دسته: رفتار درمانی

دکتر کودک بدقلق و ناآرام| با کودکان و نوزادان بدقلق و ناآرام چه کنیم؟| رفتاردرمانی کودکان

کودک تان هنگام تولد معمولاً با گریه به دنیا خوش آمد می‌ گوید. احتمالاً از شنیدن اولین گریه او خوشحال می‌ شوید و احتمالاً آخرین باری است که چنین حالتی به شما دست می‌ دهد. طی سال‌ های آینده تلاش بسیار زیادی می‌ کنید تا او گریه‌ اش را قطع کند. تمام نوزادان به طور متوسط ۱ تا ۲ ساعت در روز گریه می‌ کنند. بعضی نوزادان بیشتر – بسیار بیشتر – و بعضی کمتر گریه می‌ کنند. چند روز اول بعد از تولد نوزادتان احتمالاً تمام شبانه روز را خواهد خوابید و به ندرت گریه خواهد کرد. البته هنوز زود است که به این خاطر به خودتان تبریک بگویید. گریه نوزاد اغلب چند هفته بعد از تولد شروع و در شش هفتگی به اوج می‌رسد. اغلب ما در جمع خانواده یا دوستان خود با کودکان و نوزادان بدقلق و ناآرام برخورد داشته ایم. حالت شایع این کودکان گریه کردن، بی قراری، جیغ زدن، تکان دادن دست و پاها و… است که در ابتدا شدید تر بوده و سپس کمتر می شود. با بزرگتر شدن کودک ،کنترل احساسات به کودک اجازه می دهد تا راه حل های پیشگیری از رفتار های پرخاشگرانه را جایگزین کند. رفتاردرمانی کودکان به آن ها کمک می کند تا بدقلقی و ناآرامی را کنار گذاشته و آرام تر شوند. دکتر مهدی صابر، بهترین دکتر کودک بدقلق و ناآرام، با انجام تکنیک های آرام سازی، ریلکسیشن، ماساژ درمانی و رفتاردرمانی کودکان به درمان مشکلات ناآرامی کودکان و نوزادان کمک می کند. متخصصین رفتاردرمانی مرکز با ارائه تکنیک های مختلف و مشاوره والدین شما را در بهبود مشکلات رفتاری و بدقلقی کودکان کمک می نمایند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

معنای گریه نوزاد

کودکی که گریه می‌ کند در تلاش است تا چیزی به شما بگوید. ممکن است بخواهد گرسنگی یا پرخوری و شکم دردش را به شما اطلاع دهد و ممکن است بخواهد بگوید و پوشکش خیس و از این بابت ناراحت است، یا برعکس، او آن پوشک مرطوب و گرم را دوست می‌ داشت و حالا که آن را تعویض کرده‌ اند، سردش شده است و عصبانی است! ممکن است خسته باشد و دوست دارد با تکان تکان دادن او را بخوابانید با حوصله‌ اش سر رفته است و انتظار دارد با چیزی او را سرگرم کنید. شاید هم می‌ خواهد بگوید از اینکه نمی‌ تواند روی فرش بخزد و به همه چیز دست بزند عصبانی است که البته در این صورت او تمام شش هفت ماه آینده را به گریه می‌ گذراند (اما احتمالاً خزیدن را زودتر شروع خواهد کرد). هنگامی که برای اولین بار نوزادتان را در آغوش می‌ گیرید، تصوری از هیچ یک از این موارد ندارید.

روش های آرام کردن کودک بدقلق و ناآرام

گریه کودک موجب افزایش ضربان قلب، بالا رفتن فشار خون و عرق کردن کف دست‌ های مادر و پدر می‌ شود. همچنین دمای پستان‌ های مادر شیرده بالا می‌ رود. شنیدن صدای گریه نوزاد ممکن است موجب ترشح شیر شود. وظیفه شما، درک زبان گریه نوزاد تان است، زیرا گریه نوعی زبان است. با درک هرچه زودتر این زبان، فرصت بیشتری برای گوش دادن به قان و غون او دارید و زمان کمتری را به شنیدن جیغ و فریاد او خواهید گذراند. در این مرحله، آنچه نباید انجام دهید آموزش صبر و حوصله به کودک تان است. در حقیقت، هرچه زودتر نسبت به گریه‌ های او واکنش نشان دهید، بهتر است؛ زیرا آرام کردن کودک در ابتدای شروع گریه آسان‌ تر از آرام کردن او در مرحله هیستریک و عصبانیت و ناراحتی شدید است.

بدقلقی کودکان و نوزادان به چه علت است؟

اگرچه هیچ کس تاکنون فرهنگ لغتی برای ترجمه گریه کودک تهیه نکرده است، اما ریتم و زیر و بم گریه نوزاد تان می‌ تواند کلید جستجو برای یافتن مشکل باشد. گریه زوزه مانند و به نوعی آهنگین، که ممکن است غیر عادی و گاهی همراه با مالش چشم‌ ها و گونه‌ ها باشد به علت خسته شدن از گریه است. درد شدید ناگهانی. جیغ و به دنبال آن یک سکوت طولانی و سپس یک جیغ دیگر، این نوع گریه و جیغ ممکن است به علت نفخ شکم، گیر کردن پای کودک در فاصله نرده‌ های تخت یا فرو رفتن سنجاق پوشک در بدنش باشد.

انواع گریه کودکان و نوزادان

گرسنگی: گریه‌ های کوتاه و موزون و ریتم‌ دار که ناامیدانه به نظر می‌ رسند.

اجابت مزاج: بیشتر با یک گریه یا خرناس شروع می‌ شود و اغلب حین غذا خوردن صورت می‌ گیرد.

احساس گرمای زیاد: بیماری یا تب داشتن، گریه ناله مانند.

عصبانیت یا استیصال: کودک ممکن است هنگام خارج کردن پستانک از دهانش، باز کردن پوشکش یا بدون هیچ دلیل موجهی فریاد های گوش خراشی سر دهد.

ملالت و بی‌حوصلگی: از غر شروع و به ضجه و زاری ختم می‌ شود. از جا برداشتن کودک بی‌ حوصله موجب قطع فوری گریه‌ اش می‌ شود.

اوتیسم و کارهای روزمره زندگی

یکی از علائم اوتیسم در کودکان، مشکل در انجام کارهای روزمره زندگی است. کودکان اوتیسم به طور معمول در مدیریت وظایف و کار های روزمره زندگی مانند لباس پوشیدن، مسواک زدن، مرتب کردن میز خود، پوشیدن کفش ها و… دچار مشکل هستند که این یکی از عوارض اتیسم در کودکان است. این موارد می توانند به یک چالش برای کودکان اوتیسم تبدیل شوند که در این صورت به کمک و آموزش اضافی نیاز دارند. یادگیری مهارت های روزمره زندگی در کودکان اوتیسم به منظور کسب استقلال بیشتر، ضروری است. از همین جهت متخصصان و کاردرمانگران اوتیسم باید بهترین راه های آموزش کارهای روزمره زندگی را به کودکان اوتیسم یاد دهند و پدر و مادر کودک هم این راه ها را برای موفقیت کودک شان و هم چنین افزایش اعتماد به نفس کودک خود، بیاموزند. مرکز تخصصی توانبخشی اوتیسم دکتر صابر، بهترین مرکز اوتیسم تهران، با در نظر گرفتن آموزش های گوناگون در حوزه اوتیسم و کارهای روزمره زندگی،مانند کاردرمانی و گفتاردرمانی و رفتاردرمانی اوتیسم به درمان کودکان اوتیسم در غرب و شرق تهران می پردازد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

یادگیری کارهای روزمره زندگی

یادگیری نگه داری از اسباب بازی‌ها و سایر وسایل شخصی قسمت مهم در رشد کودک است. در این بخش در خصوص مواردی جهت موفقیت در نگه داری از دارایی‌ های کودک صحبت خواهد شد.

1. در پایان روز یک جا یا فضای در دسترس تهیه کنید تا کودک لباس های کثیف خود را در آن قرار دهد. سبد بدون در بهتر از سبد با سرپوش خواهد بود. سبد بدون سرپوش در تشویق کودک برای انجام این کار مفید و کمک کننده خواهد بود.
2. تعدادی قلاب نزدیک درب ورودی نصب کنید تا کودک زمانی که وارد خانه می‌ شود لباس‌ های خود را آویزان کند.
3. مکان هایی که از نظر دیداری واضح و قابل دید هستند برای گروه‌ بندی آیتم‌ ها و وسایل تهیه شود. کتاب ها داخل کتابخانه و هر وسیله سرجای خود قرار بگیرد.
4. بعد از فعالیت یا اتمام بازی به کودک اجازه بدهید وسایل را مرتب کند. برای مثال اگر کودک ۳۰ دقیقه برای بازی وقت دارد بعد از ۲۰ دقیقه به کودک بگویید که بیش از ۵ دقیقه وقت دارد وسایل را مرتب کند بعد از ۵ دقیقه کودک را در روند مرتب کردن کمک کنید. البته فعالیت های کثیف به زمان بیشتری برای مرتب کردن دارند. از فعالیت ها یا زمان برای تقویت فرایند مرتب کردن استفاده کنید. این مسئله در ایجاد الگوی رفتاری مناسب اثربخش است.
5. اگر تعداد اتاق های منزل زیاد باشد این مسئله در قرار دادن وسایل و آیتم ها خوشایند خواهد بود. مثلا قرار دادن کتاب ها در قفس و… قرار دادن وسایل به صورت فشرده روی هم نیاز به برنامه‌ریزی دارد و درک آن برای کودک سخت خواهد بود. این مسئله هم چنین منجر به ایجاد استرس و حس اضطرار شده و اشتیاق کودک برای مشارکت در مرتب کردن وسایل را کاهش می‌دهد.
6. رویکرد کلی و جامع ضروری است به خصوص زمانیکه کودک از تکنولوژی پیچیده استفاده می‌ کند. به کودک نشان دهید که وقتی که از تکنولوژی خاصی استفاده می‌ کند چطور از آن مراقبت کند. نحوه استفاده از آیتم ها را آموزش دهید. به کودک اجازه بدهید نحوه مراقبت از اشیا شکننده را مشاهده کند. به کودک اجازه بدهید که در مرتب کردن وسایل برای استفاده در روز دیگر به شما کمک کند و مشارکت داشته باشد.
7. کودکان با اختلالات طیف اتیسم به راحتی حواس شان در انتخاب چند چیز یا چند آیتم پرت می‌ شود. بنابراین کثرت را کم کرده و موارد را ساده‌ سازی کنید. به این نکته هم توجه داشته باشید که محل یا فضا های واضح و مشخص در کودک حس آرامش ایجاد می‌ کند.
8. کودکان کوچکتر از ۳ سال می‌ توانند در تمیز کردن کثیفی نقش داشته باشند. شاید کار خود را خیلی خوب انجام ندهند اما به آن ها اجازه بدهید که مثلا در فرآیند تمیز کردن شیر مداخله کنند. مشارکت در فرآیند تمیز و مرتب کردن در کودک حس مسئولیت‌ پذیری و درک عواقب کارها را ایجاد می‌ کند. غالبا واژه عواقب، منفی قلمداد می‌ شود. عواقب نتایج طبیعی رفتار هستند بنابراین اگر شیر روی میز ریخته می‌ شود نتیجه طبیعی آن نیاز به تمیز کردن است. این چیز بدی نیست و فقط یک قسمت نرمال از نوشیدن یک لیوان شیر است.

