با توجه به عدم وجود راه قطعی درمان اوتیسمهمیشه درمان های مکمل برای اوتیسم مطرح بوده است. پژوهشگران بر این باورند که با وجود علاقهٔ والدین به طب جایگزین و درمان های مکمل، تاکنون هیچ درمان جایگزین گفتار درمانی اوتیسم و کاردرمانی اوتیسم نشده است.با توجه به منشا بیماری اوتیسم و ناشناخته بودن علت اوتیسم، اکسیژن درمانی در اوتیسم، سم زدایی در اوتیسم، استفاده از اسید چرب در درمان اوتیسم، دارو امگا 3 در درمان اوتیسم و … مطرح می باشد که تأثیر آن به طور قطع ثابت شده باشد، اما در نهایت برخی درمانهای جایگزین به شکلی پذیرفته میشود. دکتر صابر متخصص در درمان کودکان اوتیسم در مرکز توانبخشی اوتیسم توصیه هایی را برای والدین مطرح می کنند. نخست آگاهی لازم را در زمینه بیماری اوتیسم و شدت اوتیسم در فرزند خود بالا ببرید، در گام دوم درمان های توانبخشی را به صورت جدی پیگیری کنید، سوم اینکه در مورد درمان های نوین و هزینه و میزان اثر گزاری آنها تحقیق کنید و با متخصصان مربوطه صحبت کنید. در آخر در صورت تمایل یک درمان مکمل را پیگیری نمایید.
سم زدایی در اوتیسم
داده های معتبر قابل توجهی برای اینکه جیوه علت اوتیسم باشد وجود ندارد. با این حال بسیاری از والدین به امید اینکه جیوه و سایر فلزات از بدن کودک شان بیرون بکشند آنها را در معرض سم زدایی قرار میدهند. هیچ مطالعه کنترل شده ای در مورد سم زدایی در اوتیسم وجود ندارد که از این فرض که سم زدایی منجر به بهبود عملکردهای کودکان دارای اوتیسم میشود، حمایت کند. به علاوه مطالعات نشان داده است که ساکسیمر محبوب ترین عامل سم زدایی خوراکی خود باعث صدمات مغزی می شود. این یک داستان فاجعه بار است چرا که والدین با این باور که ساکسیمر هیچ عارضه جانبی ندارد به مصرف ساکسیمر برای فرزندان شان ادامه می دهند. دیان استانگل و همکارانش در سال ۲۰۰۷ با بررسی فواید و مضرات ساکسیمر در سم زدایی سرب در موش ها به این باور پایان دادند. آنها در مطالعه شان به جای جیوه از سرب استفاده کردند. چرا که باور عمومی بر آن است که کودکان به طور مداوم در معرض سطوح پایین سرب می باشند و لازم است به واسطه مسمومیت با سرب سم زدایی شوند. استانگل دو گروه تشکیل داد. یک گروه موش هایی که در معرض مسمومیت سرب قرار داشتن و گروهی که مسمومیت با سرب نداشتند. سپس برای هر دو گروه ساکسیمر تجویز گردید. در گروه دارای مسومیت هرچقدر ساکسیمر مسمومیت زدایی می کرد وضعیت یادگیری موش های مسموم تیز بهتر میشد و به سطح طبیعی نزدیک تر میشد. این مشاهده با این فرضیه که سرب باعث کاهش عملکرد مغز میشود همسو است و جای تعجب ندارد. اما محققان از کشف دیگری متعجب شدند. آنها مشاهده کردند که نمرات تست هوش موشهای گروه غیر مسموم که ساکسیمر استفاده کرده بودند، افت کرده است. پس از مصرف ساکسیمر کارایی مغزی آنان به سطح عملکرد موش های مسموم پیش از درمان افت کرده بود. به نظر می رسد که اگر ساکسیمر ، سربی در مغز پیدا نکند، خود سلولهای مغزی را مورد حمله قرار می دهد. در نتیجه این پژوهش موسسه سلامت ملی آمریکا به خاطر خطر ضایعات مغزی ناشی از مصرف ساکسیمر پروژه درمان کودکان اوتیسم با ساکسیمر را متوقف کرد. حتی اگر این ادعا که جیوه علت اوتیسم است و سم زدایی در اوتیسم به درمان آن کمک میکند. درست باشد (هرچند در حال حاضر شواهد بسیار کمی در حمایت از آن وجود دارد) باز با نقطه عطفی مواجه خواهیم بود که از یک سوی آن خطر مسمومیت با جیوه و در سوی دیگر آن خطر صدمات مغزی ناشی از خود ساکسیمر قرار دارد. اگر سطح جیوه کودک به حد کافی بالا نباشد، ساکسیمر به جای جیوه به خود مغز حمله ور خواهد شد. هنوز هیچ کس نمی داند این نقطه عطف کجاست؟! آیا شما حاضر چنین قماری بکنید؟
اکسیژن درمانی با فشار بالا در اوتیسم
طرفداران درمان اوتیسم با اکسیژن درمانی فشار بالا بر این باورند که اگر کم خوب است بیشتر بهتر است ! متاسفانه این ضرب المثل در مورد اکسیژن درمانی در اوتیسم صدق می کند. تصور کنید جلوی یک شومینه گرم لم داده اید کسی بیاید و بگوید تو که جلوی آتش انقدر کیف می کنی میخوای تو بگذرم تو آتش بیشتر کیف کنی! ارائه اکسیژن اضافی به مغز همینطور است! اکسیژن درمانی در اوتیسم در بافتها از دو راه ممکن است :
افزایش میزان اکسیژن، در هوایی که فرد تنفس میکند هوا تقریبا ۲۱ درصد اکسیژن دارد و این مقدار میتواند به ۲۵، ۳۰ تا ۱۰۰ درصد افزایش یابد.
افزایش فشار، اکسیژن درمانی پرفشار عبارت است از اکسیژن در فشار اتمسفریک بالاتر از حد نرمال. حاصل هر دو روش افزایش سطح اکسیژن در بافتهای بدن هایپر اکسیا میباشد هایپر اکسیا در موارد محدود پزشکی مثل کمک به عضلات قلبی پس از یک حمله قلبی یا ترمیم زخم ها استفاده می شود اما عموما هایپراکسیا ایده خوبی نیست چراکه:
باعث افزایش استرس اکسیداسیونی می شود.
موش هایی که در معرض سطوح بالای اکسیژن درمانی قرار میگیرند، سطح بالای اکسیژن از طریق استرس اکسیداسیونی منجر به بروز صدمات مغزی در آنها میشود.
یکی از هر ۱۵ کودک دارای اوتیسم دارای اختلال میتوکندری می باشد که خود با استرسهای اکسیداسیونی همراه است. لذا اگر این کودکان اوتیسم در معرض اکسیژن درمانی با فشار بالا قرار بگیرند احتمالا صدمات شان دوچندان خواهد شد.
هایپر اکسیا باعث برانگیختن مرگ سلول ها از طریق فرآیند خزان سلولی آپوپتوز می شود.
هایپر اکسیا باعث بروز تغییرات در مغز می شود که مرتبط با بیماری آلزایمر می باشد.
وحشتناک خواهد بود که ۱۰ ، ۲۰ یا ۳۰ سال دیگر بفهمیم اکسیژن درمانی با فشار بالا در کودکان اوتیسم منجر به بیماری آلزایمر میشود! تاریخ علم پزشکی مملو از موارد مشابه می باشد. با همه آنچه در مورد خطرات اکسیژن درمانی با فشار بالا می دانیم عجیب است که باز برخی از درمانگران و والدین از این روش برای درمان اوتیسم حمایت میکنند. در اولین مطالعه تصادفی ۶۲ کودک تحت درمان اکسیژن درمانی با فشار بالا و روش پلاسبو (اتاق دارای هوای نسبتا متراکم) قرار گرفتند.
محققان برای بررسی نتایج درمان از سه مقیاس آتک ، آ ب س ، سی جی ای استفاده کردند. نتایج مطالعه نشانگر تفاوتهایی بین نتایج درمانی حاصل از دو روش، به نفع روش درمان با اکسیژن فشار بالا بود. این تفاوت ها مربوط به یکی از چهار خرده مقیاس آ ب س، یکی از پنج خرده مقیاس آتک و سه تا از هشت خرده مقیاس سی جی آی ای بود. اما همین فواید محدود نیز با هم سازگار نمی باشد . برای مثال در حالی که بر اساس سی جی ای به دنبال استفاده از اکسیژن با فشار بالا، تماس چشمی و زبان ادراکی شرکت کنندگان بهتر شده بود آگاهی اجتماعی، تعامل اجتماعی و گفتار شرکت کنندگان تغییر نکرده بود!
اسیدهای چرب امگا ۳ در درمان اوتیسم
اسیدهای چرب امگا ۳ که بیشتر در روغن ماهی یافت می شود آنتی اکسیدان هستند. آنتی اکسیدان ها برای کاهش استرس های اکسیداسیونی ضروری می باشند بر اساس برخی گزارش ها نشانگر های بیوشیمیایی مبین افزایش استرس اکسیداسیونی در بیماریهای رشدی – عصبی شامل عقب ذهنی، سندروم رت، اسکیزوفرنی اضطراب و اوتیسم دیده میشو.د بنابراین منطقی خواهد بود که اگر فرض کنیم که هر چیزی که باعث کاهش استرس اکسیداسیونی بشود برای درمان این بیماریها مفید خواهد بود. گزارشهای زیادی از پژوهشهایی درمورد منشا اوتیسم نشان میدهد. اسیدهای چرب امگا ۳ برای درمان بیماریهای مختلف مفید است چاپ شده است. دست کم دو آزمایش پلاسبو – کنترل وجود دارد که نشان میدهد مصرف این اسیدهای چرب باعث بهبود رفتار کودکان اوتیسم میشود. حدس زده میشود که این بهبودی ناشی از کاهش استرس اکسیداسیونی میباشد. ممکن هم هست که مصرف اسیدهای چرب امگا ۳ به صورت مستقیم بر انتقال عصبی اثر گذار باشد.
برخی متخصصان با مفید بودن دارو امگا ۳ موافق نیستند. در حال حاضر داده های کافی برای اینکه به طور قطعی بگوییم اسید های چرب امگا ۳ در درمان اختلالات رشدی کارآمد است. در اختیار نداریم. همچنین هنوز نمیدانیم که آیا مصرف مقادیر زیاد دارو امگا ۳ برای اوتیسم در دراز مدت در کودکان ایمن هست یا نه؟ با این وجود بر خلاف روشهای سم زدایی، رژیم غذایی فاقد گلوتن و کازئین و درمان با اکسیژن فشار بالا آزمونهای مربوط به علیت و اثربخشی احتمالی در مورد اسیدهای چرب امگا ۳ انجام شده است. هنگامی که هم آرزومند موضوعی هستید و هم باید آن را به طور سالم نقد کنید تصمیم گیری و مدیریت رفتار کار دشواری است. این کار مثل آن است که بخواهید همزمان با یک دست روی سرتان ضربه بزنید و با دست دیگرتان شکمتان را بمالید! هنگام ارزیابی و تصمیم گیری در مورد روشهای درمانی مورد استفاده برای فرزندتان دقیقاً در چنین حالتی هستید. هنگامی که قرار است در مورد انتخاب یک روش درمانی به ویژه از انواع بیومدیکال آن تصمیم بگیرید، ابتدا همه مدارک و شواهد علمی مربوط به آن را چک کنید. اجازه ندهید امید و آرزوهایی که برای فرزندتان دارید منطق تان را کور کند. در مورد عوارض آن بپرسید ، ببینید آیا چه کسی غیر از ذینفعان مالی آن روش، نیز استفاده از آن را توصیه می کند؟ اجازه ندهید هیجانات تان به جای شما تصمیم بگیرند. هیچ درمانی وجود ندارد که هم قدرتمند باشد و هم عاری هز عوارض و کاملاً ایمن باشد! تاریخ پزشکی مملو از این درمان هاست که عوارض غیر منتظره ای به بار آورده است. شما موظف نیستید با این امید که شاید فرزندتان با احتمال یک در میلیون خوب شود، هر روش درمانی را روی فرزندتان امتحان کنید. بلکه کار شما این است که تصمیم بگیرید کدام روش ایمن است و با یک احتمال منطقی به فرزندتان کمک خواهد کرد.
با توجه به منشا بیماری اوتیسم کاردرمانی اوتیسم و گفتار درمانی اوتیسم از روش های درمان اوتیسم می باشد که با توجه به بی خطر بودن آن ها و نتایج علمی موجود به نظر می رسد بهترین درمان کودکان اوتیسم باشد.
اغلب هنگامی که از والدین کودکان اوتیسم میپرسم واکنش فرزندتان در مقابل غذای های جدید چگونه است؟ لبخندی تلخ بر چهره شان ظاهر میشود. اکثر کودکان اوتیسم رفتار غذا گزینی نشان میدهند.مشکلات تغذیه کودکان اوتیسم ناشی از پردازش حسی معیوب و تمایل به یکنواختی می باشد. من ترجیح میدهند به جای استفاده از واژه اختلال تغذیه در کودکان اوتیسم از واژه خوردن گزینشی استفاده کنم. چون در بروز رفتارهای غذا خوردن کودک اوتیسم متغیرهای دیگری غیر از خود غذا هم دخیل هستند.( برای مثال خوردن در یک بشقاب خاص ،خوردن جلوی تلویزیون) کودک دارای ادراک حسی ضعیف، ممکن است به دنبال غذای تند باشد و بر عکس کودک دارای ادراک حسی بالا از خوردن غذاهای بافتمند اجتناب کند. برخی از کودکان اوتیسم فقط غذاهای سفت یا ترد را میخورند. یک کودک اوتیسم با مشکلات تغذیه ای فقط برنج سفید میخورد و یکی دیگر حتما خورشت را را روی برنج می ریزد یا پلوی رنگی میخورد. بعضی از کودکان اوتیسم کوچکترین تغییر در غذای مورد علاقه شان را تشخیص میدهد. یا وقتی غذا توسط فرد دیگری غیر از مادر پخته شود آن را نمیخورند. کودکان اوتیسم در غذا خوردن علاوه بر انتخاب های عجیب و سخت ممکن است روش های خوردن غذای غیرعادی داشته باشند. مثلا ممکن است کودک اوتیسم با مشکلات تغذیه ای که در دهانش دچار کند حسی است دهانش را بیش از حد پر از غذا کند و کودکی که در دهانش دچار تند حسی است از خوردن چیزی غیر از پوره و غذاهای نرم و اجتناب کند. بعضی از مشکلات خوردن کودکان اوتیسم و عادات سخت تغذیه شان فراتر از نحوه خوردنشان است. برای مثال یکی از کودکان اوتیسم من اجازه نمیداد روی بشقابش چند نوع غذا باشد، یا یکی دیگر از خوردن خوراکیهای شکسته مثل بیسکویتی که گوشه آن شکسته باشد اجتناب می کرد. یک بار من جلوی او سهوا یک بیسکویت را نصف کردن او چنان قشقرقی به راه انداخت که قابل وصف نبود. برای مثال در اتاق درمان کودک حدوداً سه ساله ای به نام رضا روی یک صندلی بلند نشسته است. مقابلش هم گفتاردرمانش نشسته است. پشت گفتاردرمان یک سینی با چند ظرف غذای کوچک قراردارد. رضا بلند جیغ می زند و صورتش را از درمانگر بر گردانده است. گفتاردرمان یک قاشق کوچک پر از پودینگ وانیلی در دست دارد. درمانگر منتظر میماند تا رضا ساکت شود. به محض اینکه گریه رضا متوقف میشود با چهره ای خندان به او میگوید ( سلام رضا) از نظر رفتارگرایان گفتاردرمانی تغذیه کودک اوتیسم دو کار می کند خاموش سازی رفتار اجتناب از غذای رضا از یک سو و تقویت اجتماعی همکاری موقت رضا. رضا دوباره گریه را شروع میکند. گفتاردرمان اوتیسم قاشق به دست به رفتار خود ادامه می دهد. سرانجام رضا دوباره ساکت می شود. گفتاردرمان قاشق به دست می گوید : آفرین پسر خوب. رضا گل، اول پودینگ بعد چیپس رضا این بار کمی جلو میآید و دهانش را باز میکند. گفتاردرمان پودینگ را به او میدهد و بلافاصله یک تکه چیپس هم وارد دهانش میکند. چیپس به یکی از خوراکی های مورد علاقه رضا تبدیل می شود.
غذا نخوردن کودک اوتیسم
بعضی از کودکان اوتیسم با اختلال خوردن غذا فقط در یک موقعیت و جای خاص ازخانه غذا می خورند. یا فقط از یک لیوان خواص آب می خورد. بعضی از کودکان اوتیسم هنگام خوردن غذایی که مورد علاقه آنها نیست بدون هیچ دلیلی فیزیولوژیکی عق می زنند. این امر یک رفلکس شرطی می باشد. همانطور که سگهای پاولوف شرطی شده بودند که با شنیدن صدای زنگ بزاقشان ترشح می شد. این کودکان هم پس از چند بار تجربه مشکلات تغذیه ناخوشایند صرفا با دیدن غذایی نامطلوب عق می زنند. همانگونه که پیشگیری بهتر از درمان است در مورد اختلال غذا خوردن کودک اوتیسم نیز بهترین راه حل پیشگیری است. پیشگیری از این که از ابتدا چنین رفتار شکل بگیرد. در زیر چند نکته در این زمینه آورده شده است هرچند ممکن است برای خیلی از شما دیر شده باشد.
بسیاری از افراد اوتیستیک تفاوت هایی در نحوه غذا خوردن خود تجربه می کنند. ممکن است کسی ترجیحات و عدم تمایل شدیدی در مورد غذا داشته باشد، اما این لزوماً به معنای داشتن اختلال خوردن نیست. شواهد نشان می دهد که کودکان اوتیستیک در مقایسه با کودکان غیر اوتیستیک، در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به اختلالات خوردن، مانند بی اشتهایی عصبی یا اختلال مصرف غذای محدود کننده اجتنابی (ARFID) هستند. مشکلات تغذیه، مانند بدغذایی و اجتناب از غذا، در کودکان مبتلا به اوتیسم شایع است. سایر مشکلات تغذیه و خوردن (مانند اختلالات خوردن، ترس از امتحان غذا های جدید و اصرار بر ارائه خاص غذا) نیز در این جمعیت شایع است. با وجود اصطلاحات ناسازگار برای توصیف مشکلات خاص تغذیه و خوردن که کودکان اوتیستیک ممکن است تجربه کنند، شواهد روشنی وجود دارد که چنین مسائلی در این جمعیت شایع است. اکثر مطالعات نشان دادند که انتخاب پذیری غذا یک مسئله فراگیر در میان نمونه های کودکان اوتیستیک آن ها بود. تنها چند مطالعه مشکلات خوردن را بررسی کردند، اما آن ها نشان دادند که کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است در معرض خطر بالاتری نسبت به دیگران برای ابتلا به مشکلات خوردن باشند. ارائه و وقوع مشکلات تغذیه و خوردن احتمالاً تحت تأثیر عواملی از جمله سن، جنس، جنسیت، عملکرد شناختی و تطبیقی و شدت ویژگی های اوتیسم قرار می گیرد. تحقیقات در مورد مشکلات تغذیه و خوردن در کودکان مبتلا به اوتیسم به طور مداوم در حال گسترش است، اگرچه توجه ویژه ای باید به هم زمانی اختلالات خوردن و اوتیسم شود. با توجه به این که چنین مشکلاتی بخش بزرگی از کودکان اوتیستیک را تحت تأثیر قرار می دهد، تحقیقات مستمر با هدف درک شیوع، توسعه، نگهداری و بهبود احتمالی مشکلات تغذیه و خوردن حیاتی است. توچجه به این نکته حائز اهمیت است که داشتن رفتارهای غذایی خاص به معنای داشتن اختلال خوردن نیست. به عنوان مثال، ممکن است کسی ترجیح دهد به دلیل تفاوت های حسی از انواع خاصی از غذا اجتناب کند، برخی غذاها ممکن است باعث بیماری کسی شوند یا مشکلات گوارشی ممکن است مانعی برای خوردن برخی چیزها باشد. با این حال، اگر انتخاب های غذایی کودک شما به این معنی است که در برآوردن نیازهای تغذیه ای مشکل دارد، یا کاهش وزن سریع را تجربه می کند، مهم است که به دنبال حمایت حرفه ای برای او باشید. بدون حمایت مناسب، کودکان اوتیستیک در مقایسه با کودکان غیر اوتیستیک، نتایج بدتری در اختلالات خوردن تجربه می کنند.
گفتار درمانی و تغذیه اوتیسم
بهترین مرکز گفتاردرمانی در تهران زیر نظر جناب آقای دکتر صابر در دو شعبه غرب و شرق تهران به گفتاردرمانی کودکان اوتیسم و درمان اختلال بلع در کودکان اوتیسم توسط متد های درمانی روز دنیا در حیطه درمان کودکان اوتیسم در بهترین مرکز توانبخشی اوتیسم می پردازد. همچنین خدمات گفتار درمانی در منزل برای کودکان اوتیسم در این مرکز ارائه می شود.
در مشکلات تغذیه در کودکان اوتیسم علی رغم تمایل کودک به غذاهای خاص در دام این عادت که هر وعده همان غذا را برای او مهیا کنید نیفتید به صورت چرخشی غذاها را تغییر دهید.
در مشکلات غذا دادن به اوتیسم ثابت قدم باشید.
