برچسب: کاردرمانی نوزادان

نمره آپگار چیست و آپگار نوزاد باید چند باشد

نوزاد پس از وضع حمل نوزاد، باید از لحاظ وضعیت سلامت ارزیابی شود که این کار توسط پزشک یا پرستار انجام می‌گیرد. متداول ترین روش ارزیابی نوزاد توسط ویرجینیا آپگار در سال ۱۹۵۲ طراحی شد که به نام خود وی نمره آپگار نامیده شد. حال سوال این است که نمره آپگار چیست؟ شرایط فیزیولوژیک نوزاد با پنج علامت ضربان قلب، تلاش تنفسی، رنگ پوست، تحریک پذیری رفلکسی و تون عضلانی ابتدا ۱ دقیقه و سپس ۵ دقیقه پس از تولد ارزیابی می‌شوند. به هر علامت بر اساس جدول زیر نمره ی ۱۰ یا ۲ داده می‌شود. اگر نمره آپگار نوزاد پایین باشد باید برای بررسی های بیشتر تحتنظر بوده و سپس به کاردرمانی ارجاع داده شود. مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه توانبخشی کودکان و نوزادان با اختلالات جسمی و ذهنی به صورت کاملا تخصصی فعالیت می نماید. خدمات کاردرمانی جسمی و کاردرمانی ذهنی در کنار ماساژ درمانی و سنسوری روم می تواند به نوزادان در جهت بهبود و تسهیل روند رشد کمک کننده باشد.

نمره آپگار نوزاد باید چند باشد

حداکثر مجموع نمرات آپگار در این مقیاس ۱۰ می‌ باشد. نوزادان به ندرت این نمره را کسب می‌ کنند. اما نمره آپگار کمتر از ۶ عموماً نشان دهنده‌ی اسفیکسی در نوزادان است. البته نمره ی زیر ۶ در نوزادان زودرس (زیر ۳۲ هفته) و کم وزن (زیر ۱۵۰۰ گرم) نیز ممکن است دیده شود. تفسیر نمره‌ی آپگار به صورت زیر انجام می‌ گیرد:

1.نمره‌ی آپگار بیشتر از ۷ احتمالاً نشان دهنده‌ی شرایط طبیعی و سلامت نوزاد است.

2.نمره آپگار ۴-۶ احتمالاً بیانگر وجود اختلال و ضعف در نوزاد بوده و ممکن است به مراقبت‌های تکمیلی نیاز باشد.

3.نمره‌ی آپگار زیر ۳ نیز نشانگر احتمال بالای خطر و نیاز فوری به مراقبت‌ های ویژه است (۹ و ۱۹) .

جدول ۲-۱ مقیاس آپگار نوزاد

مقیاس برازلتون در کاردرمانی نوزادان

دکتر تی بری برازلتون در سال ۱۹۸۴ مقیاسی را برای ارزیابی وضعیت رشدی نوزاد طراحی کرد که ۴ حوزه‌ی رفتار حرکتی، رفتار تعاملی و انطباقی، پاسخ به تحریک، و کنترل فیزیولوژیکی را مورد بررسی قرار می‌ دهد. این مقیاس ۴۷ معیار دارد که مجموعاً ۲۰ پاسخ بازتابی و ۲۷ رفتار نوزادی (در سنین ۳ روز تا ۴ هفته) را ارزیابی می‌ کند. آزمونگر برای اجرا نوزاد را از حالت خواب به حالت هوشیار و سپس مجدداً به حالت آرام بر می‌ گرداند. پاسخ‌ های نوزاد و توانایی او در کنترل و تنظیم حالات به عنوان شاخص مهم بالیدگی در نظر گرفته می‌ شود. نمرات این مقیاس، در صورت تکرار آزمون در هفته های اول، جهت مقایسه‌ی وضعیت نوزاد در شرایط مختلف پس از تولد و همچنین پیش بینی عملکرد آینده‌ی کودک قابل استفاده است.

معیار های رشد جسمان:

رشد قدی

قد نوزادان حين تولد معمولاً بین ۴۶-۵۴ سانتی متر (متوسط ۵۰ سانتی متر) است. در طی رشد هر ماه ۲-۲،۵ سانتی متر به قد کودک افزوده می‌ شود، به صورتی که قد کودک در پایان سال اول ۵۰ درصد و در ۲ سالگی ۷۵ درصد بیشتر از زمان تولد است. در ۵ سالگی قد کودک حدود ۲ برابر و زمان بلوغ حدوداً ۳.۵ برابر زمان تولد می‌ باشد. در طی فرایند رشد قدی سه الگوی مشخص به ترتیب زیر وجود دارد:

1.از تولد تا یک سالگی: رشدی با سرعت زیاد اما کاهش یابنده؛

2.از یک سالگی تا قبل از بلوغ: رشدی افزاینده با سرعت تقریباً ثابت؛

3.سنین بلوغ: جهش ناگهانی رشد قدی؛

4.سنین بزرگسالی: پس از بلوغ، با بسته شدن صفحات رشدی، رشد قد از سرعت کاهنده‌ ای برخوردار است، به گونه ای که فرد بین ۱۸-۲۱ سالگی به حداکثر قد خود خواهد رسید (در دختر ها تثبیت قد زودتر رخ می‌ دهد). پس از سنین میان سالی، به دلیل عوارض عضلانی-اسکلتی افزایش سن، از طول قد کاسته خواهد شد.

رشد وزنی

وزن طبیعی نوزاد حین تولد ۲۵۰۰-۴۱۰۰ گرم (متوسط ۳۴۰۰ گرم) می‌ باشد. کودک به صورت معمول در ماه‌ های اول روزانه تا ۳۰ گرم وزن می‌ گیرد. این وزن در ۶ ماهگی ۲ برابر، در یک سالگی ۳ برابر، در ۲ سالگی ۳ برابر و در ۵ سالگی حدود ۵ برابر زمان تولد می‌ شود. افزایش سالیانه ی وزن از ۲-۶ سالگی نسبتاً ثابت است، سپس تا زمان بلوغ آهسته تر خواهد شد. در زمان بلوغ (۱۰-۱۱ سالگی برای دختران و ۱۲-۱۳ سالگی برای پسران) وزن به طور ناگهانی افزایش می‌ یابد. قد و وزن پسران معمولاً هنگام تولد کمی بیشتر از دختران است که این روال تا حدود ۱۰ سالگی ادامه دارد اما پس از این سن دختران از نظر رشد نسبی قد و وزن از پسران پیشی می‌ گیرند. وزن نوزاد در طی هفته‌ی اول تولد ممکن است تا ۱۰ درصد کاهش یابد که احتمالاً به دلیل خروج مایع سلولی از بدن و تغذیه ی کم یا نامنظم است.

رشد جمجمه و دور سر

اندازه ی دور سر در سال‌ های اول زندگی تابعی از رشد مغز و سیستم عصبی می‌ باشد. افزایش دور سر در این سال‌ ها به دلیل رشد سریع مغز با شتاب بیشتری روبروست. اندازه‌ی طبیعی دور سر نوزاد بعد از تولد ۳۲،۶-۳۷,۲ سانتی متر (متوسط ۳۵ سانتی متر) است. تا پایان ۳ ماهگی هر ماه ۲ سانتی متر، از ۴-۶ ماهگی هر ماه ۱ سانتی متر و از ۷-۱۲ ماهگی هر ماه نیم سانتی متر به دور سر افزوده می‌ شود. اندازه‌ی سر یک بزرگسال تقریباً دو برابر اندازه ی آن در زمان تولد است.

جوانه زدن دندان‌ها

دندان ها حدود ماه سوم و چهارم جنینی شروع به تشکیل می‌ کنند ولی تقریباً ۶ ماه پس از تولد شروع به جوانه زدن می‌ کنند. تا سن ۲٫۵ سالگی هر ماه یک دندان جوانه می‌ زند، به صورتی که حداکثر تا ۳ سالگی ۲۰ دندان شیری کامل می‌ شود. از ۳-۶ سالگی از لحاظ تعداد و اندازه تغییری در دندان‌ های شیری دیده نمی‌ شود. اما از ۶ سالگی کم کم دندان‌ های شیری ریخته و به جای آن ها دندان‌ های دائمی جایگزین می‌ شوند. این روند تا ۱۲ سالگی ادامه یافته و غیر از سومین آسیا ها (دندان عقل) که در حدود ۱۸ سالگی جوانه می‌ زند، بقیه کامل می‌ شوند و در نهایت به ۳۲ عدد خواهند رسید.

رشد استخوانی

تفاوت بین استخوان‌ های یک کودک با یک فرد بالغ تنها از نظر حجم نیست بلکه در شکل و نسبت استخوان‌ ها نیز اختلاف وجود دارد. بنابراین رشد استخوانی شامل تغییر در حجم، اندازه تعداد و نحوه‌ی ارتباط آن ها با همدیگر است. در هنگام تولد نوزاد دارای ۲۷۰ قطعه استخوان است که این تعداد در آغاز بلوغ به ۳۵۰ عدد می‌ رسد. سپس رفته رفته از تعداد استخوان‌ ها کاسته می‌ شود به صورتی که یک فرد بالغ حدود ۲۰۶ قطعه‌ی استخوانی دارد. مثلاً در مچ دست، در ۲ سالگی ۲-۳ قطعه، در شش سالگی ۶-۷ قطعه و در ۱۲-۱۵ سالگی تعداد استخوان‌ های مچ به ۸ قطعه می‌ رسد. از لحاظ پیوند بین استخوان‌ ها، به دلیل نرمی استخوان‌ ها در سال‌ های اول زندگی، این پیوند ضعیف است و خوب به هم نچسبیده‌ اند. حتی در بعضی از نقاط به جای استخوان، ماده‌ی غضروفی وجود دارد که بعداً به استخوان تبدیل خواهند شد. استخوان بندی نوزاد همانند غضروف نرم است و سپس تدریجاً سخت یا استخوانی می‌ گردد. این عمل از قبل از تولد شروع می‌ شود، در واقع در هفته‌ی چهارم جنینی غضروف‌ ها در نقاطی که باید استخوان تشکیل شود شکل گرفته و از هفته هشتم جنینی به مرور استخوانی شدن آغاز شده و در بین سنین ۱۱-۱۲ سالگی یعنی در حدود ستین بلوغ خاتمه می‌ یابد. استخوان‌ های نرم در نقاطی به نام ملاج جمجمه کاملاً قابل توجه هستند. بزرگ‌ ترین و قابل رؤیت ترین آن ها در وسط سر طفل می‌ باشد زیرا تیغه های استخوانی که قسمت بالایی جمجمه را می‌ سازند هنوز رشد نکرده و به هم نرسیده‌ اند (ملاج خلفی در ۴ ماهگی و ملاج قدامی بین ۹-۱۸ ماهگی بسته می‌ شود).