در مرکز تخصصی توانبخشی اوتیسم دکتر صابر با آموزش کارهای روزمره زندگی به کودکان مبتلا به اوتیسم توسط کاردرمانگران حرفه ای، از مشکلات روزمره این کودکان کاسته می شود.

علائم اوتیسم در کودکان و مشکلات برنامه روزانه

اگر کودک در مورد فعالیت های سرزده و ناگهانی به هم می‌ ریزد شما با مشکل مواجه خواهید شد. نگران نباشید خط مشی‌ هایی وجود دارد که به شما کمک خواهد کرد تا این فعالیت ها راحت تر انجام شود:

تهیه برنامه روزانه یا هفتگی برای کودکان با اختلالات طیف اتیسم بسیار حائز اهمیت است. برنامه در کودک حس امنیت و قابل پیش‌بینی بودن ایجاد می‌ کند. کودک نیاز دارد بداند که چه چیزی و چه زمانی از او انتظار دارند. ایجاد برنامه روزانه در والدین و کودک حس ارامش ایجاد می‌ کند. پیشنهادات زیر کمک‌ کننده خواهد بود:

-کودک ممکن است در کنترل صداها و حرکات خود که دیگران دوست ندارند بشنوند یا ببینند و یا خودش دوست ندارد آن ها را بروز دهد، با سختی و مشکل مواجه شود. او نیاز به زمانی دارد تا این رفتارها را انجام دهد. بنابراین برای او زمان و مکان مناسبی ایجاد کنید تا این رفتارها را بروز دهد.

-کودک را در مورد اتفاقاتی که در طول روز خواهد افتاد، مطلع کنید. قبل از این که کودک این برنامه‌ ها را بخواند از روش های دیداری استفاده کنید. تعدادی از کودکان با اختلالات طیف اتیسم حتی اگر صحبت هم کنند به آموزش های دیداری بهتر از کلامی واکنش نشان می‌ دهند.

علاوه بر روش های معمول درمان اوتیسم همچون کاردرمانی اوتیسم، گفتاردرمانی اوتیسم، رفتاردرمانی اوتیسم و… ، آموزش مهارت های روزمره زندگی به کودکان اوتیسم نیز کمک شایانی می کند.

راهکارهای درمانی کارهای روزمره زندگی

1. از بعضی از فعالیت ها مثل خوردن، مسواک زدن و… عکس بگیرید یا تصاویری از مجلات تهیه کنید که مرتبط به فعالیت ها باشد. کارت هایی را ساخته و تصاویر را روی آن ها نصب کنید.
2. نوار یا برچسب پشت این کارت ها بچسبانید.
3. کارت ها را روی بورد یا تخت بزرگ بچسبانید به این منظور که این فعالیت ها را انجام خواهد داد.
4. هر فعالیتی که انجام شد تصویر مربوط به آن را بردارید و در پایین صفحه قرار دهید. یا روی تصویر برچسب انجام شد بچسبانید که نشان دهد این فعالیت انجام شده است.
5. کودک را تشویق کنید که قبل از شروع هر فعالیت روی تصویر آن علامت بگذارد.
6. اگر کودک خواندن بلد بود از کلمات به جای تصویر استفاده کنید.

یکی از کارهای دیگری که می‌توان به کودکان با اختلالات طیف اتیسم انجام داد آموزش حفظ سازماندهی به کودک و مراقبان است. مرتب و سازمان‌ده ماندن سخت است اما با یک مقدار برنامه‌ ریزی راه طولانی را خواهید پیمود.

در طول هفته زمانی را برای برنامه‌ ریزی در خصوص ضروریات مثل شستن لباس، خرید و… انتخاب کنید. در محیط مدرسه موارد ضروری مورد نیاز برای هر جلسه باید برنامه‌ریزی شود. تمامی اتفاقات، احتیاجات، انتظارات و قرار ملاقات را به صورت هفتگی یا روزانه در تقویم بنویسید. کودک را هر روز از برنامه روزانه آگاه سازید. اگر شما از خود خوب مراقبت کنید توان مندی شما برای مراقبت از کودک بهتر خواهد شد. با یادگیری روش های انجام کارهای روزمره زندگی، کودک از اعتماد به نفس بیشتری برخوردار شده و د رزندگی راحت تر با برنامه روزانه خود مواجه می شود.

کمک به کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم در توسعه مهارت‌ های ضروری روزمره نیازمند یک رویکرد متفکرانه و سفارشی است. این مهارت ‌ها از ارتباط و تعامل اجتماعی گرفته تا مراقبت از خود و حل مسئله برای تقویت استقلال و اعتماد به نفس حیاتی هستند. با گنجاندن استراتژی ‌های ساختار یافته، فعالیت‌ های جذاب و یک محیط پرورشی، والدین می ‌توانند کودکان را برای غلبه بر چالش ‌ها و پیشرفت توانمند سازند. برای کودکان مبتلا به اوتیسم، تقسیم کارهای خانه به مراحل کوچک تر و آسان ‌تر می‌ تواند به طور قابل توجهی توانایی آن ها را برای انجام فعالیت‌ های پیچیده افزایش دهد. با انجام کارهای پیچیده ‌ای که به بخش‌ های کوچک تر تقسیم شده ‌اند، کودکان در انجام مسئولیت ‌های روزمره اعتماد به نفس پیدا می ‌کنند. این رویکرد با ارائه اقدامات واضح و قابل فهم که درک و پیروی از آن ها آسان ‌تر است، از سردرگمی می‌ کاهد. بر اساس مرکز آگاهی اوتیسم، تقسیم وظایف روزانه به مراحل کوچک و قابل مدیریت به عنوان تحلیل وظیفه شناخته می ‌شود. بهترین راه برای آموزش این مراحل به یک کودک اوتیسم این است که به آن ها اجازه دهید تماشا کنند. وقتی شما یا یکی از اعضای خانواده آن کار را انجام می ‌دهید، به آن ها آموزش دهید که این گونه انجام می ‌شود. هر مرحله فرصتی برای یادگیری و ایجاد اعتماد به نفس فراهم می ‌کند، زیرا آن ها یک بخش را در یک زمان تسلط می ‌یابند. کمک ‌های بصری، چک ‌لیست ‌های نوشتاری یا نشانه‌ های کلامی می ‌توانند فرآیند را هدایت کرده و درک و تکمیل وظیفه را تقویت کنند. با ترویج یک ساختار گام به گام، کودکان مهارت ‌های حل مسئله، تمرکز بهبود یافته و حس قوی‌ تری از استقلال را در روال‌ های روزمره توسعه می ‌دهند. با صبر، ثبات و استراتژی ‌های هدفمند، کودکان می ‌توانند استقلال بیشتری کسب کرده و در زندگی روزمره خود پیشرفت کنند. با تمرکز بر مهارت‌ های کاربردی و واقعی، ما به کودکان کمک می ‌کنیم تا استقلال پیدا کنند، اعتماد به نفس بسازند و روال‌ های روزمره را با سهولت بیشتری طی کنند. رویکرد ما آموزش ساختار یافته، تطبیق‌ های حسی و تمرین عملی را ادغام می‌ کند و اطمینان می‌ دهد که هر کودک در فعالیت‌ های روزانه خود احساس راحتی و موفقیت می‌ کند. هدف ما کمک به کودکان اوتیسم است تا:

– در روال‌ های مراقبت از خود و مسئولیت‌ های روزانه اعتماد به نفس پیدا کنند.

– تحمل حرکتی و حسی لازم برای کارهایی مانند مسواک زدن یا کوتاه کردن مو را توسعه دهند.

– در محیط‌ های واقعی مانند رستوران‌ ها، مدرسه و… احساس راحتی بیشتری کنند.

نتیجه‌گیری:

این مقاله به بررسی فعالیت‌های روزمره مناسب برای کودکان اوتیسم می‌پردازد و اهمیت برنامه‌ریزی ساختاریافته را در بهبود مهارت‌های حرکتی، اجتماعی و شناختی آن‌ها نشان می‌دهد. با ترکیب کاردرمانی، بازی‌های هدفمند و روال‌های قابل پیش‌بینی، می‌توان به کودکان اوتیسم کمک کرد تا استقلال بیشتری کسب کنند و چالش‌های روزمره را بهتر مدیریت نمایند. همچنین، نقش خانواده در ایجاد محیطی حمایتی و هماهنگ با نیازهای کودک حیاتی است. در نهایت، با صبر و تمرین مداوم، این کودکان می‌توانند پیشرفت چشمگیری در انجام فعالیت‌های روزانه داشته باشند.

منابع:

openmedscience.com

سوالات متداول:

1-چگونه می‌توان به کودک کمک کرد تا حرکات تکراری خود را مدیریت کند؟

به جای تلاش برای متوقف کردن کامل این حرکات که ممکن است برای کودک آرامش‌بخش باشد، سعی کنید فعالیت‌های جایگزین ارائه دهید. مثلاً اگر کودک دست‌زدن دارد، می‌توانید یک توپ استرس به او بدهید تا فشار دهد. به تدریج می‌توانید این رفتارها را در موقعیت‌های خاصی محدود کنید، مثلاً فقط در اتاق خودش اجازه انجام این حرکات را داشته باشد. مهم است که این تغییرات به آرامی و با در نظر گرفتن نیازهای حسی کودک انجام شود.

2-چگونه می‌توان به کودک اوتیسم کمک کرد تا با تغییرات کنار بیاید؟

برای کمک به کودک در مواجهه با تغییرات، بهتر است از قبل او را آماده کنید. می‌توانید با استفاده از تصاویر یا برنامه‌های بصری، تغییرات پیش‌رو را به کودک نشان دهید. برای تغییرات بزرگ، بهتر است به تدریج و در مراحل کوچک پیش بروید. حفظ برخی عناصر آشنا در محیط جدید می‌تواند به کودک کمک کند تا احساس امنیت کند. همیشه پس از مواجهه موفقیت‌آمیز با یک تغییر، کودک را تشویق کنید تا انگیزه او برای پذیرش تغییرات آینده بیشتر شود.

