نویسنده: mehdisaber

گفتاردرمانی سکته مغزی

گفتاردرمانی برای بیماران سکته مغزی شامل بررسی مشکلات گفتاری و اختلالات غذا خوردن در بیمار می باشد. گفتاردرمانی سکته مغزی از تکنیک های مختلف جهت بهبود علائم سکته نظیر مهارت های صحبت کردن، بلع و غذا خوردن و حجم تنفسی بیمار استفاده می کند تا بتواند به حداکثر توانایی بیمار بعد از آسیب مغزی دست پیدا کنند. مرکز گفتاردرمانی در سکته مغزی و کاردرمانی سکته مغزی دکتر صابر به صورت کاملا تخصصی به درمان بیماران سکته مغزی می پردازد. مرکز درمان سکته مغزی دکتر صابر علاوه بر ارائه خدمات کاردرمانی و گفتار درمانی سکته مغزی در کلینیک به ارائه خدمات گفتاردرمانی سکته مغزی در منزل نیز می پردازد.

تاثیر گفتاردرمانی برای مبتلایان به سکته مغزی

گفتاردرمانی به افراد مبتلا به سکته مغزی کمک می‌ کند تا توانایی خود را در برقراری ارتباط بهبود بخشند. تحقیقات نشان می‌ دهد افرادی که گفتاردرمانی دریافت می ‌کنند، بسیار بیشتر از افرادی که دریافت نمی‌ کنند، بهبود می ‌یابند. بسیاری از مردم فکر می‌ کنند گفتاردرمانی به معنای “رفع” مشکلات افراد مبتلا به سکته مغزی است تا بتوانند به خوبی گذشته صحبت کنند. با این حال، همیشه امکان بازیابی کامل گفتار وجود ندارد. بنابراین مهم است که چیزهایی را پیدا کنید که به افراد مبتلا کمک کند با وجود مشکلات شان در صحبت کردن، ارتباط برقرار کنند. این ها به عنوان استراتژی‌ های جبرانی یا مقابله‌ ای شناخته می ‌شوند. آن ها شامل هر چیزی از حرکات و زبان بدن تا نمودارهای الفبا و دستگاه‌ های الکترونیکی هستند. بنابراین در حالی که گفتاردرمانی بر روی صحبت کردن و درک بیشتر متمرکز خواهد بود، همچنین بر یادگیری راه‌ های دیگر برای برقراری ارتباط نیز تمرکز خواهد کرد. اعتماد به نفس نیز نقش مهمی در توانایی افراد برای برقراری ارتباط ایفا می‌ کند. گفتاردرمانی به افزایش اعتماد به نفس کمک می ‌کند، بنابراین فرد مبتلا به سکته مغزی احساس می ‌کند می‌ تواند در مکالمات شرکت کند، با افراد جدید صحبت کند و کارهایی را که می ‌خواهد، انجام دهد. اگر فرد مبتلا در حال یادگیری راه‌ های جدید برای برقراری ارتباط است، افراد اطراف او نیز باید یاد بگیرند. هیچ الگوی ثابتی برای گفتاردرمانی وجود ندارد. فرد جلسات منظمی با یک گفتاردرمانگر خواهد داشت، اما آنچه در این جلسات انجام می ‌دهد به مشکلاتی که دارد و آنچه برای او مهم است که روی آن کار کند، بستگی دارد. بسیاری از افراد مبتلا به سکته مغزی گفتاردرمانی را با این فکر شروع می‌ کنند که فقط باید حاضر شوند و آنچه را که گفتاردرمانگر به آن ها می‌ گوید، انجام دهند. اما گفتاردرمانی در مورد کار کردن برای رسیدن به اهداف است و این اهداف باید توسط فرد، همراه با گفتاردرمانگر تعیین شوند. هیچ مدت زمان مشخصی برای گفتاردرمانی وجود ندارد. در حالت ایده‌ آل، تا زمانی که افراد به اهداف خود برسند ادامه خواهد یافت. با این حال، همیشه اینطور نیست. دانستن این که دیگر قرار نیست مشاوره و حمایت منظم از گفتاردرمانگر داشته باشید، می ‌تواند اعتماد به نفس شما را از بین ببرد و شما را نگران کند که بیشتر از آنچه بهبود یافته ‌اید، پیشرفت نخواهید کرد. اما بهبودی با درمان به پایان نمی ‌رسد. همانطور که به تمرین مهارت ‌های جدید خود ادامه می‌ دهید، احتمالاً خواهید دید که اوضاع حتی بهتر خواهد شد و اعتماد به نفس شما همچنان بهبود خواهد یافت.

گفتار درمانی برای بیماران سکته مغزی در آفازی

زبان پریشی( آفازی)، اختلال در یک یا چند جانبه از مهارت‌های زبانی ( درک، بیان، تکرار، نامیدن، خواندن، نوشتن) است که در اثر آسیب به مناطق مغزی مربوط به این مهارت ها ایجاد می شود. آسیب می تواند در اثر سکته مغزی، ضربه، خونریزی، عفونت، تومورهای مغزی و هر نوع آسیب به مراکز‌ زبانی در مغز بوجود آید. گفتاردرمانی در سکته مغری با تشخیص دقیق نوع آفازی در بیمار بهترین روش درمان را ارائه می نماید.

براساس محل ضایعه مغزی، آفازی را می توان به چند دسته تقسیم کرد:

1. آفازی های قدامی: در این دسته از زبان پریشی، فرد دارای گفتاری ناروان بوده ولی درک بیمار خوب است. مانند آفازی بروکا، ترانس کورتیکال حرکتی.
2. آفازی های خلفی: در این دسته از زبان پریشی، بیمار دارای گفتاری روان بوده ولی درک او آسیب دیده است. گفتار روان پوچ و فاقد معنی میباشد. مانند آفازی ورنیکه، ترانس کورتیکال حسی، انتقالی. آفازی انتقالی ویژگی های آفازی بروکا و ورنیکه را نشان می دهد. الیاف قوسی، پل ارتباطی مناطق بروکا و ورنیکه می باشد و آسیب به آن منجر به بروز آفازی انتقالی می شود.
3. آفازی های بدون جایگاه: مانند آفازی گلوبال و آنومی.

گزارش موردی از آفازی بروکا در بیمار سکته مغزی:

«م» آقای ۴۲ ساله،که حدود دو سال پیش دچار سکته مغزی شده است و به دنبال آن دو هفته در کما بوده که بر اساس نتایج ( CT ) اسکن محل ضایعه، لوب پیشانی مغز ( فرونتال) است که دربردارنده منطقه بروکا یعنی منطقه مسئول برنامه ریزی حرکتی برای بیان می باشد. پس از بیرون آمدن از کما ناتوانی در صحبت کردن، فلجی کامل اندامهای راست و مشکلات بینایی ( به صورت تاری دید) برای وی ایجاد شده بود. با گذشت زمان از شدت علائم نظیر فلجی اندام های سمت راست و مشکلات بینایی کاسته شده ولی در حال حاضر ضعف و سستی در نیمه راست مشاهده می شود. بیمار سکته مغزی بعد از ترخیص از بیمارستان جلسات فیزیوتراپی و گفتار درمانی سکته مغزی را شروع کرده است.

در حال حاضر توانمندی‌های بیانی بیمار به شدت آسیب دیده و در بیان نیازهایش ناتوان است و از قابلیت های بیانی مختلفی که قبل از آسیب داشته، برخوردار نیست. توانمندیهای درکی بیمار نسبت به توانمندیهای بیانی آسیب کمتری دیده و تقریباً می‌توان گفت درک وی بهنجار است، البته در درک موارد پیچیده مثل جملات طولانی و مجهول مشکل دارد. توانایی های خواندن و نوشتن بیمار سکته مغزی نیز آسیب دیده است که با درمان های انجام شده توانایی نوشتن بهبود یافته و در حال حاضر میتوانند برای بیان خواسته هایش از نوشتن نیز کمک بگیرد.

بیمار در توانایی نامیدن و واژه یابی (یعنی پیدا کردن کلمات مناسب و مورد نظر برای صحبت کردن و انتقال پیام خود) دچار مشکل شده که منجر به تشدید ناتوانیهای بیانی بیمار شده است. با توجه به محل ضایعه و ویژگیهای گفتار و زبان فرد بعد از ضایعه مغزی، می توان گفت نوعی اختلال، زبان پریشی« بروکا» است.

ویژگی های نمونه صوتی بیمار سکته مغزی

• گفتار ناروان، بیان پراکنده، دارای سرعت کند و عبارات کوتاه
• آهنگ نامناسب
• مشکل در نامیدن و واژه یابی
• ناتوانی در تطابق مناسب فعل و فاعل
• استفاده نکردن از واژگان دستوری متنوع (فعل،صفت،حروف اضافه و…)

گفتار بیمار سکته مغزی ناروان است به این معنا که بیان بی پراکنده می باشد، دارای سرعت کند و شامل عبارات کوتاه است. بیمار با تلاش و به سختی جملات هدف را بیان می کند، همچنین مراجع از کلمات تلگرافی و کلیشه ای برای توصیف استفاده می کند.

آهنگ گفتار وی نا مناسب و پر از مکس های بی مورد و نابجا است که نتیجه تلاش و تقلای بیمار سکته مغزی برای پیدا کردن کلمات مناسب و هدف است. مشکل در نامیدن و واژه یابی نیز در گفتار شنیده می‌شود که گاهی این حس را به شنونده القا می کند که گوینده به گفته های خود مطمئن نیست.

جملات بیانی می از انسجام کافی برخوردار نیست و جملاتش به هم ریخته اند. بیمار در پیدا کردن فعل مناسب برای فاعل جملاتش دچار مشکل میشود چه قسمتی از این مشکل ناشی از ناآگاهی نسبت به نقش اجزای جمله مثل فعل، فاعل و مفعول است.

واژگان دستوری شامل حروف ربط و اضافه را خیلی کم به کار می برد و یا اصلاً استفاده نمی کند. به عنوان مثال به کار نبردن حرف اضافه « را» در جمله. همچنین تعداد اسم ها خیلی بیشتر از تعداد افعال و صفات است و گفتارش پر از عبارات اسمی است.

گزارش آفازی زیر قشری و گفتاردرمانی بیمار سکته مغزی

آقای «ح» 60 ساله که به علت فشار کاری و استرس زیاد در اثر سکته ی مغزی دچار زبان پریشی شده است. بر اساس نتایج ( CT ) اسکن، محل خونریزی در مناطق زیر قشری و به عبارت دیگر در عمق نیمکره چپ مغز در هسته دم دار از هسته های قاعده ای بیمار میباشد. بیمار پس از خونریزی مغزی به مدت یک هفته در کما بوده و پس از به هوش آمدن دچار خاموشی یا موتیسم شده و گفتاری نداشت و اندام های سمت راست بدن و صورت وی ضعف و بی حسی شدیدی داشت؛با گذشت سه هفته کلام بیمار سکته مغزی برگشته اما به صورت تک کلمه و پراکنده بوده است. با مراجعه به جلسات گفتار درمانی سکته مغزی و انجام ارزیابی‌های لازم مشخص شد که توانمندی های درکی بیمار نسبتاً خوب است و قادر به انجام دستورات ساده و پیچیده و درک جملات طولانی و پیچیده می باشد. توانمندیهای بیانی نسبت به درک که آسیب بیشتری دیده است که باعث شده گفتار وی پراکنده و با تلاش زیادی همراه شود. در جلسات اول برقراری ارتباط، صحبت کردن بیمار به صورت تک کلماتی بود که اشکالات تولیدی زیادی داشتند (مثلاً تیز به جای میز) ، یا بی معنی بودند ( ملین به جای در ) و یا کلمه‌ای از مقوله معنایی کلمه هدف بودند (مثلاً دختر به جای پسر)، اصطلاحاً به این گونه خطاهای بیماران زبان پریش «پارافازی» گفته می شود. این خطاها باعث کاهش شدید وضوح گفتار بیمار شده بود. با توجه به محل ضایعه و ویژگی های گفتار و زبان فرد بعد از ضایعه، می توان گفت نوع اختلال زبان پریشی « زیر قشری» است.

نمونه گفتاری بیمار که واج نگاری شده، بعد از یکسال گفتار درمانی از بیمار گرفته شده است. در این نمونه از بیمار خواسته شده که ۵ تصویر متوالی را ببیند توصیف کند. (مکث ها با خط تیره نشان داده شده‌اند).

داستان تصاویر: پسر بچه از زیر در سایه میبینه و میترسه/پیش پدر خود میره و بهش میگه که یک شبح دیده/پدر چراغ قوه رو برمیداره تا بتونه توی اتاق تاریک رو ببینه/بعد پدر به سمت اتاق میره و در رو باز میکنه و با نور چراغ توی اتاق رو نگاه میکنه و می بینه که یک پارچه از چوب رختی آویزونه.

ویژگی های نمونه صوتی

• گفتار متشکل از عبارات کوتاه و ناروان و مکث های فراوان.
• تلاش و تقلب برای پیدا کردن کلمات مناسب و رساندن مفهوم.
• مشکل در نامیدن و واژه یابی.
• ناروانی گفتار به صورت تکرار بخشی از کلمه.
• پارافازی معنایی.
• حاشیه گویی
• استفاده نکردن از واژگان دستوری متنوع (فعل،صفت،حروف اضافه و…)

تلاش بیمار برای پیدا کردن کلمات مناسب و رساندن مفهوم، ناشی از ناتوانی در نامیدن اشیا و واژه یابی، به صورت استفاده زیاد از کلماتی مثل: « این، و» در گفتار وی دیده می‌شود که به روانی گفتار آسیب می‌زند و شک و تردید گوینده را به شنونده القا می کند. در واقع فرد مبتلا به این زبان پریشی این کلمات را به کار می برد و یا کلمات را تکرار می کند تا فرصت بیشتری برای پیدا کردن کلمه بعدی داشته باشد.

بیمار سکته مغزی بعد از بیان کلمه موردنظر هم هنوز از آن کلمه مطمئن نیست و دنبال کلمه مناسب تر در میان واژگان موجود در ذهن خود می گردد این باعث بروز ناروانی به صورت تکرار بخش‌هایی از کلمه می شود. این نوع اضافه کردن هجا ها و کلمات اصطلاحاً پارافازی نامیده می شود.

نمونه‌ای از پارافازی را می‌توان در این نمونه گفتار دید: به عنوان مثال «تق تق میزنه» به جای «در میزنه» در این نمونه به جای کلمه « در » از کلمه ی «تق تق» که از نظر معنایی یاد آور « در» می‌باشد،استفاده کرده است و یا کلمه « دور» به جای « نزدیک».

بیمار سکته مغزی برای جبران عبارات کوتاه و ناروان خود و تکمیل مفهوم موردنظرش حاشیه گوی می‌کند و کلمات و جملاتی به کار می‌برد که در تصویر دیده نمی شوند و ربطی به آن ندارند. حجم زیادی از گفتار بیمار سکته مغزی را اسامی و افعال تشکیل می‌دهند و حروف ربط و اضافه کمتری را به کار می‌برد که این ناتوانی در استفاده مناسب و به جا از این مشخصه های دستوری باعث می شود عبارات بیمار کوتاه تر شوند.

گزارش گفتاردرمانی در آسیب نیمکره راست:

« م» آقای ۴۵ ساله،که در اثر تصادف و ضربه به سر، قسمتی از استخوان جمجمه در منطقه لوب آهیانه ( پریتال) در نیمکره راست صدمه دیده و برداشته شده است. طبق نتایج حاصل از ( CT ) اسکن در منطقه مورد نظر، لخته های خون دیده میشود. به علت آسیب مغزی، کلام بیمار آهنگ طبیعی خود را از دست داده و در طول گفتار تکیه های صحیح برای کلمات ادا نمی‌شود. از ویژگی‌های دیگر بیمار سکته مغزی می‌توان به اشکال در پردازش جملات انتزاعی، تفسیر تحت الفظی اصطلاحات و ضرب المثل ها و ناتوانی در استدلال منطقی اشاره کرد. علاوه بر موارد ذکر شده، بیمار سکته مغزی در چشم چپ دچار دوبینی شده و برای بهتر دیدن، باید چشم چپ خود را بپوشاند. جهت یابی او نیز کاملاً مختل شده و در شناخت چهار جهت اصلی ناتوان است.

به علت آسیب ستون فقرات، بیمار سکته مغزی قادر به راه رفتن نیست و از ویلچر استفاده می کند. نیمکره راست مسئول ادراک بینایی فضایی، موسیقی، ریاضیات، استدلال منطق، جهت یابی، پردازش سطوح انتزاعی زبان، ویژگی های زیر زنجیری گفتار (آهنگ،تکیه،مکث) است. آسیب به این نیمکره، منجر به مشکلاتی در زمینه های ذکر شده می شود.

ویژگیهای نمونه صوتی

• اختلال در نوای گفتار به صورت یکنواختی صوتی
• به کارگیری تکیه های نامناسب برای کلمات.
• نبود مکث های صحیح گفتاری در بین کلمات و جملات تولیدی.
• اختلال در هماهنگی گفتار و تنفس.

آپراکسی گفتار به اختلالی اطلاق می گردد که دارای منشا عصبی بوده و در آن مناطق مغزی مربوط به کنترل و برنامه ریزی حرکتی گفتار آسیب دیده اند. فرد مبتلا به این اختلال به دلیل عدم توانایی در به خاطر آوردن الگوهای حرکتی گفتار، قادر نیست که کلمات را با دقت و به طور صحیح تلفظ نماید و به طور مکرر دچار وقفه هایی می شود و یا قسمت های مختلف کلمات را تکرار می نماید. این وقفه، جریان طبیعی گفتار را دچار انقطاع می نماید.

گزارش موردی از آپراکسی در بیمار سکته مغزی

«ب» آقای ۶۲ ساله، که در ۶۰ سالگی در اثر انسداد عروق در نیمکره چپ سکته کرده است. شدت سکته مغزی و آسیب وارد شده به عروق بسیار بالا بوده که منجر به آفازی گلوبال (بیانی و درکی) همراه با آپراکسی کامل (آپراکسی اندام و آپراکسی کلامی) و فلجی کامل نیمه راست بدن شد. علاوه بر آسیب به بیان، آسیب درکی وسیعی نیز در بیمار وجود داشت. طی یک سال و با ۵۰ جلسه گفتار درمانی برای سکته مغزی به صورت نسبتاً کامل برگشت، از جمله درک دستورات ساده و سوالات بلی و خیر و پاسخ دادن به آنها با حرکت سر ایجاد شده و یا بهبود یافت. درک نوشتاری بیمار نسبتاً به سطح هنجار رسید.

شغل بیمار حسابداری بوده که بعد از آسیب مغزی کاملاً توانمندی‌های ریاضیات در او از بین رفته و بعد از یک سال و انجام تمرینات ریاضی، توانمندی اجرای چهار عمل اصلی در اعداد تک و دو رقمی بازگشته است. مشکل اصلی بیمار  سکته مغزی که مانع از برقراری ارتباط در سطح کلمه با اطرافیان می شود، آپراکسی شدید است. به همین دلیل که عامل برنامه‌ریزی ناصحیح در مغز برای تولید گفتار می‌شود، بیمار نمی تواند کلمه مورد نظر را با صدای صحیح تولید کند و همین امر موجب سرخوردگی شده و او را به فردی آرام و ساکت با روابط اجتماعی اندک تبدیل کرده است.

پس از دو سال درمان گفتار درمانی سکته مغزی، فیزیوتراپی و کاردرمانی بیمار به توانمندی هایی در زمینه گفتار رسیده است. هنوز در نیمه راست بدن درجاتی از فلجی باقی مانده و مراجع برای راه رفتن از عصا استفاده می کند. نوشتن نیز با دست چپ (غیر برتر) انجام می شود (بیمار قبل از حادثه راست دست بوده است). بیمار به توانمندی تولید کلمات رسیده است، البته هنوز اثرات آپراکسی گفتار در تولید کلمه دیده می شود. او برای شروع صحبت کردن به صورت خود انگیخته ناتوان است. اثرات آپراکسی اندام با انجام تمرینات تجویز شده،کاهش یافته است.

حافظه ی خوب بیمار و رفع مشکلات درکی و حمایت بالا اعضای خانواده از عوامل اصلی در پیشرفت و بهبودی او بوده اند.

کلمات هدف: خوب،آب،بیا،کوبیده،بریم،سیب،بربری،بالا،بابا،بابایی،پایین،بالا،باشه،برو.

ویژگیهای نمونه صوتی

• ناتوانی در تولید دقیق و صحیح کلمات.
• تکرار قسمت هایی از کلمه
• کورمال کورمال کردن به صورت تکرار کلمه برای دست‌یابی کلمه ی مورد نظر.
• انقطاع جریان طبیعی گفتار.

به علت وجود آپراکسی، بیمار سکته مغزی نمی تواند کلمه مورد نظر را دقیق و صحیح تولید کند. به همین دلیل خطاهای تولیدی به صورت حذف و جانشینی دیده می‌شوند. علاوه بر این خطا ها، تکرار قسمتی از کلمه در نمونه صوتی وجود دارد که علت آن ناتوانی بیمار  سکته مغزی در تکمیل کلمه موردنظر حین تولید آن است. « با- با – بالا» در تولید کلمه ی « برو» کورمال کورمال کردن به خوبی شنیده می شود. این پدیده در بیماران سکته مغزی آپراکسی برای یافتن صدا و کلمه مورد نظر به وجود می آید و فرد کاملاً از خطای خود باخبر است و برای رفع آن تلاش و تقلا می کند. بیمار قصد دارد کلمه ی « برو» او را بگوید اما به جای آن،کلمه ی « بالا» را تکرار می کند.

توانبخشی در منزل سکته مغزی

مرکز توانبخشی سکته مغزی دکتر صابر به ارائه خدمات گفتاردرمانی و کاردرمانی در منزل با استفاده از تیم توانبخشی مجرب و حرفه ای خود می پردازد. امکانات مرکز تخصصی گفتاردرمانی سکته مغزی در تهران شامل مکانوتراپی در سکته مغزی، آب درمانی اختصاصی مرکز، کاردرمانی تعادلی در سکته مغزی، گفتاردرمانی در بلع سکته مغزی و گفتاردرمانی در تلفظ ، ماساژ درمانی بیماران سکته مغزی می باشد. بیماران سکته مغزی با مشکلات بلع مایعات و جامدات، اختلال در تولید و تلفظ صحیح کلمات، ناتوانی در ادامه گفتار صحیح، مشکلات شناختی و درک کلامی به مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر مراجعه و خدمات گفتاردرمانی خود را دریافت می نمایند.

مشکلات حافظه در بیماران سکته مغزی باعث عدم توانایی بیمار در انجام فعالیت های شغلی و برگشت به کار می شود که در توانبخشی بیماران سکته مغزی باید مدنظر قرار گیرد. مشکلات نوای گفتار، اختلال در هماهنگی تلفظ و تنفس به همراه مشکلات حافظه ای موجب مشکلات روانی مانند افسردگی در فرد بیمار می گردد.

منابع:

stroke.org.uk

سوالات متداول:

1.چه درمان هایی برای بیماران سکته مغزی لازم است؟

در حیطه درمان های توانبخشی برای بیماران سکته مغزی، می توان به کاردرمانی، گفتاردرمانی و فیزیوتراپی اشاره نمود. درمان توانبخشی برای بیماران سکته مغزی باید بلافاصله پس از کنترل علائم و ترخیص از بیمارستان آغاز شود.

2.هزینه های گفتاردرمانی در منزل چگونه است؟

هزینه های گفتاردرمانی در منزل بسته به تایم جلسات درمانی و نیاز بیمار به استفاده از وسایل و تجهیزات درمانی متفاوت می باشد و با توجه به شرایط بیمار تعیین می شود.

3. گفتاردرمانی چه کمکی به بیمار سکته مغزی می کند؟

گفتاردرمانی در جهت بهبود توانایی های گفتاری بیمار روانی گفتار و درک کلامی او کمک کننده است، همچنین در زمینه بهبود بلع و تقویت عضلات صورت برای بهبود تغذیه بیماران موثر می باشد.

بازی گروهی برای کودکان اوتیسم

گروه درمانی یکی از روش های پر کاربرد در کنار بازی درمانی کودکان اوتیسم می باشد که در مرکز درمان اوتیسم دکتر صابر اجرا می گردد. برای انجام بازی های گروهی برای کودکان اوتیسم ،کودکان مبتلا به اوتیسم باید بر اساس نیازهای فردی، نقایص، سن و سطح رشد، گروه بندی شوند. این کار برای کودکان اوتیسم با عملکرد بالا نیز مفید است، زیرا آنها اغلب توانایی بیشتری از نظر زبانی و تحصیلی دارند. گروه درمانی برای اوتیسم با بازی گروهی برای کودکان توسط متخصصین بازی درمانی و کاردرمان مرکز توانبخشی اوتیسم دکتر صابر به صورت تخصصی انجام می گیرد. گروه درمانی در کودکان بیش فعال و نوجوانان کاربرد فراوانی دارد.