عضلات و چربی

ازدیاد وزن در هر سنی علاوه بر افزایش وزن استخوان ها به افزایش حجم چربی بدن و رشد عضلات (و البته رشد دستگاه‌ ها و اندام‌ های داخلی بدن) نیز بستگی دارد. در سال‌ های اول زندگی ازدیاد چربی بدن از سرعت رشد عضلات بیشتر است اما عضلات بدن از سنین بلوغ به بعد رشد محسوسی دارند. البته نسبت حجم چربی به عضلات در بدن بستگی به ساختار بدنی هر فرد دارد که فرد را در دسته های چاق، متوسط یا لاغر قرار می‌ دهد. پس از تولد تغییری در تعداد عضلات رخ نمی‌ دهد اما با توجه به این که بافت عضلانی نوزاد تکامل نیافته است، تغییرات رشدی شامل تکامل بافت عضلانی و افزایش حجم آن (در طول عرض و ضخامت) بروز می‌ کند.

اندازه های بدن و رشد نسبی ارگان‌ها

همه‌ی بخش‌ های بدن با سرعت واحد رشد نمی‌ کنند. برای مثال از زمان تولد تا بزرگسالی اندازه‌ی‌ سر ۲ برابر، تنه 3 برابر، طول اندام فوقانی ۴ برابر و طول اندام تحتانی ۵ برابر می‌ شود. در زمان تولد نسبت اندازه‌ی سر نوزاد به کل بدن حدوداً ۱ به ۴ است که این نسبت در بزرگسالی ۱ به ۸ می‌ شود. نسبت اندازه‌ی ساق پای نوزادان به کل بدن ۱ به ۴ است که این نسبت در بزرگسالی ۱ به ۲ می‌ شود. از سوی دیگر بیشترین سرعت رشد و تکامل مغز در سال‌ های قبل از مدرسه (تا ۷ سالگی) اتفاق می‌ افتد. در حالی که بیشترین سرعت رشد سیستم لنفاوی بین ۷-۱۴ سالگی است و بعد از این سنین کاهش یافته و ثابت می‌ ماند. سیستم جنسی نیز تا سن بلوغ (۱۲سالگی) تغییر خاصی نداشته و رشد آن بعد از این سنین اتفاق می‌ افتد.

سوالات متداول:

1.نمره آپگار نوزاد باید چند باشد؟

حداکثر مجموع نمرات آپگار ۱۰ می‌ باشد. نوزادان به ندرت این نمره را کسب می‌ کنند. اما نمره آپگار کمتر از ۶ عموماً نشان دهنده‌ی اسفیکسی در نوزادان است.

2.نمره آپگار چه چیز را می سنجد؟

شرایط فیزیولوژیک نوزاد با پنج علامت ضربان قلب، تلاش تنفسی، رنگ پوست، تحریک پذیری رفلکسی و تون عضلانی ابتدا ۱ دقیقه و سپس ۵ دقیقه پس از تولد ارزیابی می‌شوند.

نحوه پوشک کردن نوزاد| مراقبت از نوزاد| ماساژ نوزاد| کاردرمانی نوزادان

پس از ورود یک نوزاد جدید به خانه، لازم است شما به عنوان پدر و مادر کودک به دنبال کسب اطلاعات دقیق و صحیحی درباره سؤالات بی‌پایان خود برای مراقبت و نگه داری از کودک تان باشید و تحت هیچ شرایطی به گفته‌ ها و شنیده‌ های آشنایان و فامیل و باور ها و راهنمایی‌ های غلط اعتماد نکنید. نوزادان در چند هفتهٔ اول تولدشان به مراقبت‌ های بسیاری احتیاج دارند. مراقبت کردن و نگه داری از جسم نوزاد همچون شیردهی،نحوه پوشک کردن نوزاد، نحوه حمام کردن نوزاد، ناخن گرفتن، ماساژ نوزاد و… مهم است. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز کاردرمانی نوزادان، به آموزش روش های مراقبت از نوزاد و نحوه پوشک کردن نوزاد به صورت صحیح پرداخته و با روش هایی همچون ماساژ درمانی نوزادان به درمان مشکلات آن ها کمک می کند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

نحوه صحیح پوشک کردن نوزاد

دقت کنید که درباره نحوه پوشک کردن نوزاد، پیش از عوض کردن پوشک، هر آنچه را لازم دارید در دسترس خود قرار دهید. پیش از آنکه یک دستمال نظافت تمیز یا دستمال مرطوب را از جعبه بیرون بکشید، از بخش‌ های تمیز پوشک استفاده شده تا سرحد امکان برای تمیز کردن اولیه بهره ببرید. سعی کنید منزجر و بیزار به نظر نیایید، زیرا می‌خواهید کودک فکر کند که تعویض پوشک او مایه تفریح است. برای او آواز بخوانید، آویز بالای سرش را تکان دهید یا یکی از اسباب‌ بازی‌ هایش را در دهان بگیرید تا نوزادتان درحالی که به پشت خوابیده است، سرگرم هم بشود. در ماه اول با آب خالص باسن بچه را شستشو دهید (با استفاده از یک حوله دستی نوزاد، قطعات حوله، دستمال رولی آشپزخانه نرم یا گلوله‌ ای پنبه بدنش را خشک کنید). دستمال‌ های مرطوب تجاری را برای بعد نگه دارید، زیرا ممکن است موجب التهاب پوست نوزاد شود. درمورد نوزاد دختر دقت کنید که با استفاده از بخش تمیز حوله یا دستمال یا پنبه برای هربار مالش پوست، برای پیشگیری از ورود مدفوع به واژن، حرکت مالشی را از جلو به عقب انجام دهید. اگرچه معمولاً نیازی به تمیز کردن لب‌ های فرج نیست، اما گاهی که مدفوع در هر گوشه و کنار جلو و عقب دیده شود، این کار لازم است. برای نوزاد پسر، درضمن تمیز کردن، یک پوشک اضافی روی آلت او قرار دهید و به این ترتیب احتمال فواره زدن ادرار روی صورت خود را از بین ببرید. این کار حتی هنگام پوشک کردن نوزاد دختر هشدار بدی نیست. بعد از پایان کار، هر آنچه از پوشک آلوده جدا شده است را به داخل توالت بیندازید (خود پوشک یک‌ بار مصرف را در سطل زباله بریزید. بزرگ‌ ترین خطر زیست محیطی ممکن است میزان کاغذ به کار رفته در آن ها نباشد؛ نگرانی بزرگ‌ تر مشکلاتی است که بر اثر ورود باکتری‌ ها به محیط زیست ایجاد می‌ شود). سپس نوزاد را با یک حوله تمیز یا پوشک پارچه‌ ای خشک کنید و بعد از پایان کار دست‌ های خود را خوب بشویید.

اصول ضروری پوشک کردن نوزاد

برای ساده‌ تر کردن کار ها در پوشک کردن نوزاد، حواس نوزاد را تاحد ممکن به جانب دیگری معطوف سازید. یک اسباب‌ بازی خاص را تنها در زمان پوشک کردن به دست او دهید- (دقت کنید اسباب‌ بازی سبکی باشد: زیرا ممکن است آن را روی خودش بیندازد)، آواز های مخصوص بخوانید یا برایش شکلک در بیاورید و قیافه بگیرید. به مرور زمان بر اثر کنترل بیش تری که نوزاد بر خود و اعمالش می‌ یابد از قبیل لگد پرانی، کنار زدن دست‌ های شما، پشت و رو شدن و درنهایت تلاش برای ایستادن، کار با او چالش‌ برانگیز تر می‌ شود. چنانچه او به وول خوردن اصرار دارد، کار را روی زیرانداز قابل شستشو روی فرش یا کف اتاق انجام دهید. ممکن است در مراحل بسیار پرجنب و جوش کودک، برای ثابت نگه داشتن او بر کف اتاق، یک پای خود را با ملایمت بر فراز سینه او نگه دارید و به محض اینکه کودک سر پا ایستادن را آموخت، شما احتمالاً باید نحوه پوشک کردن نوزاد به حالت ایستاده را بیاموزید.

نکات ضروری نحوه پوشک کردن نوزاد

بدون توجه به نوع پارچه‌ ای یا یک‌ بار مصرف بودن پوشک مورد استفاده، طی چند سال آینده زمان زیادی را با پوشک خواهید گذراند و به مرور زمان، مارک‌ ها و روش‌ های مناسب خود و کودک تان را کشف خواهید کرد. درضمن این که عیب و ایراد روش‌ های خود را برطرف خواهید کرد، بد نیست بدانید که تمام محل‌ های تعویض پوشک باید دارای مشخصاتی باشند.

-چنانچه برای استفاده از پوشک یک‌ بار مصرف برنامه‌ ریزی کرده‌ اید، یک بسته در اندازه فعلی کودک و یک بسته در اندازه بزرگ‌ تر دردسترس داشته باشید.

-درصورت استفاده از پوشک پارچه‌ ای، از هر اندازه سه یا چهار یا دو جین لازم دارید.

-برای پوشش روی پوشک پارچه‌ ای، سه تا شش عدد شورت لاستیکی یا پوشک گره‌ دار لازم دارید.

-پیش از استفاده از دستمال‌ های مرطوب مخصوص نظافت، در ماه اول تولد نوزاد از دستمال پارچه‌ ای برای نظافت استفاده کنید.

-باتوجه به نوع پوشک مورد استفاده، سطلی برای پوشک‌ های آلوده تهیه کنید.

-زیرانداز های متفاوتی برای مواقع مختلف تعویض پوشک تهیه کنید: زیراندازی برای میز تعویض پوشک (درصورتی که در اختیار دارید)، یکی هم برای هنگام مسافرت و یک زیرانداز بزرگ و ضد آب برای موقع لخت بودن کودک.

-به تناوب از دو ملافه برای زیرانداز استفاده کنید (یکی برای روی زیرانداز و دیگری درصورت لزوم).

-توجه داشته باشید که سطح تعویض پوشک (میز تعویض یا هر سطح ارتفاع‌ دار دیگر) دارای ارتفاع کافی باشد تا هنگام خم شدن برای تعویض پوشک به کمر درد دچار نشوید.

-برای درمان سوختگی ادراری پوشک و کهیر، کرم یا پماد دردسترس داشته باشید تا درصورت نیاز، از آن استفاده کنید.

-تشکچه فلانل ضدآب یا تشکچه‌ های یک‌ بار مصرف تخت نوزاد تهیه کنید. در اختیار داشتن آن ها، هم درحال حاضر و هم در آینده، برای جابه‌جایی از تخت نوزاد به تخت عادی، مفید است.

-علاوه بر همه این ها، خوش‌ خلقی و شوخ‌ طبعی خود را حفظ کنید.

راهنمایی های خوب برای پوشک کردن نوزاد

در زیر راهکار هایی برای بهتر گذراندن زمان پوشک کردن نوزاد آورده شده است:

-ابتدا و مهم‌ تر از همه چیز، تمام لوازم و وسایل خود را از قبل از باز کردن پوشک آلوده آماده کنید. این کار به شما آرامش بیش تری می‌ دهد.

-اگر میز تعویض پوشک بند نگه دارنده نوزاد دارد، هنگام بستن آن و به‌ منظور اجتناب از نیشگون گرفته شدن پوست لطیف نوزاد، دست خود را بین شکم کودک و گیرة بند قرار دهید.