رفتاردرمانی

محیط می­تواند برای تأثیرگذاری روی رفتار و بهینه­ سازی یادگیری، استفاده شود. اگر به نظر می­رسد پرخاشگری یک بیمار با تحریکاتی مثل صداها یا حرکات ناگهانی بدتر می­شود، محیط می­تواند برای کم کردن این حالت، تغییر کند و یا از تماس مراجع با این شرایط جلوگیری شود. به طور مشابه، اگر یک مراجع حواس پرت باشد یا مشکلات درک بینایی داشته باشد، یک اتاق ساکت و منظّم با کمترین مزاحمت بینایی می­تواند توجّه را، تسهیل کرده و نیازهای پردازش بینایی محیط را، کم کند. معنا و انگیزه از شرکت کردن مراجع در برنامه هدف­ گذاری، نشأت می­گیرد. یک مراجع با بینش و توانایی­ های فراشناختی محدود شده ممکن است نتواند اهداف طولانی­ مدّت را شناسایی و فرمول­ بندی کند و نتواند نیازهایی را برای آنها ببیند و ممکن است مشکل در فهم پیشرفت به سمت آن اهداف داشته باشد. رفتار درمانی و تکنیک های رفتاری صحیح می­توانند در این گونه رفتارها مورد استفاده قرار گیرند که با تقویت مثبت یا استفاده از پاداش هدفمند، شکل می­گیرند. ضروری است که همه­ ی اعضای تیم توانبخشی یک روش یکسان اتخاذ کنند و آن را مداوم انجام دهند تا مطمئن شوند که مؤثّر خواهد بود. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر  با انجام خدمات متنوع رفتار درمانی کودکان، کاردرمانی، گفتاردرمانی، بازی درمانی و… به صورت تیمی و هماهنگ به درمان کامل مراجعین می پردازد. تجربه بالای متخصصین مرکز و بهبود مراجعین، این مرکز به عنوان بهترین مرکز رفتاردرمانی تهران شناخته شده است.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

رفتار درمانی کودکان و انواع تکنیک های رفتاری همچنین می­تواند برای مراجعانی که عوارض رفتاری مربوط به ضایعه مغزی مانند شکستگی، پرخاشگری و عدم مهار را داشته باشند، ضروری باشد. پاداش­های امتناع، نادیده گرفتن رفتارهای نامطلوب و ستایش و یا پاداش رفتارهای مناسب، برخی راه­های استفاده از این روش­ها هستند. ضروری است که همه­ ی اعضای تیم توانبخشی یک روش یکسان اتخاذ کنند و آن را مداوم انجام دهند تا مطمئن شوند که مؤثّر خواهد بود.

تکنیک های رفتاری

شکل ­دهی یکی از انواع تکنیک های رفتاری و رفتار درمانی می­باشد که برای تشویق عملکرد به سمت هدف نهایی، وقتی که آن هدف به صورت فوری در دسترس نیست، استفاده می­شود. در مراحل اوّلیه رفتار درمانی، هر رفتاری که فرد را به عملکرد دلخواهش نزدیک کند، تحسین می­شود یا پاداش داده می­شود تا به سمت رفتار در این مسیر تشویق می­شود. یک بار که یک جزء و یا سطح رفتار همواره به دست آمده است، تحسین به مدّت زیادی داده نمی­شود امّا اگر سطح دیگری از رفتار بدست آید، تحسین می­شود. وقتی که عملکرد دلخواه به طور کامل به دست آید، تحسین کردن به صورت درجه­بندی شده کاهش می­یابد تا متوقّف شود. این تکنیک نیاز دارد که عملکرد هدف یا رفتار آنالیز شده و به سطوح جزئی­تری تقسیم شود. اگر چند نفر از اعضای تیم در این مداخله درگیر شوند، همه باید بدانند که کدام مرحله می­باشد، مراجع به کدام مرحله رسیده است و با نوع تحسین و پاداشی که داده می­شود، موافق باشند. حفظ دقیق اطلاعات و ارتباط خوب، بسیار ضروری می­باشد. سندرم اختلال در عملکرد اجرایی می­تواند منجر به تکانشگری و رفتارهای نامناسب در موقعیت­های اجتماعی مانند کنایه­های جنسی یا محبّت بیش از حدّ به افراد غریبه شود. تحسین­های سریع و فراوان برای رفتارهای مناسب و قابل قبول برای فرد، توجّه مثبت و پاداش را فراهم خواهد کرد و رفتار را در طولانی­ مدّت تقویت می­کند.

راهنمایی در رفتاردرمانی

یک روند هدایت عملکرد و راهنمایی کردن می­باشد. اگر فردی نمی­تواند یک فعالیت یا تمرین را با توانایی­های اوّلیه اجرا کند یا در حال یادگیری یک مهارت جدید می­باشد، پس از آن راهنمایی می­تواند به عنوان نشانه استفاده شود. بسیار مهمّ است­ که راهنمایی­هایی که می­شود، ساده­ترین راهنمایی ضروری برای سطح عملکرد فرد و در سطح معمولی برای فردی که می­تواند به راحتی فعالیت را پردازش کند، باشد. آسیب مغزی اغلب باعث مشکل پردازش در قسمت بزرگی یا گوشه­ای از اطلاعات می­شود و راهنمایی­های زبانی باید مناسب، مختصر و ساده باشند. راهنمایی­ها می­توانند بینایی (نشان دادن)، کلامی (نوشتن و گفتن)، لمسی (راهنمایی یا جایگذاری قسمتی از بدن) یا محیطی (برای مثال، کدگذاری موارد یا مکان­ها با رنگ) باشند. آنها مراجع را با اطلاعاتی در مورد این که در مرحله بعدی این توالی چه عملکردی باید داشته باشند و برای بهبود بخشیدن به کیفیت عملکرد، مجهّز می­کنند. راهنماها می­توانند در سراسر روند و یا در قسمتی که فرد در آن مشکل دارد، فراهم شوند. این تکنیک برای درجه­بندی نیازهای فعالیت هر چه که عملکرد بیمار بهبود می­یابد، مفید می­باشد. راهنماهای فراوان و ساده در مراحل اوّل تمرین، بیشترین راهنمایی و حمایت را فراهم می­کنند و می­توانند کمک کنند تا از شکست جلوگیری شود. آنها می­توانند تا زمانی که کل فعالیت بدون راهنما انجام می­شود، پیچیدگی را، افزایش و فراوانی را، کاهش دهند. این تکنیک می­تواند به طور همزمان بیش از یک مشکل را درمان کنند، برای مثال، در حالی که فرد در حال یادگیری انجام یک وظیفه می­باشد، شکل و متن راهنماها می­توانند به خواسته­های متفاوت بر توجّه، پردازش حسی و حافظه، تنظیم شوند. راهنماها، نشانگرهای مفیدی از پیشرفت برای مراجع هستند. شکل، فراوانی و متن راهنماها که در یک فعالیت یکسان در طولانی­مدّت استفاده شده­اند می­توانند برای تهیه کردن یک تاریخچه از عملکرد و به عنوان یک اندازه­گیری از نتایج، ثبت شوند.

زنجیره سازی در رفتاردرمانی

زنجیره­ سازی یک تکنیک یادگیری است که می­تواند به دو صورت زنجیره­سازی رو به جلو و رو به عقب اعمال شود. تمرین انتخاب شده به مراحلش شکسته می­شود. در زنجیره­ سازی رو به جلو مراجع، مرحله اوّل تمرین را تکمیل می­کند و درمانگر باقی مراحل را تکمیل می­کند. وقتی که مراجع به این مرحله مسلّط شد، می­رود که هر دو مرحله یک و دو را تکمیل کرده و درمانگر مراحل باقی مانده را تکمیل می­کند. به تدریج مراجع مراحل را با موفقیّت تکمیل کرده تا این که، تمام مراحل را تکمیل کند. در زنجیره­سازی رو به عقب، برعکس اتّفاقات قبلی اعمال می­شود. درمانگر همه­ ی مراحل تمرین به جز آخرین مرحله را تکمیل کرده و آخرین گام را، مراجع تکمیل می­کند. سپس درمانگر همه مراحل را به جز دو مرحله آخر تکمیل کرده تا مراجع تکمیل کند و این روند ادامه می­یابد تا این که مراجع همه مراحل را تکمیل کند. این روش آخر مفید است چون که به مراجع تجربه­ی تکمیل یک تمرین را می­دهد، از این طریق، رضایت بیشتری نسبت به زنجیره­سازی رو به جلو وجود دارد. این تکنیک، ذاتاً تمرین را از لحاظ مدّت، نیاز به انرژی، پیچیدگی و مهارت پردازش اطلاعات به تدریج نیازها را بر شخص ایجاد می­کند. کل مراحل تمرین و فعالیت می­توانند زنجیره­وار شوند و زنجیره­سازی می­تواند راهنمایی را برای افزایش تدریجی عملکرد کاری مراجع، ترکیب کند. نقص در توجّه انتخابی و حواس پرتی (فصل 5 را ببینید) می­تواند برای همیشه مانع فرد از انجام موفّق تمرین­ها شوند. زنجیره­سازی رو به عقب فعالیت­های روزمره­ی زندگی، مانند درست کردن نوشیدنی­های گرم یا لباس پوشیدن، یک شکل مفید از درجه­بندی نیازهای فعالیت می­باشد. در مراحل اوّلیه، هدف رسیدن با کمترین فرصت برای حواس پرتی است و نیاز به توجّه می­تواند برای تسهیل عملکرد بهبود یافته در طول زمان، افزایش یابد.

یادگیری بدون خطا

یادگیری بدون خطا یا بی­ خطا نیاز دارد که یادگیرنده فقط روش صحیح انجام یک تمرین را یاد بگیرد. رفتاردرمانگر دستورالعمل­ها را آماده می­کند، و به گونه ­ای راهنمایی می­دهد که هیچ اشتباهی به وجود نیاید. این روش رفتاردرمانی برای افرادی که نقایص شدید حافظه دارد و یا کسی که در حال یادگیری تمرین یا فعالیتی است که باید با یک تنظیم خاص انجام شود (نیاز به انتقال یا تعمیم­دهی نداشته باشد) مانند تراشیدن ریش در حمام هر روز صبح، مفید هست. به یاد آوردن عملکردهای قبلی که شامل اطلاعات اشتباه نخواهد بود، ممکن است با تلاش­های بعدی تداخل کند. نیازهای حل مسأله و قضاوت، حداقل­هایی هستند که در محیط و بافتار یک عملکرد کاری یکسان باقی می­مانند. تأثیرگذاری این روش شدیداً وابسته به تکرار کل تجربه­ی تمرین هست. بنابراین انتظار نمی­رود تعمیم­پذیری یادگیری اتّفاق بیافتد.

الگوهای تمرین در رفتار درمانی

آسیب مغزی می­تواند باعث ناتوانایی پایدار در حل مسأله، ناتوانی در مهارت انتقال به موقعیت دیگر و یا توسعه آنها به شرح کلی شود. حتّی اگر سطح بالایی از عملکرد شناختی دست نخورده است، اکتساب یا اکتساب مجدّد مهارت­های حرکتی و صلاحیت کار، نیازمند تمرین می­باشد و برنامه مداخله باید با برنامه تمرین ترکیب شود. بیشترین نوع استفاده شده از برنامه تمرین، تمرین تصادفی و تمرین مسدود شده هستند.

