نویسنده: mehdisaber

پارکینسون چیست | علائم پارکینسون|عاقبت بیماری پارکینسون| مراحل پارکینسون پیشرفته| دکتر صابر

پارکینسون چیست و علائم پارکینسون در بیماران چگونه است؟ برای پاسخ به این پرسش باید بیان کرد که علائم حرکتی اصلی پارکینسون تنها بعد از 80- 70  درصد کاهش دوپامین ظاهر می شود. تولید دوپامین ادامه می یابد و تا بعد از چند سال افت می کند. پس ماهیت پارکینسون پیشرونده است. هر شخصی که مبتلا به آن است تجربه متفاوتی از عاقبت بیماری پارکینسون دارد. علائم پارکینسون در جوانی با علائم پارکینسون در سالمندان متفاوت می باشد. سرعت و ماهیت پیشرفت بیماری پارکینسون از شخصی به شخص دیگر بسیار متفاوت است. در این مقاله به بررسی مراحل پارکینسون پیشرفته اشاره می شود. مرکز توانبخشی دکتر صابر در زمینه درمان بیماری پارکینسون به ارائه خدمات کاردرمانی و گفتار درمانی در کلینیک و در منزل می پردازد.

 جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

مراحل پارکینسون پیشرفته

• تشخیص پارکینسون: مداخلات چند رشته ای-داروهای آرامبخش-آموزش
• پیچیده: روان درمانی-دیسکنزیا- فاز خاموش
• تسکینی: ناتوانی در تصمیم گیری-مشکل در تغذیه-دستورات پیشرفته
• نگهدارنده

ابزارهای اندازه گیری: مقیاس های استاندارد شده خاص بیماری پارکینسون متنوع هستند و عمدتاً در متون تحقیقاتی مورد استفاده قرار می گیرند.

دسته بندی واحد بیماری پارکینسون در جوانی و سالمندان

این مقیاس طراحی شده به وسیله خود بیمار یا مراقبش تکمیل می‌شود ولی می‌تواند توسط محققی مورد بازبینی قرار گیرد تا از وضوح و کامل بودن آن مطمئن شوید.

( PDQ39 ) : مقیاسی است که ۳۹ سوال در مورد کیفیت زندگی افراد مبتلا به بیماری پارکینسون را داراست.

( PDQ8 ) : مقیاسی است که ۸ سوال در مورد کیفیت زندگی افراد مبتلا به پارکینسون را داراست.

( HOEHN AND YAHR )  : نمره بندی مراحل پارکینسون پیشرفته این مقیاس ها داده های کیفی در مورد شدت،مرحله،یا شدت بیماری پارکینسون را فراهم می کند. با این وجود فاکتورهای محیطی،اجتماعی و زمینه‌ای یا جنبه های اندازه گیری شده شخصی باید در نظر گرفته شود و به حساب آید. به طور شایع ابزار ارزیابی/اندازه گیری جامعه و استاندارد خاص برای پارکینسون در کار درمانی وجود ندارد. در تمرینات روزانه کلینیکی،کاردرمانگر ها از طیف وسیعی از فرمت های جامع و استاندارد شده ارزیابی داخل خانه استفاده می کنند ولی به طور شایع در انگلستان کاردرمانگر ها از ارزیابی واحدی استفاده نمی کنند. همانطور که در جدول زیر ملاحظه می کنید،علاوه بر مقیاس طبقه بندی ( HOEHN AND YAHR ) مقیاس ( BRADLLY )  نیز آمده است.

مراحل بیماری پارکینسون در جوانان

مرحله1: بیمار پارکینسون درگیری یک طرفه را در لرزش دست به طور ویژه نشان می دهد اما نقص در توانایی های عملکردی را گزارش نمی کند.در طی این مرحله دست خط بیمار ریز می شود و حروف به هم چسبانده می شود این تغییر در دست خط به عنوان ( MICROGRAPHIA ) شناخته می‌شود که سریعاً دستهایش را باز و بسته می کند ریجیدیتی جزئی در دست درگیر ظاهر می شود.

مرحله2: پیشرفت علائم پارکینسون قابل توجه است و در این مرحله فرد اختلال حرکتی دو طرف دارد. روند پیشرفت پارکینسون متغیر است،اما این مرحله یک تا دو سال اولیه ظاهر می‌شود. اگر به لرزش یا ریجیدیتی ممکن است دو طرف دیده شود،بیمار پارکینسون هنوز در ( ADL ) مستقل و به راحتی تحرک کمی خمیده می‌گردد و ( flex ) در زانو و لگن به وجود می آید.

مرحله3: کاهش واکنش های تعادلی و ( righting ) و اختلال در تعادل در بیماران پارکینسون موجب اشکال در اجرای کارهای روزمره ای که نیاز به ایستادن دارد مثل: حمام گرفتن و تهیه کردن غذا.

مرحله4 : آسیب جدی به کنترل حرکتی و در نتیجه در اجرای ( ADL )  (فعالیت های بهداشتی،خوردن و لباس پوشیدن)،اما هنوز هم قادر به تحرک و راه رفتن می باشد.

مرحله5: مرحله پایانی بیماری پارکینسون است که بیمار کاملاً به ویلچر یا تختخواب و به دیگران برای فعالیت های مراقبت از خود وابسته می شود.

میزان پیشرفت از طریق این مراحل از شخص به شخصی دیگر متغیر است اما پارکینسون بیماری پیشرونده آرام است.

در ادامه ابزارهای ارزیابی/اندازه‌گیری شایعی که مطرح شد،ابزارهای دیگری نیز به وسیله کاردرمانگر ها برای افراد مبتلا به بیماری پارکینسون استفاده می شود که شامل: ارزیابی مهارت های حرکتی و پردازش ( AMPS ) ،مقیاس کانادایی اجرای آکوپیشن ( COMP ) – ارزیابی ادامه دار فعالیت های روزمره زندگی ناتینگام ( NADL )  و نمره بندی شدت خستگی ( FIS ) هستند.

عاقبت بیماری پارکینسون

فدراسیون جهانی کاردرمانگر ها ( WFOT ) کاردرمانی را توصیف می‌کند به عنوان: یک حرفه ایی که از طریق آکوپیشن باعث بهبود سلامتی و تندرستی و خوشی می شود. هدف اولیه کاردرمانی توانمندسازی افراد برای شرکت در فعالیت های روزمره زندگی است.کاردرمانگرها به وسیله توانمند کردن افراد،سبب افزایش توانایی آنها برای شرکت یا تغییر محیط شان در جهت مشارکت بیشتر می شوند.

دسته بندی جهانی عملکرد یک زبان ( VECOGNISED ) جهانی را برای توصیف شدت بیماری روی عملکرد ارائه می دهد. جدول زیر مروری کلی بر مشکلات یک شخص پارکینسونی است که ممکن است تجربه شود را نشان می دهد.

نقایص معمول افراد مبتلا به پارکینسون و اثرات آن ها روی فعالیت ها

چارچوب پردازش کاردرمانی: اطلاعات محدودی در مورد پردازش ها و تکنیک های استفاده شده به وسیله کاردرمانگر ها هنگام درمان بیماری پارکینسون وجود دارد. ( DEANE ) و همکاران از بررسی هایش به این نتیجه رسید که به طور شایع در انگلستان اهداف اصلی تمرینات بر روی استقلال و امن بودن و قابل اعتماد بودن در عملکرد تمرکز است که شامل فعالیتهایی مثل جابجایی ها،تحرک و خود مراقبتی است. اصول کاردرمانی برای پارکینسون این چنین است: مداخله اولیه شکل پیدا کند،از فعالیت ها و نقش های محدود کننده یا از دست داده شده جلوگیری شود که نیاز است تا استراتژی های انطباقی اختصاصی توسعه یابد و سپس ارزیابی و مداخله مراجع محور انجام تا اهداف با همکاری خود فرد و مراقبین به همراه بازبینی منظم تعیین شود.

به کارگیری طیف وسیعی از مداخلات برای پیدا کردن مشکلات فیزیکی و روانی اجتماعی تا مشارکت در فعالیت‌های روزمره مثل خودمراقبتی،تحرک و نقش های خانگی و خانوادگی و کار و تفریح ضروری است. یک چارچوب معمول کاردرمانی توسط ( JAIN ) ( PLAY FORDGKING )  ساخته شده است که می‌تواند مداخلات را به همراه خود بیمار چارچوب بندی کند و ممکن است برای پیشرونده بودن آن به صورت دینامیکی استفاده شود:

تعیین اهداف: تعیین اهداف توسط مراجع،در مشارکت به همراه تراپیست.

2 (A) آنالیز فعالیت: درجه تجزیه فعالیت تعیین شده است. کیفیت فعالیت در نظر گرفته شود که شامل کوشش و تقلا،کفایت،استقلال،امنیت برای رضایتمندی است.

2 (B)  : ارزیابی دیگر خدمات: تراپیست تعیین می‌کند و به مراجعین راجع به همکاری افراد دیگر گروه آموزش می‌دهد. ارجاع سودمند و به موقع هم در نظر گرفته می‌شود.

3 (C)  : درجه مداخله تا اجرا را تغییر دهد.

3 (B)  : دانش درجه مداخله تا اجرا را حمایت می کند.

3 (A)  : مهارت درجه بندی مداخله تا اجرا را افزایش ‌دهد.

علائم اوتیسم در نوزادان چیست

جهت توضیح این مسئله که علائم اوتیسم در نوزادان چیست؟ باید اشاره نمود که ابتدا نشانه های اوتیسم توسط والدین شناسایی می شود. از علائم اوتیسم در نوزاد سه ماهه می توان عدم ارتباط چشمی مناسب و بی قراری نوزاد و عدم عکس العمل به چهره مادر را نام برد. در مواردی که والدین به علائم اولیه اوتیسم در نوزادان شک می کنند باید جهت بررسی علائم اوتیسم در نوزادی به پزشک متخصص اوتیسم مراجعه کنند  علائم اوتیسم در نوزاد شش ماهه به وضوح توسط یک پزشک متخصص اوتیسم قابل تشخیص می باشد. مرکز تخصصی اوتیسم دکتر صابر در زمینه تشخیص و درمان اختلال اوتیسم در تهران فعالیت می نماید و با دوشعبه فعال در شرق و غرب تهران آماده ارائه خدمات تست های تشخیصی، توانبخشی کاردرمانی، گفتار درمانی و روانشناسی کودک می باشد.

لزوم آگاهی از علائم اولیه اوتیسم در نوزادان

خانواده و در راس آن پدر و مادر، بیشترین تاثیر را در جلوگیری از بروز اوتیسم در کودکان دارند چراکه بیشترین زمان را با او می گذارنند . پس می بایستی با تکمیل اطلاعات خود راجع به علائم اوتیسم در نوزادان ،اگر علائم هشداردهنده ای مشاهده کردند ، با مراجعه به مرکز جامع اتیسم دکتر صابر در اسرع وقت، تشخیص قطعی اوتیسم را سرعت داده و با استفاده از تکنیک های درمانی مدرن و موثر گفتار درمانی اوتیسم و کاردرمانی اوتیسم باعث کنترل اوتیسم در کودکان شوند. اما آیا می توان علائم اولیه اوتیسم در نوزادان را شناسایی کرد؟ جواب مثبت است، پس ضروریست والدین معاینه های پیش از یک سالگی را جدی بگیرند تا از بروز اوتیسم در کودکان خود جلوگیری کنند. مشاهده علائم اوتیسم در نوزادان دلیل قطعی اختلال اوتیسم در کودکان نیست بلکه در صورت بروز چنین علائمی می بایستی رفتار کودک توسط دکتر صابر مورد ارزیابی تخصصی و دقیق تر قرار گیرد .

اوتیسم یک اختلال پیچیده عصبی و رشدی است می تواند بر مهارت های اجتماعی، یادگیری و ارتباطات تاثیر بگذارد، در حالی که اختلال طیف اوتیسم از بدو تولد در افراد اوتیستیک وجود دارد. با این حال برخی کارشناسان علائم اولیه اوتیسم را در نوزادان شناسایی کرده اند. همه کودکان و نوزادان با رشد خود، رفتارها و مهارت هایی را می آموزند و سرعت این اتفاق به طور طبیعی از کودکی به کودک دیگر متفاوت خواهد بود. با این حال نقاط عطف رشدی خاصی وجود دارد که انتظار می رود نوزادان و کودکان نوپا در یک بازه زمانی متوسط یا معمولی به آن ها دست یابند. اگر نوزادی با سرعت متفاوتی رشد کند یا تفاوت های قابل توجهی در نحوه رشد او در مقایسه با همسالانش وجود داشته باشد، این می تواند نشانه ای باشد که او ممکن است در طیف اوتیسم قرار داشته باشد. اگرچه اوتیسم غالبا تا سن دو یا سه سالگی تشخیص داده نمی شود، اما برخی از کودکان قبل از یک سالگی هم شروع به نشان دادن علائم تاخیر رشدی یا همان اوتیسم می کنند. در حالی که همه نوزادان و کودکان نوپا با تاخیر، اختلالات طیف اوتیسم را تجربه نمی کنند، کارشناسان به تشخیص زود هنگام این علائم به عنوان کلیدی برای تشخیص سریع تر و مداخلات درمانی زودهنگام اشاره می کنند که اعتقاد بر این است که نتایج رشدی را بهبود می دهد. برخی از کودکان در اوایل سنین نوزادی علائم اختلال طیف اوتیسم را نشان می دهند، به عنوان مثال کاهش تماس چشمی، عدم پاسخ به نام خود، بی تفاوتی نسبت به مادر یا مراقبان، تاخیر زبانی، تاخیر حرکتی و… . برخی دیگر برای چند ماه یا چند سال اول زندگی به طور طبیعی رشد می کنند اما بعدا علائمی از کاهش پاسخ های عاطفی، پرخاشگری یا از دست دادن مهارت های کسب شده قبلی نشان می دهند. این علائم معمولا تا سن 2 سالگی ظاهر می شوند. نشانه های اولیه اوتیسم در نوزادان می تواند شامل تماس چشمی محدود، تاخیر یا عدم غر غر کردن، عدم پاسخ به نام خود، ترجیح به بازی انفرادی باشد. برخی نوزادان ممکن است حرکات تکراری نیز نشان دهند، در تعاملات اجتماعی مانند به اشتراک گذاشتن علایق مشکل داشته باشند یا حالات چهره محدودی از خود نشان دهند. هر نوزاد مبتلا به اختلال اوتیسم دارای الگوی رفتاری و سطح شدت مختلفی است، از عملکرد پایین تا عملکرد بالا، یا مثلا ممکن است نوزاد تاخیر زبانی یا ناتوانی ذهنی داشته باشد یا نداشته باشد.

علائم اوتیسم در نوزادان چیست

مواجه شدن با فرزند اوتیستیک برای یک مادر جوان بسیار ترسناک است، چون نمی‌داند در برابر کودکی که او را از خود می راند باید چه عکس العملی نشان دهد. شاید مادران نوزادان اوتیسم سعی کنند که این رفتار نوزاد را معمولی ببینند و نادیده بگیرند. در عین حال نوزادان اوتیسم بچه ای بسیار سالم، هوشیار با حرکاتی هماهنگ به نظر می رسند. از آنجا که در اولین فرزند خانواده، شاید مادر این گوشه گیری نوزاد را عادی و جزئی از مراحل تکامل و مستقل شدن کودک بپندارد. عدم تمایل به برقراری هرگونه تماس که از علائم کودکان اوتیسم در نوزادی است، نقطه آغازی است برای رفتارهای اوتیستیک دیگری که در سال‌های بعد از خود بروز می دهد. علاقه شدید به چرخاندن اشیا، انزوا طلبی، رفتارهای مخرب، قشقرق، ناتوانی در تکلم، حساسیت به صدا های ناگهانی، علائم ناشنوایی و حساسیت فراوان به رایحه های مختلف از علائم اوتیسم در نوزادان می باشد

نوزاد شش ماهه

۶ ماه بیشتر نداشتم که مادرم متوجه موضوعی عجیب شد. منقبض کردن بدنم هنگام در آغوش گرفته شدن و عدم تمایل به برقراری این ارتباط. در حدود یک سالگی، هر وقت مادر سعی می کرد در آغوشم بگیرد، مثل حیوانی به دام افتاده به او حمله ور می شدم و او را چنگ میزدم. رفتار من برایش قابل درک نبود و عکس‌العمل‌های خشن من باعث آزردگی خاطرش می شد. او نوزادان دیگر را می دید که در آغوش مادرشان آرام می گیرند و صداهای دلنشینی در می‌آورند. کجای کارش اشتباه بوده است؟ او جوان و بی تجربه بود.

در دوران کودکی بسیار مخرب هستند.نه یکبار و دوبار بلکه هر بار که مداد یا مداد شمعی پیدا می کردم تمام دیوارها را نقاشی می کردم. یادم می‌آید که مادرم مرا به علت ادرار کردن روی فرش تنبیه می کرد، و من بارها پرده را می‌کشیدم و بین دو پای خود قرار می‌دادم تا شاید لباسم زودتر خشک شود و مادر متوجه حرکت ناپسند من نشود. بچه ها معمولا با خمیر بازی می کنند اما من به جای خمیر با مدفوع خودم باز می کردم، و هر چه را که می ساختم به همه جا می مالیدم. پازل ها را می جویدم و تفاله های کارت های بازی جویده شده را روی زمین تف میکردم.

علائم اولیه اوتیسم در نوزادان

رفتار بسیار خشنی دارند و اگر کسی آن ها را از انجام کاری منع کند هرآنچه به دستشان برسد از گلدان های عتیقه تا اسباب بازی پرتاب می کنندو بی وقفه فریاد میزنند. گاهی صدایی نامفهوم آنها را عمیقا تحریک می کند، در حالی که در بعضی شرایط به نظر ناشنوا می آیند. تفاوت زیاد رفتارهای نوزاد اوتیسم با کودکانی که در همسایگی آنها زندگی می کنند، باعث می شود که در تقریبا در سه تا سه سال و نیمگی والدین آنها را پیش یک متخصص مغز و اعصاب ببرند.

خاطرات یک کودک اوتیسم:

من اولین فرزند از چهار فرزند خانواده بودم و هیچ کدام از خواهران و برادران کوچکترم چنین رفتارهایی نداشتند. نوار مغزی و تست شنوایی طبیعی بود و ارزیابی صورت گرفته طبق پرسشنامه (فهرست بازبینی) ریملند امتیاز ۹+ را برای من رقم زد. لازم به ذکر است که در این ارزیابی امتیاز ۲۰ + بیانگر اوتیسم کلاسیک (سندروم کانر) است. (تنها  ۱۰ درصد) از کودکان اوتیستیک در محدوده کانر می‌گنجند و دلیل این امر تفاوت های متابولیک میان مبتلایان به سندروم کانر و دیگر انواع اوتیسم است. اگرچه الگوهای رفتاری من به وضوح اوتیستیک بود، صداهای معنادار هرچند ضعیف من، باعث بهبود امتیازم در پرسشنامه ریملند شد.