-سرعت اهمیت زیادی دارد؛ هرچه سریع‌ تر بتوانید پوشک و لباس بچه را عوض کنید، هر دو خوشحال‌ تر خواهید بود.

-دقت نیز اهمیت زیادی دارد؛ اگر پوشک پیش از بستن، درست تنظیم نشده باشد، احتمالاً نشت خواهد کرد.

-ساییدگی پوست نوزاد توسط پوشک را بلافاصله درمان کنید. اجازه ندهید از کنترل خارج شود.

-هنگام تعویض پوشک نوزاد، یک پوشک پارچه‌ ای اضافی زیر پای او قرار دهید. درمورد نوزادان پسر، یک پوشک نیز روی آلت تناسلی قرار دهید. نوزادان، بدون پوشک، تمایل زیادی به ادرار کردن دارند.

-چنانچه نوزاد پرچنب و جوشی دارید، از میز تعویض پوشک صرف نظر و در سریع پوشک کردن او مهارت پیدا کنید.

-چند اسباب‌ بازی معین را در جعبه‌ ای نزدیک میز تعویض پوشک قرار دهید و فقط درموقع تعویض پوشک اجازه دهید نوزاد آن ها را مشاهده کند.

-همیشه چند پوشک یک سایز بزرگ‌ تر از سایزی که استفاده می‌ کنید در اختیار داشته باشید. به نظر مي‌ رسد پوشک یک شبه بسیار کوچک مي‌ شود و پوشک‌ های بسیار کوچک به ‌سرعت از محل نوار چسب می‌ ترکند.

-در خارج از منزل، یک پوشک پارچه‌ ای یا تشکچه فلانل ضدآب را به‌ عنوان زیرانداز برای تعویض پوشک به کار ببرید. زیرانداز های قشنگ کوچولوی تعویض پوشک همراه بسته‌ بندی‌ های پوشک به قدری ضدآب هستند که درصورت ادرار کردن نوزاد، آب از آن ها سرازیر مي‌ شود و مبل صندلی یا دامن شما را آلوده می‌ سازد.

-دستمال کاغذی رولی آشپزخانه با کیفیت مطلوب که با آب مرطوب شده است، جایگزین مناسبی برای دستمال‌ های مرطوب پاک‌ کننده به شمار می‌ آید.

-یک پوشک پارچه‌ ای را به چهار مربع کوچک‌ تر تقسیم کنید و هر یک را به‌عنوان لایه کمکی در شب به کار ببرید (چه برای پوشک پارچه‌ ای و پوشک‌ های یک‌ بار مصرف).

آرام کردن کودک بیقرار

نخستین باری که گریه نوزاد و کودک خود را می شنوید، می تواند تجربه ای هیجان انگیز و شادی بخش برای شما باشد، چرا که این گریه نشانه سالم بودن فرزند شما خواهد بود. اما با گذشت زمان، گریه کردن نوزاد و ناآرامی او می تواند پدر و مادر را نگران کند. آرام کردن نوزاد عموما کار سختی است. اگر شما برای اولین بار است که پدر شدن یا مادر شدن را تجربه می کنید و نوزادتان بیقرار است، در ابتدا روش های آرام کردن نوزاد برای شما سخت خواهد بود. اما نباید نگران باشید به این دلیل که راه های بسیار زیادی برای آرام کردن نوزاد وجود دارد.برای آرام کردن ناله و گریه نوزاد و ساکت کردن او در ابتدا باید به دنبال دلیل گریه های نوزاد و کودک باشید. تعیین علت گریه نوزاد، مهم ترین معیار برای آرام کردن نوزاد می باشد. هنگامی که شما به عنوان پدر و مادر علت گریه ها و بیقراری های نوزاد و کودک خود را بدانید، سریع تر می توانید مشکل تان را حل کنید؛ اما متوجه شدن دلیل گریه نوزاد یا کودک، می تواند کمی سخت باشد. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر تحت نظر بهترین دکتر کودک بیقرار با استفاده از روش های ماساژ درمانی کودکان به درمان نوزاد و کودک بیقرار پرداخته و به والدین تازه کار روش های آرام کردن نوزاد و کودک بیقرار را آموزش می دهد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

روش های آرام کردن کودک بیقرار

هنگام کار کردن ماشین لباسشویی شما با یک تیر دو نشان می­ زنید؛ چنانچه صدای شرشر آب لباسشویی کودک بیقرار شما را آرام نکند، نشاندن او روی صندلی مخصوصش و قرار دادن آن روی دستگاه در حال خشک کردن لباس ­ها این کار را خواهد کرد و البته یکی از کار های روزانه شما نیز انجام خواهد شد. مراجعه به متخصص ماساژ درمانی و معاینه و ماساژ، بعضی از کودکان به ویژه آن هایی که تولد دشواری داشته ­اند را آرام تر می ­کند و موجب اشک ریختن کمتر آن ها می­ شود. از این که کودک بیقرار خود را به دست فرد دیگری بسپارید، نترسید. کودک تان خستگی و استیصال شما را درک خواهد کرد؛ یک فرد تازه نفس ممکن است مشکل را حل کند. در صورتی که به شخص دیگری دسترسی ندارید و به آخر خط رسیده ­اید، کودک بیقرار خود را در جای امنی قرار دهید و به مدت کوتاهی استراحت کنید. هوای تازه ­ای تنفس کنید، از منزل بیرون بروید و کمی ورزش کنید. قدری قدم بزنید یا در حالی که کودک را در سبد مخصوص جلوی دوچرخه قرار داده ­اید، دوچرخه سواری کنید. حرکت ممکن است موجب آرامش نوزاد و کودک بیقرار و ورزش موجب آرامش خود شما شود. در صورت مساعد نبودن هوا در خانه بمانید و در حالی که کودک را در آغوش دارید با او جست و خیز کنید. (می­ تواند با نوای موسیقی باشد)

روش های دیگر آرام کردن کودک بیقرار

بهترین دکتر کودک ناآرام می گوید: کودک بیقرار تان را از جایش برداشته ­اید به او غذا داده ­اید، آروغش را زده است، پوشکش را تعویض کرده ­اید، او را در پتوی مناسبی پیچیده­ اید، دوباره پتو را از دور او باز کرده ­اید ولی هنوز هم گریه می­ کند. دلیلش برای شما نیست و حتی خود کودک نیز ممکن است دلیلش را فراموش کرده باشد، تنها چیزی که در این حالت می ­خواهید، ساکت شدن اوست. حالا وقت آن است که این آرام بخش ­های چند منظوره را آزمایش کنید. آمادگی شاید بد نباشد؛ آرام کننده های زیر را به وسایل کودک بیقرار خود اضافه کنید:

• اسلینگ: دارای اندازه ­های مختلف بر اساس قد شماست. انتخاب اندازه مناسب، موجب حمل راحت­ تر کودک بیقرار خواهد بود. بد نیست دو عدد داشته باشید؛ یکی به اندازۀ مامان و یکی به اندازه بابا
• کوله جلویی: کودک بیقرار تان را در آغوش شما نگه می­ دارد و گرما و نیز ضربان قلب شما ممکن است موجب آرامش او شود.
• آکواریوم: صدای فیلتر آکواریوم، نوزاد و کودک بیقرار را آرام می­ سازد و ماهی­ ها توجه او را جلب می ­کنند.
• تاب: حرکت یک تاب کودک می­ تواند آرامش بخش باشد. این نوع تاب را مدت زیادی مورد استفاده قرار نمی­ دهید بنابراین شاید امانت گرفتن آن از یک دوست، فکر بدی نباشد.
• صندلی تاشو کودک: صندلی پایه بلند با پوشش پارچه ­ای که می­ توانید با پا آن را بالا و پایین ببرید.
• موسیقی: انواع مختلف آن را امتحان کنید از کلاسیک تا پاپ، بالاخره یکی از آن ها مؤثر خواهد بود.

هشدار: کودک بیقرار تان را به شدت تکان ندهید؛ زیرا گریه او را متوقف می ­کند و ممکن است موجب فلج دائمی، حملة صرع، نابینایی سایر صدمات مغزی یا حتی مرگ شود. به علت بزرگی سر و ضعف ماهیچه ­های گردن، تکان تکان دادن کودک ممکن است موجب حرکت مغز در جمجمه و در نتیجه پارگی رگ­ های خونی شود. اگر خیلی هیجان زده و عصبانی هستید، کودک را در محل امنی قرار دهید و از او دور شوید.

قنداق، یکی از روش های آرام سازی کودک بیقرار

در چند هفته اول تولد، بعضی نوزاد ها اگر جمع و جور در پارچه ­ای پیچیده ­شوند، احساس امنیت بیشتری دارند و کمتر بدقلقی می­ کنند. قنداق کردن دست ­ها و پا های نوزاد بیقرار را که ممکن است حرکات آن­ ها او را از جا یا از خواب بپراند، مهار می ­کند و گرمای پتو او را آرام می ­سازد. (بعضی کودکان این کار را دوست ندارند و به سرعت عقیده شان را ابراز می ­کنند).

1.یک پتوی تقریباً مربع نوزاد را پهن کنید و گوشه بالای آن را به طرف پایین تا بزنید.

2.نوزاد را به پشت روی پتو قرار دهید به طوری که گردن کمی بالاتر از محل تاخوردگی پتو قرار گیرد. یک دست او را کنارش قرار دهید و پتو را روی بدن و زیر پشتش تا بزنید.

3.گوشۀ پایینی پتو را به طرف بالا تا بزنید و لبه اضافی آن را که ممکن است روی صورت نوزاد را بپوشاند به طرف پایین تا بزنید.

4. دست دیگر را پایین بیاورید و گوشه ­ی دیگر پتو را روی بدن نوزاد قرار دهید و اضافی آن را زیر بدنش بگذارید.

سوالات متداول:

1- آیا بغل کردن زیاد نوزاد باعث لوس شدن او می‌شود؟
تحقیقات نشان داده که بغل کردن و تماس بدنی مکرر در ماه‌های اول زندگی نه تنها باعث لوس شدن نمی‌شود، بلکه امنیت روانی و رشد سالم عاطفی را تقویت می‌کند. تماس پوست با پوست به ویژه در نوزادان تازه‌متولدشده باعث آرامش فوری و کاهش ضربان قلب و تنفس نامنظم می‌شود.

2- چگونه نور و محیط خواب بر آرامش کودک تاثیر می‌گذارد؟
نور ملایم و محیط آرام باعث کاهش تحریکات حسی و آمادگی برای خواب می‌شود. استفاده از پرده‌های تاریک‌کننده و صدای محیطی ملایم می‌تواند نوزاد را سریع‌تر آرام کند. نور آبی و تحریک‌کننده (مثل تلویزیون یا موبایل) نباید در محیط خواب وجود داشته باشد.