اگر کودک اوتیسم سرش را در مقابل غذایی که به او میدهد برمیگرداند یا دهانش را می بندند غذایی که به او داده اید را با غذای مطلوب او تعویض نکنید. به خاطر داشته باشید که حذف پیوسته غذای نامطلوب کودک اوتیسم، یک تقویت منفی در غذا نخوردن بچه اوتیسم محسوب میشود و ارائه غذای مورد علاقه کودک تقویت مثبت! تعویض غذا هنگام اعتراض کودک یک تقویت دوجانبه برای رفتار امتناع کودک خواهد بود و شرایط را روز به روز بدتر خواهد کرد. اگر فکر میکنید از نظر عاطفی تحمل گرسنه نگه داشتن کودک اوتیسم را ندارید در ابتدا هر وعده کمی غذای مورد علاقه کودک تان را مهیا کنید و به او بدهید. به این ترتیب دست کم اختلال غذا خوردن کودک اوتیسم را تقویت نخواهید کرد و جایی برای عذاب وجدان تان باقی نخواهد ماند.
برای حل مشکل غذا خوردن کودکان اوتیسم بهتر است از یک گفتار درمان تغذیه کمک بگیرید. در صورت امکان بهتر است از تیمی متشکل از گفتار درمان، متخصص تغذیه، روانشناس و کاردرمان کمک بگیرید. گفتاردرمانگر از شما خواهد خواست طی یک پرسشنامه به سوالاتی درباره مقدار و نوع غذاهایی که کودک اوتیسم میخورد، ارزش تغذیه ای بافت و دیگر مشخصات غذاها خواهد پرسید. همچنین درباره فضای فیزیکی ای که تغذیه کودک اوتیسم در آن انجام می شود، روی میز، روی صندلی بلند، صندلی کوتاه، جلوی تلویزیون؟ با کدام یک از اعضای خانواده؟ آیا با رفتارهای عجیب کودک هنگام خوردن کنار آمده ای؟ سوالاتی خواهد پرسید.
درمان مشکلات خوردن کودکان اوتیسمی
مداخله گفتار درمانی در اختلال تغذیه اوتیسم، مبتنی بر از ملغمه ای از اصول تغذیه، فیزیکی، رشدی و رفتاری خواهد بود. گفتاردرمانگر جدولی از پیشرفت کودک اوتیسم در استفاده از غذا (از نظر بافت و طمع ) مشخص خواهد نمود. تا ضمن اطمینان از سلامت تغذیه کودکان اوتیسم شیوه تغذیه کودک اصلاح گردد. گفتاردرمان تغذیه اوتیسم وضعیت تنه، سر و گردن، دست ها و اندام های دهانی را بررسی و از درست بودن آن هنگام غذا خوردن کودک اوتیسم مطمئن خواه شد. در همه موارد شرایط رشدی کودک اوتیسم باید مدنظر قرار گیرد. برای مثال جویدن چرخشی (که با دندانهای آسیاب انجام میشود در مقابل گاز گرفتن با دندانهای جلویی انجام میشود.) از مهارتهای حرکتی ۱۲ ماهگی است. استفاده از قاشق از مهارتهای شناختی و حرکات ظریف ۱۲ ماهگی است. اهداف درمانی در حوزه غذا دادن به کودک اوتیسم باید متناسب با شرایط رشد کودک اوتیسم باشد. برای مثال کودک ۱۸ ماهه ای که دارای تاخیر رشد کلی است و از نظر عملکردی در سطح یک کودک ۶ ماهه است آماده استفاده از فنجان یا قاشق و حتی خوردن گزینههای مستلزم جویدن نیست. الگوی نشستن و پوسچر تنه نیز در فرآیند بلع کودکان اوتیسمی اهمیت دارد. استفاده از اصول اصلاح رفتار کمک شایانی به بهبود عادات غذا نخوردن بچه اوتیسم خواهد کرد.
حساسیت زدایی تدریجی در گفتار درمانی و غذا نخوردن کودک اوتیسم
برای مثال در جلسه اول درمان غذاهای نامطلوب برای کودک روی میز قرار میگیرد ولی جلوی کودکان اوتیسم نمی باشد در جلسه دوم غذا مستقیما جلوی کودک اوتیسم قرار داده می شود. ولی نه توی بشقاب کودک .در جلسه بعد از کودک اوتیسم می خواهیم به آن دست بزند ببوید یا لیس بزند سپس آن را وارد دهانش کند اما اجازه داشته باشد آن را بیرون بیندازد و نهایتا آن را ببلعد.
تقویت مثبت خاموشی در گفتار درمانی اختلال تغذیه اوتیسم
تقویت مثبت مستلزم آن است که کودک اوتیسم اول مقدار کمی از غذای نامطلوب را بخورد، سپس بلافاصله پس از آن گفتاردرمانگر مقدار غذای مورد علاقه کودک اوتیسم را در اختیارش می گذارد.در اختلال تغذیه کودک اوتیسم هیچگاه مجبور به خوردن نمیشود. این مسئله غیر اخلاقی و تهاجمی محسوب نمیشود بلکه گفتاردرمانگر دائما غذایی نامطلوب کودک را صرف نظر از میزان قشقرق و زمان آن جلو میآورد تا کودک اوتیسم رضایت بدهد آن را بخورد. این عمل در رفتار درمانی خاموش فرار نامیده می شود رفتار فرار که در اختلال خوردن اوتیسم به شکل قشقرق است نادیده گرفته میشود تا سرانجام حذف گردد.
1-چرا کودک من فقط چند غذای محدود میخورد؟
این رفتار ممکن است به دلیل حساسیت حسی یا وسواس غذایی باشد. برخی کودکان اوتیسم فقط غذاهای با بافت خاص (مثل نرم یا ترد) یا رنگهای خاص را میپذیرند. کاردرمانی حسی و معرفی تدریجی غذاهای جدید میتواند کمککننده باشد.
2-چگونه میتوانم وعدههای غذایی را برای کودک اوتیسم منظم کنم؟
برنامه ثابت داشته باشید: ساعت و مکان مشخصی برای غذا تعیین کنید.
از وسایل آشنا استفاده کنید: مثلاً همیشه از همان بشقاب یا لیوان موردعلاقهاش.
پیشبینیپذیر باشد: مثلاً ابتدا غذای موردعلاقهاش را بدهید، سپس غذای جدید را معرفی کنید.
دارو درمانی برای کودکان اوتیسم- نقش دارو در درمان مشکلات رفتاری اوتیسم
با توجه به این نکته که همانند علت بیماری اوتیسم که همچنان ناشناخته می باشد، در تحقیقات علمی تا به امروز هیچ درمان قطعی برای کودکان اوتیسم یافت نشده است. تا کنون درمان اوتیسم با دارو به درمان علائم مختلف بیماری اوتیسم می پردازند. دارو درمانی برای کودکان اوتیسم توسط دکتر مغز و اعصاب یا روانپزشک اطفال انجام می گیرد. استفاده از دارو برای کودکان اوتیسم همیشه برای والدین سخت و ناخوشایند بوده است. دارو برای درمان اوتیسم یکی از چندین درمان رایج و متداول در کنار درمان های توانبخشی می باشد. اما توجه به این موضوع که مشکلات رفتاری کودکان اوتیسم یکی از معضلات خانواده این کودکان است، به نظر می رسد دارو درمانی در مشکلات رفتاری کودکان اوتیسم یکی از راه حل های در دسترس می باشد. کلینیک توانبخشی دکتر صابر با سابقه 16 ساله در زمینه رفتار درمانی و توانبخشی کودکان اوتیسم تمام تلاش خود را در زمینه بهبود و اصلاح مشکلات رفتای کودکان اوتیسم توسط تکنیک های مختلف درمانی کودکان اوتیسم می نماید تا مصرف دارو برای درمان کودکان اوتیسم را به حد اقل رسانده و از عوارض آن بکاهد.
درمان مشکلات رفتاری کودک اوتیسم
مشکلات رفتاری می تواند زندگی را برای کودک اوتیسم و خانواده مشقت بار نماید. حتی کارهای ساده و عادی مثل خوابیدن شبانه نیز میتواند به یک مشکل رفتاری تبدیل شود. اغلب مشکلات رفتاری کودکان اوتیسم میتواند معیاری از موفقیت نهایی کودک اوتیسم به دست دهد. رفتارهای دردسرساز کودک اوتیسم نه تنها کیفیت زندگی خودش را بلکه سایر اعضای خانواده را نیز تحت شعاع قرار می دهد. دراین بخش ضمن مرور مجدد نقایص نورولوژیک در اختلال اوتیسم نشان خواهیم داد که چگونه این نقایص منجر به مشکلات رفتاری در کودکان دارای اوتیسم میشود. طی همین روند راهکارهایی برای مدیریت آنها نیز ارائه خواهیم کرد. گاهی اوقات رفتارهای ناهنجار، محصول یادگیری است، لذا باید آنها را به کمک تکنیک های رفتاری خاموش کرد. گاهی نیز ریشه مشکلات رفتاری ناهنجار بیولوژیک است و در این صورت علاوه بر رفتار درمانی مصرف دارو نیز ضروری است.
والدین و مراقبین کودکان اوتیسم بین سن کودک و مهارتهای او همیشه شاهد یک فاصله می باشند. به همین دلیل تکنیک های مدیریت رفتاری که ممکن است برای بچههای کوچکتر پاسخگو باشد، در آن ها اثر بخشی اش را از دست می دهد. برای مثال ممکن است گذاشتن یک کودک نوپا در گهواره اش راه خوبی برای مواجهه با مشکل رفتاری اش باشد، اما وقتی کودک اوتیسم ۵ ساله چنین مشکلی را نشان دهد دیگر نمیتوان او را توی گهواره محبوس کرد چرا که به راحتی از آن بالا رفته و بیرون می آید. کودکان اوتیسم ویژگی هایی از خود بروز می دهند که به واسطه آن بسیاری از تکنیک های رفتاری مورد استفاده برای مشکلات رفتاری کودکان طبیعی را نمیتوان برای آنها استفاده نمود. برای مثال توجه کردن یا بی توجهی به کودک، ابزار قدرتمندی است که اکثر والدین برای اصلاح رفتار کودک شان از آن بهره میبرند، اما همین ابزار برای کودک اوتیسم که به والدینش بی توجه است ابزاری بی مصرف است.
رفتار درمانی یا دارو درمانی در درمان کودکان اوتیسم؟
سوالی که برای والدین مطرح می شود این است که، خوب پس چه باید کرد؟ نگران نباشید تغییر رفتار کودکان اوتیسم هرچند دشوار و زمانبر است اما بالاخره عملی است. کودکان اوتیسم هرچند به سرنخهای اجتماعی حساس نیستند اما هنوز به تقویت کننده های دیگری حساس هستند. لذا با تحلیل دقیق رفتار و کارکردهای آن برای مشکلات رفتاری کودک اوتیسم می توان سرنخ هایی برای باز کردن این کلاف پیدا نمود. گاهی برای ترمیم رفتار کودکان اوتیسم باید دست به دامن دارو درمانی اوتیسم شد. شاید والدین کودک نظر مثبتی درباره مصرف دارو برای درمان اوتیسم نداشته باشد اما باید به خاطر داشت که اتیسم یک اختلال پزشکی مثل دیابت است. اگر بدن کسی انسولین تولید نکند باید انسولین تزریق نمود. انسولین دیابت را درمان نمیکند اما فرد را قادر می سازد تا زندگی نسبتاً طبیعی داشته باشد. به همین ترتیب مغز کودکان اوتیسم برخی از نروترنسمیترها را نمی سازد (مواد شیمیایی که باعث تنظیم رفتار و هیجانات ما میشود.) دارو درمانی در اوتیسم باعث می شود که عملکرد این نوروترنسمیترها درست انجام شود. درست مثل اینکه دارو به کودکان دارای دیابت کمک می کند سطح قند خون تنظیم شود. داروهای روانگردان باعث درمان اوتیسم نمیشود (درست مثل انسولین) اما به کودک اوتیسم کمک میکند که به حداکثر توان خود دست یابد. هرچند مصرف دارو برای کودکان اوتیسم خطراتی هم به دنبال دارد اما خطر عدم مصرف دارو در صورت نیاز هم کم نیست. رفتارهایی که دارای منشا بیولوژیک هستند، چرخه خاص خود را دارند و میتوانند عمیقاً ویژگیهای رفتاری کودک تان را تحت شعاع قرار دهند. اغلب ترکیب دارو درمانی برای کودک اوتیسم و مداخلات رفتاری و توانبخشی در کنار هم نتایج موفقیت آمیز تری به بار می آورند.
مرکز توانبخشی کودکان اوتیسم دکتر صابر مجهز به تمام درمان های تخصصی توانبخشی،کاردرمانی کودکان و گفتار درمانی برای کودکان اوتیسم، رفتار درمانی و بازی درمانی در کودکان اوتیسم، اتاق تاریک و اتاق شنیداری و سنسوری روم با تجهیزات الکترونیکی پیشرفته، ماساژ درمانی تخصصی اتیسم، بخش آموزش کودکان اوتیسم، آب درمانی اوتیسم و… می باشد که با در اختیار داشتن تیم مجرب درمانی در درمان کودکان اوتیسم موفقیت های بسیاری را کسب کرده اند. مشاوره تنگاتنگ با متحصصین مغز و اعصاب کودکان موجب گردیده میزان مصرف دارو در کودکان اوتیسم مرکز با انجام درمان های جامع توانبخشی کاهش یافته و همچنین میزان پیشرفت ذهنی، گفتاری و تطابق اجتماعی در این کودکان افزایش یابد.
مرکز توانبخشی و آموزش پیش دبستانی کودکان اوتیسم به بررسی کودکان اتیسم جهت آمادگی تست ورود به مدرسه اوتیسم با تست های تشخیصی دقیق و متناسب با سن ورود به مدرسه اوتیسم می پردازد. در مرکز سنجش کودکان اوتیسم تلاش می شود با استفاده از تجهیزات پیشرفته درمانی کودک اوتیسم را به بالاترین سطح توانایی برای سنجش ورود مدرسه کودکان اوتیسم برساند.تیم کاردرمانی، گفتار درمانی و رانشناسی کودک در دو شعبه مرکز توانبخشی کودکان اوتیسم زیر نظر دکتر صابر به بهترین نحو کودکان اوتیسم را برای سنجش ورود به دبستان آماده می کنند.رضایت والدین و قبولی کودکان اوتیسم مرکز در تست ورود به ابتدایی مدارس عادی تهران نشان دهنده تجربه بالا و توانایی تیم مجرب درمانی مرکز می باشد.
کودکان مبتلا به اوتیسم از نظر عاطفی، آمادگی کمتری برای مدرسه نسبت به همسالان خود دارند و به نظر می رسد این کودکان رفتارهای بیرونی سازی و مشکلات خود تنظیمی بیشتری دارند که بر مشارکت آن ها در مدرسه و روابط شان با معلمان شان تأثیر می گذارد. تحقیقات کمی در مورد مداخلات هدفمند برای آمادگی مدرسه وجود داشت. با این حال، به نظر می رسد مداخلات رفتاری مبتنی بر مدرسه مهارت های شناختی، زبانی و زندگی روزمره را بهبود می بخشند، اما تأثیر کمتری بر اجتماعی شدن و گنجاندن همسالان دارند. کودکان مبتلا به اوتیسم با چالش های بیشتری در انتقال به مدرسه، به ویژه در تعاملات اجتماعی، روبرو هستند. توسعه و اجرای بیشتر مداخلات خاص مبتنی بر مدرسه برای کمک به کودکان مبتلا به اوتیسم برای به حداکثر رساندن موفقیت خود در شروع مدرسه ضروری است. برای اطمینان از این که کودکان به درستی برای شروع سفر آموزشی خود آماده هستند، یکی از ابزارهای بسیار مهمی که اخیراً محبوبیت زیادی پیدا کرده است، رفتاردرمانی است. علاوه بر برنامه های آموزشی برای افراد مبتلا به اختلال اوتیسم که درمان مبتنی بر شواهد دریافت می کنند، ارزیابی های آمادگی مدرسه سهم حیاتی در کل فرآیند دارند. در این تحلیل جامع رفتاردرمانی در ارزیابی های آمادگی مدرسه، ما بر قدرت رفتاردرمانی برای افزایش دستاورد های تحصیلی و اجتماعی دانش آموزان تمرکز خواهیم کرد. ارزیابی آمادگی مدرسه می تواند سواد، مهارت های عددی و مهارت های اجتماعی کودکان را شناسایی کند و این مهارت های اساسی را که برای شروع موفقیت آمیز فرآیند مدرسه رفتن نیاز دارند، از طریق استفاده از این ارزیابی ها که برای آن ها طراحی شده اند، فراهم کند. کودکان می توانند پایه ای قوی برای موفقیت تحصیلی و ادغام اجتماعی در مدرسه ایجاد کنند و این در نهایت انتقال روان تر به آموزش رسمی را تضمین می کند. ارزیابی های آمادگی مدرسه به عنوان ابزارهایی عمل می کنند که به تعیین میزان آمادگی کودک برای شروع آموزش رسمی، معمولاً قبل از رفتن به مهد کودک یا پیش دبستانی، کمک می کنند. چنین ارزیابی هایی به شناسایی میزان توانایی کودک در انجام وظایف شناختی، اجتماعی، عاطفی و فیزیکی خود در کنار وظایف مورد نیاز برای آماده سازی برای مدرسه کمک می کنند. ارزیابی های متناسب با سن، که به طور معنادار و معتبر در بستر ساخته شده اند، تصویری جامع از آمادگی کودک برای مدرسه ارائه می دهند. از این رو، باید در کنار سایر اشکال ارزیابی مرتبط مورد استفاده قرار گیرند. به همین ترتیب، نتایج ارزیابی به معلمان و والدین فرصتی می دهد تا روش های آموزش و مداخله را برای کمک به رشد کودک سفارشی کنند.
برای تست ورود به مدرسه کودکان اوتیسم را از چه سنی آماده کنیم؟
از تولد تا 36 ماهگی ( 3/5 سالگی ) خدمات ارائه شده به کودک اوتیسم در قالب مداخلات اولیه می باشد. و از 3 تا 5 سالگی در قالب آموزشهای ویژه مهد کودک و آموزش پیش دبستانی در کودکان اوتیسم می باشد. از 5 سالگی کودک اوتیسم وارد فضای آموزشی رسمی در قالب پیش دبستان و بعد مدارس میشود.تست ورود به مدرسه اوتیسم در همین سن انجام می گیرد.
متغیرهایی که در جانمایی و تعیین سطح کودک اوتیسم در مدرسه و سنجش ورود به دبستان دخیل اند به دو دسته متغیرهای کلاسی و متغیرهای مربوط به کودک تقسیم میشود. متغیرهای مربوط به کلاس عبارتند از : اندازه کلاس (کلاس کوچکتر بهتر است) نسبت مربیان به دانشآموزان (هرچه بیشتر بهتر) روش ارتباطی مورد استفاده در کلاس مدرسه (کلامی ، تصویری ، اشاره) و متغیر های نامشهود مثل تمایل مربیان به پذیرش کودکان دارای اوتیسم و میزان مهارت آنها در کار با کودک اوتیسم . متغیرهای مربوط به کودک اتیسم نیز عبارتند از میزان غیر عادی بودن سطح هوش، مهارتهای ارتباطی و وجود رفتارهای پیچیده مثل اضطراب ، بی قراری ، تکانشگری یا خود زنی. سه متغیر اضافی دیگر نیز وجود دارد که معمولاً کمتر مورد توجه قرار میگیرند این سه متغیر عبارتند از اعتماد به نفس ، بلوغ عصبی و مدیریت رفتاری.
نقش اعتماد به نفس در تعیین سن ورود به مدرسه اوتیسم
سن ورود به مدرسه اوتیسم در کودکان مختلف متفاوت است. اعتماد به نفس سوخت هیجانی است که کودک اوتیسم را قادر می سازد به شایستگی هایش دست یابد. و از سویی اعتماد به نفس از تجارب غلبه بر موانع ریز و درشت پیش رو حاصل میشود. هیچ چیزی برای اعتماد به نفس فرد بهتر از آن است لحظه ای نیست که کودک اوتیسم سطح بالا قادر می شود بگوید : (اوه ، که ببین انجامش دادم) وظیفه والدین آن است که برای کودک اوتیسم کلاسی بیابند که بتواند در آن با بچهها رقابت موفقی داشته باشد. هیچ کس نمی تواند همیشه وسط باشد، گاهی جلو می افتد گاهی عقب اما نباید آنقدر جلو بیفتد یا آنقدر عقب بماند که همیشه اول یا همیشه آخر باشد. قرار دادن کودک اتیسم در موقعیتی که انتظارات از او پایین تر از توانش باشد یا انتظاراتی از او بالا برود که برایش ممکن نباشد هر دو برای اعتماد به نفس کودک اوتیسم در آموزش ابتدایی مخرب است. کودک اوتیسم باید در مدرسه در موقعیتی قرار گیرد که احتمال موفقیت در طول فعالیت های مدرسه را دارا باشد. این نکته در سن ورد به مدرسه کودک اوتیسم تاثیر گزار است. ممکن است کودک بهره هوشی مناسبی را در تست های ورود به دبستان نشان دهد اما به علت اعتماد به نفس پایین و ضعف در مهارت های ارتباطی پیشنهاد شود با یک سال تاخیر مدرسه را آغاز کند.
بلوغ عصبی در کودکان اوتیسم و تست ورود به دبستان
با گذر زمان هر سال مقداری از علائم غیر عادی کودک اوتیسم حذف می شود. مسائل اجتماعی و ارتباطی که روزی دست نیافتنی به نظر می رسید یک سال بعد عادی می نماید و این مسئله تنها ناشی از آثار مداخلات درمانی نیست بلکه بخشی از آن ناشی از بلوغ عصبی کودکان اوتیسم است. برای همین من معمولاً به والدین توصیه میکنیم که کودکشان را یک سال دیرتر وارد سنجش ورود به دبستان و رقابتهای مدرسه ای کنند و به او اجازه بدهند یک سال بیشتر در آموزش پیش دبستانی کودکان اوتیسم بماند. کودک شش ساله دارای اوتیسم ممکن است در تکالیف تکرار شونده و خواندن و محاسبات عددی خوب باشد اما در زمینه بازی، سالن غذاخوری، سرویس مدرسه کم خواهد آورد. لذا بهتر است برای اینکه کودک اوتیسم از بلوغ عصبی اش بهره مند شود، پیش از وارد کردن به رقابت های اجتماعی در مدارس عادی یک سال به او فرصت دهید تا سیستم عصبی اش بلوغ بهتری کسب نماید و آموزش پیش دبستانی اوتیسم را تجربه کند.