تمرین مسدود شده شامل تکرّر توالی یکسانی از کار به صورت تکراری هست. در رفتاردرمانی تمرین مسدود شده می­تواند زنجیره­­سازی شود تا هر عنصر در یک توالی بارها و بارها خود را در آن تمرین قرار دهد قبل از این که تمام آن را به هم متّصل کند. هر چه که نیازهای یک عمل یا تمرین در هر زمانی یکسان باقی بماند، تداخل محیطی در این وضعیت کمترین مقدار است. اگر از تمرین مسدود شده برای یادگیری پرتاب و گرفتن یک توپ استفاده می­کند، یک عنصر تمرین مکرّر خواهد بود، سپس دیگری، و فقط بعد از کسب هر عنصر، تمام توالی پرتاب و گرفتن با هم خواهند بود. تمرین تصادفی شامل تمرین توالی یک مهارت یا تمرین امّا با نیازهای محیطی متنوّع، مانند پرتاب و گرفتن یک توپ در یک توالی می­باشد. جهت گذاشتن کتری برای درست کردن چای، برنامه زمان­بندی یکسانی می­تواند اعمال شود، در تمرین مسدود شده، هر مرحله (برداشتن کتری، پر کردن آن با آب، گذاشتن روی گاز و روشن کردن گاز) به صورت تکراری تمرین خواهد شد. در تمرین تصادفی کل توالی در هر تکرار انجام خواهد شد. تمرین تصادفی، تنوّع نیازها را بر پایه عملکرد، با وجود تداخل محیطی و نیاز به ربط دادن یک مرحله به دیگری، افزایش می­دهند. از لحاظ یادگیری، برخی شواهد اشاره دارند که تمرین تصادفی منجر به نگهداری و توانایی انتقال مهارت­های بهتر می­شود امّا تمرینات مسدود شده عملکرد را در حین روند اکتساب بهبود می­بخشد). از لحاظ نتایج عملکردی، تمرین تصادفی ممکن است نسبت به موضوع و هدف کاردرمانی بیشتر مناسب باشد امّا مراجع با سطح شناختی پائین ممکن است از تمرین مسدود شده سود بیشتری ببرد، چون که نیازهای شناختی را در حین تمرین کم کرده و می­تواند یک تجربه موفقیّت­آمیز زودهنگام را، فراهم کند. متنوّع کردن برنامه­ها، هر چه که مراجع پیشرفت می­کند، یک راه دیگر برای درجه­بندی مداخلات می­باشد.

افزایش تحمل در کلاس درس

بسیاری از والدین و مربیان مهد های کودک همچنین آموزگاران مدارس با این چالش روبه رو هستند که چطور می توان تحمل کودک را در کلاس افزایش داد؟ راهکارهای متعددی توسط والدین، کادر آموزشی و روانشناسان مدارس مطرح می شود که می تواند تا حدودی موثر باشد. اما مهمترین نکته در بهبود وضعیت کودکان و افزایش تحمل در کلاس درس استفاده از تکنیک های کاردرمانی حسی و رفتاردرمانی در کنار یکدیگر می باشد که موجب بهبود اختلالات حسی کودکان و افزایش تحمل کاری و درمان کج خلقی کودکان می شود. مرکز کاردرمانی دکتر صابر در زمینه کاردرمانی و رفتاردرمانی کودکان به صورت کاملا تخصصی با کادر مجرب مرکز مشغول به فعالیت می باشد. همچنین خدمات کاردرمانی حسی در منزل را در کنار رفتاردرمانی به کودکان اراه می دهد.

حرکت مکرر از طریق تحریک گیرنده‌های حسی، افزایش جذب اکسیژن و آزادکردن انرژی اضافی، به طور سودمند، یادگیری و خلق‌وخو را بالا می‌برد. داشتن یک فرصت برای حرکت‌کردن به طور ویژه به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا برای کلاس‌هایی که نیازمند توجه مداوم می‌باشند و در مواقعی که از یک فعالیت به یک فعالیت دیگر می‌روند، آماده شوند.

تحمل پایین دانش‌آموز در کلاس چیست و چرا رخ می‌دهد؟

تحمل پایین در کلاس به معنای ناتوانی دانش‌آموز در کنترل احساسات، نارضایتی از قوانین، نداشتن صبر در نوبت‌گیری، واکنش تند به انتقاد یا شکست، و ناتوانی در انتظار برای دریافت پاداش است. بسیاری از کودکان به دلیل عوامل فردی (مانند اختلال نقص توجه، اضطراب، یا مشکلات رفتاری)، یا عوامل محیطی (مانند شیوه‌های تربیتی سخت‌گیرانه یا بسیار آزادانه، شرایط خانوادگی پرتنش، یا بی‌توجهی به نیازهای روانی کودک) دچار این وضعیت می‌شوند.
همچنین عدم درک قوانین کلاس، احساس ناکامی مکرر، یا مقایسه دائمی با دیگران باعث فرسایش روانی و کاهش آستانه تحمل می‌شود. یکی از دلایل رایج نیز استفاده بیش‌ازحد از تکنولوژی و کاهش تمرین در تعامل‌های واقعی است که فرصت یادگیری مهارت‌های تحمل، همکاری و کنترل هیجانات را از کودک می‌گیرد. برای اصلاح این وضعیت باید ابتدا ریشه‌ها شناسایی شده، سپس با همراهی معلم، مشاور مدرسه و والدین، برنامه‌ای منسجم اجرا شود تا کودک به مرور توانایی‌های رفتاری‌اش را بهبود بخشد.

نکاتی برای افزایش تحمل کودکان در کلاس درس

زنگ‌های تفریح از فعالیت‌هایی از قبیل بالاپریدن، هل‌دادن دیوار، هل‌دادن صندلی، و پایین آوردن سر در یوگا و دیگر وضعیت‌های یوگا ، حرکات کششی (کش دادن به بالا و پایین) ،  قدم زدن در محیط اتاق … را شامل می‌شود. در اینجا چند ایده اضافی دیگر موجود می‌باشد:

• × فعالیت‌های سنگین از عضلات عمقی و بزرگ استفاده می‌کنند؛ هل‌دادن ،کشیدن و حمل‌کردن چیزها مثل حمل‌کردن اسباب و اثاثیه، کشیدن یک قفسه پر از کتاب، حمل‌کردن یک کیف سنگین بازی طناب‌کشی، گرفتن یک توپ سنگین، بالارفتن از پله‌ها ، راه‌رفتن با چرخ‌دستی و مثل کماندوها خزیدن (سینه‌خیز رفتن)
• × بازی‌های حرکتی سازمان‌یافته مثل انتخاب کارت درحالی‌که بدنتان را حرکت می‌دهید و ورزش‌های تفریحی با استفاده از کارت
• × اختصاص‌دادن مأموریت‌های خاص به دانش‌آموزانی که نیازمند حرکت اضافی می‌باشند مثل: بردن یک نوشته به دفتر مدرسه یا تدارکات
• × فعالیت‌های ورزش مغزی، تکانه‌ها را خارج می‌کنند استرس را کم می‌کنند و به تحریک عملکرد مغز کمک می‌کنند برخی از فعالیت‌های ورزش مغزی شامل:
• × دکمه‌های مغز: این فعالیت گردن و شانه‌ها را ریلکس می‌کند و به تعادل به سمت راست و چپ بدن کمک می‌کند و انرژی و تمرکز را زیاد می‌کند دکمه‌ها، کیسه‌های بافت پیوندی نرمی هستند که در زیر ترقوه‌های راست و چپ شما قرار دارند یک‌دست را روی شکمتان قرار دهید و با انگشت وسط و شست دستی که دراز کرده‌اید برای ۲۰ تا ۳۰ ثانیه این نقاط را ماساژ دهید جای دست را نگه دارید و دوباره تکرار کنید.
• × خزیدن متقاطع: این فعالیت ارتباط بین نیمکره‌های راست و چپ مغز و هماهنگی دو سمت بدن را افزایش می‌دهد. با حرکات یک‌طرفه (یک سمت بدن) شروع کنید (مثل: یکی در میان دست راست با زانوی راست، سپس دست چپ با زانوی چپ ) و سپس این حرکات را انجام دهید: دست راست و زانوی چپ‌دست چپ و زانوی راست‌دست و پا در جلوی، بدن دست‌وپا در پشت بدن و دیگر حرکات تغییری.

Lazy 8s: این فعالیت هنگامی که مغز در حال تمرکزکردن است، عضلات بازو را شل می‌کند. این در هنگامی که فرد برای نوشتن آماده می‌شود، کمک‌کننده است. دستتان را بیرون از بدن نگه دارید و با انگشت اشاره تان می‌توانید علامت، بکشید یک 8 راه، با استفاده از حرکات بزرگ بازو (دست) در هوا رسم) کنید و نقطه میانی را آن‌قدر در خط وسط بدنتان نگه دارید تا بازوهایتان از خط وسط عبور کنند، سپس آن را روی یک کاغذ نقاشی کنید. در ابتدا از دست غالبتان استفاده کنید و سریع و آزادانه رسم کنید.

سپس از دست غیرغالبتان استفاده کنید. برای یادگیری بیشتر فعالیت‌های ورزش مغز شما می‌توانید به‌آسانی در تمریناتتان جا دهید.

• × Me Move : یک برنامه چندرسانه‌ای است که موسیقی، حرکت و تصاویر را بر اساس شکل‌های هندسی و ساده با بدن‌های آنها، ترکیب می‌کند به طیف گسترده‌ای از توانایی‌ها و سنین متوسل می‌شود و برای دانش‌آموزان خیلی آرام‌کننده و مشارکت دهنده است.
• × از یک مکان بازی باکیفیت بالا یا یک ریبوندر ( تخته‌های پرش بزرگ) یا با یک میله ثابت ایمن برای دانش‌آموزان کوچک‌تر یا از صفحات پرش مطابق شکل ۱۹ استفاده کنید.
• × به دانش‌آموزان آموزش دهید که نفس عمیق بکشند :

از دانش‌آموزان بخواهید که از نی، سوت و اسباب‌بازی‌های بادی استفاده کنند.

آرام و عمیق نفس‌کشیدن و توجه روی بازدم به‌جای دم را آموزش دهید. دانش‌آموزان کوچک‌تر می‌توانند مثل یک شیر غرش کنند تا بازدم را اغراق‌آمیز کنند و بنابراین عمیق‌تر نفس بکشند.

ظرف‌هایی با آب‌صابون (کف) و نی آماده کنید و دانش‌آموزان را وادار کنید که باقدرت از طریق نی‌ها در ظرف فوت کنند تا حباب ساخته شود. آنها می‌توانند هم بگویند (یک صدای تودماغی یا همهمه کردن) همان‌طور که آنها برای تنفس عمیق‌تر نفس می‌کشند.

نقش معلم در تقویت تحمل و مدیریت احساسات در کلاس

معلمان نقشی کلیدی در شکل‌گیری مهارت‌های رفتاری و هیجانی دانش‌آموزان دارند. آن‌ها با شیوه‌های تدریس، نوع تعامل و قوانین کلاس می‌توانند فضای امن، حمایت‌گر و منظم ایجاد کنند که برای رشد مهارت‌هایی مانند تحمل، خودتنظیمی و خویشتن‌داری حیاتی است.
برای مثال، معلمانی که از «تقویت مثبت» به جای تنبیه استفاده می‌کنند، صبوری را تشویق می‌کنند، فرصت‌های یادگیری از اشتباه را فراهم می‌سازند و برای مدیریت کلاس از ساختارهای مشخص بهره می‌برند، دانش‌آموزان با سطح تحمل بیشتری تربیت می‌کنند.
علاوه‌بر این، استفاده از گفت‌وگوی درون‌کلاسی برای حل تعارض‌ها، آموزش مهارت‌های حل مسئله، تشویق به درک متقابل، و ایجاد فرصت‌هایی برای کار گروهی، تمرینی مؤثر در تقویت ظرفیت تحمل در موقعیت‌های واقعی هستند. رفتار معلم الگوی مستقیمی برای دانش‌آموز است؛ پس اگر معلم در موقعیت‌های استرس‌زا آرامش خود را حفظ کند، دانش‌آموز هم یاد می‌گیرد کنترل بیشتری داشته باشد.