بازی‌درمانی اوتیسم

همه اقدامات درمانی که اینجا ارائه شده برای مدتی اجرا شده و تا حدودی رضایت بخش آزمایش شده است. در بعضی موارد، اقدام درمانی به صورت رسمی‌ ارزیابی شده است و نویسندگان به صورت گسترده به منافع شان، همچنین به محدودیت‌‌هایشان اشاره کرده اند. اقدامات درمانی براساس بازی کاملاً جذاب، موفق و امیدبخش هستند، اما آن‌ها گسترده و بکار گرفته نمی‌شوند. همچنین شما باید بررسی کنید تا چه حدودی منفعت شان می‌تواند تعمیم داده شود و به تغییر در کودک یا اصلاح در محیط نسبت داده می‌شود. برای این-که بتوانید به این سوالات پاسخ دهید، باید در نظر داشته باشید که:

1. شما باید بازی که نقش آموزشی دارد را درک کنید و فقط نباید بهانه ای باشد که استراحت کند یا به کودکی راهی برای وقت گذارنی بدهد.

2. باید یک هدف هر دفعه برای هر فعالیت تنظیم کنید و کودک باید تبحر داشته باشد.

3. نباید از بازی کودکان اتیستیک با عملکرد پایین با کودکان لال مستثنی باشد.

4. در ابتدا، حداقل باید سعی کنید تا علایق کودک را در نظر بگیرید.

5. باید بازی اجتماعی، تقلیدی و نمایشی را گسترش دهید.

6. باید به کودک آموزش دهید چگونه با عروسک و عروسک نمایشی بازی کند.

7. باید به کودک آموزش دهید چگونه از دستوری پیروی کند، ارکان جدید را به تدریج اضافه کند و در نهایت دستور خودش را بسازد.

8. باید به تدریج افراد بیشتری را به بازی دعوت کند (ترجیحاً خواهر یا برادر یا همسالان)، که قبلاً آموزش دیده اند چگونه به کودک اوتیسمی نزدیک شوند و چه انتظاری از او داشته باشند (لطفا به خاطر داشته باشید همانطور که رویرز (۱۹۹۶)، نشان داد با توجه به تعمیم پذیری موفق تر خواهد بود اگر همسالان بیشتر کمک شوند تا آموزش ببینند).

9. باید مطمئن باشید که کودک می‌تواند خلاقانه خودش بازی کند و بازی اش را به اشیا، افراد و محیط دیگر تعمیم دهد.

اقدامات درمانی که بازی اجتماعی را تعلیم میدهند اینجا آنالیز شده اند و تنها بازی نیستند، اما تعداد کمی ‌هستند که مطالعه شده اند. یک مشاهده کلی این است که تنها مهارتی که به نظر می‌رسد رشد داشته است مهارت تعامل اجتماعی است و زبان یا اصول پایه ارتباطات رشد نداشته است. درک این که بازی باید در همه برنامه‌‌های اموزشی یا درمانی شرکت داشته باشد مهمترین قسمت است و به عنوان یک فعالیت ساده که چیزی ارائه نمیدهد بررسی نشود. خیلی از درمانگران بازی را بکار می‌برند تا فقط کودک را سرگرم کنند در حالی که استراحت می‌کنند یا مواد برای کار بعدی شان را آماده می‌کنند. بازی کودکان اتیستیک نباید به تکرار کلیشه ی محدود باشد، اما باید یک فرصت پرفایده برای یادگیری و اجتماعی شدن باشد.

بازی های گروهی برای اوتیسم

اختلال طیف اوتیسم یک وضعیت عصبی متفاوت است که بر ارتباطات، رفتار و یادگیری تأثیر می ‌گذارد. روان شناسان از اصطلاح اختلال طیف استفاده می ‌کنند زیرا علائم و نیازهای حمایتی بسته به کودک متفاوت است. اگرچه از نظر بالینی به عنوان یک اختلال تعریف می ‌شود، داشتن اوتیسم به این معنی است که مغز آن ها به روشی متفاوت از آن چه که رایج ‌تر یا معمولی تر در نظر گرفته می ‌شود، سیم‌ کشی شده است. چند نشانه رایج اختلال طیف اوتیسم عبارت اند از: مشکل در درک و پاسخ به نشانه‌ های اجتماعی عصبی – معمولی، رفتارها و علایق شدید و تکراری، حساسیت به محرک‌ های بصری، شنیداری و یا حسی. برخی از بازی های گروهی برای کودکان اوتیسم عبارت اند از:

– بازی نام: این فعالیت سرگرم‌ کننده ارتباط گروهی، یک مهارت ضروری را به کودکان مبتلا به اوتیسم می ‌آموزد: چگونه خود را معرفی کنند و نام شخص دیگری را یاد بگیرند. برای انجام این بازی، کودکان را در یک دایره جمع کنید تا همه بتوانند یکدیگر را ببینند. با اشاره به خود و گفتن نام خود شروع کنید (“من آقای یا خانم _____ هستم.”). سپس، از کودک سمت راست خود بخواهید نام خود را همان طور که شما انجام دادید به اشتراک بگذارد و سپس نام شما را در حالی که به شما اشاره می ‌کند، تکرار کند. از هر کودک بخواهید به نوبت نام خود را بگوید، سپس به کودک دیگری در کلاس اشاره کند و نام او را تکرار کند. بازی نام یک فعالیت اجتماعی به خصوص سرگرم‌ کننده برای کودکان در ابتدای سال تحصیلی است. به این ترتیب، آن ها می ‌توانند نام دوستان خود را یاد بگیرند و در پیدا کردن دوستان جدید پیشرفت کنند.

– رنگ ‌آمیزی: بر اساس مقاله‌ ای مشترک از موسسه ملی تروما و از دست دادن در کودکان که منتشر شده است، صفحات رنگ ‌آمیزی می ‌توانند یک تمرین عالی ذهن و بدن برای آرامش و تمرکز بر این جا و اکنون باشند. چند صفحه رنگ ‌آمیزی در دسترس داشته باشید و آن ها را به عنوان یک فعالیت آرامش ‌بخش زمانی که کودکان تحت فشار هستند، پیشنهاد دهید. به عنوان مثال رنگ آمیزی هایی با عنوان پیک نیک، پیاده روی در طبیعت، حیوانات، جنگل، گیاهان و… .

– زمان اشتراک ‌گذاری: زمان اشتراک ‌گذاری یک فعالیت اصلی برای بازی با کودکان اوتیسم است و می ‌تواند یک فعالیت اجتماعی عالی باشد. هر هفته، از یک کودک بخواهید چیزی را که دوست دارد با کلاس به اشتراک بگذارد، بیاورد و آن را به دوستانش معرفی کند.

بازی گروهی کودکان اوتیسم

خیلی از کودکان مبتلا به اوتیسم دوست ندارند در بازی شکست خورده یا نمی‌توانند به راحتی با باخت خود کنار بیایند. بنابراین وجود چنین بازی‌هایی در یک جلسه ی گروه درمانی لازم و ضروری است. آموزش برخورد مناسب در هنگام شکست، باید هدف گرو باشد. برای این منظور استفاده از یک پرسشنامه مناسب می‌تواند مفید باشد. آواز (گاهی  توبازی می بریم گاهی توبازی می‌بازیم بازی یک جور شادیه) باید اغلب مواقع تکرار شود به ویژه هنگام باخت، تا عصبانیت ناشی از باخت برطرف گردد.

۱. قطار بازی گروهی کودکان

هدف گروه درمانی

کودک از مهارت های مشارکت و همکاری در یک فعالیت گروهی استفاده کند.

وسایل مورد نیاز:

• ریل قطار که قطعات آن به آسانی توسط کودکان پیش‌دبستانی روی هم سوار شود.
• یک واگن کوچک برای هر یک از کودکان (واگن ها باید از نوع کشیدنی باشند نه برقی).
• یک صفحه کاغذ بزرگ تصویر ریل قطار روی آن کشیده شده باشد.

روش کار

کار با جدا کردن قطعات ریل قطار از یکدیگر شروع می‌شود. کاغذ بزرگی که تصویر ریل قطار روی آن کشیده شده را روی زمین پهن کنید و قطعه‌ای از ریل را روی آن بگذارید. برای کودکان توضیح دهید که باید به ترتیب و رعایت نوبت ریل قطار را بسازند. قطعه ای را به دست اولین کودک داده و او را تشویق کنید تا این قطعه را به قطعه ای که شما ابتدا گذاشته اید و از کند. به نوبت به هر کودک یک قطعه از قطعات ریل را بدهید تا آن را به قطعه قبلی متصل کند. این کار را تا کامل شدن ریل ادامه دهید. بعد نشان دهید که چطور میتوان یک واگن را روی ریل حرکت داد. در عین حال صدای قطار را هم در بیاورید تا توجه و علاقه ی کودکان را جلب کنید. به هر یک از کودکان یک واگن بدهید و بگذارید با آن روی ریل بازی کنند.  طی تمرین بر رفتار های آنها نظارت داشته باشید و در صورت لزوم مداخله کنید. به آنها نشان دهید که می توانند واگن هایشان را به هم وصل کنند و با هم بازی کنند. آنها را به مشارکت در حین بازی گروهی ترغیب کنید. اگر با توجه به اندازه ریل یا رفتارهای کودکان امکان بازی همگی آنها به طور همزمان وجود ندارد، بازی را نوبتی کنید طوری که هر بار فقط دو کودک بتوانند همزمان روی ریل قطار بازی کنند.

۲. بازی ما یک قطار هستیم!

هدف گروه درمانی

کودک بتواند از مهارت های مشارکت و همکاری در یک بازی گروهی استفاده کند.

وسایل مورد نیاز :

• یک استوانه کوچک به عنوان قطار استفاده میشود. (برای هر کودک در گروه یک عدد)
• تصویری از یک قطار

توجه : اندازه ی استوانه ی موردنظر تقریبا ۴۲ سانتی متر است. و منازل معمولاً از این نوع استوانه به عنوان پایه ی گلدان (میز زیر گلدان) استفاده می شود.

روش کار

برای کودکان توضیح دهید که قصد دارید که همراه با هم قطار بسازید. عکس یک قطار را نشان داده و توضیح دهید که چگونه واگن ها به دنبال هم قرار می‌گیرند. یک مسیر را مثل دور یک میز یا شی دیگر در کلاس تعیین کنید تا قطار شما و بچه‌ها در طول آن مسیر به دنبال هم قرار گیرند. به بچه ها نشان دهید که چطور روی استوانه بنشینند و آن را حرکت دهند. به هر کودک یک قطار استوانه ای را داده و به او کمک کنید تا بنشیند و شروع به غلتاندن آن کند و از آن لذت ببرد. در حین بازی انعطاف به خرج دهید و بگذارید کودکان برای بررسی حرکت قطار ریل قطار را ترک کنند.

۳. بازی گروهی و آواز بارانی

هدف گروه درمانی

کودک بتواند از مهارت های مشارکت و همکاری در یک بازی گروهی برای کودکان استفاده کند‌.

وسایل مورد نیاز

• یک کاغذ بزرگ برای کشیدن یک نقاشی دیواری
• ماژیک های رنگی
• وسایل مورد نیاز در باران مثل چتر، کت، کلاه، کفش مناسب برای یک روز بارانی

روش کار

به صورت دایره وار روی زمین بنشینید و آواز بخوانید: (هوا چطوره؟) و با صدای بلند بگویید: (هوا خوب و ملایم)

بازی را این طور شروع کنید دست ها را از هم باز و بالای سر باشد مانند حالتی که می خواهید سوالی بپرسید:

• امروز هوا چطوره؟
• آب و هوا چطوره؟
• به من بگید: هوای امروز چطوره؟
• آیا هوا آفتابیه؟ (دست هارا بالای سر، شکل یک دایره را برای خورشید در هوا رسم کنید.)
• ابریه؟ (دست ها را روی چشم ها قرار دهید.)
• بارونیه؟ (انگشتان هر دو دست آهسته مانند ریزش قطرات باران پایین می آیند.)
• برفیه؟ (بلرزید و خودتان را بغل کنید، مثل وقتی که احساس سرما میکنید.)
• باد میاد؟ (دست ها در هوا مثل باد می چرخند.)

در مورد هوای بیرون از کودکان سوال کنید و به آنها بگویید که باران از آسمان می بارد و گاهی اوقات هنگام باریدن باران، رعد و برق نیز وجود دارد. کودکان را ترغیب کنید تا این آواز را بخوانند: (رعد و برق می آید.) و بعد با صدای بلند تر بگویید: ( آیا خوابت می آید؟)

رعد و برق می آید: (دست ها را آهسته به زمین بزنید تا صدای تپ تپ ایجاد کنید و بخوانید: رعد و برق می آید، رعد و برق می آید.) دست ها را همچنان آهسته به زمین بزنید. تا یک صدای تپ تپ ایجاد کنید و بخوانید: گوش کن تو غرشش رو.)

بشکن بزنید و بخوانید: صدای شرشر بارون می یاد شرشر بارون می‌ یاد. دست ها رابه هم بمالید مثل اینکه خیس شده اید و بخوانید (خیس شدم. خیس شدم.) درباره اینکه در هنگام بارش از چه وسایلی (مثل چتر، بارانی، کلاه و کفش بارانی) باید استفاده کرد، با کودکان صحبت کرده و نمونه ای از هر وسیله را نشان دهید. پس از آن برای گروه درمانی توضیح دهید که یک نقاشی دیواری بکشند که باران، ابرها و همه وسایل مورد نیاز در هنگام بارش باران در آن رسم شده باشد‌. یک تکه بزرگ کاغذ و ماژیک های رنگی تهیه کنید تا کودکان اطراف کاغذ بنشینند و برای هر کدام محدوده ای را برای نقاشی کردن مشخص کنید. آنها باید نقاشی مورد نظرشان را بکشند و رنگ کنند. کودکان را برای کشیدن باران، چتر؟ و..ترغیب کنید و پس از اتمام نقاشی، آنها را برای همه به نمایش بگذارید.

۴. بازی پاییز را به خانه ببرید و در آن قدم بزنید

هدف

کودک بتواند از مهارت‌های مشارکت و همکاری در یک بازی با گروهی استفاده  کند.

وسایل مورد نیاز:

• برگ های پاییزی رنگارنگ قشنگ
• کیف

روش کار

آواز قدم زدن در جنگل را به صورت دسته جمعی بخوانید: (همه در حال قدم زدن آواز بخوانند.)

ما توی جنگل قدم میزنیم. ما توی جنگل قدم میزنیم.

رنگهای قشنگ پیدا می کنیم. ما تو جنگل قدم میزنیم

شعر را سه بار تکرار کنید.

قبل از شروع جلسه مقدار خیلی زیادی از برگهای پاییزی را در رنگهای مختلف جمع آوری کنید آنها را داخل یک کیف پنهان کنید. از گروه بازی بخواهید تا دایره وار بایستند. کیف محتوی برگ ها را پشت سرتان نگه دارید. گروه را در خواندن این آواز راهنمایی کنید: (ما توی جنگل قدم میزنیم) و بعد از سه بار می ایستید و آهسته به گروه می‌گویید (ما در اعماق جنگل قدم میزنیم.) اطراف ما خیلی زیباست، درختان بلند و… ما صدای (هوهوی) باد را می‌شنویم. حالا همه چشمها بسته: تکرار کنید تا همه چشم های خود را ببندند و و حالا همه تصور می‌کنیم داریم در جنگل قدم میزنیم وقتی تا ۳ شمردم چشم هایتان را باز کنید.

یک، دو، سه با شماره ی سه برگ ها را در مرکز دایره در هوا پخش کنید. به کودکان اجازه دهید تا برگ ها را جمع کنند. نظر کودکان را درباره برگها جویا شوید. سوال هایی مثل: چند تا برگ داری؟ چه رنگهایی را جمع کردی؟ چه کسی برگ قرمز دارد؟ و مانند اینها را از بچه ها بپرسید. سر انجام از کودکان بخواهید که به صورت گروهی برگ ها را جمع کنند و آنها را دوباره داخل کیف بریزید و بر اساس علاقه گروه فعالیت‌ها را تکرار کنید. و در پایان بازی به هر کدام از کودکان اجازه دهید تا تعدادی از برگ‌ها را به انتخاب خود به خانه ببرند.

۵. بازی گروهی مرغ قرمز کوچک

هدف گروه درمانی

کودک بتواند از مهارت های مشارکت و همکاری در یک بازی گروهی استفاده کند.

وسایل مورد نیاز:

• کتاب داستانی با نام مرغ قرمز کوچک
• کلاه هایی با گوش های مناسب برای نمایش دادن حیوانات داستان

روش کار :

داستان را برای کودکان بخوانید و مطمئن شوید که آنها عکس های کتاب را دیده اند. در پایان داستان به آنها بگویید که قصد دارید دوباره داستان را تکرار کنید. با این تفاوت که این بار همه باید برای تعریف کردن داستان به شما کمک کنند. به آنها بگویید می‌خواهید قسمت مربوط به مرغ قرمز کوچک را بخوانید و به کمک آنها برای اجرای نقش‌های حیوانات دیگر نیاز دارید. به آنها نشان دهید که چطور در حین جواب دادن سرشان را تکان دهند. آنها را برای اجرای نقشه های گربه، سگ، خوک و… انتخاب کرده. و به آنها کلاه ها یا سربند هایی را که نشان دهنده گوش های حیوان مورد نظر است، بدهید. داستان را دوباره بخوانید و در زمان مناسب به هر کودک برای پاسخ دادن اشاره کنید.

توجه : این فعالیت ها باید مطابق با تعداد کودکان گروه باشد. اگر تعداد کودکان بیشتر از تعداد حیوانات ذکر شده در کتاب بود، باید دو یا سه کودک با هم به طور گروهی و همزمان  نقش یک حیوان (گربه یا سگ و…) را به عهده بگیرند و در زمان مناسب همگی باهم جواب بدهند.

۶. بازی ضربه به بادکنک برای اوتیسم

هدف گروه درمانی

کودک بتواند از مهارت‌های مشارکت و همکاری در یک بازی گروهی استفاده  کند.

وسایل مورد نیاز:

• یک عدد بادکنک باد شده بزرگ

روش کار

کودکان به صورت دایره ‌وار روی زمین می نشینند، توضیح دهید که هر کودک باید با ضربه بادکنک آن را به سوی نفر بعدی بفرستد، به طوری که بادکنک با زمین تماس پیدا نکند. بازی گروهی را طوری اجرا کنید که همه بتوانند به بادکنک ضربه بزنند. با پرتاب بادکنک به هوا بازی را شروع کرده و از آن لذت ببرید. بازی گروهی را بر حسب نیاز تغییر دهید و حتماً چندین بادکنک اضافه در دسترس داشته باشید تا در صورت ترکیدن بادکنک از آنها استفاده کنید.

توجه : مطمئن شوید که هیچ کدام از کودکان به بادکنک حساسیت ندارند.

۷. صورت کاغذی در بازی های اوتیسم

هدف گروه درمانی

کودک بتواند از مهارت‌های مشارکت و همکاری در یک بازی گروهی استفاده  کند.

وسایل مورد نیاز:

• صفحات کاغذی
• کاغذهای رسم که اجزای صورت روی آنها کشیده شده باشد
• مقداری کاموا و چسب
• آینه

روش کار

در مورد اجزای مختلف یک صورت با کودکان صحبت کرده و مطالب خود را تکرار کنید. به هر کودک قطعات یک عضو صورت را بدهید. به طور مثال همه چشم ها را به یک نفر بدهید. کودکان را تشویق کنید که در مورد قطعات مورد نیاز شان و همچنین اعضایی که بهتر با هم و سایر اعضای صورت هماهنگی دارند، سوال کنند. (مثلاً چشمان آبی و موهای قهوه ای هماهنگی بیشتری دارند) معلم نیز می تواند مسئول چسباندن قطعات روی صفحات باشد.

صورت دیگر بازی :

صورت های کاغذی را می توانید برای سایر اعضای خانواده نیز تهیه کنید.

۸. بازی گروهی کتاب فصل های سال

هدف گروه درمانی

کودک بتواند از مهارت‌های مشارکت و همکاری در یک بازی گروهی استفاده  کند.

وسایل مورد نیاز:

• کتابی که تصاویری از فصل‌های مختلف سال را همراه با توضیح مربوط به هر کدام در بر داشته باشد.

روش کار

درباره چهار فصل با کودکان صحبت کنید و در مورد فصلی که در آن قرار دارید بحث کنید. کتاب را بخوانید و در مورد هر فصل سوالاتی را مطرح کنید مثل : الان در چه فصلی هستیم؟ ما در این فصل چه می پوشیم؟ چه کسی سورتمه دارد؟ و مانند اینها با پرسیدن سوالات مستقیم از کودکان مطرح کردن عقیده شان آنها را به مشارکت در گروه تشویق کنید.

۹. بازی گروهی مجموعه محبوب من

هدف گروه درمانی

کودک بتواند از مهارت‌های مشارکت و همکاری در یک بازی گروهی استفاده  کند.

وسایل مورد نیاز:

• عکس های مختلفی از مجلات گوناگون شامل تصویر غذا ها، اسباب بازی ها، لباس ها، حیوانات، آدم ها و مانند اینها
• چسب
• مقوا
• رنگ های لعابی

روش کار

در مورد چیزهای مورد علاقه کودکان مثل پیتزا، سگ ها ، یا ماشین های مسابقه با آنها صحبت کنید. کودکان باید عکس هایی از چیزهای مورد علاقه خود انتخاب کنند. معلم باید به آنها کمک کند تا تصاویر مورد نظرشان را روی مقوا بچسبانند. کودکان را تشویق کنید تا درباره انتخاب های خود با یکدیگر گفت و گو کنند تا بتوانند به وجود تفاوت ها و شباهت های بین خودشان پی ببرند. هر کودک روی مجموعه کامل شده ی خود نامش را باخط خود بنویسد.

توجه کنید : بعضی از کودکان مبتلا به اوتیسم در مقابل کثیف شدن دستهایشان مقاومت می کنند آنها را با دادن جایزه به مشارکت در بازی تشویق کنید و به آنها اجازه دهید که فوراً دستهای خود را بشویند.

۱۰. بازی گروهی مخلوط سیب و موز خنک

هدف گروه درمانی

کودک بتواند از مهارت‌های مشارکت و همکاری در یک بازی گروهی استفاده کند.

وسایل مورد نیاز:

• مخلوط کن
• فنجان های کاغذی
• نصف فنجان آب سیب خنک
• یک موز رسیده
• مقداری دارچین

این مواد برای ۴ نفر کافی است.

روش کار

به هر کدام از کودکان یکی از اجزای مخلوط را بدهید، یکی از آنها را به عنوان سرآشپز و مسئول مخلوط کردن اجزا با یکدیگر انتخاب کنید. هر کودک ماده ای را که در دست دارد داخل مخلوط کن بریزد. وقتی همه اجزا داخل مخلوط کن ریخته شد به هر یک از کودکان اجازه بدهید که دکمه مخلوط کن را برای مخلوط کردن فشار دهد. مقدار کمی از مخلوط را داخل فنجان ها بریزید و به هر کدام از کودکان یک فنجان بدهید و آنها را تشویق کنید که بازهم از مخلوطی که در که درست کرده اند بخورند. بازی را می‌توان با آبمیوه ها و میوه های دیگر نیز انجام داد.

بازی درمانی گروهی در اوتیسم یکی از مؤثرترین روش‌ها برای بهبود مهارت‌های اجتماعی، ارتباطی و حسی-حرکتی کودکان طیف اوتیسم است. همانطور که در این مقاله بررسی شد، فعالیت‌های گروهی ساختاریافته در محیطی امن و حمایتی، نه تنها به کودکان کمک می‌کند تا تعاملات اجتماعی را تجربه کنند، بلکه زمینه‌ساز رشد خودآگاهی، همدلی و توانایی حل مسئله نیز می‌شود. ترکیب این روش با اسباب‌بازی‌های حسی و راهنمایی درمانگران متخصص می‌تواند نتایج چشمگیری در کاهش انزوا و افزایش مشارکت کودکان در فعالیت‌های روزمره ایجاد کند. برای دستیابی به بهترین نتایج، توصیه می‌شود این جلسات به‌صورت منظم و با توجه به نیازهای فردی هر کودک طراحی و اجرا شوند.

منابع:

waterford.org

سوالات متداول:

1-چگونه کودکان اوتیسم را به مشارکت در بازی گروهی تشویق کنیم؟
استفاده از علایق خاص کودک در بازی، دادن نقش‌های ساده و قابل پیش‌بینی، و سیستم پاداش‌دهی فوری می‌تواند مؤثر باشد. هرگز کودک را مجبور نکنید.

2-چه تعداد شرکت‌کننده برای شروع مناسب است؟
بهتر است با گروه‌های بسیار کوچک (2-3 کودک) شروع کنید و به تدریج تعداد را افزایش دهید. حضور یک همبازی عادی (خواهر/برادر یا دوست) می‌تواند الگوی خوبی باشد.