سنجش مدیریت رفتار و ورود به دبستان
هر کودک که دارای اوتیسم نیازمند برنامه مدیریت رفتار خاص خود می باشد. متاسفانه سیستم آموزش و پرورش رسمی ما با مسئله کودکان اوتیسم آشنایی کافی ندارد. چه برسد به اینکه بخواهد برای کودکان اوتیسم برنامه مدیریت رفتاری داشته باشد. اما باید مدارس برای رفتارهای مخرب مثل پرخاشگری ، خودزنی و کج خلقی، تخریب اموال که در مجموع تحت عنوان رفتارهای بیرونی نامیده می شوند و نیز رفتارهای درونی شامل اضطراب ، کمال گرایی و عدم انعطاف پذیری برنامه مدیریت رفتاری داشته باشند. کودکان اوتیسمی که دارای مشکلات رفتاری های درونی هستند برای برنامه روزمره کلاسی مشکلی ایجاد نمی کنند. برای همین مورد حمایت رفتاری قرار نمی گیرند. مگر اینکه استرس آنها آنقدر زیاد شود که منجر به بروز رفتار بیرونی گردد. بهتر است با کمک گرفتن از مربی سعی کنیم کودکان اوتیسم با آستانه بروز رفتارهای بیرونی نرسد. در ورود به دبستان، کلاس باید به گونهای باشد که راهنماییهای کافی برای کودک اوتیسم وجود داشته باشد، از نظرسطح ارائه محرک برانگیزاننده نباشد و مربیان به موقع به کودک اوتیسم واکنش مناسب ارائه دهند. اگر کودکان اوتیسم در کلاس مزاحمت ایجاد میکند، ناسازگاری میکند یا پرخاش میکند باید دید آیا به این دلیل است که کلاس بیش از حد تحریک کننده است؟ انتظارات سنجش ورود به مدرسه کودک اوتیسم فراتر از توانمندی های او می باشد یا اینکه برای فرار از کار چنین رفتارهایی را حل می کنند؟ اگر کودک مضطرب ، کمال گرا و غیر منعطف می باشد آیا مربیان متوجه این مسائل کودک اوتیسم می باشند آیا پیشاپیش او را برای تغییرات ورود به دبستان آماده میکنند، آیا به کودک آموزش داده میشود که اشتباهات هم بخشی از یادگیری است و یادگیری بدون خطا نمی باشد؟ آیا کودک دارای برنامه آموزشی خاص خود می باشد؟ بهتر است در بدو ورود به مدرسه سه کارت استراحت در اختیار کودک قرار داده شود تا در طول مدرسه کودک هنگام نیاز با استفاده از آن به یک جای آرام یا سالن کاردرمانی رفته و خود را آرام کند.
ارزیابی دقیق کودکان اوتیسم پیش از ورود به مدرسه، نیازمند استفاده از ابزارهای استاندارد و علمی است. این ارزیابیها به شناسایی نقاط قوت و چالشهای کودک در حوزههای مختلف (شناختی، اجتماعی، رفتاری و حرکتی) کمک میکنند و مبنایی برای طراحی برنامههای آموزشی فردی (IEP) فراهم میآورند. ابزارهای سنجش باید توسط متخصصان آموزشدیده (روانشناسان، کاردرمانگران) در محیطی کنترلشده اجرا شوند تا نتایج معتبری ارائه دهند. انتخاب ابزار مناسب به سن کودک، سطح عملکرد و هدف ارزیابی بستگی دارد. ترکیب چندین ابزار مکمل، تصویر کاملتری از تواناییهای کودک ارائه میدهد.
1-آزمونهای شناختی و هوشی (مثل آزمون وکسلر)
آزمونهای شناختی مانند مقیاس هوش وکسلر برای کودکان (WISC) یا آزمون استنفورد-بینه، تواناییهای ذهنی کودک را در حوزههای کلامی و غیرکلامی میسنجند. این آزمونها برای کودکان اوتیسم با چالشهایی همراه است، چرا که بسیاری از آنها در برقراری ارتباط کلامی یا همکاری در آزمونهای استاندارد مشکل دارند. برای افزایش دقت، متخصصان ممکن است از نسخههای اصلاحشده یا ابزارهای جایگزین مانند آزمون لایتر (Leiter-3) که کاملاً غیرکلامی است، استفاده کنند. تفسیر نتایج باید با احتیاط انجام شود، زیرا ممکن است هوش واقعی کودک به دلیل مشکلات ارتباطی یا حسی دستکم گرفته شود. نتایج این آزمونها به تعیین سطح تحصیلی مناسب و نیاز به سازگاریهای آموزشی کمک میکند.
2-پرسشنامههای سنجش مهارتهای اجتماعی (Vineland-3)
پرسشنامه Vineland-3 یکی از معتبرترین ابزارها برای ارزیابی مهارتهای انطباقی (Adaptive Skills) در کودکان اوتیسم است. این پرسشنامه که توسط والدین یا معلمان تکمیل میشود، عملکرد روزانه کودک در حوزههای ارتباط، اجتماعی شدن، مهارتهای زندگی روزمره و حرکتی را اندازهگیری میکند. برخلاف آزمونهای هوشی، Vineland-3 بر تواناییهای عملی کودک در محیطهای طبیعی (خانه، مدرسه) تمرکز دارد. برای کودکان اوتیسم، نمرههای حوزههای اجتماعی و ارتباطی اغلب پایینتر از سن تقویمی است، در حالی که مهارتهای حرکتی یا شناختی ممکن است در سطح بالاتری قرار داشته باشند. این پرسشنامه به شناسایی نیازهای آموزشی و تعیین اهداف واقعبینانه در برنامههای مداخلهای کمک میکند.
3-چکلیستهای رفتاری (ABC, CARS)
چکلیستهای رفتاری مانند مقیاس رتبهبندی اوتیسم کودکان (CARS-2) یا پرسشنامه رفتار غیرعادی (ABC) برای شناسایی شدت ویژگیهای اوتیسم و مشکلات همراه (مثل پرخاشگری، رفتارهای تکراری) طراحی شدهاند. CARS-2 که توسط متخصصان تکمیل میشود، ۱۵ حوزه رفتاری شامل ارتباط، پاسخ به محیط و سازگاری با تغییرات را ارزیابی میکند. ABC نیز بیشتر بر چالشهای رفتاری مانند خودآزاری یا بیقراری تمرکز دارد. نتایج این ابزارها به تعیین سطح حمایتهای مورد نیاز در مدرسه (مثل همراه اختصاصی یا محیط کمتحریک) کمک میکند. توجه داشته باشید که این چکلیستها نباید به تنهایی برای تشخیص اوتیسم استفاده شوند، بلکه بخشی از یک ارزیابی جامع هستند.
منابع:
pmc.ncbi.nlm.nih.gov
autismcoe.com
سوالات متداول:
1-چه متخصصانی باید در فرآیند سنجش شرکت کنند؟
یک تیم چندتخصصی شامل:
-روانشناس کودک (برای آزمونهای هوش و شناخت)
-کاردرمانگر (برای ارزیابی مهارتهای حرکتی و حسی)
-گفتاردرمانگر (برای سنجش مهارتهای ارتباطی)
-مربی آموزش ویژه (برای ارزیابی آمادگی تحصیلی)
-روانپزشک کودک (در صورت نیاز به بررسی دارویی)
2-چرا سنجش قبل از مدرسه برای کودکان اوتیسم ضروری است؟
کودکان اوتیسم طیف گستردهای از تواناییها و چالشها دارند. سنجش به شناسایی نقاط قوت و ضعف آنها کمک میکند تا برنامه آموزشی متناسب با نیازهایشان طراحی شود. این ارزیابیها شامل آزمونهای هوش، مهارتهای اجتماعی، تواناییهای حرکتی و ارتباطی است. بدون ارزیابی دقیق، ممکن است کودک در محیط نامناسبی قرار گیرد که موجب اضطراب یا عدم پیشرفت او شود.
استفاده از ای بی ای در مرکز توانبخشی کودکان اوتیسم
روش ای بی ای یکی از روش های درمانی در کودکان اوتیسم است که بر پایه رفتارگرایی استوار است. با توجه به نکات مثبت و منفی روش درمانی aba در درمان کودکان اوتیسم انتخاب صحیح این روش برای کودک اوتیسم بسیار مهم می باشد. در مرکز توانبخشی کودکان اوتیسم پس از ارزیابی کامل کودک اوتیسم توسط دکتر متخصص اوتیسم و تعیین سطح شناختی ، ارتباطی و ذهنی کودک اوتیسم روش های درمانی مختلف مورد بررسی قرار گرفته می شود. دکتر صابر با تجربه بالا در زمینه درمان کودکان اوتیسم در مرکز اوتیسم تهران بهترین روش های درمانی را برای تسریع در درمان اوتیسم برمیگزینند و این امر موجب پیشرفت روز افزون مراجعین بهترین مرکز اوتیسم تهران گردیده است.
تاریخچه روش ای بی ای در کودکان اوتیسم
سابقه رفتار گرایی به اوایل قرن بیستم و ادوارد ثورندایک و واتسون باز میگردد. در آن روزها روانشناسی به واسطه نگاه شکاکانه اش بیشتر از هنر جادوگری مورد توجه قرار گرفته بود. ثورندایک و واتسون در پی آن بودند که روانشناسی هم جا پای علوم پایه مثل فیزیک و شیمی بگذارد. برای این منظور آنها موضوعاتی که مستقیما قابل مطالعه و قابل مشاهده نبود را کنار گذاشتند. موضوعاتی چون تفکر، شناخت و ادراک. آنها به جای این موضوعات بر رفتارهای قابل مشاهده و متغیرهای محیطی مختلف که باعث افزایش یا کاهش نرخ بروز رفتارها می شوند، متمرکز شدند. هر چند آنها از واژه پایین به بالا استفاده نکردند. ولی در واقع آنها روان شناسی را بر مبنای روش های یادگیری پایین به بالا استوار کردند (رقیب ثورندایک و واتسون ، ویلیام جیمز، استاد دانشگاه هاروارد با طرح روش بالا به پایین مدعی شد که آگاهی میتواند موضوع مناسبی برای مطالعات روانشناسی باشد.
ثورندایک روشهای فرار حیوانات از قفس را مورد مطالعه قرار داد. حیوانات هر بار پس از هر کوشش موفق زمان کمتری برای فرار نیاز داشتند. او مدعی بود که چون فرار از قفس برای حیوان جالب است تجربه آزادی هر رفتاری که قبل از آن رخ داده باشد را تقویت می کند. وی این پدیده را (قانون اثر) نامید. در سال ۱۹۱۱ در کتابش با نام هوش حیوانات نوشت : از میان رفتارهای مختلف، رفتاری که به پاداش نزدیک تر باشد (زودتر باعث کامروایی شود) با احتمال بیشتری تکرار خواهد شد و رفتاری که منجر به ناکامی حیوان شود احتمال تکرار کمتری دارد. ثورندایک هرگز چیزی درباره تفکر حیوانات و روش حل مسئله آنها نگفت. چرا که از نظر وی تفکر قابل مشاهده و اندازه گیری نبود. ثورندایک میخواست بداند که آیا اگر به حیوان اجازه بدهیم نحوه فرارحیوان دیگر را ببینند، آیا خودش راحت تر فرار خواهند کرد؟ لذا آزمایشهایی با گربه ها انجام داد. وی نتیجه گرفت که مشاهده روش فرار یک گربه کمکق به کاهش زمان فرار گربه مشاهد نمی کند.
واتسون به مطالعه بچهها نیز پرداخت. وی در سال ۱۹۲۸ در کتاب (مراقبت های روانشناختی نوزادان و کودکان) منکر وجود پدیده های درونی مثل خشم، همدلی، ترس، خجالت، حسادت، عشق، استعداد و… بود و مدعی شد که همه رفتارهای کودک محصول شرطی سازی است. هر رفتاری که بعدها ظاهر می کنیم در کودکی ساخته میشود. رفتارگرایان معتقدند که چیزی از درون کودک رشد نمی کند.
نظر واتسون و ثورندایک بعدها توسط شاگرد معروفشان اسکینر تلطیف شد. در یک آزمایشگاه که اسکینر طراحی کرد، هرگاه کبوتر اسکینر به طور تصادفی سرش را برای یک تا دو ثانیه بالا میبرد اسکنر دکمه ای را می فشرد که منجر به رها شدن مقداری غذا به داخل قفس کبوتر می شد. چیزی نگذشت که کبوتر سرش را بالا نگه می داشت. از منظر اسکینر، رفتار تصادفی کبوتر (بالا بردن سر) بر روی محیط اثر گذاشته و باعث آزادسازی غذا میشود (با کمی کمک پشت پرد اسکینر) . اسکینر به کمک قانون اثر ثورندایک این پدیده را شرطی سازی عاملی نامید. دریافت غذا و فرار از قفس تجربه خوشایندی است و باعث افزایش احتمال بروز رفتاری میشود که دقیقاً قبل از ظهور پاداش رخ داده است (در مورد بالا بردن سر). در این مورد هم نیازی نیست که فکر کنیم میفهمد چه اتفاقی رخ داده است. رفتارگرایان منکر وجود فرد در کبوتر ها و نیز انسان ها هستند. آنها معتقد در تمام رفتارهای ما حتی رفتار های پیچیده، محصول زنجیره های محرک – پاسخ تقویت شده هستند.
روش ABA چیست؟
ABA (ای بی ای) رایج ترین روش مورد استفاده در شروع آموزش کودکان اوتیسم می باشد. روش ای بی ای، یک روش خالص پایین به بالاست. کل فرایند توسط درمانگر کنترل می شود و کودک اوتیسم به محرک های فیزیکی و کلامی ارائه شده پاسخ می دهد و هیچ راهحلی توسط کودک اوتیسم به کار گرفته نمیشود و نیازی به درک آگاهانه تکلیف از سوی کودکان اوتیسم نمیباشد. روش ای بی ای در کودکان اوتیسم (ABA ) با انتقاداتی همراه است. برخی محققان معتقدند که روش ABA باعث افزایش بروز رفتارهای چالش برانگیز در کودک اوتیسم میشود. در بسیاری موارد کارکرد رفتارهای چالش برانگیز، واکنش به استرس و اضطراب حاصل از آموزش می باشد یا برای فرار از کار اقدام به بروز چنین رفتارهایی میکنند. باید دقت داشت که کودک اوتیسم در تعامل و برقراری ارتباط با مشکل مواجه است. بروز چنین رفتارهایی فرایند ارتباط را برای کودک اوتیسم ترسناک تر و ناخوشایند تر جلوه خواهد داد. روش ای بی ای در درمان اوتیسم هر چند ممکن است در کوتاه مدت پاسخگو باشد، گاهی عواقب وخیمی به بار می آورد و این امر اصل ارتباط را خدشه دار میکند. این گروه از محققان معتقدند اند با توجه به اینکه روشهای رفتاری مبتنی بر محیط طبیعی، کودک محور تر می باشند و فشار کار نیز در آن کمتر است، احتمال بروز رفتارهای چالش برانگیز کاهش می یابد. لذا توصیه می کنند درمان کودک اوتیسم با روش های رفتاری مبتنی بر محیط طبیعی آغاز شود. از سوی روش ای بی ای در کودکان اوتیسم( ABA )انگیزه ی برقراری ارتباط خود به خودی در کودک اوتیسم را سرکوب میکند. چرا که کودک اوتیسم به سرنخ ها و پاداش های ارائه شده از سوی درمانگر وابسته شده و بروز رفتار کودک اوتیسم محدود به مواجهه با موقعیتهای خاص می گردد.
درمان افراد مبتلا به اوتیسم با درمان های مد روز، بحث برانگیز، بدون پشتوانه، رد شده و تأیید نشده همراه است. رفتاردرمانی (ABA) از روش های برگرفته از اصول علمی اثبات شده رفتار، استفاده می کند و تمام عواملی را که توسط شورای ملی تحقیقات ایالات متحده به عنوان ویژگی های مداخلات مؤثر در برنامه های آموزشی و درمانی برای کودکان مبتلا به اوتیسم شناسایی شده اند، در بر می گیرد. در حقیقت رفتاردرمانی یک روش اصلی برای درمان رفتار نابهنجار در افراد مبتلا به اوتیسم است. ABA در اصل رفتارهای مطلوب را تشویق می کند و رفتارهای نامطلوب را دلسرد می کند تا مهارت های مختلفی را بهبود بخشد. پیشرفت پیگیری و اندازه گیری می شود. تنها مداخلاتی که نشان داده شده اند نتایج جامع و ماندگاری در اوتیسم ایجاد می کنند، بر اساس اصول ABA بوده اند. هنگامی که فرزند شما برای اولین بار درمان ABA را شروع می کند، با یک رفتاردرمانگر ملاقات خواهد کرد که نیازها و سطح توانایی فرزند شما را ارزیابی می کند. هنگامی که او فرزند شما را شناخت و توانایی های او را درک کرد، یک برنامه درمانی فردی با اهداف مداخله ای خاص در ذهن طراحی خواهد کرد. رفتاردرمانی یا همان ABA نوعی درمان رفتاری برای افراد مبتلا به اوتیسم و سایر اختلالات رشدی است که بر این ایده استوار است که اگر رفتارهای خاصی را پاداش دهید، کودکان آن رفتارها را تکرار خواهند کرد. به عبارت دیگر، هنگامی که رفتارهای خاصی را تقویت می کنید، آن رفتارها افزایش خواهند یافت. هنگامی که رفتارهای خاصی را تقویت نمی کنید، آن رفتارها کاهش می یابند و ممکن است در نهایت به طور کامل از بین برون د. ABA ممکن است به افراد مبتلا به اوتیسم کمک کند تا:
-تعاملات اجتماعی را بهبود بخشند.
-مهارت های جدید بیاموزند.
-رفتارهای مثبت را افزایش دهند.
-رفتارهای چالش برانگیز را کاهش دهند.
مطالعات نشان میدهد که ABA به طور قابل توجهی بر اجتماعی شدن، ارتباطات و زبان بیانی نیز تأثیر می گذارد. برخی مطالعات نشان داده اند که وقتی ABA برای بیش از 20 ساعت در هفته در طول چند سال اول زندگی (قبل از 4 سالگی) استفاده شود، پیشرفت های بزرگی در رشد ایجاد کرده و حتی نیاز به خدمات ویژه را در مراحل بعدی زندگی افراد اوتیسم کاهش می دهد. رویکرد های رفتاری بیشترین شواهد را برای درمان علائم اوتیسم دارند. آن ها به طور گسترده ای در میان مربیان و متخصصان رفتاردرمانی پذیرفته شده اند و در بسیاری از مدارس و کلینیک های درمانی استفاده می شوند.
آیا (ABA) ای بی ای اوتیسم را درمان میکند؟
رفتارگرایان گاهی ادعا می کنند که ABA اوتیسم را درمان می کند، اما منطق شان دو نقصیه دارد. اول اینکه رفتارگرایان رشد را نادیده میگیرند و تمام پیشرفت کودک اوتیسم را به مداخلات رفتاری روش ای بی ای نسبت می دهند. اما همه می دانند که چیزی به نام رشد وجود دارد که مداخلات به موازات آن اثر می کند.
تقویت منفی آن چیزی که شما فکر میکنید نیست. بسیاری از افراد فکر میکنند تقویت منفی همان تنبیه است. در واقع تقویت منفی و تنبیه دو کارکرد متفاوت دارند. تقویت منفی عبارت است از حذف محرک ناخوشایند و کارکرد آن تقویت است. یعنی زمینه سازی برای افزایش تکرار رفتار. اما تنبیه ارائه یک محرک ناخوشایند است به منظور کاهش و خاموش سازی رفتار نامطلوب. یکی از رایج ترین اشکال تقویت منفی که والدین به طور ناخودآگاه با انجام آن باعث تقویت رفتار نامطلوب به کودکشان میشود حذف تکلیف مورد نظر در صورت مقاومت کودک اوتیسم است. لذا با حذف الگویی که کودک اوتیسم با آن موافقت موافق نیست مقاومتش را تقویت می کنند.