سوالات متداول:

1-آیا تحمل پایین با بیش‌فعالی مرتبط است؟
بله. کودکان بیش‌فعال معمولاً در کنترل هیجان، انتظار برای نوبت و تحمل محرک‌های کلاس مشکل دارند

2-آیا تکنولوژی باعث کاهش تحمل کودکان می‌شود؟
در بسیاری از موارد بله. محتوای سریع، پاداش‌های فوری، و نبود تمرین واقعی برای انتظار باعث کاهش ظرفیت تحمل می‌شود.

درمان کودکان عصبی

بسیاری از والدین از رفتارهای عصبی، پرخاشگرانه و قشقرق های کودکان خود در محیط های مختلف نظیر مهمانی، هنگام رفتن به مدرسه و مراکز خرید اظهار ناراحتی می کنند. باید توجه کنید که بسیاری از کودکان در سنین 3تا5 سالگی رفتار قشقرقی و پرخاشگری از خود نشان می دهند اما رفتار هایی که طولانی مدت و متناوب هستند باید مورد توجه قرار بگیرند. مرکز رفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه درمان کودکان عصبی و کنترل رفتارهای پرخاشگرانه کودکان به صورت تخصصی فعالیت می نماید. استفاده از تکنیک های بازی درمانی و رفتاردرمانی موجب بهبود رفتارهای عصبی کودک و ایجاد رفتارهای ساختار یافته در کودکان می گردد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

علل عصبانیت و پرخاشگری در کودکان

عصبانیت و پرخاشگری در کودکان می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. برخی از این عوامل شامل مشکلات خانوادگی، فشارهای مدرسه، کمبود توجه یا محبت، یا حتی مشاهده رفتارهای پرخاشگرانه در اطرافیان است. همچنین، برخی اختلالات روانی مانند اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی (ADHD) یا اختلالات اضطرابی می‌توانند به بروز رفتارهای عصبی منجر شوند. تشخیص دقیق علت این رفتارها توسط متخصصان روانشناسی کودک ضروری است تا درمان مؤثری ارائه شود.

کودکان عصبی و قشقرق کودکان

اجازه بدهید تا رفتارهای قشقرقی را در نظر بگیریم، همه آن ها خیلی عادی هستند زمانی که کودکان کم سن یاد می گیرند تا عواطف و نا امیدی خود را مدیریت کنند. محققین دریافته اند که بیشتر از ۸۰ درصد پیش دبستانیهای 5-3 ساله یک بار یا بیشتر در ماه، رفتار عصبی دارند، اما کمتر از ده درصد کودکان کم سن و سال رفتار عصبی روزانه را دارند. استفاده از پرسشنامه ی والدین به نام (MAP-BP) multidimensional assessment of preschool disruptive behavior برای کمک به شمارش تعداد دفعات، کیفیت، و شدت خیلی از رفتارهای قشقرقی و همچنین توانایی های مدیریت خشم، مطالعه نشان داد که:

• ۶۱ درصد از پیش دبستانی ها زمانی که نا امید، عصبانی و ناراحت هستند قشقرق را نشان می دهند.
• ۵8 درصد در طول فعالیت های روزمره مثل زمان خواب، موقع صرف غذا و یا لباس پوشیدن قشقرق را نشان میدهند.

• اگرچه ۵۶ درصد رفتارهای قشقرقی را همراه با والدین بروز می دهند، تنها ۳۶ درصد رفتارهای قشقرقی را با بزرگسالان مثل معلم و پرستار دارند.
• ۲۸ درصد اشیاء را تخریب و می شکستند و ۲۴ درصد شخصی را ضربه، گاز یا لگد زدند.
• والدین نتوانستند برای ۲۶ درصد از رفتارهای قشقرقی دلیلی را پیدا کنند.

ما می دانیم که رفتارهای عصبی کودکان که طولانی و متناوب هستند به احتمال زیاد از نظر تکاملی عادی نیستند و اینکه یک مسئله غیرعادی به خصوص در کودکان بزرگتر است.

درمان کودکان عصبی

در رفتاردرمانی کودکان این موضوع ضروری است که بین رفتار قشقرقی که به علت عوامل عاطفی مثل نرسیدن کودک به چیزی که علاقه دارد بروز میکند و بحران حسی به علت تحریک بیش از حد که نیازهای نوروبیولوژیکال برآورده نمی شود، افتراق گذاشت. رفتار مشاهده شده ممکن است یکسان باشد اما علل ریشه ای ممکن است کاملا متفاوت باشد.

رفتارهای حسی تحریک کننده

• عدم تطابق بین موقعیت و ظرفیت پردازش حسی
• نیازهای حسی برآورده نمی شود.
• تحریک حسی ناراحت کننده و یا دردناک است.
• نیازها برای پاسخ به تحریکات حسی خیلی زیاد می شود.
• ممکن است در نتیجهی استرس های جنگ – گریز به خودش یا دیگران صدمه بزند.

رفتارهای قشقرقی

• عدم تطابق بین موقعیت و عوامل عاطفی شامل شناخت و مقابله با استرس.
• نیازهای عاطفی و علایق برآورده نمی شود.
• نیاز به توجه برآورده نمی شود.
• در حالت کلی از روی عمد به خودش صدمه نمی زند.

عملکرد کودک در مغازه اسباب بازی

رفتاری: ایزابل یک عروسک تازه میخواهد و مادرش میگوید نه. او شروع به ناله و شکایت می کند و اگر مادرش کنار نیاید خودش را روی زمین پرت میکند و شروع به گریه و فریاد زدن می کند. آخرین باری که این اتفاق افتاد، مادرش کوتاه آمده و عروسکی که ایزابل خواسته است را خریداری کرده است. این کار ممکن است الان جواب بدهد.

حسی: سوفیا حساسیت های بینایی و شنوایی را با هم دارد، بنابراین رفتن به داخل مغازه اسباب بازی با وسایل الکتریکی پر سرو صدا، گفت و گوی بسیاری از مردم به اضافه محوطه هایی پر از اسباب بازی های رنگارنگ، باعث شد که سرش وزوز کند و شروع به احساس لرزیدن و ترسیدن کرد. او یک عروسک دید و از مادرش خواست که آن را بخرد. وقتی که مادر نه گفت، برای او موضوع زیادی بود تا با آن کنار بیاید. او خودش را به کف زمین پرت کرد و شروع به گریه کردن و فریاد زدن کرد. او فقط نمی تواند به خودش کمک کند.

عملکرد کودک در میز شام

رفتاری: جاستین با لگوهایش ساختمان می سازد. او درکل گشنه اش نیست و علاقه ای به اینکه شام چی باشد نیز ندارد. او به خاطر اینکه والدینش مجبورش می کنند چند تکه کوچک مزه میکند و دوباره می رود تا بازی کند.

وقتی که پدرش اصرار می کند تا سر میز بماند حتی اگر خوردن غذا را انجام داده است، او بشقابش رابلند میکند و به زمین پرت می کند. پدرش او را برای مدت زمانی به داخل اتاقش می فرستد.

حسی: جک تون عضلانی پایین و مهارت های پردازش حس عمقی ضعیفی دارد. او از خوردن شام روی میز تنفر دارد چون روی صندلی اش راحت نیست و گاهی اوقات از روی آن به زمین می افتد که باعث می شود که خواهرش به او بخندد. برای او بهتر است که موقع غذا خوردن سر پا بایستد و یا حتی اگر بین لقمه هایی که می خورد دور میز بدود. زمانی که پدر و مادر خسته او می خواهند که بنشیند و آرام باشد، بشقابش را بلند می کند و به زمین پرت میکند. پدرش او را به داخل اتاقش می فرستد.

استفاده از مشاوره روانشناسی برای کودکان عصبی

مشاوره روانشناسی می‌تواند به کودکان عصبی کمک کند تا با مشکلات خود روبه‌رو شوند و راهکارهای مؤثری برای مدیریت احساساتشان بیاموزند. در جلسات مشاوره، روانشناسان از تکنیک‌هایی مانند بازی‌درمانی، درمان شناختی-رفتاری (CBT) و تمرینات ذهن‌آگاهی استفاده می‌کنند تا به کودک در درک و مدیریت احساسات خود کمک کنند. همچنین، مشاوره می‌تواند به والدین راهکارهایی برای حمایت مؤثر از کودک ارائه دهد.

سوالات متداول:

1- چگونه می‌توان عصبانیت کودک را مدیریت کرد؟
استفاده از تکنیک‌های مؤثر مانند آموزش مهارت‌های خودکنترلی، استفاده از روش‌های تنبیه و تشویق مؤثر، و ایجاد محیطی آرام و حمایتی در خانه می‌تواند به مدیریت عصبانیت کودک کمک کند.

2- نقش والدین در درمان کودک عصبی چیست؟
والدین با ایجاد محیطی امن و حمایتگر، به کودک کمک می‌کنند تا احساسات خود را شناسایی و مدیریت کند. همچنین، آموزش مهارت‌های ارتباطی مؤثر و حل مسئله به کودک می‌تواند به او در مقابله با موقعیت‌های استرس‌زا کمک کند.

کاردرمانی در اضطراب

  اضطراب را می­توان به عنوان هراس از خطر و وحشت همراه با بی قراری، تنش، تاکی کاردی (افزایش ضربان قلب) و تنگی نفس که دلیل مشخصی ندارد، تعریف کرد. DSM-IV، 5 دسته اصلی را ترسیم می­کند: 1. اختلالات پانیک 2. اختلالات فوبیا 3. اختلال وسواس فکری 4. اختلال استرس پس از سانحه 5. حالات اضطرابی. مرکز بازی درمانی و رفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه کاردرمانی در اضطراب و درمان اضطراب در کودکان فعالیت می نماید. تیم تخصصی کاردرمانی گفتاردرمانی و روانشناسی در جهت بهبود کودکان اضطرابی به صورت تخصصی فعالیت می نماید.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

علت اضطراب بر اساس فرضیه

– روانکاوی: اضطراب، از ترس­های دوران کودکی ناشی می­شود.

– یادگیری: پاسخ مشروط به محرک­های مرتبط با تنبیه یا ناشی از یک کشمکش

– یادگیری اجتماعی: ایجاد اضطراب پس از وضعیت­های مهم کودکی

– رفتار شناختی: پریشانی از الگوهای تفکر ناسازگار مانند الگوهای تفکر غیر واقعی و تفکر خود شکن خودکار

نشانه ­های اضطراب

– شکایات روانشناختی: پریشانی ذهنی، نگرانی، وحشت، اندوه ذهنی

– علائم جسمی: تعریق، تنگی نفس، نبض سریع، لرزش

ارزیابی کاردرمانی در اضطراب

حیطه­ ها

– ADL، IADL

– ارزش­های مولد بودن، وظایف، مهارت­ها

– علاقه­ها و مهارت­های اوقات فراغت

– مهارت حل مسئله

– مدیریت زمان

– عملکرد وظیفه

– مهارت­های اجتماعی

ابزارهای ارزیابی اضطراب در کودکان

– چک لیست

– ساختار فعالیت

– خود ارزیابی فعالیت­ها

– مقیاس زندگی مستقل

5 دسته­ی اصلی:

1. اختلال پانیک

– با حملات راجعه پانیک ناگهانی مشخص می­شود، که حداقل یکی از موارد زیر مشاهده می­شود:

* نگرانی دائمی از داشتن حمله­ای دیگر

* نگرانی از عوارض حمله یا پیامدهای آن

* تغییر در رفتار در ارتباط با حملات

-حمله پانیک بازه­ی زمانی پراکنده­ای از ترس شدید (10 دقیقه) است که 4 مورد از این علامت­ها در آن وجود دارد: تپش، تعریق، لرزش، کوتاه شدن تنفس، احساس خفگی، درد قفسه سینه، ترس از مرگ، ترس از دست دادن کنترل، سرگیجه

الف) بدون آگرافوبیا (ترس از مکان­های شلوغ)

ب) همراه با آگرافوبیا- علائم حمله پانیک همراه با ترس شدید از قرار گرفتن در مکان عمومی یا خارج از خانه

2. اختلال فوبیا

– ترس مداوم که افراطی با بدون دلیل است، از حضور یا انتظار شی یا وضعیتی خاص

– قرار گرفتن در معرض محرک فوبیا پاسخ اضطراب فوری را تحریک می­کند

– فرد تشخیص می­دهد که ترس بی دلیل یا بیش از حد است

– با اضطراب یا پریشانی شدید از شرایط جلوگیری می­شود و یا شرایط تحمل می­گردد

– اجتناب، پیش بینی، یا پریشانی در وضعیت ترس با روال عادی، عملکرد شغلی یا فعالیت­های اجتماعی با ناراحتی مشخص نسبت به داشتن فوبیا، اختلال ایجاد می­کند.