مشکلات حرکتی چیست

یکی از مشکلات شایع در کودکان مشکلات حرکتی می باشد.  مشکلات حرکتی به دلایل مختلف در کودکان رخ می دهد. اختلالات حرکتی مختلف نظیر فلج مغزی، مشکلات ارتوپدیک مانند پا پرانتزی، در رفتگی لگن، بد فورمی های ستون فقرات همه از دلایل مشکلات حرکتی کودکان می باشد. از دیگر موارد قابل ذکر تاخیر رشد حرکتی کودکان است که موجب تاخیر در راه رفتن در کودک می گردد. مرکز کاردرمانی دکتر صابر به صورت تخصصی به بررسی مشکلات حرکتی نوزادان و ارائه تمرینات مناسب بر روی مشکل حرکتی کودکان فعالیت می نماید.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

مشکلات حرکتی چیست و شدت آن چگونه مشخص میشود؟

سیستم طبقه بندی عملکرد حرکتی درشت(Gross Motor Function Classification System ) یا ( GMFCS ) روشی است که غالباً کاردرمانگران برای توصیف عملکردی حرکات درشت کودکان فلج مغزی از آن استفاده می کنند. در این سیستم اختلال حرکتی کودک در پنج سطح تعریف شده و به طور خاص روی توانایی ها و محدودیت های کودک در سه حوزه نشستن،ایستادن و راه رفتن تاکید می گردد.

سطح یک ( GMFCS  ) : کودک در منزل،مدرسه،بیرون منزل و اجتماع قادر به راه رفتن است. او می تواند بدون استفاده از نرده از پله ها بالا برود. کودک مهارت های حرکتی درشت از قبیل دویدن و پریدن را انجام می دهد ولی در سرعت حرکت،تعادل و هماهنگی حرکت مشکل دارد.

سطح دو ( GMFCS  )  : کودک در اکثر محیط ها قادر به راه رفتن است. او با گرفتن نرده از پله ها بالا می رود. او ممکن است در راهپیمایی های طولانی دچار مشکل شده و هنگام راه رفتن روی زمین های ناهموار،سراشیبی ها،جاهای شلوغ یا فضاهای تنگ و محدود نیز دچار مشکلات تعادلی گردد. کودک مسافت‌های طولانی را با کمک دیگران یا با استفاده از وسایل (عصا و واکر) و تجهیزات کمکی چرخدار می‌پیماید.این کودکان برای انجام دادن مهارتهای حرکتی درشت مانند دویدن و پریدن از حداقل توانایی برخوردار هستند.

سطح سه  ( GMFCS  ) : کودک در اکثر فضاهای خانگی و داخل ساختمان با استفاده از ویلچر و واکر قادر به راه رفتن هست. او تحت نظارت و یا با کمک دیگران می تواند با گرفتن نرده از پله ها بالا برود. کودک مسافت های طولانی را با کمک وسایل کمکی چرخدار  پیموده و ممکن است در مسافت های کوتاه خودش آن وسیله (ویلچر یا واکر چرخدار) را به جلو براند.

سطح چهار ( GMFCS  )  : کودک در اکثر اماکن و فضاها برای جابجایی نیاز به تجهیزاتی دارد که یا با کمک دیگران(هل دادن)؛حرکت داده می شود و یا با استفاده از بطری کار می کنند. او ممکن است در داخل منزل با کمک دیگران،با استفاده از وسایل کمکی (ویلچر) باتری دار،و یا واکر های مخصوصی که کودک را به خوبی حمایت می‌کنند،قدم بردارد. او می‌تواند با کمک ویلچرهای دستی یا باطری دار در مدرسه،فضاهای بیرون و در اجتماع حضور پیدا کند.

سطح پنج  ( GMFCS  ) : کودک در تمامی فضاها و اماکن با کمک دیگران و نیز با استفاده از ویلچر دستی جا به جا می شود. توانایی این کودکان برای حفظ وضعیت های ضد جاذبه سر و گردن (مانند گردن گرفتن و کنترل سر) و نیز کنترل حرکات دست ها و پاها محدود است.

مشکلات حرکتی نوزادان

بررسی دقیق روند رشد نوزاد از این نظر بسیار حائز اهمیت می باشد که هر گونه تاخیر حرکتی در رشد کودک می تواند نشانه مشکلات حرکتی یا اختلالات رشد روانی در آینده نوزاد باشد. به همین علت تشخیص مشکلات حرکتی نوزاد  توسط دکتر تاخیر حرکتی و برطرف نمودن آن ها در بهبود رشد حرکتی مناسب نوزادان نقش اساسی دارد. کاردرمانی جسمی در نوزادان به صورت تخصصی به درمان مشکلات حرکتی نوزادان می پردازد.

تمرینات کاردرمانی برای مشکل حرکتی کودکان

در اینجا به ارائه تمریناتی در جهت بهبود مشکلات حرکتی در کودکان می پردازیم که والدین نیز می توانند در منزل با فرزندان خود انجام دهند. هماهنگی حرکتی موجب بهبود مشکلات حرکتی کودکان می گردد. این امر نیاز به تکرار و تمرین فراوان دارد.

• کودک با مشکلات حرکتی یک پا را جلو و پای دیگر را عقب قرار می دهد و دست مقابل پایی را که عقب قرار گرفته است را بالا نگه می‌دارد و سپس پای عقبی را از زانو خم کرده و بالا می آورد و همزمان دست مقابل را نیز پایین آورده و به زانوی پای مقابل میزند و پس از اصابت دست به زانو سریعاً پا به عقب برگشته (به حالت اولیه) و بالای سر قرار می گیرد و حرکت را به صورت پشت سر هم تکرار می کند. در این تمرین باید بعد از چند بار تکرار جای پاها عوض میشود.
• کودک با مشکل حرکتی یک پا را جلو و پای دیگر را عقب قرار می دهد و زیر هر ران که خم می شود یکبار دست میزند (رسیدن دست ها به یکدیگر کفایت میکند.)
• تمرین فوق را در حالیکه پاها در در راستای (عقب جلو نباشند) یکدیگر هستند را انجام دهد. در حالیکه ایستاده پاها را از ران خم می کند و زیر هر ران که خم می شود یکبار دست میزند (رسیدن دستها به یکدیگر کفایت می کند.)
• کودک با مشکلات حرکتی در حالی که یک پا را عقب می گذارد،همزمان دست طرف مقابل را از جلوی سینه تا ۹۰ درجه بالا ( flex ) می آورد و سپس حرکت را برعکس می کند.
• کودک با مشکلات حرکتی می ایستد پاهایش را شبیه رقص کردی یکی یکی در حالی که زانو ها صاف هستند با خم کردن رانها جلو می دهد و همزمان در جلوی بدن دست ها را به هم نزدیک و دور می کند،دست ها بهتر است نبرد درجه پا عرض شانه باز ( flex ) شده باشند و در جلوی بدن به یکدیگر نزدیک شوند.
• کودک با مشکلات حرکتی می ایستد و سپس پاها را یکی یکی به سمت عقب بدن حرکت میدهد (پشت بدن می گذارد) در این حرکت نیز باید زانوها صاف و حرکت از ران صورت گیرد جهت راحتی و زیبایی تمرین بهتر است هنگام عقب گذاشتن پاها فقط پنجه یا نوک انگشت شست روی زمین قرار گیرد و همزمان با حرکت پاها دستهایی که به اندازه ی 90 درجه بالا آمده ( flex ) و در جلوی قفسه سینه (صورت)قرارگرفته‌اند به سمت عقب تا راستای شانه یا کمی عقب تر حرکت می کنند.توصیه می‌شود به این عقب رفتن یک پا دستها رو به عقب بیایند و برعکس.
• کودک با مشکلات حرکتی در حالی که پاها جفت هستند،دست و پای یک طرف را همزمان از پهلو دور ( abd ) می کند و دوباره آن را سر جای اولیه قرار می‌دهد و سپس از طرف دیگر را دور میکند.
• کودک با مشکل حرکتی در حالی که دست‌ها و پاها در حالت ایستاده کنار بدن میباشند،سپس یک دست به همراه پای مخالف را از پهلو دور ( Abd ) می کند و پس از برگرداندن اندامهای حرکت کرده و به جای اولیه،اندامهای دیگر را به همین صورت حرکت می‌دهد. در صورتیکه مراجعه کننده نمی تواند این تمرین را انجام دهد می تواند این تمرین را در یک دست و پای مخالف چند بار تمرین کند سپس سراغ بخش دیگر برود.
• کودک با مشکلات حرکتی بخواهید پاها را کمی بیشتر از عرض شانه باز کند سپس خم شود و دست راست را به قوزک داخلی پای مخالف بزند و دست دیگر نیز باید به سمت بالا حرکت کند و یک زاویه ۱۸۰ درجه با دستی که به قوزک برخورد می کند پیدا کند و سپس حرکت را برعکس کند.
• در وضعیت تمرین بالا بعد از اصابت هر دو دست با پای مخالف،دست ها در وسط هر دو پاها به زمین میخورد و بعد کمر را صاف میکند و بایستد.  این تمرین ۴ مرحله دارد.
• کودک با مشکل حرکتی می ایستد پاها را به اندازه عرض شانه باز می کند سپس پاها را یکی یکی از زانو خم کرده و به باسن میزند و همزمان دست ها را با هم از آرنج خم می کند.
• کودک با مشکلات حرکتی می ایستد پای راست را از بغل به اندازه یک عرض شانه باز می کند و پای چپ را به پای راست میزند دوباره پای راست را باز میکند و با پای چپ دوباره به پای راست میزند به عبارت دیگر به اندازه دو قدم از پهلو به یکدیگر حرکت می کند. در انتها دوباره دو قدم به همان صورت،برمی‌گردد. در تمام مراحل فوق نیز باید دست ها را از آرنج بدون وقفه خم کند،این تمرین جز تمرینات سخت میباشد.
• در تمرین فوق دستها کودک کنار بدن می باشند و با هر قدم همزمان از پهلو باز می شوند.
• در تمرین فوق زمانی که مراجعه کننده به کنار میرود دست ها از پهلو باز میشوند و زمانی که به وسط می آید دست ها همزمان جلو بیایند این تمرین فوق العاده سخت میباشد.

نتیجه‌گیری:

در این مقاله که به بررسی مشکلات حرکتی کودکان در وب‌سایت دکتر مهدی صابر پرداخته شده است، می‌توان نتیجه‌گیری کرد که اختلالات حرکتی مانند اختلال هماهنگی رشدی، مشکلات در راه رفتن، دویدن یا استفاده از اندام‌ها، نشان‌دهنده ضعف در فرآیندهای برنامه‌ریزی عصبی–عضلانی و ادراک حسی هستند. مهم‌ترین پرسشی که مطرح می‌شود این است که آیا والدین و متخصصان به این ضعف‌ها توجه کافی دارند. کاردرمانی تخصصی با ترکیب تمرینات هماهنگی حسی-حرکتی و تقویت عضلانی می‌تواند بهبود چشمگیری ایجاد کرده و سبب افزایش استقلال کودک در زندگی روزمره شود. تمرینات ساختاریافته مانند فعالیت با توپ، مسیرهای مانع، تمرینات ریتمیک و تمرینات تعادلی، در کنار بازخورد مناسب محیطی، نقش زیادی در شکل‌دهی مسیرهای عصبی و ایجاد تعادل حرکتی دارند. تشخیص به‌موقع و ارزیابی دقیق، نقطه شروع این مسیر درمانی است. استفاده از آزمون‌هایی مانند ارزیابی نورولوژیک و تست MMT به متخصص کاردرمانی کمک می‌کند تا وضعیت عضلات، عملکرد اجزای حرکتی و تعامل بین حس و حرکت را بررسی کرده و مسیر درمانی مناسب را طراحی کند. تمرینات باید مرحله‌ای باشند؛ یعنی ابتدا ضعف در مهارت‌های پایه مانند راه رفتن یا دویدن اصلاح شود و سپس تمرینات حساس به هماهنگی و ریتم ارائه شوند. هرگونه تاخیر در تشخیص یا مداخله می‌تواند مشکلات ثانویه‌ای مانند کاهش اعتماد به نفس، اختلال در یادگیری یا تن‌زنی عضلات ایجاد کند.

همچنین همکاری خانواده در اجرای منظم تمرینات طراحی‌شده توسط کاردرمانگر اهمیت زیادی دارد. والدین باید آموزش ببینند تا تمرینات را با علاقه و پیوستگی انجام دهند. مقاله نشان داد تمرین منظم، ارزیابی مستمر و تنظیم مرحله‌ای برنامه‌ها، همراه با پشتیبانی عاطفی و محیطی، می‌تواند پیامدهای مثبت گسترده‌ای داشته باشد. در نهایت درخواست است که مخاطبان با دقت بیشتری به نشانه‌های اولیه ضعف حرکتی توجه کرده و برای شروع سریع مداخله به کلینیک‌هایی مانند مرکز دکتر صابر مراجعه نمایند.

سوالات متداول:

1-آیا مشکلات حرکتی می‌تواند موقتی باشد؟
در برخی موارد ضعف عضلانی ناشی از بی‌تحرکی یا بیماری‌های کوتاه‌مدت موقتی است، اما اختلال هماهنگی رشدی معمولاً نیازمند ارزیابی و تمرین ساختاریافته برای اصلاح و بهبود است

2-چه علامت‌هایی نشان می‌دهد کودک نیاز به ارزیابی هماهنگی حرکتی دارد؟
اگر کودک در راه رفتن، دویدن، گرفتن توپ، استفاده از قیچی، پوشیدن لباس یا انجام فعالیت‌های مشابه دچار مشکل است، نیاز به ارزیابی تخصصی برای تشخیص اختلال هماهنگی حرکتی دارد.

گفتار درمانی حسی چیست|تمرینات گفتار درمانی حسی|تمرینات گفتار درمانی درکی کودک| دکتر صابر

برای پاسخ به این سوال که تمرینات گفتار درمانی حسی چیست؟ باید بیان کرد، این بخش مناسب افرادی است که انواع اختلالات گفتاری و بلع را ناشی از عدم هماهنگی حرکتی بین لبها و زبان نشان می دهند، آبریزش دهانی دارند، توانایی جویدن مناسب ندارند و معمولاً غذا را خوب نمی جوند غذا یا آب دهان آنها حین جویدن از دهان آنها خارج می‌شود، در تولید اصوات و تلفظ ها مشکل دارند و برخی مهارت های دهانی نظیر فوت کردن یا سوت زدن را ندارند. با توجه به اینکه بسیاری از کودکان اختلال هماهنگی رشدی و بسیاری از کودکان دیگر علائم فوق را ناشی از هماهنگی حرکتی نشان میدهند و مشکلات بسیاری حتی در تحصیل برای خود و خانواده ایجاد نموده اند انجام و تکرار تمرینات گفتار درمانی درکی حرکتی در درمان آنها بسیار موثر است. مرکز گفتار درمانی کودکان دکتر صابر با در اختیار داشتن متخصص گفتار درمانی و بخش تخصصی گفتار درمانی حسی به ارائه تمرینات گفتار درمانی درکی حرکتی و تمرینات گفتار درمانی حسی در منزل و کلینیک می پردازد.

 جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

گفتار درمانی حسی چیست؟

با انجام این تمرینات گفتار درمانی حسی می‌توان توانایی و مهارت های حرکتی عضلات صورت،لب ها و زبان را بهبود بخشید و نهایتاً به بهبود ناتوانی های فوق کمک کرد. همچنین انجام این تمرینات جهت جلوگیری و درمان صورت ماسکه،بدشکلی های صورت و لبها (ناشی از فلج بلز،سکته مغزی و سایر اختلالات) بسیار موثر است.

تمرینات گفتار درمانی حسی حرکتی

تمرین1-  دهان را باز و بسته بکند.

تمرین 2 – لب‌ها را باز و بسته کند (شبیه ماهی).

تمرین 3- لب ها را شبیه دهان ماهی یا اردک کند. (به اصطلاح شکلک ماهی در بیاورد)

تمرین 4- زبان را داخل و بیرون ببرد.

تمرین 5- لب پایین را روی لب بالایی (محل رویش سیبیل) قرار دهد.

تمرین 6 – لب بالایی را روی لبه پایینی قرار دهد.

تمرین 7- دهان را شبیه خندیدن باز کند و سپس شبیه فوت کردن ببندد.

تمرین 8- لب ها را روی یکدیگر فشار دهد و لبها را باز کند.

تمرین9 – لب‌ها را در حالت بسته به داخل دهان ببرد.

تمرین 10- در حالت بسته لبها،گوشه لب را داخل دهان ببرد.

تمرین11 – لب‌ها را از یک طرف (چپ یا راست) صورت بالا بکشد.

تمرین 12- یک عدد نی را با لب ها نگه دارد و در صورت توانایی با لب ها حرکت دهد.

تمرین 13- زبان را روی لب بالایی بگذارد.

تمرین14- زبان را روی لبه پایینی بگذارد.

تمرین 15- زبان را به گوشه لبها به صورت متناوب بزند.

تمرین 16- زبان را عقب دهان ببرد.

تمرین 17- زبان را به سقف دهان بزند.

تمرین 18- نوک زبان را به کف دهان یا زیر زبان ببرد.

تمرین 19- با زبان به لبها فشار دهد.

تمرین20- زبان را شبیه لوله کند.

تمرین21- با فشار دادن زبان به دندان های جلویی بالا،زبان را جمع کند.

تمرین 22- زبان را دور لبها بچرخاند.

تمرین23- زبان را پشت دندان‌های بالا و پایین به صورت بیضی بچرخاند.

تمرین24- زبان را روی دندان آسیاب قرار دهد.

تمرین 25- صدای حرف دال را تکرار کند.

تمرین 26- صدای حرف پ را تکرار کند.

تمرین 27- زبان را به صورت متناوب به لپ چپ و راست بزند.

تمرین 28- فوت کند.

تمرین 29- پلاستیک فریزری باد کند.(شرایط احتیاج جهت جلوگیری از خفگی کودک را رعایت کند) در مراحل بعد بادکنک باد کند.

تمرین 30- با نی فوت کند.

تمرین 31- با نی مایعات بنوشد.

تمرین32- مقداری آب در دهان نگه دارد و بعد بپاشد.

تمرین33- با دهان صدای (زبان را به سقف دهان فشار دهد و) تق تق ایجاد نماید.

تمرین 34- با گوشه لبها فوت کند.

تمرین35- مسواک بزند. (این تمرین تحریک حسی مناسب نیز تولید می کند)

تمرین 36- نان خمیری بربری یا لواش را با دندان بکند و بجود.

تمرین37- آدامس بجود.

تمرین38- تمرین سوت زدن با دهان،با انگشتان،و با وسیله سوت انجام دهد.

تمرین39- زبان را پشت لبها و جلوی دندان‌ها بچرخاند.

تمرین 40- خیلی آرام با دندان ها به یکدیگر ضربه بزند.

تمرین41- ابروها را بالا بیندازد.

تمرین42- چشمک بزند.

تمرین 43- اخم کند.

تمرین44- با بستن یک چشم یک ابرو را پایین نگه دارد و دیگری را بالا ببرد.

مرکز تشخیص و درمان آسپرگر در تهران|گفتار درمانی اختلال آسپرگر|آسپرگر خفیف| دکتر صابر

بهترین مرکز تشخیص و درمان آسپرگر در تهران تحت نظر دکتر صابر به بررسی اختلالات طیف اوتیسم و تشخیص آسپرگر در کودکان می پردازد. آسپرگری و درمان آن از مواردیست که در ویرایش پنجم راهنمای تشخیصی امریکا حذف شده است. درمان آسپرگر خفیف در مرکز اوتیسم دکتر صابر توسط گفتار درمانی در اختلال آسپرگر و کار درمانی آسپرگر انجام می گیرد.

 جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

تشخیص آسپرگر-بهترین دکتر تشخیص آسپرگر

برای تشخیص علائم آسپرگر در کودکان باید به دکتر اوتیسم مراجعه نمود. برای درمان آسپرگر تشخیص نشانه های آن اهمیت دارد. در زیر علائم آسپرگر بیان شده است.

1. نواقص مداوم و برجسته در تعاملات اجتماعی.
2. مشکل در استفاده از تماس چشمی، بیان ‌های چهرهای، حرکات بیانگر و دیگر شکل های ارتباط غیر کلامی.
3. مشکل در فهم و کاربرد زبان غیر تحت تلفظی.
4. فقدان ارتباطات مناسب با همسالان.
5. شیفتگی جدی نسبت به علایق یا اشیا.
6. تعصب خشک نسبت به عادات جاری یا علایق خاص که تاثیر سوء بر شرکت سندروم آسپرگر در فعالیت های ارتباطی دارد.

اهداف گفتاردرمانی در اختلال آسپرگر

از اهداف گفتار درمانی آسپرگر می توان به موارد زیر اشاره کرد.

1. شرکت در فعالیتهای ارتباطی کلامی و غیرکلامی.
2. شروع معاملات اجتماعی و پاسخگویی به این معاملات با دیگران.
3. درک و استفاده از زبان استعاری به منظور ارتباط موثر.
4. پذیرش و کنترل تنوع در موارد روزمره بدون بروز واکنش‌های عاطفی قوی.
5. ایجاد و توسعه مهارتهای تعامل اجتماعی در بافت‌های ارتباطی متنوع،متناسب با سن رشدی،لهجه و انتظارات فرهنگی.
6. ایجاد انتظارات واقع بینانه در والدین نسبت به مهارت‌های ارتباطی کودکشان و جلب همکاری ایشان با گفتار درمانگر و دیگر متخصصین به منظور توسعه راهبردهای درمانی موثر.