دومین نقص آن است که رفتار گرایی رخدادهای ذهنی مثل فهم و کشف را نادیده میگیرد. درمانگران ای بی ای با کنار گذاشتن این مفاهیم به خود اجازه می دهد که گستره درمان کودکان اوتیسم را بسیار محدود نماید. این امر مثل آن است که در یک کلاس دامنه هنجار بودن را فقط محدود به داشتن بهره هوشی هنجار کنیم و نسبت به مهارت های اجتماعی و کاربرد شناسی زبان بیتوجه باشیم. نادیده گرفتن رویدادهایی ذهنی خصوصی از سوی رفتارگرایان در روش ABA در درمان اوتیسم تنها تا وقتی قابل قبول است که هنوز کودک اوتیسم به تفکر انتزاعی دست نیافته است. کودکان دارای رشد عادی اولین نشانههای تفکر انتزاعی را در حدود ۱۰ ماهگی ظاهر می کنند. وقتی کودک در می یابد که صداهایی مثل (بابا و مامان) صرفاً سیگنالهایی نیستند که با گفتن آن غول های مهربان برای رفع نیازهای او حاضر میشوند! بلکه (مامان و بابا) نام دو نفر می باشد! در همین سن کودک به طور انتخابی به نامش پاسخ میدهد. تشخیص اینکه اشیا، رویدادها و افراد در دنیای فیزیکی را میتوان در قالب کلمات یا اشارات بازنمایی کرد، یک گام بزرگ در روند رشد ذهنی کودک به حساب میآید. جهش های ذهنی دیگری نیز در همان محدوده زمانی رخ می دهد. کودک در حدود ۱۲ ماهگی از قاشق برای خوردن و مداد رنگی برای نقاشی (ابزار) استفاده میکند. در حدود ۱۴ ماهگی می فهمد که میتواند با فشار دادن یک دکمه رویدادی را رقم بزند (علت – معلول). در حدود ۱۸ ماهگی کودک میتواند با مشاهده رفتار آن را یاد بگیرد. دقیقا همان کاری که گربه های ثورندایک قادر به انجام آن نبودند! در حدود دو سالگی کودکان دارای رشد عادی قادر به انجام بازی های تقلیدی میشوند و آنچه در محیط بیرون می بینند را بعداً انجام می دهند و در ۳ سالگی قادر به بازیهای تخیلی میشوند و میتوانند دنیای تخیلی خودشان را خلق نمایند.
با توجه به موارد ذکر شده درباره روش ای بی ای در درمان کودکان اوتیسم می توان اینطور نتیجه گیری کرد که تشخیص زمان استفاده از روش ای بی ای برای کودکان اوتیسم بسیار حائز اهمیت است. تشخیص این مورد که چه زمان از روش ای بی ای در درمان اوتیسم در مرکز اوتیسم استفاده شود به شناخت و تشخیص دقیق مشکلات و نقاط ضعف و قوت کودک اوتیسم توسط دکتر متخصص اوتیسم بستگی دارد یک متخصص توانبخشی کودکان اوتیسم با بررسی همه جانبه مشکلات کودک اوتیسم بهترین انتخاب را در روند درمان کودک انجام می دهد.
1-آیا روش ABA فقط برای رفتارهای مشکلساز است یا برای آموزش مهارتها هم کاربرد دارد؟
ABA یک روش جامع است که هم برای کاهش رفتارهای نامطلوب و هم برای آموزش مهارتهای جدید کاربرد دارد. از آموزش گفتار و مهارتهای اجتماعی گرفته تا مهارتهای خودیاری و تحصیلی همه با این روش قابل آموزش هستند. این روش بر پایه اصول یادگیری طراحی شده است.
2-چگونه میتوانم از روش ABA برای بهبود مشکلات خواب فرزندم استفاده کنم؟
ABA برای مشکلات خواب شامل ایجاد روال ثابت قبل از خواب، استفاده از راهنماهای بصری و سیستم پاداش برای خوابیدن در زمان مناسب است. ابتدا الگوی خواب فعلی کودک را ثبت کنید، سپس به تدریج زمان خواب را تنظیم نمایید. میتوان از تقویتکنندههای صبحگاهی (مثل صبحانه مورد علاقه) برای خواب به موقع استفاده کرد.
مشکلات حسی در اوتیسم شامل اختلالات یکپارچگی حسی در کودکان اوتیسم می باشد که به صورت پر حسی، کم حسی و به هم ریختگی حسی در کودکان اوتیسم مشاهده می شود. اختلالات حسی در کودکان اوتیسم با اختلال پردازش حسی در کودکان متفاوت است و در درمان حسی در کودکان اوتیسم نیز باید متفاوت با کودکان با اختلال پردازش حسی عمل شود. طیف اختلالات اوتیسم به وسیله نقصهایی در تعاملات اجتماعی ارتباطات کلامی و غیر کلامی، و رفتارهای تکراری کلیشه ای و غیر قابل انعطاف و علایق محدود به صورت بالینی مشخص می شود، در داخل تشخیص اوتیسم دامنه وسیعی از توانایی شناختی و رشد زبان و عملکردهای روزانه زندگی وجود دارد. علت های متنوعی برای علایم اوتیسم شناخته شده است از جمله تنوع ژنتیکی مثل سندروم ایکس شکننده و تشعشعات محیطی مثل ترشح جالفوریک اسید در رحم، و زودرس بودن نوزاد، دیگر فاکتورهای کمککننده که تحت مطالعه هستند شامل تشعشعات توکسین محیطی مثل فلزات سنگینی مانند جیوه که ممکن است نسل در نسل بوده باشد.
تقریباً بیشتر افراد اوتیسم، مشکلاتی در پردازش حسی خود دارند که آنها را افرادی ناتوان می سازد. بیشتر از 90 درصد کودکان اوتیسم، اختلالات حسی غیر طبیعی همراه با علائمی در حیطه های مشکلات حسی پیچیده و مختلط دارند. برای مطالعه در زمینه رژیم حسی بر روی لینک کلیک کنید.
مقایسه مشکلات حسی اوتیسم با اختلال پردازش حسی در کودکان
مطالعه ای توسط دکتر استنلی گرین اسپن و سرنا ویدر انجام شد آنها پی بردند که 94 درصد از جامعه مورد مطالعه مشکلات حسی کودکان اوتیسم شامل عکس العمل پایین، عکس العمل بالا، و ترکیبی از هر دو در داده های حسی مختلف را دارا هستند و 100 درصد جامعه مورد مطالعه هم در پردازش شنوایی اختلال عملکرد داشتهاند و مشکلات طرح ریزی حرکتی دارند. به طور قابل توجه، کودکان اوتیسم سطح پایین تری از هیجانات پایه ایی را دارند. در سال 2009 مطالعهایی انجام شد که کودکان اوتیسم را با بچه هایی که دارای اختلال پردازش حسی هستند از نظر مشکلات پردازش حسی مقایسه کرده اند. در این مطالعه سیستم هیجانی سمپاتیک و عکس العمل های کودکان و از طریق 5 حیطه ی حسی که در چالش های حسی مورد استفاده اند بررسی گردید.
نتایج نشان داد که، به طور قابل انتظاری، رفتارهای حسی در بچه های در حال رشد طبیعی وجود دارد. به طور قابل توجهی، کودکان اوتیسم سطح پایه ایی هیجانی فیزیولوژیکال پایین تری دارند و عکس العمل بعد از محرک حسی در بچه های دارای اختلال پردازش حسی بالاتر بود ولی در اوتیسم این گونه نبود، به طور خاص خواص در اولین آزمایشات بعد از از محرک حسی، در کودکان اوتیسم حس دهلیزی بزرگتر، حس عمقی با عکس العمل پایین و حس چشایی با عکس العمل بالاست. به طور کل بچه های دارای اختلال پردازش حسی رفتار جستجوگری حسی غیر طبیعی بیشتری را نسبت به کودکان اوتیسم دارند. اخیراً مطالعه آیی نشان داده که کودکان اوتیسم به شدت حساس به حرکت، در محرک های بینایی دچار جستجوگری و به صورت نورو اپتیکال هستند که با بچه های هم سن خود تمایز دارند.
یکپارچگی حسی و مشکلات حسی کودکان اوتیسم در زندگی
هنگامی که حس به صورت زیر آستانه یا بالای آستانه باشد (که این در کودکان اوتیسم یکی نیست) آنها به این مورد گرایش پیدا می کنند که به آن حس اهمیت بیشتری دهند و همین مورد باعث ایجاد ناتوانی بیشتر در آن ها می شود. پردازش حسی غیر طبیعی مستقیما مربوط به پاسخ های رفتاری غیر طبیعی است که در کودکان اوتیسم مشاهده میشود، بازه ایی از رفتارهای اجتنابی تا رفتارهای مضر در کودکان اوتیسم وجود دارد که آنها را در برقراری ارتباط ناتوان کرده و دچار افسردگی و در خود فرورفتگی شدید می کند. و وقتی که کودکان آسیب دیده دارای گیرندههای بسیار قوی و غیرطبیعی در بینایی هستند، پس در این کودکان درک الگو ها و توجه به جزئیات برتری زیادی دارد و حس بینایی برای حرکات احتمالی منجر به حس قوی در کودکان اوتیسم میشود که سبب می شود روی رفتار آنها در محیط های شلوغ اثر بگذارد. به علاوه، دیدن حرکات ظریف و دقیق که از تغییرات حالت های چهره ایجاد می شود در کودکانی که توانایی صحبت کردن دارند، ممکن است به مشکلات پردازش زبانی این کودکان اضافه کند.
مرکز کاردرمانی ذهنی برای کودک اوتیسم- خصوصیات ذهنی کودکان اوتیسم
بهترین مرکز کاردرمانی کودکان اوتیسم زیر نظر جناب آقای دکتر صابر به درمان کودکان اوتیسم در زمینه مشکلات ذهنی اوتیسم مشغول به فعالیت می باشد. تشخیص اوتیسم در کودکان و تعیین سطح کودکان اوتیسم (اوتیسم خفیف– اوتیسم متوسط- اتیسم شدید) نقش مهمی را در روند درمان کودک اوتیسم ایفا می کند.کاردرمانی ذهنی در کودکان اوتیسم با بررسی هوش کودک اوتیسم و علائم اوتیسم و طرح برنامه درمانی در جهت رشد ذهنی کودکان اوتیسم و بهبود خصوصیات ذهنی کودکان اوتیسم فعالیت می کند.
رشد ذهنی کودکان اوتیسم-مشکلات ذهنی اوتیسم
اکثر پسر بچه های دارای اوتیسم به مرور زمان پیشرفت قابل توجهی نشان می دهند. هرچند که سرعت و میزان پیشرفت کودکان اوتیسم متغیر است. در برخی کودکان اوتیسم میزان پیشرفت آنقدر هست که پس از مدتی دیگر نمی توان تشخیص اوتیسم را برای آنان صادق دید. البته باید توجه کرد که برداشته شدن تشخیص اوتیسم از این گروه به معنای درمان اوتیسم نمی باشد، چرا که با این وجود، میراث برخی از جنبه های شناختی و علائم رفتاری اوتیسم همچنان در آنها باقی میماند در برخی از کودکان اوتیسم نیز پیشرفت در همه حوزهها به شدت کند است. اینکه چرا برخی از کودکان اوتیسم بهتر از دیگران پیشرفت میکنند، سوالی است که سعی داریم در این مقاله به آن پاسخ دهیم.
در پزشکی اصطلاح پیشرفت در بهبودی به منحنی تغییرات یک بیماری در طول زمان اشاره دارد. در روند رشد ذهنی کودکان اوتیسم هرچند جزئیات آن برای هر کودک خاص خود اوست اما در گذر زمان از یک الگوی قابل پیش بینی تبعیت می کند. با بیان یک مدل سه بعدی از بیماری اوتیسم که در برگیرنده میزان غیر عادی بودن کودک اوتیسم، میزان هوش عمومی و سن کودک اوتیسم می باشد. به تبیین رشد ذهنی اوتیسم خواهیم پرداخت. برای کمک به کودک اوتیسم و استفاده از حداکثر ظرفیت کودک باید این سه متغیر و نحوه تعامل آنها را بررسی کرد.
هرچند این مدل نمیتواند پاسخگوی همه سوالات در حوزه درمان اوتیسم باشد. اما نقطه شروع خوبی برای ارائه یک چارچوب و تجمیع اطلاعات کودکان اوتیسم می باشد.
غیر عادی بودن علائم اوتیسم
یک قطار را در نظر بگیرید وقتی یک یا چند چرخ آن از ریل خارج شود قطار هم از خط خارج خواهد شد برای تعیین میزان غیر عادی بودن کودک اوتیسم باید ببینیم چند تا از چرخها از ریل خارج شده و چقدر از خط فاصله گرفته است؟ برای مثال علایم اوتیسم نظیر تماس چشمی چقدر آسیب دیده است؟ کودک چقدر چسبیدن به عادات خاص خودش اصرار دارد؟ با چه میزان و شدت بال بال می زند؟(از دیگر علایم اوتیسم) چقدر رژیم غذایی کودک محدود است؟ اگر همه ی این ویژگی ها ی کودک اوتیسم را در قالب عددی دربیاوریم خواهیم توانست رشد کودک اوتیسم را روی یک محور با عنوان محور پیشرفت کودک توصیف کنیم. اگر کودک اوتیسم شما دارای صفات غیر عادی شدید باشد، تشخیص کودکان اوتیسم سطح سه یا همان اوتیسم شدید است ولی اگر میزان غیر عادی بودن کودک اوتیسم شما متوسط باشد، و دارای اوتیسم سطح ۲ یا اوتیسم متوسط می باشد. و چنانچه کودک دارای هوش عادی بوده و رفتار کلامی وی پرحرفی باشد و میزان غیر عادی بودن کودک اوتیسم خفیف باشد تشخیص اوتیسم سطح یک یا اوتیسم خفیف که قبلا آسپرگر نامیده می شد می باشد.
اگر کودک اوتیسم در حد خفیف غیر عادی باشد ولی دارای رفتارهای کلیشهای و تکراری نباشد احتمالا دارای اختلال ارتباط اجتماعی می باشد. اگر در واقعیت هم مساله به همین سادگی این نمودار می بود خیلی خوب می شد. اما در واقعیت مرزبندی بین این اختلالات بسیار دشوار است. البته نسخه پنجم دی اس ام با ادغام آسپرگر پی دی دی – ان اُ اس در یک اصطلاح با عنوان اختلالات طیف اوتیسم و سطح بندی آن کار را قدری آسانتر کرده است. اما بازهم مرزبندی بین اختلالات هم مرز با اوتیسم اختلال یادگیری غیر کلامی یا اختلال کاربرد شناختی – معنای شناختی زبان اختلالات رشدی زبان، دیس فازی، اختلال ارتباط اجتماعی همچنان دشوار است حتی اختلالاتی مثل آپراکسی هم با اوتیسم اشتباه گرفته میشود.
هوش عمومی در رشد مهارت های ذهنی کودک اوتیسم
دوباره به مثال قطار برمیگردیم ممکن است هر تعداد از چرخهای قطار از ریل خارج شده باشد این یعنی همان درجه غیرعادی بودن. اما جدای از این قطار ممکن است تاخیر داشته باشد سر وقت طبق برنامه باشد یا حتی جلوتر از برنامه ! هوش کودک اوتیسم به مثابه قدر موتور قطار است و سرعت رشد کودک اوتیسم معادل سرعتی است که موتور واگن ها را می کشد در مسئله اوتیسم نیز باید علاوه بر میزان غیر عادی بودن مشخص نماییم که جریان رشد ذهنی کودک اوتیسم آیا با تاخیر مواجه است، به موقع است یا جلوتر از جدول رشد است؟ هوش یک مختصه همگن نیست بلکه مزائیکی مرکب از اجزاء مختلف است. به خاطر همین است که در کودک اوتیسم نقاط قوت و ضعف کنار هم قرار می گیرند. و روانشناسان متخصص مرکز اوتیسم ،هوش را به روشهای مختلف تقسیم می کنند که دو تا از آشنا ترین آنها عبارتند از : هوش کلامی در مقابل هوش غیر کلامی و هوش کریستالی در مقابل هوش سیال
بررسی هوش کلامی در مقابل هوش غیر کلامی در کاردرمانی ذهنی کودکان اوتیسم
این شیوه تقسیم بندی رایج ترین شکل در تقسیم تواناییهای ذهنی کودکان اوتیسم و دیگر کودکان است. بخش کلامی یک تست هوش بر توانایی هایی مثل ذخیره واژگان، استدلال کلامی و موارد مشابه متکی است در حالی که بخش غیر کلامی، ریاضی، هندسه و دیگر مهارت های غیر کلامی را میسنجند.
مقایسه هوش کریستالی در مقابل هوش سیال در کاردرمانی ذهنی اوتیسم
هوش کریستالی اشاره به محفوظات کلامی (پایتخت فرانسه کجاست؟) یا غیرکلامی (؟= ۲+۲ ) دارد هوش سیال اشاره به توانایی الگویی و تشخیص روابط اشکال به صورت کلامی (شباهت توپ و چرخ چیه؟) یا غیرکلامی (جای خالی را پر کن ۲،۴،۶ ) دارد. هوش سیال ارتباط تنگاتنگی با جامعیت مرکزی دارد. وقتی از این منظر به هوش نگاه کنید آنگاه بسیاری از تعارضات بین رفتارهای مختلف کودک اوتیسم برایتان معنادار خواهد شد. شما ممکن است بین هوش کریستالی و هوش سیال کودک اوتیسم خود تفاوت ببینید. ممکن است حفظ کردن اعداد، حروف، مسیرها و مکالمات فیلم ها برای فرزندان تان مثل آب خوردن باشد، اما در دریافتن روابط بین آنها ناتوان باشد. برای همین ممکن است کودک اوتیسم در نام بردن اشیا بسیار ماهر باشد اما از یک مکالمه ساده عاجز باشد، این موارد از خصوصیات ذهنی کودکان اوتیسم می باشد. این مسئله ممکن است شما را گیج کند به خصوص اگر دارای یک مهارت فوقالعاده هم باشد و طوری مطالب خاصی را به خاطر بسپارد که همگان را مبهوت خود کند. اما دریغ از یک کلمه صحیح کوتاه ! تئوری ذهن یعنی توانایی تشخیص احساسات و افکار دیگران و درک نیات آنها با توجه به احساسات و افکارشان من اگر بتوانم احساسات و افکار شما را تشخیص بدهم خواهم توانست بفهمم قصد شما چیست و رفتار بعدی شما راحت بزنم و علت رفتار شما را بفهمم. بدیهی است که این رفتارها که بیشتر مبتنی بر هوش سیال است. برای کودک دارای اوتیسم دشوار باشد.
تست های هوش جدید به جنبه های دیگری از توانمندی های ذهنی معطوف است مهارت هایی مثل سرعت پردازش دامنه توجه و حافظه کوتاه مدت که در قالب کارکردهای اجرایی میگنجد. کارکردهای اجرایی مثل جعبه دنده در ماشین عمل میکند. نیروی موتور را به چرخ ها منتقل میکند در صورتی که جعبه دنده درست کار نکند شما نخواهید توانست نیروی موتور را برای حرکت به چرخ ها منتقل کنید. به همین ترتیب ما نیز برای اعمال هوش خود به کارکردهای اجرایی متکی هستیم. افراد دارای بیش فعالی یا صدمات مغزی، نقایصی در کارکردهای اجرایی نشان میدهند که باعث علائمی چون بیتوجهی، آستانه تحمل پایین، فراموشی، نقص در مهارتهای حرکتی ظریف و سرعت حرکت پایین و بهم ریختگی می شود.
سنجش هوش کودکان اوتیسم در کاردرمانی ذهنی برای اوتیسم
تست های هوش طوری طراحی شده اند که میانگین نمره آنها ۱۰۰ است نمره بین ۸۵ تا ۱۱۵ هوش متوسط ۸۰ تا ۸۴ هوش متوسط پایین و ۷۰تا۷۹ هوش مرزی محسوب میشود. هوش زیر ۷۰ کم توان ذهنی به حساب میآید به ۵۵ تا ۶۹ کم توانی ذهنی خفیف ۴۰ تا ۵۴ کم توانی ذهنی متوسط و ۲۵ تا ۳۹ کم توانی ذهنی شدید و زیر ۲۵ کم توانی ذهنی عمیق می گویند. از آن سو نیز به امتیاز ۱۱۶ تا ۱۳۰ باهوش و امتیاز بالای ۱۳۰ تیزهوش گفته میشود.
هوش در اوتیسم
اگر بخواهیم دقیق بگوییم هیچ کودک اوتیسمی هوش عادی ندارد! چون اختلال اوتیسم توانایی استدلال تفسیر و دیدن الگوهای رفتار اجتماعی کودک را مخدوش میکند. با این حال بعضی از کودکان اوتیسم از همسالانشان باهوش ترند و متاسفانه برخی علاوه بر اوتیسم ناتوان ذهنی هم دارند. این یعنی قطار داستان ما علاوه بر اینکه چرخ هایش از ریل خارج شده است به واسطه نقص در موتور سرعتش هم پایین است. سنجش هوش کودکان اوتیسم نیازمند روانشناسانی است که با ویژگیهای رفتاری و علائم اوتیسم آشنا باشند.
اوتیسم به خودی خود باعث تأخیر در مهارت ها نمیشود و اگر کودک در کسب این مهارت ها با تأخیر مواجه باشد نشان از تاخیر شناختی و مشکلات ذهنی یا مشکل در هماهنگی حرکات ظریف دارد. در کودکان هنجار توانش زبانی بهترین نشانگر هوشی عمومی است. اما این امر در مورد کودکان اوتیسم صدق نمیکند. چون کودکان اوتیسم صرف نظر از سایر مشکلات ذهنی در تولید و ادراک زبان پیچیده با مشکل مواجه اند. اگر در تعیین هوش کودکان دارای اوتیسم بیش از حد بر مهارتهای زبانی آنها تاکید کنیم در تخمین هوش کودک اوتیسم دچار اشتباه شده و هوش آنها را دست کم خواهیم گرفت. در مقابل باید مراقب بود که ذخیره واژگان و عبارات (تک کلمه ای) شمارش، تشخیص اشکال یا سایر الگوهای زبانی فهرست وارد نیز ما را در تخمین هوش آنها منحرف کند. بهترین گزینه برای تخمین بهره هوشی کودکان اوتیسم تکیه بر مهارتهای تطابقی و حل مسئله غیرکلامی است. وقتی قادر به انجام آزمونهای رسمی برای کودکان دارای اوتیسمی نمی باشیم بهتر است توجه خود را معطوف به مراحل رشد رفتارهای تطابقی کرده و از آن برای تخمین هوش عمومی کودک اوتیسم استفاده کنیم. مراحل رشد بازی نیز سرنخهایی از مهارتهای شناختی و ذهنی کودک به دست می دهد. در مورد کودکان اوتیسم تکیه بر هوشبهر عددی امری مذموم به حساب میآید.