توانبخشی در بهبود علائم اوتیسم در نوزادان

احساس درماندگی والد و کودک در هر درجه اوتیسم اجتناب ‌ناپذیر است. بعد از انجام ارزیابی، زمانی که وجود هرگونه معلولیت جسمانی منتفی اعلام شود ، پزشک کاردرمانی و گفتار درمانی را به منظور بهبود ناتوانی کودک در برقراری ارتباط پیشنهاد می کند. برقراری ارتباط برای کودک اوتیسم به منزله خیابانی یک طرفه است، هر آنچه گفته می‌شد برای او قابل فهم نبوده، و قادر به پاسخگویی نیست. فریاد زدن و تکان دادن دست برای نوزاد تنها راه برقرار کردن ارتباط است. گنجینه لغات کودک اوتیسم در ابتدای امر بسیار محدود بود و لغات را به سختی و با تکیه ادا می کند مثلاً (bah  ) را به جای (ball) به کار می ‌برد. البته از کلمات یک سیلابی به وفور استفاده می‌شود مثل (نه) ،  (تو) ، (من) ، (یخ) و از این قبیل از نظر والدین کوشش های کودک شگفت آور و ارزشمند است. گامی به پیش محسوب می‌شود، گامی جلوتر از زمزمه کردن و جیغ کشیدن و گامی به سوی ادای کلمات.

از خانم رنلدز  به‌ عنوان گفتار درمانم به استثنای چوب اشاره‌ای که همیشه در دست داشت، خاطرات خوبی دارم. چوب اشاره او بسیار تیز و عجیب بود در خانه بارها به من گفته شده بود که هرگز وسیله تیزی را به سمت کسی نگیرم چون می‌تواند حتی چشم آدم را از حلقه درآورد. و حالا خانوم رنلدز آن را به سوی من نشانه می گرفت، و من با ترس خود را عقب کشیدم. شاید او هیچگاه متوجه وحشت من از آن وسیله نشد و من هم  قادر نبودم که ترس خود را برای او بازگو کنم. بدون در نظر گرفتن این یک مورد او بسیار به من کمک کرد. به یاد دارم اولین باری که به تلفن پاسخ دادم، در دفتر او بودم خانم رنلدز برای چند لحظه اتاق را ترک کرد که تلفن شروع به زنگ زدن کرد، تلفن بی‌وقفه زنگ می‌خورد و کسی نبود تا جواب آنها را بدهد. در آن لحظه اضطراب و هیجان که صدای تلفن در من به وجود آورد روزنه ای را در دنیای همیشگی من با آن کلمات متزلزل کرد. ناگهان به آن سوی اتاق دویدم و گوشی را برداشتم (اَل – لو!) حتم دارم که اولین تلفن گراهام بل هم نمی‌توانست  چنین عکس العمل حیرت انگیزی را همراه داشته باشد.

منابع:

mayoclinic.org

www.nhs.uk

parents.com

kennedykrieger.org

nichd.nih.gov

autism.org.au

سوالات متداول:

1-چرا نوزاد من فقط به چرخش پنکه سقفی خیره می‌شود؟
تمرکز شدید و طولانی‌مدت بر حرکات چرخشی می‌تواند از اولین نشانه‌های تفاوت‌های پردازش حسی در اوتیسم باشد.

2-چرا نوزاد من اصلاً به چهره‌ها نگاه نمی‌کند؟
اجتناب از تماس چشمی پایدار در نوزادان 2-6 ماهه یکی از قوی‌ترین نشانه‌های اولیه اوتیسم محسوب می‌شود.

درمان لکنت زبان ناشی از ترس

در درمان لکنت زبان ناشی از ترس یا لکنت زبان ناگهانی در کودکان از تکنیک ها و روش های مختلفی استفاده می شود. بیشتر این روش ها علاوه بر تاکید بر گفتار درمانی لکنت زبان، بر روی روش های پذیرش و موجهه کودک با لکنت زبان کار می کنند. مرکز گفتاردرمانی در درمان لکنت زبان دکتر صابر در زمینه درمان لکنت زبان ناگهانی با استفاده از متد های جدید علمی فعالیت می نمایند. اتاق شنیداری، سنسوری روم، گفتاردرمانی و بازی درمانی از درمان های مفید در حیطه مشکلات لکنت زبان در کودکان می باشد که می توان در تسریع روند درمان در کودکان کمک نماید.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

تمرینات مواجه شدن با استرس در لکنت زبان ناشی از ترس

• بارش فکری مثل اینکه چه پاسخ هایی می توانیم در برابر قلدری بدهیم؟
• نوشتن مواردی که ممکن است یک قلدر بگوید و پاسخهایی که کودک/نوجوان می‌تواند بدهد.
• نقش بازی کردن با درمانگر و یا اعضای گروه درمانی
• تمرین پاسخ های مناسب انتخابی برای کاهش قلدری

کمک به کودکان/نوجوانان در آموزش همسالان خود با لکنت زبان

درمانگران می توانند احتمال مشارکت سایر کودکان/نوجوانان در نظرات آزاردهنده که توسط فرد قلدر به کودک با لکنت زبان داده می شود را کاهش دهند. در حقیقت، سایر کودکان/نوجوانان (یا تماشاچی ها) می‌توانند نقش کمک کننده‌ای در کاهش تاثیر منفی قلدری را بازی کنند. البته آنها نیز ممکن است در مورد لکنت زبان ناگهانی گیج شده باشند و ممکن است تاثیرات آزاردهنده نظرات را درک نکنند. درمانگران می توانند برای کاهش این حالت،به سایر کودکان/نوجوانان در کلاس در مورد اختلال لکنت زبان ناشی از ترس آموزش دهند. البته به طور ایده آل، بهترین فرد برای آموزش سایر کودکان/نوجوانان در مورد لکنت، خود کودک/نوجوان دارای لکنت زبان ناشی از ترس می باشد. فرایند آموزش دیگران میتواند وقتی که کودک با لکنت زبان یاد گرفت که نظرات ساده و واقعی را تهیه کند و به لکنت اقرار کند، شروع شود. این نظرات کمک می‌کند تا لکنت به صورت باز مطرح شود و به سایر کودکان/نوجوانان نشان داده شود که لکنت زبان چیزی برای ترس یا استهزا نیست. این فرایند می‌تواند تا زمانی که کودک/نوجوان بتواند راحت درمورد لکنتش صحبت کند و سایر کودکان/نوجوانان را در کلاس به روش رسمی تر آموزش دهد، پیش رود.

نمونه کارهایی که کودک دارای لکنت ناگهانی می تواند انجام دهد:

• صحبت در مورد لکنت
• تهیه اطلاعاتی در مورد برقراری ارتباط به طور کلی
• انتشار نوشته هایی در مورد برقراری ارتباط و لکنت زبان توسط کودک دارای لکنت
• کنفرانس کلاسی در مورد لکنت زبان ناشی از ترس
• گزارش یک کتاب/فیلم (مثلاً من این کتاب/فیلم را انتخاب کردم برای اینکه شخصیتی دارد که لکنت می کند. دقیقا مثل من.)
• یک کنفرانس رسمی در جلوی دیگران (مثلاً در روز گفتار درمانی،در هفته جهانی آگاهی از لکنت و…) کنفرانس های کلاسی،کودکان/نوجوانان دارای لکنت زبان این فرصت را می دهد تا «حقایقی» در مورد لکنت را به دیگران بگویند،شامل مواردی که در ادامه می آید.

محتوای اهداف در روش مواجهه با لکنت زبان ناشی از ترس

• لکنت تقصیر کسی نیست
• شیوه های گفتاری همیشه کار نمی‌کنند و سخت است که استفاده شوند،
• منصفانه نیست که افراد را در مورد لکنت مسخره کرد
• افراد بسیاری هستند که هنوز لکنت می کنند در حالی که چیزهای بزرگی را در زندگی شان بدست می آورند. برای آماده کردن مراجع برای کنفرانس دادن می‌توان از او سوال کرد که «اگر می خواستی در مورد گفتار و لکنت زبان چیزی به دوستانت بگویی چه میگفتی؟»

پس از آماده شدن محتوا می توان در تهیه ساختار و ترتیب ارائه گفتار نیز به او کمک کرد.

ساختار و محتوای گفتاردرمانی در مورد درمان لکنت زبان ناشی از ترس

• مقدمه (چرا ما اینجا هستیم؟)
• مشارکت در کلاس (مردم در مورد لکنت چه می دانند؟)
• تعریف لکنت زبان (لکنت تقصیر کسی نیست)
• حقایق و اشتباهات در مورد لکنت زبان ناگهانی
• افراد موفق و سرشناس دارای لکنت زبان را معرفی کنید
• لکنت کردن چه حسی دارد؟(لکنت زبان کاذب)
• ابزار های کنترل لکنت زبان چه هستند؟(شیوه های درمان لکنت زبان ناشی از ترس سخت هستند؟)
• قلدری کردن چیست؟
• چه کسی قلدری می کند و چرا؟
• وقتی کسی در برابر کودک لکنت زبان ب رفتاری می کند ما چگونه باید پاسخ دهیم؟
• واکنش مناسب به لکنت زبان چیست؟
• پرسش و پاسخ

هرچقدر کودکان/نوجوانان دارای لکنت زبان ناگهانی بتوانند بیشتر سایر کودکان/نوجوانان را در مورد لکنت زبان، آموزش دهند،به احتمال کمتری است که سایرین در قلدری و مسخره کردن مشارکت کنند. و این کار به ساختن محیطی امن تر که کودکان دارای لکنت زبان بدون ترس از مسخره شدن به خاطر مشکلات گفتاری شان، بتواند آزادانه ارتباط برقرار کنند،کمک می‌کند.

توجه کنید که هدف این فعالیت ها را تغییر دادن افراد قلدر از طریق فعالیت های کودک/نوجوان دارای لکنت زبان نیست. تحقیقات نشان می دهد که بسیاری از قلدرها کارهایی که انجام می دهند به خاطر اعتماد به نفس پایین خودشان یا مشکل در پذیرش تفاوتها در دیگران است. به عبارت دیگر، قلدرها قلدری میکنند به خاطر مشکلاتی که خودشان با آن مواجه می شوند نه به خاطر هر ویژگی که کودک مبتلا به لکنت زبان، مورد قلدری نشان می دهد. در عوض،هدف کمک به کودک یا دادن پاسخ مناسب به قلدری به طور ساده و برگرداندن توجه قلدر از لکنت کودک و کاهش احتمال اینکه سایر کودکان/نوجوانان در کلاس قلدر را حمایت کنند می باشد. خوشبختانه، مقالات زیاد و رو به رشدی در مورد چگونگی کاهش اثرات قلدری بر روی کودکان که لکنت می کنند و کودکان/نوجوانانی که مشکلات دیگری را تجربه می کنند وجود دارد. یکی از راه های کلیدی که درمانگران می توانند تضمین کنند که چنین برنامه هایی موفق هستند، طلب مشارکت و حمایت معلمان کلاس می باشد.

آموزش والدین،معلمان و دیگران در مورد لکنت

والدین،معلمان و مدیران نقش مهمی در کاهش تاثیر قلدری کردن و یا پیش گیری از آن را دارند. اما بسیاری از آنها آگاهی کافی از لکنت ندارند و تجارت کودکان / نوجوانان را به درستی درک نمی کنند. آنها فکر می کنند که لکنت فقط مربوط به گفتار است.

8 راهکار که والدین به فرزندان با لکنت زبان کمک میکنند:

1. شناسایی قلدری: شناسایی نشانه هایی که ممکن است اتفاق بیفتد.
2. درک بازیگران قلدری: یادگیری اینکه قلدری شامل فردیست که مورد قلدری قرار می‌گیرد،فردی که قلدری می‌کند و تماشاگران قلدری.
3. درک موقعیت:یادگیری بیشتر در مورد اتفاقات از دید کودک و در نتیجه پاسخ و واکنشی که کمک کننده تر است.
4. گوش دادن و حمایت کردن: آنچه که اغلب، کودکان به آن نیاز دارند کسی است که با او صحبت کنند و نه کسی که مشکل را برای آنها حل کند.
5. تایید احساسات کودکان/نوجوانان: تایید هر آنچه کودکان مبتلا به لکنت زبان احساس می‌کنند و اینکه احساس درست و یا غلطی وجود ندارد.
6. ایجاد یک شبکه حمایتی: آموزش بزرگسالان، افراد خانواده و دوستانی که نقشی کلیدی در زندگی کودک مبتلا به لکنت زبان ناگهانی دارند و تشکیل تیمی از افراد که تمایل به حمایت و تایید کودک/نوجوان دارند.
7. کمک به کودکانی که مورد قلدری قرار گرفته‌اند تا عزت نفس و توانایی های شخصی خود را قوی تر کنند و کمتر تحت تاثیر قلدری قرار گیرند.
8. برنامه ریزی برای به اتمام رساندن قلدری:کمک به کودک برای تهیه لیستی شامل کارهای مثبتی که او می تواند در موقع مورد تمسخر قرار گرفتن و یا قلدری انجام دهد.

جمع بندی

کودکان/نوجوانان دارای لکنت زبان در محیط زندگی می کنند که اختلال آنها درک نمی شود،در حالیکه آنچه کودک/نوجوان بیشترین نیاز را دارد پذیرش و درک مشکلات گفتاری اش است. بهترین راهی که دکتر گفتاردرمانگران می‌توانند در این زمینه کمک کنند همراه و همسو کردن محیط با درمان لکنت زبان ناگهانی از طریق آموزش در مورد ماهیت لکنت زبان،اهداف و فرایند های درمانی، در مورد قلدری و مسخره کردن و در مورد تاثیر بالقوه لکنت زبان بر روی زندگی کودک به افراد کلیدی زندگی او می باشد.

سوالات متداول:

1-آیا ورزش یا فعالیت های بدنی به بهبود لکنت ناشی از ترس کمک میکند؟
فعالیت‌هایی مانند یوگا، شنا یا پیادهروی که تنش‌های جسمی را کاهش میدهند، میتوانند در کاهش اضطراب کلی کودک و بهبود هماهنگی تنفسی-کلامی مؤثر باشند.

2-چگونه محیط خانه را برای کاهش ترس کودک آماده کنیم؟
محیط خانه باید آرام، بدون تنش و پر از تشویق باشد. از تحقیر یا اصلاح مداوم گفتار کودک خودداری کنید. به جای آن، با گوش دادن فعال و صبورانه، حس امنیت را به او انتقال دهید.

درمان اختلال دیکته نویسی

 اختلال دیکته نویسی در دوره ابتدایی یا مشکل املا در کلاس اول دبستان از مشکلات مهم والدین با کودکان است. در درمان اختلال دیکته نویسی در دوره ابتدایی ابتدا باید ریشه مشکلات املا نویسی کلاس اول را مورد بررسی قرار داد. اختلالات ادراک بینایی، مشکلات تمییز شنیداری و اختلالات هماهنگی حرکتی در حرکات ظریف از مواردیست که در اختلال املا نویسی باید مورد نظر قرار گیرد. بهترین مرکز درمان اختلال یادگیری در تهران زیر نظر دکتر صابر به تشخیص و درمان اختلال دیکته نویسی در کودکان به صورت کاملا تخصصی مشغول می باشد. اتاق پردازش شنیداری، اتاق تاریک بینایی، بخش آموزش دبستان، سنسوری روم از بخش های پیشرفته این مرکز می باشد.

 جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

مراحل رشد یادگیری املا و مشکلات کودکان ناتوانی یادگیری

کودکان چند مرحله متمایز را پشت سر می گذارند تا به پیشرفتی عمومی در املا برسند.

سرعت پیشرفت در میان کودکان اختلال یادگیری بستگی به توانایی هجی کردن آنها دارد و با هم متفاوت است، اما تمام کودکان این مرحل را به ترتیب معینی طی می‌کنند.

غلط های املایی کودکان بازتاب مرحله ای از تحول است که در آن قرار دارند. کودکان طی دوره سنی معینی هر یک از مراحل هجی کردن را پشت سر می‌گذارند.

مراحل و نیز دوره سنی و ویژه های ملازم با آنها در زیر ذکر می شود:

1. مرحله اول : نوشتن پیش آوایی (۱ تا ۷ سالگی) کودکان در این مرحله خط خطی می کنند، تصویر ها را تشخیص می دهند، نقاشی می کنند، از نوشته ها تقلید می کنند و یاد می گیرند حروف را بازند.
2. مرحله ۲ : به کار بردن نام حروف آغاز راهبردهای آوایی (۵ تا ۹ سالگی) کودکان سعی می کنند از تصاویر واجی استفاده کنند، اما دانش آنها در این زمینه محدود است. آنها املایی ابداعی با حروف می سازند (به عنوان مثال میخام به جای می‌خواهم، میرم به جای می روم یا خاهر به جای خواهر کودکان در این مرحله شاید بتوانند املای واژه های دیداری را درست بنویسند.
3. مرحله ۳: کارکرد الگوهای نوشتاری کلمه(۶تا۱۲سالگی)تلاش‌های نوشتاری در این مرحله قابل خواندن، قابل تلفظ، قابل تشخیص و تشبیه نوشته های مرسوم است. هر چند دقیق نیست (به طور مثال ادار به جای اداره یا زرف به جای ظرف). بیشتر کلمات دیکته ابداعی کودک از قواعد شاخص‌های حروف صدادار کوتاه و بلند تبعیت می‌کند.
4. مرحله ۴ :  کاربرد درنگ های هجایی و واژه های چند هجایی (۱۸ تا ۱۸ سالگی) دانش آموزان در نوشتن واژه های چند هجایی خطاهایی می‌شوند. غلط های دیکته ابداعی در درنگ های هجایی، علامت شوا و قواعد هنجار گریز (به طور مثال پرندگان به جای پرنده گان) دیده می‌شود. اصطلاح شوا به هجاهای بدون تکیه دارد و خطاهای رایج املا نظیر cottin به جای cotton را منعکس می کند.) شکل واژه های دیداری چند هجایی هنگام نوشتن املا ممکن است به خاطر بیاید یا نیاید.
5. مرحله ۵ : پرورش چشم اندازه پخته به املا (۱۰ سالگی تا بزرگسالی) در این مرحله املاء ابداعی از دید کودک غلط است. مشکلات املایی بسیاری از افراد، حتی اگر از قواعد پیروی کنند، در این مرحله نیز ادامه می‌یابد زیرا با استثناهایی که در زبان انگلیسی وجود دارد، افراد باید یاد بگیرند که از منابع پشتیبان نظیر واژه‌نامه‌ها، بررسی کردن املا نوشته با رایانه و حجی کننده های الکترونیکی استفاده کنند. (آموزش دهنده املا فرانکلین از منابع یادگیری فرانکلین نمونه ای از حجی کننده های الکترونیکی است.
   

   

راهبردهای خودپرسش‌­گری برای اختلال املا نویسی

راهبردهای یادگیری شناختی در مورد نوشتن املا فعالیت­هایی نظیر خود پرسش­گر خود هدایت­گری است. وانگ گزارش می­کند که خود پرسش­گری به دانش ­آموز دچار اختلال یادگیری کمک می­کند. راهبردهای نوشتن حفظی کلمات را یاد بگیرند. در این راهبرد به دانش ­آموزان یاد داده می­شود سؤال­ هایی را که روی کارت­های ویژۀ یادآوری نوشته شده است از خودشان بپرسند:

مثال موردی: شنیدن حقیقتی هولناک در مورد نوشتن

برخی از کودکانی که از املای ابداعی سود می­جویند وقتی بفهمند قواعد خشک درسته نویسی را زیر پا گذاشته­ اند به شدت ضربه می­خورند. کارلا بعد از دوهفته که از نیم سال اول سال تحصیلی درکلاس سوم می­گذشت از مادرش خواست او را به کلاس دیگری منتقل کند. دلیل کارلا این بود که معلم فعلی او معلم خیلی خوبی نیست. موقعی که مادرش از او توضیح بیشتری خواست، کارلا گفت که معلم کلاس سوم فعلی او فکر می­کند. یک کلمه را فقط به یک صورت می­توان نوشت.