برای رشد نوزاد نارس چه کنیم

طی چند روز اول زندگی، تغییرات زیادی در رفتار نوزاد مشاهده می شود که نه فقط به تکامل کودک و وضعیت فیزیکی او مرتبط است بلکه به سطح هوشیاری، خواب و سیری و گرسنگی او نیز بستگی دارد. یکی از تغییرات واضح و قابل توجه در سال اول زندگی کودک، رشد جسمانی کودک می باشد. اولین سال زندگی، زمان بروز تغییرات متحیر کننده است که در آن قد و وزن نوزاد تغییر می کند. پس از سال اول، سرعت رشد کودک کمتر می شود و این یک امر طبیعی و عادی است. ارزیابی رشد نوزاد نارس بایستی شامل صحبت با والدین و در نظر گرفتن تمام نگرانی­ هایی باشد که آن ها در مورد نوزاد نارسشان دارند. کاردرمانی نوزادان پس ارزیابی دقیق روند رشد نوزاد نارس، می تواند نقش مهمی در بهبود مراحل رشد و تکامل کودک و هم چنین رشد نوزادانی که با مشکلات رشدی به دنیا آمده اند، داشته باشد. در پاسخ به این سوال که برای رشد نوزاد نارس چه کنیم باید گفت، یکی از اصلی ترین اهداف کاردرمانی نوزادان یا کودکان مراقبت از مراحل رشد و تکامل کودک می باشد. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز کاردرمانی نوزادان و کودکان، در دو منطقه غرب و شرق تهران به ارائه خدمات کاردرمانی نوزادان، کاردرمانی کودکان و کودکان و کاردرمانی در منزل به کودکان و نوزادان می پردازد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

ارزیابی نوزاد نارس در چند روز اول

• چند روز اول زندگی نوزاد ترکیبی از دوره ­های طولانی خواب است که با دوره ­های کوتاه بیداری همراه است.
• دوره­ های بیداری کم کم افزایش یافته و شامل دوره­ های بدخلقی، گریه و آرامش است.
• واکنش ­های نوزاد در این زمان بستگی به وضعیت خواب و بیداری وی دارد.
• ارزیابی نوزاد باید در زمان هوشیاری کامل وی انجام گیرد؛ زمانی که نوزاد آرام، چشم­ ها باز، و تنفس منظم است. حرکات فعال اندام­ ها وجود داشته و گریه نمی­ کند.

پوسچر نوزاد و کاردرمانی نوزادان

• زمان تولد اندام­ ها به طور مشخص سفت (Hypertonia)، و تنه و گردن شل (Hypotonia) هستند.
• در وضعیت خوابیده به پشت (Supine) اندام ­ها کمی خم (Semiflexed) بوده و پوسچر متقارن است.
• نوزادانی که با با متولد شده ­اند عموماً پاها را صاف (Extended) نگه می ­دارند.
• در وضعیت کشیدن به حالت نشسته (Pulled to Sitting) سر لق می­ خورد.
• با نگه داشتن در وضعیت نشسته تنه خم شده و سر به سمت جلو می ­افتد.
• با نگه داشتن در وضعیت معلق روی شکم (Ventral Suspension) سر پایین افتاده و اندام ­ها کمی خم نگه داشته می­ شوند.
• با گذاشتن روی شکم (Prone) سر فوراً به یک سمت می­ چرخد باسن­ ها قوز کرده و زانو ها زیر شکم خم می­ شوند؛ بازو ها نیز به سینه نزدیک بوده و آرنج­ ها کاملاً خم هستند.

رفلکس ­های اولیه نوزادان

این رفلکس ­ها بلوغ سیستم عصبی نوزاد را نشان داده و عموماً قبل از تولد شکل می ­گیرند. رفلکس ­هایی که باید به صورت طبیعی در این سنین وجود داشته باشند عبارت اند از رفلکس ­های اولیه ­ای مانند:,Moro,sucking Rooting, Gag, Grasp, Walking, Standing  و … .

برای ارزیابی رشد نوزاد نارس چه کنیم؟

بینایی و شنوایی و منحنی رشد کودک

• گرچه حساسیت بینایی در نوزادان متفاوت است، این حساسیت در زمان تولد نسبت به نور و صدا وجود دارد. بعد از تولد، پس از چند روز، نوزادان چشمان خود را به سمت منبع بزرگ و درخشان نور چرخانده و چشمان خود را در مقابل نور های شدید ناگهانی می­ بندند. شی باید در فاصله ۳۰ سانتی ­متری نوزاد باشد تا علاقه و نگاه وی را جلب نماید. نوزادان معمولاً چشمان خود را برای تعقیب حرکات چهره می­ چرخانند.
• واکنش Startle در پاسخ به صدا های بلند و ناگهانی مشاهده می­ شود. چشم ­ها ممکن است به سمت منبع صوتی نزدیک مانند صدای زنگ یا والدین بچرخد. آرامش آنی نسبت به صدا های ممتد و ضعیف نیز ممکن است دیده شود.
• در طی چند روز پس از تولد، نوزادان از طریق تماس چشمی، ژست ­های خود انگیخته یا تقلیدی، و تنظیم حالات خواب و بیداری با مراقبین خود ارتباط برقرار می ­کنند.
• الگو های تعامل و اشارات ظریف شخصی که توسط کودک از تولد به بعد نشان داده می­ شود پیوند های عاطفی بین او و مراقبین را محکم ­تر می­ کند.

پوسچر و حرکات درشت نوزادان

• در حالت خوابیده به پشت سر را در یک سمت نگه می­ دارد. اندام ­ها را به صورت حرکات درشت و خام حرکت می ­دهد. در زمان استراحت دست­ ها بسته و شست داخل کف دست قرار دارد. انگشتان دست و پا در طی حرکات اکستنشن اندام فوقانی باز می­ شوند.
• هنگامی که چانه در محل گوشه دهان لمس می­ شود، سر به آن سمت چرخیده و سعی می­ کند انگشت را بمکد. در وضعیت کشیدن به سمت نشسته اگر سر حمایت نشود لق خواهد خورد. با نگه داشتن در وضعین نشسته، سر مدت کوتاهی در وضعیت عمودی نگه داشته شده و سپس به جلو می­ افتد و تنه نیز کاملاً قوز دارد.
• در حالت معلق روی شکم سر را در راستای بدن نگه داشته و لگن مقداری صاف­ تر می­ باشد.
• در وضعیت خوابیده به شکم سر فوراً به یک سمت چرخیده اندام ­ها مقداری خم بوده، آرنج ­ها از بدن دور و باسن نسبتاً بالاست.
• با نگه داشتن در وضعیت ایستاده روی سطحی سفت و اعمال فشار روی پاها، بدن را صاف کرده و عموماً رفلکس راه رفتن را نشان می ­دهد.

ادراک بینایی و حرکات ظریف نوزادان

• مردمک نسبت به نور واکنش نشان می­ دهد. سر و چشم­ ها را به سمت منبع درخشان نور چرخانده و به نور منتشر شده از پنجره لامپ و … خیره می­ شود.
• نور چراغ قوه مدادی را در فاصله ۳۰ سانتی­ متری کمی دنبال می­ کند. زمانی که نور مستقیماً به سمت چشم او گرفته شود چشمان خود را محکم می­ بندد.
• به اسباب بازی­ های نوری که در فاصله ۱۵- ۲۵ سانتی­ متری وی تاب خورده یا در میدان بینایی او دور و نزدیک می­ شوند، خیره می­ شود. در حدود ۳ هفتگی صورت افرادی را که به او غذا داده یا با او صحبت می­ کنند، نگاه می ­کند. حرکات آهسته صورت یا اشیا را که به صورت افقی در خط وسط حرکت می­ کنند با چشم دنبال کرده که گاهی با حرکات سر در یک دامنه ۴۵ درجه ­ای همراه شده ولی در ادامه با افتادن سر به یک سمت همراه می­ گردد.
• پلک زدن تدافعی در هفته­ های ۶-۸ بروز می­ کند.
• دست ­ها معمولاً بسته است. اگر چیزی در دستش گذاشته شود فوراً آن را می ­اندازد.

رفتار شنیداری نوزاد و رشد و تکامل شنیداری

• در پاسخ به صدا های ناگهانی از جا پریده و واکنش Startle را نشان می ­دهد.
• اگر زنگی به آرامی نواخته شود حرکات نوزاد به صورت موقت قطع شده، ممکن است چشم­ ها و سر به سمت منبع صدا حرکت نمایند، اما هنوز توانایی یافتن محل منبع صدا را ندارد.

گفتار، زبان و ارتباط کلامی

• در پاسخ به صدای آرام کردن والدین یا صدا های بلند ممتد مانند جارو برقی گریه را قطع می­ کند که البته شامل زمان جیغ زدن یا غذا دادن نمی­ شود.
• در حالت رضایت اصوات حلقی و توگلویی محدودی ایجاد می­ کند.
• تحریکات اجتماعی را ترجیح داده و در پاسخ به حرف زدن والدین با آن ها بغ بغو (Cooing) کرده و یا با حرکات اولیه زبان و لب­ ها پاسخ می­ دهد.
• در صورت گرسنگی یا ناراحتی گریه می­ کند.

رفتار اجتماعی و بازی کودک

• به خوبی می­ مکد.
• اغلب اوقات خواب بوده مگر در حین غذادادن یا بغل کردن.
• حالات چهره هنوز مبهم اما هوشیارانه ­تر هستند که در حدود ۵-۶ هفتگی به سمت لبخند اجتماعی و پاسخ­ های صدادار خواهد رفت.
• در طی تعامل اجتماعی، تماس چشمی به صورت آگاهانه از سوی کودک برقرار یا قطع می­ شود.
• دست­ ها به صورت طبیعی بسته است که اگر باز شوند نیز با تحریک کف دست دوباره بسته خواهند شد.
• اگر حین گریه کردن بغل شده یا با او صحبت شود آرام می­ شود. در زمان بغل کردن، لباس پوشیدن یا حمام کردن باید سر حمایت گردد.

مراقبت از خود و استقلال کودک

• نسبت به لباس پوشیدن و حمام کردن معمول و روزانه منفعل بوده ولی کم کم با افزایش هوشیاری پاسخ امتناعی نشان می ­دهد.

اگر کودک یا نوزاد شما در هر یک از مراحل گفته شده و یا مراحل رشد و تکامل با مشکل مواجه شد، با استفاده از خدمات کاردرمانی نوزادان و کودکان می توان به بهبود این وضعیت کمک کرد.