مهارت های تطابقی در رشد کودک اوتیسم
سن
مهارت
7 ماهگی
با دست خوردن
10 ماهگی
با لیوان خوردن بدون کمک
12 ماهگی
استفاده از قاشق بدون کمک
24 ماهگی
در آوردن کلاه ٍ کفش و جوراب
30 ماهگی
آموزش توالت
33/36
باز کردن دکمه ها
36 ماهگی
بستن دکمه ها
48 ماهگی
بریدن چاقو، بستن زیپ ، باز و بسته کردن دکمه های قابله ای
5 سالگی
بستن بند کفش، بریدن با چاقو و چنگال
بررسی اجمالی رشد کودکان
۷ ماهگی : بازی با دست یا اشیا در خط وسط بدن خود (آگاهی)
۱۰ ماهگی : کوبیدن، تکان دادن و به دهان بردن اشیا (آگاهی از اشیا)
۱۲ ماهگی : ریخت و پاش اشیا در دور و برش و جستجو آنها (بقایی شی)
۲۴ ماهگی : روی هم چیدن و خراب کردن اشیا، خط کشی با مداد شمعی (استفاده از ابزار)
۳۰ ماهگی : اسباب بازی های دکمه دار که با فشردن دکمه عمل انجام میدهد (علت – معلولی)
۳۳ – ۳۶ : بازیهای تقلیدی ساده مثل کمک در کارهای خانه ، جارو کردن
( آگاهی اجتماعی در قالب ایفای نقش)
۳۶ ماهگی بازیهای ایفای نقش و ادای مشاغل را در آوردن، نقاشی های قابل تشخیص مثل صورتک و دست و پای خطی (دستکاری مفاهیم ذهنی انتزاعی)
۴۸ ماهگی : بازیهای قانون مدار مثل منچ ، کارت بازی
(رعایت نوبت، توالی، شمارش، تطابق، تناظر یک به یک)
ممکن است هوشبهر کلامی یک کودک اوتیسم ۷۰ (هوش مرزی) باشد و هوشبهر غیر کلامی وی۱۳۰( تیزهوش) باشد. میانگین این دو یعنی هوشبهر کلی کودک ۱۰۰ می باشد. اما هیچ یک از این سه عدد توصیف دقیقی از وضعیت شناختی کودک اوتیسم به دست نمیدهد کودکان اوتیسم سطح یک یا اوتیسم خفیف و اختلالات یادگیری و غیرکلامی معمولاً الگویی مخالف فوق نشان میدهند یعنی هوشبهر کلامی بالا و هوشبهر غیرکلامی پایین در هر حال اگر بین هوشبهر کلامی و هوشبهر غیرکلامی بیش از ۲۰ امتیاز تفاوت وجود داشته باشد نباید برای برنامه ریزی آموزشی و پیش بینیهای بلند مدت بر هوشبهر کلی کودک اوتیسم تکیه کرد.
بررسی مشکلات ذهنی کودکان اوتیسم
تاکنون غیر عادی بودن و هوش کودک اوتیسم را جداگانه بررسی کردیم و میخواهیم هر دو را در کنار هم بررسی کنیم تا مشکلات ذهنی کودکان اوتیسم را بهتر بشناسیم. یک کودک اوتیسم هم میتواند درجاتی از غیر عادی بودن را داشته باشد و هم درجه ای از هوش. ما این امر را در یک قالب یک محور مختصات به تصویر می کشیم محور عمودی نشانگر هوش و محور افقی نشانگر غیر عادی بودن است و بدیهی است که بپرسیم هر یک از تشخیص های مختلف این حوزه در کجای این نمودارها میگنجد؟
اصطلاحاتی که در روزمره شایع است در دی اس ام جایی نداشته را هم اضافه کرده ایم. برای مثال غیرعادی بودن متوسط تا شدید با بهره هوش طبیعی تحت عنوان اوتیسم با عملکرد بالا نامگذاری شده است. در حالی که همان سطح از غیر عادی بودن با هوش بهر زیر ۷۰ اوتیسم با عملکرد پایین نامیده میشود. غیرعادی بودن متوسط تا خفیف با هوش بهر طبیعی یا کم توانی ذهنی نیز میتواند وجود داشته باشد. کودکان اوتیسم دارای غیر عادی بودن خفیف و هوش بهره هوشی عادی پر حرف هستند، علائق محدود و چسبنده ای دارند و شلختگی حرکتی نیز در آنها دیده می شود. این خصوصیات اوتیسم. این گروه از افراد سابقا برچسب سندروم آسپرگر می گرفتند ولی در حال حاضر برچسب اوتیسم سطح یک یا اوتیسم خفیف میگیرند. در مدل بعدی اوتیسم ما فقط به سه اختلال آسپرگر ، اوتیسم پی دی دی – ان . اُ. اس یا سطح ۱،۲،۳ اوتیسم محدود نیستیم. بسیاری از کودکان و بزرگسالان میتوانند در حوزههای هم مرز با اوتیسم قرار بگیرند. کسانی که مهارتهای زبانی و اجتماعی شان مشابه اوتیسم است اما غیر عادی بودن شان آنقدر خفیف است که در انتخاب برچسب برای آنها دچار تردید می شویم ولی واقعا نمی توان مرز مشخصی هم بین آنها ترسیم کرد.
چه موقع تاخیر رشد کم توانی ذهنی میشود؟
اینکه چه موقع یک تاخیر رشد جای خود را به تشخیص کم توانی ذهنی میدهد ، به سرعت رشد ذهنی کودک اوتیسم بستگی دارد. مثل یک ماشین که از پشت چراغ قرمز با سرعت ۵۰ کیلومتر حرکت می کند، در حالی که سایر ماشین ها با سرعت ۷۰ حرکت میکنند. کودکان کم توانی ذهنی هرچه زمان میگذرد بیشتر عقب میافتند هرچه سرعت رشد ذهنی کودک اوتیسم کمتر باشد فاصله وی با همسالان سریع تر افزایش مییابد و تشخیص کم توانی ذهنی زودتر شکل می گیرد. تا سن ۵ سالگی کودک کم توانی ذهنی خفیف در سطح یک کودک ۳ ساله خواهد بود. یک کودک کم توان ذهنی متوسط در سطح یک کودک دو و نیم ساله ۳۰ ماه خواهد بود و یک کودک کم توان ذهنی شدید در سطح یک کودک یک و نیم تا دو ساله( ۲۴ تا ۱۸ ) ماه خواهد بود در مقابل یک نوزاد نارس که به جای نه ماهگی در شش ماهگی دوره جنینی متولد شده است، از نظر رشد ۳ ماه از همسالان خود عقب تر خواهد بود اما با افزایش فاصله بین او و همسالان زیاد خواهد شد چرا که سرعت رشد او نرمال است در پنج سالگی او هم چون قبل از سه ماه با همسالانش فاصله خواهد داشت اما چون این فاصله نسبت به سن کودک ناچیز است مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
والدین میخواهند بدانند که در ماهها و سالهای آینده چه اتفاقی برای فرزند اوتیسمشان اتفاق خواهد افتاد، لذا لازم است که بعد دیگری به الگوی مان اضافه کنیم سومین بعد مدل ما زمان است نقشه ای از مسیری که کودک اوتیسم در طول زمان از آن گذر خواهد کرد در زیر مشخص می شود.
طی دهههای گذشته روشهای درمانی آنقدر زیاد شدهاند که اکثر مردم این حقیقت که اوتیسم در گذر زمان یک جریان رشد طبیعی دارد را فراموش کردهاند. کودک شما از هر نقطه ای که شروع کند چه شدت غیر عادی بودنش شدید باشد و چه خفیف شانس اینکه خود به خود از نقطهای که آغاز کرده است به نقطه ای با شدت کمتر حرکت کند را دارد. حدود ۱۵ درصد از افراد شانس این را دارند که کلاً از تشخیص اوتیسم خارج شوند هرچند حذف برچسب به معنای درمان اوتیسم نمی باشد.
از همان زمان که اختلال اوتیسم شناخته و به عنوان یک سندروم خاص مطرح شد ، مشخص بود که همچون سایر اختلالات دارای یک روند رشد طبیعی است که کودکان اوتیسم به تدریج پیشرفت میکنند. اما چرا برخی از بچهها آنقدر خوب رشد می کنند که بسیاری از خصوصیات اوتیسم از آنها ضایع میشوند در حالی که برخی دیگر رشد محدودی دارند یا اصلاً رشد نمیکنند. چه عواملی باعث نتایج بهتر رشد ذهنی در کودک اوتیسم می شود و آیا ما میتوانیم در بهبود نتیجه موثر باشیم چه اقداماتی میتوانیم انجام دهیم که روند پیشرفت ذهنی کودک اوتیسم بهتر شود؟ مطالعات نشان می دهد که بعد از شدت خود اوتیسم مهمترین عاملی که در دراز مدت بر روند پیشرفت کودک اوتیسم اثر گذار است رشد غیر کلامی کودک است. هوش غیر کلامی تنها محدود به عملکرد کودک در تست های هوش نمیشود بلکه سایر نمود های غیرکلامی مثل استفاده از ابزار ( مثلاً سن به دست گرفتن قاشق و استفاده از آن) رفتار تطابقی (بستن دکمه ها، باز کردن دکمهها) میزان و پیچیدگی تصور ذهنی و تخیل که در بازیهای کودک اوتیسم منعکس میشود را نیز شامل میشود. کاردرمانی ذهنی در کودکان اوتیسم در جهت تقویت و مهارت های اجرایی مغز همچنین بهبود مهارت های تطابقی موثر می باشد.
ده ها پژوهش که هزاران کودک اوتیسم را در برمی گرفته اند، طی ۴۰ سال اخیر نشان دادهاند که هوش غیرکلامی یکی از مهمترین عوامل اثر گذار در نتیجه پیشرفت ذهنی و درمان کودک اوتیسم است به طور خلاصه هر چه هوش غیر کلامی کودک اوتیسم بالاتر باشد علائم غیر عادی بودنش زود تر و کامل تر از بین خواهد رفت برای فهم بهتر از یک تمثیل ساده استفاده می کنم یک قطعه یخ را در نظر بگیرید که در آب شناور است. بزرگی قطعه یخ معادل شدت ویژگی غیر عادی بودن است یک قطعه یخ بزرگ نشانه غیرعادی بودن شدید است و یک قطعه کوچک نشان غیر عادی بودن خفیف است بهره هوشی را نیز به مثابه دمای آب در نظر میگیریم هرچه هوش کودک اوتیسم بالاتر باشد به معنی آن است که دمای آب بالاتر است بدیهی است که هرچه دمای آب گرم ترباشد یخ درون آن سریع تر و کامل تر ذوب خواهد شد و گاهی به کلی آب خواهد شد. به همین ترتیب هرچه هوش کودک اوتیسم بالاتر باشد ویژگی غیر عادی بودن سریعتر از بین خواهد رفت. لذا داشتن هوش بالا نه تنها به خود به خود مطلوب است بلکه به واسطه شتاب بخشیدن حذف علائم غیر عادی اوتیسم نیز مورد توجه است.
کاردرمانی ذهنی در کودکان اوتیسم
کاردرمانی در کودکان اوتیسم در حیطه های مختلفی نظیر کاردرمانی اوتیسم در زمینه حسی حرکتی، کاردرمانی اوتیسم در زمینه جسمی و کاردرمانی ذهنی اوتیسم و …. فعالیت می کند. در حیطه کاردرمانی ذهنی کاردرمان ذهنی برای اوتیسم تلاش دارد مهارت های ذهنی کودکان اوتیسم را مورد بررسی و درمان قرار دهد. مشکلات ذهنی کودکان اوتیسم شامل مشکلات توجهی، ضعف حافظه و اختلالات شناختی و درک بینایی و شنیداری پایین از محیط می باشد که کاردرمانی ذهنی اوتیسم در این موارد کمک بسزایی به این کودکان می کند. همچنین کاردرمانی ذهنی کودکان اوتیسم در زمینه ی سرعت پردازش ذهنی، دستور پذیری و افزایش تحمل کاری کاربرد دارد.
در درمان کودکان اوتیسم با ماساژ و ماساژ درمانی کودکان بیش فعال نکته قابل توجه ،تجربه و تخصص ماساژ درمان در زمینه ماساژ درمانی اوتیسم و درمان کودکان بیش فعال با ماساژ می باشد. مرکز ماساژ درمانی کودکان در تهران به مدیریت جناب آقای دکتر صابر مدرس دانشگاه شهید بهشتی به درمان کودک اوتیسم با استفاده از ماساژ درمانی اوتیسم همچنین ماساژ درمانی برای کودکان بیش فعال می پردازد. استفاده از تکنیک های جدید ماساژ درمانی برای کودکان اوتیسم مانند تکنیک های آرامسازی و روش های ماساژ کودکان بیش فعال در جهت کاهش رفتار های تکانشگری، کلینیک ماساژ درمانی کودکان اوتیسم را از دیگر مرکز ماساژ درمانی کودکان اوتیسم در تهران متمایز ساخته است. در مورد مشکلات حسی کودک اوتیسم و بیش فعال در زمینه شانه کردن مو ها و شستن سر و صورت، ماساژ برای اوتیسم در ناحیه سر و صورت و ماساژ در کودکان بیش فعال بسیار موثر می باشد. مرکز ماساژ درمانی کودکان بیش فعال در تهران تلاش دارد با ماساژ کودک بیش فعال و کاهش علایم بیش فعالی، مصرف دارو را در این کودکان به حد اقل برساند. کلینیک ماساژ کودکان دکتر صابر در زمینه ماساژ کودکان نارس و ماساژ نوزادان نیز مشغول به فعالیت می باشد که در صورت نیاز به کسب اطلاعات بر روی لینک ماساژ درمانی کودکان کلیک کنید.
مزایای ماساژ برای کودکان اوتیسم
منافع بلند مدت و کوتاه مدت ماساژ برای کودک اوتیسم و کودک بیش فعال مفید بوده و همچنین ماساژ کودک اوتیسم وبیش فعال اثرات مثبتی بر والدین نیز دارد. آموختن و انجام ماساژ درمانی کودکان بیش فعال و ماساژ درمانی اوتیسم امری تخصصی می باشد. ماساژ کودکان نیازمند کمی امکانات اضافی و بدون هزینه است البته به جز زمان…
امنیت: تماس جسمی مثبت بین والد و کودک اوتیسم و بیش فعال باعث ایجاد محبت و ارزشمندی در کودک می شود. این احساس اجازه ارتقای عزت نفس و اعتماد به نفس را به کودک بیش فعال می دهد.
رفاه عمومی: تحقیقات نشان می دهد کودکانی که با محبت لمس می شوند در مقایسه با کودکانی که لمس نمی شوند کمتر بیمار شده و گریه می کنند. ماساژ درمانی می تواند گردش خون بدن را بهبود ببخشد همچنین قدرت ایمنی بدن را از طریق کمک به حرکت لنف در اطراف بدن افزایش دهد. مایع لنف مایعی است که مواد مضر را از بدن پاکسازی می کند ماساژ درمانی، درد و نشانه های بعضی بیماری های مزمن را کاهش می دهد. ماساژ درمانی کودکان اوتیسم و بیش فعال ،حس آرامش را ارتقا میدهد و به آرام کردن کودک در حال گریه کمک می کند.
رشد اجتماعی: ماساژ درمانی خود آگاهی جسمی و تون عضلات را در کودک اوتیسم و بیش فعالی ارتقا می دهد. و باعث انعطاف پذیری بیشتر مفصل میشود. این مورد به خصوص منافع ویژه ای برای کودکان نارس دارد آنهایی که دارای وزن کم هنگام تولد هستند و یا کودکان با نیازهای خاص مانند کودکان بیش فعال و اوتیسم.
مزایای ماساژ درمانی برای والدین: زمانی که شما کودک خود را ماساژ می دهید، برروی تکامل و ارتباط متقابل با او تمرکز می کنید. والدین گزارش داده اند که این ارتباط لذت بخش و آرام بخش است.
گسترش و پرورش حساسیت: چون کودک اوتیسم شما نمی تواند درد و ناراحتی خود را بیان کند و این موجب ناراحتی شما میشود اما شما ناچار هستید علامت ها را مشاهده و تفسیر کنید در روش ماساژ درمانی شما یاد می گیرید او را درک کنید.
ایجاد اعتماد و صمیمیت: والدینی که نسبت به کودکان خود حساس هستند گرایش به حس اطمینان در نقش هایشان دارند. همچنین تماس فیزیکی هنگام ماساژ درمانی آنها را در نگهداری و اداره کردن کودک آسوده خاطر می کند.
رابطه والد کودک: ارتباط غیر کلامی که شما در هنگام ماساژ درمانی با کودک اوتیسم و بیش فعال برقرار می کنید جرقه یک ارتباط تعاملی با او را که میتواند در آینده نیز ادامه یابد به وجود می آورد. ماساژ درمانی همچنین می تواند به عنوان یک خصوصیت زمانی منظم بین شما و کودک باشد.
ماساژ درمانی می تواند با فراهم کردن ورودی حسی آرام بخش که به تنظیم سیستم عصبی، کاهش اضطراب، بهبود آگاهی بدنی و افزایش تمرکز و توجه کمک می کند، برای کودکان مبتلا به اوتیسم و بیش فعالی مفید باشد. این روش ارتباط غیر کلامی را تقویت کرده و آرامش را ترویج می دهد که آن را برای تنظیم حسی و برای کودکانی که با بیش فعالی یا اوتیسم مشکل دارند، مفید می سازد. با این حال، احترام به مرزهای کودک بسیار مهم است، زیرا برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم به لمس حساس هستند و ماساژ هرگز نباید اجباری باشد. با این حال، با کمی پشتکار ملایم، می توان راهی برای ماساژ دادن کودکی که از لمس اجتناب می کند، پیدا کرد. گنجاندن ماساژ درمانی در برنامه هفتگی کودک شما باید طبق نظر متخصص باشد، در این صورت می تواند به بهبود تمرکز و اعتماد به نفس کمک کند، در حالی که استرس، اضطراب و افسردگی را نیز کاهش می دهد. علاوه بر این، دریافت ماساژ درمانی می تواند تأثیر مثبتی بر روابط، مانند روابط با معلمان، همسالان، دوستان و اعضای خانواده داشته باشد. همچنین یک راه دوست داشتنی غیر کلامی برای تقویت پیوند و ارتباط است. ماساژ قبل از خواب می تواند راهی عالی برای کمک به کند کردن سیستم عصبی در آماده سازی برای خواب باشد. ما می توانیم با افزودن عناصر حسی دیگری که کودک مان از آن ها لذت می برد، مانند یک اتاق تاریک، چراغ های رنگی یا پروژکتورها روی سقف، موسیقی ملایم یا صدای محیط، بوی دلپذیر یا یک پتوی نرم برای دراز کشیدن، تجربه را بهبود بخشیم. تکنیک های ماساژ می توانند با فراهم کردن تحریک لمسی به روشی کنترل شده و قابل پیش بینی، به تنظیم ورودی حسی کمک کنند. این می تواند از یکپارچگی حسی حمایت کند، آگاهی بدنی را بهبود بخشد و توانایی های پردازش حسی کلی را افزایش دهد. برخی از کودکان از لمس سبک متنفرند اما از لمس محکم و فشار عمیق واقعاً لذت می برند. برخی از کودکان دوست ندارند با دست لمس شوند اما حس یک شیء مانند برس یا غلتک را روی پوست خود دوست دارند. اگر لمس را به روشی سرگرم کننده و بدون فشار بررسی کنیم، احتمال موفقیت ما بیشتر است. ماساژ درمانی می تواند حمایت ارزشمندی را برای افراد مبتلا به اوتیسم فراهم کند. با ترویج آرامش، رسیدگی به چالش های یکپارچگی حسی و تقویت تعامل اجتماعی، ماساژ درمانی می تواند به بهبود رفاه و افزایش کیفیت زندگی برای افراد در طیف اوتیسم کمک کند.
ماساژ کودکان اوتیسم در منزل- ماساژ برای بیش فعالی کودکان در منزل
بهترین زمان برای ماساژ کودک اوتیسم و بیش فعال وقتی است که او بیدار شده و خوشحال است شما بایستی احساس آرامش داشته باشید، به طوریکه فرزندتان نیز تحت تاثیر خلق و خوی شما قرار گیرد. اطمینان حاصل کنید که شما همه جواهراتتان را برداشته اید و ناخن های خود را برای جلوگیری از آسیب پوست کودک اوتیسم کوتاه کرده اید.
هر چیزی را که برای ماساژ به آن نیاز دارید در کنار خود نگه دارید تا در طول ماساژ برای کودک اوتیسم تمرکز شما بر روی علایق و نیازهای کودک باشد.
استفاده از روغن در ماساژ برای کودک اوتیسم- ماساژ کودک بیش فعال
تماس پوست به پوست باعث رشد و تکامل کودک میشود، به طوری که لخت کردن نوزاد و ماساژ دادن او، راهی برای تشویق اوست. روغن به شما کمک می کند تا دستتان را بر روی بدن کودک اوتیسم و بیش فعال به طور یکنواخت حرکت دهید، و به شما این امکان را میدهد که به طور طولانی و مداوم، بدون ایجاد اصطحکاک ماساژ درمانی کودک را ادامه دهید. روغن پوست را مرطوب می کند به طوری که می تواند خشکی را کاهش یا پیشگیری کند. استفاده از روغن در ماساژ درمانی کودکان اوتیسم و ماساژ درمانی برای کودکان بیش فعال بسیار حائز اهمیت می باشد چون می تواند مشکلات حسی کودک را تعدیل کند.