• آیا این کلمه را بلدم؟
• در این کلمه جند بخش شنیدم؟( تعدادشان را بنویس).
• من باید این کلمه را حفظ بنویسم.
• آیا تعداد بخش­ها را درست شمردم.
• الف) اگر تعداد بخش­ها را درست شمرده باشم به املای کدام بخش شک دارم؟ باید زیر آن بخش را خط بکشم و سعی کنم دوباره کلمه را بنویسم. خب، حالا یعنی این کلمه از نظز من درست نوشته شده است؟ اگر درست است دیگر نباید به آن دست بزنم. اگر هنوز به نظر درست نمی­سد، باید زیر آن بخشی را که به آن مطمئن نیستم خط بکشم و سعی کنم آن را دوباره بنویسم.

5 –ب) اگر تعداد بخش­های کلمه را درست ننوشته باشم، باید دوباره این کلمه را در ذهنم تکرار کنم. بخش جاافتاده را پیدا کنم. بعد دوباره به مرحلۀ 2 برگردم.

• وقتی دیکته را تمام کردم به خودم می­گویم که دانش­آموز خوبی هستم. تلاش زیادی کردم و املای کلمه را نوشتم.

اختلال دیکته نویسی و درمان آن

در اینجا راهبردهایی برای درمان مشکل املا نویسی ارائه می شود:

درک و حفظ شنیداری صدای حروف: امکان تمرین در زمینه ادراک شنیداری صدا های حروف را برای کودک با اختلال یادگیری فراهم آورید،دانش آوایی و تحلیل ساختاری آنها را تقویت کنید و مهارت های تعمیم دهی آواها را گسترش دهید.

درک و حفظ دیداری حروف: با آموزش تجسم دیداری واژه به کودکان با مشکلات املا نویسی کلاس اول برای تحکیم ادراک و حافظه دیداری در اختلال یادگیری کمک کنید. مطالب بهتر است روشن و مختصر باشد و به دانش آموز با اختلال دیکته کمک کند تا بر آن فعالیت متمرکز شود. برای افزایش سرعت و تقویت حافظه از نرم افزار رایانه ای هجی کردن نیز می توان سود جست.

روشهای چند حسی در املا نویسی: وقتی به دانش آموزان با اختلال دیکته نویسی گفته می شود که برای نوشتن دیکته به مطالعه بپردازند،غالباً نمی‌دانند چه کارهایی باید بکنند. در اینجا رویکردهایی چند حسی با استفاده از حس های دیداری،شنیداری،حرکتی و بساوایی ارائه می شود.

معنی کردن و تلفظ: از دانش آموزان اختلال دیکته نویسی بخواهید به کلمه نگاه کنند،آن را تلفظ کنند و در جمله ای به کار ببرند.

تصویر سازی: از کودکان با مشکل املا نویسی بخواهید کلمه را ببینند و آن را بیان کنند. از آنها بخواهید هر یک از هجا های آن کلمه را به زبان آورند،آن کلمه را هجا به هجا  بیان کنند،آن کلمه را به طور شفاهی هجی کنند و سپس با انگشت آن کلمه را ردگیری کنند یا با انگشت در هوا آن کلمه را بنویسند.

یادآوری: در درمان اختلال دیکته نویسی از دانش آموزان بخواهید به کلمه نگاه کنند و سپس چشم هایشان را ببندند و آن را در ذهن خود مجسم کنند. از آنها بخواهید آن کلمه را به طور شفاهی هجی کنند. سپس چشم های خود را باز کنند و به آن کلمه نگاه کنند و ببینند آن را درست تجسم کرده اند یا نه. (اگر اشتباه کرده باشند باید این فرآیند را تکرار کنند.)

نوشتن کلمه: در درمان مشکل املا از دانش آموزان بخواهید کلمه را از حفظ بنویسند، آن را با منبع یا کتاب مقایسه کنند. و سپس بررسی کنند تا مطمئن شوند که هر حرف را خوانا نوشته اند.

تسلط: از دانش آموزان با اختلال املا نویسی بخواهید روی کلمه را بپوشانند و آن را بنویسند. اگر درست نوشتند مجدداً روی آن را بپوشانند و دو دفعه دیگر نیز آن را بنویسند.

روش فرنالد درمان اختلالات دیکته نویسی در دوره ابتدایی

این روش رویکردی چند حسی است و برای تدریس خواندن و نوشتن و همچنین املا از آن استفاده می شود. این روش به طور خیلی خلاصه شامل مراحل زیر است:

به دانش آموزان اختلال دیکته نویسی گفته می شود که قرار است واژه ها را به روش جدیدی که موفقیت آن ثابت شده است یاد بگیرند. ضمن اینکه معلم کلمه ای را روی قطعه کاغذی به ابعاد ( 25* 10 ) سانتی متر می نویسد. دانش آموزان با مشکل املا آن را تماشا می کنند و معلم کلمه را تلفظ می کند.

دانش آموزان اختلال دیکته با انگشت آن کلمه را ردگیری می کنند،چند بار آن را می خوانند و سپس ضمن تکرار آن را روی قطعه کاغذی دیگر می نویسند. دانش آموزان با مشکلات املا نویسی کلاس اول، آن کلمه را از حفظ بدون اینکه به نسخه اصلی نگاه کنند مینویسند. هرکس کلمه را غلط نوشت مرحله ج را تکرار میکند. هر کلمه را درست نوشت آن را در جعبه بایگانی قرار می دهد. از واژه هایی که در جعبه بایگانی قرار می گیرند بعداً برای نوشتن داستان ها استفاده می شود.

این روش ردگیری پرزحمت در مراحل بعدی برای یادگیری واژه ها مورد نیاز نیست. وقتی معلم کلمه را می نویسد،دانش آموزان اختلال دیکته نویسی با نگاه کردن به او آن کلمه را یاد می گیرند،آن را می گویند و می نویسند. سپس در مرحله بعد،دانش آموزان با مشکلات املا می توانند فقط از طریق نگاه کردن به کلمه آن را بنویسند. سرانجام آنها فقط با نگاه کردن به کلمه آن را  یاد می گیرند.

روشهای « آزمون- مطالعه- آزمون» در مقابل « مطالعه-آزمون»  در مشکل املا کلاس اول

دو رویکرد رایج برای تدریس دیکته نویسی در کلاس درس وجود دارد: «آزمون-مطالعه- آزمون» و « مطالعه- آزمون» در روش آزمون – مطالعه- آزمون معمولاً در آغاز هفته پیش آزمونی از دانش آموزان با مشکل املا گرفته می شود. بعد دانش آموزان فقط واژه هایی را که در پیش آزمون غلط نوشته‌اند مطالعه می‌کنند. اجرای این روش در مورد دانش آموزان اختلال دیکته، بزرگتری که توانایی های املایی نسبتاً خوبی دارند مفیدتر است، زیرا آن ها نیازی ندارند که واژه هایی را که بلدند مطالعه کنند. روش مطالعه- آزمون برای دانش‌آموزان خردسالتر و کسانی خوب است که در املا ضعیف اند و در پیش آزمون تعداد زیادی از واژه‌ها را غلط نوشته اند. روش مطالعه- آزمون به آنها امکان می دهد قبل از امتحان به مطالعه تعداد معدودی واژه برگزیده بپردازند.

نوارها و مراکز شنیداری: درس های املا را می‌توان به راحتی روی نوارهای سنتی ضبط کرد. بعد از رسیدن دانش آموزان اختلال دیکته نویسی به سطحی که بتوانند خودشان مستقلاً کار کنند ، آنها می‌توانند درسهای املای خود را در آزمایشگاه ویژه گوش کردن تکمیل کنند. گوشی امکان آموزش انفرادی را فراهم می آورد با قطع محرک های شنیداری از پرت شدن حواس دانش‌آموزان جلوگیری می کنند.

املای برنامه ریزی شده: املای برنامه‌ریزی شده با ارائه مطالب در چندین مرحله کوچک برای فراهم کردن امکان تقویت فوری و رسیدن به مرحله خود آموزی طراحی شده است.

فرهنگ های با غلط های املایی رایج: این فرهنگ ویژه کسانی است که در املا ضعیف اند. در این فرهنگ واژه ها با غلط های املایی رایج به ترتیب الفبا مرتب شده اند.

فرهنگ های تندنویسی: بزرگسالان دچار نارساخوانی متوجه شده اند که فرهنگ های ویژه منشی های تندنویس ابزار مفیدی هنگام نوشتن املا هستند. این فرهنگ ها برخلاف بیشتر فرهنگ های معمول واژه را با کلیه پسوند هایی که امکان دارد با املای اشتباه نوشته شود، ارائه می کند.

هجی کنندگان الکترونیکی و کنترل رایانه ای املا : دانش آموزان باید یاد بگیرند چگونه از این وسایل کمکی هنگام نوشتن سود جویند.

رویکردهای چند حسی در املا نویسی

استفاده از چند حسی به یادگیری نوشتن واژه­ ها از حفظ کمک می­کند. در یادگیری چند حسی از حس­ های بینایی، شنوایی، حرکتی و بساوایی در یادگیری استفاده می­شود. دو رویکرد چند حسی در مورد اختلال املا نویسی عبارت است از روش چندحسی و روش فرنالد که در بخش راهبردهای تدریس املا در همین فصل به آن­ها پرداخته می­شود.

دو نظریه دربارۀ انتخاب کلمه در تدریس املا

برای انتخاب واژه هنگام تدریس املا دو رویکرد مختلف وجود دارد: رویکرد زبان­شناختی و رویکرد بسامد واژه.

رویکرد زبان شناختی برای املا نویسی : رویکرد زبان­شناختی چنین استدلال می­کند که چون املای انگلیسی امریکایی کاملاً قاعده ­مند است پس برای آموزش دیکته نویسی باید از روشی سود جست که در آن قواعد آواشناختی، صرفی و نحوی یا الگوی واژه ­ها تأکید می­شود. این رویکرد را هم­چنین می­توان رویکرد آوایی یا رویکرد خانواده- واژه به املا نامید، زیرا کلمه ­هایی را برای تدریس تعمیم­ دهی­ های آوایی، تحلیل ساختاری و الگوهای زبان­ شناختی انتخاب می­کند.

رویکرد زبان شناختی در تدریس املا نویسی برقواعد زیربنایی بین عناصر آوا شناختی و صرفی دارد. تحلیلی اساسی در مورد هفده هزار واژه صورت گرفته و نشان داده است که وقتی بر واقعیت­های آوایی جایگاه حروف در هجاها، تکیۀ هجاها و مقیدکننده­ های درونی موجود در رسم­الخط توجه کافی مبذول شود در 90 درصد دفعات صدای واج­ها از الگوهای املایی پیش­بینی پذیر پیروی می­کنند.(هانا، هاجز و هانا، 1971).

معلم­ها برای آموزش دیکته نویسی می­توانند از الگوهای زبان­شناختی استفاده کنند و یا انتخاب واژه­­ ها به دانش ­آموزان کمک کنند تا الگوهای زیربنایی زبان­ شناختی را کشف کنند. برای نمونه، به هنگام تدریس الگوی دیکتۀ واج« اوی»، معلم باید با انتخاب واژه­ هایی نظیر موی، روی، خوی و کوی به یادگیرندگان کمک کند تا به تعمیم­ دهی آواها بپردازند. تدریس املا نویسی را می­توان با آموزش آواها همراه کرد تا آواها و مهارت­های تحلیل واژه در خلال درس املا تمرین شوند.

رویکرد بسامد واژه در اختلال دیکته نویسی

در رویکرد بسامد واژه از واژه­ هایی در تدریس املا استفاده می­شود که بیشتر از سایر الگوهای آواشناختی کاربرد دارند. ضابطۀ انتخاب کلمه بسامد کاربرد آن، استمرار و چندکاره بودن آن است. مجموعۀ واژه ­های پرکاربرد املایی از طریق بررسی­ های گستردۀ نوشته ­های کودکان و بزرگسالان مشخص و انتخاب شده است

( فیترجرالد، 1951). درواقع تعداد نسبتاً کمی واژه کاربرد زیاد دارند. ( رینزلند 1945) برآورد زیر را از واژه­ های املایی مورد نیاز ارائه داده است:

بیش از 60 درصد نوشته­ های کودکان دورۀ ابتدائی از 100 واژه تشکیل می­شود.

بیش از 82 درصد نوشته­ های کوددکان دورۀ ابتدایی از 500 واژه تشکیل می­شود.

بیش از 89 درصد نوشته­ های کودکان دورۀ ابتدایی ازاژ 1000 واژه تشکیل می­شود.

بیش از 95 درصد نوشته­ های کودکان دورۀ ابتدایی از 2000 واژه تشکیل می­شود.

در زبان انگلیسی تعدادی از واژه­ ها به مراتب بیشتر از واژه­ های دیگر کاربرد دارند. درواقع، 265 واژه مشتقات تکراری آن­ها حدود 95 درصد نوشته­ های کودکان مدارس ابتدایی تشکیل می­دهد. 3500  واژۀ پایه نیازهای کودکان دورۀ ابتدایی را رفع می­کند. فیتزجرالد، 1955) ، 60 درصد نوشته­ های ما از یک­صد واژه­ای تشکیل می­شود که در یک جدول  آمده است.

روی­کرد بسامد واژه در مورد اختلال دیکته نویسی براین نظر استوار است که استثناهای موجود در قواعد املایی آن­قدر زیاد است که در پربسامدترین واژه­ ها نیز دیده می­شود و این امر یادگیری الگوها و قواعد املایی را برای یادگیرندگان مبتدی دشوار می­سازد. نمونه­ هایی از رابطۀ بی­قاعده بین واج­ها( صداهای گفتاری) و نویسه­ ها( نمادهای نوشتاری) را به آسانی می­توان ذکر کرد. جورج برنارد شاو، یکی از طرفداران اصلاح خط، گفته است که واژۀ fish را به صورت ghoti هم می­توان نوشت: gh همان صدای ف در کلمۀ o, cough صدای ای در کلمۀ women وit صدای ش در کلمۀ nation­ است.

تناقض­ های زیادی در املای زبان انگلیسی وجود دارد. به طور مثال در تعمیم ­دهی آوایی واژۀ natural  را می­توان به صورت pnatchurile نوشت.

معلمی متوجه این نکته شد که دانش ­آموزان املای واژۀ awful را به شکل­های غیر offle,offel,awfull, offul می­ نویسند. هریک از این نوشته­ ها از نظر رونویسی آوایی صداهای شفاهی واژۀ درست است.

اهمیت دست­خط در املا نویسی

در مدارس معمولاً نوشتن به سه روش مختلف آموزش داده می­ شود: 1) نوشتن کتابی( نوع چاپی)، 2) شکسته ­نویسی( گاهی خط تحریری هم گفته می­ شود) و 3) صفحه کلیدی( یا تایپ کردن). اگرچه کاربرد رایانه در مدارس امریکا روز به روز رایج ­تر می­ شود، نوشتن با دست را همیشه و همه ­جا مهارتی ضروری می­ دانند. معلم ­ها هنوز برای بررسی مطالبی که دانش ­آموزان یادگرفته­ اند از روی دست­ نوشتۀ کودکان قضاوت می ­کنند. در موقعیت­ های زیادی در زندگی بزرگسالان پیش می ­آید که نوشتن با دست ضرورتی اجتناب­ ناپذیر محسوب می­ شود. دست نوشته از عینی­ ترین مهارت­ های ارتباطی است. می توان آن را مستقیماً مشاهده، ارزشیابی و نگه­داری کرد و امکان حفظ همیشگی آن را فراهم آورد. فرایند نوشتن با دست فرایندی است پیچیده و به مهارت ­ها و توانایی­ های زیادی وابسته است. نوشتن به ادراک صحیح الگو های نمادی ترسیمی نیاز دارد. عمل نوشتن مستلزم مهارت های دیداری و حرکتی صحیح الگو های نمادی ترسیمی نیاز دارد. عمل نوشتن مستلزم مهارت­ های دیداری و حرکتی بسیار زیادی است که به دیدن با چشم، هماهنگی حرکات چشم، هماهنگی حرکات ظریف چشم و دست و مهار عضلات بازو، دست و انگشتان نیاز دارد. نوشتن هم چنین مستلزم داشتن حافظۀ دقیق دیداری و حرکتی از حروف و واژه­ های نوشتاری است. دست­خط بی ­نهایت بد را گاهی نارسانویسی در اختلال دیکته نویسی می­ نامند. این عارضه ممکن است منعکس کنندۀ اشکالات زیربنایی دیگری باشد. دست­خط بد ممکن است بازتابی از مشکلات حرکتی ظریف باشد؛ یعنی کودک قادر نباشد جنبش ­های حرکتی لازم برای نوشتن یا رونویسی کردن از روی حروف یا شکل ­های نوشتاری را به نحوی مؤثر انجام برای نوشتن یا رونویسی کردن از حروف یا شکل­ های نوشتاری را به نحوی مؤثر انجام دهد. دانش آموز ممکن است قادر نباشد درون داد اطلاعات دیداری را به برون­داد جنبش­ های ظریف حرکتی تبدیل کند؛ یا ممکن است در فعالیت­ هایی که مستلزم داوری­ هایی حرکتی و فضایی است، مشکل داشته باشد. مشکلات نارسانویسی در برخی از دانش ­آموزان وقتی نمایان می­ شود که نمی ­توانند تکلیف دیداری فاصلۀ دور، یعنی حرف یا واژه ای را از روی تخته سیاه، به تکلیف دیداری فاصلۀ نزدیک، یعنی نوشتن آن روی کاغذ، تبدیل کنند. برخی دیگر دچار کمبود هایی زیربنایی هستند که در کارآمدی نوشتن آن­ ها اختلال ایجاد می­ کند. این کمبود ها ممکن است مربوط به ضعف مهارت­ های حرکتی، نقص ادراک دیداری حروف و واژه­ ها و اشکال در به خاطر سپاری نقش ­های دیداری باشد. آموزش ضعیف نیز ممکن است به بدخط نوشتن منتهی شود.

نوشتن با خط کتابی در املا نویسی

آموزش نوشتن در کودکستان، که معمولاً کودکان نوشتن حروف الفبا را در آنجا آغاز می ­کنند، یا خط کتابی شروع می­ شود، نوشتن با خط کتابی در کلاس اول، دوم و سوم نیز معمولاً ادامه می ­یابد. نوشتن با خط کتابی محاسن خاصی دارد: یادگیری آن راحت است زیرا فقط از خطوط دایره ­ای و مستقیم تشکیل می­ شود و از طرف دیگر شکل حروف به اشکال حروف متونی که از روی آن­ ها خوانده می­ شود، نزدیک ­تر است. بعضی از مربیان معتقدند تا زمانی که خط کتابی مجاز و خواناست ضرورتی ندارد که صرفاً برای سریع نوشتن دانش ­آموز به نوشتن با خط شکسته متوسل شد. برای بسیاری از کودکانِ دچار ناتوانی­ های یادگیری نوشتن با خط کتابی راحت ­تر از شکسته­ نویسی است.