نکاتی مهم در درمان آسپرگر -گفتار درمانی برای آسپرگر

1. مهارت های ارتباطی سندروم آسپرگر را با استفاده از ارزیابی های هنجار شده مستند سازید و طریقه ارتباط وی در خانه،مدرسه،زمین بازی،بوفه و دیگر موقعیت های اجتماعی و آموزشی مهم را مشاهده نمایید.
2. از والدین در زمینه مراحل رشدی،تاریخچه پزشکی و نیز وضعیت پزشکی فعلی،درمان های تخصصی قبلی،تلاش های ارتباطی در موقعیت های مختلف،و علایق اجتماعی و خانوادگی نشانگان آسپرگر اطلاعاتی کسب نماید.
3. به والدین توصیه نمایید در جستجوی یک ارزیابی بین رشته ای از متخصصین مربوطه نظیر روانشناس تربیتی،معلم،عصب شناس اطفال،کاردرمانگر،یا شنوایی شناس باشند تا وضعیت شناختی،آموزشی،سلامتی،شنوایی،زندگی روزانه،و مهارت های حرکتی مهم در رشد مداخلات ارتباطی را مستند سازید.
4. ملاقاتهای منظم با والدین اختلال آسپرگر و دیگر متخصصین مربوطه داشته باشید تا در صورت نیاز راهبردهای درمانی مشترک را توسعه بخشید یا تغییر دهید.
5. بهترین رویکردهای درمانی متناسب با نیاز های انفرادی سندروم آسپرگر را تعیین نمایید (نمونه‌ای از این روش ها در زبان انگلیسی عبارتند از: مدل درمان و آموزش کودکان مبتلا به اوتیسم و سایر معلولیت های ارتباطی ( TEACCH ) ،داستان های اجتماعی و یا رویکردهای اجتماعی کاربرد شناسی).
6. بر مبنای نیازهای ارتباطی زبانی،اجتماعی و آموزشی نشانگان آسپرگر،موقعیتهای ارتباطی خاص را به عنوان اهداف درمانی انتخاب نمایید.
7. به والدین و معلمین سندروم آسپرگر و دیگر متخصصان مرتبط،رابطه میان رفتار های مربوط به اوتیسم و نواقص رشدی ارتباط را توضیح دهید.
8. منابع و مطالب مفیدی در زمینه نشان های آسپرگر برای والدین و معلمان سندروم آسپرگر فراهم نمایید.
9. حمایت های محیطی مورد نیاز برای افزایش موقعیت های ارتباطی سندروم آسپرگر با والدین و معلمانش (نظیر نصب برنامه روزانه در خانه و مدرسه،تهیه قوانین نوشتاری برای شرکت در مراکز بازی یا یادگیری،حذف مطالب حسی توان کاه،یا کنترل سطح صدا) را کشف نمایید.
10. به والدین و معلمان آموزش دهید در هنگام ایجاد تغییرات در برنامه درمان آسپرگر،از حمایت های بینایی نظیر نصب کلمه «تغییر» یا نمادهای حاکی از گسیختگی در برنامه روزمره سندروم آسپرگر استفاده نمایند،از سندروم آسپرگر بخواهید تغییر در برنامه روزمره را انجام دهند.                                                                                                                                                              
11. یک داستان مصور و دارای طرح «اگر-آنگاه» را برای سندروم آسپرگر تهیه نمایید،در این طرح ابتدا تصویری با این مضمون قرار می گیرد که «اگر این حادثه اتفاق بیفتد که…» و سپس دو یا سه تصویر از رفتارهای ارتباطی جایگزین پیشنهاد می‌شود شامل «پس من می توانم از… استفاده کنم» (مثلاً اگر من ازدست دانش‌آموز دیگری عصبانی باشم،میتوانم از تو دور بشوم یا میتوانم با یک صدای نرم و آرام به او بگویم چرا عصبانی هستم.)
12. هنگامی که با نشانه های آسپرگر در فعالیتی سهیم می‌شوید برای برجسته تر کردن آن،فعالیت‌های او و خود را با استفاده از تن صدای آهنگین با سرعتی کند و بیان چهره ای اغراق شده توصیف نمایید.
13. رفتارهای ارتباطی کلامی و غیرکلامی معنادار و مورد استفاده اختلال آسپرگر را در برنامه‌های خاص مشترک یا فعالیت های روزمره تعاملی جمعی (نظیر تهیه غذا،اجرای یک بازی یا ورزش،رفتن به فروشگاه یا سفارش غذا در رستوران) تعیین نمایید. سپس فهرستی از بیان چهره‌ای،زبان بدنی،ساختار عبارت ها و جملات مورد نیاز وی را تهیه نمایید،پس از آنکه الگوی مناسب در این ارتباط را به او نشان دادید از وی بخواهید این ارتباط را در زمان فعالیت های روزمره مشترک با همسالان عادیش تمرین نماید.
14. در حین استفاده شما از حرکات بیانگر ساده یا بیان چهره ای،دستورات شفاهی به سندروم آسپرگر را به یک دستور محدود نمایید تا اطلاعات کلامی مفهوم تر شود،وقت کافی برای پاسخگویی و نشان دادن آن که درک صحیحی از دستور داشته است به وی بدهید.
15. باز ساختن تخته های (آلبوم های) داستانی که شامل مراحل صریح و روشن یک تکلیف است،نشانه های بینایی (نظیر نوشته یا تصویر نمادین) را به دستورات شفاهی بیفزایید،از سندروم آسپرگر بخواهید قبل از شروع تکلیف دستورات را بخواند (مثلاً بردن خوراکی ها به اتاق پیش دبستانی،تکمیل یک تکلیف،قرار دادن لوازم شخصی در قفسه،یا چیدن میز.)
16. هنگامی که دستورات شفاهی خاص را به نشانگان آسپرگر می دهید و قبل از آنکه بخواهید وی آنها را اجرا نماید،مراحل تکلیف را برای سندروم آسپرگر الگوسازی نمایید،برای هر تکلیف از وی بخواهید دستورات شفاهی شما را تکرار نماید،با افزایش توانمندی در توجه طولانی تر به شما،برای تکالیف دارای توالی پیچیده تر بیفزایید.
17. از تصاویر افرادی استفاده کنید که بیان چهره‌ای و موقعیت های بدنی مختلف دارند تا به نشانگان آسپرگر معنای رایج پیام های ارتباطی غیرکلامی را بیاموزید.
18. به والدین و معلمان سندروم آسپرگر بیاموزید بیشتر اوقات در زمینه رفتارهای کلامی و غیرکلامی مهم که حاکی از عواطف و احساسات دیگران است،اظهار نظر نمایند (مثلاً «به صورت امیر نگاه کن،صورتش غمگین به نظر می رسد چون دوستش چیزی گفت که قلبش شکست،میبینی؟» یا «به علی نگاه کن،او لبخند میزند و بالا و پایین می پرد،او نمره خوبی از مقاله اش گرفته و به همین دلیل هیجان زده است.)
19. پس از خواندن یک داستان یا تماشای فیلم به همراه سندروم آسپرگر احساسات و عواطف شخصیتها را به بحث بگذارید،از وی بخواهید با نوشتن یا کشیدن پاسخ‌هایی جملات زیر را تکمیل نماید: هنگامی که این اتفاق افتاد… او احساس کرد که…،من این را از اینجا فهمیدم که او…
20. به کودک آسپرگر بیاموزید که چگونه با گفتن نام،زدن ضربات ملایم به شانه شخص مقابل،یا گفتن عبارت های باز نظیر «میدونی چیه؟» توجه فرد دیگر را به صورتی مناسب جلب نماید،به نشانگان آسپرگر بیاموزید صبر کند تا شخص مقابل با نگاه کردن یا پاسخ دادن به وی با واژه «چی؟» به تلاش وی ارج نهد.
21. کودک اختلال آسپرگر بیاموزید با شناسایی تغییر حالت نگاه گوینده و استفاده از مکث هایی که به وی اجازه می دهد در لحظه مناسب نوبت مکالمه را به عهده بگیرد،قطع گفتار گوینده در طی مکالمه را کاهش دهد.
22. فهرستی از سوالات محتمل الوقوع رایج را تهیه کنید بیمار در مکالمه اش با همسالان و بزرگسالان برای ادامه یک عنوان می‌تواند از آن استفاده نماید (نظیر بعد چه اتفاقی افتاد؟ یا شما چه کار کردید؟)،به وی بیاموزید چگونه هنگام گوش کردن به فرد دیگری که داستانی شخصی را میگوید این سوالات را بپرسد،مطمئن شوید که وی قبل از پرسیدن این سوالات منتظر مکث گوینده می شود.
23. به نشانگان آسپرگر بیاموزید در طی مکالمه با دیگران،در زمان‌های مناسب از تصدیق کلامی (نظیر واقعاً یا ام ) و غیرکلامی (نظیر لبخند،اخم و حرکات سر) استفاده نماید.
24. به سندروم آسپرگر بیاموزید برای آغاز تعاملات اجتماعی،به جای رفتارهای غیر کلامی نامناسب نظیر هول دادن دیگران یا برداشتن اسباب بازی ها بدون کسب اجازه،از سوالاتی نظیر «من میتونم بازی کنم؟» استفاده کند.
25. فهرستی از سوالاتی تهیه نمایید که سندروم آسپرگر می تواند با استفاده از آنها از دیگران کسب اطلاع کند (مثلاً «دوست داری بازی کنی؟» ،«در تعطیلات چه کار می کنی؟» یا «نقشه برای تعطیلات آخر هفته چیه؟») و سپس به وی بیاموزید چگونه از این سوالات برای آغاز مکالمه با دیگران استفاده نماید.
26. با تهیه فهرستی از سوالات یا نظرات کلیدی (نظیر «میدونی منظورم چیه؟»،«تو تا کنون…؟»،یا رشته های متوالی از سوالات (از قبیل «آیا توهم آن فیلم را دیدی؟» ،«آیا از آن خوشت آمد وقتی…؟» که برای دعوت از دیگران برای نوبت گیری در مکالمه کاربرد دارد،به سندروم آسپرگر بیاموزید از تک گویی به سمت گفت‌وگوی دو نفره در زمینه عنوان مورد علاقه حرکت کند.
27. برای نشانگان آسپرگر،مکالمات تصویری ( کمیک استریپ) تهیه کنید که قوانین حفظ مکالمه با دیگران را نشان می دهد.( مثلا درخواست وضوح بیشتر گفتار یا پاسخ دهی به چنین درخواستی،ارسال علایمی برای تغییر عنوان،ارائه اطلاعات بسیار کم یا بسیار زیاد،یا پایان دادن به موضوع مورد مکالمه با ملایمت.) مکالمات تصویری را در یک دفترچه یادداشت برای سندروم آسپرگر نگهدارید تا در صورت لزوم مرور نماید.                                                                                                                                                              
28. در زمینه علایق خاص اختلال آسپرگر (نظیر بازی با نرم‌افزارهای رایانه‌ای،بازی شطرنج،یا اجرای آزمایشات علمی)،نشست های اجتماعی میان وی و همسالان عادیش برقرار کنید،از این فرصت برای تهیه فیلمی از نشانگان آسپرگر استفاده نمایید و تعاملات اجتماعی صحیح و ناصحیح وی را مورد بحث قرار دهید.
29. به همراه سندروم آسپرگر فهرست هایی از وقایع اجتماعی بنویسید که مستقیما مربوط به فعالیت های منظم وی است و طرحی کلی از قسمت های انفرادی یک فعالیت و انواع مورد انتظار ارتباط اجتماعی ضروری در مدرسه، خانه و موقعیت های اجتماعی را ارائه می دهد،از وی بخواهید هر روز قبل از شروع این فعالیت ها،متن های فوق را بخواند یا به نوار صوتی آن گوش دهد.
30. عده ای از دانش آموزان شامل نشانگان آسپرگر و همسالان عادی اش را به دو گروه تقسیم نمایید و بازی «بعد از آن چه اتفاقی می افتد» را اجرا نمایید،ابتدا یک موقعیت اجتماعی دشوار را ارائه کنید،سپس از هر گروه بخواهید حداقل به سه راه حل مختلف این موقعیت را به بیان آن که افراد چه باید بگویند و چه انجام دهند فکر کنند. (مثلاً «علی میخواهد امشب به مهمانی برود،اما پدرش هنوز از این که او دو هفته پیش،بیشتر از وقت مقرر شب بیرون مانده بود ناراحت است.در چنین موقعیتی علی چه می‌تواند انجام دهد و چه بگوید؟») پس از آن از دانش‌آموزان بخواهید این موقعیت بر روش حل آن را به صورت نمایش بازی کنند (روش ایفای نقش)،و سپس به دانش آموزان بگویید تصمیم بگیرند بهترین راه حل چیست و چرا؟.
31. به سندروم آسپرگر آموزش دهید معنای مجازی اصطلاحات،استعارات یا تشبیهات(نظیر به بلندی سرو) را توضیح دهد،از وی بخواهید جملاتی را بگوید یا بنویسید که شامل تعریف یا کاربرد این اصطلاحات است.
32. از مکالمات تصویری ( کمیک استریپ) ، کارتون ها ( انیمیشین ) ،تیترهای روزنامه و جوک ها استفاده نمایید،به نشانگان آسپرگر کمک کنید که زبان انتزاعی که شامل معانی چندگانه (نظیر شیر خوردنی،شیر آب)،کنایه (نظیر تو زیادی تمیز نیستی؟)،عناوین دو معنایی می‌شود را درک نماید،سپس به بی بیاموزید که به یک شیوه مطلوب اجتماعی بذل گویی های دلخواهش را با دیگران داشته باشد،از کنایه در گفتارش استفاده نماید،یا عنوان به وجود آورد.

اختلال هماهنگی حرکتی رشدی و تمرینات آن

اختلال هماهنگی حرکتی رشدی از اختلالات هماهنگی رشدی می باشد که در حیطه حرکتی کودک را دچار مشکلات فراوانی می کند. تقویت مهارت های حسی و حرکتی در کنار تمرینات هماهنگی حرکتی مانند تمرینات هماهنگی دست و پا در کودک به بهبود مهارت های حسی حرکتی کودکان کمک بسزایی می کند. بهترین مرکز کاردرمانی در اختلالات تکاملی کودکان زیر نظر جناب آقای دکتر صابر مدرس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به بررسی مشکلات حرکتی در کودکان و درمان خام حرکتی و اختلالات هماهنگی رشدی در کودکان می پردازد. اختلال تاخیر رشدی با مشکلات رشد مهارت های حرکتی درشت و ظریف در کودکان نمایان می شود. کاردرمانی در اختلال هماهنگی رشدی شامل کاردرمانی جسمی حرکتی،کاردرمانی درکی حرکتی و کاردرمانی حسی حرکتی می باشد که در مرکز درمان اختلالات حرکتی در تهران به صورت تخصصی ارائه می گردد. بهترین مرکز درمان اختلال رشد در تهران با تجهیزات پیشرفته درمانی زیر نظر بهترین دکتر تاخیر حرکتی به درمان تاخیر حرکتی در کودکان و مشکلات هماهنگی  رشدی می پردازد.

اختلال هماهنگی حرکتی

موجودات برای زندگی سالم و زنده ماندن به عوامل زیادی نیاز دارند. یکی از مهم ترین این عوامل که جزء اساسی ترین آن هاست، رشد حرکتی می باشد. موجودات با حرکت، بسیاری از نیازهای خود را برطرف می‌کنند. حرکت جهت اینکه برای موجود زنده سودمند و تاثیر گذار باشد،  احتیاج به مولفه هایی دارد. یکی از این مولفه‌ها هماهنگی حرکتی می باشد که به حرکت زیبایی، تناسب،سودمندی و سرعت می بخشد، بنابر این هماهنگی حرکتی جزء لازم حرکت می باشد و یکی از اساسی ترین نیازهای موجودات زنده است. انسان جهت انجام کلیه فعالیت هایش نیاز به حرکت با هماهنگی حرکتی مناسب دارد و بدون هماهنگی لازم در مهارت های حرکت، از انجام برخی از فعالیت هایش باز می ماند. حیوانات نیز احتیاج به هماهنگی حرکتی دارند. در حیوانات به دلیل تکامل انتخابی معمولاً حیوانی که از مهارت حرکتی مناسب برخوردار نیست، چه شکار باشد و چه شکارچی، محکوم به شکست و نابودی بوده و در چرخه انتخاب بهترین ها حذف می گردد و به همین دلیل است که حیوانات بزرگسال از مهارت حرکتی چشمگیری برخوردار هستند. در انسان در صورت وجود ناتوانی حرکتی و اختلال هماهنگی حرکت، به علت حمایت دیگران از هر لحاظ: تغذیه، پوشاک، انجام فعالیت های روزمره و غیره توسط دیگران چرخه حذف وجود ندارد، بلکه کیفیت زندگی در تمام جنبه ها دستخوش تغییر می شود و سطح زندگی فرد را از لحاظ اقتصادی، اجتماعی و شخصی به سطوح پایین سوق می دهد. اختلال هماهنگی حرکتی سطح زندگی فرد را از بالاترین سطح ممکن به پایین ترین سطح مهارت های حرکتی ممکن سوق می دهد.

اختلال هماهنگی حرکتی که باعث کاهش مهارت حرکتی می گردد به طور عمده  دو صورت است:

• 1.اختلال هماهنگی حرکتی ناشی از آسیب به یکی از ارگان های بدن نظیر:

اختلال هماهنگی رشدی در اعصاب مرکزی مغز و نخاع: نظیر سکته مغزی، فلج مغزی، پارکینسون و مولتیپل اسکلروزیس
اعصاب محیطی اعصاب موجود در اندام ها و تنه: نظیر قطع عصب محیطی، فلج زایمانی، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک  اسپاینال ماسکولار آتروفی
عضلات: نظیر انواع میوپاتی ها
اختلالات سوخت و ساز بدن متابولیکی: نظیر گالاکتوزمیا و فنیل کتنوریا
اختلالات فیزیولوژیک اختلالات تقاطع عصبی_ عضلانی: نظیر میاستنی گراو
اختلالات حرکتی کودکان و نوزادان از طریق انجام آزمایشات کلینیکی و پاراکلینیکی و انواع تصویربرداری ها رادیوگرافی، ام آر آی و سی تی اسکن قابل تشخیص و مشاهده است و اختلال هماهنگی حرکتی ناشی از آسیب ارگانیک و فیزیولوژیک بوده و علت آن نیز مشخص است.

• 2. عدم آسیب زدن به ارگان های بدن عدم وجود آسیب به ارگان های بدن: در این نوع اختلال هماهنگی حرکتی، فرد هیچگونه آسیب مشخص ارگانیک یا فیزیولوژیک ندارد و انجام آزمایشات کلینیکی و پاراکلینیکی و انواع تصویربرداری ها نشان دهنده سلامت مغز، نخاع، عضلات و سایر ارگان‌های بدن او می باشد. در این نوع اختلال هاهنگی رشد، فرد در انجام کارها و فعالیت های حرکتی مورد نظر مهارت و هماهنگی حرکتی کافی را ندارد و در برخی موارد از انجام آن ناتوان است. این اختلال اصطلاحاً اختلال هماهنگی رشدی نامیده می شود. در کل از واژه اختلالات هماهنگی رشدی به عنوان یک اختلال صرفاً زمانی استفاده می شود که ناشی از آسیب های بالا نباشد،همچنین با وجود سلامت ارگان های یاد شده، فرد هماهنگی حرکتی و مهارت حرکتی لازم را ندارد.

علت اختلالات هماهنگی رشدی- اختلال تکاملی

تعاریف بسیاری در مورد اختلال هماهنگی رشدی وجود دارد که، چند مورد آن را ذکر می کنیم
تعاریف بر اساس معیار DSM تجدید نظر شده: این اختلال را با چهار معیار تعریف می‌کنند که عبارتند از:
الف: عملکرد فرد در مهارت های روزمره زندگی که احتیاج به هماهنگی حرکتی دارد اساساً کمتر از آن چیزی است که از سن واقعی نه تقویمی و سطح هوشی فرد انتظار می رود. اختلال هماهنگی رشدی ممکن است خودش را از طریق اختلال تاخیر رشدی در نقاط مهم دوران رشد نظیر نشستن، چهار دست و پا رفتن، راه رفتن، پرتاب اشیا، پریدن، دویدن، دست و پا چلفتی بودن و عملکرد ضعیف در ورزش و نوشتن نشان دهد.
اختلال در معیار الف به صورت معناداری در دست یابی به مهارتها، موفقیتهای تحصیلی و فعالیت های روزمره اختلال ایجاد می‌کند.
اختلالات هماهنگی گفته شده ناشی از اختلالات پزشکی مانند: فلج مغزی یا اختلالات نافذ رشدی اوتیسم و غیره نباشد.
اختلال هماهنگی رشدی ناشی از کند ذهنی نباشد، در این صورت علائم اختلال هماهنگی رشد می تواند ناشی از کند ذهنی باشد، و چنانچه عقب ماندگی ذهنی وجود دارد اختلالات حرکتی ناشی از آن نباشد.

تعریف اختلالات رشدی

این انجمن اختلالات رشدی و اختلالات عملکردی را تعریف و طبقه بندی می کند. مطابق با تعریف این انجمن، اختلال هماهنگی رشدی به صورت اختلالی با نقص های جدی در رشد و هماهنگی مهارت های حرکتی دیده می‌شود و این اختلال حرکتی باید ناشی از عقب ماندگی ذهنی،  آسیب های مادرزادی و اکتسابی اعصاب های مرکزی و محیطی نباشد. با این وجود در بسیاری از موارد در ارزیابی های دقیق بالینی، حرکاتی مانند تاخیر تکاملی در کودکان و عصبی_رشدی مشاهده می گردد که برخی  عبارتند از: حرکاتی کره شکل، حرکات آینه وار تکرار حرکات یک عضو توسط عضو دیگر، سایر حرکات همراه با اختلال هماهنگی حرکتی در مهارت های حرکاتی درشت و ظریف دیده می شود.این تعریف رشدی را از اختلال تکاملی ناشی از بد شکلی های راه رفتن، اختلال هماهنگی حرکتی ایزوله اختلال هماهنگی در یک عضو یا یک اندام، به عنوان مثال در فلج زایمانی که اختلال هماهنگی فقط در دست دیده میشود و کلیه نقایص حرکتی ناشی از عقب ماندگی، اختلالات حرکتی پزشکی مانند بیماری های ویلسون و پارکینسون و اختلالات روانی_اجتماعی مانند بیماری های اعصاب و روان نظیر اسکیزوفرنی مزمن جدامی‌کند.

سندرم کودکان کلامزی در اختلالات حرکتی در کودکان

سندروم بچه های دست و پا چلفتی: برای اولین بار در سال ۱۹۷۵ توصیف شد و شامل کودکانی بود که دارای بهره هوشی نرمال و بدون هیچگونه آسیب پزشکی و نورولوژیک بودند، این کودکان در انجام کارهای روزمره ناتوان بودند و در فعالیت های حرکتی، هماهنگی حرکتی لازم را نداشتند  این نام  که در گذشته بسیار پرکاربرد بود، امروزه چندان رایج نیست ولی با این حال بعد از نام اختلال هماهنگی رشدی بیشترین کاربرد دارد.
اختلال برنامه حرکتی رشدی:یکی دیگر از تعاریفی که از اختلال هماهنگی رشدی میشود، اختلال برنامه حرکتی رشدی می باشد این تعریف در انگلستان رایج بوده و توسط بنیاد درمان اختلالات حرکتی انگلستان ارائه می شود. دیس پراکسیا یا اختلال برنامه حرکتی به صورت نقص یا عدم تکامل سازماندهی و برنامه ریزی حرکات تعریف می‌شود قبل از انجام هر حرکتی احتیاج به ارائه برنامه حرکتی توسط مغز می باشد. مغز یا اعصاب مرکزی این افراد از ارائه برنامه حرکتی صحیح جهت انجام حرکات و کار ها ناتوان است. به این اختلال هماهنگی رشدی و اصطلاح اختلال برنامه حرکتی رشدی تمایز و تفاوت وجود دارد.دوی و هندرسون معتقد بودند اختلال برنامه حرکتی(دیس پراکسیا) را نمی‌توان به صورت یک کل یا نماد جدا یا یک زیر گروه از اختلال هماهنگی رشدی معرفی کرد.
سندروم دام : نام و تعریف دیگری از اختلال هماهنگی رشدی است. این سندروم عبارت است از اختلال در توجه، کنترل حرکت و درک که توسط گیلبرگ ارائه شد، تا هم زمان اختلالات همراه این اختلال را نیز شرح داده باشد این اصطلاح خارج از کشور سوئد کاربردی ندارد.

 سایر اسامی اختلال هماهنگی رشدی

این اختلال به خصوص در گذشته دارای نام‌های گوناگونی بوده است اما رایج ترین آنها به خصوص در سال های اخیر اختلال هماهنگی رشدی است.
نام اختلال هماهنگی رشدی در کنفرانس های بین المللی لندن و انتاریو کانادا در سال ۱۹۹۴ مورد توافق متخصصین اختلالات حرکتی قرار گرفته است،از آن به نام اختلال هماهنگی رشدی نام می برد و در کنفرانس های لیدز ۲۰۰۶ و کنفرانس لویی ۲۰۱۰ بر نام اختلال هماهنگی رشدی تاکید شده است. در حال حاضر به صورت گسترده این نام کاربرد دارد.
مگالهاس با بررسی مقالات مربوط به این اختلال از سال ۱۹۹۴ تا سال ۲۰۰۶ بیان کرد نام اختلال هماهنگی رشدی با ۵۷ درصد موارد مصطلح ترین نام در بین کشور های مختلف می باشد و میزان استفاده از آن رو به افزایش می باشد، وی همچنین درصد استفاده برخی از نام ها را این چنین ذکر کرد:

• دست و پا چلفتی ۷.۲ درصد

• اختلال برنامه حرکتی   ۳.۵رصد

• اختلالات نوشتاری ۳.۱ درصد

• اختلال هماهنگی چشم و دست ۲.۸ درصد

• اختلال عملکرد یکپارچه حسی ۲.۵ درصد

• اختلال توجه کنترل حرکتی و درک ۲.۵ درصد

• بد کار کردی های خفیف نورولوژیکال ۲.۲ درصد

• اختلالات درکی_حرکتی

• اختلال یادگیری حرکتی

• اختلال تاخیر حرکتی خفیف در کودکان
• تاخیر رشدی

اسامی و نام های دیگری نیز وجود دارند که کاربرد آنها بسیار کم و نادر است و درصد آنها به اتفاق اسامی بالا که درصد جداگانه ندارند، جمعاً ۲۳ درصد می باشد.
در ایران نیز با توجه به اینکه اکثر کتاب های ترجمه شده در این زمینه معمولاً قدیمی بوده، این اختلالات جسمی حرکتی را عمدتا با نام های دست و پا چلفتی، خام حرکتی و اختلال هماهنگی حرکتی ترجمه کرده‌اند و نام اختلال هماهنگی رشدی چنانچه موجود باشد در پایان نامه های دانشجوی سال های اخیر دیده می شود.
همانطور که ملاحظه کردید اختلال رشدی دارای اسامی متعددی است اما از همه رایج تر در منابع علمی اختلال هماهنگی رشدی می باشد و منابع  سال های اخیر و کنفرانس های بین المللی اخیر عمدتاً برنامه اختلال هماهنگی رشدی تاکید دارند. اسامی مورد استفاده دیگر معمولا به صورت یک نشانه از سایر بیماری ها یا اختلالات جسمی مورد استفاده قرار می‌گیرند. مثلا آپراکسیا اختلال عدم برنامه حرکتی به عنوان یک اختلال، در سکته مغزی دیده میشود.