کدام روغن در درمان کودکان اوتیسم با ماساژ مناسب است؟
از روغن های طبیعی استفاده کنید، مانند روغن آفتابگردان یا روغن دانه انگور، این روغن های روشن و کم بو می تواند به راحتی توسط پوست جذب شود و به پرورش او کمک نماید. اگر انواع ارگانیک آن در دسترس است از آنها برای ماساژ در اوتیسم و ماساژ برای بیش فعالی انتخاب نمایید. روغن های طبیعی کمتر از روغن های مصنوعی پوست را تحریک میکنند. در کشورهایی که ماساژ کودک یک سنت است، روغن مورد استفاده به در دسترس بودن آن بستگی دارد.
مردمی از فرهنگ های آفریقایی و آسیایی که در غرب زندگی می کنند که تمایل به استفاده از روغن هایی که در کشور آنها تولید می شود دارند مانند روغن زیتون و … در کودکان اوتیسم و بیش فعال با مشکلات حس بویایی بهتر است در طول ماساژ برای کودک اوتیسم یا درمان بیش فعالی با ماساژ از روغن زیتون بدون بو استفاده
هشدار در درمان کودکان بیش فعال با ماساژ
چرب نمودن نوزاد در حالی که او را ماساژ می دهید ممکن است او را لغزنده کند، پس مراقب باشید هنگامی که او را پس از پایان ماساژ بلند می کنید از دستتان نیفتد. او را در یک حوله بگذارید تا روغن توسط پوست جذب شود. اگر شما گمان می کنید که کودک شما ممکن است به دانههای روغنی حساسیت داشته باشد، از روغنی برای ماساژ استفاده کنید عاری از دانه باشد. از روغن های ضروری( روغن های آروماتراپی) روی کودکتان استفاده نکنید مگر اینکه توسط آروماتراپیست آموزش دیده باشید. فرزندتان را در صورتی که او تب داشته باشد ماساژ ندهید. به خصوص زمانی که علت آن را نمی دانید.
اگر فرزند شما سرطان داشته و به صورت فعال در حال درمان باشد، او را ماساژ ندهید چون شما ممکن است این بیماری را در سراسر بدن او پخش کنید.
با این حال، اگر کودک اوتیسم یا کودک بیش فعال شما در حال دریافت مراقبت های آرام کننده و تسکینی است، ماساژ درمانی کودکان اوتیسم و ماساژ درمانی برای کودکان بیش فعال سودمند خواهد بود. لطفاً اگر شما مطمئن نیستید این موضوع را با پزشک در میان بگذارید.
چه چیزهایی برای ماساژ درمانی در بیش فعالی و اوتیسم لازم است؟
آزمون تست حساسیت در ماساژ برای کودک اوتیسم- ماساژ برای کودک بیش فعال
آزمون پچ به شما این امکان را می دهد تا از عدم حساسیت کودک به روغن آگاه شوید، و مطمئن شوید پوستش توسط روغنی که شما انتخاب کرده اید تحریک نمی شود. واکنش های جانبی عبارتند از راش، قرمزی و التهاب پوست. کودک را در ناحیه مچ دست و یا مچ پا کمی چرب کنید.
به مدت 20-30 دقیقه صبر کنید تا معلوم شود آیا واکنش ایجاد می شود یا نه. در مجموع برای کاهش حساسیت باید به مدت تا 24 ساعت صبر کرد اگر هیچ تحریک پوستی پس از این زمان وجود نداشت، ماساژ را ادامه دهید. اگر تحریک پوستی رخ دهد. نمی توانید از روغن استفاده کنید.
محیط مناسب در ماساژ برای کودکان بیش فعال و ماساژ برای اوتیسم
بچه ها هنگامی که برهنه و یا روغنی هستند به یک اتاق گرم احتیاج دارند زیرا به سرعت حرارت بدنشان را از دست می دهند، پس اتاق باید به اندازه کافی گرم نگه داشته شود تا نوزاد شما احساس راحتی کند. دمای( 26 درجه سانتی گراد) دمای مطلوبی برای اتاق است. اگر شما با لباس آستین کوتاه احساس گرمی میکنید احتمالا دمای اتاق برای ماساژ مناسب است.
حالت هشیار در درمان کودکان اتیسم با ماساژ
کودکتان را وقتی او در حالت هشدار سریع است یعنی هنگامی که بیدار و هوشیار است و یا زمانی که در حال شکل گرفتن علاقه شدید به چیزهای اطرافش است و در حالی که آرام ایستاده ماساژ دهید. کودک نیز در این زمان پذیرای ماساژ است.
زمان
20 تا 30 دقیقه برای انجام ماساژ درمانی تمام بدن کوک زمان نیاز است. هنگامی که شما با ماساژ آشنا هستید و نحوه انجام آن را می دانید به زمان کمتری نیاز دارید، در این موارد تلاش برای متناسب نمودن فعالیتها میتواند نتیجه معکوس داشته باشد و کودک را ناآرام کند.پوزیشن راحت شما نیز مهم می باشد، بهتر است شما با استفاده از یک کوسن در هنگام نشستن پشت خود را حمایت کنید.
فضای آرام و ساکت در درمان کودک اوتیسم
هنگامی که کودک بیش فعال یا اوتیسم و کسی که او را ماساژ می دهد در یک فضای آرام و بدون سر و صدای تلویزیون و رادیو باشند از ماساژ لذت بیشتری را می برند.
لحن نیز یک عنصر مهم در ماساژ درمانی کودکان است و شما با استفاده از آن می توانید پاسخگویی آنچه که کودک دوست دارد و یا ندارد باشید. نوزاد خود را هنگام ماساژ درمانی در یک حوله نرم دراز کنید شما با استفاده از این کار از کثیف شدن لباس و فرش خود با روغنی که برای ماساژ کودک استفاده کردهاید دوری می کنید. بعد از ماساژ نیز میتوانید نوزاد را از روی حوله بدون هیچ مشکلی بردارید.
شروع ماساژ حس درمانی در کودک اوتیسم
اگر کودک تان را تا به حال ماساژ نداده اید، ممکن است ماساژ کودک در ابتدا زمان زیادی را از شما بگیرد پس سعی کنید در ابتدا او را به مدت سه تا چهار روز متوالی ماساژ دهید تا هر دوی شما به ماساژ عادت کنید .هنگامی که شما احساس اعتماد به نفس پیدا کردید و کودک اوتیسم یا بیش فعال نیز راحت به نظر رسید شما می توانید به صورت روزانه یا سه بار در هفته به صورت روتین ماساژ درمانی را انجام دهید. شما می توانید ماساژ های روتین روزانه را دنبال کنید ولی نکته مهم این است که علاقه و عدم علاقه کودک در مورد ماساژ معین میکند چه نوع ماساژ هایی و در چه نواحیی از بدن باید انجام بگیرد که این موارد را ماساژ درمان مرکز می تواند برای شما توضیح دهد. در طول ماساژ درمانی از تماس چشمی، ضربه زدن و نوازش استفاده کنید.
چه موقع کودک اوتیسم خود را ماساژ دهید؟
مناسب ترین زمان برای ماساژ کودکان اوتیسم یا درمان کودکان بیش فعال با ماساژ هنگامی است که کودک در حالت آرام و البته هوشیار است. بسیاری از مردم دوست دارند پس از حمام در یک اتاق گرم ماساژ ببینند. به نشانه ها حرکات کودک خود توجه کنید. اگر او لبخند میزند، به معنای پاسخ مثبت برای انجام ماساژ است و در این حالت است که شما متوجه می شوید از این تحریک لامسه لذت می برد و اگر او گریه می کند و یا خودش را عقب میکشد و با دست هایش به صورت خود ضربه می زند به این معناست که تحریک لامسه ایجاد شده برایش ناخوشایند می باشد و تحمل آن برای کودک اوتیسم یا بیش فعال سخت می باشد و یا اگر خوابش برد این به معنای پاسخ آرام بخشی ماساژ درمانی برای کودک بیش فعال یا اوتیسم است.
محل ماساژ کودک بیش فعال و بی قرار
اتاق گرم و آرامی که در آن هر دو شما احساس راحتی کنید را انتخاب کنید. در آب و هوای گرم، تا زمانی که کودک بیش فعال یا اوتیسم شما در سایه است ماساژ می تواند در هوای آزاد صورت پذیرد. کودک بیش فعال خود را در یک حوله بر روی یک سطح صاف و محکم قرار دهید در این حالت کودک بیش فعال شما در بهترین موقعیت است. کف اتاق یک جای خوب برای ماساژ کودک بیش فعال است- شما میتوانید نشسته ماساژ دهید و هیچ لبه و پرتگاهی برای کودک وجود ندارد و امکان کنترل کودک بیش فعال برای شما راحت تر است.
مکان مناسب برای ماساژ کودکان اوتیسم می تواند شرایط ماساژ درمانی در کودکان بیش فعال را داشته باشد. با این تفاوت که در بعضی موارد لازم است ماساژ را در یک کودک اوتیسم از حالت نشسته شروع کنید.
میزان فشار در ماساژ درمانی در کودکان بیش فعال و اوتیسم
ماساژ ضربه ای باید آرام ،عمیق و کند باشد. با توجه به حالت چهره کودک بیش فعال و کودکان اوتیسم ، نوع و میزان ضربه ها را در طول ماساژ درمانی تغییر دهید. برای اغلب کودکان اوتیسم لمس سطحی و سبک آزاردهنده است. در ماساژ درمانی برای کودکان اوتیسم نباید از نوازش و تحریک حس سطحی استفاده کرد، همچنین در کودکان بیش فعال ،چرا که بی قراری کودک اوتیسم را افزایش می دهد. فشار عمقی نیز باید با دقت اجرا شود، اگر پوست کودک شما قرمز شده باشد، بایستی فشار خود را کاهش دهید.
یادگیری آرام سازی و ریلکسیشن توسط ماساژ در اوتیسم و بیش فعالی
بچهها تنش و نگرانی را از پدر و مادر خود، به ویژه از طریق تماس فیزیکی جذب می کنند. آنها به شما زمانی را برای آرامش قبل از شروع ماساژ به منظور دریافت بیشتر از تجربه برای شما و کودک شما می پردازند. یک بازه زمانی را قبل از انجام ماساژ اصلی برای آرام کردن خود و کودکتان در نظر بگیرید. ذهن خود را از افکار و یا کارهای پریشان پاک کنید تا فقط به ماساژ و کودک خود توجه کنید. تمریناتی که برای آرام کردن در اینجا نشان داده میشود به شما برای انجام ماساژ برای کودک اوتیسم و ماساژ بیش فعالی کمک خواهد کرد. انگشتان دستتان را در قسمت فوقانی شکم خود چفت کنید. چشمانتان را ببندید و نفس عمیق بکشید- شما باید گسترش شکم خود را احساس کنید. نفس خود را برای چند دقیقه نگه دارید و بعد بازدم خود را بیرون دهید. شانه های تان را در جهت عقب به صورت دایره ای حرکت دهید. بعد این حرکت را در جهت جلو هم انجام دهید این کار به از بین بردن تنش در پشت، شانه ها و گردن کمک می کند و در نهایت دستان خود را با شور و نشاط بلرزانید.
انتخاب پوزیشن صحیح برای ماساژ درمان
زمانی که شما به کودک اوتیسم ماساژ می دهید باید راحت باشید. و وضعیتی را انتخاب کنید که کمرتان مستقیم باشد مخصوصاً زمانی که به جلو منحرف هستید. اگر شما کودکتان را روی زمین ماساژ می دهید این عمل با سه پوزیشن که در اینجا نشان داده شده است صورت میگیرد که فقط یکی از آنها مناسب می باشد.
پاهای متقاطع: روی یک بالشت بنشینید و پاهایتان را به صورت ضربدری قرار دهید. کودک بیش فعال را مستقیم در مقابل تان قرار دهید. و بعد به جلو خم شوید و او را ماساژ دهید.
زانو زدن: زانوی خود را روی کف زمین خیلی راحت و بیشتر روی حوله قرار دهید یک بالشت روی عضلات زیر باسن تان قرار دهید و به عقب بنشینید.
با پاهای باز نشستن: روی یک بالشت با پاهای بسط داده در هر دو طرف کودک بنشینید. شاید شما به دو بالشت نیاز داشته باشید تا کمرتان را مستقیم نگه دارید مخصوصاً زمانی که به دست هایتان را بالای بدن کودک می کشید.
نکته :سعی کنید پشتتان را در هنگام ماساژ دادن کودک مخصوصاً هنگامی که به جلو خم می شوید راست نگه دارید.
نکته: ماساژ درمانی مثبت برقراری ارتباط با کودک به وسیله نگاه های محبت آمیز و لمس لطیف بدن پوست به گونه ای که هر دو از آن لذت ببرند.
ماساژ جلوی بدن برای اوتیسم و بیش فعالی
وقتی شما یک اتاق گرم، روغن برای ماساژ و یک حوله آماده دارید لباس های کودک اوتیسم یا کودک بیش فعال خود را در آورید و اگر خواب است، او را از خواب بیدار کنید. روی کمر در مقابل خودتان با پای بسته بخوابانید تا شما برای ماساژ قسمت جلوی بدن کودک آماده شوید. انگشتتان را در روغن فرو ببرید سپس دستتان را به هم بمالید تا آن را گرم کنید. ماساژ درمانی در هر بخش با قراردادن دستتان روی آن قسمت شروع می شود. به چشمهایش نگاه کنید، لبخند بزنید، با او صحبت کنید و ماساژ را شروع کنید. واکنش مناسب کمک می کند کودک بداند که شما به نیازهای او حساس هستید. به تماس چشمی ادامه دهید و با او در طول ماساژ درمانی صحبت کنید تا به او قوت قلب دهید.
ماساژ بازوها و دست ها در کودک اوتیسم و بیش فعال
فلوراژ مالش در سراسر قفسه سینه: دستتان را روی شکم کودک قرار دهید کف دست به پایین قرار می گیرد و انگشتان به بالا اشاره می کند- نوک انگشتان هم سطح با قسمت پایین قفسه سینه باشد. هر دو دست همزمان بالای قفسه سینه جلوی شانه ها سر می خورد. انگشتتان را بالای شانه ها حلقه کنید و به طرف خارج لمس کنید تا بالای بازو ها قرار بگیرد. به طور مستقیم به گام دوم بروید.
مالش در سراسر بازوها: پایین بازو ها و بالای دست ها را نوازش کنید سپس با سر انگشت خود مقاومت دهید. مطمئن شوید که هر دو دست همزمان با هم کار می کنند. اولین بار، کودک شما بازوهایش را در آرنج صاف نمی کند. زیرا ماهیچه ها ریلکس هستند، شما می توانید فشار ملایم مقاومتی لمس برای راست کردن بازوهایش را افزایش دهید. گام یک و دو را سه یا چهار بار انجام دهید یا تا وقتی که بازوها مستقیم به طور آنی باقی می مانند.
ماساژ کودک بیش فعال و اوتیسم در ناحیه بازوها:
انگشت اشاره و شست هر دستتان را اطراف قسمت بالای بازوی راست کودک بچرخانید. در کودکان بزرگتر، دستتان را در قسمت بالایی بازو در اطراف آن بپیچانید. دست هایتان را خیلی ملایم در خلاف جهت در یک عمل فشردن بچرخانید. به میزان کافی روغن استفاده کنید تا انگشتانتان یا دست تان اجازه دهد اطراف بازو های کودکتان به آرامی بلغزد. در این زمان بازوها که در این روش عملی انجام نمی دهد به آرامی بکشید در مچ توقف کنید و در دست با انگشت اشاره و شست دست چپ مقاومت دهید روی بازوی چپ حرکت بدهد. حرکت را دو مرتبه روی- هر بازو تکرار کنید.
ماساژ کودک اوتیسم و بیش فعال در ناحیه انگشتان دست
کشیدن انگشتان: مچ دست کودک را نگه دارید، و انگشتان شست و سبابه آزاد خود را در هر طرف در قسمت پروگزیمال انگشت قرار دهید و در امتداد انگشت به نوک بکشید و به آرامی بفشارید و هر انگشت را یکبار بکشید سپس در دست دیگر تکرار کنید. تحریکات ماساژ درمانی روی انگشتان در کودکان اوتیسم و بیش فعال به تقویت حس عمقی و بهبود مهارت های دست ورزی کودکان کمک می کند. در مرکز ماساژ درمانی کودکان به ماساژ های تخصصی در زمینه تقویت عضلات ریز انگشتی و حس عمقی در دست پرداخته می شود.
کشیدن دست ها: دست کودک خود را باز کرده و مچ دست او را با دست خود حمایت کنید. از کف دست تا نوک انگشتان دست را لمس کنید و به آنها ضربه بزنید و سپس همان کار را با شست دست دیگر انجام دهید. یک بار انجام دهید سپس روی دست دیگر تکرار کنید. روش متناوب: اگر شما فکر می کنید که باز کردن دست کودک سخت است مچ دست و کف دست کودک را به سمت پایین قرار دهید. شست آزاد تان را روی پشت دست کودک نزدیک مچ او قرار دهید. و انگشتتان را در کف دست او قرار دهید شستتان و انگشت اشاره را با همدیگر فشار دهید و آن ها را به جلوی انگشت تان حرکت دهید.
در مرکز ماساژ کودکان اوتیسم در تهران بر روی حساسیت لمسی کودکان اوتیسم در دست ها و پرحسی و کم حسی کودک در ناحیه دست ها و …. فعالیت می کند و با ماساژ برای کودکان اوتیسم به رفع این مشکلات کمک می کند.
ماساژ قفسه سینه در کودکان بیش فعال و اوتیسم
زمانی که شما ماساژ قفسه سینه را انجام می دهید، با افزایش و کاهش دایره هایی که در نوک سینه ایجاد می کنید می توانید قسمت وسیعی از قفسه سینه را لمس کنید…
دو انگشت اول هر دست را روی نوک سینه ها قرار داده و بعد به صورت همزمان به طرف بالا و خارج آن ها را حرکت دهید و دوباره به همان نقطه اول بازگردید این کار را چند مرتبه تکرار کنید.
ماساژ شکم در ماساژ درمانی اوتیسم
افلوراژ مالش پایین شکم
یک دست را به طور افقی روی شکم و در زیر قفسه سینه کودک اوتیسم قرار دهید و به طور محکم به سمت پایین ماساژ دهید و سپس به تدریج بالا آیید اندکی قبل از اینکه دست تماسش را با بدن کودک از دست دهد دست دیگر را جایگزین کنید و چندین مرتبه دیگر مالش از بالا به سمت پایین شکم را انجام دهید.این نوع ماساژ درمانی در کودکان اوتیسم و کودکان بیش فعال موجب کاهش تدافع لمسی و بهبود حرکات روده و بهبود اختلالات گوارشی کودکان اوتیسم می شود.
ماساژ کودک بیش فعال و اوتیسم با دایره های کوچک اطراف ناف
دو انگشت اول یک دست را کنار ناف قرار دهید و با فشار یک حرکت دایره ای ایجاد کنید. آن را بردارید و انگشتانتان را اطراف ناف به آرامی بلغزانید و این کار را در جهت عقربه های ساعت تکرار کنید.به آرامی این ماساژ را به سمت خارج انجام دهید تا به سمت ران راست برسید.
دایره های بزرگ اطراف شکم
این بار از طرف مفصل ران راست شروع کنید و با حرکت کف دست به طرف دنده ها در همان سمت حرکت کنید سپس به طرف دنده های سمت چپ بروید و در نهایت به مفصل ران سمت چپ بروید این حرکت را چندین بار تکرار کنید.
کاربرد آموزش ماساژ های شکمی در مرکز ماساژ درمانی کودکان بیش فعال ، ریلکسیشن و بهبود حرکات روده و بهبود سیستم گوارش کودک می باشد. کاهش درد های شکمی در نوزادان و کودکان به کاهش بیقراری کودک کمک بسزایی میکند.
ماساژ اندام تحتانی و پاها در مرکز ماساژ درمانی کودکان اوتیسم و بیش فعال
افلوراژ مالش روی قسمت بالای پاها
با یک دست خود مچ پای کودک را بگیرید و تمام انگشتان دست دیگر را به صورت یک بادبزن در سراسر کودک قرار دهید سپس مچ پای او را به سمت خارج حرکت دهید به طوری که انگشت شست دست دیگر رو و چهار انگشت دیگر در زیر ران قرار گیرند.
افلوراژ مالش روی قسمت پایینی پاها
با یک دست خود مچ پای کودک را نگه دارید و با دست دیگر در حالی که انگشت شست رو و چهار انگشت دیگر در زیر قرار گرفتهاند ساق پا را نگه دارید. مچ پا را به سمت داخل حرکت دهید و با ضربه زدن به قسمت داخلی ساق پا را ماساژ دهید. مرحله اول و دوم را چندین مرتبه تکرار کنید.
ماساژ کودک بیش فعال و اوتیسم در ناحیه پاها
هر دو دست در کنار یکدیگر در یکی از ساقههای نوزادان قرار دهید و آنها را در اطراف ساق فشار دهید از فشار سبک استفاده کنید. به آرامی دست های تان را در جهت مخالف در یک عمل چرخشی بچرخانید کار را به سمت پایین پا انجام دهید. در همان زمان به آرامی بکشید این عمل را در مچ متوقف کنید و در انگشتان پا را با استفاده از سبابه و شست بکشید و این عمل را در هر پا دو بار تکرار کنید.
دایره کشیدن روی کف پا
مچ پای کودک تان را با یک دست نگه دارید و انگشت شست دست دیگرتان را نزدیک پاشنه قرار دهید و حرکات دایره ای ریتمیکی را از پاشنه به سمت انگشتان ادامه دهید. برای هر یک از انگشتان این حرکت را دو مرتبه تکرار کنید. ماساژ کودک اوتیسم در کف پا و انگشتان از مواردی است که در کودکان اوتیسم و بیش فعال کمک می شود تا علایمی نظیر روی پنجه راه رفتن و تدافع لمسی در منطقه کف پا را کاهش دهد.