شکسته نویسی در املا نویسی

در شکسته نویسی در زبان انگلیسی حروف به یکدیگر متصل می­ شوند. با آن­که تدریس شکسته ­نویسی را در مدارس تا کلاس پنجم به تعویق می ­اندازند ولی تبدیل خط کتابی به شکسته مشخصاً از کلاس سوم شروع می ­شود. در دوره­ های گذشته به هنگام آموزش نوشتن بر تزئینات نگارشی تأکید می­ شد اما امروزه هدف تدریس دست نوشته عملکردی است. شکسته ­نویسی محاسن خاصی دارد: مشکلات داوری فضایی دانش ­آموزان را به حداقل می ­رساند و کلیت و پیوستگی موزونی دارد که خط کتابی فاقد آن است. افزون براین، خطا های وارونه ­نویسی در شکسته ­نویسی( خط شکسته) واقعا از بین می­ رود. به هرحال بسیاری از دانش ­آموزانِ دچار ناتوانی­ های یادگیری پس ازفراگیری خط کتابی مشکلی می­ توانند آن را خط شکسته تبدیل کنند. شکل دیگری از  دست نوشته نظام نوشتاری دی نیلیان است. این نظام به دانش ­­آموزان کمک می ­کند تا شکسته نویسی را راحت­ تر یاد بگیرند. نظام دی نیلیان شیوه ­ای ساده­ شده از خط شکسته است که در آن اشکال حروف خط کتابی همان اشکال پایه­ ی حروف خط شکسته را دارند. بیشتر حروف خط کتابی در این نظام با چرخشی دنباله­ دار نوشته می­ شود که نوعی خط متصل کتابی را ایجاد می­ کند و دانش ­آموز مجبور نیست مداد خود را از روی کاغذ بلند کند. دانش ­آموزانِ دچار ناتوانی­ های نوشتن می­ توانند خط کتابی را با این شکل تعدیل یافته به آسانی به خط شکسته تبدیل کنند.

سوالات متداول:

1-چطور اختلال دیکته‌نویسی را از بی‌دقتی تشخیص دهیم؟
اشتباهات مکرر در نوشتن کلمات مشابه و بدون توجه به آموزش نشان‌دهنده اختلال است.

2-از چه سنی می‌توان اختلال دیکته‌نویسی را تشخیص داد؟
از پایان کلاس اول ابتدایی به بعد تشخیص دقیق‌تری ممکن است.

روانشناسی هوش و سنجش هوش

 سنجش هوش چیست؟در مواقعی که صحبت از سنجش هوش و توانایی های شناختی به میان می آید،باید حساسیت فزاینده ای را در شیوه اجرای تست هوش روانشناسی به کار برد. برخی از افراد پا را فراتر گذاشته و اعتقاد دارند روایی روانشناسی هوش کودک به اجرای آن مربوط بوده و هنگامی که اجرای تست هوش به گونه ای مطلوب و دقیق انجام نگیرد،روایی سنجش هوش به مخاطره می افتد. این حساسیت در روانشناسی هوش و سنجش آن به عنوان یک اولویت و اصل بنیادی شناخته می شود،به طوری که همواره متخصصین سنجش هوش در اجرای آزمونهای انفرادی هوش به ورزیدگی،با تجربه بودن و دانش فنی آزمونگر،تاکید می کنند.بهترین مرکز تست هوش در تهران زیر نظر دکتر صابر به ارائه تمام تست های هوش و روانشناسی کودک، توجه و آزمون های حافظه میپردازد.

روانشناسی هوش چیست

برای روانشناسی هوش کودکان باید نکات بسیاری را مد نظر قرار داد. نسخه نوین تست هوش تهران-استانفورد-بینه برای دامنه سنی 2  تا 85 سال طراحی شده است ،همانند دیگر آزمونهای انفرادی هوش باید به گونه‌ای دقیق اجرا شود تا علاوه بر اینکه راحتی جلسه آزمون برای آزمودنی خرد سال افزایش یابد، یافته‌های حاصله با اطمینان خاطر بیشتری مورد تفسیر قرار گیرد.

از نکات حساس در اجرای نسخه نوین تست هوش تهران-اسانفورد بینه این است که اگر آزمودنی دارای اختلال ارتباطی باشد و توان برقراری ارتباط را نداشته باشد،کافی است تا بخش های غیر کلامی برای اجرا و از فرایند سنجش انطباقی در راستای انعطاف پذیری اجرای تست هوش، استفاده به عمل آید. شایان ذکر است، برای تشخیص اختلال ارتباطی شدید باید به تاریخچه بالینی،تشخیص های پیشین،جایگزینی در برنامه های درمانی گفتاری-زبانی و حتی آموزش و پرورش استثنایی توجه و در فرایند اجرای آزمون،به مشاهده و گزارش هرگونه رفتار های غیر عادی تاکید خاصی را مبذول کرد.

همچنین، در ملاحظات اجرایی با افرادی که اختلالات جسمانی دارند،باید آزمونگر قبل از اجرای فرایند سنجش هوش،با نگهدارنده آزمودنی جلسه ای را ترتیب داده و شناختی را نسبت به محدودیت های جسمانی آزمودنی به دست آورد. آزمودنی از طریق برقراری ارتباط با نگهدارنده می‌تواند اطلاعات مورد نیاز را برای کار کردن با اشیا در حیطه مواد غیر کلامی،به دست آورد. این اقدام،دستورالعمل های اجرای استاندارد را خدشه دار نمی کند و با توجه به محدودیت های جسمانی کودک، می‌توان زمان بیشتری را برای وی اختصاص داد.

در این مواقع است که باید دستورالعمل های تست هوش روانشناسی را مورد انطباق یا برون سازی ویژه قرارداد تا روش‌های اجرایی مورد نیاز برای افراد استثنایی که محدودیت هایی را در زمینه‌های جسمانی دارند،به دست آید. استفاده از قاعده برون یابی و ایجاد شرایط محیط آزمون، از جمله زیرمجموعه‌های روایی اکولوژیک محسوب می‌شود که در فرایند اجرای نخستین تست هوش تهران- استانفورد- بینه به عنوان یکی از گام‌های اولیه اجرا در نظر گرفته می شود.

نکات روانشناسی هوش کودک

در تعریف نحوه اجرای تست های روانشناسی،می‌توان اینگونه عنوان کرد هرگونه تغییر معنی دار در روش‌های اجرای یک تست هوش روانشناسی استاندارد را که می‌تواند در تفسیر یافته های هنجاری موثر باشد،برون یابی می گویند. برون یابی،در اجرای تست هوش روانشناسی برای افراد ناتوان کاربرد دارد که با توجه به جنبه های ناتوانی و شیوه اجرای استاندارد یک تست هوش روانشناسی تغییر پیدا می کند. شاید بتوان برون یابی را به‌عنوان امتیازی برای افراد ناتوان در زمینه‌های جسمانی در نظر گرفت،زیرا این افراد در مقایسه با دیگران،از توانایی شنوایی،بینایی،عضلانی،اسکلتی و یا آناتومی پایین تری برخوردار هستند.

از این رو،باید برای این افراد،شرایط جایگزین را فراهم ساخت و بر اساس ناتوانی های شان به آنها توجه کرد و برون یابی را با استناد به تغییر در شیوه اجرا،فراهم ساخت. اجرای این امر تنها زمانی مجاز است که آزمونگر،روشهای آزمودن برای هر کودک استثنایی را در کلاسهای آموزشی و دوره های کارورزی مرتبط با آزمودن استثنایی فرا گرفته باشد.

از طرفی دیگر،بهره گیری از ابزارهای بزرگنمایی تصویر برای خردسالان نیمه بینا، استفاده از زبان اشاره و شیوه‌های تقویت شنیداری برای خردسالان نیمه شنوا و ناشنوا و به کار گیری ابزار های پاسخ در خردسالان با اختلالات جسمانی، همه به عنوان فنون برون یابی شناخته می شوند و همواره برون یابی به هرگونه تغییر یا انطباق معنی دار در شرایط اجرای تست هوش استاندارد برای آزمودنی خاص که محدودیت های شدید در جنبه های جنبشی، شنوایی یا دیداری دارد، به کار برده می شود و تنها آزمونگر حرفه ای با فراگیری آموزش های مرتبط با گروه استثنایی،قادر به اجرای این امور می باشد.

هرچند که فرآیند انطباق گرایی یا برون یابی ویژه به افزایش زمان اجرا یا انعطاف پذیری در دیگر زمینه‌های اجرایی تست هوش روانشناسی باز می‌گردد و موجبات افزایش روایی اکولوژیکی را برای کودکان خردسال با محدودیت های ویژه فراهم می سازد،ولی این روند می‌تواند تفسیرهای هنجاری را خدشه‌دار سازد. با این وجود،در مواقعی که افراد استثنایی مدنظر قرار دارند،به ناچار باید محدودیت‌هایی را در تفسیر های هنجاری پذیرفت و به رهنمودهای اجرایی استاندارد روانشناسی تست هوش بر اساس ویژگی های خاص،توجه چندانی مبذول نکرد.

از جمله مواردی که می‌تواند روایی یافته‌ها و تفسیر دقیق‌تر را از طرف آزمونگر فراهم سازد،ارائه روش های کارورزی است. از طریق روش‌های کارورزی،آزمونگر میتواند تفسیر هنجاری از روانشناسی تست هوش را ارائه داده، روشهای تدارک سازی تست هوش را فراگرفته و شیوه هایی برای کنترل محیط آزمودند به کار گیرد تا از این طریق شرایط مناسبی برای افزایش روایی اکولوژیک یک فراهم شود.

در زمینه موقعیت های آزمودن،با تاکید بر نسخه نوین هوش آزمای تهران- استانفورد-بینه،همواره آزمونگر باید اصل به حداقل رساندن محرک های مزاحم را در ذهن داشته باشد تا آزمودنی بتواند تمرکز خویش را در جلسه تست هوش کنترل کند. محیط روانشناسی تست هوش باید از سکوت کافی برخوردار بوده،روشنایی مطلوبی داشته باشد و هیچگونه سایه به روی اشیا منعکس نگردد تا احساس راحتی برای آزمودنی و آزمونگر نیز افزایش یافته و روایی تست هوش روانشناسی بیشتر شود.

نحوه سنجش هوش

صندلی آزمودنی و آزمونگر حائز اهمیت است و باید صندلی و میز خاصی را تدارک دید که در این شرایط،آزمونگر نیز احساس راحتی داشته باشد. به عبارتی دیگر، دو صندلی و یک میز در یک اتاق ساکت با نور مطلوب، از حداقل شرایط تست هوش می باشد. شاید بتوان شش ویژگی اساسی را به عنوان شرایط ضروری برای موقعیت روانشناسی تست هوش از طریق نسخه نوین تست هوش در نظر گرفت:

1. صندلی راحت برای آزمودنی به خصوص کودکانی که پاهایشان در هوا معلق نباشد.
2. صندلی راحت برای آزمونگر که بتواند بر روی پاسخ‌های آزمودنی و رفتار وی نظارت داشته باشد.
3. میز مناسب و کاملاً مسطح که بتوان چیدمان مناسبی را با وسایل تست هوش،به نمایش گذاشت.
4. نور کافی و مناسب که به روی اشیا سایه افکنی نکند تا رنگ و ماهیت محرک‌های تست هوش واضح و روشن باشد.
5. اتاقی با فضای مساعد که در آن سکوت برای تمرکز فراهم می‌شود.
6. طرز نشستن آزمودنی و آزمونگر باید طوری باشد که آزمودنی تسلط کاملی بر روی صفحه محرک و صفحه مرتبط با دستور کار داشته باشد.

آرایش فیزیکی در اجرای تست هوش روانشناسی،نقش حیاتی دارد و از جمله مواردی که در آرایش فیزیکی محیط،برای اجرای نسخه نوین هوش آزمایی تهران-استانفورد-بینه حائز اهمیت است،محل استقرار آزمودنی و آزمونگر باتوجه به میز سنجش هوش است.آزمودنی باید در گوشه سمت چپ میز نشسته و آزمونگر نیز در زاویه ۴۵ درجه آزمودنی قرار گیرد و بتواند رفتار آزمودنی و پاسخ های وی را مشاهده کند. از طریق این آرایش فیزیکی است که می‌توان کیف و وسایل تست هوش را در دیگر نواحی میز قرار داد و سمت راست میز را کاملاً در اختیار گرفت. فرایند آرایش فیزیکی که به عنوان چیدمان میز سنجش آزمون نیز شناخته می‌شود به عنوان یکی از اقدامات ضروری آزمونگران در فرایند آزمودن محسوب می شود تا از این طریق روایی جلسه آزمودن،افزایش یابد.

سوالات متداول:

1.آیا می توانیم تست های هوش را خودمان در منزل برای کودک انجام دهیم؟

خیر، برای انجام تست هوش کودکان باید نکات بسیاری را مد نظر قرار داد. انجام تست هوش کودکان، همانند دیگر آزمونهای انفرادی هوش باید به گونه‌ای دقیق اجرا شود تا علاوه بر اینکه راحتی جلسه آزمون برای آزمودنی خرد سال افزایش یابد، یافته‌های حاصله با اطمینان خاطر بیشتری مورد تفسیر قرار گیرد. به همین علت باید توسط متخصص انجام شود.

2. در انجام آزمون های هوش چه نکاتی را باید رعایت کرد؟

صندلی راحت برای آزمودنی به خصوص کودکانی که پاهایشان در هوا معلق نباشد.

صندلی راحت برای آزمونگر که بتواند بر روی پاسخ‌های آزمودنی و رفتار وی نظارت داشته باشد.

میز مناسب و کاملاً مسطح که بتوان چیدمان مناسبی را با وسایل تست هوش،به نمایش گذاشت.

نور کافی و مناسب که به روی اشیا سایه افکنی نکند تا رنگ و ماهیت محرک‌های تست هوش واضح و روشن باشد.

اتاقی با فضای مساعد که در آن سکوت برای تمرکز فراهم می‌شود.

طرز نشستن آزمودنی و آزمونگر باید طوری باشد که آزمودنی تسلط کاملی بر روی صفحه محرک و صفحه مرتبط با دستور کار داشته باشد.

ارتباط چشمی ضعیف کودک

با افزایش اطلاعات عمومی والدین در سال های اخیر و شیوع روز افزون اختلالات طیف اوتیسم، عدم ارتباط چشمی کودک از مواردیست که والدین را بسیار نگران می کند. ارتباط چشمی بر قرار نکردن کودکان ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد که یکی از آنها علائم اختلال اوتیسم است. ارتباط چشمی در اوتیسم بسیار محدود می باشد و حتی در مواردی که ارتباط چشمی کودکان اوتیسم وجود دارد، این ارتباط و نگاه ها غیر عادی است. ارتباط چشمی در کودکان نرمال از سن دو ماهگی آغاز می شود و کودک به چهره مادرش خیره می شود. با افزایش سن نوزاد این ارتباط چشمی کودک بیشتر شده و با عکس العمل هایی مانند خنده و تولید صدا همراه می شود. هر نوع تاخیر یا ارتباط چشمی ضعیف در کودکان باید جهت تشخیص اوتیسم در کودکان زیر دو سال حتما توسط دکتر متخصص اوتیسم بررسی شود و در صورت لزوم درمان های اولیه هر چه سریعتر آغاز گردد. مرکز توانبخشی اوتیسم دکتر صابر به صورت کاملا تخصصی با در اختیار داشتن آخرین امکانات درمانی روز دنیا به درمان اوتیسم و تماس چشمی در اتیسم می پردازد.

ارتباط چشمی ضعیف یکی از نشانه های رایج است که در بسیاری از کودکان و بزرگسالان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم مشاهده می ‌شود. این یک اجتناب عمدی نیست، بلکه تفاوتی در نحوه پردازش اطلاعات اجتماعی و ورودی حسی توسط افراد مبتلا به اوتیسم است. در حالی که این می ‌تواند یک نشانه قابل توجه باشد، مهم است که بدانیم همه افراد اوتیستیک با ارتباط چشمی، مشکل ندارند و همه افرادی که از ارتباط چشمی اجتناب می ‌کنند، مبتلا به اوتیسم نیستند. یکی از دلایل ضعیف بودن ارتباط چشمی، تحریک‌ پذیری قشر مغز افراد اوتیسم است که منجر به بار شناختی بالاتری در هنگام پردازش ورودی حسی می ‌شود. این بدان معناست که کارهای به ظاهر ساده مانند حفظ ارتباط چشمی می ‌تواند شدید و بیش از حد تحریک‌ کننده شود. این عدم علاقه به ارتباط چشمی یکی از اولین نشانه‌ های اوتیسم در نظر گرفته می‌ شود. جالب اینجاست که هرچه علاقه کودک به ارتباط چشمی در طول دو سال اول زندگی ‌اش کاهش یابد، بعدها در تعاملات اجتماعی مشکلات بیشتری خواهد داشت. برخی افراد فکر می ‌کنند که کودکان مبتلا به اوتیسم از نگاه کردن به چشمان دیگران اجتناب می ‌کنند زیرا آن را ناراحت‌ کننده می‌ دانند، در حالی که برخی دیگر فکر می‌ کنند آن ها به سادگی آن را مهم نمی‌ دانند. یک مطالعه نشان داد که کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است در واقع به مناطق خاصی، مانند چشم‌ ها، برای مدت طولانی ‌تری نگاه کنند، زمانی که از آن ها خواسته می‌ شود این کار را انجام دهند. این ممکن است نشان دهد که آن ها از ارتباط چشمی اجتناب نمی‌ کنند زیرا نمی ‌توانند یا نمی‌ خواهند، بلکه به این دلیل که اهمیت آن را درک نمی ‌کنند. کودکان مبتلا به اوتیسم به دلایل زیادی از ارتباط چشمی اجتناب می ‌کنند. با وجود این که مطالعات در این زمینه قطعی نیستند، برخی یافته‌ ها نشان می‌دهند که آن ها:

-ارتباط چشمی را تجربه‌ ای بسیار شدید و اضطراب‌ آور می‌ دانند.

-تمرکز همزمان بر زبان گفتاری و چشمان کسی را بسیار دشوار می‌ یابند.

-ممکن است اهمیت نگاه کردن به چشمان کسی را در طول تعامل ندانند.

-ممکن است نتوانند نشانه‌ های اجتماعی را از چشمان افراد درک کنند که اطلاعات بیشتری در ارتباط می‌دهد.

با این حال، مهم است که توجه داشته باشیم که همه کودکانی که از ارتباط چشمی اجتناب می ‌کنند، اوتیسم ندارند، زیرا این می ‌تواند مهارت‌ های اجتماعی را به طور متفاوتی تحت تأثیر قرار دهد. این می‌ تواند به دلیل خجالت، اضطراب، مشکلات شنوایی یا تفاوت ‌های فرهنگی باشد.

تقویت ارتباط چشمی در کودکان

در این مطلب به بیان چند بازی ساده برای برقراری تماس چشمی در کودک اوتیسم می پردازیم. از این بازی ها میتوان در تقویت ارتباط چشمی کودکان عادی نیز بهره برد.

۱. به من بگو که چی لمس می کنی؟

هدف

کودک بتواند در هنگام بازی گروهی از برقراری تماس چشمی سود ببرد.

وسایل مورد نیاز:

• کیف
• اشیایی که کودکان با لمس کردن میتوانند آنها را تشخیص بدهند.

روش کار

اشیاء مختلفی را جمع آوری کنید. مطمئن شوید که آنها را به آسانی از نظر اندازه، شکل و نوع بافت شان قابل تشخیص هستند. یکی از اشیا را داخل کیف قرار بدهید و بقیه را در جایی پنهان کنید. به کودکان بگویید که شما یک شی را داخل کیف قرار داده‌اید و هر کس فقط یک بار می‌تواند دستش را داخل کیف برده و آن را لمس کند. سپس باید در حالی که به شما نگاه می‌کند بگوید که چه چیزی را لمس کرده است. اگر کودکی در زمان لمس کردن شی‌ء داخل کیف، نتوانست تماس چشمی خود را با شما تا پایان کار حفظ کند، دوباره کار را توضیح دهید و از او بخواهید که به شما نگاه کرده و حدس خود را به شما بگوید. بعد از این که همه کودکان شی مورد نظر را لمس کردند آنها را به همه نشان بدهید. سپس بازی را با یک شیء جدید آغاز کنید. بهتر است در طی یک جلسه قبل از بازی بچه‌ها اشیاء مختلف را دست به دست از هم بگیرند و در مورد چیزهایی که لمس می‌کنند با هم صحبت کنند.