وضعیت ظاهری افراد مبتلا به اختلال تاخیر حرکتی و لباس پوشیدن آنها، در اکثر موارد خفیف اختلال مانند کودکان هم سنشان می باشد ولی در موارد شدید تر، به خصوص زمانی که والدین در مرتب کردن لباس ها به آنها کمک نمی کنند، کاملا با هم سالشان متفاوت است.
چنانچه افراد مبتلا به تاخیر حرکتی(کلامزی) به تنهایی لباس بپوشند، در مرتب کردن و پوشیدن لباس‌های شان معمولا ناتوان هستند و معمولا لباس‌هایشان مرتب نیست. هنگام استفاده از پیراهن معمولاً یک طرف آن را داخل شلوار و طرف دیگر بیرون شلوار می باشد.افراد مبتلا به اختلال حرکتی دکمه های پیراهن را در صورت بستن بعضاً جابجا می بندند یا جا می اندازند، دکمه های پیراهن، دکمه های شلوار و سگک کمربند معمولا در یک راستا یا یک مسیر مستقیم قرار ندارند. کودکان اختلال تاخیر تکاملی ،کفش هایشان را در سنین پایین تا به تا می پوشند. معمولا از این کودکان کلامزی( دست و پا چلفتی) خواسته می شود تا لباس هایشان را مرتب کنند ولی با وجود تلاش فراوان اصلا متوجه مشکل و یا موفق نمی شوند.
این کودکان کلامزی در اکثر فعالیت های روزمره زندگی توانایی های کمتری نسبت به همسالان خود نشان می‌دهند و معمولا باید در غذا خوردن، پوست کندن میوه ها، گرفتن ناخن ها، حمام کردن و غیره به آنها کمک کرد. کودکان تاخیر رشدی در مهارت هایی مانند: پریدن، لی لی کردن و دویدن، ضعف آشکاری نشان می دهند.
در بسیاری از مهارت های حرکتی ظریف مانند: نوشتن،مناسب قیچی کردن، تا کردن کاغذ،پاره کردن صاف یا مناسب کاغذ،نخ کردن،بستن بند کفش،بستن دکمه و زیپ،رنگ کردن بدون بیرون زدگی و جای خالی،مشکل دارند. در کل کودکان خام حرکتی کارها را جدا از اینکه کدام مهارت حرکتی درشت یا ظریف یا هر دوی آن ها آسیب دیده باشد با سرعت بسیار پایین یا بی دقت و متفاوت با همسالان خود انجام می دهند. کودکان با اختلال حرکتی برای انجام این کارها تلاش زیادی می کنند، ولی معمولاً نسبت به همسالان خود نا موفق تر هستند. اکثراً توانایی راندن دوچرخه را نداشته یا دیرتر نسبت به همسالان خود یاد می گیرند. اختلال حرکتی کودکان موجب می گردد کودک در تیم های ورزشی شرکت نمی کنند یا اگر هم شرکت کنند،زود اخراج می شوند یا مورد بی مهری قرار می گیرند.
در برخی از موارد اختلالات هماهنگی رشدی کودکان ،مهارت حرکتی کافی در ناحیه صورت، لب ها و زبان را نداشته و در بلعیدن آب دهان در بین صحبت کردن مشکل دارند و مقداری آب دهان از لب کودکان خارج میشود. همچنین به همان صورت که گفته شد با توجه به اینکه کودکان خام حرکت در انجام یک مهارت مجبورند بیش از حد تلاش کنند، ناخودآگاه توجه‌شان از دیگر قسمت های بدن نظیر لب ها منحرف شده و ممکن است آب دهان آنها از گوشه دهان شان جاری شود.  کودکان با اختلال حرکتی گاهی مشکلات گفتاری نیز دارند.

انواع اختلال هماهنگی رشدی

اختلال هماهنگی رشدی از نظر وجود اختلال در مهارت های حرکاتی درشت و ظریف به سه نوع تقسیم می شود:
اختلال هماهنگی رشدی حرکات ظریف: در این اختلال، فرد مبتلا فقط در انجام حرکات ظریف مشکل دارند و حرکات و فعالیت های مرتبط با حرکات درشت را به صورت طبیعی انجام می دهد.
اختلال هماهنگی رشدی حرکات درشت: در اختلال تاخیر حرکتی در کودکان ،فرد مبتلا در انجام حرکات و فعالیت های مرتبط با مهارت های حرکتی درشت مشکل دارد ولی حرکات و فعالیت های ظریف را به صورت طبیعی انجام می دهد.
اختلال هماهنگی  رشدی حرکات ظریف و درشت: در اختلال تاخیر تکاملی فرد هم در حرکات ظریف و هم در حرکات درشت، مشکل دارد. اختلال خام حرکتی شایع تر از انواع دیگر است.
کاردرمانی دست در درمان اختلال هماهنگی رشدی مورد استفاده قرار می گیرد.

ویژگی های غالب والدین کودکان با اختلالات هماهنگی رشدی

والدین کودکان تاخیر حرکتی اکثراً انواع نگرانی ها را در مورد وضعیت و ناتوانی‌های حرکتی و انواع اختلالات همراه آن دارند و مجموعه از احساسات منفی نظیر غم،گیج بودن،اضطراب و عصبانیت را تجربه می کنند و تلاش می کنند راه مناسب درمان تاخیر حرکتی در کودکان را پیدا کنند. آنها سوالات بسیاری از خود و اطرافیان می پرسند. از قبیل این که اختلال تاخیر تکاملی  چیست؟ چه عواملی آن را ایجاد می کند؟این اختلال در دخترها شایع تر است یا در پسرها؟کودک آنها چه مشکلاتی را در آینده تجربه می‌کند؟ راه درمان اختلال هماهنگی رشد چیست؟بسیاری از والدین کودکان نگران موفقیت های تحصیلی کودک خود از عوارض همراه اختلالات حرکتی هستند.
این والدین معمولا حمایت بسیاری از کودکانشان در انجام مهارت های حرکتی نشان می دهند و معمولا سعی می کنند برای جلوگیری از  اتلاف وقت و زودتر انجام شدن فعالیتهای کودکان پوشیدن لباس و پوشیدن کفش و غیره خود این فعالیت‌ها را انجام دهند. همچنین نگرانی های بسیاری در مورد وضعیت هماهنگی و اختلال هماهنگی حرکتی کودکان خود دارند و از اینکه نمی دانند مشخصاً چگونه مشکلات حرکتی کودک خود را مدیریت کنند، رنج می برند.

شیوع اپیدمیولوژی اختلالات هماهنگی رشدی

شیوع اختلال هماهنگی رشدی تقریباً بالاست. شیوع اختلال رشدی را حدود ۵ تا ۶ درصد از کودکان برآورد کرده است. شیوع این اختلال در اکثر کشورها نیز تقریباً در همین حدود است که میزان قابل توجهی می باشد. البته بسته به اینکه از چه تستی  استفاده شود و در غربالگری تا چه اندازه حساسیت به خرج داد و نوع خفیف و موارد مشکوک اختلال تاخیر حرکتی را وارد آمار کرد و یا فقط نوع شدید آن را در آمار مد نظر قرار داد، این آمار تغییر می کند. به عنوان مثال در انگلستان شیوع این اختلال مطابق با معیارهای در جدیدترین غربالگری حدود ۱.۸ درصد از کودکان ۵ و ۷ ساله ذکر شده است در همین تحقیق ۴.۹ درصد از کودکان، مشکوک به اختلال هماهنگی رشدی هستند که با جمع این دو عدد، احتمالاً شیوع آن به ۶.۹ درصد از کودکان می رسد.
با توجه به معیارهای بالا و اجرای تست هوش، شیوع اختلال هماهنگی حرکت را در کشورهای مختلف از ۱.۴ درصد تا   ۱۹ درصد از دانش آموزان را تخمین زده اند. این اختلاف شیوع مربوط به نحوه تشخیص می باشد.
در ایران شیوع اختلال حرکتی کودکان حدود ۶ درصد ارزیابی شده است که تقریباً مطابق با آمار جهانی است. با توجه به جمعیت بالای دانش آموزان ایران، متاسفانه رقم بالایی از دانش آموزان به اختلال خام حرکتی مبتلا هستند،که بسیار زیاد است و با توجه به عوارض جسمی، عاطفی_روانی و تحصیلی این اختلال توجه ویژه آموزش و پرورش کشور را می‌طلبد.
در برخی از منابع اختلال هماهنگی حرکتی را به سه نوع شدید و متوسط خفیف تقسیم می‌کنند. تقسیم بندی به صورت شدید و متوسط رایج تر است و آمارهای گوناگونی در این زمینه وجود دارد. در سوئیس نوع شدید حدود ۴.۹ درصد از کودکان ۷ ساله و نوع متوسط حدود ۸.۶ درصد از کودکانه ۷ ساله را تشکیل می دهد و نسبت پسر به دختر در هر کدام به ترتیب ۴ به ۱ و برای متوسط ۷ به ۱ می باشد. نوع شدید اختلال هماهنگی رشدی در سنگاپور حدود ۴ درصد و نوع خفیف حدود ۱۵ درصد است.
اختلالات هماهنگی رشدی در پسرها شایع تر از دخترها است و نزدیک به ۲  ( ۱.۹) برابر است. در این زمینه نیز اختلاف نظر وجود دارد برخی از منابع قدیمی تر این اختلاف را بیشتر ذکر می کنند، در نوع خفیف اختلال هماهنگی حرکت نسبت پسر به دخترا تا ۷ برابر و نوع شدید آن را تا ۴ برابر بیان می‌کنند. در برخی منابع این اختلاف به حدود ۲ ( ۱.۹) برابر می رسد و آخرین منبع در دسترس این اختلال را ۳.۱۷ درصد بیان کرده‌اند. البته میزیونا به تنهایی معتقد است اختلاف معنی داری بین پسر و دختر وجود ندارد.

علت اختلال هماهنگی رشدی- اختلال خام حرکتی

سبک زندگی و زمینه فرهنگی در میزان شیوع اختلال تاخیر رشدی بسیار موثر است. به عنوان مثال در مقایسه دو جامعه کانادا و یونان که کودکان آنها سبک زندگی و زمینه فرهنگی متفاوتی دارند، شیوع اختلالات جسمی حرکتی متفاوت می باشد به طوری که شیوع درکودکان یونانی که چاق تر بوده و ظرفیت قلبی_ریوی ضعیف تر و شاخص توده عضلانی پایین‌تری دارند، بیشتر است. شیوع در کودکان یونانی ۱۹ درصد و در کودکان کانادایی به ۸درصد میرسد که اختلاف قابل توجهی است.
جنسیت،کم تحرکی،وضعیت اقتصادی و اجتماعی پایین،وزن و چربی زیاد،ارتباط مستقیمی با افزایش شیوع اختلال هماهنگی رشدی دارند. وضعیت اقتصادی و اجتماعی پایین روی دختر ها نسبت به پسر ها تاثیر بیشتری دارد و در شرایط مساوی زندگی روی مهارتهای حرکتی دختر ها تاثیر منفی بیشتری دارد. همچنین،ظرفیت قلبی و ریوی پایین،تفاوت های فرهنگی و زندگی در جامعه که با زبان غیر مادری صحبت می کنند ارتباط مستقیمی با کاهش رشد مهارت های حرکتی به خصوص در پسرها دارد. با وجودی که احتمال شیوع مشکلات رشد مهارت حرکتی در پسر ها بیشتر است ولی دختر هایی که مشکلات مهارت حرکتی دارند در عین شگفتی دو برابر بیشتر نسبت به پسرها بی تحرک هستند.

پروگنوز یا پیش آگهی در صورت عدم درمان اختلال هماهنگی رشدی

درمان در کودکان اختلال هماهنگی رشد باید هر چه زودتر صورت گیرد و هر چه سن کودک کمتر باشد تاثیر بیشتری می توان دریافت کرد. مداخلات درمانی در اختلال رشدی باید قبل از سن مدرسه یا سال های اولیه مدرسه هرچه زودتر صورت گیرد. عدم انجام درمان به موقع باعث می شود که کودک تمام علائم اختلال هماهنگی حرکتی خود را با خود به سنین بزرگسالی برده و او را در کسب زندگی مستقل مناسب با مشکل روبه رو کنند. کودکانی که هیچ درمانی در مورد آنها صورت نگرفته اکثراً مشکلاتی که همراه اختلال تاخیر حرکتی است را در بزرگسالی نیز همراه دارند. عدم درمان اختلال هماهنگی رشدی در تمامی سطوح از خفیف تا شدید تاثیر منفی دارد و باعث می شود در بزرگسالی این افراد در انجام فعالیت های روزمره در سطح پایین تری نسبت به سایر بزرگسالان عمل کنند و رضایت و کیفیت زندگی آنها به نسبت پایین تر از دیگران باشد و از شرایط روحی_روانی پایین تری برخوردار باشند.

کاردرمانی در اختلال هماهنگی حرکتی رشدی

کاردرمانی در اختلال هماهنگی حرکتی رشدی بیشتر به افرادی کمک می‌کند که هماهنگی عضلانی دست‌ها و پا های آنها پایین می باشد و همچنین این افراد به علت ضعف شدید هماهنگی حرکتی توانایی انجام حرکات تمرینی دست و پا را به صورت همزمان ندارند. در این بخش تمرینات هماهنگی حرکتی درشت ویژه اندام فوقانی (دستها) و اندام تحتانی (پاها) ارائه شده است ،بهتر است کودکان با اختلال هماهنگی حرکتی ابتدا تمرینات این بخش را انجام دهند تا هماهنگی حرکتی عضلانی آنها افزایش یابد.

چه مشکوک باشید که فرزندتان اختلال هماهنگی رشدی (DCD) دارد یا مطمئن باشید، مهم است که هر چه زودتر درمان را شروع کنید. هیچ دارو یا درمانی برای اختلال هماهنگی حرکتی رشدی وجود ندارد. با این حال، درمان ‌هایی وجود دارد که می ‌تواند به بهبود مهارت‌ های حرکتی کمک کند. انواع مختلفی از متخصصان ممکن است با کودکانی که اختلال هماهنگی حرکتی رشدی دارند، کار کنند. کاردرمانگران بر هماهنگی تمرکز می ‌کنند. فیزیوتراپیست ‌ها ممکن است روی قدرت عضلانی کار کنند. و سایر متخصصان ممکن است چالش‌ هایی را که اغلب با DCD همراه هستند، درمان کنند. کاردرمانی درمان اصلی اختلال هماهنگی حرکتی رشدی است. این به کودکان کمک می‌ کند تا مهارت ‌های حرکتی را کسب کنند و کارهای اساسی مورد نیاز برای مدرسه و زندگی روزمره را یاد بگیرند. این کارها شامل مواردی مانند نوشتن، تایپ کردن، بستن بند کفش و لباس پوشیدن است. یک کاردرمانگر ممکن است روی جنبه‌ های مختلف کنترل حرکتی کار کند. این ها شامل: مهارت ‌های حرکتی ظریف، مهارت ‌های حرکتی درشت، برنامه ‌ریزی حرکتی است. یک کاردرمانگر ممکن است با انجام یک ارزیابی برای تعیین نقاط ضعف کودک شروع کند. راه‌ های متعددی وجود دارد که کاردرمانگرها می‌ توانند به کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی حرکتی رشدی کمک کنند تا کارهای خاصی را یاد بگیرند و مهارت ‌ها را بهبود بخشند. کودکان مبتلا به DCD ممکن است فیزیوتراپی نیز دریافت کنند تا به بهبود عضلات ضعیف مورد نیاز برای فعالیت ‌های حرکتی کمک کند. فیزیوتراپیست می ‌تواند به بهبود تعادل و هماهنگی نیز کمک کند. این می ‌تواند انجام برخی از کارهای اساسی روزمره و مدرسه را برای کودکان مبتلا به DCD آسان‌ تر کند. اختلال هماهنگی حرکتی رشدی به ندرت به تنهایی رخ می ‌دهد، بنابراین کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است برای سایر مشکلات نیز درمان دریافت کنند. به عنوان مثال، بسیاری از کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی حرکتی رشدی، ADHD نیز دارند. برای درمان علائم ADHD ممکن است دارو مصرف کنند یا رفتار درمانی انجام دهند. سایر مشکلاتی که معمولاً همراه با اختلال هماهنگی حرکتی رشدی رخ می ‌دهند، عبارتند از:

-مشکلات گفتار و زبان

-سرعت پردازش آهسته

-مشکلات پردازش حسی

-مشکلات سلامت روان مانند اضطراب

-اوتیسم

کودکان مبتلا به DCD مجموعه‌ ای منحصر به فرد از مشکلات را دارند. بنابراین مهم است که آن ها برای تمام مشکلات و چالش ‌هایی که دارند، درمان دریافت کنند. کاردرمانگران با کودکان خردسال و خانواده‌ های آن ها کار می ‌کنند تا مشارکت در کارهای روزمره را ترویج دهند.

مهارت های حسی و حرکتی

تمرینات مهارت های حسی حرکتی برای کسانی که از ضعف شدید هماهنگی عضلانی رنج می برند و نمی توانند تمرینات هماهنگی دست و پا را همزمان انجام دهند بسیار سودمند است. این افراد ابتدا باید تمرین های بخش های ۱ و ۲ را به صورت مجزا انجام دهند تا هماهنگی حرکتی آنها افزایش یابد و با کسب مهارت بیشتر به انجام تمرینات سایر بخش ها اقدام نماید.

در این بخش فقط تعداد محدودی تمرین جهت مهارت های حسی و حرکتی ارائه می شود و مابقی ارائه نشده‌اند و فرد تمرین دهنده باید تمرینات پشرفته را به دو قسمت دست و پا تقسیم کند و سپس آنها را جداگانه انجام دهد به عنوان مثال در تمرین ابتدا فقط تمرین دستها را به تنهایی انجام دهد.

بهترین مرکز درمان اختلال رشد

انجام تمرینات و برنامه‌های مداخله ای در درمان اختلال هماهنگی رشدی بسیار ارزشمند بوده و باعث بهبود عملکرد می گردد. تقریباً مداخله تمام مطالعات منجر به بهبود نسبی کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی حرکتی شده‌اند.
درمان های بسیاری در رابطه با بهبودی و تاثیر گذاشتن روی اختلال هماهنگی رشدی وجود دارد به طوری که بیش از ۳۰ نوع مداخله گوناگون در این زمینه ذکر شده است. تقریباً تمام محققان و متخصصان معتقدند مداخلات درمانی اختلال تاخیر رشدی باید انجام شود و اجرای آن از عدم اجرای آن به مراتب سودمند تر است. اکثر درمان ها در اختلال حرکتی کودکان در چند گروه عمده قرار می گیرند که از بین گروه های موجود اکثر مداخلاتی که استفاده می شوند در دو گروه عمده قرار می گیرند که عبارتند از: رویکرد کار محور و رویکرد فرایند محور قرار می گیرند.

در این گروه از تمرینات با توجه به اینکه فرد دارای اختلال تاخیر تکاملی در کدام زمینه بیشتر دچار مشکل است، یکی از مداخلات استفاده می شود و در این گروه مداخلات بیشتر روی زمینه های آسیب و زمینه های جسمی که فرد اختلال هماهنگی رشدی مشکل دارد تکیه می گردد و اکثر درمان ها در اختلال رشد فقط مشکل جسمی فرد را مورد توجه قرار می دهند. البته ناگفته نماند با بهبود وضعیت هماهنگی حرکتی فرد بسیاری از مشکلات و عوارض جانبی اختلال هماهنگی رشدی به صورت غیر مستقیم بهبود می یابند.

روش یکپارچگی حسی در درمان اختلالات درکی حرکتی

روش یکپارچگی حسی در درمان اختلالات جسمی حرکتی توسط کاردرمان خانم جین آیرس در سال ۱۹۷۰ در آمریکا معرفی شد. در کاردرمانی در اختلال هماهنگی رشدی هدف این  است که تمرینات ای به کودک داده شود که چند حس پیکری کودک را همزمان درگیر کنند. عمده ترین حواسی که در این روش تحریک، ویرایش و یکپارچه می گردند عبارتند از: وستیبولار، حس عمقی،حس حرکت، بینایی، شنیداری و حس لمس شامل حواس استرگنوزیس،حس تشخیص مکان لمس، حس سرما_گرما و غیره. مهمترین حس در کاردرمانی در یکپارچگی حسی،حس وستیبولار می باشد زیرا تحریک این حس باعث تحریک بیشتر قسمت های مغز می گردد.
در روش یکپارچگی حسی در کاردرمانی هماهنگی حرکتی،تمرینات و فعالیت ها به گونه‌ای است که اکثر حواس فوق را درگیر کند. مهمترین اصل در این روش حضور فعال کودک در فعالیت می باشد. لذا جهت حضور فعال کودک اصل خوشایند بودن تمرین برای کودک باید رعایت گردد، کودک باید فعالیت ها را آگاهانه انجام دهد. به عنوان مثال از کودک خواسته می شود، زمانی که بر روی تاب سوار شده است، توپ پرتاب شده توسط کاردرمانگر را بگیرد و داخل یک سبد بیاندازد یا برای کاردرمانگر پرتاب کند. در این تمرین اکثر حواس تحریک می گردند. در این روش درمان اختلال هماهنگی رشد از وسایلی مانند توپهای بزرگ در سایزهای متفاوت، تاب، تیوپ ماشین سنگین، تخته تعادل، تخته های چوبی باریکه و پله، استخر توپ زیاد استفاده می شود.

میزان اثرگذاری یکپارچگی حسی در کاردرمانی در اختلال هماهنگی رشدی

این مداخله کاردرمانی در بهبود وضعیت حرکتی کودک اختلال هماهنگی رشدی مفید است و اکثر مطالعات تحقیقی از تاثیر این درمان در تاخیر تکاملی در کودکان نام برده‌اند.
برخی از منابع هم از تاثیر ضعیف این روش نام برده اند و معتقدند این روش در مقایسه با سایر درمان های آموزش مهارت های حرکتی و کار محور نظیر کاردرمانی درکی-حرکتی به جز روش  کاینستزیا از تاثیر کمتری برخوردار است. و در واقع این روش کاردرمانی در اختلال هماهنگی رشدی در مقایسه با عدم انجام مداخله از تاثیر بسیار خوبی برخوردار می باشد ولی در مقایسه با سایر روش ها تاثیر کمتری دارد.در کل تاثیر کاردرمانی تعادلی و حسی در درمان اختلال هماهنگی رشدی در مطالعات گذشته نسبت به مطالعات اخیر بیشتر بوده است.در مطالعات گذشته از تاثیر قابل توجه این مداخله در بهبود اختلالات رشدی نظیر اختلالات توجه،اوتیسم و به خصوص اختلال یادگیری نام برده اند اما مطالعات اخیر از تاثیر جزئی آن در درمان اختلالات یادگیری هماهنگی رشدی نام می‌برند. این روش در بهبود اختلالات رفتاری به خصوص افرادی که هر دو اختلال یادگیری و هماهنگی رشدی را با هم دارند،مناسب می باشد. این روش ضمن اینکه در بهبود مهارت های حرکتی موثر است همزمان در بهبود مهارتهای تحصیلی نیز تاثیرگذار می‌باشد. کاردرمانی یکپارچگی حسی در کودکان اوتیسم کاربرد فراوانی دارد.

کاردرمانی در تاخیر حرکتی کودکان

یکی از مداخلاتی است که در کاردرمانی جسمی هماهنگی حرکتی استفاده می شود و در این روش برخی از مهارت های کاری یا یک فعالیت خاص به عنوان مثال فعالیت های تعادلی انجام فعالیت های تعادلی باعث افزایش عملکرد حس پیکری می‌گردد تا اندازه‌ای عملکرد تعادلی را بهبود می بخشد، آموزش و تمرین داده می شود به عنوان نمونه: آموزش لباس پوشیدن در این مداخله به عنوان کار یا فعالیت مورد نظر با استفاده از انواع راه حل هایی که قابل درک و فهم و اجرا برای مراجعه کننده باشد آموزش داده می شود و سپس این فعالیت آن قدر تکرار می گردد تا مراجعه کننده آن را بیاموزد. به عنوان مثال چنانچه مراجعه کننده سکته مغزی کرده و نیمی از بدنش فلج شده باشد با استفاده از این روش به وی روشهایی آموزش داده می شود تا بتواند با استفاده از یک دست لباس بپوشد.
از کاردرمانی حرکتی کودکان بیشتر جهت آموزش مهارت های روزمره زندگی استفاده می گردد و با روش گرایش و شناخت نسبت به اجرای کارهای روزمره و آموزش عصبی حرکتی کار که در آینده با آنها آشنا می شوید متفاوت است. روش گرایش و شناخت نسبت به اجرای کارهای روزمره بیشتر یک استراتژی می‌باشد که به مراجعه کننده آموزش می دهد چگونه با استفاده از این روش انجام فعالیت های روزمره را بیاموزد. استفاده از روش آموزش مهارت‌های حرکتی خاصی در کودکان با اختلال هماهنگی رشدی موثر است.
ولی این تاثیر در مقابل روش های کار محور کمتر است. با این حال کاردرمانگر گاهی صلاح می داند از این روش استفاده کنند.