3. اختلال وسواس فکری

الف) وسواس

– افکار مکرر، تکانه­ها، تصاویری که در برخی از مواقع در هنگام اختلال تجربه می­شوند، که ناخوانده یا نامناسب هستند و سبب اضطراب یا استرس شدید می­شوند

– افکار/ تکانه/ تصاویری که بیش از حد نگران کننده نیستند/ مشکلات زندگی واقعی

– تلاش­های فردی برای نادیده گرفتن یا سرکوب فکر/ تکانه/ تصویر

– فرد تشخیص می­دهد که همه این­ها محصول ذهن اوست

ب) فکری

– رفتار تکراری یا عملکرد ذهنی که فرد احساس می­کند به انجام آن سوق می­یابد

– اقدامات با هدف جلوگیری یا کاهش پریشانی اما به روشی واقع گرایانه مرتبط نیستند

– این اقدامات افراطی یا بدون دلیل تشخیص داده می­شوند

4. اختلال استرس پس از سانحه

– مواجهه فرد با حادثه وقتی این دو مورد مشاهده می­شود:

* تجربه/ مشاهده/ روبرو شدن با رویداد واقعی/ تهدید به مرگ یا آسیب جدی

* پاسخ شامل ترس شدید، درماندگی یا وحشت

– این واقعه آسیب زا مجدداً تجربه می­شود: یادآوری­های مکرر یا سرزده، رویاها، فعالیت یا احساس اینکه انگار این رویداد در حال تکرار است.

– پریشانی روانی شدید

– اجتناب مداوم از محرک­های مرتبط با تروما

– تداوم علائم افزایش برانگیختگی

5. حالات اضطرابی

الف) اختلال استرس حاد

– فرد در معرض یک واقعه آسیب­زا یا تهدید کننده زندگی قرار گرفته است (سوء استفاده جنسی، حمله فیزیکی، آتش سوزی، سیل، زلزله، جنگ)

– علائم تجربه­ی فردی که باعث کاهش پاسخگویی عاطفی می­شود

– رویدادهای آسیب­زا ممکن است به عنوان اختلال استرس پس از سانحه مانند فلش بک­ها و رویاها دوباره تجربه شوند

– ممکن است فرد سعی کند از ارتباط با تروما خود داری کند

– گذشتن حداقل 2 روز و حداکثر یک ماه از رخداد تروما ممکن است منجر به تشخیص جدی­تر اختلال استرس پس از سانحه شود

ب) اختلال اضطراب عمومی

– نگرانی بیش از حد برای یک دوره 6 ماهه مربوط به گذشته یا رویدادهای مورد انتظار، روابط، از دست دادن­ها وغیره.

– به مشکل بر می­خوردن افراد برای کنترل نگرانی

– تجربه کردن بی قراری، خستگی، مشکل در توجه و تمرکز، اختلال در خواب، غذا خوردن و برانگیختگی جنسی، تحریک پذیری و فشار عضلانی

ج) اختلال اضطراب اجتماعی

– ترس از موقعیت­های اجتماعی یا اجرای عمومی

– خجالتی یکی از احساساتی است که با اضطراب عملکرد همراه است

– با شروع مداخله در عملکرد (مدرسه، کار، روابطف فعالیت­ها) به یک مشکل اساسی تبدیل می­شود.

اتاق تعدیل حسی؛ محیط امن برای تنظیم استرسی

در کودکان مضطرب، واکنش‌های بیش‌حسی یا کم‌حسی در مواجهه با صدا، نور یا لمس شایع است. اتاق تعدیل حسی، فضایی با ابزارهایی مانند چراغ‌های آرامش‌بخش، بادکنک‌های نرم، گوی‌های رنگی و تشک‌های فشاردار ایجاد می‌کند تا کودک در پناه آن بتواند تحریک‌های محیطی را تنظیم کند. این فضا با کاهش تنش حسی، احساس ایمنی را تقویت کرده و از بار استرس‌آور اضطراب می‌کاهد. کاردرمانگر با هدایت کنترل‌شده در این اتاق، مهارت مدیریت هیجان کودک را رشد می‌دهد. افزودن عبارت «اتاق سنسوری»، «تنظیم حسی» و «کاردرمانی اضطراب» ضمن جلب کاربر، از دیدگاه سئو نیز مفید است.

 مهارت‌های خودتنظیمی در اضطراب

بخش دیگری از کاردرمانی در اضطراب کودکانه بر تقویت مهارت‌های خودتنظیمی متمرکز است. خودتنظیمی شامل توانایی شناسایی احساسات، اجرای استراتژی‌های خنثی‌سازی یا آرامش و بازگشت به تعادل هیجانی است. کاردرمانگر به کودک کمک می‌کند تا با روش‌هایی مانند تنفس عمیق، شمارش یا تصویرسازی، اضطراب پیش از آزمون یا مواجهه با موقعیت استرس‌زا را کاهش دهد. این مهارت در زندگی روزمره، مدرسه و ارتباطات اجتماعی بسیار مؤثر است و باعث می‌شود کودک مستقل‌تر عمل کند. برای سئو، کلمات کلیدی «خودتنظیمی کودک»، «کنترل اضطراب کودکان»، و «کاردرمانی هیجانی» را گنجانده‌ام.

مداخله کاردرمانی در اضطراب

مراقبت از خود

– برنامه آموزش رفتاری عملکردی برای افزایش عملکرد به وسیله­ی کاهش علائم مرتبط با آن فعالیت طراحی شده است

– فعالیت درجه بندی شده/ آنالیز فعالیت

 سیستم حسی

– آموزش آرامش، تنفس، ریلکس پیشرونده عضله، تجسم فکری، تمرین اتوژنیک (دستورات کلامی خود هدایت شده)

شناختی

– تغییرات آموزشی و سبک زندگی (مدیریت استرس، ورزش، حل و فصل تعارض بین فردی، افزایش مدت استراحت، کاهش مصرف محرک، تغییر نگرش به کمال گرایی، نیاز به کنترل و نیاز به رضایت)

– رویکردهای شناختی

– مدیریت زمان

روان شناختی

– آموزش جرات ورزی

– آموزش مهارت­های اجتماعی

– فعالیت­های بیانی (صنایع دستی)

– روزنامه نگاری

محیطی

– برنامه­ی پویایی و ورود مجدد به جامعه

سوالات متداول:

1-کاردرمانی چطور اضطراب کودکان را مدیریت می‌کند؟
کاردرمانی با فراهم کردن محرک‌های حسی هدفمند مثل نوسان، فشار ملایم یا فعالیت‌های حرکتی، به کودک کمک می‌کند تا پاسخ‌های فیزیولوژیک اضطراب را کنترل و آرامش را بازمی‌یابد.

2- نقش خانواده در انجام تمرین‌های کاردرمانی چیست؟
والدین باید پس از آموزش، تمرین‌ها را در محیط خانه ادامه دهند، شرایط مناسب برای انجام فعالیت‌ها فراهم کنند و با بازخورد مثبت مشارکت کودک را تقویت کنند.

رفتار درمانی کودکان ترسو

فوبیا کودکان گروهی از اختلالات اضطرابی که با ترس شدید، غیر منطقی، از موارد یا موقعیت­هایی خاص مثل مارها، ارتفاعات، فضاهای محدود، آب، یا پرواز (فوبیای خاص) مشخص می­شوند یا ترس شدید از تحقیر و شرمنده شدن در محیط اجتماعی (فوبیا اجتماعی)، اغلب، اضطراب و ترس با گذشت زمان کاهش می­یابد یا از بین می­رود، یعنی ما از ترس­های کودکی جدا می­شویم. هر چند گاهی اوقات، علت اضطراب بزرگتر می­شود و شیوع بیشتری پیدا می­کند. اضطراب به یک هراس یا ترس شدید و مداوم تبدیل می­شود. تحمل فوبیا بسیار دشوار است، به ویژه اگر دوری از عامل اضطراب سخت باشد. رفتار درمانی کودکان ترسو یکی از مهمترین درمان های فوبیا در کودکان می باشد که در مرکز بازی درمانی و رفتاردرمانی دکتر صابر انجام می شود.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

علل ترس در کودکان و تأثیر آن بر رفتار

ترس در کودکان می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد؛ از جمله تجربیات منفی، ژنتیک، یا حتی مشاهده رفتارهای ترسناک در اطرافیان. این ترس‌ها ممکن است به صورت فوبیاهای خاص مانند ترس از تاریکی، حیوانات یا موقعیت‌های اجتماعی بروز کنند. رفتاردرمانی با شناسایی و تحلیل این ترس‌ها، به کودکان کمک می‌کند تا با موقعیت‌های ترسناک مواجه شوند و آن‌ها را مدیریت کنند.

انواع ترس کودکان

فوبیای اجتماعی 

هراس اجتماعی ترس بیش از حد یا غیر واقعی از موقعیت­ها یا عملکرد اجتماعی است. موقعیت­های معمول ترسناک و یا دوری کننده توسط افرادی که هراس اجتماعی دارند، شامل مهمانی­ها، جلسات، غذا خوردن در مقابل دیگران، نوشتن جلوی دیگران، صحبت­های عمومی، گفتگوها، ملاقات با افراد جدید و سایر موقعیت­های مرتبط است. در هراس اجتماعی، اضطراب منحصراً مربوط به داشتن علائم بیماری پزشکی یا روانپزشکی نمی­شود (بعنوان مثال، بیمار مبتلا به بیماری پارکینسون که نگران دیگران است و متوجه یک لرزش می­شود، هراس اجتماعی در نظر گرفته نمی­شود). علاوه بر این،  ترس باید در زندگی فرد دخالت کند یا با پریشانی قابل توجهی همراه باشد.

فوبیای خاص

فوبیای خاص ترس بیش از حد یا غیر منطقی از یک شی یا وضعیت است که معمولاً با اجتناب از شی یا وضعیت همراه است. مثال­ها شامل فوبیای پرواز، ارتفاعات، حیوانات، تزریقات و خون است. ترس نباید یه یک اختلال دیگر مربوط شود (به عنوان مثال فردی با آگورافوبیا که به دلیل احتمال حمله هراس از پرواز خودداری می­کند)، و باید با پریشانی قابل توجه یا اختلال عملکردی همراه باشد.