دایره کشیدن روی لبه های پا
مچ پای کودک را با یک دست خود بگیرید و انگشت شست و اشاره دست دیگر را به ترتیب در کف و روی پا قرار دهید سپس با حرکات دایره ای به سمت پاشنه پا حرکت کنید این کار را برای طرف مخالف انگشت بزرگ هم انجام دهید. این حرکات را برای هر طرف دو بار انجام دهید.
به وسیله ماساژ دادن کودکانتان شما از الگوهای منحصر به فرد خطوط در کف دست و پا آگاه میشوید و همچنین پوست او و شکل بازوها و پاهای او را احساس می کنید.
ماساژ های لبه های پاها در ماساژ درمانی کودکان بیش فعال و اوتیسم به شکل گیری قوص های کف پا و بهبود مشکلات صافی کف پا در کودکان کمک می کند.
ماساژ کودک اوتیسم و بیش فعال در ناحیه تاندون آشیل
عضلات کاف کودکتان را در یک دست با زانوی خم شده حفاظت کنید. انگشت سبابه و شست دست آزاد خود را در دو طرف مچ پا قرار دهید و با ضربههایی به طرف پاشنه پا بروید. ماساژ های ناحیه تاندون آشیل در ماساژ درمانی کودکان اوتیسم و ماساژ درمانی برای بیش فعالی در جهت اصلاح راه رفتن روی نوک پنجه در کودکان اوتیسم و بیش فعال موثر می باشد.
ماساژ کودک اوتیسم و بیش فعال با کشیدن انگشتان
با یک دست خود مچ پای کودک را نگه دارید و با انگشتان شست و سبابه دست دیگر خود پنجه را نگه دارید و به سمت بالا حرکت دهید. این عمل را در پای سمت مقابل هم انجام دهید.
ماساژ کودک بیش فعال و اوتیسم در ناحیه قسمت بالایی پا
در حالی که زانوی کودک خم است با یک دست خود مچ پا را نگه دارید و انگشت شست دیگر را بر روی پشت پا نزدیک مچ پا قرار دهید در حالی که انگشت سبابه در کف پا قرار گرفته است و سپس پا را به سمت پایین بکشید. این کار را در سمت مقابل هم انجام دهید.
پایان ماساژ در جلوی بدن
دست راستتان را روی شانه راست کودک قرار دهید. از تمام دستتان برای ضربه زدن به صورت مورب در طول قفسه سینه و شکم تا لگن سمت چپ استفاده کنید. لمس را به طرف پایین یعنی تا مچ پای چپ ادامه دهید به مچ پا نروید تا زمانی که شما دست چپتان را روی شانه کودک قرار دادهاید.
اکنون لمس در قسمت مورب مخالف به پایین تا مچ پای راست او را انجام دهید. این عمل را دوبار تکرار کنید مطمئن شوید لمس تان محکم می باشد. ماساژ کودک فرصتی است برای شما و کودکتان تا در مکالمه، لبخند زدن، صحبت کردن و تماس چشمی شرکت کنید.
آموزش ماساژ پشت بدن در مرکز ماساژ درمانی کودکان
برای این قسمت از ماساژ درمانی، کودک اوتیسم را به شکم در حالی که پاهایش رو به شماست بخوابانید. اگر کودک بیشتر به پشت یا پهلو میخوابد ممکن است خوابیدن روی شکم را دوست نداشته باشد با وجود این سعی کنید که با تشویق کودک این کار را انجام دهید تا به رشد حرکات درشت کودک اوتیسم کمک کنید ماساژ پشت کودک اوتیسم میتواند راه لذت بخشی برای آشنایی وی با این وضعیت باشد.
در ابتدا ممکن است کودک مدت کمی را در وضعیت خوابیده روی شکم تحمل کند. بنابر این طبق روال گذشته، همان قدر که کودک اجازه می دهد این کار را انجام دهید تا کم کم او را آماده کنید. چون کودک نمیتواند شما را ببیند با او صحبت کنید و صداهای اطمینان بخش تولید کنید تا موجب آرامش وی شود.
ماساژ کودک اوتیسم و بیش فعال در ناحیه پشت کودک
ماساژ افلوراژ در پایین پشت کودک بیش فعال یا اوتیسم یک دست تان را به صورت در سراسر قسمت بالایی پشت کودک، درست در زیر گردن، قرار دهید و دستتان را روی بدن کودک محکم به سمت خود بکشید. زمانی که به باسن بچه رسیدید دستتان را بردارید اما قبل از اینکه این کار را بکنید دست دیگرتان را در موقعیت شروع قرار دهید و مانند بار قبل دستتان را پایین بکشید. این روند را چندین بار تکرار کنید.
ماساژ ناحیه شانه: هر دستتان را در یک طرفه گردن قرار داده و از شانه ها به سمت بازو های کودک بکشید، اما از تمام سطح دستانتان استفاده کنید .کودکان و والدین اغلب نقاط تحت تنش یکسانی دارند بنابر این اگر شانه و گردن خودتان بیشتر تحت تنش است، همین نقاط را هم در اعمال ماساژ روی کودکانتان مد نظر قرار دهید.
ماساژ کودک بیش فعال و اوتیسم با دایره های کوچک به طرف پایین ستون فقرات
انگشتان شست تان را در دو طرف ستون فقرات کودک، درست در زیر گردن است قرار دهید. در حالی که با انگشتان شست تان حرکات دایره وار کوچک ایجاد می کنید به سمت پایین و باسن کودک بیایید. مطمئن شوید انگشتانتان در دو طرف ستون فقرات هستند نه در روی خود ستون فقرات.
کشیدن دو طرف : دست هایتان را در سراسر پشت کودک به صورت افقی قرار دهید. بازوهای خود را کراس کنید. دست راست خود را به طرف چپ و دست چپتان را به طرف راستتان بکشید دست های تان را به طور هم زمان به عقب و به وضعیت شروع برگردانید با انگشتانتان گوشت کنار نیم تنه را به سمت ستون فقرات بکشید. این حرکت افقی را چندین بار انجام دهید دست هایتان را به بالا و پایین در پشت کودک حرکت دهید این کار را تا آنجا ادامه دهید که در امتداد کناره بدن تمام طول نیم تنه را ماساژ دهید.
ماساژ درشت در تمام طول پشت و شانه: دست هایتان را کنار یکدیگر روی کمر کودک قرار دهید به طوری که دسته راستتان به سرش نزدیکتر باشد. دست چپتان را در جای خود نگه دارید، دست راستتان را به سمت راست کودک حرکت دهید و سپس به صورت مورب به سمت بالا روی شانه چپ ببرید و در نهایت دستتان را به سمت پایین تا بالای ران راستش بکشید. حالا دست چپتان را به سمت چپ کودک و سپس به صورت مورب به بالا و شانه راستش ببرید و در نهایت به پایین و ران چپ. ماساژ کودکان اوتیسم بر روی ستون فقرات موجب ریلکسیشن در کودک و کاهش بی قراری و رفتار های کلیشه ای در کودک اوتیسم می شود.
ماساژ انتهای ستون فقرات: پاشنه دستتان را در انتهای ستون فقرات ،گودی ای که درست در بالا و وسط باسن کودک قرار گرفته، بگذارید. حرکات چرخشی با فشار ملایم را در جهت عقربه های ساعت چندین بار تکرار کنید.
ماساژ کودک بیش فعال و اوتیسم در قسمت پایین پشت بدن
ماساژ کودک بیش فعال و اوتیسم در ناحیه باسن
پاشنه ی هر دستتان را روی انتهای یک کپل کودک قرار دهید. چندینبار حرکات دایره وار به طور همزمان دست راست در جهت عقربه های ساعت، و دست چپ خلاف جهت عقربه های ساعت انجام دهید. دستانتان را همانطور دایره وار تا اطراف کپل ها حرکت دهید.
ماساژ کوک اوتیسم و بیش فعال در ناحیه پاها
ماساژ افلوراژ پایین پاها زمانی که ورز باسن کودک را تمام کردید. برای ماساژ کودک در ناحیه پاها یک دستتان را به پایین پا سمت مچ محکم حرکت دهید و یک ماساژ گسترده اعمال کنید وقتی به مچ رسیدید ماساژ پای دیگر را با دست دیگرتان شروع کنید. همیشه باید یک دست در تماس با بدن باشد. این روند را چند بار تکرار کنید.
پایان ماساژ در پشت بدن
ماساژ افلوراژ در پشت بدن دست چپتان را روی شانه راست کودک قرار دهید. از تمام سطح دستتان استفاده کنید. به صورت مورب به پایین پشت کودک را ماساژ دهید، تا بالای کپل چپ و در طول ران تا مچ پایین بیایید وقتی به پا رسیدید دست راستتان را روی شانه کودک قرار دهید و به صورت مورب پایین بیایید و تا پای راست کودک ماساژ دهید. این کار را دوبار تکرار کنید و از ماساژ محکم استفاده کنید بدون اینکه تماس دست تان را با بدن کودک از دست دهید.
ماساژ درمانی در کودکان بیش فعال و کودکان اوتیسم در ناحیه سر و صورت
در ابتدا کودک اوتیسم و بیش فعال تمایل به مقاومت در برابر ماساژ سر و صورت دارد، مخصوصاً در طی هفته های اول زندگی و اگر دیر رس باشد یا ضربه خورده باشد. سعی کنید این قسمت از ماساژ را برای سه روز متوالی انجام دهید .اگر کودک تان ناراحت به نظر رسید یا گریه کرد، دستتان را برای اطمینان بخشیدن به وی آرام روی سرش قرار داده و سپس قسمت دیگری از بدنش را ماساژ دهید.
و این ماساژ را تا زمانی که کودک اوتیسم برای ماساژ سر آماده شود ادامه دهید زمانی که نوزادان به ماساژ ها عادت کنند حتی بیشتر از وقتی که بزرگتر شوند از این ماساژ ها لذت میبرند برای این قسمت از ماساژ کودکان اوتیسم وبیش فعال، کودک را به پشت در حالی که پاهایش به سمت شماست بخوابانید. از یک ماساژ سبک با روغن یا بدون آن استفاده کنید.
ماساژ درمانی در ناحیه سر و صورت در کودکان اوتیسم و بیش فعال با مشکلات حس لمس در سر و صورت بسیار مفید می باشد که در مرکز ماساژ درمانی کودکان در تهران به صورت تخصصی انجام می گیرد.
آموزش ماساژ سر در مرکز ماساژ کودکان اوتیسم و بیش فعال
دستانتان را روی سر کودک به شکل فنجان قرار دهید طوری که قسمت جلویی انگشتانتان روی خط موهایش قرار گیرد. به سمت عقب روی تاج سر تا قاعده جمجمه ماساژ دهید. حرکات مستقیم روی صورت در گام اول.
ماساژ فک کودک
دستانتان را جدا کنید و در دو طرف صورت کودک قرار دهید و در طول خط آرواره ها تا جایی که دستانتان در چانه به هم برسند، ماساژ دهید گام های اول و دوم را چندین بار تکرار کنید.
ماساژ کودکان بیش فعال و اوتیسم در ناحیه صورت
ماساژ گیج گاه: وقتی تمام سطح پیشانی را ماساژ دادید. انگشتان شست تان را در وسط درست بالای ابرو های کودک اوتیسم قرار دهید. و دست های تان را به آرامی در طول شقیقه های کودکتان حرکت دهید. حالا به صورت چندین دایره کوچک شقیقه هایش را ماساژ دهید. این ماساژ در کودکان اوتیسم و بیش فعال موجب ریلکسیشن کودک می شود.
کشش پیشانی: انگشتانتان را در مرکز جلوی سر کودک اوتیسم ، درست زیر خط موهایش قرار دهید، هر کدام از شست هایتان را روی خط مستقیم، به طرف کناره خارج صورت بکشید همین راه را در پایین پیشانی کودک اوتیسم یا بیش فعال خود هم انجام دهید. مثل این که دارید با انگشتان شستتان یک سری خطوط را می کشید. این نوع ماساژ نیز در درمان کودکان بیش فعال با ماساژ مورد استفاده قرار می گیرد.
ماساژ قسمت تحتانی استخوان های گونه: در درمان کودکان بیش فعال با ماساژ ، انگشتان شست تان را در دو طرف پل بینی قرار دهید. این بار کمی پایین تر. از این موقعیت یک ماساژ گسترده با هر انگشتتان در طول قسمت پایینی استخوان گونه و به سمت کناره های صورت اعمال کنید.
ماساژ قسمت فوقانی استخوان گونه: انگشتان شست تان را در دو طرف پل بینی قرار دهید. در طی جریان ماساژ انگشتان شستتان به طور همزمان در امتداد قسمت بالایی استخوان گونه به سمت صورت، به طرف پایین و خارج حرکت می کند.
ماساژ دایره ای روی خط فک پایینی در درمان کودکان اوتیسم
انگشتان شستتان را در کنار هم درست در قسمت مرکزی زیر لب پایینی قرار دهید. با فشار دایره ای کوچک با هر انگشتتان حرکات دایرهای ایجاد کنید، سپس انگشتان را کمی بیرون تر ببرید و این حرکات را تکرار کنید. دوباره این کار را در طول خط فک پایینی به سمت گوش ها انجام دهید.
دایره هایی روی خط فک بالایی در ماساژ کودک اوتیسم
انگشتان شستتان را پهلو به پهلو در گودی بالای لب کودک تان قرار دهید. با فشار ملایم حرکات دایره وار کوچکی را با شستتان ایجاد کنید .هر کدام از شست هایتان را کمی به سمت خارج ببرید و این کار را تکرار کنید این روند را در طول خط فک بالایی و به سمت گوش هایش ادامه دهید.
فشردن گوش ها در درمان کودکان اوتیسم با ماساژ و ماساژ درمانی کودکان بیش فعال
لبه خارجی بالای گوش کودک بیش فعال را بین انگشت سبابه و شست خود نگه دارید. از این وضعیت ماساژهای دایره بار کوچکی را به پایین لبه خارجی به سمت لوب گوش انجام دهید.
فشردن چانه: از مرکز چانه شروع کنید گوشت پایینی چانه را بین انگشت سبابه و شست خود نگه دارید و به آرامی فشار دهید این کار را در طول خط فک پایینی تا گوش تکرار کنید و سپس از طرف دیگر چانه انجام دهید. روش دیگر فشردن هر دو طرف چانه به طور همزمان با استفاده از دو دست. این نوع ماساژ ها نیز از ماساژ های آرام سازی در کودکان اوتیسم و بیش فعال می باشد.
تمرینات حس عمقی در کودکان
تمرینات حس عمقی در کودکان در کنار ماساژ های عمقی مفاصل و عضلات راه حل مناسبی جهت بهبود حس عمقی، آگاهی بدنی و تعدیل حسی در کودکان است. از نمونه تمریناتی که می توان در این زمینه انجام دادن تمرینات کشش و هل دادن شیاء مختلف است. می توان در جلسه ماساژ درمانی از کودک خواست یک توپ درمانی را با دو دست به سمت دیوار هل دهد و در همین حالت ماساژ درمان ماساژ های عمقی را بر روی مفاصل مچ، آرنج و بالک عضله انجام می دهد.
ماساژ های کششی در مرکز درمان کودکان اوتیسم و بیشفعال
عبور بازوها از هم در ماساژ کودکان
بازوهای کودکتان را روی قفسه سینه از هم عبور دهید، با این این کار دست های تان را قطع کنید. این وضعیت را برای چند ثانیه نگه دارید. مرحله ی اول و دوم را چند بار تکرار کنید. هربار بازوهایش را قطع کنید و به دنبال آن دستانش را باز کنید.
بعد از تکمیل، قسمت اصلی ماساژ در جلو، عقب، سر و صورت حرکات کششی است. تا اینجا عضلات کودک شما گرم و آرام شده. بنابراین شما میتوانید با خیال راحت اندام هایش را حرکت و کشش دهید. این کشش ها به بهبود انعطاف پذیری کودک کمک می کند. برای این بخش کودک اوتیسم یا بیش فعال خود را به پشت بخوابانید. در حالی که پاهایش نزدیک به شماست روغن لازم نیست. اغلب کودکان از کشش لذت میبرند به خصوص زمانی که با صداهایی بامزه مثل و ی ی ی ی ی ی همراه باشد. در مورد کودکان اوتیسم و بیش فعال پس از اناجم ماساژ های ریلکس کننده کودک همکاری بیشتری در مورد ماساژ های کششی دارد.
کشش بازوها: پشت مچ های کودک او را در حالی که شستش را در کف دست یا کنار مچ نگه داشتید با انگشتانتان نگه دارید. بازوهایش را به سمت خارج و کنار بکشید در خط شانه ها درست از زاویه ها به بدن. به آرامی شانه ها بکشید، چند ثانیه نگه دارید و سپس طبق مرحله دوم عمل کنید.
ماساژ کودک بیش فعال و اوتیسم با کشش پاها
عبور بازوها از هم: مچ پاهای کودک اوتیسم را بگیرید یکی در هر دستتان. سپس ساق پاهایش را از هم عبور دهید حالا با یک دست طوری که هر دو دست را گرفتهاید زانوها را به سمت خارج حرکت دهید و انگشتان پا را به نزدیک ران ها بیاورید. با حرکات برگشتی کوچک، به آرامی روی فشار دهید و حرکت آنها را به سمت شکم تسهیل کنید، پس از چند حرکت برگشتی پاها را از سمت دیگر قطع کنید و این روند را تکرار کنید.
چرخاندن بازو ها به بالا: بازوها را مانند مرحله اول به کناره ها بکشید .بازوها را شانه به آرنج در این موقعیت نگه دارید و دستها را به سمت سر حرکت دهید طوری که بازوها از آرنج خم باشند بازوها و ساعد باید در زاویه نود درجه باشند. از این که بازوها در حالت استراحت روی حوله قرار می گیرند مطمئن شوید.
چرخاندن بازو ها به پایین: بدون اینکه موقعیت بازوها را تغییر دهید ساعد های کودک را در هوا بالا ببرید به طوری که مچ هایش درست در بالای آرنج قرار گیرد و سپس آنها را به سمت خودتان به پایین بیاوری و روی حوله بگذارید. ساعد ها باید موازی با خط تنه باشند و کف دستها باید در حالت استراحت روی حوله قرار گیرد.
توالی کشش دست و پا در ماساژ کودکان بیش فعال و اتیسم
کشیدن اندام ها در ماساژ درمانی کودکان
مچ دست راست کودکتان را در دست چپ خود و مچ پای چپش را در دست راست تان نگه دارید و دست کودک بیش فعال را به آرامی و با زاویه ای که از بدن بکشید. به طوریکه اندامها در امتداد هر نیم تنه به صورت یک خط مورب قرار گیرند. که شش را برای چند ثانیه نگه دارید و سپس طبق مرحله دوم عمل کنید.
یک ارتباط چشمی مثبت می تواند باعث افزایش اعتماد به نفس کودک شود، پس این تشویق را تا آنجا که ممکن است در طول ماساژ انجام دهید.
کشش اندام ها: مرحله یک را تکرار کنید، به آرامی بازوی راست و پای چپ کودکتان را به دور از بدنش بکشید سپس این وضعیت را برای چند ثانیه نگه دارید و در نهایت مستقیم مرحله چهارم را انجام دهید.
2تا در اندامها پا به ران: پای چپ را روی ران راست با تقدم پاشنه و دست راست را درست بالای ران چپ بیاورید. مطمئن شوید که زانو خم است. برای چند ثانیه نگه دارید و سپس گام سوم را انجام دهید.
4تا در اندام ها پا به شانه: دست راست کودکتان را به طور مستقیم به ران راستش پایین بیاورید. پای چپش را بگیرید و تا شانه ی راستش بالا ببرید باز هم با تقدم پاشنه اگر پای کودک به شانه اش نمیرسد به آن فشار نیاورید ولی تا آنجا که راحت است پایش را بالا بیاورید با دست و پای دیگر مرحله یک تا چهار را تکرار کنید سپس بازوها و پاها را جا به جا کنید و دو بار دیگر انجام دهید.
ماساژ افلوراژ: در امتداد بدن دست راستتان را روی شانه راست کودک قرار دهید. با استفاده از تمام دستتان به صورت مورب، طول قفسه سینه و شکم کودک را تا ران چپش ماساژ دهید. ماساژ کودک را در طول پای چپ ادامه دهید به طوری که انگشتانتان زیر ساق و شستتان روی آن قرار گیرد. تا زمانی که به مچ برسید. سپس کف پا و روی انگشتان را ماساژ دهید. قبل از اینکه دستتان را بردارید دسته چپتان را روی شانه چپ کودک قرار دهید. و ماساژ را به سمت مخالف تکرار کنید تا انگشتان راست این حرکت را دوبار تکرار کنید از ماساژ سفت و گسترده استفاده کنید و تماس دستتان را در تمام مدت با بدن کودک حفظ کنید.
به کودک خود گوش دهید و به او پاسخ دهید، اگر او لبخند می زند لبخند بزنید. اگر او گریه می کند از ماساژ های آرام سازی و ریلکسیشن استفاده نمایید.
ماساژ درمانی در کودکان اوتیسم و کودکان بیش فعال یک تکنیک موثر در زمینه آرام سازی کودک، کاهش رفتار های تکانشی در کودک بیش فعال و رفتار های کلیشه ای کودک اوتیسم می باشد که باید توسط ماساژ درمانان متخصص مرکز ماساژ درمانی کودکان انجام گیرد.
1-آیا ماساژدرمانی میتواند جایگزین داروهای بیشفعالی شود؟
خیر، اما میتواند به عنوان مکمل درمانی در کنار داروها، به کاهش دوز مصرفی و عوارض جانبی کمک کند.
