندن و دیکته از گروه گواه،که آموزش‌های دیگری دریافت کرده بودند موفق تر بودند.
معلم ها باید هرچه سریعتر به کودکان کمک کنند تا آگاهی لازم را نسبت به صداهای گفتاری به دست آورند. شعرهای کودکستانی، ترجیع بندها و بازی با کلمات به کودکان کمک میکند تا ساختار بخشی را نخست در واژه ها،بعد در هجا ها و سرانجام در واج ها بفهمند.
کودکان باید حروف الفبا را همراه با نام حروف و صدای آنها یاد بگیرند.صدای واژه‌ها را میتوان از طریق بخش کردن هجاها به واج ها و بخش کردن واژه‌ها به هجاها به کودکان آموخت.
بخش راهبردهای تدریس مربوط به ایجاد آگاهی واجی است. بخش تدریس مهارت های شنیداری شامل راهبردهای دیگری است.
بهترین دکتر اختلال یادگیری در بهترین مرکز تشخیص اختلال یادگیری در غرب و شرق تهران به درمان اختلالات یادگیری و ناتوانی یادگیری در کودکان می پردازد.
کندی در نامگذاری: مشکل واژه یابی در اختلال خواندن
بسیاری از دانش آموزان دچار اختلالات یادگیری در بازیافتن واژه‌ها کندند. مثلاً وقتی تکلیف نامگذاری تصاویر به آنها نشان داده میشود،نمی توانند به سرعت اسامی تصاویر را به یاد آورند.کندی در پیدا کردن کلمه ها و نامگذاری به کندی در خواندن و اختلالات یادگیری منجر می شود.کندی در نامگذاری احتمالاً به علت مشکلات بازیابی از حافظه است که دسترسی کودک به اطلاعاتی کلامی و نظام صوتی را دشوار می سازد.
بسیاری از کودکانی که دیر زبان باز میکنند دچار نوعی اختلال در یادگیری زبان هستند که این مشکل از طریق کندی آنها در پردازش صدا ها مشخص می شود. این کودکان در تشخیص هجا های کلماتی که اول آنها با صداهای صامت خاصی شروع می شود که فقط به اندازه یک میلیونیم ثانیه کشیده می‌شوند،نظیر /ب/یا/ د/ کندی نشان می دهند.این کودکان همچنین صداهای گفتاری و غیر گفتاری خاصی را که با توالی سریع به گوش می رسند به دشواری می توانند تشخیص دهند. این کودکان به علت کندی در پردازش زبان دیر زبان باز میکنند.
اخیراً یائولاتالال و مایکل مرزنیک مطالعه پژوهشی انجام دادند که درباره کودکان دچار این نوع اختلال در یادگیری زبان بوده است. کودکان در این مطالعات از بازی‌های رایانه خاصی استفاده می کردند. آنها به تبعیت از دستورالعمل هایی که رایانه می داد با کشیدن صدا های گفتاری و با تاکید سریع و مولفه های گفتاری متغیر (نظیر حروف بی صدای کوتاه) باید آن گفته‌ها را کندتر یا بلندتر می‌کردند. همچنین با بازیهایی که آنها را ملزم به تشخیص نشانه های مختلف صداها می کرد بازی کردند. هرچه کارآمدی کودکی بهتر میشد،این نشانه های صدا به تدریج کوتاه تر و متوالی تر تلفظ میشد. پژوهشگران فوق گزارش کرده‌اند که در مهارتهای زبان شفاهی شاهد پیشرفت شگفت‌انگیزی بوده‌اند. بعد از ۴ هفته آموزش فشرده،بهبود مهارت های زبان به جایی رسید که کودکان هم ازنظر تمایز گفتاری و هم از نظر درک زبان به محدوده سنی طبیعی خود رسیدند یا حتی از آن محدوده پیشی گرفتند.
مشکلات نامگذاری و کند بودن در بازیابی کلمه از حافظه نوجوانان و بزرگسالان دچار اختلالات یادگیری را نیز به اندازه کودکان دچار زحمت می کند. اشکال در پیدا کردن کلمه ممکن است تمام عمر باعث اشکال در خواندن،یادگیری و زبان بیانی شود.یکی از برنامه‌های مداخلاتی برای درمان مشکل کلمه یابی برنامه مداخلاتی کلمه یابی است.