 فاکتورهای خطر

– هراس اجتماعی: سابقه جدایی کودک، کمرویی  در دوران کودکی، قرار ملاقات­های کم، رفتار والدین (مثلاً دلسردی از معاشرت)

– فوبیا خاص: زن بودن و تجربه وقایع ضربه زننده و آسیب زا

علت ترس کودکان

علل مشابهی برای فوبیا و همچنین به طور کلی برای اختلالات اضطرابی مطرح شده است، بنابراین خواهید فهمید که علل همان مواردی ایت که برای اختلالات اضطرابی ارائه می­شود)

1. روانکاوی: اضطراب ناشی از ترس­های کودکی است
2. پاسخ آموخته شده: پاسخ مشروط به محرک/ موقعیت­های مرتبط با مجازات، ناشی از موقعیت­هایی که منجر به درگیری می­شود
3. یادگیری اجتماعی: اضطراب الگویی پس از وضعیت­های مهم دوران کودکی
4. رفتاری شناختی: پریشانی از الگوهای تفکر ناسازگار مانند الگوهای تفکر خودکار غیر واقعی و خود شکست دهنده

ارزیابی رفتاردرمانی فوبیا

در ارزیابی رفتاردرمانی موارد زیر بررسی می شود.

– مهارت­های زندگی روزانه

– ارزش­ها، وظایف و مهارت­های بهره وری

– علایق و مهارتهای اوفات فراغت

– حل مسئله

– مدیریت زمان

– عملکرد و مهارت

– مهارت­های اجتماعی

ابزار ارزیابی 

– COPM

– فهرست چک لیست

– ترکیب فعالیت

** مشاهده مشتری در محیط و به دنبال گشتن علائم جسمی و روانی هنگام مواجهه با وضعیت هراس آور آنها. از بیمار بخواهید ترس­ها را با استفاده از مقیاس لیکرت ارزیابی کند. می­تواند به عنوان یک اندازه گیری پایه استفاده شود و برای اندازه گیری تغییرات با پیشرفت درمان، تکرار شود.

مداخله رفتاردرمانی کودکان ترسو

رفتاردرمانی فوبیای اجتماعی

– مطالعات بسیاری وجود دارد که استفاده از درمان شناختی- رفتاری را برای افراد مبتلا به هراس اجتماعی حمایت می­کند. استراتژی­هایی که به نظر می­رسد برای هراس اجتماعی موثر است شامل قرار گرفتن در معرض شرایط ترس، ایفای نقش، شناخت درمانی و آموزش مهارت­های اجتماعی است. به طور کلی، درمان شناختی- رفتاری به نظر می­رسد موثرتر از روان درمانی حمایتی است.

– شواهد مقدماتی نشان می­دهد که درمان شناختی- رفتاری ترس کودکان حداقل به اندازه روش­های دارویی موثر است و احتمالا در طولانی مدت از داروها موثرتر است.

– اگر چه تعداد کمی از آزمایشات دارویی کنترل شده برای هراس اجتماعی وجود دارد، شواهد اولیه نشان می­دهد که انواع داروهای ممکن است موثر باشد، از جمله کلونازپام، فنلزین، سرترالینو بروفارومین.

رفتار درمانی فوبیای خاص

– درمان شناختی- رفتاری یک روش موثر در کاهش ترس از انواع اشیاء و موقعیت­ها است.

– قرار گرفتن در معرض شرایط ترساننده. قرار گرفتن در معرض محیط (یعنی مواجهه واقعی با وضعیت ترس) انجام می­شود، اگر چه قرار گرفتن در معرض تصور نیز استفاده می­شود. برخی از مطالعات قرار گرفتن در معرض ریلکسیشن کاربردی را مقایسه کرده­اند (رویکردی که تمرین آرامش را در معرض دید قرار داده و در معرض شرایط ترس قرار می­گیرد)، هر دو موثر به نظر میرسند.

– هیچگونه مطالعات کنترل شده­ای با داروها برای افرادی که معیارهای تشخیصی برای فوبیای خاص را دارند انجام نشده است.

** همچنین به درمان­ها “اختلالت اضطرابی” برای درمان­های اضافی که معمولا برای “فوبیا” و “اختلالات اضطرابی” رایج است مراجعه کنید.

نقش والدین در رفتاردرمانی کودکان ترسو

والدین نقش کلیدی در موفقیت رفتاردرمانی کودکان ترسو دارند. آن‌ها باید با ایجاد محیطی امن و حمایتگر، به کودک اعتماد به نفس بدهند و او را در مواجهه با ترس‌هایش تشویق کنند. همچنین، آموزش تکنیک‌های مقابله‌ای به والدین و همکاری آن‌ها با متخصصان می‌تواند اثربخشی درمان را افزایش دهد.

بازی‌درمانی و تأثیر آن بر کاهش ترس در کودکان

بازی‌درمانی یکی از روش‌های مؤثر در کاهش ترس و اضطراب کودکان است. این روش به کودکان امکان می‌دهد تا احساسات خود را از طریق بازی بیان کنند و با موقعیت‌های ترسناک به صورت غیرمستقیم مواجه شوند. بازی‌درمانی به ویژه در کودکان زیر ۱۰ سال که قادر به بیان کلامی احساسات خود نیستند، بسیار مفید است.

ارزیابی و پایش پیشرفت در رفتاردرمانی کودکان ترسو

ارزیابی مداوم پیشرفت کودک در رفتاردرمانی اهمیت زیادی دارد. این ارزیابی‌ها به متخصصان کمک می‌کند تا اثربخشی درمان را بررسی کنند و در صورت لزوم، روش‌ها را تنظیم کنند. پایش پیشرفت همچنین به والدین این امکان را می‌دهد که در فرآیند درمان مشارکت فعال داشته باشند و حمایت لازم را ارائه دهند.

سوالات مداول:

1- چه زمانی باید به رفتاردرمانی برای کودک ترسو مراجعه کرد؟
اگر ترس کودک باعث اختلال در عملکرد روزانه او شود یا با اضطراب شدید همراه باشد، مراجعه به متخصص ضروری است.

2- آیا ترس‌های کودک با افزایش سن کاهش می‌یابد؟
در برخی موارد، ترس‌های کودکان با افزایش سن کاهش می‌یابد، اما در مواردی که ترس شدید و مداوم باشد، نیاز به درمان دارد.

درمان دروغ گفتن بچه ها| رونشناسی کودکان در شرق و غرب تهران| مرکز رفتار درمانی دکتر صابر

مرکز روانشناسی کودک دکتر صابر در زمینه درمان مشکلات رفتاری کودکان با بهره گیری از تیم تخصصی رفتاردرمان و روانشناسان کودک و بازی درمانان مجرب فعالیت می نماید. در بخش رفتاردرمانی کودکان بعد از این که علل دروغ گویی کودک را یافتیم، باید او را آگاه سازیم و اطلاعاتی در اختیارش قرار دهیم. به عنوان مثال کودکی که در اثر اشتباه در بیان تخیل و واقعیت دروغ می گوید، باید بفهمد که واقعیت چیست و خواب و خیال چیست، باید به او کمک کنیم تا مرز واقعیت را از خیال بشناسد و به او بفهمانیم که در بیان آن مسأله دچار اشتباه شده است. در درمان دروغ گفتن بچه هابه کودکی که بزرگ تر است و در سن تشخیص است، باید تفهیم شود که سخنی را که گفته، مورد پسند و پذیرش پدر و مادر و دیگران نیست و ممکن است روزی این گونه سخنان باعث آسیب و خطر شوند. در پروسه درمان دوغ گفتن کودک، والدین باید در عمل به کودک نشان دهند، زمانی که واقعیت ها را بیان می کند، بیشتر مورد توجه آنان قرار می گیرد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی و رفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

درمان دروغ گفتن کودک

پدر و مادر باید محیطی سالم برای کودک ایجاد کنند، والدین نباید به فرزندشان دروغ بگویند، چون اعتماد او را از دست می دهند. حتی اگر گاهی سؤالات بچه ناراحت کننده و ناخوشایند بود، سعی کنند به آنها درست جواب بدهند. والدین نباید کودک را تحت فشار قرار دهند که در مورد احساساتش دروغ بگوید و باید آمادگی داشته باشند که هر نوع احساس خوشایند و یا ناخوشایند کودک را بپذیرند. زمانی که کودک دروغ می گوید، پدر و مادر نباید او را سؤال پیچ کنند، یا با طعنه و کنایه با او صحبت کنند، بلکه باید خیلی صریح و واضح موضوع را با او در میان بگذارند. کودک را وادار نکنیم برای دفاع از خود دروغ بگوید. باید بدون اشاره ی مستقیم و بدون استفاده از واژه ی دروغ گویی، او را متوجه کار اشتباهش کنیم. کودک باید طی گفت و گو احساس کند که گفتن حقیقت به وی کمک می کند.

مثلا وقتی کودک می گوید یک شکلات بیشتر نخورده، در حالی که می دانیم تعداد زیادی شکلات خورده، از او نمی پرسیم مطمئنی که 2 تا بیشتر نخوردی؟ یا این که به او نمی گوییم چرا دروغ می گویی؟ بلکه به طور صریح به او می گوییم: شکلات خوردن زیاد دندان هایت را خراب می کند و من برایت نگران هستم.

از نشان دادن واکنش های هیجانی نسبت به اعمال کودک خودداری کنیم تا کودک از ترس تنبیه و مجازات دروغ نگوید. فرزندان ما باید در خانه احساس آرامش و اطمینان کنند و مطمئن باشند که خطاهای بی اختیار بخشوده می شود. تنبیه و سرزنش برای مواردی است که تعمدی در کار باشد و تازه اگر در همان کار عمدی هم سخن راست گفته شود، موجب تخفیف در پیامد کار می شود. آگاهانه شرایطی را برای کودک ایجاد کنیم تا احساس کند نیازی به دروغ گویی ندارد. والدینی که دایم گفته های کودک و احساسات او را انکار می کنند، به طور غیرمستقیم به او می گویند که دروغ می گوید. به عنوان مثال، کودک می گوید من خسته شدم، مادر پاسخ می دهد، نه تو خسته نیستی! یا کودک می گوید معلمم را دیگر دوست ندارم. مادر پاسخ می دهد نه این حرف را نزن، تو معلمت را باید دوست داشته باشی؟

با دروغ گفتن کودکان چه کنیم؟

وقتی کودک دروغی آشکار می گوید، والدین باید سعی کنند عصبانی نشوند و او را سرزنش نکنند، بلکه بدون سؤال پیچ کردن یا بازجویی از کودک، طی چند سؤال و جواب کوتاه سعی کنند واقعیت یا بخشی از آن را از زبان کودک بشنوند. در چنین مواردی والدین نباید موضوع را بزرگ و مهم جلوه دهند، بلکه باید با قاطعیت اما با بیان واضح و شفاف درباره ی موضوع، دروغ گفتن بچه ها بحث کنیم.

از واژه هایی مثل شوخی می کنی؟ دروغ نگو؟ الکی میگی؟ راست می گی؟ بگو به جون مامان! و …. استفاده نکنیم.