سوالات متداول:

1- وزن گیری نوزاد نارس چگونه باید پیگیری شود؟
نوزاد نارس ابتدا ممکن است تا ۱۰٪ وزن کم کند، سپس به نرخ رشدی روزانه حدود ۵ تا ۳۰ گرم بر حسب میزان نارس بودن داشته باشد. معیار رشد اغلب با نمودارهای Fenton یا جداول مخصوص تنظیم می‌شود

2- تا چه زمانی انتظار می‌رود نوزاد نارس به منحنی رشدی نرمال برسد؟
بیشتر نوزادان نارس تا پایان سال اول زندگی یا حداکثر تا ۱۸–۲۴ ماهگی به منحنی رشد نرمال (همسالان با تولد به‌موقع) می‌رسند

دکتر کودک بی قرار

اگر شما نخستین بار است که پدر و مادر شدن را تجربه می کنید و نوزاد و کودک بی قرار دارید، شیوه های آرام کردن نوزاد برایتان سخت خواهد شد اما خوشبختانه شیوه های زیادی برای آرام کردن نوزاد وجود دارد. به منظور آرام کردن نوزاد و کودک بی قرار خود باید ابتدا متوجه شوید علت گریه او چیست تا بتوانید راه هایی برای آرام کردن نوزاد و کودک بی قرار خود پیدا کنید. البته فهمیدن این که چرا نوزاد و کودک بی قرار است، کمی دشوار است. اگر نوزاد و یا کودک شما بیش از حد بی قرار بوده و گریه می کند و با هیچ شیوه ای نمی توانید او را آرام کنید، بهتر است با یک دکتر کودک بی قرار یا متخصص مشورت کنید و علائم نوزاد و کودک بی قرار خود را شرح دهید تا راه حل هایی به شما بدهند. کلینیک کاردرمانی  غرب و شرق تهران تحت نظر دکتر مهدی صابر، بهترین متخصص بی قراری کودکان، با انجام روش های بازی درمانی، کاردرمانی حسی، رفتاردرمانی، ماساژ درمانی و… به درمان نوزاد و کودک بی قرار کمک می کند. مشاوره والدین و آموزش تکنیک های ریلکسیشن به والدین از خدمات ارائه شده توسط متخصصین این مرکز می باشد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

روش های آرام کردن نوزاد و کودک بی قرار

-بسیاری از چیز هایی که موجب به خواب رفتن کودک تان می­ شود، می ­تواند موجب آرامش او نیز بشود. برای سرگرمی این کودکان غرغر و هواکش حمام را به کار بیندازید، رادیو با پارازیت ­هایش را روشن کنید یا جارو برقی و ماشين لباسشویی و ظرفشویی را به کار بیندازید.

-هنگام کار کردن ماشین لباسشویی شما با یک تیر دو نشان می­ زنید؛ چنان چه شرشر آب لباسشویی او را آرام نکند، نشاندن او روی صندلی مخصوصش و قرار دادن آن روی دستگاه در حال خشک کردن لباس ­ها این کار را خواهد کرد و البته یکی از کار های روزانه شما نیز انجام خواهد شد.

هشدار: مراجعه به متخصص ماساژ درمانی (کایروپراتیک) و معاینه و ماساژ، بعضی از کودکان به ویژه آن­ هایی که تولد دشواری داشته ­اند را آرام تر می­ کند و موجب اشک ریختن کمتر آن ­ها می ­شود.

-از این که کودک را به دست فرد دیگری بسپارید، نترسید. کودک تان خستگی و استیصال شما را درک خواهد کرد؛ یک فرد تازه نفس ممکن است مشکل را حل کند در صورتی که به شخص دیگری دسترسی ندارید و به آخر خط رسیده ­اید کودک را در جای امنی قرار دهید و به مدت کوتاهی استراحت کنید.

-هوای تازه ­ای تنفس کنید از منزل بیرون بروید و کمی ورزش کنید. قدری قدم بزنید یا در حالی که کودک را در سبد مخصوص جلوی دوچرخه قرار داده ­اید، دوچرخه سواری کنید. حرکت ممکن است موجب آرامش کودک و ورزش موجب آرامش خود شما شود. در صورت مساعد نبودن هوا در خانه بمانید و در حالی که کودک را در آغوش دارید، با او جست و خیز کنید (می­ تواند با نوای موسیقی باشد).

دیگر روش های ارام کردن بی قراری کودکان

کودک تان را از جایش برداشته ­اید، به او غذا داده ­اید، آروغش را زده است، پوشکش را تعویض کرده ­اید، او را در پتوی مناسبی پیچیده ­اید، دوباره پتو را از دور او باز کرده ­اید ولی هنوز هم گریه می­ کند، دلیلش برای شما نیست و حتی خود کودک نیز ممکن است دلیلش را فراموش کرده باشد. تنها چیزی که در این حالت می­ خواهید ساکت شدن اوست. حالا وقت آن است که این آرام بخش­ های چند منظوره را آزمایش کنید.

شاید بد نباشد آرام کننده­ های زیر را به وسایل کودک تان اضافه کنید:

• اسلینگ: دارای اندازه­ های مختلف بر اساس قد شماست. انتخاب اندازه مناسب موجب حمل راحت­ تر کودک خواهد بود. بد نیست دو عدد داشته باشید؛ یکی به اندازه مامان و یکی به اندازه بابا.
• کوله جلویی: کودک را در آغوش شما نگه می­ دارد و گرما و نیز ضربان قلب شما ممکن است موجب آرامش او شود.
• آکواریوم: صدای فیلتر آکواریوم، کودک را آرام می ­سازد و ماهی ­ها توجه او را جلب می ­کنند.
• تاب: حرکت یک تاب کودک می­ تواند آرامش بخش باشد. این نوع تاب را مدت زیادی مورد استفاده قرار نمی ­دهید، بنابراین شاید امانت گرفتن آن از یک دوست فکر بدی نباشد.
• صندلی تاشو کودک: صندلی پایه بلند با پوشش پارچه ­ای که می ­توانید با پا آن را بالا و پایین ببرید.
• موسیقی: انواع مختلف آن را امتحان کنید، از کلاسیک تا پاپ، بالاخره یکی از آن­ ها مؤثر خواهد بود.

هشدار: کودکتان را به شدت تکان ندهید، زیرا گریه او را متوقف نمی­ کند و ممکن است موجب فلج دائمی، حمله صرع، نابینایی، سایر صدمات مغزی یا حتی مرگ شود. به علت بزرگی سر و ضعف ماهیچه­ های گردن، تکان تکان دادن کودک ممکن است موجب حرکت مغز در جمجمه و در نتیجه پارگی رگ­ های خونی شود. اگر خیلی هیجان زده و عصبانی هستید، کودک را در محل امنی قرار دهید و از او دور شوید.

قنداق کردن چیست؟

در چند هفته اول تولد بعضی نوزاد ها اگر جمع و جور در پارچه­ ای پیچیده شوند، احساس امنیت بیشتری دارند و کمتر بدقلقی می­ کنند. قنداق کردن، دست­ ها و پا های نوزاد را که ممکن است حرکات آن­ ها او را از جا یا از خواب بپراند، مهار می­ کند و گرمای پتو او را آرام می­ سازد (بعضی کودکان این کار را دوست ندارند و به سرعت عقیده­ شان را ابراز می ­کنند). اگر نوزاد شما قنداق شدن را دوست دارد این کار را انجام دهید:

1.یک پتوی تقریباً مربع نوزاد را پهن کنید و گوشه بالای آن را به طرف پایین تا بزنید.

2. نوزاد را به پشت روی پتو قرار دهید به طوری که گردن کمی بالاتر از محل تاخوردگی پتو قرار گیرد. یک دست او را کنارش قرار دهید و پتو را روی بدن و زیر پشتش تا بزنید.
3. گوشه پایینی پتو را به طرف بالا تا بزنید و لبه اضافی آن را که ممکن است روی صورت نوزاد را بپوشاند به طرف پایین تا بزنید.

4. دست دیگر را پایین بیاورید و گوشه دیگر پتو را روی بدن نوزاد قرار دهید و اضافی آن را زیر بدنش بگذارید.

سوالات متداول:

1- چه زمانی والدین باید به دکتر برای کودک بیقرار مراجعه کنند؟
اگر کودک به مدت طولانی (بیش از چند هفته) بی‌قرار است و روش‌های معمول آرام‌سازی تاثیری ندارد، یا علائم دیگری مثل اختلال خواب، بی‌اشتهایی، مشکلات رفتاری، یا کاهش تمرکز دیده شود، باید به متخصص کودک یا روان‌پزشک کودک مراجعه شود. همچنین اگر بی‌قراری با علائم جسمی مانند تب یا درد همراه باشد، مراجعه سریع‌تر توصیه می‌شود.

2- بهترین روش‌های درمانی که دکتر کودک برای کودک بیقرار تجویز می‌کند چیست؟
بسته به علت، درمان‌ها می‌تواند شامل مشاوره روان‌شناسی، کاردرمانی، دارودرمانی، تنظیم برنامه خواب، اصلاح رژیم غذایی، یا تغییر محیط زندگی کودک باشد. درمان چندجانبه و پیگیری منظم توسط دکتر کودک موثرترین راهکار است.

خواب کودک یک ساله|میزان خواب کودک و نوزاد سالم| درمان بی خوابی کودک| کلینیک پاسداران

میزان خواب کودک و نوزاد سالم یکی از مسائل تخصصی بوده که تحت تاثیر عوامل مختلفی هم قرار دارد و هم چنین مقدار خواب مورد نیاز کودکان و نوزادان نیز با هم متفاوت است، به عنوان مثال خواب کودک یک ساله، حدود 12 ساعت در روز می باشد اما یک نوزاد تازه متولد شده حدود 15 ساعت یا بیشتر در طول روز می خوابد. هنگامی که نوزاد را از بیمارستان به خانه می ­آورید، به طور متوسط روزانه پانزده ساعت و معمولاً به صورت منقطع در طول روز و شب می ­خوابد. نوزاد ممکن است تقریباً همیشه خواب باشد یا میزان خواب او به یازده ساعت یا کمتر تقلیل یابد. نوزاد ممکن است در ساعت ۲ صبح کاملاً هشیار باشد و حتی تا ساعت ۴ صبح اشتیاقی برای خوابیدن نداشته باشد. این جابه جایی روز و شب برای نوزاد غیر عادی نیست. در زمان بارداری جنین احتمالاً مدت زیادی در طول روز به علت تکان خوردن، بر اثر راه رفتن و حرکت کردن شما خوابیده است و سپس به محض دراز کشیدن شما در شب او بیدار و فعال می­ شده است. برای عملکرد بهتر، میزان خواب کودک و نوزاد سالم، از بزرگسالان بیشتر است. اما بعضی از کودکان به اختلال خواب دچار می شوند اما خوشبختانه اکثر مشکلات بی خوابی کودکان به عادت های خواب و رفتار های آن ها در طول شبانه روز مرتبط می شود، از این جهت با راهکار هایی مانند ماساژ خواب می توان به درمان بی خوابی کودک کمک کرد. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر، با در نظر گرفتن روش هایی برای درمان بی خوابی کودک و نوزادان، در غرب و شرق تهران مشغول فعالیت می باشد و رضایت همیشگی مراجعه کنندگان را به خود جلب می کند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.    اختلال خواب

وضعیت خواب نوزاد و خواب کودک یک ساله

شما تا به حال از طریق بروشورها اطلاعات فراوانی درباره خواب به دست آورده ­اید. در هر صورت تکرار توصیه های آکادمی آمریکایی متخصصان کودکان (AAP) در مورد به پشت خواباندن کودکان سالم، اهمیت فراوانی دارد؛ زیرا تحقیقات جدید نشان داده است که خواباندن کودک به پشت با کاهش سندرم مرگ ناگهانی نوزاد SIDS ارتباط دارد. بنابراین نوزاد خود را  به پشت بخوابانید؛ بعد از خواباندن به پشت، بهترین حالت برای نوزادان، خواباندن آنان به پهلو است. چنانچه نوزاد همیشه در یک وضعیت خوابانده شود، در سر و جمجمه نوزاد منطقۀ مسطحی ایجاد می­ شود که پلاژیوسفالی وضعیتی نامیده می ­شود. زمان خواب نوزاد وضعیت قسمتی از سر او را که با بالش در تماس است تغییر دهید. در طول روز در زمان بیداری گاهی او را روی شکم قرار دهید.