اختلالات یادگیری و اختلال هماهنگی رشدی
مشکلات درسی- تحصیلی
اختلال هماهنگی رشدی روی زمینه های تحصیلی از قبیل نوشتن،درک مطلب،مهارت روخوانی،مهارت انشا نویسی و درک مفاهیم پایه ریاضی و غیره تاثیر می گذارد. این اختلال به قدری در موفقیت تحصیلی تاثیر گذار است که اگر کودکی،در سن ۷ سالگی تشخیص داده شود و مداخله صورت نگیرد،این کودک در سن ۱۰ سالگی به احتمال بسیار زیاد با مشکل درک مطلب رو به رو خواهد شد.
بین اختلال هماهنگی رشدی و اختلالات یادگیری ارتباطی قوی وجود دارد و کودکان مبتلا به این اختلال انواع اختلال یادگیری از قبیل اختلالات خواندن،املا نویسی،اختلالات ریاضی،را نشان می‌دهند،که عامل اصلی ایجاد آن نیز عدم رشد مناسب قسمت‌های مربوط به انجام مهارت های حرکتی در مغز است. همچنین ارتباط به صورت معکوس نیز وجود دارد. درصد بالایی ( 64.8 درصد ) از کودکان اختلال یادگیری،مشکلات هماهنگی حرکتی جدی نیز دارند.
سرعت و الگوی یادگیری عملکردی
الگوی یادگیری عملکردی در کودکان هماهنگی رشدی با کودکان عادی تفاوت معناداری ندارد ولی سرعت یادگیری و انجام فعالیت به مراتب در این کودکان نسبت به کودکان عادی کمتر است.
غلبه طرفی در کودکان و اختلال یادگیری
این کودکان معمولاً از غلبه طرفی مناسبی برخوردار نیستند حدود ۶۲ درصد از این کودکان غلبه طرفی دارند و چپ دست یا راست دست می باشند و مابقی غلبه طرفی نداشته و به اصلاح دو دستی می باشند.نکته جالب اینکه غلبه طرفی حتی در کودکان چپ دست و راست دست این کودکان چندان روشن کرده و این کودکان نسبت به سایر کودکان عادی از مهارت بسیار پایینی در این زمینه برخوردار هستند.
جالبتر اینکه درصد کودکان چپ دست در این کودکان نسبت به کودکان عادی بسیار زیاد است به ۴۷ درصد می‌رسد.این کودکان در انجام دستوراتی که مجبورند حرکت را از یک نیمه بدن به یک نیمه دیگر بدن انتقال دهند یا فقط در یک نیمه انجام دهند (بدون حرکت در نیمه دیگر)مشکلات جدی دارند و سرعت انتقال آنها بسیار پایین‌تر از کودکان عادی است.به عنوان مثال چنانچه از این کودکان خواسته شود با کف دست راست روی میز ضربه بزنند و سپس دستور شما حرکت را فقط در دست چپ انجام دهند این سرعت انتقال به کندی صورت می‌گیرد و احتیاج به راهنمایی های بیشتری دارد. ضعف این کودکان در غلبه طرفی نشان‌دهنده رشد ضعیف ارتباط دو نیم کره ی مغز نسبت به کودکان عادی هم سن می باشد.
نکته جالب تر اینکه این کودکان نسبت به کودکان عادی بیشتر چپ دست بوده (حدود 1 و 37 درصد البته این درصد با توجه به شدت اختلال بالا و پایین میشود و در موارد شدید تر به ۴۶ درصد هم می‌رسد) و کمتر راست دست هستند (حدود3، 25 درصد ) که این مطلب نیز باز تفاوت رشد ارتباط دو نیمکره مغز این کودکان با کودکان عادی را نشان می دهد.