۲. مسیر ها را دنبال کن

هدف

کودک بتواند از تماس چشمی در ارتباطات و روابطش استفاده کند.

وسایل مورد نیاز:

• چوب بستنی یخی
• ماژیک
• فنجان با دیواره مات
• فهرستی از مسیرها
• فهرستی از اشیایی که در هر مسیر قرار می گیرد
• یک قطعه کاغذ بزرگ
• چسب

روش کار

قبل از شروع بازی نام هر یک از کودکان اوتیسم را روی انتهای یک چوب بستنی بنویسید. چوب ها را طوری داخل فنجان قرار دهید که اسامی کودکان رو به پایین قرار بگیرد و پنهان باشد. لیستی از مسیرهای شرکت کردن در بازی را بدهید و اگر تماس چشمی برقرار نمی‌کنند آنها را به این کار تشویق کنید.

۳. حدس بزن او کیست؟

هدف

کودک بتواند از تماس چشمی در ارتباطات و روابطش استفاده کند.

وسایل مورد نیاز:

• برچسب
• تابلوی برای برچسب ها

روش کار

از کودکان بخواهید به صورت دایره وار روی زمین بنشینند برای آنها توضیح دهید که این بازی: نوعی بازی حدس زدنی است. به آنها بگویید که شما یکی از اعضای گروه را توصیف می کنید و آنها باید حدس بزنند که او کیست. بگویید فقط کسی را توصیف می کنید که با شما تماس چشمی برقرار کرده باشد. برای مثال (حدس بزنید که او کیست که .‌.. مکث کنید و ببینید که چه کسی به شما نگاه می کند.) سپس توصیف از او را اضافه کنید پیراهن قرمز به تن دارد و… به کودکان اجازه دهید حدس بزنند که او کیست و توضیح دهید که او را به این خاطر انتخاب کرده‌اید که با شما ارتباط چشمی برقرار کرده است. بعد از اینکه هر کدام از آنها موفق به حدس درست شد، به او اجازه بدهید یک برچسب را روی تابلو بچسبانند. از کودکانی که ارتباط چشمی برقرار نکرده‌اند بخواهید با شما تماس چشمی برقرار کنند، تا این که تمامی آنها شانس و برقراری ارتباط چشمی را داشته باشند.

۴. تاس و سوال

هدف

کودک بتواند از ارتباط چشمی ضعیف خود را در ارتباطات و روابطش استفاده کند.

وسایل مورد نیاز:

• یک جعبه کوچک
• یک کاغذ ساده برای پوشاندن جعبه
• ماژیک
• روبان

روش کار

در این بازی به یک جعبه کوچک به عنوان تاس از آن استفاده می شود، نیاز دارید. جعبه باید به اندازه‌ای باشد که انداختن آن وسط دست های کوچک کودکان به آسانی صورت گیرد. جعبه را با کاغذ ساده بپوشانید و بر روی وجوه تاس سوال‌هایی بنویسید تا کودکان به آنها پاسخ دهند برای مثال روی شش وجه جعبه می توانید بنویسید :

• یک حیوان که در باغ وحش زندگی می کند را نام ببر.
• اسم غذایی را که دوست داری به من بگو.
• یک حیوان خانگی را نام ببر.
• اسم نوشیدنی مورد علاقه ات چیست؟
• اسم یک حیوان که در مزرعه زندگی می‌کند را به من بگو.
• یک اسباب بازی که دوست داری با آن بازی کنی را نام ببر.

برای کودکان توضیح دهید که هر کدام به نوبت تاس را می گیرند و آن را می اندازند و باید به سوالی که رو به بالا است جواب بدهند و در هنگام پاسخ دادن باید به چشمان شما نگاه کنند. همچنین برایشان شرح دهید که در هنگام صحبت کردن با مردم باید به چشمهای آنها نگاه کنند و همه ی ما در این زمینه نیاز به تمرین داریم. نحوه انداختن تاس را به کودکان نشان دهید و سوالی را که رو به بالاست برای همه بخوانید و به آنها نشان دهید که چطور در حالی که با هر کدام از کودکان تماس چشمی برقرار می کنید به سوال شان پاسخ می دهید. با دادن نوبت به یکی از کودکان شروع کنید و به اواجازه دهید که تاس را بیندازد. سوال را برایش بخوانید و مدت زمانی را برای پاسخ دادن به جواب برای او در نظر بگیرید. جواب کودک را با شوق و اشتیاق تحسین کنید. اگر کودک اوتیسم در حین پاسخ دادن به سوال ارتباط چشمی برقرار نکرد بگویید چه جواب قشنگ و جالبی! حالا به من نگاه کن و دوباره جوابت را به من بگو. در صورت نیاز برای او بازی را به عنوان الگو و مرحله به مرحله انجام دهید تا از شما تقلید کند. داشتن یک پوستر دیداری و نگاه کردن به اشکال آن برای پاسخ به سوالات می‌تواند به کودکان کمک کند. (پوستری از تصاویر حیوانات مزرعه، حیوانات باغ وحش، غذاها، اسباب بازی ها، نوشیدنی ها)

۵. روز دلقک یک بازی مناسب جهت تقویت ارتباط چشمی ضعیف کودک

هدف

کودک بتواند در هنگام بازی گروهی از برقراری تماس چشمی سود ببرد.

وسایل مورد نیاز:

• رنگ یا مواد آرایشی برای گریم صورت
• لباس یا کت و دامن مناسب برای اجرای نقش دلقک
• حیوانات پارچه ای یا عروسک خیمه شب بازی
• جعبه هایی که مثل واگن های سیرک رنگ شده اند
• عکس هایی از دلقک ها
• آینه
• دوربین

روش کار

معلم باید با گریم و لباس یک دلقک در میان کودکان بنشیند. صورت‌های بچه‌ها نیز باید مانند دلقک‌ها آرایش شده باشد. به کودکان اجازه بدهید که خودشان رنگ ها و نوع طراحی گریم را انتخاب کرده و رنگ کنند. آنها را تشویق کنید و در تمام مدت با یکدیگر ارتباط چشمی برقرار کنند. از حیوانات پارچه ای یا عروسک‌های خیمه ‌شب‌ بازی به عنوان حیوانات سیرک استفاده کنید. حیوانات را داخل واگن های قطار قرار دهید حالا یک سیرک دارید که به شهرهای مختلف می رود. از هر کدام از کودکان و گروه عکس بگیرید و آنها را تشویق کنید که به هنگام عکس گرفتن به دوربین نگاه کنند.

۶. این کار اشتباه است آن را انجام داده

هدف

کودک بتواند در هنگام بازی گروهی از برقراری تماس چشمی سود ببرد.

وسایل مورد نیاز:

• معجون نوشیدنی بدون کربنات
• شکر یا ماده شیرین کننده برای هر نوشیدنی
• آب برای هر نوشیدنی
• یک ظرف یخ
• ماسه
• سنگ
• آب نبات
• مایع قهوه رنگ مثل چای

روش کار

برای کودکان شرح دهید که قصد دارید یک نوشیدنی درست کنید و برای درست کردن آن نیاز به کمک آنها دارید. هر یک از مواد را به یکی از کودکان اوتیسم بدهید. ابتدا روش درست کردن نوشیدنی را خوانده و درست کردن آنها را شروع کنید‌. در حین درست کردن نوشیدنی از کودکان پرسید که آیا ماسه را هم باید داخل ظرف یخ بریزیم؟ و سوالاتی مانند این.

درباره استفاده از مواد اشتباه سوالاتی از آنها بپرسید. کودکانی را که مواد مورد نیاز و مواد اشتباه را در اختیار دارند، به برقراری تماس چشمی تشویق کنید.

صورت دیگر این بازی: سعی کنید روش کار های ساده دیگری را با مواد اشتباه دیگر به عنوان یک بازی ترتیب دهید.

۷. دوست داری آن غذا را بخوری

هدف

کودک بتواند در هنگام بازی گروهی از برقراری تماس چشمی سود ببرد.

وسایل مورد نیاز:

• کتاب گریگوری آدم خوش خوراک
• ۱۰۰ گرم پنیر خامه ای
• ۳/۱ فنجان خامه ی ترش
• ۲ قاشق سوپ خوری آب گرم
• یک قاشق سوپ خوری سس سالاد ایتالیایی
• مخلوط سبزیجات خام
• کاسه برای مخلوط کردن
• قاشق بزرگ
• فنجان اندازه گیری
• چند عدد قاشق

روش کار

این کتاب را به همراه کودکان بخوانید داستان درباره کودکی است که سبزیجات، میوه ها، تخم مرغ و ماهی را برای خوردن ترجیح می دهد و والدینش از او می‌خواهند که کارتن، کفش، زیر شلواری و قوطی کنسرو بخورد. از کودکان بپرسید که آیا تو میخوری؟ کودکان با بله و نه پاسخ می‌دهند. به هر کودک مواد را بدهید تا ترتیب تهیه یک محصول را بدهد کودک را تشویق کنید که در هنگام گرفتن مواد از شما ارتباط چشمی برقرار کند. صورت دیگر این بازی : کتاب‌های مشابه با مواد مختلف تهیه کنید.

۸. بچه‌ها خوب باشید!

هدف

کودک بتواند در هنگام بازی گروهی از برقراری تماس چشمی سود ببرد.

وسایل مورد نیاز:

• عروسک
• چیز های دیگری که ممکن است مفید باشند

روش کار

با کمک بچه ها و چند عروسک، یک بازی ترتیب داده که در آن کودکان نقش والدین را بر عهده گرفته و شما نقش بچه‌ها را بازی کنید. در این بازی می‌تواند اهمیت قوانینی که باید در خانه وجود داشته باشد را به کودکان آموزش دهید. شما در این بازی در نقش کودک وانمود کنید که قوانین رعایت نمیکنید. مثلا با خواهرتان دعوا میکنید و کارهای اشتباه انجام می دهید. بچه ها که در این بازی نقش والدین را بر عهده دارند باید با ایجاد یک ارتباط چشمی مناسب به شما  بگوید این کار درست نیست.

۹. داستان بچه های حیوانات

هدف

کودک بتواند در هنگام بازی گروهی از برقراری تماس چشمی سود ببرد.

وسایل مورد نیاز:

• کتابی حاوی تصویر هایی از بچه های حیوانات و مادرشان

روش کار

کتاب را برای کودکان اوتیسم بخوانید از کودکان بپرسید که آیا حیوانات بزرگ، مادر حیوانات کوچک هستند؟ آنها را تشویق کنید که در زمان پاسخ دهی، ارتباط چشمی مناسبی ایجاد کنند.

صورت دیگر این بازی : میتوانید از عکس هایی از والدین کودکان و سایر اعضای خانواده آنها برای ایجاد انگیزه استفاده کنید.

.۱. بسته بندی کردن

هدف

کودک بتواند از تماس چشمی در ارتباطات و روابطش استفاده کند.

وسایل مورد نیاز:

• کت
• دستکش
• کلاه
• روسری
• چکمه و کفش بچه گانه

روش کار

قبل از اینکه برای بازی کردن بیرون بروید لباس های بیرون کودکان را روی هم ریخته و هر بار یکی از آنها را جدا کنید و پرسید که این لباس مال کیه ؟هنگام نشان داد هر لباس کودکان را برای برقراری ارتباط چشمی تشویق کنید.

نکته : قبل از اینکه لباس ها را روی هم بریزید، خودتان متوجه شوید که هر لباس به کدام کودک تعلق دارد.

بهبود بخشیدن ارتباط چشمی

جهت ایجاد علاقه در کودک برای این که به ما نگاه کند، به تمریناتی با حالات چهره ­ای احتیاج داریم به عبارتی باید هیجانات خود را به شکلی اغراق آمیز در چهره نشان دهیم. وقتی به کودک نگاه می ­کنیم باید حالت صورت جذابی به خود گرفته و یا شیء جذابی را نزدیک صورت خود نگه داریم و سپس چهره مان را پشت آن پنهان کنیم. این کار کودک مبتلا به اوتیسم را تشویق می ­کند به ما نگته کند. راه ­های بسیار مناسبی برای بهبود ارتباط چشمی وجود دارد.

روش های بهبود ارتباط چشمی

– قبل از آب دادن به کودک می ­توان او را تشویق کرد که به ما نگاه کند یعنی ارتباط چشمی برقرار کند ولی دقت کنید که نباید با کودک به جدال پرداخت.

– ردگیری بینایی، کودک باید یاد بگیرد که اشیاء را با چشمانش دنبال کند، بادکنک، حباب و عروسک موارد جذابی برای کودک هستند. زمانی که در حال دمیدن در بادکنک یا حباب هستید کودک ممکن است به شما نگاه کند پس این کار را به آرامی انجام دهید تا کودک مدت زمان بیشتری نگاه کند. می ­توانید پشت عروسک یا ماسک پنهان شوید و منتظر بمانید تا کودک ارتباط چشمی برقرار کند.

-بازی با وسایل صدا ساز، وسیله­ ای را به صدا درآورید، این کودک را تشویق می ­کند که به شما نگاه کند. هرگاه تماس چشمی ­اش را با شما قطع کرد، ایجاد صدا را متوقف کنید و دوباره با نگاه کودک شیء را به صدا در آورید.

-بازی با پر های رنگی، پر ها را فوت کنید، با آن ها کودک را قلقلک دهید.

– در زیر یک پارچه رنگی جذاب پنهان شوید و کمی تکان بخورید تا توجه کودک را جلب کنید سپس آن را بر روی سر کودک رها کنید و کودک را تشویق کنید تا آن را به سمت خودش بکشد.

– دالی بازی کنید، پشت اشیاء یا دستان تان پنهان شوید. والدین می­ توانند این کار را هنگام لباس پوشاندن به کودک انجام دهند. ماسک ­های کاغذی نیز با سوراخ هایی برای چشم ­ها، کودک را به تماس چشمی تشویق می کند.

– از عینک آفتابی استفاده کنید، آن را روی چشمان تان بگذارید و بردارید و کودک را به نگاه کردن تشویق کنید.

– دوربین درست کنید، یک لوله مقوایی درست کنید و از داخل آن، هم دیگر را ببینید. سعی کنید آن را با کاغذ های رنگی تزیین کنید تا جذاب تر باشد.

– بازی با انگشتان، انگشت­ های دست تان را تکان دهید، پشت آن پنهان شوید، روی آن نقاشی بکشید.

– روی سرتان کلاه گیس بگذارید و یا پشت آن پنهان شوید .

– آواز بخوانید، دست بزنید، قلقلک بازی کنید و گاهی این کارها را متوقف کنید و به محض برقراری ارتباط چشمی ادامه بازی را انجام دهید.

– توپ بازی کنید، بازی تبادل توپ را انجام دهید و پس از عادت کردن کودک به روند بازی توپ را پیش خود نگه دارید و به محض برقراری ارتباط چشمی بازی را ادامه دهید.

– با چهره­ های جالب، بازی چشمک زدن را با کودک انجام دهید.

– نقاشی روی صورت، روی صورت خودتان و کودک تصاویر جذاب یا خنده دار حیوانات را بکشید.

منابع:

reframingautism.org.au

autismparentingmagazine.com

dreambigchildren.com

سوالات متداول:

1-آیا عدم ارتباط چشمی همیشه نشانه اوتیسم است؟
خیر. برخی کودکان خجالتی یا دارای اختلالات دیگر (مثل اضطراب اجتماعی) نیز ممکن است تماس چشمی کمی داشته باشند. اما در اوتیسم، این رفتار معمولاً با علائم دیگر (مثل تاخیر گفتاری یا حرکات تکراری) همراه است.

2-آیا اجبار کودک به نگاه کردن مفید است؟
خیر. اجبار ممکن است باعث اضطراب بیشتر شود. بهتر است به‌تدریج و با تشویق مثبت (مثلاً پس از هر نگاه کوتاه، پاداش کوچکی بدهید) این مهارت را تقویت کنید.

مشکلات جسمی کودکان| کاردرمانی جسمی حرکتی| اختلال جسمی کودک| اختلال حرکتی | دکتر صابر

کاردرمانی جسمی حرکتی به درمان اختلال جسمی کودکان میپردازد. مشکلات جسمی کودکان شامل اختلالات ژنتیکی مانند دیستروفی عضلانی، آسیب های مغزی مانند فلج مغزی، اختلال حرکتی ارتوپدیک کودک می شود. همچنین اختلال جسمی کودک می تواند به علت تاخیر حرکتی در رشد کودکان اتفاق بیافتد. مرکز توانبخشی دکتر صابر در زمینه  کاردرمانی جسمی کودکان به ارائه تمرینات تخصصی کاردرمانی حرکتی توسط متخصصین مجرب کاردرمانی می پردازد. بهبود اختلالات جسمی و حرکتی می تواند در استقلال فردی کودک و پیشرفت تحصیلی او نقش بسزایی داشته باشد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

اختلال جسمی کودکان چیست؟

اختلالات جسمی کودکان یا به صورت مادرزادی در کودک وجود دارند یا به صورت اکتسابی در فرد ایجاد می شود.

اختلالات مادرزادی شامل  فلج مغزی، سندرم های ژنتیکی، دیستروفی عضلانی، میوپاتی، اختلالات ارتوپدیک نظیر پا پرانتزی،

اختلال جسمی اکتسابی شامل نقص عضو، ضربه مغزی و آسیب های مغزی، تومورهای مغزی و نخاعی و…

تمرینات کاردرمانی جسمی حرکتی درشت اندام تحتانی

در این بخش تمرینات هماهنگی حرکتی مربوط به اندام تحتانی یا پاها ارائه شده است این تمرینات مربوط به کسانی است که از ضعف شدید هماهنگی عضلانی رنج می برند و نمی توانند حرکات دست ها و پاها را همزمان با یکدیگر هماهنگ کنند یا افرادی که هماهنگی عضلانی آنها در پاهای شان ضعیف تر از دست هایشان می باشد.

در این بخش نیز فقط تعداد محدودی تمرین جهت بهبود اختلال جسمی حرکتی بیان شده و باید مانند بخش قبل عمل گردد.