وقتی کودک در مورد حیوانات عجیب و غریب و موجودات افسانه ای و ترسها وعلاقه هایش و یا احساسات متعارضش صحبت می کند، احساساتش را بپذیریم و او را سرزنش نکنیم.

از کودک انتظار نداشته باشید که همه ی خواسته های شما را برآورده کند و کاری را که شما در انجامش ناتوان هستید و یا میلی به انجام آن ندارید را او برایتان انجام دهد.

به حرف های کودکان هرچند که بی جا و بی موقع هم باشد، گوش فرا دهیم. کارهای آنان را هر چند به ظاهر کوچک باشند، مورد تحسین و تشویق قرار دهیم و به مناسبت های مختلف در حضور دیگران، رفتارهای مثبت کودک را تشویق و تحسین کنیم.

رفتار درمانی کودکان دروغگو

آغاز دروغ گفتن کودک از زمان تکلم کودک و حدود ۲ سالگی به بعد است. به طور معمول در حدود سن شش تا هفت سالگی، کودکان از میزان دروغ گویی خود می کاهند. اما اگر کودک بعد از سنین پنج تا شش سالگی همچنان به دروغ گویی ادامه دهد، می تواند نگران کننده باشد. رفتار درمانی کودکان دروغگو یکی از روش های اصلاح این رفتار غلط می باشد. مرکز رفتاردرمانی دکتر صابر با بهره گیری از متخصصین رفتاردرمانی با تجربه و استفاده از تکنیک های روز دنیا در با تشخیص علت دروغ گفتن کودکان و اصلاح رفتار او به بهبود رفتارهای سازگار اجتماعی در کودکان کمک بسزایی می کنند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

علت دروغ گفتن کودکان؟

کودکان به دلایل متعددی دروغ می گویند. باید عواملی را که باعث دروغ گویی کودک می شوند، شناسایی کنیم و آن عوامل را که در حقیقت عامل پناه جستن او به دروغ گویی است یا به نوعی او را تشویق به دروغ گویی می کنند، برطرف کنیم. دروغ گویی کودکان را نباید با دروغ گویی بزرگسالان مقایسه کرد. نوع نگاه کودکان به مسائل، با نگاه بزرگسالان متفاوت است. آنها بسیاری از چیزهایی را که می گویند، غیرواقعی نمی دانند. آنها بیشتر امتحان می کنند. دلایل مبادرت کودک به گفتن دروغ، اغلب از میان دلایل زیر است:

عدم تشخیص واقعیت از خیال

واقعیت و تخیل در زندگی کودکان زیر ۶ سال درهم تنیده است. در این سنین کودک ممکن است هر آن چه را به ذهنش می رسد، بر زبان آورد. در بیشتر موارد چنین گفته هایی بسیار اغراق آمیز و غیرواقعی هستند. درواقع دروغی که کودک می گوید، بیان کننده ی حقایق مربوط به امیدها و نگرانی های او و نمایانگر چیزی است که کودک دوست دارد باشد و یا آن آن چیزی که می خواهد داشته باشد.

کودکی که هنوز قادر به تشخیص واقعیت و خیال و رؤیا نیست برای تجربه ی احساس شادی و غم، خود را در یک دنیای خیالی که خودش آن را ساخته است، قرار می دهد. تشخیص حقیقت و دروغ گویی برای بچه های کوچک خیلی مشکل است، آنها قادر نیستند این تفاوت ها را درک کنند.

والدین از طریق اطلاعاتی که از گفته های دروغین کودک کسب می کنند، می توانند به فرزندشان کمک کنند تا واقعیت را از افکار پوچ و خیالی تشخیص دهد. مثلا وقتی کودک می گوید پدرم هدیه ی تولد برایم یک اسب خریده است، یعنی این کودک دوست دارد یک اسب داشته باشد.

نداشتن توجه و تمرکز کافی

گاهی کودک به علت نداشتن تمرکز و توجه نسبت به محیط پیرامون مسائل را پس و پیش یا به اشتباه روایت می کند. آن گاه ما تصور می کنیم که او دروغ می گوید.

ممکن است علت دروغ گویی کودک، تمرین واژه هایی باشد که یاد گرفته است. در حدود سه سالگی، زمانی که کودک کلمات جدیدی را می آموزد، ممکن است با استفاده از واژه گان جدید، جملاتی را بسازد که ریشه در واقعیت ندارند. کودکان کم سن (۵-۴ ساله) اغلب داستان ها و افسانه های بلندی می سازند. این یک فعالیت ذهنی طبیعی است، چون آنها از شنیدن داستان ها و ساختن آن ها سرگرم شده و لذت می برند.

 نیاز به جلب توجه

گاهی کودک به خاطر جلب توجه دروغ می گوید. زمانی که کودک به نقطه ضعف یا حساسیت والدین خود پی می برد، برای جلب توجه والدین از آن استفاده می کند. به عنوان مثال وقتی مادر شدید، نگران سلامتی فرزند خودش است، کودک به دروغ می گوید که شکم درد دارد. کودکانی که مورد توجه والدین و اطرافیان خود قرار نمی گیرند، دست به هر کاری می زنند؛ زیرا کسی نیست که مشوقشان باشد و به حسابشان بیاورد و یا لااقل متوجه باشد که آنان چه کار می کنند، چه می گویند و چه می خواهند. کودک کارهایی را به دروغ به خود نسبت می دهد تا از خودش قهرمانی بسازد تا به این وسیله بتواند توجه اطرافیان را به خود جلب کند. گاه حتی واقعاً دست به کارهای خطرناکی می زند تا مورد توجه واقع شود.

الگوپذیری کودک از والدین

الگوپذیری کودک از والدین عامل دیگری است که می تواند در دروغ گویی کودک نقش داشته باشد. گاهی والدین از گفتن دروغ در مقابل کودک اجتناب می کنند، اما در عوض پنهان کاری را به او آموزش می دهند. پنهان کاری هم شکل دیگری از دروغ است و در طول زمان کودک یاد می گیرد که چه طور حرف بزند تا متهم به دروغ گویی نشود.

گاهی والدین خودشان به وضوح دروغ می گویند و کودک نیز از آنها الگوبرداری می کند.

رفتاردرمانی کودکان دروغگو

در رفتاردرمانی کودکان اشاره می شود، وقتی در حضور کودک از یک ویژگی در او صحبت می کنیم که فاقد آن است، کودک را تشویق به دروغ گویی می کنیم.

تحت فشار قرار دادن کودک برای گفتن جزئیات

با این حال عمده ترین دلیل دروغ گویی کودکان در سنین بالاتر، فشار بزرگترها به آنان برای گفتن جزئیات دقیق یک ماجراست. این تحت فشار قراردادن، کودکان را وادار به گفتن دروغ می کند و از اینجا کودکان دروغ گویی را یاد می گیرند، چرا که آنان را از تنبیه شدن نجات میدهد. کودکان این نکته را به تجربه و بر اثر رفتار اشتباه بزرگتره می آموزند.

ترس، کمبود محبت، عدم احساس امنیت و تمایل کودک به محک زدن توانایی های خود، از مهم ترین عوامل گرایش کودک به دروغ گویی آگاهانه است.

ترس از والدین

والدینی که رفتاری توأم با خشونت دارند، کودک را تنبیه می کنند، کتک می زنند و یا نسبت به او پرخاشگری کلامی دارند، شرایط را برای دروغ گویی کودک مهیا می کنند. کودک وقتی برخلاف میل پدر و مادر رفتار می کند، از ترس تنبیه شدن به دروغ متوسل می شود و ترس، تبدیل به وسیله ای دفاعی برای کودک می گردد. کودک با این که           می داند که دارد دروغ می گوید، برای آن که تنبیه نشود و یا مورد سرزنش قرار نگیرد، چاره ای جز پناه جستن به دروغ نمی یابد. تنبیه بدنی یا وضع مقررات سخت و شدید، باعث می شود که کودکان برای پنهان کردن خطاهای خود، بیشتر به دروغ گویی متوسل شوند. پس کودک برای گریز از تنبیه و مجازات، دروغ تحویل می دهد. مثلا بچه ای که خیلی شکلات خورده است، برای این که مجازات نشود دروغ می گوید. در حقیقت، ریشه ی بیشتر دروغ ها به دلیل احساس ناامنی و وحشت از مجازات و تنبیه است. بنابراین، چنان چه کودک به خاطر راست گویی، درباره ی اتفاقی ناخوشایند یا ناشایست، از سوی مادر و پدر و یا بزرگترها تنبیه نشود، به دروغ گفتن پناه نمی آورد. گاهی اوقات کودک به این دلیل دروغ می گوید که اجازه ندارد حقیقت را بر زبان بیاورد. اگر کودک احساس واقعی خود را به زبان بیاورد، ممکن است تنبیه شود. مثلا وقتی کودک می گوید که از مادر بزرگش متنفر است، احتمالاً مادر او را تنبیه می کند، در حالی که در همین لحظه اگر بگوید مادربزرگ را دوست دارد، احتمالا پاداش هم می گیرد. پس کودک به این نتیجه می رسد که اگر دروغ بگوید، مادر توجه بیشتری به او می کند.

بعضی از والدین ناخودآگاه بچه ها را برای داشتن رفتار مناسب، تحت فشار می گذارند و همین باعث دروغ گویی بچه ها می شود. در حقیقت کودکان سعی می کنند انتظارات والدین را برآورده کنند.

کمبود محبت

احساس کمبود محبت و نیاز به ناز و نوازش، از عوامل عمده ی تمایل کودکان به دروغ گویی است. بروز برخی از تغییرات در زندگی کودک، مانند به دنیا آمدن خواهر یا برادر جدید، رفتن به مهد کودک و یا هرگونه عامل جدایی دیگر از پدر و مادر، باعث احساس کمبود محبت توسط کودک شده و او را به سوی دروغ گویی سوق می دهد. در واقع هدف کودک در چنین مواردی جلب توجه والدین به سوی خود است.

داشتن دوستی خیالی

یکی از موارد دروغ گویی در کودکان، داشتن یک دوست خیالی است. به ویژه کودکان تک فرزند که معمولا تنها هستند و هم بازی ندارند، برای خود یک دوست خیالی خلق می کنند و دائما در مورد او صحبت می کنند یا حتی وانمود می کنند که در کنار او راه می روند و … در چنین مواردی به والدین توصیه می شود برای فرزند خردسال خود یک همبازی پیدا کنند تا کودک از تنهایی دراید و نیازی به دوست خیالی نداشته باشد.

سوالات متداول:

رفتار درمانی چگونه به کودکان دروغگو کمک می‌کند؟

رفتار درمانی بر پایه آموزش مهارت‌های رفتاری و تغییر الگوهای غلط تربیتی است. با استفاده از روش‌هایی مانند تقویت رفتار صادقانه، الگوسازی توسط والدین و کاهش واکنش‌های تنبیهی، کودک یاد می‌گیرد به جای دروغ گفتن، حقیقت را بیان کند.

از چه سنی می‌توان رفتار درمانی برای کودکان دروغگو را شروع کرد؟

رفتار درمانی از سنین پیش‌دبستانی (۳ تا ۴ سالگی) قابل اجرا است. در این سنین کودک شروع به درک مفهوم حقیقت و دروغ می‌کند و با روش‌های ساده مانند قصه‌گویی، بازی و تشویق می‌توان رفتار درست را در او تقویت کرد.