درمان اختلالات حرکتی با رویکرد کار محور

روش های این رویکرد جز روشهای معاصر در درمان اختلالات هماهنگی حرکتی است و تقریباً نقطه مقابل سایر مداخلات می باشد. در این رویکرد،نحوه یا اجرای کودک در یک فعالیت خاص را از لحاظ هر چیزی که روی اجرای کودک از قبیل رفتار،محیط،شناخت و غیره تاثیر می گذارد،در مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهند. پس از تجزیه و تحلیل فاکتورهای موثر در مورد فعالیت مورد اجرا،روش ها و برنامه هایی در نظر گرفته میشود تا عامل های موثر تحت مداخله قرار گیرند.
فرق این روش در کاردرمانی حرکتی کودکان با سایر فعالیت ها در این است که در این روش فقط بر فعالیت های عملکردی ضروری کودک در فعالیت های روزمره زندگی تاکید می کنند و مهارت هایی که کودک در انجام فعالیتهای روزمره زندگی و سایر فعالیت های عملکردی ضروری در مدرسه و اجتماع که کودک در انجام آنها ناتوان است را به او آموزش می دهند و انگیزه ی کودک را بالا میبرند تا از طریق کار کردن آن و شرکت کردن در فعالیت های خانه مثلا کمک به آشپزی از قبیل پوست کندن پیاز ،سیب زمینی و غیره مدرسه،تفریحات و ورزشی،آن مهارت را بیاموزد.
در واقع این روش‌ها از سایر رویکردها از قبیل: رویکردهای اختلال یا فعالیت محور، از رویکرد های شناختی استفاده کرده و آنها را وارد فعالیت های عملکردی روزمره کودک می کند و مهارت های عملکردی را مستقیماً به کودک آموزش می دهد. در واقع مداخلات دیگر،به طور خاص کاری با انجام فعالیت هایی که کودک نمی تواند انجام دهد به عنوان مثال دکمه بستن،دوچرخه سواری ندارند بلکه سعی می کنند هماهنگی حرکتی کودک را بهبود بخشند تا هماهنگی کودک در انجام سایر فعالیت ها بهبود یابد و خود کودک به مرور آنها را یاد بگیرد،بدون اینکه کاردرمانگر آنها را مستقیماً آموزش دهد اما در روش کار محور کاردرمانگر مستقیماً سراغ فعالیتی می رود که کودک از انجام آن ناتوان است به عنوان مثال دوچرخه سواری یا دکمه بستن را تجزیه و تحلیل کرده و با استفاده از روش های رویکرد کار محور آن فعالیت مورد نظر را آموزش می دهد.
در این روش ها کودک حضور فعال داشته و از رویکرد شناختی استفاده شده و کودک مورد آموزش قرار میگیرد حتی کودک در تنظیم اهداف برای خودش مشارکت می‌کند و در تقسیم فعالیت عملکردی به اجزاء کوچک فعالانه شرکت می کند لذا کودک باید از یک حداقل هوش مناسب و سن مناسب برخوردار باشد و همچنین با توجه به تعامل بیانی کاردرمانگر با کودک،کودک باید از یک حداقل مهارتهای زبانی کافی برخوردار باشد که این محدودیت ها از معایب این روش ها هستند. این روش ها را می توان به صورت گروهی یا انفرادی اجرا کرد.

روش های کار محور در درمان اختلال هماهنگی حرکتی

روش گرایش و شناخت بر اجرای کارهای روزمره در کاردرمانی حرکتی

این روش توسط هلن پولاتاژکو و آنجلا ماندیچ در سال ۱۹۹۰ معرفی شد. این روش بر روی آموزش فعالیت های اساسی زندگی روزمره تاکید می کند و به دنبال آن کودک را تحریک به شرکت در فعالیت‌های خانه، تفریح،مدرسه و ورزش می کند. این روش بر روی نحوه اجرای فعالیت‌هایی که کودک دوست دارد یا نیاز دارد که انجام دهد و کسب مهارت کند تمرکز می کند. در این روش کاردرمانی درکی حرکتی از روش های گوناگونی از قبیل افزایش دانش کودک نسبت به کار یا فعالیت مورد نظر،روش های شناختی مانند روش حل مسئله،آموزش اصول یادگیری، آموزش مهارتهای خود آموزی،تطابق یا سازگاری محیط و استفاده از چهارچوب هدف_برنامه_انجام_ارزیابی استفاده می شود, در این چارچوب کودک ابتدا هدف را مشخص و سپس برنامه چیده و پس از اجرا آن را ارزیابی می کند. کاردرمانی حرکتی در کودکان در این روش به شدت وابسته به مداخلات شناختی می باشد.
در این تکنیک کاردرمانی حرکتی از کودک خواسته می شود در طول حل یک مسئله یا مسئله کاری،با صدای بلند خودش را راهنمایی کند و مراحل کار را برای خودش توضیح دهد. در این روش عقیده بر این است که وی می تواند یاد بگیرد،چطور هدف را تشخیص داده،برنامه بریزد و موفقیت اش را در برنامه اش ارزیابی کند و نیز از یک طریق یاد بگیرد چطور به رفتار و فعالیت اش نظم دهد. عمده هدف روش شناختی در کاردرمانی درکی حرکتی این است که کودک پس از آموزش،خودش بتواند مشکل را تشخیص داده سپس هدف را مشخص کند برنامه‌ای جهت پیشرفت در آن مشکل مشخص کرده و بعد از اجرا،آن را ارزیابی و مدیریت کند و به مرور توانایی حل مسئله و مهارت های کسب شده را به زندگی روزانه انتقال دهد. کودکانی که با این روش درمان می شوند،ابداع کنند و مهارت های حرکتی درشت و ظریف خود را توسعه دهند. کودکانی که مهارت‌های زبانی خوبی دارند به علت اینکه این روش را بهتر درک می کنند به موفقیت بیشتری در مهارتهای حرکتی دست می یابند این روش نیازمند آموزش والدین،اطرافیان و حتی آموزگار کودک می باشد.
تاثیر گذاری روش گرایش و شناخت نسبت به اجرای کارهای روزمره
این روش یکی از موثرترین روش‌های موجود است و بسیار مورد توجه متخصصین اختلالات حرکتی می‌باشد و گرایش به این روش هر روز گسترده‌تر می‌شود و از آنجا که مستقیم به سراغ فعالیت‌های روزمره کودک میرود و باعث بهبودی آن ها می گردد، تمام جنبه های زندگی کودک را تحت تاثیر قرار می دهد. میلر معتقد است تاثیر این روش در کاردرمانی درکی حرکتی بسیار بهتر از روش هایی است مانند اکثر روش های فرایند محور که از رویکرد شناختی استفاده نمی کنند. آدامز کارایی مثبت این روش و تصویرسازی ذهنی را در درمان کودکان اختلال هماهنگی رشدی تایید می‌کند.

روش آموزش عصبی حرکتی در کاردرمانی تاخیر تکاملی

این روش در کاردرمانی حرکتی برای اولین بار در هلند استفاده شد. در این روش اساس کار بر این است که کار یا فعالیت مورد نظر به اجزاء کوچکتر که توسط کودک قابل اجرا باشد،تجزیه می شود. نحوه تجزیه طوری است که در نهایت منجر به یادگیری مشکل حرکتی اصلی ‌شود. در واقع در کاردرمانی تاخیر تکاملی اجزای فعالیت آنقدر تمرین می شوند تا اجزای عصبی_ حرکتی درگیر در آن فعالیت،آن را با آموزش فرا گرفته و به انجام آن عادت کنند.
تجزیه کار یا فعالیت شامل موارد زیر می شود: ۱- برنامه،یعنی کودک چه چیزی را نیازمند است است در مورد کار یاد بگیرد. ۲- اجرا،یعنی کودک قادر به انجام چه چیزهایی جهت اجرای فعالیت می باشد.۳- ارزیابی که می توان مجموعه‌ایی از بازخوردها را استفاده کرد. تطابق کار،جهت این که کودک بتواند آن را انجام دهد. در این روش کاردرمانی حرکتی کودک اجزاء فعالیت را یکی یکی انجام میدهد و با افزایش مهارتش به صورت پیشرونده به مراحل بالاتر می رود تا بتواند مهارت را کامل کند.با استفاده از شرایط محیطی می توان انجام یادگیری یک فعالیت را آسان تر یا سخت تر کرد. در مواردی که کودک هنوز نیاز دارد تا یاد بگیرد که چطور باید یک مشکل فعالیتی را حل کند،می توان از استراتژی های شناختی استفاده کرد.
از این روش می‌توان برای بچه های کوچک تر و آنهایی که مهارتها و توانایی های زبانی کمی دارند در مقایسه با روش گرایش و شناخت نسبت به اجرای کارهای روزمره استفاده کرد و انواع فعالیت های حرکتی را آموزش داد.

تاثیر گذاری روش آموزش عصبی حرکتی کار

این روش کاردرمانی جسمی حرکتی نیز از روش‌های تاثیر گذار و نوین می باشد و بسیار مورد توجه قرار گرفته است. این روش تاثیرات جانبی جسمی دیگری از قبیل بهبود قدرت عملکردی و ظرفیت قلبی-ریوی دارد. استفاده از این روش در آموزش و بهبود دست خط بسیار مفید است. نی می جر معتقد است اگرچه این روش باعث بهبود فعالیت مورد آموزش و فعالیت های مشابه می‌گردد ولی همزمان باعث بهبود عملکرد حرکتی نمیگردد و کودکان با سن بالاتر و ضعف حرکتی بیشتر،از این روش بیشتر استفاده می کنند.

کاردرمانی جسمی حرکتی

در این روش کاردرمانی جسمی حرکتی کودک فعالیت یا کاری را که می‌خواهد انجام دهد با تمام اجزایش تصور می‌کند و آن را به صورت ذهنی انجام می دهد بعد از اینکه چند بار این تصویر سازی را انجام داد درک و تصویر بهتری نسبت به اجرا و حرکت اندام، قبل از اجرا به دست می آورد. سپس کودک همزمان با تمرین،تصویر و درکی مناسب از وضعیت اندام ها در انجام فعالیت مورد نظر به دست می آورد و در حین انجام فعالیت نیز با استفاده از دو حس بینایی و حس حرکت،بازخوردهای لازم را گرفته و حرکت مناسب را انجام می دهد.
بر اساس این روش کاردرمانی جسمی حرکتی بر روی تقویت خاصیت مدل سازی داخلی حرکات توسط مخچه است که با تقویت آن مخچه می‌تواند نتایج دستورات حرکتی که از قشر مخ صادر شده را بهتر پیش بینی نماید و در صورت لزوم آن دستورات را اصلاح کند و در اختیار قشر مخ قرار دهد. همین امر در کاردرمانی حرکتی باعث ایجاد دستور حرکتی دقیق و بهتری می شود که نهایتاً منجر به انجام حرکت با مهارت بیشتر می گردد. این روش جهت یادگیری انواع مهارت های حرکتی و تمام افراد و سنین مفید است.
تاثیر گذاری روش تصویرسازی ذهنی حرکت
این روش کاردرمانی حرکتی کودکان در یادگیری های حرکتی و هماهنگی حرکتی بسیار مفید است و باعث می شود مهارت های حرکتی زودتر فراگرفته شوند و فرد زودتر کسب مهارت کنند. استفاده از این روش به اندازه استفاده از روش درکی حرکتی و کوپ در درمان کودکان اختلال هماهنگی موثر است و استفاده از این مداخله بسیار بهتر از آن است که هیچ مداخله ای صورت نگیرد.

تاثیر مداخلات کاردرمانی در هماهنگی حرکتی

این مداخلات از جمله مداخلات تاثیرگذار در بهبود مهارت های حرکتی می باشند و منابع زیادی از آنها حمایت می‌کند. این مداخلات را به صورت گروهی و انفرادی می‌توان انجام داد. مداخلات کار محور بر تمام جنبه‌های اختلالات هماهنگی رشدی تمرکز کرده و برای تمام اختلالات همراه و عوامل جانبی و محیط کودک برنامه دارد و تمام اختلالات را در تمام سطوح تحت تأثیر قرار می‌دهد. این مداخلات باعث افزایش عزت نفس می گردند.به خصوص روش گرایش و شناخت نسبت به اجرای کارهای روزمره که بر شرکت کودک در تمام فعالیتهای زندگی تاکید می کند و باعث افزایش عزت نفس کودک گردد.
مطالعات اخیر نشان می دهد در آموزش کار های روزمره و فعالیت‌های خاص حرکتی استفاده از این مداخلات کار محور در درمان تاخیر حرکتی در کودکان موثرتر از مداخلات اختلال یا فعالیت محور هستند،البته فقط در همین زمینه. به عنوان مثال چنانچه هدف شما فقط آموزش دوچرخه سواری یا آموزش پوشیدن پوشاک باشد،استفاده از روش های ذکر شده مناسب است. مادرش در کل باید ذکر شود اگرچه این درمان برای آموزش کارهای روزمره توصیه می گردند ولی هیچ مداخله ی دیگری رد نمی شود نمی‌توان آن را جایگزین سایر مداخلات نمود. در ضمن مدارک کافی در دسترس نیست تا نشان دهد مداخله ای برتر از مداخله ی دیگر است.

مداخله شناختی در کاردرمانی درکی حرکتی

اکثر کودکان اختلال هماهنگی رشدی مشکل مهارتهای شناختی دارند و مشکلات آنها در ۶ زیر گروه تقسیم بندی می گردد و در صورتیکه میانگین فرایند شناختی در این کودکان کمتر از حد نرمال باشد احتمالا مشکل درکی-حرکتی نیز وجود دارد و ارزیابی دقیق با تست های استاندارد و انجام کاردرمانی درکی حرکتی با توجه به نتایج تست ها توصیه می گردد.
در این مداخله از انواع روش های شناختی استفاده می‌شود تا شناخت و دانش فرد نسبت به مشکل و راه حل آن بالا برود. از کاردرمانی درکی حرکتی می‌توان به همراه تمام مداخلات جهت بالا بردن دانش مراجعه کننده،کاهش ترس،افزایش انگیزه و آموزش چگونگی مواجهه یا مواجه شدن با مشکلات حرکتی استفاده کرد تا میزان یادگیری فرد را در تمرینات و فعالیت ها بالا برد. استفاده از این مداخله به تنهایی در بهبود و آموزش مهارتهای حرکتی نقش بسیار ناچیزی داشته و در مقایسه با سایر روشها از تاثیر کمتری برخوردار است. از کاردرمانی درکی حرکتی عمدتا در رابطه و همراه با سایر مداخلات استفاده می‌شود چنانچه آموزش مهارتهای حرکتی و مداخلات درمانی همراه با مداخلات شناختی شود میزان یادگیری مهارت های حرکتی افزایش می یابد.
استفاده از این مداخله حتی به اندازه یک خود راهنمایی شفاهی فرد خودش را به صورت بیانی راهنمایی کند در مهارتهای حرکتی درشت باعث افزایش بهبودی و یادگیری نسبت به یک تمرین صرف می گردد. این رویکرد اغلب در مداخلات کار محور و عمدتاً در روش گرایش و شناخت نسبت به اجرای کارهای روزمره استفاده می شود در این روش کودک باید تعیین هدف،برنامه،اجرا و ارزیابی را خودش انجام دهد.

مداخله ال بی دی
این مداخله انجام حرکات هماهنگ و موزون شبیه رقص رقص و ایروبیک به همراه موسیقی می باشد. این مداخله در کاردرمانی هماهنگی حرکت از تاثیر مثبتی برخوردار است و باعث بهبودی در جنبه های مختلف اختلال می گردد. لیمریجسه در مقایسه این روش با یکپارچگی حسی بیان کرد این روش به مراتب موثر تر از روش یکپارچگی حسی در بهبودی اختلال هماهنگی رشدی می باشد.

سایر مداخلات کاردرمانی در هماهنگی حرکتی

مداخلات گوناگون بسیاری در رابطه با این اختلال وجود دارد این مداخلات بسیار زیاد هستند و به دلیل اینکه بعضاً یا کم تاثیر یا بی تاثیر هستند،احتیاج به امکانات خاص دارند و نیز کلی نیستند،یعنی این که فقط باعث بهبودی تا حد خاصی می شوند انجام آنها برای همه کودکان مناسب نیست.انجام این مداخلات به جای سایر مداخلات اصولی پیشنهاد نمی شود. بلکه به صورت کلی در کنار سایر مداخلات یا پس از بهبود و افزایش هماهنگی توصیه می شود.

مداخله دارویی توسط دکتر اختلالات حرکتی

مداخلات دارویی در درمان اختلال هماهنگی رشدی عمدتاً جهت درمان اختلالات همراه این اختلال مانند بیش فعالی،اضطراب و غیره استفاده می شود و داروی خاص جهت بهبود هماهنگی حرکتی وجود ندارد در گذشته از داروی فاتی اسید جهت بهبود هماهنگی حرکتی استفاده می شد. اما ریچاردسون و مانت گومری از فوق تخصصین اختلالات حرکتی نشان دادند که فاتی اسید در بهبود هماهنگی حرکتی تاثیری ندارد اما این دارو بهبود مهارت های خواندن،صداکشی و اختلالات رفتاری مانند بیش فعالی و توجه کمک می کند.
استفاده از فاتی اسید به همراه ویتامین ای در بهبود اختلال همااهنگی رشدی بی‌تاثیر است. در گذشته از داروی متیل فنیدیت جهت بهبودی اختلالات هماهنگی حرکتی استفاده می‌شد. انگلسمن پس از بررسی چند مقاله در مورد این دارو جهت بهبودی اختلال هماهنگی رشدی پی برد نمی‌توان استفاده از این دارو را جهت بهبود اختلال هماهنگی رشدی توصیه کرد.
رایس در مطالعه‌ایی که در سال ۲۰۱۲ روی کودکان بیش فعال با و بدون اختلال هماهنگی رشدی انجام داد بیان نمود استفاده از این دارو جهت بهبودی اختلالات هماهنگی حرکتی بی تأثیر است و بهتر است این کودکان را جهت بهبودی به خدمات توانبخشی ارجاع داد. در مطالعه های جالب در استفاده از این دارو متیل فنیدیت روی کودکان اختلال هماهنگی رشدی با مشکل بیش فعالی،با وجودی که این دارو تا حدودی ۲۵ درصد علائم بیش فعالی را کاهش داده ولی تاثیر معناداری بر بهبود مهارت های حرکتی نکرده و مقدار بهبودی با دارو حدود ۲۶ درصد تفاوت معناداری با تاثیر دارونما نداشته است.

استفاده از وسایل کمکی ارتز در اختلالات حرکتی کودکان

از وسایل کمکی ارتزها جهت بهبود ساختار مفاصل و  پوسچر بدن در درمان اختلال حرکتی استفاده می شود این وسایل عمدتاً در پا مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از این وسایل عبارتند از: کفی طبی جهت صافی کف پا و اصلاح وضعیت زانو، استفاده از زانوبند های مخصوص و انواع بریس ها جهت اصلاح زانو ضربدری و پرانتزی و غیره،استفاده از این وسایل باعث بهبود زوایای مفاصل شده در نتیجه به بهبود تعادل،یا عملکرد فرد کمک می کند.
این مداخله صرفاً به افرادی کمک می کند که اختلال ساختاری داشته باشند و این اختلال روی عملکرد فرد تاثیر گذاشته باشد. همچنین استفاده از این وسایل کمکی ارتز فقط باعث بهبود عملکرد در مفاصلی میشود که وسیله کمکی باعث بهبود ساختار آن ها شده است،و به هیچ وجه باعث درمان اختلال هماهنگی حرکتی نمی‌گردد.

مداخلات ورزشی در کاردرمانی حرکتی کودکان

انجام هرگونه مداخله ورزشی منظم باعث بهبود هماهنگی عضلانی می شود و می‌توان بسیاری از ورزشها را انجام داد به عنوان مثال فوتبال و تکواندو از طریق بهبود سیستم حسی،تعادل و زمان عکس العمل باعث بهبودی هماهنگی رشدی می گردند. همچنین برخی ورزش‌ها مانند طناب زدن یا تن آورز در بهبود تعادل ایستا و داینامیک کودکان موثر است. ولی مشکلی که در در این بین وجود دارد این است که اکثر این کودکان توانایی انجام این ورزش ها به خصوص ورزش های گروهی را ندارند و هماهنگی حرکتی این کودکان به قدری پایین است که در جلسات اولیه کلاس های ورزشی اخراج یا طرد می‌شوند که این مسئله باعث آسیب و کاهش عزت نفس فرد می شود،در حالی که عزت نفس این کودکان پایین است. این امر و شرکت و طرد شدن در کلاسهای ورزشی باعث آسیب شدید تر به عزت نفس و کاهش اعتماد به نفس و بروز اختلالات رفتاری می‌گردد. لذا بهتر است ابتدا هماهنگی حرکتی کودک مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی را ابتدا با سایر مداخلات و تمریناتی که می خوانید بر اساس مداخلات درمانی تنظیم شده بهبود بخشید سپس کودک را در کلاسهای ورزشی ثبت نام نمود.

آب درمانی در کاردرمانی تاخیر تکاملی

در روش آب درمانی از انواع روش ها،تمرینات و وسایل آبی استفاده می شود تا عملکرد حرکتی فرد را بالا ببرند،استفاده از این روش در کاردرمانی هماهنگی حرکتی شبیه استفاده از پارک های آبی و استفاده از وسایل و امکانات آنها می باشد البته از اصول تمرین درمانی کاردرمانی و فیزیوتراپی در این روش استفاده می شود،این روش نیز در بهبود وضعیت هماهنگی حرکتی کودکان اختلال هماهنگی رشدی موثر است.
مداخله اسب سواری
با توجه به اینکه سرعت عمل و زمان عکس العمل به تحریکات در این کودکان پایین است،با این مداخله ضمن تقویت عضلات بدن بخصوص از عضلات کمربند لگنی میتوان سرعت تحریک پذیری عضلات را افزایش داد سرعت تحریک پذیری و واکنش به تحریکات عضلات بدین معنی است که فرد پس از شنیدن یا دیدن یک دستور حرکتی،تا انجام دادن آن دستور حرکتی چه مقدار زمان صرف می کند و سرعت انجام حرکات چه مقدار است باعت پایین تحریک‌پذیری عضلات و زمان واکنش به دستورات باعث محدودیت در انجام فعالیت های روزمره و فعالیت های تفریحی می‌گردد. با استفاده ازاسب سواری می توان میزان تحریک‌پذیری و زمان واکنش به دستورات را افزایش داد و به نظر می رسد تقویت عضلات لگن و تنه و تحریک و تقویت حس عمقی به همراه سایر حواس باعث این بهبودی می گردد.این مداخله نیز مانند مداخله ورزشی برای اکثر کودکان با اختلال هماهنگی رشدی بخصوص کودکان با اختلال شدید به هیچ وجه مناسب نمی باشد زیرا اکثر این کودکان اصلا نمی‌توانند روی اسب بشینند و آن را کنترل کنند و نمی توانند دست ها و تن را همزمان جهت کنترل خود و اسب هماهنگ کنند لذا باید با استفاده از سایر مداخلات دیگر ابتدا هماهنگی این کودکان را بالاتر برد تا اعصاب مرکزی آنها بتواند همزمان دست ها،تنه و سایر حواس آنها را همزمان کنترل کند.

بازی‌های رایانه‌ای همراه حرکت در درمان تاخیر حرکتی کودکان

این بازی ها به خصوص آنهایی که مانند ناینتندو وای فیت دارای حرکات بدنی هستنددر بهبود هماهنگی حرکتی در کودکان با اختلال هماهنگی رشدی می تواند تاثیرگذار باشد. از معایب این مداخله گران‌قیمت بودن و عدم در دسترس بودن آن می باشد،برخی از محققین معتقد به تأثیرگذاری این بازی ها و برخی دیگر معتقد به بی تاثیری این بازیها هستند،استراکر معتقد است بازی های رایانه ای ویدیویی فعال نمی توانند مهارت های حرکتی کودکان هماهنگی رشدی را تقویت کنند و تفاوتی بین انجام این مداخله و بازی ها و فعالیت های روزمره این کودکان در بهبود مهارت حرکتی یا دوره ایی که مداخله دریافت نمی کنند وجود ندارد،بررسی های وی نشان داد انجام بازی‌های رایانه‌ای فعال باعث می‌شود کودکان با اختلال هماهنگی رشدی تصور کنند مهارت های حرکتیشان به صورت معناداری بهبود یافته است. اگرچه کودکانی که این مداخله بر روی آنها انجام شده بود به صورت معناداری تصور می کردند مهارت های حرکتی آنها بهبود یافته است ولی در واقعیت مهارت های حرکتی آنها چندان تغییر معناداری نکرده بود. هووی ضمن اعتقاد به بی تأثیری این بازیها عقیده دارد این  بی تاثیری ام بازی‌های رایانه‌ای فعال مربوط به نوع بازی یا کیفیت انجام آن ها می باشد و با انتخاب بازی مناسب شاید بتوان روی این بی تاثیری اثر گذاشت،احتمالا این اختلاف نظر محققین ناشی از اختلاف بازی های انتخاب شده است و احتمالا هر بازی می تواند تاثیر متفاوتی از بی تاثیری تا تاثیر در بهبودی داشته باشد،نحوه انجام این بازیها در کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی از لحاظ دامنه حرکتی مفاصل نسبت به کودکان رشد طبیعی متفاوت می باشد به عنوان مثال این کودکان حین بازی مچ خود را بیش از کودکان رشد طبیعی خم و راست می کنند.
در کاردرمانی تاخیر حرکتی از اتاق سنسوری روم  مرکز درمان اختلال رشد که بر پایه بازی های کامپیوتری و به صورت تخصصی توسط دکتر اختلالات حرکت طراحی شده است استفاده می شود. این اتاق شامل تجهیزات ویژه الکترونیکی و کامپیوتری است که کودک را وادار به انجام فعالیت های حرکتی بر مبنای بازی های کامپیوتری طبقه بندی شده می کند. با توجه به ساختار تخصصی این بازی های کامپیوتری و سطح علمی بالای آن تاثیر بسزایی بر رند درمان تاخیر تکاملی در کودکان دارد.