درمان بی خوابی نوزادان

می توانید به نوزادتان بیاموزید که بیداری در روز بسیار جالب توجه تر از بیداری در شب است. برای نوزادانی که در اتاق نوزادان بوده اند. روز و شب تفاوت کمی با هم داشته است. لامپ­ ها همیشه روشن بوده و نوزادان گریه می­ کرده اند و افراد بیست و چهار ساعت آنجا تردد داشته اند. در منزل شما می توانید روز و شب را از هم تفکیک کنید. سعی کنید در  بعد از ظهر هر دو ساعت یک بار نوزاد را از خواب بیدار کنید و هرگاه در طول روز بیدار است، اوقات خوبی برای او فراهم سازید و با او صحبت کنید. اسباب بازی­ های نوزاد را بیرون بیاورید. او را برای شنیدن صدای پرندگان از منزل بیرون ببرید یا به ملاقات کنندگان نشان دهید. برای درمان بی خوابی نوزاد و کودک خود، می توانید از روش هایی همچون کاردرمانی حسی استفاده کنید.

میزان خواب کودک و نوزاد

واقعیت این است که نوزاد عادی و متوسط، البته هیچ نوزادی واقعاً عادی و  وسط نیست، هر روز این مقدار خواهد خوابید:

-شانزده و نیم ساعت در هفته اول

-پانزده و نیم ساعت در ماه اول

-پانزده ساعت در سه ماه اول

-چهارده و نیم ساعت در شش ماه اول

-حدود چهارده ساعت در سال اول

در شب با نوزاد زیاد صحبت نکنید؛ جز یک لامپ چیزی در منزل روشن نکنید و با او بازی نکنید، حتی پوشک او را عوض نکنید، مگر اینکه کثیف یا بسیار خیس شده باشد. دیر یا زود اغلب نوزادان طولانی­ ترین دورۀ خواب خود – چهار یا پنج ساعت متوالی – را در طول شب خواهند داشت. البته احتمالاً لحظه ای که نوزادتان به خواب می رود، شما به رخت خواب نخواهید رفت؛ بنابراین باز هم خواب کافی نخواهید داشت. در پایان سومین ماه ،زندگی نوزاد باید بخش عمده ای از زمان خوابش را در شب سپری کند. اما متأسفانه هنوز این طور نیست. دوره خواب او هنوز این قدر طولانی نیست که شما احساس کنید به اندازه کافی خوابیده اید. به منظور درمان بیخوابی در کودکان می توان به کلینیک کاردرمانی دکتر صابر مراجعه کرد و از روش های مختلفی همچون ماساژ درمانی، کاردرمانی و… استفاده کرد.

کاردرمانی برای غلت زدن نوزاد

کودکانی که دچار تاخیر در حرکت هستند در رشد مراحل حرکتی نظیر غلت زدن، خزیدن، نشستن و چها دست و پا رفتن دچار مشکل می شوند. اولین حرکت مستقل نوزاد غلت زدن است که باید مورد توجه والدین قرار گیرد. غلت زدن به نوزاد کمک می کند در وضعیت به شکم خوابیده قرار گرفته و محیط اطراف را به صورت متفاوتی بنگرد. تلاش برای برداشتن اشیا و دست ورزی آنها در وضعیت به شکم خوابیده موجب پیشرفت توانایی های حرکتی کودک در دست ها می شود. هرگونه تاخیر حرکتی در کودکان باید توسط توانبخشی کودکان مورد بررسی و درمان قرار گیرد. مرکز کاردرمانی دکتر صابر در زمینه کاردرمانی و گفتاردرمانی کودکان به صورت تخصصی فعالیت می نماید. متخصصین کاردرمانی مرکز با تجربه بالا در حیطه توانبخشی به این کودکان کمک بسزایی می نماید. کاردرمانی در منزل نیز از خدمات تخصصی این مرکز است که موجب بهبود کودک می گردد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

اهمیت غلت زدن در رشد حرکتی نوزادان

غلت زدن یکی از ابتدایی‌ترین و مهم‌ترین مراحل رشد حرکتی در نوزادان است که پایه‌گذار توانایی‌های حرکتی پیچیده‌تر مانند نشستن، خزیدن و در نهایت راه رفتن محسوب می‌شود. این مهارت ساده به ظاهر، در حقیقت فرآیندی پیچیده از تعامل بین سیستم‌های عصبی، عضلانی و حسی کودک است. وقتی نوزادی قادر به غلت زدن می‌شود، یعنی مغز او توانسته سیگنال‌های لازم را برای حرکت هماهنگ اندام‌ها و عضلات بدن ارسال کند. همچنین غلت زدن باعث تقویت عضلات شکم، کمر، گردن و شانه‌ها می‌شود که در تثبیت تعادل کودک در مراحل بعدی بسیار نقش دارد. اگر نوزاد به موقع غلت نزند، این احتمال وجود دارد که در مراحل بعدی رشدی نیز با تأخیر مواجه شود، به همین دلیل بررسی دقیق عملکرد حرکتی نوزادان توسط کاردرمانگران الزامی است.

سن طبیعی شروع غلت زدن نوزاد

زمان‌بندی رشد حرکتی در نوزادان دارای یک بازه طبیعی است که البته می‌تواند کمی متفاوت باشد. اغلب نوزادان بین ۳ تا ۶ ماهگی اولین تلاش‌های خود برای غلت زدن را آغاز می‌کنند. ابتدا ممکن است از پهلو به پشت یا از شکم به پهلو بچرخند، و با تقویت بیشتر عضلات خود، در حدود ۵ تا ۶ ماهگی به صورت کامل از پشت به شکم یا بالعکس غلت بزنند. باید توجه داشت که بعضی از نوزادان ممکن است زودتر یا دیرتر از این بازه، این مهارت را به‌دست آورند. آنچه مهم است، پیوستگی روند رشدی کودک و هماهنگی بین حرکات بدن اوست. در صورتی که نوزاد حتی پس از ۶ ماهگی هیچ تلاشی برای چرخیدن انجام ندهد، بهتر است با یک متخصص رشد کودک یا کاردرمانگر مشورت شود تا بررسی دقیق‌تری انجام گردد.

چه زمانی باید نگران عدم غلت زدن نوزاد باشیم؟

اگر نوزاد تا ۶ ماهگی هیچ تلاشی برای چرخیدن و غلت زدن انجام ندهد یا اگر در مقایسه با همسالان خود حرکات بسیار محدودی داشته باشد، این می‌تواند نشانه‌ای از تاخیر رشد حرکتی باشد. همچنین اگر کودک توانایی کنترل سر را هنوز به‌دست نیاورده یا علائمی مانند بی‌حالی مفرط، عدم واکنش به محرک‌ها یا سفتی یا شلی زیاد عضلات دارد، حتماً باید به متخصص کاردرمانی یا پزشک اطفال مراجعه شود. تشخیص زودهنگام اختلالات حرکتی، به‌ویژه در سال اول زندگی، تأثیر بسیار زیادی در روند درمان و بهبود مهارت‌های حرکتی دارد.

تکنیک های کاردرمانی برای غلت زدن نوزاد

کاردرمانی به‌عنوان یکی از مؤثرترین روش‌های توانبخشی حرکتی برای نوزادان با تاخیر رشدی شناخته می‌شود. در فرآیند کاردرمانی، ابتدا یک ارزیابی جامع از وضعیت حرکتی، تون عضلانی، تعادل و هماهنگی نوزاد انجام می‌گیرد. سپس کاردرمانگر برنامه‌ای اختصاصی و هدفمند طراحی می‌کند که شامل تمریناتی برای تقویت عضلات گردن، شکم، پشت و اندام‌ها است. همچنین تمریناتی برای بهبود کنترل سر و هماهنگی بین اندام‌ها در نظر گرفته می‌شود تا نوزاد بتواند به‌صورت ایمن و مستقل غلت بزند. در برخی موارد، تحریک حس عمقی و حس وستیبولار (تعادلی) نیز در کنار تمرینات حرکتی استفاده می‌شود تا مغز کودک بهتر بتواند پیام‌های حرکتی را دریافت و اجرا کند. جلسات کاردرمانی می‌تواند شامل آموزش والدین نیز باشد تا آن‌ها بتوانند تمرینات ساده اما مؤثر را در خانه اجرا کنند.

تمرینات کاردرمانی طراحی شده برای کمک به غلت زدن نوزاد معمولاً به‌گونه‌ای هستند که سیستم عصبی-عضلانی کودک را فعال و تقویت می‌کنند. از جمله این تمرینات می‌توان به خواباندن نوزاد روی شکم (Tummy Time) برای افزایش قدرت عضلات گردن و تنه اشاره کرد. قرار دادن اسباب‌بازی‌های جذاب در سمت مقابل نیز باعث تشویق کودک به چرخیدن و حرکت به سمت آن می‌شود. همچنین تمریناتی برای تحریک حس تعادل مانند حرکات ملایم روی توپ درمانی (therapy ball) می‌تواند کمک‌کننده باشد. تمرینات کششی و فشاری ملایم هم برای تحریک حس عمقی به کار می‌روند. همه این تمرینات باید تحت نظر کاردرمانگر یا با راهنمایی او انجام شود تا از بروز آسیب احتمالی جلوگیری شود و تأثیر درمان بیشتر گردد.

 رویکردهای بیومکانیک و NDT

– رویکرد bottom-up هستند که بر روی سیستم اسکلتی – عضلانی متمرکز می باشند.

– تمرکز ارزیابی و مداخله: بر افزایش ROM، قدرت و تعادل است.

مدل بالینی بیومکانیک

کودکانی که از این رویکرد بهره می برند

۱- کودکان مبتلا به اختلالات عصبی-حرکتی و اسکلتی-عضلانی مربوط به آسیب CNS مادرزادی

۲- کودکان اسپاستیک کوادرپلژی دارای رفلکس اولیه مانند ATNR + کودکانی که الگوهای پرونیشن و فلکشن انگشتان و مچ و آرنج حین آوردن دست به سمت دهان را دارند.

۳- الگوهای غالب Add و int.rot در اندام تحتانی

استراتژی ها و اصول مدل بیومکانیک

– پازیشن های مطلوب برای مهارت های حرکتی ظریف:

1- side lying

2- prone

3- sitting/standing

– وضعیت side lying:

• در نوزاد که دجار ضعف یا اسپاسیتی است تنها وضعیتی است که کودک می تواند reach را داشته باشد یا دستش را به خط وسط نزدیک کند.
• باعث کاهش اثر جاذبه بر وضعیت کل بدن و آسانتر باز شدن دست ها می شود.
• باعث محدود شدن اکثر عملکردهای دست می شود.

– وضعیت supine:

• برای کودکان زیر ۱۲ ماه موثر است و موجب کنترل مقدماتی حرکات شانه و نگاه کردن دست ها و تقویت حرکات خط وسط و ضد جاذبه می شود.