عدم رشد مناسب غلبه طرفی در این کودکان فقط محدود به مهارتهای حرکتی نمی شود بلکه این کودکان در غلبه طرفی صحبت کردن نیز مشکل دارند که باعث بروز برخی مشکلات زبانی خاص و نوشتاری می گردد. در این کودکان نیمکره چپ به خوبی رشد نکرده و جالبتر اینکه حتی در کودکان راست دست اختلال هماهنگی رشدی،با وجود غلبه طرفی در مهارت های حرکتی،در صحبت کردن غلبه طرفی مناسبی دیده نمی‌شود و نیمکره های چپ به اندازه کافی رشد نکرده است که خود باعث بروز مشکلاتی در صحبت کردن این کودکان می گردد،البته ناگفته نماند در این کودکان حتی با وجود غلبه طرفی،این رشد کافی نبوده و مانند کودکان عادی از هر دو لحاظ حرکتی و به خصوص صحبت کردن ،نمی باشد و در واقع این کودکان قلبی طرفی غیرعادی دارند.
عدم وجود یا رشد نامناسب غلبه طرفی در این کودکان عوارض بسیاری در مهارتهای حرکتی و تحصیل این کودکان از جمله ایجاد اختلال یادگیری ( نظیر اختلال ریاضی،املا،خواندن و نوشتن) ایجاد میکند. بسیاری از این کودکان در اثر عدم وجود هماهنگی رشدی،غلبه طرفی نداشته که خود عوارض بسیاری در تحصیل کودکان از جمله ایجاد اختلال یادگیری (نظیر اختلال ریاضی،املا،خواندن و نوشتن) ایجاد میکند.
انواع اختلالات یادگیری کودکان
اختلالات یادگیری، اصطلاحی مادر برای طیف وسیعی از مشکلات یادگیری می باشد. در حقیقت کسی که با اختلال یادگیری دست و پنجه نرم می کند، برای درک اطلاعات جدید یا پیچیده و یادگیری توانایی های جدید با مشکلات زیادی رو به رو می شود. شایع ترین انواع اختلالات یادگیری شامل اختلال خواندن، نوشتن، ریاضیات، مهارت های حرکتی، شنوایی، زبان و بینایی هستند. دکتر صابر، بهترین دکتر اختلال یادگیری در بهترین مرکز تشخیص اختلال یادگیری به درمان انواع اختلالات یادگیری و انواع ناتوانی یادگیری در کودکان می پردازد.
اختلال یادگیری در خواندن (نارساخوانی): اختلالات اصلی در خواندن زمانی اتفاق می افتند که درک ارتباط میان اصوات، حروف و کلمات مشکل باشد. اختلال یادگیری در خواندن را می توان رایج ترین اختلال در یادگیری محسوب کرد. نارساخوانی نوعی اختلال یادگیری است که مانع توانایی کودک در خواندن و درک متن می شود.
اختلال یادگیری در نوشتن (دیسگرافی): دانش آموزان مبتلا به این اختلال غالبا نمی توانند به طور درست مداد را در دست بگیرند و در زمان تلاش برای نوشتن احتمال دارد بدن آن ها تنش داشته باشد. این نوع اختلال یادگیری سبب می شود تا خیلی زود از ادامه نوشتن خسته شوند. اختلال در نوشتن، در اصل مشکل در ساماندهی افکار بر روی کاغذ می باشد.
اختلال یادگیری در مهارت های حرکتی (دیس پراکسی): علائمی که نشان دهنده این است که کودک شما مبتلا به ناتوانی در هماهنگی حرکتی است، شامل اختلال در فعالیت هایی است که احتیاج به هماهنگی چشم و دست دارد، از جمله نگه داشتن مداد یا بستن دکمه های لباس. اختلال در مهارت های حرکتی به مشکلات حرکتی و هماهنگی مهارت های حرکتی ظریف یا مهارت های حرکتی درشت اشاره دارد.
اختلال یادگیری در ریاضیات: کودکانی که به این نوع اختلال دچار می شوند، به طور معمول برای تسلط به قواعد اعداد و ارقام، اطلاعات رقمی یا محاسبه با مشکل مواجه می شوند. توانایی کودک در ریاضی می تواند به وسیله اختلال در یادگیری زبان، اختلال بینایی یا اختلال در توالی، حافظه یا نظم تحت تأثیر قرار بگیرد.