1. مراجعه کننده در جا می زند(یعنی پاها را یکی در میان به زمین می کوبد).
2. مراجعه کننده پاها را به اندازه عرض شانه باز می کند و پاها را یکی در میان جمع کرده و به یکدیگر میزند.
3. مراجعه کننده پاها را یکی یکی از ران خم می کند و بالا می آورد (حدود ۹۰ درجه)

تمرینات دو اندام جهت بهبود مشکلات جسمی کودکان

• کودک با اختلال جسمی با پاهای جفت ایستاده و پای چپ را مانند رقص کردی جلو آورده و سپس زانوی پای راست را خم کرده و به باسن میزند همزمان هر دو دست را با حرکت هرپا تا عرض شانه از پهلو بالا می آورد.
• همانند تمرین بالا میباشد با این تفاوت که دستها تا عرض شانه باز هستند و با خم شدن هر زانو به داخل شکم به سمت کنار بدن (پهلو) به صورت متناوب برای حرکت می کنند.
• کودک با مشکلات جسمی پاها را به اندازه عرض شانه باز می کند دستها را کنار بدن قرار می دهد سپس یک پا و دست سمت راست را ۹۰ درجه داخل شکم و بدن خم می کند و همزمان دست دیگر را در حالی که کنار بدن است با کمی خم کردن تنه به طرف چپ در کنار پا به سمت زانو حرکت می‌دهد و تمرین را برعکس انجام می‌دهد.
• مراجعه کننده پاها را باز میکند سپس دولا شده و به ترتیب دست چپ را به قوزک راست و دست راست را به قوزک چپ میزند.
• کودک با اختلال جسمی یک پا را جلو و پای دیگر را عقب می گذارد سپس دولا شده و زیر ران پای جلو گذاشته شده،دست میزند و بعد دست ها در راستای شانه در پهلو قرار می‌دهد.
• در تمرین قبل می توان پاها را عقب جلو نگذارد (در یک راستا) و به جای ثابت نگه داشتن یکی یکی از آنها را جلو بگذارد و زیر آن ها دست بزند.
• مراجعه‌کننده یک پا را جلو و یک پا را عقب می‌گذارد و دستها را از پهلو باز کرده و در راستای شانه قرار می دهد سپس پای جلویی را ثابت نگه میدارد و پای عقبی را جلو می آورد و با جلو آوردن هر پا دستها را به حالت دست زدن جلو می آورد.
• مانند تمرین قبل است فقط یک دست و یک پا حرکت می کند نه هر دو دست،دست دیگر کنار پهلو ثابت است.
• مانند تمرین (فوق) است با این تفاوت که حرکت دست و پا برعکس می باشد بدین معنی دست رو به پایین حرکت میکند و پا رو به بالا حرکت میکند.
• در حالت ایستاده تا ها عقب-جلو می باشند و سپس با عقب جلو گذاشتن پاها و دستها را با پای هم آن طرف عقب و جلو می برد.
• پاها را اندازه عرض شانه بازکرده و پاها را از قوزک به یکدیگر میزند و همزمان با هر دو دست که بالای سر قرار دارند و در طرف چپ و راست دست میزند،بهتر است با خوردن هر پا به قوزک پای دیگر،در همان طرف دست بزند.
• از کودک با اختلال جسمی حرکتی بخواهید ملق بزند،جهت آموزش از مراجعه کننده به خواهید چهار دست و پا شود و گردن را تا جایی که می‌تواند به سمت داخل شکم خم کند و ثابت نگه دارد و بعد زانوها را از روی زمین بلند کند و با پنجه به جلو بیاید تا ملق بزند.بهتر است هنگام چرخیدن سر زیر تنه نباشد بلکه با خم شدن به یک طرف روی بغل گردن غل خورد. کودکان با اختلال حرکتی عضلانی به شدت در انجام و رعایت این موارد مشکل دارند.
• کودک با مشکلات جسمی پاها را به صورت ضربدری جلو می‌آورد یعنی هر پا که جلو می‌آید در سمت خارجی پای دیگر قرار می گیرد و دستها عکس مسیر حرکت پا در طرف مقابل به یکدیگر می خورند (یا دست می زنند).
• در تمرین فوق می توان جهت راحتی تمرین در همان طرفی که پا حرکت کرده است و در همان سمت قرار گرفته است دست زد.
• در تمرین قبل دست ها به صورت متناوب از پهلو باز میشوند.

• مانند تمرین بالاست فقط حرکت دست ها فرق می کند بدین صورت که دست ها در راستای شانه یکی از آرنج ها خم شده روی سینه قرار میگیرد و دست دیگر با آرنج باز به صورت صاف و کشیده کنار بدن قرار می گیرد. جهت راحتی و زیبایی تمرین بهتر است و زمانی که پا به سمت چپ حرکت می کند آرنج دست راست صاف باشد و آرنج دست چپ خم شود.
• در کاردرمانی جسمی پاها را عقب جلو می گذارد سپس مانند مشت زدن در ورزش های رزمی،دست سمت پایی که رو به جلو حرکت می کند مشت میزند و دست دیگر کنار پهلو قرار میگیرد حرکت پاها و دستها باید همزمان باشند و جای پاها و دستها به صورت متناوب عوض میشوند. جهت زیبایی و قشنگی تمرین بهتر است دستی که مشت میزند کف دستان رو به زمین باشد و دستی که کنار پهلو مشت شده است کف آن رو به بالا باشد.
• مانند تمرین  (فوق) می باشد با این تفاوت که حین مشت زدن پای سمتی که مشت میزند یک قدم رو به جلو حرکت می کند و پایین دیگر فقط به عنوان تکیه گاه عمل می کند ولی دست پای تکیه گاه مشت میزند.
• در کاردرمانی اختلال جسمی پاها را عقب و جلو می گذارد و به صورت ریتمیک بدونه تغییر دادن مکان پاها با حرکت دادن لگن (انتقال وزن رو به جلو)پاشنه پای عقبی را بلند کرده سپس پاشنه را روی زمین می‌گذارد و پنجه پای جلویی را بالا آورد در این هنگام دستها از پهلو کنار شانه باز شده اند و هر بار که پاشنه بلند می شود و بدن رو به جلو حرکت می کنند آنها نیز جلو آمده و جلوی صورت با آرنج صاف به یکدیگر می خورند.
• در تمرین قبل دستها کنار پاها هستند و به صورت ریتمیک دائماً باز و بسته می شوند.
• پاها کمی بیشتر از عرض شانه باز می شوند و یا بلند شدن پاشنه پای چپ بدن مقداری روی پنجه پا چرخیده و به سمت راست متمایل می‌شود در این هنگام دست چپ نیز به سمت چپ حرکت کرده یک لحظه در راستای شانه راست قرار می‌گیرد و برمی گردد.
• همان تمرین قبل است با این تفاوت که هر دو دست به سمت راست حرکت کرده و سپس حرکت را برعکس می کنیم.
• کاردرمانی جسمی حرکتی در این تمرین یک پا را جلو آورده و روی زمین گذاشته نمی شود در همان موقع پایی که روی آن تکیه کرده اید را خم و راست می کنید و با هر خم کردن پا دست ها در جلوی صورت به یکدیگر می خورند و این تمرین فشار زیادی را به زانوی پای تکیه گاه وارد می کند و در صورت داشتن آرتروز حاد یا شدید از انجام دادن آن خودداری کنید در ضمن این تمرین باعث تقویت مناسب عضلات زانو و لگن می گردد.
• پاها کمی بیشتر از عرض شانه باز می‌شوند و مراجعه‌کننده دولا شده و پشت مچ هر پا به صورت متناوب دست میزند.
• کودک با مشکلات جسمی حرکتی با پاهای جفت شده می ایستد و دستها را بالای سر با آرنج صاف قرار می دهد سپس پای راست را از پهلو (بدون اینکه با زمین تماسی داشته باشد یعنی از کنار باز شده و روی زانو قرار نمی گیرد) حرکت می دهد و هر دو دست از پهلو به سمت راست با آرنج صاف به سمت راست و به سمت پای راست خم می شوند،حرکت را به صورت متناوب عوض می‌کند. این تمرین فوق العاده سخت می باشد.
• کودک با اختلال جسمی درجا می‌زند دستها در جلوی صورت،به صورت صاف و کشیده قرار می‌گیرد و در حین درجا زدن مراجعه کننده مچ دست ها را بدون حرکت دادن شانه به سمت پایین و بالا حرکت می دهد بهتر است دست ها مشت نباشند.

بهترین دکتر ام اس(MS) در تهران

 تشخیص بیماری اسکلروز متعدد یا ام اس دشوار است زیرا علائم و نشانه های آن با بسیاری از بیماری های دیگر مشترک است. بدین جهت،یکسری معیار تشخیصی جهت سهولت و استاندارد شدن روند تشخیص علائم ام اس(MS )مشخص شده است تا بتوان این بیماری را به خصوص در مراحل اولیه توسط بهترین دکتر ام اس تشخیص داد. معیار پاسر و شوماچر مدت مدیدی مورد استفاده قرار گرفت و سرانجام امروزه تشخیص بیماری ام اس بر اساس معیار مک دونالد (ازطریق یافته های بالینی،آزمایشگاهی و پرتونگاری) تشخیص داده می‌شود. مرکز تشخیص و درمان ام اس دکتر صابر به بررسی دقیق و تشخیص زودهنگام ام اس و درمان مشکلات بیماران ام اس می پردازد. متخصصین کاردرمانی ام اس و گفتار درمان ما به رائه خدمات توانبخشی در منزل برای بیماران ام اس زیر نظر دکتر صابر مشغول می باشند.

بهترین دکتر تشخیص ام اس

انتخاب بهترین دکتر ام‌اس در تهران یکی از مهم‌ترین تصمیم‌های بیماران برای مدیریت مؤثر این بیماری خودایمنی است. یک متخصص خوب باید ترکیبی از صلاحیت علمی (فلوشیپ نورولوژی و فوق‌تخصص MS)، تجربه بالینی و رویکرد چندرشتهای داشته باشد

می توان تنها با استفاده از یافته های بالینی بیماری اسکلروز متعدد یا ام اس را تشخیص داد،اما به شرطی که بیمار دچار حمله‌های عصب شناختی متمایز با ویژگی های بیماری ام اس. از آن جایی که برخی از بیماران بعد از یک حمله به دکتر خوب برای ام اس مراجعه می کنند،تست های دیگر به صورت معمول اجرا شده و تشخیص بیماری با سهولت بیشتری صورت می گیرد. شایع ترین ابزارهای تشخیصی ام اس عبارتند از: تصویربرداری عصبی،تجزیه و تحلیل مایع مغزی-نخاعی و پتانسیل برانگیخته.

تصویربرداری با تشدید مغناطیسی ( MRI ) از مغز و نخاع می تواند پلاک های ناشی از ام اس را به خوبی نشان دهد.

بررسی مایع مغزی نخاعی در ۷۵ تا ۸۵ درصد بیماران مبتلا به ام اس می تواند،التهاب موجود در سیستم عصبی را آشکار سازد.سیستم عصبی بیماران ام اس معمولاً به تحریک عصب بینایی و اعصاب حسی کم تر و کندتر از حالت طبیعی پاسخ می‌دهد،زیرا میلین مسیر های مربوطه تخریب شده است. این پاسخ های مغزی از طریق پتانسیل برانگیخته حسی و بینایی بررسی می‌شوند. از آنجایی که هیچ آزمون شناخته شده ای نمی تواند بیماری اسکلروز متعدد یا ام اس را به طور کاملاً دقیق شناسایی کند،تنها راه مطمئن شدن از تشخیص،بیوپسی یا نمونه برداری پس از مرگ است.

تشخیص زودهنگام ام اس

پاتوفیزیولوژی-شکسته شدن سد خونی مغزی

سد خونی مغزی،یک سیستم مویرگی که از ورود سلول های ( T ) به سیستم عصبی جلوگیری میکند. سد مغزی خونی در حالت طبیعی اجازه عبور این نوع سلول ها را نمی دهد،مگر اینکه ویروس یا عفونت در کار آن تداخل ایجاد کند و انسجام آن را از بین ببرد. وقتی که سد خونی مغزی انسجام خود را دوباره به دست بیاورد (معمولاً پس از برطرف شدن عفونت یا از بین رفتن ویروس) سلول‌های ( T ) درون مغز به دام می‌افتند و باعث تخریب میلین می‌شوند.

تشخیص بیماری ام اس یک بیماری خود ایمنی

امروزه اعتقاد بر این است که ام اس اختلال در سیستم ایمنی بدن است که با تحریک یک عامل نظیر ویروس بروز می کند. اما درباره این اعتقاد اتفاق نظر وجود ندارد و برخی با ذکر دلایلی آن را زیر سوال برده اند. در هر حال، دانشمندان معتقدند که سیستم ایمنی بدن خود بیمار مسئول آسیب ایجاد شده در این بیماری است،به این صورت که سیستم ایمنی به سیستم عصبی حمله کرده و باعث ایجاد پلاک های پراکنده در این سیستم می شود.

منظور از اسکلروز زخم ها،آسیب ها یا به عبارت دیگر پلاکهایی است که به تعداد مختلف در سیستم عصبی شکل می‌گیرند. بافت هدف در بیماری ام اس غالباً ماده سفید در اطراف دهلیز ها،مخچه،ساقه مغز،هسته های قاعده ای،طناب نخاعی و عصب بینایی می باشد. سلول های موجود در ماده سفید وظیفه دارند پیام‌های عصبی را بین ماده خاکستری-محلی که در آن پردازش صورت می‌گیرد- و قسمت های دیگر بدن منتقل کنند. پس می توان نتیجه گرفت که انتقال پیام های عصبی در بیماران ام اس به طور طبیعی صورت نمی گیرد.البته لازم به ذکر است که سیستم عصبی محیطی به ندرت در این بیماری درگیر می شود.

در بررسی دقیق تر پاتوفیزیولوژی ام اس به الیگودندروسیت ها می رسیم. الیگودندروسیت ها سلول هایی هستند که آکسون ها را در دستگاه عصبی مرکزی عایق بندی می کنند، یعنی وظیفه ساختن و حفظ میلین را بر عهده دارند. می‌دانیم که میلین به نورون در انتقال سریع پیامهای الکتریکی کمک می‌کند و بیماری ام اس نیز الیگودندروسیت ها را تخریب می کند، بنابراین دور از انتظار نیست که این بیماری در انتقالات عصبی تداخل ایجاد کند.

در تشخیص ام اس باید توجه کرد که ام اس یا اسکلروز متعدد باعث از بین رفتن یا نازک شدن میلین میشود و با پیشرفت بیماری باعث آسیب خود آکسون میشود. البته میلین در مراحل اولیه بیماری ترمیم می شود،اما الیگودندروسیت ها نمی توانند غلاف میلین سلول را به طور کامل از نو بسازند. از سوی دیگر،حملات مکرر ام اس امکان ساخته شدن میلین را تضعیف کرده و باعث ایجاد پلاک در اطراف آکسون صدمه دیده می شوند.

التهاب و تشخیص بیماری ام اس

علاوه بر تخریب میلین،بیماری ام اس یا اسکلروز متعدد یک ویژگی شاخص دیگر نیز دارد. از دیگر معیار های تشخیص بیماری ام اس ،وجود سلول‌های که نوعی لنفوسیت به شمار می روند می باشد که باعث ایجاد التهاب می شوند. این سلول ها از سد خونی مغزی عبور کرده و به بافت مغز راه می سلول‌های ( T ) میلین او را بیگانه فرض کرده و همانند یک ویروس بیگانه به آن حمله می کنند. بدین شکل فرایند التهاب آغاز شده و باعث تحریک سلول‌های ایمنی دیگر و سیتوکین ها و آنتی بادی ها می شود. سپس ماکروفاژ ها و پروتئین های مخرب دیگر نیز فعال شده و باعث التهاب و تخریب بیشتر می‌شوند.

1- آیا دارودرمانی برای همه انواع ام‌اس یکسان است؟

خیر. نوع دارو بستگی به نوع ام‌اس دارد (مانند RRMS، SPMS یا PPMS). مثلاً داروی Ocrevus برای ام‌اس پیشرونده اولیه (PPMS) تایید شده، در حالی که بسیاری از داروهای دیگر برای فرم عودکننده-فروکش‌کننده مناسب هستند

2-آیا بیماری ام‌اس درمان قطعی دارد؟

در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای ام‌اس وجود ندارد، اما با داروهای تعدیل‌کننده سیستم ایمنی و درمان‌های توانبخشی مانند کاردرمانی و فیزیوتراپی می‌توان سیر بیماری را کند کرد و کیفیت زندگی بیمار را بهبود داد..

گفتاردرمانی سکته مغزی

گفتاردرمانی برای بیماران سکته مغزی شامل بررسی مشکلات گفتاری و اختلالات غذا خوردن در بیمار می باشد. گفتاردرمانی سکته مغزی از تکنیک های مختلف جهت بهبود علائم سکته نظیر مهارت های صحبت کردن، بلع و غذا خوردن و حجم تنفسی بیمار استفاده می کند تا بتواند به حداکثر توانایی بیمار بعد از آسیب مغزی دست پیدا کنند. مرکز گفتاردرمانی در سکته مغزی و کاردرمانی سکته مغزی دکتر صابر به صورت کاملا تخصصی به درمان بیماران سکته مغزی می پردازد. مرکز درمان سکته مغزی دکتر صابر علاوه بر ارائه خدمات کاردرمانی و گفتار درمانی سکته مغزی در کلینیک به ارائه خدمات گفتاردرمانی سکته مغزی در منزل نیز می پردازد.

گفتار درمانی برای بیماران سکته مغزی در آفازی

زبان پریشی( آفازی)، اختلال در یک یا چند جانبه از مهارت‌های زبانی ( درک، بیان، تکرار، نامیدن، خواندن، نوشتن) است که در اثر آسیب به مناطق مغزی مربوط به این مهارت ها ایجاد می شود. آسیب می تواند در اثر سکته مغزی، ضربه، خونریزی، عفونت، تومورهای مغزی و هر نوع آسیب به مراکز‌ زبانی در مغز بوجود آید. گفتاردرمانی در سکته مغری با تشخیص دقیق نوع آفازی در بیمار بهترین روش درمان را ارائه می نماید.

براساس محل ضایعه مغزی، آفازی را می توان به چند دسته تقسیم کرد:

1. آفازی های قدامی: در این دسته از زبان پریشی، فرد دارای گفتاری ناروان بوده ولی درک بیمار خوب است. مانند آفازی بروکا، ترانس کورتیکال حرکتی.
2. آفازی های خلفی: در این دسته از زبان پریشی، بیمار دارای گفتاری روان بوده ولی درک او آسیب دیده است. گفتار روان پوچ و فاقد معنی میباشد. مانند آفازی ورنیکه، ترانس کورتیکال حسی، انتقالی. آفازی انتقالی ویژگی های آفازی بروکا و ورنیکه را نشان می دهد. الیاف قوسی، پل ارتباطی مناطق بروکا و ورنیکه می باشد و آسیب به آن منجر به بروز آفازی انتقالی می شود.
3. آفازی های بدون جایگاه: مانند آفازی گلوبال و آنومی.

گزارش موردی از آفازی بروکا در بیمار سکته مغزی:

«م» آقای ۴۲ ساله،که حدود دو سال پیش دچار سکته مغزی شده است و به دنبال آن دو هفته در کما بوده که بر اساس نتایج ( CT ) اسکن محل ضایعه، لوب پیشانی مغز ( فرونتال) است که دربردارنده منطقه بروکا یعنی منطقه مسئول برنامه ریزی حرکتی برای بیان می باشد. پس از بیرون آمدن از کما ناتوانی در صحبت کردن، فلجی کامل اندامهای راست و مشکلات بینایی ( به صورت تاری دید) برای وی ایجاد شده بود. با گذشت زمان از شدت علائم نظیر فلجی اندام های سمت راست و مشکلات بینایی کاسته شده ولی در حال حاضر ضعف و سستی در نیمه راست مشاهده می شود. بیمار سکته مغزی بعد از ترخیص از بیمارستان جلسات فیزیوتراپی و گفتار درمانی سکته مغزی را شروع کرده است.

در حال حاضر توانمندی‌های بیانی بیمار به شدت آسیب دیده و در بیان نیازهایش ناتوان است و از قابلیت های بیانی مختلفی که قبل از آسیب داشته، برخوردار نیست. توانمندیهای درکی بیمار نسبت به توانمندیهای بیانی آسیب کمتری دیده و تقریباً می‌توان گفت درک وی بهنجار است، البته در درک موارد پیچیده مثل جملات طولانی و مجهول مشکل دارد. توانایی های خواندن و نوشتن بیمار سکته مغزی نیز آسیب دیده است که با درمان های انجام شده توانایی نوشتن بهبود یافته و در حال حاضر میتوانند برای بیان خواسته هایش از نوشتن نیز کمک بگیرد.