استفاده از بازخورد در کاردرمانی درکی حرکتی

بازخورد،عمل،گفتار یا نتیجه ای است که فرد پس از انجام یک رفتار یا فعالیت دریافت می کند و باعث تقویت و بهبود رفتار و عمل فرد می گردد. دو نوع بازخورد داریم:
۱- بازخورد درونی که فرد نتیجه عمل و رفتار مثبت خود را میبیند و به صورت باطنی از رفتارش لذت می برد و باعث تقویت رفتار و عمل فرد می گردد.
۲-بازخورد خارجی:بدین معنی است که دیگران او را تشویق می کنند در واقع فرد نتیجه رفتار شرا در عمل و گفتار دیگران می بیند و می سنجد.
مسلماً بازخورد درونی بهتر است ولی با توجه به اینکه رسیدن به این بازخورد زمان بر است فرد تا نتیجه عملش را در تمرینات ببیند زمان نسبتاً زیادی طول می کشد چنانچه هدف ما استفاده از این بازخورد است،حتماً باید از بازخورد های خارجی با برنامه منظم و دقیق تا رسیدن به هدف استفاده کرد.
برای تاثیر بهتر بازخورد باید شرایطی را رعایت کرد،وینستین پیشنهاد می کند بهتر است بازخورد متداول،پشت سر هم و با فاصله زمانی بسیار کم نباشد و تصادفی صورت گیرد. زمانی باشد که فرد اشتباهی نداشته یا از زمان اشتباه فرد گذشته باشد و بهتر است همراهان اطلاعاتی نیز به فرد داده شود.
با استفاده از بازخوردهای مثبت و هدف مندی که هدفشان تقویت درک فرد از جسم و توانایی هایش است به همراه تمرینات حرکتی می توان تصویر ذهنی،خودپنداره و مهارت های حرکتی کودکان با اختلال هماهنگی رشدی و کودکان رشد طبیعی را بهبود بخشید و با توجه به ضعف کودکان با اختلال در زمینه ی موارد ذکر شده اهمیت استفاده از بازخورد پر رنگ تر به نظر می رسد البته ناگفته نماند استفاده از مداخلات حرکتی به تنهایی نیز به بهبود موارد فوق در کودکان با اختلال کمک می کند.

تمرینات هماهنگی دست و پا

در این بخش تمرین ها به جهت ایجاد هماهنگی بین اندام های مختلف بدن (دستها،پاها و چشم ها) باید به صورت همزمان انجام شود و نیاز به توجه و تمرکز بیشتری دارد و باعث می شود سطح هماهنگی حرکتی به توجه و تمرکز افزایش یابند. در  تمرینات هماهنگی دست و پا حتماً دستها و پاها باید به صورت همزمان حرکت کنند هرگونه عدم همزمانی یا وقفه (یعنی دست ها حرکت کند ولی پاها حرکت نکند یا برعکس) نشان دهنده ضعف هماهنگی می باشد.

ریتم تمرینات مهارت های حسی حرکتی نیز از اهمیت خاصی برخوردار است،یعنی سرعت حرکت دستها و پاها باید از یک نظم و سرعت خاص پیروی کنند و به گونه ای نباشد که پاها با سرعت کم و با تأخیر حرکت کنند و دست ها سریع و یا برعکس حرکت کنند. گاهی اوقات ، عدم یکنواختی و ریتم تمرینات فقط در یک عضو اتفاق می‌افتد و سایر اندام ها به صورت مناسب حرکت می کنند به عنوان مثال پاها به همراه دست راست به خوبی و با ریتم حرکت می کنند ولی دست چپ یا پای چپ حرکت نمی کند و یا سرعت حرکت او یکنواخت با سایر اندام ها نمی باشد و یا این که دامنه حرکتی مفاصل یک اندام مثلاً دست چپ (آرنج،شانه) متناسب با سایر اندام ها نمی باشد تمامی این ضعف ها نشان دهنده اختلال هماهنگی حرکتی رشدی می باشد که باید مراجعه کننده را به صورت مرتب و مداوم از وضعیت اندامی که به خوبی حرکت نمی‌کند آگاه کرد تا هماهنگی حرکتی ایجاد شود.

چنانچه کودکی اصلاً نتواند در این سطح تمرینات هماهنگی دست و پا ها را به صورت هماهنگ انجام دهد باید به سطوح تمرینی پایین تر برگشت و شروع به آموزش آنها کرد و در نهایت به سطح بالاتر آمد،راه حل دیگر این است که در کل تمرین را به دو بخش پاها و دستها تقسیم کرد و از مراجعه کننده بخواهید آنها را به صورت جداگانه انجام دهد. همچنین چنانچه مراجعه کننده فقط در یک اندام به عنوان نمونه فقط در دست چپ مشکل دارد از او بخواهید فقط دست چپ را با پاها حرکت دهد و کم کم بعد از یک مدت تمرین از مراجعه کننده بخواهید اکنون دست راست خود را نیز همراه دست چپ حرکت دهد لازم به ذکر است بهتر است حین تمرین به حرکت دست چپ،حرکات دست راست نیز بدون وقفه و از حرکت ایستادن اضافه گردد.

در اینجا تمرینات هماهنگی حرکتی از آسان به سخت طراحی شده است و ممکن است در موارد نادر کودک دلبند شما در تمرینات آسان،مشکل داشته باشد ولی تمرینات سخت تر را راحت‌تر انجام دهد بنابراین همه تمرینات حسی و حرکتی را انجام دهید و در صورت عدم موفقیت مراجعه کننده به سطح های تمرینی پایین تر برگردید.

1. مراجعه کننده درجا می‌زند (یعنی پاها را یکی در میان به زمین می کوبد) در حین کوبیدن پاها و دستها را به صورت کشیده و صاف از جلو (در سطح ساژتیال) بالا می آورد. دست ها می توانند یکی درمیان یا همزمان بالا و پایین بروند. این تمرین باید به صورت ریتمیک و مداوم باشد و دستها و پاها باید با یکدیگر هماهنگی و نظم داشته باشند،هرگونه خم بودن دست ها از آرنج یا شانه حین تمرین یا بی حرکت ماندن پاها یا دست ها به صورت جداگانه نشان دهنده ضعف هماهنگی حرکتی می باشد.

2. مراجعه کننده در حالی که درجا می زند، دستها را از پهلو (در سطح فرونتال) صاف و کشیده بالا می آورد. در تمرینات هماهنگی حرکتی باید مواظبت کرد دست ها به جلوی بدن (یعنی به سطح ساژینال) برنگردد. دست ها می توانند یکی درمیان یا همزمان بالا و پایین بروند.
3. از مراجعه کننده بخواهید در حین اینکه درجا میزند،در جلوی بدن (شکم) و پشت (کمر) به صورت ریتمیک دست بزند، شایان ذکر است حتما باید صدای دست زدن ها به خصوص در پشت کمر شنیده شود در غیر این صورت یا دامنه حرکتی نشانه‌ای کمتر از نرمال میباشد و یا اینکه به احتمال بیشتر مراجعه کننده به علت عدم هماهنگی حرکتی نمی تواند این کار را انجام دهد،کاهش دامنه حرکتی صرفاً بیشتر در افراد بسیار چاق یا با مشکلات ضایعات ارتوپدیک (شکستگی) اتفاق می‌افتد.
4. مراجعه کننده در حالی که درجا می زند باید به صورت همزمان با خم کردن آرنج کف دست ها را یکی را زیر گلو روی قفسه سینه و دیگری را روی شکم به کبد و یکی در میان جای دست ها را عوض کند. به عنوان نمونه دست راست را زیر گلو روی قفسه سینه و دست چپ را روی شکم بکوبد و بعد به صورت ریتمیک راست را روی شکم و چپ را روی قفسه سینه بکوبد.

در حین انجام تمام مراحل فوق باید پا به صورت درجا کوبیده شود و دست ها باید به صورت همزمان روی قفسه سینه و شکم فرود آیند و هیچ گونه تاخیر نداشته باشند،یعنی ابتدا راست کوبیده شود و در همان لحظه دست چپ کوبیده شود، وجود هر کدام از نقص های بالا نشان دهنده ضعف هماهنگی حرکتی می باشد.

7. کودکان با اختلال هماهنگی حرکتی در حالی که درجا می زند و دست ها از شانه کنار تنه است آرنج هر دو دست را به صورت متناوب و یکی در میان از مفصل آرنج خم کند. هنگام خم کردن آرنج،شانه ها هیچگونه حرکتی نباید داشته باشند (یعنی شانه ها بالا و پایین نرود).
8. کودکان با اختلال هماهنگی حرکتی پاها را به اندازه عرض شانه باز می کند و پاها را یکی در میان جمع کرده و به یکدیگر می زند همزمان دست ها را از پهلو باز کرده و موازی با زمین نگه میدارد، سپس در حالی که شانه ۹۰ درجه باز شده و ثابت است، کودک با اختلال هماهنگی حرکتی رشدی، دستها را از آرنج خم کرده و به گوش هایش میزند. حرکت پاها و دستها باید بسیار منظم و ریتمیک باشد و شانه ها باید ثابت باشند و با حرکت آرنج هیچ حرکتی نداشته باشند هرگونه بالا و پایین رفتن شانه یا خم و صاف نکردن کامل آرنج نشان دهنده عدم هماهنگی می باشد که باید به مرور اصلاح گردد.
9. مانند تمرین بالا در حالی که پاها به اندازه عرض شانه باز میباشد و از بغل به صورت ریتمیک به یکدیگر می خورند مراجعه کننده باید دست ها را به صورت متناوب و به صورت نیم دایره یکی را روی سر (یا پشت سر) و دیگری را پشت کمر قرار دهد.
10. کودکان با اختلال هماهنگی حرکتی رشدی پاها را یکی یکی از ران خم می کند و بالا می آورد (حدود ۹۰ درجه) و هر پایی را که خم می کند همزمان با دست همان طرف روی زانوی پا می کوبد.
11. مانند تمرین قبل ولی با این تفاوت که دستها را به صورت متناوب روی پای مخالف می کوبد،این تمرین باعث بهبود عبور از خط وسط بدن شده فردی را که مشکل هماهنگی دارد به راحتی به مخاطره می‌اندازد.
12. مراجعه کننده می ایستد و پاها را به اندازه عرض شانه باز کرده و پاها را از زانو به سمت عقب (باسن) خم کرده و همزمان با دست همان طرف به پاشنه پایش می زند، کودک باید خم کردن زانو و حرکت دست را به صورتی زمان‌بندی کند که دست به پاشنه بخورد نه اینکه پاشنه برگردد و بعد دست را خم کند.
13. کودکان با اختلال هماهنگی حرکتی پاها را به طور متناوب از ران خم می کند و کمی نیز حین خم کردن رو به بیرون می چرخاند و سپس دست را به قوزک داخلی مچ پای مخالف (یعنی راست را به چپ) می‌زند و برعکس.
14. در وضعیت تمرین بالا حین خم کردن ران،آن را به سمت داخل می چرخد و همزمان دست هر طرف به قوزک خارجی مچ پای همان طرف می خورد.                                                                                                                                                   
15. کودک پاها را عقب و جلو می گذارد سپس با خم کردن پای عقبی از ران و زانو و وزن خود را روی پای جلویی می اندازد سپس پای عقبی را به سر جایش گذاشته و پای جلویی را خم کرده و وزن پای جلویی را روی پای عقبی می اندازد این حرکت را به صورت متناوب انجام می دهد همزمان با حرکات پاها باید دست ها را در حالی که آرنج خم شده (90 درجه) و به اندازه عرض شانه باز هستند،جلو بیایند و از ساعد به یکدیگر نزدیک شوند. این تمرین نیز جزء تمرینات بسیار سخت است.
16. در تمرین قبل دستها به جای آنکه از آرنج خم شوند،دستها تا جلوی سینه با آرنج باز با حرکت پاها بالا و پایین می روند.
17. مراجعه کننده می ایستد یک پا را عقب و پای دیگر را جلو می گذارد دستها را نیز به اندازه عرض شانه باز می کند سپس پاشنه پای عقبی را کمی بلند کرده رو به جلو حرکت می‌کند و دستها را نیز به جلوی سینه می آورد در برگشت همزمان پنجه پای جلویی بالا می آید و پاشنه پای عقبی به زمین میخورد و دست ها به صورت اولیه باز می گردند.
18. مراجعه کننده می ایستد آرنج را در حالی که کف دستها موازی زمین میباشد خم میکند سپس لگن را به یک طرف می چرخاند و تنه را به سمت دیگر می چرخاند.
19. مراجعه کننده پاها را به اندازه عرض شانه باز می کند آنها را یکی یکی به یکدیگر میزند و در حین این کار دست سمت پای ثابت را تا عرض آن بالا می آورد،دست دیگر باید بی‌حرکت باشد و برعکس.
20. در ابتدا پاها جفت و دستها را روی سینه قرار دارند،پاها شبیه حرکت ( V ) یکی یکی جلو آمده و باز می شوند همزمان دست ها نیز در همان جهت با آرنج صاف بعد از حرکت حرکت پا جلو می‌آیند و با عقب آمدن پاها دستها داخل سینه خم می شوند. این تمرین جز تمرینات سخت میباشد.
21. در حالی که دستها روی سینه هستند حرکت ( V ) را از عقب انجام می‌دهد و هنگام جلو آمدن پاها،دستها روی سینه روی یکدیگر قرار می گیرند. این مهارت حسی حرکتی جز تمرینات سخت می باشد.
22. ترکیب هر دو حرکت ( V ) عقب و جلو می باشد.
23. جهت تقویت مهارت های حسی حرکتی، کودکان در حالی که پاها به اندازه طبیعی باز هستند و ایستاده پاها را یکی یکی با زانوی صاف از ران خم کرده و به جلو می آورد (شبیه رقص کردی)سپس با جلو آمدن پاها و دستها نیز در راستای صورت جلو می‌آیند و به یکدیگر می خورند هنگامیکه پاها به جای قبلی بازمی‌گردند دست ها در راستای شانه در پهلو قرار میگیرند.
24. کودک با اختلال هماهنگی حرکتی رشدی در حالی که مانند تمرین قبل ایستاده است یک پا حرکت می دهد و سپس سر جای قبلی می گذارد و پایی دیگر را از زانو خم کرده و پشت زانوی پای دیگر می برد و همزمان با حرکت هرپا دست ها که جلوی بدن هستند از پهلو باز شده و در راستای شانه قرار می گیرند.
25. مراجعه کننده درجا می‌زند و همزمان هر دو دست را در حالت باز می چرخاند.

نکته: دامنه حرکتی مفصل شانه در چرخش رو به عقب کمتر از رو به جلو می باشد.

38. کودک با اختلال هماهنگی حرکتی رشدی در حالی که به حالت طبیعی ایستاده پاها را یکی یکی داخل شکم (به اندازه ۹۰ درجه) خم می کند و در حالی که کف دستها جلوی صورت و موازی سطح زمین است آنها را با خم شدن هر زانو با هم به نزدیک زانوی خم شده آورده و یا به آن زانو ضربه می زند.
39. مراجعه کننده پاها را کمی بیشتر از ارزش آن باز می‌کند دستها را کنار بدن قرار می دهد سپس ران پای راست و آرنج دست راست را به داخل شکم (یا خط وسط بدن) ۹۰ درجه خم می کند و در مرحله بعد این تمرین را برای طرف دیگر تکرار میکند.
40. همانند تمرینات حسی حرکتی قبل میباشد به این صورت که ابتدا دست می چرخد و در حین چرخیدن به سمت چپ حرکت می کند و به دنبال آن دست راست به هنگام صورت میچرخد حرکت دست ها حالت متناوب دارند تا همزمان.

منابع:

understood.org

سوالات متداول:

1.اختلال هماهنگی حرکتی رشدی چیست؟

اختلال هماهنگی حرکتی رشدی از اختلالات هماهنگی رشدی می باشد که در حیطه حرکتی کودک را دچار مشکلات فراوانی می کند.

2.سندروم بچه های دست و پا چلفتی چیست؟

این اختلال شامل کودکانی بود که دارای بهره هوشی نرمال و بدون هیچگونه آسیب پزشکی و نورولوژیک بودند، این کودکان در انجام کارهای روزمره ناتوان بودند و در فعالیت های حرکتی، هماهنگی حرکتی لازم را نداشتند. این نام که در گذشته بسیار پرکاربرد بود، امروزه چندان رایج نیست ولی با این حال بعد از نام اختلال هماهنگی رشدی بیشترین کاربرد دارد.

حرکات ورزشی مناسب برای ام اس| تمرینات ورزشی بیماران ام اس| کاردرمانی در ام اس|دکتر صابر

تمرینات ورزشی برای بیماران ام اس، شامل حرکات ورزشی مناسب برای ام اس که در محدوده ی تحمل عضلانی بیمار انجام می شود و تمرینات تعادلی برای افزایش تعادل بیمار ام اس می باشد. کلینیک توانبخشی بیماران ام اس زیر نظر دکتر صابر مدرس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به ارائه تمرینات ورزشی تخصصی و درجه بندی شده جهت بهبود مهارت های تعادلی و استقلال بیماران مبتلا به ام اس می پردازد. مجموعه خدمات مرکز شامل کاردرمانی بیماران ام اس، گفتار درمانی تخصصی و خدمات توانبخشی در منزل می باشد که در اقصی نقاط تهران ارائه می گردد.

 جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

مداخلات کاردرمانی در بیماران ام اس برای بهبود تحرک

تمرکز توانبخشی نورولوژیک همیشه بر برنامه های درمانی ساختار یافته برای بازیابی تحرک عملکردی، بهبود اجرای فعالیت ها، تسهیل مشارکت اجتماعی و حفظ کیفیت زندگی است. برای تکمیل هر یک از این اهداف، یک برنامه جامع توانبخشی متمرکز بر عملکردهای تحرکی نیاز است که باید در تمرینات فعالیت محور تکراری با تاکید بر یادگیری و کنترل حرکتی، تمرینات درمانی، ورزش های ایروبیک و مداخلات ویژه برای ضایعات متمرکز باشد. در یکی از مطالعاتی که تاثیر طولانی مدت ورزش را در شش ماه بررسی کرده بود،تاثیر مثبت آن بر ام اس و سرعت راه رفتن افراد ثابت شد.

اصول اساسی تمرینات ورزشی بیماران ام اس مبتنی بر فعالیت

اصول اساسی تمرینات ام اس یادگیری حرکتی است که بهترین راه برای یادگیری یک فعالیت تمرین مکرر آن است. آموزش مبتنی بر فعالیت، تکرار یک تمرین یا فعالیت است که نتیجه دلخواه در روند توانبخشی را میسر می‌سازد مثلاً راه رفتن، بالا رفتن از پله ها، سوار ماشین شدن، تکه تکه کردن غذا یا شمردن پول. پژوهش ها در مورد آموزش مبتنی بر فعالیت انجام شده و اگرچه مطالعات بالینی بیشتر در حیطه توانبخشی سکته بوده است، اما این اصول اولیه در بافتار توانبخشی تحرک مرتبط با ام اس قابل استفاده می باشد. به ویژه در عملکردهای اندام فوقانی و راه رفتن. بر اساس یافته های بایونا و همکارانش، اصول اولیه تمرینات تکراری مبتنی بر فعالیت به قرار زیر می باشد:

1. استفاده از فعالیت‌هایی که برای مراجع معنا دار هستند: معناداری فعالیت ها،نتیجه درمان را بهبود می بخشد. این اصل در متون کاردرمانی ام اس ثابت شده است و بر اهمیت تمرینات مراجع محور و آکوپیشن محور تاکید می‌کند. بر اساس این اصل، استفاده از محرک‌های واقعی در مقابل محرک های شبیه سازی شده در دستیابی به هدف درمانی موثر تر هستند.
2. تمرین مکرر و ثابت: تمرین مکرر و ثابت نقش مهمی در حفظ تغییرات در طی درمان دارد. بنابراین استفاده از وسایل جهت کسب تحرک مراجع، در صورتی که با تکرار کم همراه باشد نسبت به تمرین مکرر و ثابت در طول زمان اثر کمتری دارد.
3. درجه بندی فعالیت برای به چالش کشیدن اجرا و مهیا کردن یادگیری مهارتی،معنادار و جدید: فعالیتهای مکرر حرکتی به تنهایی برای ایجاد تغییر کافی نیستند. تغییرات مشخص،بدون یادگیری مهارت های جدید،تنها با تکرار میسر نمی شوند. با اصلاحات جنبه‌های مختلف فعالیت و درجه‌بندی آن یا اصلاحات محیطی می توان فعالیت را دشوارتر کرد (تندتر راه رفتن یا راه رفتن بر سطح مختلف).استفاده از این اصول می‌تواند در طی مداخلات توانبخشی برای محدودیت های تحرکی در ام اس صورت پذیرد.

کاهش محدودیت‌های حرکات ورزشی برای ام اس، تغییر پوزیشن،جابجایی حرکتی اندام فوقانی

برنامه ریزی درمانی و تعیین هدف برای هر یک از این جنبه های حرکتی به کاهش نیاز کمک، افزایش موثر بودن (کاهش نیاز به انرژی)، کاهش زمان مورد نیاز برای تکمیل فعالیت یا افزایش امنیت طی یک فعالیت منجر می شود. هر یک از این اهداف می‌تواند با برنامه‌های درمانی طراحی شده که شامل موارد زیر است دنبال شود:

1. انجام اصول آموزش مکرر مبتنی بر فعالیت.
2. مدیریت نقایص مشخصی که در محدودیت ها موثر هستند، برای مثال تعادل، ضعف و خستگی.
3. تجویز و استفاده از تجهیزات تطابقی برای جبران مشکلات، کاهش نیاز به کمک یا افزایش امنیت کلی (استفاده از صندلی حمام، صفحه جابجایی و…)
4. اصلاحات داخل منزل که نیاز به کمک را کم می‌کنند یا امنیت را بیشتر می‌کنند.

هم کاردرمانگر و هم فیزیوتراپیست در طراحی برنامه های درمانی برای تغییرات پوزیشن و جابجایی درگیر هستند، کاردرمانگر بیشتر مسئول برنامه های مرتبط با عملکرد اندام فوقانی است. از طریق همکاری با مراجع، برنامه درمانی با توجه به اولویت‌های فرد تدوین می‌شود. این مداخلات که در قالب تمریناتی ورزشی مکرر و ثابت هستند، در روتین های معنادار فرد مسلح حاضر شدن برای رفتن سر کار قرار می‌گیرند. برای بیماران ام اس که صبرشان کم است، همکاری با پرسنل پرستاری و آموزش آنها برای تسهیل تمرینات ثابت، مهم است. برای مراجعین در بخش‌های سرپایی یا توانبخشی در منزل، آموزش اعضای خانواده و مراقبین برای دسترسی به اهداف درمانی لازم است.

کاهش محدودیت‌های راه رفتن با ورزش برای بیماران ام اس

برنامه های درمانی و تعیین هدف برای راه رفتن معمولاً به کاهش کمک توسط درمانگر یا مراقبت به افزایش فاصله راه رفتن، کاهش زمان راه رفتن در یک مسیر مشخص و افزایش امنیت کلی تمرکز دارد. یک راهنما برای کاهش سطح کمک ارائه شده، تدوین یک سطح از اهداف کوتاه‌مدت ( STG ) و دو سطح از اهداف بلندمدت ( LTG ) است. برای مثال اگر فردی با واکر ۱۵ فوت و با کمک متوسط در ارزیابی اولیه راه برود، سپس:

1. ( STG ) : 30 فوت راه رفتن با واکر و کمک حداقل
2. ( LTG ): 60 فوت راه رفتن با واکر و حمایت تماسی

یک راهنما برای افزایش مسافت، دوبرابر کردن تعداد گام های برداشته شده در ارزیابی اولیه برای ( STG )  و دو برابر کردن مسافت برای ( LTG ) است. برای دسترسی به تحرک ایمن در منزل، هدف به طور معمول بیش از ۱۰۰ فوت ( 30 متر) و برای تحرک در جامعه بالای ۲۰۰ متر یا بیشتر (با توجه به ( EDSS ) است. افزایش سرعت راه رفتن با هدف برگرداندن فرد به تحرک در جامعه است و باید به سرعت حرکت در خیابان برسد که بیشتر به آن اشاره شد.