– وضعیت prone:

• اگر همراه با WB روی ساعد باشد:
• باعث تقویت ثبات شانه
• افزایش co-contraction
• تفکیک دو سمت بدن با WB روی یک دست و دستکاری با دست دیگر
• دستکاری دو طرفه اشیا
• با قرار دادن porne روی wedge:
• کاهش اثر جاذبه + افزایش ext تنه
• باعث افزایش دید به دست می شود اما دیدن محیط را می کاهد
• وضعیت prone باعث خسته شدن می شود به همین دلیل باید کودک را به مدت محدود در وضعیت prone گذاشت

سوالات متداول:

1- غلت زدن یک‌طرفه نوزاد طبیعی است؟
در ابتدا ممکن است طبیعی باشد، ولی در صورت ادامه‌یافتن باید بررسی تخصصی شود.

2- آیا نوزادان نارس دیرتر غلت می‌زنند؟
بله، معمولاً نوزادان نارس دیرتر به مهارت‌های حرکتی می‌رسند و باید بر اساس سن اصلاح‌شده‌شان ارزیابی شوند.

بهترین کاردرمانی نوزاد در منزل- کاردرمانی ذهنی نوزادان- کاردرمانی جسمی نوزاد نارس-دکتر مهدی صابر

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

مرکز کاردرمانی نوزادان- کاردرمانی نوزاد نارس

مرکز کاردرمانی نوزادان دکتر صابر در زمینه کاردرمانی نوزادان نارس، کاردرمانی جسمی نوزادان و کاردرمانی ذهنی نوزادان به صورت تخصصی فعالیت می کند. متخصصان کاردرمانی نوزاد با توجه به رشد طبیعی حرکتی و ذهنی در نوزادان به بررسی نوزادان نارس و نوزادان با تاخیر رشدی می پردازند و پس از تشخیص مشکلات نوزاد به کاردرمانی جسمانی نوزادان و کاردرمانی ذهنی آنان بسته به سطح کودک می پردازند. برای مثال در کاردرمانی نوزاد هشت ماهه توجه ویژه ای به تقویت عضلات دهان و زبان در جهت آغاز تغذیه به غیر از شیر میشود در حالتی که در مورد کاردرمانی نوزاد شش ماهه باید به جنبه های جسمی نظیر کنترل سر، غلتیدن و نشستن توجه شود. مرکز کاردرمانی نوزادن دکتر صابر با دو شعبه در غرب و شرق تهران جزو مجهز ترین مراکز کاردرمانی نوزادان به حساب می آید که به بهترین کاردرمانی جسمی نوزادان و کاردرمانی ذهنی نوزادن توسط کاردرمانان مجرب مرکز مشغول می باشد. از دیگر خدمات کاردرمانی نوزادان، کاردرمانی نوزاد در منزل است که در مرکز کاردرمانی دکتر صابر ارائه می گردد.

بررسی تواناییهای نوزادان در مرکز کاردرمانی نوزادان

در اواخر سده ی نوزدهم، ویلیام جیمز اظهار داشت که نوزاد دنیا را به صورت صحنه ی آشفته یی از صوت و تصویر تجربه می کند. این اندیشه تا اواخر دهه ی 1960 رواج داشت، اما اکنون می دانیم که در همان بدو تولد تمام دستگاه های حسی نوزاد فعالند و او کاملا آماده ی یادگیری درباره ی محیط جدید خود است.

از آنجا که نوزادان قادر نیستند توضیح دهند که چه می کنند و چه می اندیشند، روانشناسان رشد برای مطالعه ی توانایی های آنها به ابداع برخی شیوه های بسیار ابتکاری پرداخته اند. اساس این روشها ایجاد تغییراتی در محیط کودک و مشاهده ی واکنشهای(پاسخهای) کودک است. برای مثال، محققی ممکن است صوت یا نور چشمک زنی را ارائه کند و آنگاه ببیند که ضربان قلب کودک تغییر می کند، یا سرش را بر می گرداند، و یا محکمتر به پستانک مک می زند یا نه. در بعضی موارد، پژوهشگر دو محرک را همزمان ارائه می کند تا ببیند آیا کودک به یکی از آنها مدت طولانی تری نگاه می کند یا نه. نگاه طولانی تر به یکی از دو محرک دلالت برآن دارد که نوزاد توانسته است محرکها را از هم متمایز سازد و یکی را بر دیگری ترجیح دهد.

توانایی بینایی در کاردرمانی ذهنی نوزادان

از آنجایی که دستگاه بینایی هنگام تولد کامل نیست، نوزادان از دقت بینایی کمتری برخوردارند، بسیار نزدیک بین هستند و توانایی آنها در تغییر نقطه ی تمرکز چشم محدود است. دقت دید هر بزرگسال برخوردار از بینایی طبیعی 20/20 است. چیزی که بزرگسال نزدیک بین با دید 30/20 می تواند از فاصله ی فقط 20 فوتی ببیند با دید طبیعی می توان آن را از فاصله ی 30 فوتی دید. براساس این شاخص، دید نوزادان 660/20 است، در شش ماهگی به 100/20 می رسد، و در دو سالگی کودک  می تواند به خوبی بزرگسالان ببیند.

نوزادان به رغم نارسایی بینایی، وقت زیادی را فعالانه صرف نگاه کردن به اطراف خود می کنند. آنها به شیوه ی منظمی جهان اطراف خود را از نظر می گذرانند و هر وقت شئی یا تغییری در میدان بینایی آنها پدیدار شود، مکث می کنند. نوزادان مخصوصا مجذوب قسمتهایی از محیط خود می شوند که از بیشترین تضاد برخوردارند- مانند لبه های اشیاء آنها به جای وارسی کل شئی، چنانکه شیوه ی بزرگسالان است، به قسمتی از آن نگاه می کنند که بیشترین لبه ها را دارد. نوزادان، طرحهای پیچیده را نیز بر طرحهای ساده، و طرحهای انحنادار را بر طرحهای متشکل از خطوط مستقیم ترجیح می دهند، و بویژه به چهره ی آدمها بیشتر توجه می کنند. در کاردرمانی نوزادان نارس در زمینه مهارت های بینایی و توجه بینایی نوزادان باید توجه ویژه ای به استفاده از مدالیته های کاردرمانی ذهنی با طرح ها ی پیچیده و منحنی استفاده نمود. استفاده از اسباب بازی های لبه دار با رنگ ها ی جذاب و متضاد کمک بیشتری به جذب توجه بینایی نوزادان در طول کاردرمانی ذهنی نوزاد می کند.

امکان اینکه رجحان ذاتی و ناآموخته یی برای چهره ی انسان وجود داشته باشد، در ابتدا توجه زیادی برنیانگیخت. تحقیقات بعدی نشان داد که نوزادان صرفا مجذوب چهره ی آدمی نمی شوند بلکه مجذوب خصوصیات برانگیزنده از قبیل خط های منحنی، تضاد زیاد، لبه های جالب و حرکت و پیچیدگی می شوند که همه در چهره ی آدمی دیده می شوند. نوزادان بیشتر به خطوط پیرامونی چهره نگاه می کنند، با این حال تا 2 ماهگی توجه آنها بیشتر بر اجزای چهره از قبیل چشم، بینی و دهان متمرکز می شود. در این مرحله والدین ممکن است با خوشحالی متوجه شوند که نوزاد شروع به برقراری ارتباط چشمی کرده است. در کاردرمانی نوزادان این مرحله از رشد کودک بسیار حائز اهمیت می باشد. در نوزادان با سطح هوشیاری پایین و نوزادان نارس ایجاد ارتباط چشمی مناسب بین کودک و والدین در کاردرمانی ذهنی نوزادان یکی از اهداف اساسی می باشد که موجب ایجاد دلبستگی مادر و کودک و احساس عاطفی مناسب والد و نوزاد می گردد.

شنوایی و کاردرمانی نوزاد

نوزادان در برابر صدای بلند یکه می خورند، و علاوه بر این سرشان را به سوی منبع صدا می گردانند. نکته جالب آن است که پاسخ گرداندن سر در حدود 6 هفتگی ناپدید می شود و تا 3 یا 4 ماهگی، یعنی شروع مرحله ی جست و جوی چشمی منبع صدا، دیده نمی شود.در کاردرمانی نوزادان، ناپدید شدن موقت پاسخ گرداندن سر احتمالا نشان دهنده گذر رشد از مرحله ی پاسخ بازتابی و تحت کنترل منطقه زیر قشری مغز، به مرحله یک کوشش ارادی برای یافتن منبع صداست. در 4 ماهگی کودکان حتی در تاریکی هم دست خود را جهت منبع صدا حرکت می دهند. در 6 ماهگی کودکان به صداهایی که با مناظر جالب همراه باشند توجه فراوانی نشان می دهند و می توانند محل صدا را دقیق تر مشخص کنند. در کاردرمانی نوزاد شش ماهه باید توجه ویژه ای به تقویت این مهارت در نوزاد شود. پیشرفت این توانایی با ورود به سال دوم زندگی نیز همچنان ادامه می یابد. تمرینات توجه شنیداری و دقت شنیداری از تمرینات مهم در کاردرمانی ذهنی نوزادان است که در مرکز کاردرمانی نوزادان دکتر صابر به صورت تخصصی انجام می شود.

نوزادان تفاوت بین صداهای مشابه را نیز از قبیل دو صوت که روی مقیاس موسیقی فقط یک نت با هم تفاوت دارند در می یابند و و صدای انسان را از صدای دیگر تمیز می دهند. برای مثال نوباوه ی یک ماهه می تواند صداهای مشابه مانند( پا) و (با) را از یکدیگر تمیز دهد. نکته جالب اینکه نوزادان بهتر از بزرگسالان برخی از اصوات گفتار را از هم تمیز می دهند- همان صداهایی که بزرگسالان آنها را به عنوان اصوات همانند می شوند. زیرا در زبان مادریشان تمایزی بین آنها وجود ندارد. با رسیدن کودک به 6 ماهگی اطلاعات او درباره زبان به حدی است که می تواند اصواتی را که در زبانش رایج نیستند بکار نبرد. بنابراین به نظر می رسد نوزاد آدمی با برخی مکانیسم های ادراکی همخوان با ویژگی های گفتاری انسان به دنیا می آید همان مکانیسم هایی که او را در فراگیری زبان یاری می دهند.

چشایی و بویایی در کاردرمانی نوزاد نارس

نوزادان اندکی پس از تولد تفاوت مزه ها را تمیز می دهند و مایعات شیرین را به مایعات شور، تلخ، ترش یا بی مزه ترجیح می دهند. پاسخ مشخص نوزاد به مایع شیرین حالتی شبیه لبخند ملایم است که گاه با لیس زدن بر لبها همراه می شود. محلول ترش باعث غنچه شدن لب ها و چین افتادن بر بینی می شود. نوزاد برای نشان دادن بیزاری خود از محلول تلخ، با لب و لوچه ی آویزان زبانش را بیرون می آورد. در کاردرمانی نوزاد نارس به ایجاد تحریکات مختلف چشایی جهت افزایش هوشیاری کودک و رشد قدرت چشایی نوزاد پرداخته می شود. در نوزادان نارسی که مشکلات بلع شیر وجود دارد استفاده از مزه ها در کاردرمانی نوزادان نارس برای تحریک عضلات صورت و زبان و تقویت بلع رایج است.