بیمار در توانایی نامیدن و واژه یابی (یعنی پیدا کردن کلمات مناسب و مورد نظر برای صحبت کردن و انتقال پیام خود) دچار مشکل شده که منجر به تشدید ناتوانیهای بیانی بیمار شده است. با توجه به محل ضایعه و ویژگیهای گفتار و زبان فرد بعد از ضایعه مغزی، می توان گفت نوعی اختلال، زبان پریشی« بروکا» است.

ویژگی های نمونه صوتی بیمار سکته مغزی

• گفتار ناروان، بیان پراکنده، دارای سرعت کند و عبارات کوتاه
• آهنگ نامناسب
• مشکل در نامیدن و واژه یابی
• ناتوانی در تطابق مناسب فعل و فاعل
• استفاده نکردن از واژگان دستوری متنوع (فعل،صفت،حروف اضافه و…)

گفتار بیمار سکته مغزی ناروان است به این معنا که بیان بی پراکنده می باشد، دارای سرعت کند و شامل عبارات کوتاه است. بیمار با تلاش و به سختی جملات هدف را بیان می کند، همچنین مراجع از کلمات تلگرافی و کلیشه ای برای توصیف استفاده می کند.

آهنگ گفتار وی نا مناسب و پر از مکس های بی مورد و نابجا است که نتیجه تلاش و تقلای بیمار سکته مغزی برای پیدا کردن کلمات مناسب و هدف است. مشکل در نامیدن و واژه یابی نیز در گفتار شنیده می‌شود که گاهی این حس را به شنونده القا می کند که گوینده به گفته های خود مطمئن نیست.

جملات بیانی می از انسجام کافی برخوردار نیست و جملاتش به هم ریخته اند. بیمار در پیدا کردن فعل مناسب برای فاعل جملاتش دچار مشکل میشود چه قسمتی از این مشکل ناشی از ناآگاهی نسبت به نقش اجزای جمله مثل فعل، فاعل و مفعول است.

واژگان دستوری شامل حروف ربط و اضافه را خیلی کم به کار می برد و یا اصلاً استفاده نمی کند. به عنوان مثال به کار نبردن حرف اضافه « را» در جمله. همچنین تعداد اسم ها خیلی بیشتر از تعداد افعال و صفات است و گفتارش پر از عبارات اسمی است.

گزارش آفازی زیر قشری و گفتاردرمانی بیمار سکته مغزی

آقای «ح» 60 ساله که به علت فشار کاری و استرس زیاد در اثر سکته ی مغزی دچار زبان پریشی شده است. بر اساس نتایج ( CT ) اسکن، محل خونریزی در مناطق زیر قشری و به عبارت دیگر در عمق نیمکره چپ مغز در هسته دم دار از هسته های قاعده ای بیمار میباشد. بیمار پس از خونریزی مغزی به مدت یک هفته در کما بوده و پس از به هوش آمدن دچار خاموشی یا موتیسم شده و گفتاری نداشت و اندام های سمت راست بدن و صورت وی ضعف و بی حسی شدیدی داشت؛با گذشت سه هفته کلام بیمار سکته مغزی برگشته اما به صورت تک کلمه و پراکنده بوده است. با مراجعه به جلسات گفتار درمانی سکته مغزی و انجام ارزیابی‌های لازم مشخص شد که توانمندی های درکی بیمار نسبتاً خوب است و قادر به انجام دستورات ساده و پیچیده و درک جملات طولانی و پیچیده می باشد. توانمندیهای بیانی نسبت به درک که آسیب بیشتری دیده است که باعث شده گفتار وی پراکنده و با تلاش زیادی همراه شود. در جلسات اول برقراری ارتباط، صحبت کردن بیمار به صورت تک کلماتی بود که اشکالات تولیدی زیادی داشتند (مثلاً تیز به جای میز) ، یا بی معنی بودند ( ملین به جای در ) و یا کلمه‌ای از مقوله معنایی کلمه هدف بودند (مثلاً دختر به جای پسر)، اصطلاحاً به این گونه خطاهای بیماران زبان پریش «پارافازی» گفته می شود. این خطاها باعث کاهش شدید وضوح گفتار بیمار شده بود. با توجه به محل ضایعه و ویژگی های گفتار و زبان فرد بعد از ضایعه، می توان گفت نوع اختلال زبان پریشی « زیر قشری» است.

نمونه گفتاری بیمار که واج نگاری شده، بعد از یکسال گفتار درمانی از بیمار گرفته شده است. در این نمونه از بیمار خواسته شده که ۵ تصویر متوالی را ببیند توصیف کند. (مکث ها با خط تیره نشان داده شده‌اند).

داستان تصاویر: پسر بچه از زیر در سایه میبینه و میترسه/پیش پدر خود میره و بهش میگه که یک شبح دیده/پدر چراغ قوه رو برمیداره تا بتونه توی اتاق تاریک رو ببینه/بعد پدر به سمت اتاق میره و در رو باز میکنه و با نور چراغ توی اتاق رو نگاه میکنه و می بینه که یک پارچه از چوب رختی آویزونه.

ویژگی های نمونه صوتی

• گفتار متشکل از عبارات کوتاه و ناروان و مکث های فراوان.
• تلاش و تقلب برای پیدا کردن کلمات مناسب و رساندن مفهوم.
• مشکل در نامیدن و واژه یابی.
• ناروانی گفتار به صورت تکرار بخشی از کلمه.
• پارافازی معنایی.
• حاشیه گویی
• استفاده نکردن از واژگان دستوری متنوع (فعل،صفت،حروف اضافه و…)

تلاش بیمار برای پیدا کردن کلمات مناسب و رساندن مفهوم، ناشی از ناتوانی در نامیدن اشیا و واژه یابی، به صورت استفاده زیاد از کلماتی مثل: « این، و» در گفتار وی دیده می‌شود که به روانی گفتار آسیب می‌زند و شک و تردید گوینده را به شنونده القا می کند. در واقع فرد مبتلا به این زبان پریشی این کلمات را به کار می برد و یا کلمات را تکرار می کند تا فرصت بیشتری برای پیدا کردن کلمه بعدی داشته باشد.

بیمار سکته مغزی بعد از بیان کلمه موردنظر هم هنوز از آن کلمه مطمئن نیست و دنبال کلمه مناسب تر در میان واژگان موجود در ذهن خود می گردد این باعث بروز ناروانی به صورت تکرار بخش‌هایی از کلمه می شود. این نوع اضافه کردن هجا ها و کلمات اصطلاحاً پارافازی نامیده می شود.

نمونه‌ای از پارافازی را می‌توان در این نمونه گفتار دید: به عنوان مثال «تق تق میزنه» به جای «در میزنه» در این نمونه به جای کلمه « در » از کلمه ی «تق تق» که از نظر معنایی یاد آور « در» می‌باشد،استفاده کرده است و یا کلمه « دور» به جای « نزدیک».

بیمار سکته مغزی برای جبران عبارات کوتاه و ناروان خود و تکمیل مفهوم موردنظرش حاشیه گوی می‌کند و کلمات و جملاتی به کار می‌برد که در تصویر دیده نمی شوند و ربطی به آن ندارند. حجم زیادی از گفتار بیمار سکته مغزی را اسامی و افعال تشکیل می‌دهند و حروف ربط و اضافه کمتری را به کار می‌برد که این ناتوانی در استفاده مناسب و به جا از این مشخصه های دستوری باعث می شود عبارات بیمار کوتاه تر شوند.

گزارش گفتاردرمانی در آسیب نیمکره راست:

« م» آقای ۴۵ ساله،که در اثر تصادف و ضربه به سر، قسمتی از استخوان جمجمه در منطقه لوب آهیانه ( پریتال) در نیمکره راست صدمه دیده و برداشته شده است. طبق نتایج حاصل از ( CT ) اسکن در منطقه مورد نظر، لخته های خون دیده میشود. به علت آسیب مغزی، کلام بیمار آهنگ طبیعی خود را از دست داده و در طول گفتار تکیه های صحیح برای کلمات ادا نمی‌شود. از ویژگی‌های دیگر بیمار سکته مغزی می‌توان به اشکال در پردازش جملات انتزاعی، تفسیر تحت الفظی اصطلاحات و ضرب المثل ها و ناتوانی در استدلال منطقی اشاره کرد. علاوه بر موارد ذکر شده، بیمار سکته مغزی در چشم چپ دچار دوبینی شده و برای بهتر دیدن، باید چشم چپ خود را بپوشاند. جهت یابی او نیز کاملاً مختل شده و در شناخت چهار جهت اصلی ناتوان است.

به علت آسیب ستون فقرات، بیمار سکته مغزی قادر به راه رفتن نیست و از ویلچر استفاده می کند. نیمکره راست مسئول ادراک بینایی فضایی، موسیقی، ریاضیات، استدلال منطق، جهت یابی، پردازش سطوح انتزاعی زبان، ویژگی های زیر زنجیری گفتار (آهنگ،تکیه،مکث) است. آسیب به این نیمکره، منجر به مشکلاتی در زمینه های ذکر شده می شود.

ویژگیهای نمونه صوتی

• اختلال در نوای گفتار به صورت یکنواختی صوتی
• به کارگیری تکیه های نامناسب برای کلمات.
• نبود مکث های صحیح گفتاری در بین کلمات و جملات تولیدی.
• اختلال در هماهنگی گفتار و تنفس.

آپراکسی گفتار به اختلالی اطلاق می گردد که دارای منشا عصبی بوده و در آن مناطق مغزی مربوط به کنترل و برنامه ریزی حرکتی گفتار آسیب دیده اند. فرد مبتلا به این اختلال به دلیل عدم توانایی در به خاطر آوردن الگوهای حرکتی گفتار، قادر نیست که کلمات را با دقت و به طور صحیح تلفظ نماید و به طور مکرر دچار وقفه هایی می شود و یا قسمت های مختلف کلمات را تکرار می نماید. این وقفه، جریان طبیعی گفتار را دچار انقطاع می نماید.

گزارش موردی از آپراکسی در بیمار سکته مغزی

«ب» آقای ۶۲ ساله، که در ۶۰ سالگی در اثر انسداد عروق در نیمکره چپ سکته کرده است. شدت سکته مغزی و آسیب وارد شده به عروق بسیار بالا بوده که منجر به آفازی گلوبال (بیانی و درکی) همراه با آپراکسی کامل (آپراکسی اندام و آپراکسی کلامی) و فلجی کامل نیمه راست بدن شد. علاوه بر آسیب به بیان، آسیب درکی وسیعی نیز در بیمار وجود داشت. طی یک سال و با ۵۰ جلسه گفتار درمانی برای سکته مغزی به صورت نسبتاً کامل برگشت، از جمله درک دستورات ساده و سوالات بلی و خیر و پاسخ دادن به آنها با حرکت سر ایجاد شده و یا بهبود یافت. درک نوشتاری بیمار نسبتاً به سطح هنجار رسید.

شغل بیمار حسابداری بوده که بعد از آسیب مغزی کاملاً توانمندی‌های ریاضیات در او از بین رفته و بعد از یک سال و انجام تمرینات ریاضی، توانمندی اجرای چهار عمل اصلی در اعداد تک و دو رقمی بازگشته است. مشکل اصلی بیمار  سکته مغزی که مانع از برقراری ارتباط در سطح کلمه با اطرافیان می شود، آپراکسی شدید است. به همین دلیل که عامل برنامه‌ریزی ناصحیح در مغز برای تولید گفتار می‌شود، بیمار نمی تواند کلمه مورد نظر را با صدای صحیح تولید کند و همین امر موجب سرخوردگی شده و او را به فردی آرام و ساکت با روابط اجتماعی اندک تبدیل کرده است.

پس از دو سال درمان گفتار درمانی سکته مغزی، فیزیوتراپی و کاردرمانی بیمار به توانمندی هایی در زمینه گفتار رسیده است. هنوز در نیمه راست بدن درجاتی از فلجی باقی مانده و مراجع برای راه رفتن از عصا استفاده می کند. نوشتن نیز با دست چپ (غیر برتر) انجام می شود (بیمار قبل از حادثه راست دست بوده است). بیمار به توانمندی تولید کلمات رسیده است، البته هنوز اثرات آپراکسی گفتار در تولید کلمه دیده می شود. او برای شروع صحبت کردن به صورت خود انگیخته ناتوان است. اثرات آپراکسی اندام با انجام تمرینات تجویز شده،کاهش یافته است.

حافظه ی خوب بیمار و رفع مشکلات درکی و حمایت بالا اعضای خانواده از عوامل اصلی در پیشرفت و بهبودی او بوده اند.

کلمات هدف: خوب،آب،بیا،کوبیده،بریم،سیب،بربری،بالا،بابا،بابایی،پایین،بالا،باشه،برو.

ویژگیهای نمونه صوتی

• ناتوانی در تولید دقیق و صحیح کلمات.
• تکرار قسمت هایی از کلمه
• کورمال کورمال کردن به صورت تکرار کلمه برای دست‌یابی کلمه ی مورد نظر.
• انقطاع جریان طبیعی گفتار.

به علت وجود آپراکسی، بیمار سکته مغزی نمی تواند کلمه مورد نظر را دقیق و صحیح تولید کند. به همین دلیل خطاهای تولیدی به صورت حذف و جانشینی دیده می‌شوند. علاوه بر این خطا ها، تکرار قسمتی از کلمه در نمونه صوتی وجود دارد که علت آن ناتوانی بیمار  سکته مغزی در تکمیل کلمه موردنظر حین تولید آن است. « با- با – بالا» در تولید کلمه ی « برو» کورمال کورمال کردن به خوبی شنیده می شود. این پدیده در بیماران سکته مغزی آپراکسی برای یافتن صدا و کلمه مورد نظر به وجود می آید و فرد کاملاً از خطای خود باخبر است و برای رفع آن تلاش و تقلا می کند. بیمار قصد دارد کلمه ی « برو» او را بگوید اما به جای آن،کلمه ی « بالا» را تکرار می کند.

توانبخشی در منزل سکته مغزی

مرکز توانبخشی سکته مغزی دکتر صابر به ارائه خدمات گفتاردرمانی و کاردرمانی در منزل با استفاده از تیم توانبخشی مجرب و حرفه ای خود می پردازد. امکانات مرکز تخصصی گفتاردرمانی سکته مغزی در تهران شامل مکانوتراپی در سکته مغزی، آب درمانی اختصاصی مرکز، کاردرمانی تعادلی در سکته مغزی، گفتاردرمانی در بلع سکته مغزی و گفتاردرمانی در تلفظ ، ماساژ درمانی بیماران سکته مغزی می باشد. بیماران سکته مغزی با مشکلات بلع مایعات و جامدات، اختلال در تولید و تلفظ صحیح کلمات، ناتوانی در ادامه گفتار صحیح، مشکلات شناختی و درک کلامی به مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر مراجعه و خدمات گفتاردرمانی خود را دریافت می نمایند.

مشکلات حافظه در بیماران سکته مغزی باعث عدم توانایی بیمار در انجام فعالیت های شغلی و برگشت به کار می شود که در توانبخشی بیماران سکته مغزی باید مدنظر قرار گیرد. مشکلات نوای گفتار، اختلال در هماهنگی تلفظ و تنفس به همراه مشکلات حافظه ای موجب مشکلات روانی مانند افسردگی در فرد بیمار می گردد.

سوالات متداول:

1.چه درمان هایی برای بیماران سکته مغزی لازم است؟

در حیطه درمان های توانبخشی برای بیماران سکته مغزی، می توان به کاردرمانی، گفتاردرمانی و فیزیوتراپی اشاره نمود. درمان توانبخشی برای بیماران سکته مغزی باید بلافاصله پس از کنترل علائم و ترخیص از بیمارستان آغاز شود.

2.هزینه های گفتاردرمانی در منزل چگونه است؟

هزینه های گفتاردرمانی در منزل بسته به تایم جلسات درمانی و نیاز بیمار به استفاده از وسایل و تجهیزات درمانی متفاوت می باشد و با توجه به شرایط بیمار تعیین می شود.

3. گفتاردرمانی چه کمکی به بیمار سکته مغزی می کند؟

گفتاردرمانی در جهت بهبود توانایی های گفتاری بیمار روانی گفتار و درک کلامی او کمک کننده است، همچنین در زمینه بهبود بلع و تقویت عضلات صورت برای بهبود تغذیه بیماران موثر می باشد.

بازی گروهی برای کودکان اوتیسم

گروه درمانی یکی از روش های پر کاربرد در کنار بازی درمانی کودکان اوتیسم می باشد که در مرکز درمان اوتیسم دکتر صابر اجرا می گردد. برای انجام بازی های گروهی برای کودکان اوتیسم ،کودکان مبتلا به اوتیسم باید بر اساس نیازهای فردی، نقایص، سن و سطح رشد، گروه بندی شوند. این کار برای کودکان اوتیسم با عملکرد بالا نیز مفید است، زیرا آنها اغلب توانایی بیشتری از نظر زبانی و تحصیلی دارند. گروه درمانی برای اوتیسم با بازی گروهی برای کودکان توسط متخصصین بازی درمانی و کاردرمان مرکز توانبخشی اوتیسم دکتر صابر به صورت تخصصی انجام می گیرد. گروه درمانی در کودکان بیش فعال و نوجوانان کاربرد فراوانی دارد.

بازی‌درمانی اوتیسم

همه اقدامات درمانی که اینجا ارائه شده برای مدتی اجرا شده و تا حدودی رضایت بخش آزمایش شده است. در بعضی موارد، اقدام درمانی به صورت رسمی‌ ارزیابی شده است و نویسندگان به صورت گسترده به منافع شان، همچنین به محدودیت‌‌هایشان اشاره کرده اند. اقدامات درمانی براساس بازی کاملاً جذاب، موفق و امیدبخش هستند، اما آن‌ها گسترده و بکار گرفته نمی‌شوند. همچنین شما باید بررسی کنید تا چه حدودی منفعت شان می‌تواند تعمیم داده شود و به تغییر در کودک یا اصلاح در محیط نسبت داده می‌شود. برای این-که بتوانید به این سوالات پاسخ دهید، باید در نظر داشته باشید که:

1. شما باید بازی که نقش آموزشی دارد را درک کنید و فقط نباید بهانه ای باشد که استراحت کند یا به کودکی راهی برای وقت گذارنی بدهد.

2. باید یک هدف هر دفعه برای هر فعالیت تنظیم کنید و کودک باید تبحر داشته باشد.

3. نباید از بازی کودکان اتیستیک با عملکرد پایین با کودکان لال مستثنی باشد.

4. در ابتدا، حداقل باید سعی کنید تا علایق کودک را در نظر بگیرید.

5. باید بازی اجتماعی، تقلیدی و نمایشی را گسترش دهید.

6. باید به کودک آموزش دهید چگونه با عروسک و عروسک نمایشی بازی کند.

7. باید به کودک آموزش دهید چگونه از دستوری پیروی کند، ارکان جدید را به تدریج اضافه کند و در نهایت دستور خودش را بسازد.

8. باید به تدریج افراد بیشتری را به بازی دعوت کند (ترجیحاً خواهر یا برادر یا همسالان)، که قبلاً آموزش دیده اند چگونه به کودک اوتیسمی نزدیک شوند و چه انتظاری از او داشته باشند (لطفا به خاطر داشته باشید همانطور که رویرز (۱۹۹۶)، نشان داد با توجه به تعمیم پذیری موفق تر خواهد بود اگر همسالان بیشتر کمک شوند تا آموزش ببینند).