اختلال یادگیری زبان: اختلال یادگیری زبان و ارتباطات، توانایی درک یا تولید زبان گفتار را شامل می شود. علائم اختلال یادگیری زبان شامل اختلال در مهارت های زبان کلامی همچون توانایی بازگویی داستان و روان بودن گفتار و حتی توانایی درک معنای کلمات، مسیر ها و… می باشد.
اختلال پردازش شنوایی: ناتوانایی در تشخیص تفاوت های ظریف صدا یا شنیدن صوت ها با سرعت اشتباه، موجب می شود ادای کلمات و درک مفاهیم خواندن و نوشتن، با مشکل همراه شود.
اختلال پردازش بینایی: اختلالات ادراک بینایی شامل عدم تشخیص تفاوت های ظریف در شکل های گوناگون، برعکس کردن کلمات یا اعداد، درک ناصحیح عمق یا فاصله یا داشتن اختلال در هماهنگی چشم و دست می باشد.
درمان اختلالات یادگیری در دانش آموزان ابتدایی
اگر دانش آموز ابتدایی دارید، با گذشت زمان کمی از ورود او به مدرسه احتمال دارد متوجه این نکته شوید که او با اختلالاتی در یادگیری رو به رو شده است. در خیلی از موارد شروع اختلال یادگیری در فاصله قبل از دبستان تا کلاس دوم ابتدایی مشخص می شود. سنین 7 تا 9 سال، طلای ترین زمان برای شناسایی و درمان اختلالات یادگیری در کودکان می باشد. اختلالات یادگیری در دانش آموزان پسر رایج تر از دانش آموزان دختر می باشد. ناتوانی یادگیری دانش آموزان ابتدایی را نباید با مشکلات یادگیری دانش آموزان ابتدایی اشتباه گرفت، به این دلیل که اختلال یادگیری اهمیت بیشتری نسبت به مشکلات یادگیری دانش آموزان ابتدایی دارد. در بهترین مرکز تشخیص اختلال یادگیری که توسط دکتر اختلال یادگیری یعنی دکتر صابر مدیریت می شود، با تشخیص درست ناتوانی یادگیری به درمان اختلالات یادگیری در بهترین زمان پرداخته می شود. عدم تشخیص درست و درمان اختلالات یادگیری موجب بیشتر شدن حس نا امیدی، کمتر شدن اعتماد به نفس و همچنین عزت نفس دانش آموز و بروز برخی مسائل و چالش ها در دانش آموز می شود.
درمان اختلالات یادگیری احتمال دارد در ابتدا خیلی سخت به نظر بیاید به این دلیل که ناتوانی یادگیری نوعی اختلال دائمی است، اما با تشخیص صحیح و درمان زود هنگام می توان مهارت های کودک را تقویت کرد و به او کمک کرد تا زندگی عادی داشته باشد. به عنوان مثال به عنوان والدین به جای این که روی کمبود ها و مشکلات یادگیری کودک خود تمرکز کنید، بر نقاط قوت نیز تأکید داشته باشید یا بعضی اوقات به او پاداش دهید یا مثلا بر پیشرفت کودک خود نظارت دقیق و درست داشته باشید تا این اطمینان حاصل شود که نیاز کودک تان برای تحصیل برآورده می شود. بیشتر پدر و مادر ها در مواجهه با اختلالات کودک شان در یادگیری، صبر خود را از دست می دهند و عصبانی می شوند، در حالی که این رفتار ها بیشتر کودک را ناامید کرده و اعتماد به نفس او را خیلی پایین می آورد. دکتر مهدی صابر، بهترین دکتر اختلال یادگیری در حرفه ای ترین مرکز تشخیص اختلال یادگیری به درمان اختلالات یادگیری و ناتوانی یادگیری در دانش آموزان ابتدایی می پردازد.