2-اگر کودکم در حین ماساژ مقاومت کرد، چه کار کنم؟
ابتدا با لمسهای کوتاه و ملایم شروع کنید و به تدریج زمان را افزایش دهید. هرگز کودک را مجبور نکنید.
بیماری اوتیسم یک اختلال پیچیده با گستره ای از علائم نظیر تعاملات اجتماعی محدود، رفتار های تکراری و اختلالات تکلمی و…. می باشد. در دهه های گذشته تئوری های زیادی درباره علل اوتیسمدر کودکان مطرح شده است که در بسیاری از موارد توسط علم به تایید نرسیده است. علت اوتیسم در کودکان به درستی شناخته نشده است اما علت اوتیسم در جنین را مرتبط با رشد مغزی، ژنتیک، سموم، سن والدین و شرایط مادر در دوران بارداری می دانند. جهت بررسی علت اوتیسم در بارداری نیاز به تحقیقات بیشتری می باشد اما نشانه هایی در ارتباط بین اوتیسم و لقاح مصنوعی در جنین دیده شده است. گمانه زنی های متعددی در مورد علت اوتیسم شدن کودک شما وجود دارد که نیاز به بحث و بررسی های بیشتری دارد.
واکسیناسیون و علت اوتیسم در کودکان
بدون شک عامل دیگری بیش از واکسیناسیون ذهن مردم را به عنوان علت اوتیسم به خود مشغول نکرده است. دو متغیر در این حوزه دخیل بوده است یکی واکسن ام ام ار ( سرخک ، اوریون ، سرخچه) و دیگری استفاده از جیوه به عنوان نگهدارنده واکسن ها !
واکسن ام ام ار (سرخک، اوریون ، سرخچه) و علت اوتیسم در نوزادان
آیا ممکن است واکسن سه گانه باعث علتاوتیسم شود ؟ ترس از این موضوع از سال ۱۹۹۸ پس از آنکه مقالهای در مجله لانست توسط آندرو واکفیلد به چاپ رسید مطرح شد. واکفیلد و همکارانش گزارش کردند که ۱۲ کودک به بخش بیماریهای معده و روده کودکان ارجاع شدند که دارای سابقه رشدی طبیعی بودند. اما طبق گفته والدین پس از تزریق واکسن سرخک ، اوریون ، سرخچه دچار مشکل شدهاند. ۸ نفر از آنها مهارت های زبانی خود را به تدریج از دست داده و دچار اسهال و دردهای شکمی شده بودند و ۴ نفر دیگر فقط دچار ناهنجاری های روده ای شده بودند آنها معتقد بودند که واکسن ام ام آر علتاوتیسم و اختلالات روده ای کودکان شده بود.
این مقاله امنیت واکسن سه گانه را زیر سوال برد. آیا کودکانی که واکسن ام ام ار دریافت می کنند در مقایسه با آنان که این واکسن را نمی زنند بیشتر دچار اوتیسم می شوند آیا استفاده از واکسن ام ام ار نرخ شیوع اوتیسم پیشرفتی را تغییر داده است؟ آیا اوتیسم پیشرفتی پس از واکسن سه گانه شایع تر از سایر اوقات است ؟ برای پاسخ به این سوالات باید نمونه گیری های بزرگی انجام می شد. در کشورهای پیشرفته پایگاه داده هایی وجود دارد که داده های مربوط به تولد واکسن ها ، سلامتی و رشد همه شهروندان ثبت می شود. با بررسی این پایگاه های داده پاسخ سوالات فوق به این ترتیب بود : هیچ تغییری در شروع اوتیسم پس از واکسن ام ام آر رخ نداده است به علاوه نرخ شیوع اوتیسم پسرفتی نیز پس از تزریق واکسن ام ام آر شتاب نگرفته است از سویی متوقف کردن واکسن ام ام ار در برخی کشورها منجر به کاهش نرخ شیوع اوتیسم نشده است. در سال ۲۰۰۴ ده تن از همکاران واکفیلد که در مقاله ۱۹۹۸ با وی مشارکت داشتند با پس گرفتن ادعایشان نوشتند که شواهد کافی برای اثبات ارتباط علت – معلولی واکسن ام ام آر و اوتیسم وجود ندارد در سال ۲۰۰۹ واکفیلد و دو تن از همکارانش توسط شورای عمومی پزشکی انگلیسی به واسطه عدم صداقت و رفتار غیر مسئولانه در عدم افشای روش به کار گیری بیماران در پژوهشی که منجر به گمراهی جامعه شده است جریمه شدند. اما متاسفانه علیرغم اینکار همکاران واکفیلد و عدم وجود شواهد کافی داستان واکسن ام ام ار و علت اوتیسم همچنان در ذهن جامعه ادامه دارد.
جیوه : تهدید قرمز یا شاه کلید قرمز علت اوتیسم
جیوه فلزی است که در دمای اتاق مایع است. میزان سمی بدون جیوه بسته به شکل شیمیایی آن متغیر است. جیوه از نیروگاههای با سوخت زغال سنگ، کوره های سوزاندن ضایعات پزشکی و کوره های سوزاندن زباله، به محیط منتشر می شود. پس از انتشار در هوا از طریق باران به صورت متیل جیوه به زمین بازگشته و وارد آبهای جاری و زمین میشو.د متیل جیوه موجود در آب توسط میکروارگانیسم هایی که خود توسط پلانکتون ها مصرف می شوند جذب می شود. پلانکتون هم توسط ماهی ها خورده میشود. به این ترتیب جیوه وارد زنجیره غذایی میشود
و هر چه در زنجیره غذایی بالاتر می آید غلظت آن بیشتر میشود در بالاترین حلقه غذاهای دریایی شکارچیان بزرگ مثل کوسه، نیزه ماهی و ماهی تن بیشترین غلظت جیوه را دارند. سازمان غذا و داروی آمریکا به واسطه غلظت بالای جیوه در این ماهی ها توصیه کرده است مصرف این ماهی ها به ویژه از سوی کودکان و زنان باردار محدود گردد. از سال ۱۹۳۰ اتیل جیوه (یک جیوه و دو کربن) در تیمروزال به عنوان افزودنی و نگهدارنده در واکسن استفاده شد. در سال ۲۰۰۱ تیمروزال از تقریباً همه واکسن های آمریکا حذف شد اما مطالعات حاکی از آن است که با حذف آن شیوع اوتیسم همچنان رو به افزایش است. این موضوع که تیمروزال علتاوتیسم باشد هرچه در قلب مباحث عمومی مردم همچنان وجود دارد اما امری ثابت شده نیست. این امر خود را به صورت یک درمان ثابت نشده اوتیسم به نام سم زدایی نشان می دهد. سم زدایی مدعی است که فلزات سمی را از بدن بیرون می کشد تا باعث درمان اوتیسم میشود.
کمبود ویتامینها و مواد آلی و علت اوتیسم در کودکان
هیچ شاهدی مبنی بر اینکه کمبود ویتامین ها و مواد آلی می باشد، وجود ندارد. اما امگا ویتامین و مگا مینرال درمانی سال هاست که به عنوان یک روش درمان اوتیسم استفاده می شود. جالب است که نه تنها شاهد قانعکنندهای از آثار درمان اوتیسم با این روش وجود ندارد بلکه گاهی گزارشهایی از صدمات عصبی و مرگ ناشی از استفاده بیش از حد ویتامین ها و مواد آلی گزارش می شود.
روده چکه کن و رژیم درمان اوتیسم
فرضیه روده چکه کن یکی از انشعابات پژوهشهای واکفیلد است. در این تئوری فرد فرض بر آن است که سموم ناشناخته ای از سیستم عصبی به واسطه نفوذ پذیری غیر طبیعی روده از آن عبور کرده و وارد جریان خون شده و متعاقباً به مغز وارد و باعث علت اوتیسم( autism) میشود. درباره علت نفوذ پذیری غیر طبیعی روده نیز نظریات متفاوتی وجود دارد. واکفیلد معتقد بود که واکسن ام ام آر به پرزهای روده و نفوذ پذیری آن آسیب میزند. تئوری دیگری معتقد است گلوتن (پروتئین موجود در گندم ، چاودار و جو) موجود در رژیم غذایی باعث صدمه به پرزهای روده شده و سموم از روده وارد خون و به مغز می رسند. هرچند این تئوری هنوز ثابت نشده است اما شواهدی به نفع آن موجود است. تحمل ناپذیری گلوتن یک اختلال رایج محسوب می شود. بدن این افراد علیه گلیادین که یکی از اجزای گلوتن است آنتی بادی می سازد. این آنتی بادی به پرزهای روده حمله ور شده و به دیواره روده آسیب می زنند این امر باعث اسهال، گرفتگی عضلات، سوء جذب و رشد ضعیف میشود. نام پزشکی این وضعیت بیماری سلیاک میباشد. تنها درمان بیماری سلیاک حذف همه فرآوردههای گندمی از رژیم غذایی می باشد. سطح آنتی بادی ضد گلیادین یا با بدون بیماری سلیاک در برخی از بزرگسالان دارای اختلالات مغزی از قبیل اسکیزوفرنی، افسردگی، آتاکسی مخچه ای و بیماری های هانتینگتون بالا می باشد. اما هنوز نمیدانیم بیماری سلیاک باعث بیماریهای نورولوژیک می شود یا اینکه خود مشکلات روده و مغز حاصل یک عامل زیرساختی تر میباشد. رژیم های فاقد گلوتن نتایج متناقضی در بزرگسالان داشته است. مطالعات در مورد اثر رژیم های فاقد گلوتن بر درمان کودکان اوتیسم در جریان است و هنوز نتیجه قطعی حاصل نگردیده است. اگر واقعاً حساسیت به گلوتن علت اوتیسم باشد باید شیوع اوتیسم در میان کودکان مبتلا به بیماری سلیاک بیشتر باشد. یا اینکه شیوع بیماری سلیاک در میان کودکان دارای اوتیسم بیشتر از کودکان بدون اوتیسم باشد. اما چنین روابطی هنوز گزارش نشده است بعلاوه هنوز هیچ شاهدی از اثر بخشی رژیمهای بدون گلوتن در درمان کودک اوتیسم هم گزارش نشده است.
بیماری های خود ایمنی و اوتیسم
بیماری های خود ایمن حالتی است که بدن توسط سیستم ایمنی خودش مورد حمله قرار می گیرد. بیماری سلیاک، دیابت ها، لوپوس و آرتریت روماتوئید از این جمله اند. گزارش هایی از ناهنجاری های خود ایمن در کودکان دارای اوتیسم وجود دارد که اندیشیدن به رابطه بین بیماری های خود ایمنی و علت اوتیسم را تحریک می کند. اما تاکنون شواهد قابل توجهی برای این رابطه ارائه نشده است.
جهت اطلاع از مطالعات جدید و مطالب مرتبط با علت اوتیسم در جنین همچنین روش های درمان اوتیسم و شناخت علائم اوتیسم می توانید مطالب زیر را مطالعه نمایید.
اطلاعات اندکی در مورد علل ایجاد کننده اوتیسم و یا ریشه های آن وجود دارد و علم نتوانسته در این زمینه پاسخگو باشد. تحقیقات، تست و یا آزمون خاصی برای تشخیص اوتیسم ندارد، اما بررسی های انجام شده با استفاده از اسکن مغز و انواع دیگر تحقیقات انجام شده تفاوت هایی را در شکل و ساختار مغز کودکان دارای اختلالات طیف اوتیسم نشان داده است. هنوز مشخص نیست که چه عواملی ایجاد کننده این تفاوت ها در مغز کودک اوتیسم هستند. شاید قرار گیری در معرض مواد از بین بردن سلول مغز علتی برای اختلال اوتیسم باشد. مثلا موادی مانند جیوه از ماهی های آلوده یا آسیب دیدن در طول فرایند زایمان این موارد ضربه یا تروما و عوامل خطر آفرین محیطی در تشخیص اوتیسم در کودکان خوانده می شوند.
سر نخ های اولیه تشخیص اوتیسم در مغز کودکان اوتیسم
اغلب متخصصان علوم اعصاب در تشخیص کودکان اوتیسم بر این امر اتفاق نظر دارند که اختلال در اندازه و ساختار و عملکرد مغز کودکان اوتیسم جزء مواردی هستند که به عنوان علل اوتیسم مطرح می شوند. محققان برنامه بافت اوتیسم در دانشگاه پرینستون نیوجرسی، به منظور درک رفتارهای افراد دارای اوتیسم مطالعاتی بر بافت اهداء شده مغز انجام می دهند. می گویند علت اختلالات طیف اوتیسم می تواند ناهنجاری های ژنتیکی ذاتی و یا عوامل منفی زیست محیطی یا ضربه باشد. پژوهشگران ناهنجاری هایی در مغز افراد اوتیسم مشاهده کرده اند. علاوه بر این اختلالات مختلفی در انتقال دهنده های پیام عصبی نیز در این افراد دیده می شود. هر چند لوب جداری یا پاریتال – مرتبط با جنبش و حرکت، جهت گیری، بازشناسی و درک محرک- کوچکتر از اندازه طبیعی است. اما در کودکان 12 ساله و کم سن تر دارای اوتیسم اندازه یا حجم مغزبزرگ تر از افراد هم سن است. مغز اغلب کودکان خردسال دارای اوتیسم از مغز هم سالانشان سنگین تر است، همچنین آمیگدال و هیپوکامپ، مرکز حافظه در کودکان مسن تر دارای اوتیسم بزرگ تر است اما در نوجوانان و بزرگسالان در مقایسه با افراد هم سن دارای اوتیسم، این قسمت از مغز کودکان اوتیسم هم اندازه و یا کوچک تر است. در هر حال به نظر می رسد که ارتباط میان بخش های مختلف مغز کودکان اوتیسم در زمانی که باید به پردازش اطلاعات بپردازد وجود ندارد و یا به درستی کار نمی کند. براساس این نظریه دیگر، رشد بیش از حد اتصالات عصبی در مغز کودک اوتیسم باعث می شود تا مغز در سیگنال های ارسالی از جانب انتقال دهنده های عصبی غرق شود. این نظریه مطابق با مطالعات و تحقیقاتی است که نشان داده است رشد سر نوزادان دارای اوتیسم در نقاط مختلف سریع تر از این رشد در نوزادان عادی است و تعداد سلول های عصبی یا نورون ها بیش از اندازه است.
در مغز کودکان اوتیسم چه می گذرد
این جریان به خوبی درک نشده است و محققان نظریه های مختلفی در این زمینه ارائه کرده اند. برخی از محققان اوتیسم را به عنوان اختلالی در عملکرد مدار مغز مورد توجه قرار داده اند. اریک کورچن پژوهش گری از دانشگاه کالیفرنیا رشد غیر طبیعی در کرتکس (قشر مغز) لوب فرونتال مغز کودک دارای اوتیسم یافته است. بررسی های وی نشان داده است که تنها قسمت های دارای عملکرد سالم کرتکس در مغز افراد دارای اوتیسم عبارتند از قشر بینایی و مناطقی در پشت مغز که ذخیره خاطرات را انجام می دهند. قشر فرونتال تفسیر محرک های حسی را بر عهده دارد و این جریان نشان میدهد که چرا علیرغم فعالیت های طبیعی قشر بصری ( مسئول درک بصری) باز هم افراد دارای اوتیسم مشکلاتی در پردازش بصری ( درک آنچه آنها می بینند) دارند.
دکتر مارگارت باومن در تشخیص اوتیسم بر این باور است که مشکلات ساختاری در مغز افراد دارای اوتیسم در درجه اول در سیستم لیمبیک ریشه دارد این سیستم شامل آمیگدال ( مرکز احساسات ) و مخچه است که با تنظیم و هماهنگی حرکت، وضعیت بدن و تعادل در ارتباط است. درگیری مخچه با عملکرد های حرکتی می تواند علت مشکلات حرکتی که فرد دارای اوتیسم از خود نشان می دهد را روشن کند. دکتر جان رانی معتقد است که بسیاری از افراد دارای اوتیسم دارای مشکل در حرکات چشم و مشکلات گوش هستند و فلج عصب صورت مرتبط با آسیب ساقه مغز ایجاد شده در طول 3 ماهه اول بارداری مادر را از خود نشان می دهند. مطالعات دیگر نشان دهنده افزایش اندازه مخچه در کودکان اوتیسم است، اما این افزایش برابر است با افزایش اندازه مغز به عنوان یک کل. مطالعه انجام شده توسط ایلوارد، مینشیو و دیگران نشان داده که مخ و سایر بخش های ویژه آن یه شکل غیر طبیعی در مقایسه با اندازه کلی مغز در کودکان اوتیسم بزرگ هستند. با این حال بعضی از قسمت های مغز در افراد دارای اوتیسم به خوبی کار می کنند. تمپل گراندین نویسنده و استادی که دارای اوتیسم است نمونه خوبی از این افراد است. او چیزی شبیه به یک دوربین ویدئو در مغزش دارد که به وی اجازه می دهد تصاویر را در ذهنش بازپخش کند و جزئیات آن را مورد بررسی قرار دهد. با این وجود احساس می کند که سایر نقاط مغزش به خوبی رشد نکرده اند، به عنوان مثال او هرگز قادر به یادگیری جبر نبود چرا که او نمی تواند مفاهیم موجود در این علم را به صورت تصویری در ذهنش تجسم کند.
همچنین مطالعات نشان می دهد که مدارهای مغزی با رتبه های بالاتر در کودکان اتیسم رشد پیدا نکرده است و فرد مبتلا به اوتیسم برای عملکرد خود به مدارهای رتبه پایین تر تکیه دارد.و این موجب عدم اتصال قسمت های مختلف مغز جهت ایاد یک پردازش اطلاعات کارآمد از محرک های محیطی می گردد.
خدمات کاردرمانی در اوتیسم و توانبخشی تلاش دارد با اصلاح کارکردهای اجرایی مغز در کودکان اوتیسم و افزایش سرعت پردازش اطلاعات در کودکان به ایجاد ارتباطات موثر در مغز کمک کند.
تشخیص به موقع اوتیسم در کودک
اختلال طیف اوتیسم یک اختلال عصبی – تکاملی مادام العمر است که با اختلال در ارتباطات اجتماعی، الگو های رفتاری تکراری و محدود و حساسیت ها یا علایق حسی غیرعادی مشخص می شود. اوتیسم به طور قابل توجهی بر زندگی کودکان و خانواده های آن ها تأثیر می گذارد. در حال حاضر، شیوع تخمینی اختلال اوتیسم در کانادا 1 نفر از هر 66 کانادایی 5 تا 17 ساله است. بنابراین، متخصصان اطفال عمومی، پزشکان خانواده و سایر متخصصان تشخیص اوتیسم، کودکان بیشتری را که مبتلا به اختلال اوتیسم هستند، در مطب های خود مشاهده می کنند. تشخیص به موقع اوتیسم و ارجاع برای مداخلات رفتاری و آموزشی فشرده در اسرع وقت ممکن است با بهره برداری از انعطاف پذیری عصبی مغز در سنین پایین تر، منجر به نتایج بلند مدت بهتری شود. این گامی مهم در جهت تشخیص دقیق و ارزیابی جامع نیاز ها برای برنامه ریزی مداخله ای است. علت اختلال طیف اوتیسم به طور کامل درک نشده است، اگرچه یافته های اخیر نشان دهنده تعامل بین عوامل ژنتیکی، اپی ژنتیکی و محیطی است. چندین بررسی جامع وجود داشته است که معیار های مورد استفاده به عنوان غربالگری اوتیسم را ارزیابی کرده اند، به ویژه برای دقت در جمعیت ها و زمینه های آزمایشی خاص و شواهد تأثیر آن ها بر سن تشخیص، دسترسی به خدمات مداخله ای، و نتایج بلند مدت. شواهد غربالگری اختلال اوتیسم نیز در دستور العمل های ارزیابی اوتیسم توسط کارگروه خدمات پیشگیرانه ایالات متحده بررسی شده است. چندین نتیجه گیری می توان گرفت. اول، ابزار های غربالگری اوتیسم در زمینه های جامعه (مانند مطب های مراقبت های اولیه اطفال) ارزیابی شده اند که به طور دقیق بین کودکان نوپا با و بدون اوتیسم تمایز قائل شده اند. دوم، در مقایسه با یک سوال در مورد نگرانی های والدین، برخی از ابزارهای غربالگری مانند چک لیست نوزادان و کودکان نوپا را زودتر و با ثبات تر تشخیص دادند. سوم، شواهد کمی از کارآزمایی های بالینی در مورد چگونگی تأثیر غربالگری اوتیسم بر زمان بندی تشخیص و نتایج بلند مدت وجود دارد. عدم وجود شواهد حاصل از کارآزمایی بالینی مهم است که تشخیص دهیم زمان بندی و وضوح ویژگی های رفتاری اولیه ممکن است بر اساس ویژگی های کودک متفاوت باشد. به عنوان مثال، کودکانی که علائم خفیف تر و رشد پیشرفته تری دارند، معمولاً دیرتر تشخیص داده می شوند. بنابراین، نظارت بر هرگونه ویژگی رفتاری در اختلال طیف اوتیسم باید در طول دوران کودکی ادامه یابد.
1-آیا مغز اوتیسم در طول زمان تغییر میکند؟
بله، مانند همه مغزها، مغز افراد اوتیستیک نیز انعطافپذیر است و میتواند با آموزش و درمان تغییر کند. این پدیده به نام نوروپلاستیسیتی شناخته میشود.
2-چرا برخی کودکان اوتیسم مهارتهای خاص فوقالعادهای دارند؟
این پدیده ممکن است ناشی از سازماندهی متفاوت مغز باشد که در آن برخی نواحی مغز فعالیت بیشتری دارند و منجر به تقویت تواناییهای خاصی مانند حافظه، توجه به جزئیات یا مهارتهای محاسباتی میشود.