9. باید مطمئن باشید که کودک می‌تواند خلاقانه خودش بازی کند و بازی اش را به اشیا، افراد و محیط دیگر تعمیم دهد.

اقدامات درمانی که بازی اجتماعی را تعلیم میدهند اینجا آنالیز شده اند و تنها بازی نیستند، اما تعداد کمی ‌هستند که مطالعه شده اند. یک مشاهده کلی این است که تنها مهارتی که به نظر می‌رسد رشد داشته است مهارت تعامل اجتماعی است و زبان یا اصول پایه ارتباطات رشد نداشته است. درک این که بازی باید در همه برنامه‌‌های اموزشی یا درمانی شرکت داشته باشد مهمترین قسمت است و به عنوان یک فعالیت ساده که چیزی ارائه نمیدهد بررسی نشود. خیلی از درمانگران بازی را بکار می‌برند تا فقط کودک را سرگرم کنند در حالی که استراحت می‌کنند یا مواد برای کار بعدی شان را آماده می‌کنند. بازی کودکان اتیستیک نباید به تکرار کلیشه ی محدود باشد، اما باید یک فرصت پرفایده برای یادگیری و اجتماعی شدن باشد.

بازی گروهی کودکان اوتیسم

خیلی از کودکان مبتلا به اوتیسم دوست ندارند در بازی شکست خورده یا نمی‌توانند به راحتی با باخت خود کنار بیایند. بنابراین وجود چنین بازی‌هایی در یک جلسه ی گروه درمانی لازم و ضروری است. آموزش برخورد مناسب در هنگام شکست، باید هدف گرو باشد. برای این منظور استفاده از یک پرسشنامه مناسب می‌تواند مفید باشد. آواز (گاهی  توبازی می بریم گاهی توبازی می‌بازیم بازی یک جور شادیه) باید اغلب مواقع تکرار شود به ویژه هنگام باخت، تا عصبانیت ناشی از باخت برطرف گردد.

۱. قطار بازی گروهی کودکان

هدف گروه درمانی

کودک از مهارت های مشارکت و همکاری در یک فعالیت گروهی استفاده کند.

وسایل مورد نیاز:

• ریل قطار که قطعات آن به آسانی توسط کودکان پیش‌دبستانی روی هم سوار شود.
• یک واگن کوچک برای هر یک از کودکان (واگن ها باید از نوع کشیدنی باشند نه برقی).
• یک صفحه کاغذ بزرگ تصویر ریل قطار روی آن کشیده شده باشد.

روش کار

کار با جدا کردن قطعات ریل قطار از یکدیگر شروع می‌شود. کاغذ بزرگی که تصویر ریل قطار روی آن کشیده شده را روی زمین پهن کنید و قطعه‌ای از ریل را روی آن بگذارید. برای کودکان توضیح دهید که باید به ترتیب و رعایت نوبت ریل قطار را بسازند. قطعه ای را به دست اولین کودک داده و او را تشویق کنید تا این قطعه را به قطعه ای که شما ابتدا گذاشته اید و از کند. به نوبت به هر کودک یک قطعه از قطعات ریل را بدهید تا آن را به قطعه قبلی متصل کند. این کار را تا کامل شدن ریل ادامه دهید. بعد نشان دهید که چطور میتوان یک واگن را روی ریل حرکت داد. در عین حال صدای قطار را هم در بیاورید تا توجه و علاقه ی کودکان را جلب کنید. به هر یک از کودکان یک واگن بدهید و بگذارید با آن روی ریل بازی کنند.  طی تمرین بر رفتار های آنها نظارت داشته باشید و در صورت لزوم مداخله کنید. به آنها نشان دهید که می توانند واگن هایشان را به هم وصل کنند و با هم بازی کنند. آنها را به مشارکت در حین بازی گروهی ترغیب کنید. اگر با توجه به اندازه ریل یا رفتارهای کودکان امکان بازی همگی آنها به طور همزمان وجود ندارد، بازی را نوبتی کنید طوری که هر بار فقط دو کودک بتوانند همزمان روی ریل قطار بازی کنند.

۲. بازی ما یک قطار هستیم!

هدف گروه درمانی

کودک بتواند از مهارت های مشارکت و همکاری در یک بازی گروهی استفاده کند.

وسایل مورد نیاز :

• یک استوانه کوچک به عنوان قطار استفاده میشود. (برای هر کودک در گروه یک عدد)
• تصویری از یک قطار

توجه : اندازه ی استوانه ی موردنظر تقریبا ۴۲ سانتی متر است. و منازل معمولاً از این نوع استوانه به عنوان پایه ی گلدان (میز زیر گلدان) استفاده می شود.

روش کار

برای کودکان توضیح دهید که قصد دارید که همراه با هم قطار بسازید. عکس یک قطار را نشان داده و توضیح دهید که چگونه واگن ها به دنبال هم قرار می‌گیرند. یک مسیر را مثل دور یک میز یا شی دیگر در کلاس تعیین کنید تا قطار شما و بچه‌ها در طول آن مسیر به دنبال هم قرار گیرند. به بچه ها نشان دهید که چطور روی استوانه بنشینند و آن را حرکت دهند. به هر کودک یک قطار استوانه ای را داده و به او کمک کنید تا بنشیند و شروع به غلتاندن آن کند و از آن لذت ببرد. در حین بازی انعطاف به خرج دهید و بگذارید کودکان برای بررسی حرکت قطار ریل قطار را ترک کنند.

۳. بازی گروهی و آواز بارانی

هدف گروه درمانی

کودک بتواند از مهارت های مشارکت و همکاری در یک بازی گروهی برای کودکان استفاده کند‌.

وسایل مورد نیاز

• یک کاغذ بزرگ برای کشیدن یک نقاشی دیواری
• ماژیک های رنگی
• وسایل مورد نیاز در باران مثل چتر، کت، کلاه، کفش مناسب برای یک روز بارانی

روش کار

به صورت دایره وار روی زمین بنشینید و آواز بخوانید: (هوا چطوره؟) و با صدای بلند بگویید: (هوا خوب و ملایم)

بازی را این طور شروع کنید دست ها را از هم باز و بالای سر باشد مانند حالتی که می خواهید سوالی بپرسید:

• امروز هوا چطوره؟
• آب و هوا چطوره؟
• به من بگید: هوای امروز چطوره؟
• آیا هوا آفتابیه؟ (دست هارا بالای سر، شکل یک دایره را برای خورشید در هوا رسم کنید.)
• ابریه؟ (دست ها را روی چشم ها قرار دهید.)
• بارونیه؟ (انگشتان هر دو دست آهسته مانند ریزش قطرات باران پایین می آیند.)
• برفیه؟ (بلرزید و خودتان را بغل کنید، مثل وقتی که احساس سرما میکنید.)
• باد میاد؟ (دست ها در هوا مثل باد می چرخند.)

در مورد هوای بیرون از کودکان سوال کنید و به آنها بگویید که باران از آسمان می بارد و گاهی اوقات هنگام باریدن باران، رعد و برق نیز وجود دارد. کودکان را ترغیب کنید تا این آواز را بخوانند: (رعد و برق می آید.) و بعد با صدای بلند تر بگویید: ( آیا خوابت می آید؟)

رعد و برق می آید: (دست ها را آهسته به زمین بزنید تا صدای تپ تپ ایجاد کنید و بخوانید: رعد و برق می آید، رعد و برق می آید.) دست ها را همچنان آهسته به زمین بزنید. تا یک صدای تپ تپ ایجاد کنید و بخوانید: گوش کن تو غرشش رو.)

بشکن بزنید و بخوانید: صدای شرشر بارون می یاد شرشر بارون می‌ یاد. دست ها رابه هم بمالید مثل اینکه خیس شده اید و بخوانید (خیس شدم. خیس شدم.) درباره اینکه در هنگام بارش از چه وسایلی (مثل چتر، بارانی، کلاه و کفش بارانی) باید استفاده کرد، با کودکان صحبت کرده و نمونه ای از هر وسیله را نشان دهید. پس از آن برای گروه درمانی توضیح دهید که یک نقاشی دیواری بکشند که باران، ابرها و همه وسایل مورد نیاز در هنگام بارش باران در آن رسم شده باشد‌. یک تکه بزرگ کاغذ و ماژیک های رنگی تهیه کنید تا کودکان اطراف کاغذ بنشینند و برای هر کدام محدوده ای را برای نقاشی کردن مشخص کنید. آنها باید نقاشی مورد نظرشان را بکشند و رنگ کنند. کودکان را برای کشیدن باران، چتر؟ و..ترغیب کنید و پس از اتمام نقاشی، آنها را برای همه به نمایش بگذارید.

۴. بازی پاییز را به خانه ببرید و در آن قدم بزنید

هدف

کودک بتواند از مهارت‌های مشارکت و همکاری در یک بازی با گروهی استفاده  کند.

وسایل مورد نیاز:

• برگ های پاییزی رنگارنگ قشنگ
• کیف

روش کار

آواز قدم زدن در جنگل را به صورت دسته جمعی بخوانید: (همه در حال قدم زدن آواز بخوانند.)

ما توی جنگل قدم میزنیم. ما توی جنگل قدم میزنیم.

رنگهای قشنگ پیدا می کنیم. ما تو جنگل قدم میزنیم

شعر را سه بار تکرار کنید.

قبل از شروع جلسه مقدار خیلی زیادی از برگهای پاییزی را در رنگهای مختلف جمع آوری کنید آنها را داخل یک کیف پنهان کنید. از گروه بازی بخواهید تا دایره وار بایستند. کیف محتوی برگ ها را پشت سرتان نگه دارید. گروه را در خواندن این آواز راهنمایی کنید: (ما توی جنگل قدم میزنیم) و بعد از سه بار می ایستید و آهسته به گروه می‌گویید (ما در اعماق جنگل قدم میزنیم.) اطراف ما خیلی زیباست، درختان بلند و… ما صدای (هوهوی) باد را می‌شنویم. حالا همه چشمها بسته: تکرار کنید تا همه چشم های خود را ببندند و و حالا همه تصور می‌کنیم داریم در جنگل قدم میزنیم وقتی تا ۳ شمردم چشم هایتان را باز کنید.

یک، دو، سه با شماره ی سه برگ ها را در مرکز دایره در هوا پخش کنید. به کودکان اجازه دهید تا برگ ها را جمع کنند. نظر کودکان را درباره برگها جویا شوید. سوال هایی مثل: چند تا برگ داری؟ چه رنگهایی را جمع کردی؟ چه کسی برگ قرمز دارد؟ و مانند اینها را از بچه ها بپرسید. سر انجام از کودکان بخواهید که به صورت گروهی برگ ها را جمع کنند و آنها را دوباره داخل کیف بریزید و بر اساس علاقه گروه فعالیت‌ها را تکرار کنید. و در پایان بازی به هر کدام از کودکان اجازه دهید تا تعدادی از برگ‌ها را به انتخاب خود به خانه ببرند.

۵. بازی گروهی مرغ قرمز کوچک

هدف گروه درمانی

کودک بتواند از مهارت های مشارکت و همکاری در یک بازی گروهی استفاده کند.

وسایل مورد نیاز:

• کتاب داستانی با نام مرغ قرمز کوچک
• کلاه هایی با گوش های مناسب برای نمایش دادن حیوانات داستان

روش کار :

داستان را برای کودکان بخوانید و مطمئن شوید که آنها عکس های کتاب را دیده اند. در پایان داستان به آنها بگویید که قصد دارید دوباره داستان را تکرار کنید. با این تفاوت که این بار همه باید برای تعریف کردن داستان به شما کمک کنند. به آنها بگویید می‌خواهید قسمت مربوط به مرغ قرمز کوچک را بخوانید و به کمک آنها برای اجرای نقش‌های حیوانات دیگر نیاز دارید. به آنها نشان دهید که چطور در حین جواب دادن سرشان را تکان دهند. آنها را برای اجرای نقشه های گربه، سگ، خوک و… انتخاب کرده. و به آنها کلاه ها یا سربند هایی را که نشان دهنده گوش های حیوان مورد نظر است، بدهید. داستان را دوباره بخوانید و در زمان مناسب به هر کودک برای پاسخ دادن اشاره کنید.

توجه : این فعالیت ها باید مطابق با تعداد کودکان گروه باشد. اگر تعداد کودکان بیشتر از تعداد حیوانات ذکر شده در کتاب بود، باید دو یا سه کودک با هم به طور گروهی و همزمان  نقش یک حیوان (گربه یا سگ و…) را به عهده بگیرند و در زمان مناسب همگی باهم جواب بدهند.

۶. بازی ضربه به بادکنک برای اوتیسم

هدف گروه درمانی

کودک بتواند از مهارت‌های مشارکت و همکاری در یک بازی گروهی استفاده  کند.

وسایل مورد نیاز:

• یک عدد بادکنک باد شده بزرگ

روش کار

کودکان به صورت دایره ‌وار روی زمین می نشینند، توضیح دهید که هر کودک باید با ضربه بادکنک آن را به سوی نفر بعدی بفرستد، به طوری که بادکنک با زمین تماس پیدا نکند. بازی گروهی را طوری اجرا کنید که همه بتوانند به بادکنک ضربه بزنند. با پرتاب بادکنک به هوا بازی را شروع کرده و از آن لذت ببرید. بازی گروهی را بر حسب نیاز تغییر دهید و حتماً چندین بادکنک اضافه در دسترس داشته باشید تا در صورت ترکیدن بادکنک از آنها استفاده کنید.

توجه : مطمئن شوید که هیچ کدام از کودکان به بادکنک حساسیت ندارند.

۷. صورت کاغذی در بازی های اوتیسم

هدف گروه درمانی

کودک بتواند از مهارت‌های مشارکت و همکاری در یک بازی گروهی استفاده  کند.

وسایل مورد نیاز:

• صفحات کاغذی
• کاغذهای رسم که اجزای صورت روی آنها کشیده شده باشد
• مقداری کاموا و چسب
• آینه

روش کار

در مورد اجزای مختلف یک صورت با کودکان صحبت کرده و مطالب خود را تکرار کنید. به هر کودک قطعات یک عضو صورت را بدهید. به طور مثال همه چشم ها را به یک نفر بدهید. کودکان را تشویق کنید که در مورد قطعات مورد نیاز شان و همچنین اعضایی که بهتر با هم و سایر اعضای صورت هماهنگی دارند، سوال کنند. (مثلاً چشمان آبی و موهای قهوه ای هماهنگی بیشتری دارند) معلم نیز می تواند مسئول چسباندن قطعات روی صفحات باشد.

صورت دیگر بازی :

صورت های کاغذی را می توانید برای سایر اعضای خانواده نیز تهیه کنید.

۸. بازی گروهی کتاب فصل های سال

هدف گروه درمانی

کودک بتواند از مهارت‌های مشارکت و همکاری در یک بازی گروهی استفاده  کند.

وسایل مورد نیاز:

• کتابی که تصاویری از فصل‌های مختلف سال را همراه با توضیح مربوط به هر کدام در بر داشته باشد.

روش کار

درباره چهار فصل با کودکان صحبت کنید و در مورد فصلی که در آن قرار دارید بحث کنید. کتاب را بخوانید و در مورد هر فصل سوالاتی را مطرح کنید مثل : الان در چه فصلی هستیم؟ ما در این فصل چه می پوشیم؟ چه کسی سورتمه دارد؟ و مانند اینها با پرسیدن سوالات مستقیم از کودکان مطرح کردن عقیده شان آنها را به مشارکت در گروه تشویق کنید.

۹. بازی گروهی مجموعه محبوب من

هدف گروه درمانی

کودک بتواند از مهارت‌های مشارکت و همکاری در یک بازی گروهی استفاده  کند.

وسایل مورد نیاز:

• عکس های مختلفی از مجلات گوناگون شامل تصویر غذا ها، اسباب بازی ها، لباس ها، حیوانات، آدم ها و مانند اینها
• چسب
• مقوا
• رنگ های لعابی

روش کار

در مورد چیزهای مورد علاقه کودکان مثل پیتزا، سگ ها ، یا ماشین های مسابقه با آنها صحبت کنید. کودکان باید عکس هایی از چیزهای مورد علاقه خود انتخاب کنند. معلم باید به آنها کمک کند تا تصاویر مورد نظرشان را روی مقوا بچسبانند. کودکان را تشویق کنید تا درباره انتخاب های خود با یکدیگر گفت و گو کنند تا بتوانند به وجود تفاوت ها و شباهت های بین خودشان پی ببرند. هر کودک روی مجموعه کامل شده ی خود نامش را باخط خود بنویسد.

توجه کنید : بعضی از کودکان مبتلا به اوتیسم در مقابل کثیف شدن دستهایشان مقاومت می کنند آنها را با دادن جایزه به مشارکت در بازی تشویق کنید و به آنها اجازه دهید که فوراً دستهای خود را بشویند.

۱۰. بازی گروهی مخلوط سیب و موز خنک

هدف گروه درمانی

کودک بتواند از مهارت‌های مشارکت و همکاری در یک بازی گروهی استفاده کند.

وسایل مورد نیاز:

• مخلوط کن
• فنجان های کاغذی
• نصف فنجان آب سیب خنک
• یک موز رسیده
• مقداری دارچین

این مواد برای ۴ نفر کافی است.

روش کار

به هر کدام از کودکان یکی از اجزای مخلوط را بدهید، یکی از آنها را به عنوان سرآشپز و مسئول مخلوط کردن اجزا با یکدیگر انتخاب کنید. هر کودک ماده ای را که در دست دارد داخل مخلوط کن بریزد. وقتی همه اجزا داخل مخلوط کن ریخته شد به هر یک از کودکان اجازه بدهید که دکمه مخلوط کن را برای مخلوط کردن فشار دهد. مقدار کمی از مخلوط را داخل فنجان ها بریزید و به هر کدام از کودکان یک فنجان بدهید و آنها را تشویق کنید که بازهم از مخلوطی که در که درست کرده اند بخورند. بازی را می‌توان با آبمیوه ها و میوه های دیگر نیز انجام داد.

بازی درمانی گروهی در اوتیسم یکی از مؤثرترین روش‌ها برای بهبود مهارت‌های اجتماعی، ارتباطی و حسی-حرکتی کودکان طیف اوتیسم است. همانطور که در این مقاله بررسی شد، فعالیت‌های گروهی ساختاریافته در محیطی امن و حمایتی، نه تنها به کودکان کمک می‌کند تا تعاملات اجتماعی را تجربه کنند، بلکه زمینه‌ساز رشد خودآگاهی، همدلی و توانایی حل مسئله نیز می‌شود. ترکیب این روش با اسباب‌بازی‌های حسی و راهنمایی درمانگران متخصص می‌تواند نتایج چشمگیری در کاهش انزوا و افزایش مشارکت کودکان در فعالیت‌های روزمره ایجاد کند. برای دستیابی به بهترین نتایج، توصیه می‌شود این جلسات به‌صورت منظم و با توجه به نیازهای فردی هر کودک طراحی و اجرا شوند.

سوالات متداول:

1-چگونه کودکان اوتیسم را به مشارکت در بازی گروهی تشویق کنیم؟
استفاده از علایق خاص کودک در بازی، دادن نقش‌های ساده و قابل پیش‌بینی، و سیستم پاداش‌دهی فوری می‌تواند مؤثر باشد. هرگز کودک را مجبور نکنید.

2-چه تعداد شرکت‌کننده برای شروع مناسب است؟
بهتر است با گروه‌های بسیار کوچک (2-3 کودک) شروع کنید و به تدریج تعداد را افزایش دهید. حضور یک همبازی عادی (خواهر/برادر یا دوست) می‌تواند الگوی خوبی باشد.