شایع ترین اختلالات یادگیری
بعضی اوقات کودکان در یادگیری مطالب با مشکلاتی مواجه می شوند که پدر و مادر ها از آن ها خبر ندارند و برخی زمان ها به حساب تنبلی کودکان می گذارند، اما ممکن است کودک به اختلال یادگیری مبتلا شده باشد. اختلال یادگیری اصطلاحی کلی برای طیف گسترده ای از مشکلات در یادگیری می باشد. اختلال یادگیری عیب داشتن سطح هوش یا انگیزه کودک نمی باشد. کودکان و بزرگسالانی که به اختلال یادگیری مبتلا هستند، به صورت متفاوتی از دیگران می بینند، می شنوند و درک می کنند. این مورد سبب می شود در یادگیری مفاهیم و توانایی های جدید یا استفاده از آن ها با مشکل رو به رو شوند. اختلال یادگیری طیف وسیعی از ناتوانی های یادگیری را در برمی گیرد که انواع مختلفی دارد. شایع ترین اختلالات یادگیری عبارت اند از: اختلال یادگیری خواندن، اختلال یادگیری نوشتن، اختلال یادگیری ریاضی، اختلال یادگیری شنیدن، اختلال یادگیری زبان. نکته حائز اهمیت این است که بدانید بیشتر کودکان مبتلا اختلال یادگیری هم اندازه دیگر کودکان باهوش هستند، فقط باید به صورتی آموزش ببینند که با نحوه یادگیری ویژه آن ها سازگار باشد. شایع ترین اختلال یادگیری در دانش آموزان ابتدایی، اختلال یادگیری خواندن است که در اغلب دانش آموزان ابتدایی دیده می شود و تقریباً ۸۰ تا ۹۰ درصد از کل اختلالات یادگیری را درگیر می کند.
اختلال یادگیری خواندن: یک اختلال شایع یادگیری است که عموما موجب مشکلات خواندن، نوشتن و دیکته نویسی می شود. مشکلات اصلی خواندن هنگامی رخ می دهد که کودکان با برقراری ارتباط میان صدا ها، حروف و کلمات مشکل داشته باشند. تشخیص حروف و کلمات، فهم کلمات و نظرات برای افراد مبتلا به این اختلال، سخت است. سرعت خواندن و روانی گفتار نیز در این افراد کم است.
اختلال یادگیری نوشتن: در این اختلال، افراد در نوشتن و برخی اوقات در دیگر توانایی های حرکتی ظریف همچون گرفتن صحیح مداد در دست، با مشکل مواجه می شوند.
اختلال یادگیری ریاضی: مهارت کودک در انجام ریاضی به صورت متفاوتی تحت اثر اختلال یادگیری زبان، اختلال یادگیری بینایی، اختلال در ترتیب اعداد، شمارش اعداد، خواندن ساعت و شمردن پول قرار می گیرد. کودکی که مبتلا به اختلال یادگیری ریاضی باشد، با به خاطر سپردن اعداد، نشانه های ریاضی و عملیات ریاضی مشکل دارد.
اختلال یادگیری شنیدن: از انواع اختلال یادگیری می باشد که عموما برای اولین بار در کودکان خردسال نمایان می شود. در این اختلال احساس می شود کودک مشکل شنوایی دارد ولی معمولا شنوایی کودک طبیعی است. در اختلال یادگیری شنیدن مغز توانایی پردازش صداها به روش عادی را ندارد.
اختلال یادگیری زبان: به علت آسیب به مناطقی از مغز که مهارت های زبانی را تولید و پردازش می کنند، این اختلال ایجاد می شود. اختلال یادگیری زبان می تواند مشکلاتی را جهت برقراری ارتباطات از خفیف تا شدید ایجاد کند.
سوالات متداول:
1-آیا دارودرمانی برای اختلالات یادگیری مؤثر است؟
دارو معمولاً برای اختلال یادگیری تجویز نمی‌شود، مگر اینکه مشکلاتی مانند بیش‌فعالی یا اضطراب همراه آن باشد. درمان‌های آموزشی و توانبخشی اصلی‌ترین راهکار هستند.
2-آیا اختلالات یادگیری ارثی هستند؟
در برخی موارد سابقه خانوادگی وجود دارد، اما عوامل محیطی و رشد مغز نیز نقش دارند. بررسی سابقه خانوادگی میتواند به تشخیص کمک کند.