نوزادان بوهای مختلف را نیز از هم تمیز می دهند: نوزادان سرشان را در جهت بوی خوش بر می گردانند و ضربان قلب و تنفس آنها به نشانه ی بذل توجه، کاهش می یابد. بوهای آزارنده از قبیل بوی آمونیاک یا تخم مرغ فاسد باعث می شود نوزادان سرشان را به طرف دیگری برگردانند و ضربان قلب و سرعت تنفس آنها به نشانه ی درماندگی افزایش یابد.استفاده از این محرک بویایی در کاردرمانی جسمی نوزادان جهت ایجاد حرکت اکتیو در نوزادان نارس و نوزادان با مشکلات تاخیر رشدی یک استفاده هوشمندانه از حس بویایی است.  نوزادان حتی قادر به تمیز تفاوت های جزئی بین بوها هستند. نوزاد فقط پس از چند روز شیر خوردن، پیوسته سرش را به سوی تشک آغشته به شیر مادر بر می گرداند و آن را به تشک آغشته به شیر مادران دیگر ترجیح می دهد. این فاکتور یکی از موارد مورد توجه کاردرمانی نوزادان جهت تشخیص زودهنگام اختلالات کودکان است. فقط شیرخوارگانی که از سینه ی مادر تغذیه می شوند بوی مادرشان را تشخیص می دهند. وقتی به شیرخوارگانی که با شیشه ی شیر تغذیه می شوند امکان انتخاب بین بوی شیشه ی شیر و پستان مادر داده شود دومی را انتخاب می کنند. بنابراین به نظر می رسد که نوعی رجحان فطری برای رایحه شیر مادر وجود دارد. به طور کلی توانایی تمیز بوها از لحاظ سازشی اهمیت دارد و به نوزادان کمک می کند از مواد آسیب زا اجتناب ورزند و از این راه بر احتمال بقای خود بیفزایند.در موارد حساسیت بویایی شدید در نوزادان، کاردرمانی نوزاد در منزل با ارائه تمریینات حساسیت زدایی تدریجی به نوزاد کمک می کند تا حس بویایی خود را تعدیل کند . این امر موجب آرامش کودک و کاهش بیقراری و گریه های بی دلیلی نوزاد می شود.

یادگیری و حافظه در کاردرمانی نوزاد در منزل

زمانی تصور می شد که نوزادان نه می توانند چیزی بیاموزند و نه چیزی را به یاد بیاورند. البته چنین چیزی نیست و در چند بررسی شواهدی درباره ی توانایی یادگیری و یادآوری نوزادان به دست آمده است. در یکی از بررسی ها نوزادانی که فقط چند ساعت از عمرشان گذشته بود یاد گرفتند با شنیدن آهنگ موسیقی یا صدای زنگ اخبار سرشان را به سمت راست یا چپ بچرخانند. نوزاد برای چشیدن مایع شیرین می بایستی سرش را با شنیدن آهنگ موسیقی به سمت راست و با شنیدن صدای زنگ اخبار به سمت چپ بچرخاند. نوزادان طی چند کوشش آزمایشی یاد گرفتند بدون خطا سرشان را به سمت درست بچرخانند.سپس آزمایشگر موقعیت را وارونه کرد به نحوی که حالا نوزادان می بایستی در برابر شنیدن آهنگ یا صدای زنگ سرشان را در جهت عکس آزمایش اول می چرخاندند. شیرخوارگان به سرعت در این تکلیف جدید نیز مهارت یافتند.

از همین توانایی نوزادان در کاردرمانی جسمی نوزادان استفاده می شود. با آموزش های مناسب به الدین در طی جلسات کاردرمانی نوزاد در منزل تکنیک های تسهیل سازی حرکت به والدین داده می شود.

نوزادان در 3 ماهگی حافظه های نسبتا خوبی دارند. در یک بررسی وقتی شی متحرکی بالای گهواره ی نوزادان 3 ماهه با ریسمانی به دست یا پای آنها بسته شد آنها به سرعت کشف کردند که کدام دست یا پایشان شی متحرک را به حرکت در می آورد. 8 روز بعد در همان موقعیت نوزادان توانستند به یاد آورند که کدام دست یا پای خود را به حرکت درآورده بودند.

شگفت تر آنکه شواهدی نیز حاکی از آن است که نوزادان از تجربه های قبل از تولد خود در زهدان مادر چیزهای آموخته و به یاد می آورند. قبلا گفتیم که نوزادان صدای انسان را از صدای دیگر تمیز داده، آن را بر اصوات دیگر ترجیح می دهند. در آزمایشی نوزادانی که چند روز از عمرشان می گذشت برای آنکه صدای گفتگو یا آواز ضبط شده انسان را بشنوند محکم تر به پستانک مک زدند ولی برای شنیدن صداهای غیر گفتاری یا صدای تازه چندان تمایلی به مک زدن نشان ندادند. نکته دیگر آنکه نوزادان صدای ضربان قلب و صدای زنان را بر صدای مردان و صدای مادر خود را بر صدای زنان دیگر ترجیح می دهند، ولی صدای پدر را بر صدای مردهای دیگر ترجیح نمی دهند. در کاردرمانی جسمی و ذهنی نوزادان توجه ویژه ای به ویژگی ها و علایق نوزادان می شود تا با کمک توانایی های نوزادان به بهبود توانایی های جسمی نوزادان نارس توسط کاردرمانی نوزادان پرداخت.

به نظر می رسد این ترجیح ها ریشه در تجربه های صوتی نوزادان در دوره پیش از تولد داشته باشد. به کمک میکروفون هایی که در زهدان مادر نزدیک سر جنین کار گذاشتند معلوم شد شدت صوت در زهدان نسبتا زیاد و در حدود صوتی است که در اتومبیل در حال حرکت می شنویم.

یکی از عمده ترین این اصوات که نوزاد می تواند آن را در زمینه یی از سر و صدا بشنود صدای ضربان قلب مادر است که ظاهرا برای نوزاد محرک آرام بخشی است. در آزمایشی چند گروه نوزاد در معرض صدای ضربان های مختلف قلب انسان قرار گرفتند. برای گروهی از زنان نوار صدای قلب با 80 ضربان در دقیقه (در حد ضربان طبیعی قلب که نوزاد در رحم می شنود) برای گروه دوم نواری با 120 ضربان در دقیقه پخش شد و برای گروه سوم صوت خاصی پخش نشد. در نوزادانی که در خلال 4 روز آزمایش صدای ضربان طبیعی قلب را شنیده بودند در مقایسه با نوزادانی که صوت خاصی نشنیده بودند افزایش وزن بیشتر و گریه ی کمتر مشاهده شد. نوزادانی که صدای ضربان تند تر را شنیده بودند آنقدر آشفته و منقلب شدند که محققان مجبور شدند این قسمت از آزمایش را متوقف سازند. بررسی دقیق تر نشان داد که پخش نوار صدای ضربان قلب برای نوزادان اثر تقویت کننده دارد. استفاده از صدای مادر، صدای ضربان قلب مادر و صداهای آشنا در آرام سازی کودکان بی قرار از موارد پیشنهادی در کاردرمانی نوزاد در منزل است که به خانواده پیشنهاد می شود. در طول انجام تمرینات جسمی در کاردرمانی جسمانی نوزادان در منزل تلاش می شود با استفاده از صدا های آرامش بخش و تصاویر جذاب برای کودک بیشترین مدالیته های تشویقی را برای فعالیت کودک فراهم نمود.

در زهدان صدای مادر نیز شنیده می شود و به نظر می رسد که همین امر علت ترجیح صدای مادر بر اصوات دیگر باشد. شاید شگفت تر از همه شواهدی است حاکی از اینکه جنین در زهدان واقعا یاد می گیرد که بعضی از ویژگی های صوتی کلمات را تمیز دهد. طی آزمایش بسیار جالبی زنان در 6 هفته ی آخر بارداری بخشهایی از یک کتاب قصه ی کودکان را با صدای بلند می خواندند. برای مثال بعضی از آنان 28 بند اول کتاب دکتر سوس به نام( گربه در کلاه) و بعضی دیگر 28 بند آخر همان قصه را با تغییر واژه های اسمی اصلی آن ( سگ در مه) به جای (گربه در کلاه) با صدای بلند خواندند. پیش از تولد هر نوزاد یکی از داستاه ها را جمعا به مدت تقریبا 3 ساعت و نیم شنید.

2 یا 3 روز بعد از تولد به نوزادان فرصت داده شد به پستانک مخصوصی که به سیم دستگاه ضبط میزان مک زدن متصل بود مک بزنند. الگوی مک زدن نوزاد دستگاه بخش نوار قصه را روشن یا خاموش می کرد. یکی از الگوهای مک زدن موجب پخش همان قصه ای می شد که نوزاد پیش از تولد شنیده بود. الگوی دیگری موجب پخش قصه ای می شد که نوزاد آن را در دوره جنینی نشنیده بود. قصه برای بعضی نوزادان با صدای مادرش و برای برخی دیگر با صدای زنی ناآشنا پخش می شود. نتایج نشان داد که نوزادان داستان های آشنا را به داستان های نااشنا ترجیح دادند، حتی در شرایطی که هر دو قصه با صدای ناآشنا پخش می شد.

کاردرمانی جسمی نوزادان

در مجموع پژوهش هایی که در این بخش درباره توانایی های نوزادان ذکر شد مخالف این دیدگاه است که جهان در نظر نوزاد انبوهی از سر و صدا یا شکل های بی معنی است یا اینکه کودک همانند لوح سفید نانوشته ای پا به دنیا می نهد. واضح است که نوزاد به هنگام زادن آماده ی درک و فهم واقعیت بیرونی و یادگیری سریع پیوند بین پدیده هایی است که برای رشد انسان مهمند. کاردرمانی در نوزادان بر همین پایه استوار است و کاردرمانان جسمی نوزاد توصیه می کنند در مورد نوزادان نارس و نوزادان با اختلالات خاص کاردرمانی جسمی نوزاد در اولین فرصت  آغاز شود. با توجه به سرعت رشد مغز در نوزادان در سال اول تولد، باید در زمینه کاردرمانی نوزاد شش ماهه ای که هنوز گردن نگرفته است و یا غلت نمیزند و یا کاردرمانی نوزاد هشت ماهه ای که نمینشیند توجه ویژه ای داشت و هر چه سریع تر درمان های توانبخشی را آغاز کرد تا از عقب افتادگی های آتی جسمی و ذهنی نوزاد جلوگیری شود. کاردرمانی نوزاد در منزل از خدمات مرکز کاردرمانی نوزادان دکتر صابر می باشد که این امکان را برای خانواده فراهم می کند که در محیط خانه و در آرامش بیشتری خدمات کاردرمانی جسمی نوزدان و کاردرمانی ذهنی را برای نوزاد خود دریافت کنند.

جهت مطالعه در زمینه  عقب مانده ذهنی بر روی لینک کلیم کنید.