تمرینات حرکتی مناسب برای ام اس

1. آموزش مقاومت پیشرونده: آموزش مقاومت پیشرونده، انقباض ایزوتونیک عضله در تمام دامنه حرکتی با مقاومت است که به صورت پیش رونده در طول زمان ارائه می‌شود. فرد ممکن است با وزنه یک کیلوگرمی شروع کند و بعد از ۸۷ با ۵ کیلو گرم مقاومت، تمرین را انجام دهد. یک برنامه مقاومتی پیشرونده در افرادی که نقایص متوسط ام اس دارند، راه رفتنشان را بهتر می‌کند. مطالعات اندکی تاثیر همزمان برنامه مقاومتی و تحمل را با هم بر ام اس سنجیده اند.
2. تمرین با تردمیل: افراد مبتلا به ام اس از تمرینات تردمیل هم در زمینه بهبود سرعت و هم تحمل راه رفتن سود می‌برند. تمرینات تردمیل آسان، ایمن و در دسترس هستند، به علاوه حالات غیر طبیعی و نقایص راه رفتن را بهبود می‌بخشند. تمرینات تردمیل با حمایت تحمل وزن بدن. ( BWSTT ) هم در ام اس استفاده شده است. در این روش روی تردمیل،وزن بخشی از بدن را از روی فرد برمی دارند.این مداخله برای بیمارانی که ناتوانی های شدید دارند مفید است و در واقع نوعی تمرین تکراری فعالیت محور است و در بهبود مهارتهای حرکتی موثر هستند ولی باید در کنار سایر مداخلات درمانی مورد استفاده قرار گیرد.
3. وسایل حرکتی،آموزش و تجویز: حتی بعد از تمرین های مرتبط با راه رفتن بعضی از افراد مبتلا به ام اس همچنان نیاز به وسایل کمکی برای حرکت ایمن و مستقل دارند. وسایل متنوعی برای این منظور وجود دارد، از ( Nordic walking poles ) گرفته تا محرک‌های برقی عملکردی ( FES ). معمولاً فرد مبتلا اولین کسی است که از وسایل، تجهیزات جدید یا آنچه برایش کمک کننده است آگاه می‌شود. وقتی وسیله شناسایی شد، مسئولیت درمانگر تشخیص مناسبت، ارزیابی و آموزش استفاده از آن را به عهده دارد. همچنین باید توجه کند که روشی ایمن و موثر را به فرد آموزش دهد. وسایلی که به طور رایج برای افراد تجویز می‌شوند در زیر آمده است.

وسایلی که برای حرکات ورزشی بیمار ام اس و راه رفتن تجویز میشود

عصا های معمولی، کوچک یا با پایه های پهن و عصاهای چهار پایه رایج ترین وسیله تجویزی برای کمک یک طرفه هستند و معمولاً برای جبران تعادل، ایجاد حمایت و فیدبک حسی برای کمک به پردازش تعادلی تجویز می‌شود. بسا ممکن است هنگامی که ضعف یا اسپاسم در یکی از اندامهای تحتانی وجود دارد نیز تجویز شود.

( Nordic walking poles ) می تواند یک طرفه یا دو طرفه مورد استفاده قرار گیرد. این ابزار برای افرادی که نقایص خفیف تعادل، به ویژه کسانی که حرکات چشم و سرشان جدا نشده، استفاده می‌شود. البته اگر ضعف یا اسپاستیسیتی نداشته باشند. این عصا برای افرادی که آتاکسیک هستند یا افرادی که مشکلات تعادل ایشان در حدی است که در معرض افتادن هستند، پیشنهاد نمی‌شود.

کراچ های زیر بغلی ندرتا برای مبتلایان به ام اس تجویز می‌شوند، هرچند کراچ های ساعدی مثل نوع کانادایی می‌توانند برای افرادی که نقایص تعادلی دارند یا ضعف و اسپاستیسیتی در هر دو پایش آن وجود دارد کمک کننده باشند. مزیت کراچ های ساعدی این است که حمایتش را در حدود مچ و ساعد ارائه می کند و توان حمل وزن بر روی عصا را می افزاید، لذا ثبات بیشتری به فرد می‌دهد. مانند ( Nordic walking poles ) کراچ های ساعدی هم می توانند یکطرفه یا دوطرفه استفاده شوند.

واکر استاندارد،واکر دو یا سه چرخه و چهار چرخه با صندلی برای افرادی که نیاز به حمایت دو طرفه اندام فوقانی دارند تجویز میشود.

بازی درمانی برای کودکان اوتیسم

بازی یکی از راه ها ی ایجاد ارتباط و رشد روانی در کودکان است. در کودکان اوتیسم به علت عدم تمایل کودک در ایجاد ارتباط بازی ها بسیار ابتدایی و منفرد می باشد. بازی درمانی در کودکان اوتیسم نقش مهمی را در آموزش راه های ارتباطی مناسب، دوست یابی، تقویت قدرت استدلال و درک مفاهیم بین فردی و درمان اوتیسم ایفا می کند. مرکز توانبخشی اوتیسم دکتر صابر در این زمینه با در اختیار داشتن روانشناسان ، کاردرمانی ذهنی و گفتاردرمانان با تجربه در حیطه بازی درمانی کودک اوتیسم به صورت تیمی عمل می نماید. دکتر اوتیسم با بررسی دقیق بهترین روش های بازی درمانی برای کودکان اوتیسم انتخاب می کند. تاثیر بازی درمانی بر اوتیسم کاملا مشخص می باشد. بازی درمانی با کودکان اوتیسم موجب بهبود ارتباط، تسهیل روند آموزش و تقویت مهارت های کارکردی مغز مانند توجه و تمرکز، حافظه و… می گردد. مرکز بازی درمانی اوتیسم با استفاده از امکانات پیشرفته و تجربه بالای متخصصین خود به تقویت مهارت های کودکان اوتیسم و درمان آنان می پردازد.

 بازی درمانی برای اوتیسم

برای اینکه بازی درمانی اوتیسم موفقیت آمیز باشد، چندین اصل را باید رعایت کرد: اول قوانین گروه باید پایه‌ ریزی شوند. مشارکت دادن کودکان اوتیسم در پایه گذاری قوانین بازی ساختاری مهم است. می‌توان گفت که بهتر است کودکان اوتیسم نقش‌ها را پیشنهاد کنند و کنترل قوانین را به دست گیرند. به طور مثال یکی از کودکان اوتیسم در گروه بازی درمانی کودک اوتیسم برای برنامه دانشگاه محلی ممکن است پیشنهاد کند هیچ تفریحی در گروه نباشد. در اینجا باید به او گفته شود که وجود تفریح باعث ایجاد مشکلی در گذشته نشده و فعلا نیاز به این قانون نیست و اگر تفریح تبدیل به مشکل شود، ما این قانون را اضافه خواهیم کرد در زیر مثال از قوانین پایه ریزی شده برای یک گروه از کودکان ۱۱ – ۹ ساله مبتلا به اوتیسم آمده است :

• قبل از اینکه حرف بزنی دستت را بالا بیاور.
• تماس چشمی خوبی داشته باش.
• وقتی که دیگر صحبت می‌کنند گوش بده.
• زمانی که می خواهی درباره موضوع مورد علاقه ات صحبت کنی، نوبت را رعایت کن.
• از صدای درونت استفاده کن.
• روی خط و داخل ساختمان راه برو.

اصل دوم که موفقیت بازی درمانی برای کودکان اوتیسم را تسهیل می‌کند، استفاده از موضوع هایی مشخص برای هدایت جریان کارگروه است. به کارگیری موضوع های ثابت از یک جلسه تا جلسه ی دیگر باعث افزایش تکرار مفاهیم بیان شده می‌شود. کودکان اوتیسم به تکرار برای پیشبرد آموخته هایشان نیاز دارند. موضوعاتی که می توان در بازی درمانی با کودکان اوتیسم استفاده کرد ممکن است شامل : مسافرت دور دنیا، حل مسائل المپیک ،علم، تاریخ، روزهای تعطیل، باغ اسرارآمیز، یک روز در کنار ساحل، کتاب های خواندنی و خدمات اجتماعی و… باشد.

بازی یک فعالیت فیزیکی یا ذهنی لذت ‌بخش است که مهارت ‌های کودک را در زمینه‌ های توانایی ‌های مذاکره، حل مسئله، مهارت دستی، مشارکت، تصمیم‌ گیری و کار گروهی افزایش می ‌دهد. بازی بر تمام نواحی، ساختار ها و عملکرد های مغز تأثیر می ‌گذارد. کودکان مبتلا به اوتیسم تمایل دارند متفاوت از همسالان عادی خود بازی کنند. آن‌ ها اغلب به تنهایی بازی می‌ کنند و در مجموعه‌ ای محدود از فعالیت ‌ها شرکت می‌ کنند. بازی ‌درمانی به کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم کمک می‌ کند تا تکنیک‌ های بازی را یاد بگیرند، با دیگران ارتباط برقرار کنند، خود را بیان کنند و احساسات را تنظیم کنند. کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم دارای محدودیت‌ هایی در رفتار تطبیقی، پاسخ تطبیقی و تعامل اجتماعی هستند. بازی معمولاً در کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم به طور قابل توجهی مختل می ‌شود. بازی ‌درمانی عمدتاً با هدف کمک به کودکان برای احترام به توانایی ‌های ذهنی منحصر به فرد و سطوح رشدی آن ‌ها انجام می ‌شود. هدف اصلی بازی‌ درمانی پیشگیری یا حل مشکلات روانی – اجتماعی و دستیابی به رشد و نمو سالم و بهینه کودک است. بازی ‌درمانی به کودکان مبتلا به اوتیسم کمک می‌ کند تا در فعالیت‌ های بازی مورد علاقه و انتخاب خود شرکت کنند تا خود را به راحت ‌ترین شکل ممکن بیان کنند. بازی ‌درمانی ابزاری مؤثر در مدیریت کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم است. با این حال، به عوامل زیادی بستگی دارد. بازی ‌درمانی باید مداوم باشد، زیرا ممکن است با قطع آن اثر کاهش یابد. بازی ‌درمانی معمولاً به عنوان بخشی از یک مداخله جامع انجام می ‌شود، بنابراین ادعای این که بهبود در رفتار شرکت ‌کنندگان مربوط به مداخله بازی ‌درمانی بوده است، دشوار است. مطالعات کنترل ‌شده با طراحی بهتر برای درک و قضاوت در مورد اثرات بازی ‌درمانی بر این گروه خاص از کودکان مورد نیاز است. با وجود شواهد ضعیف، بازی ‌درمانی هنوز پتانسیل‌ های زیادی برای بیماران و خانواده‌ های آن ‌ها دارد. این روش به بهبود مهارت‌ های اجتماعی و ارتباطی کودک در یک محیط آرام کمک می کند، والدین را درگیر می ‌کند، پیوند کودک و والدین را تقویت می ‌کند و تنش را از دوش والدین بر می‌ دارد. علاوه بر این، بازی ‌درمانی عوارض جانبی قابل توجهی ندارد و مقرون به صرفه است. بازی ‌درمانی برای اوتیسم، درمانی برای کودکان است که ارتباط و ایجاد رابطه را هدف قرار می ‌دهد.

مهارت های کلامی و تاثیر بازی درمانی بر اوتیسم

مهارتهای کلامی سومین اصل مداخلات بازی درمانی برای کودکان اوتیسم است. لازم است فرصت‌هایی ایجاد شود که مکالمه به صورت فعال وارد فضای گروه شود. باید حال و احوال پرسی یکی از اهداف گروه باشد. کودکان اوتیسم اغلب برای احوالپرسی وهمچنین خاتمه دادن به ارتباطات اجتماعی با ضعف مواجه هستند. علاوه بر این، معلم باید معیار مشخصی برای نوبت گرفتن جهت مکالمات داشته باشد. زمانی که این معیار مشخص شد معلم می تواند تعداد نوبت مکالماتی را که متناسب با هر یک از کودک است ترتیب دهد. باید نوبت مکالمه ی کودکان اوتیسمی که عادت دارند در مورد موضوع مورد علاقه شان بیش از اندازه در گروه صحبت کنند، محدود شود. این کودکان از اینکه در زمینه مورد علاقه شان اطلاعاتی جمع آوری کنند لذت می برند، اما اغلب در شرکت دادن مخاطب خود در گفت‌وگو با مشکل روبه ‌رو می‌شوند. وقت ناهار، از اوقات مورد علاقه این کودکان است و ظاهرا فرصت مناسبی است برای تسهیل ارتباط کلامی بین آنها.

حل مسئله در بازی درمانی در اتیسم

هدف هر جلسه بازی درمانی در کودکان اوتیسم باید شامل فعالیت هایی در جهت ایجاد توانایی حل مسئله در گروه باشد. لازم است در هر جلسه بازی درمانی اوتیسم برای هر یک از شرکت کنندگان یک نقش یا موضوع در نظر گرفته شود و بهتر است در صورت امکان محصول نهایی در هر جلسه به معرض نمایش گذاشته شده و مورد تشویق قرار گیرد. این کار به تسهیل پیشرفت کودک در انجام مستقل فعالیت کمک می‌کند. تاثیر بازی درمانی بر اوتیسم در حیطه آموزش مهارت های حل مسئله بسیار مهم و موثر می باشد.

 بازی های مناسب در بازی درمانی اوتیسم

(گاهی تو بازی می‌بریم، گاهی تو بازی می بازیم، بازی یک جور شادیه) این شعری است که در حین بازی تکرار می‌شود. کودکان اوتیسم اغلب در حین بازی، وقت را تلف می‌کنند بدون اینکه این وقت صرف افزایش دوستی و ارتباط دوستانه شود. رفع این مشکل هدف هر جلسه بازی درمانی کودک اوتیسم است. در جلسات بازی درمانی اوتیسم بازی‌ها می‌توانند شامل بازی های رومیزی و بازی های کارتی باشند.  تاثیر بازی درمانی بر کودکان اوتیسم پس از چند جلسه درمانی کاملا واضح می باشد.

 بازی نقش ها

در جلسات بازی درمانی با کودکان اوتیسم برای کودکان اوتیسم فعالیت‌هایی که شامل نقش بازی کردن است، می‌تواند مفید باشد. بازی نقشه‌ها امکان قرار گرفتن در موقعیت های مختلف را در اختیار کودک اوتیسم قرار می‌دهد و این فرصتی است که به آسانی برای کودک اوتیسم به دست نمی‌آید. این فعالیت ها می تواند شامل نوشتن یک نقش و یا اجرای آن باشد. بهتر است کودکان اوتیسم دفترچه یادداشتی برای نوشتن گزارش داشته باشند. در جلسات بازی درمانی برای کودکان اوتیسم به هر کودک اوتیسم یک موضوع برای گزارش بدهید (نقش گزارشگر) گروه می تواند یک روزنامه تهیه کند (نقش گروه انتشاراتی) ممکن است کودک اوتیسم بخواهد بیشتر شبیه یک دانشمند، تاریخ‌ نویس یا یک رمان نویس عمل نماید. استعدادهای خاص کودکان و علایق آنها باید مورد توجه قرار گیرند.

پاداش دهی

برای جایزه دادن نیاز به تدارک دیدن چیزی نیست. در مورد خیلی از کودکان عکس برگردان ها به عنوان جایزه کفایت می‌کنند. کودکان اوتیسم بزرگ تر تمایل به جمع آوری امتیاز دارند. تنها موضوع مهم توافق بر سر جایزه نهایی و زمان آن در همان شروع جلسه بازی درمانی در کودکان اوتیسم است. اعضای گروه می‌توانند در مورد جایزه های نهایی که یک مهمانی، ساعت کامپیوتر یا حتی یک عصرانه باشد، رای گیری به این دلیل اهمیت دارد که به کودکان اوتیسم این فرصت را می دهد تا بدانند آنها همیشه جایزه انتخابی خود را نمی‌گیرند، بلکه آنچه را که اکثریت تصمیم می‌گیرند، دریافت می‌کنند، درست مانند آنچه که در جهان واقعی اتفاق می‌افتد.

 اصول گروه درمانی در کودکان اوتیسم

یکی از شاخه های بازی درمانی با کودکان اوتیسم،گروه درمانی است. در زیر یک مثال از سازماندهی یک جلسه ی گروهی عادی آورده شده است که در ابتدا در آن اطلاعات شخصی مربوط به کودک در نظر گرفته نمی‌شود. تاثیر بازی درمانی گروهی بر اوتیسم در جلسات گروهی بسیار بیشتر می گردد، مخصوصا اگر موضوع جلسات بازی درمانی کودک اوتیسم ایجاد ارتباط باشد.

1. مشارکت مشارکت در اطلاعات و تجارت شخصی

این بخش یکی از مهمترین بخش‌های جلسات بازی درمانی است و به شرکت کننده ها اجازه می دهد که در طی وقت تعیین شده در مورد مسائل مختلف و اطلاعاتی که دارند صحبت کنند. باید مدت ‌زمان صحبت کودکان کنترل شود چون کودکان اوتیسم عادت دارند از صحبت ها و اطلاعات نامربوط استفاده کنند. صحبت ها می تواند پیرامون موارد زیر باشد :

وقایع به خصوص وقایع قریب الوقوع

فعالیت های آخر هفته

چیزهای مورد علاقه

آرزوها

تلویزیون و فیلم ها

2. حل مسئله به صورت گروهی

این قسمت یکی از بخش های مهم جلسه بازی درمانی اوتیسم است. چون مستلزم این است که کودکان مبتلا به اوتیسم به صورت جمعی یک مسئله را حل کنند. این گونه کودکان اغلب ترجیح می دهند که یا به صورت مستقل کار کرده، یا تلاش می‌کنند فعالیت حل مسئله را کنترل کنند. این تمرین می تواند شامل خانه سازی یا ساختن چیزهای دیگر به صورت مشترک باشد. هم چنین فعالیت حل مسئله می‌تواند شامل پیدا کردن راه حل های عملی برای مواقع دشوار باشد. بهتر است اعضا گروه یک هدف در ذهن داشته باشند. در صورت امکان ارائه تصویری از محصول نهایی به آنها، می‌تواند مفید باشد. این که هر یک از اعضای گروه یک نقش کلی در تکمیل فعالیت داشته باشند، حائز اهمیت است. در مورد پازل هایی که باید توسط اعضای گروه کامل شود، می‌توان از عکس یا تصویری برای راهنمایی اعضای گروه در رسیدن به شکل نهایی استفاده کرد. مواد و وسایل مورد نیاز برای کامل کردن فعالیت توسط رهبر گروه یا یکی از اعضای گروه که این مسئولیت را پذیرفته در اختیار هر عضو قرار داده می‌شود. اعضای گروه باید یاد بگیرند که چطور به صورت موثر در ارتباط با یکدیگر یک وظیفه را به صورت موفقیت آمیز به انجام برسانند. این که هر یک از اعضای گروه یک نقش کلی در تکمیل فعالیت داشته باشد مهم است.

3. نوشتن و بازی کردن نقش ها

در بازی درمانی برای کودکان اوتیسم داستان های اجتماعی و اینگونه نوشته ها برای رشد مهارتهای ارتباطی و اجتماعی مناسب در کودکان اوتیسم دارای اهمیت هستند. معلم می‌تواند از نمایشنامه‌ها و داستان های موجود و داستان‌هایی که با کمک گروه تهیه شده‌اند، استفاده کند. با راهنمایی معلم، گروه می‌تواند موقعیت هایی را که در آن با چالش روبرو می‌شود وهمچنین پاسخ مناسب با آنها را تشخیص می‌دهد. گروه می‌تواند یک بازی کوتاه بنویسد و مهارت‌های اجتماعی را در قالب بازی تمرین کند. در مرکز بازی درمانی دکتر صابر به بازی درمانی تخصصی برای اختلالات یادگیری نیز پرداخته می شود.

منابع:

pmc.ncbi.nlm.nih.gov

jmr.tums.ac.ir

forbrain.com/autism

سوالات متداول:

1-چرا بازی درمانی برای کودکان اوتیسم مؤثر است؟
بازی درمانی در اوتیسم مؤثر است چون زبان طبیعی کودکان است. این روش اضطراب را کاهش داده و انگیزه یادگیری را افزایش می‌دهد.

2-آیا والدین می‌توانند بازی درمانی اوتیسم را در خانه انجام دهند؟
بله، والدین می‌توانند با یادگیری اصول اولیه بازی درمانی برای اوتیسم، بسیاری از فعالیت‌ها را در خانه اجرا کنند.

بازی درمانی برای کودکان اوتیسم یکی از مؤثرترین روش‌های غیردارویی است که با ترکیب بازی‌های هدفمند و تکنیک‌های تخصصی، به بهبود مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و حسی-حرکتی کمک می‌کند. این روش با ایجاد محیطی امن و جذاب، انگیزه یادگیری را افزایش داده و چالش‌های رفتاری را کاهش می‌دهد. برای دستیابی به بهترین نتایج، ترکیب بازی درمانی با سایر روش‌های توانبخشی و همراهی مستمر خانواده‌ها ضروری است.

مشکلات حرکتی در ام اس

از شایع ترین مشکلات بیماران ام اس، اختلالات حرکتی در ام اس می باشد. با وجود جدیدترین درمان های بیماری ام اس هنوز بهترین روش در زمینه درمان مشکلات حرکتی در ام اس توانبخشی می باشد. کاردرمانی و گفتار درمانی در بیماران ام اس به صورت تخصصی در مرکز ام اس دکتر صابر ارائه می گردد. همچنین کلینیک توانبخشی بیماران ام اس دکتر صابر با در اختیار داشتن متخصصین با تجربه در حیطه ام اس به ارائه خدمات توانبخشی در منزل برای این بیماران می پردازد.

درمان مشکلات حرکتی ام اس

بسیاری از افراد مبتلا به ام اس در اوایل بیماری خود به نوعی مشکلات حرکتی را تجربه می کنند. اگر بیماری فعال بماند و متوقف نشود، این محدودیت ها با گذشت زمان افزایش می یابند. تصور می شود که مشکلات حرکتی ناشی از آسیب میلین در مخچه و اتصالات آن است که عملکرد شبکه را مختل کرده و باعث حرکات ناهماهنگ می شود. مشکلات حرکتی غیر طبیعی در بیماران مبتلا به MS معمولاً به دلیل ضایعات دمیلینه کننده عقده های قاعده ای، مخچه و مسیرهای عصبی آن ها است. از دست دادن تعادل و سرگیجه به دلیل ضایعات در مسیر های پیچیده ای است که ورودی های بینایی، فضایی و سایر ورودی ها را به مغز هماهنگ می کند که برای تولید و حفظ تعادل بدن لازم است. ام اس می تواند مشکلاتی را در حرکت، تعادل و هماهنگی ایجاد کند، از جمله:

-از دست دادن تعادل

-لرزش

-راه رفتن ناپایدار (آتاکسی)

-سرگیجه (ورتیگو)

-بی دست و پایی یک اندام

-عدم هماهنگی

-ضعف عضلانی

-سفتی، خشکی یا “کشش” عضلات (اسپاستیسیته)

-اسپاسم عضلانی غیر ارادی

این مشکلات حرکتی اغلب مسئول ناتوانی جسمی هستند که می تواند در طول زمان در ام اس انباشته شود. این علائم اغلب از طریق کاردرمانی قابل تسکین هستند و در بسیاری از موارد، مداخلات اولیه مانند کشش، ورزش، کاردرمانی و توانبخشی مفید هستند. فعالیت‌ های زیادی وجود دارد که به لطف کاردرمانی ام اس می ‌توانید دوباره بهتر انجام دهید. این از نوشتن با دست یا با صفحه کلید، تا آموزش هماهنگی برای این که بتوانید اشیاء را بهتر بگیرید و نگه دارید، متغیر است. کاردرمانی سعی می‌ کند به شما کمک کند تا با زندگی روزمره خود کنار بیایید. هدف اصلی این است که مهارت‌ هایی را که از دست داده‌ اید، دوباره یاد بگیرید. اگر این امکان ‌پذیر نباشد، هدف یافتن بهترین جبران ممکن است. کاردرمانی و توانبخشی خدمات مهمی هستند که می توانید از آن ها بهره مند شوید. اگر به طور منظم به تنهایی نیز ورزش می کنید، از قدرت تا کشش، تعادل و هماهنگی، قطعاً می ‌توانید تفاوت بزرگی ایجاد کنید. و اگر موفقیت ‌ها کمی بیشتر طول کشید، دلسرد نشوید. شعار این است که ادامه دهید. زیرا در اینجا، هر چه بیشتر کمک کند، بهتر است و هر چه متنوع‌ تر باشد، بهتر است. اگر موفق شوید در اوقات فراغت خود تمرینات اضافی انجام دهید، اثر تمرین افزایش می ‌یابد. به این ترتیب سریع ‌تر پیشرفت خواهید کرد یا اگر بیشتر تحت تأثیر قرار گرفته‌ اید، می ‌توانید سطح خود را بهتر حفظ کنید.

ماهیت و گستره مشکلات حرکتی در بیماران مبتلا به ام اس

مشکلات حرکتی در  ام اس شامل موارد زیر می باشد که به صورت جداگانه مورد بررسی قرار می گیرد.

1. تغییر پوزیشن بدن،مکان یا جابجایی در بیماران ام اس

تغییر پوزیشن بدن یا مکان شامل تغییر وضعیت مثلاً از درازکش به نشسته و نیز حرکت از یک مکان به مکان دیگر مثلاً رفتن از آشپزخانه به رختخواب می شود. جابجایی شامل حرکت از یک ساطح به سطح دیگر است، مثلاً وقتی فرد از یک نیمکت یا تخت، بدون تغییر در پوزیشن بدن به یک صندلی دیگر نقل مکان می کند. بیشترین مشکل افراد مبتلا به ام اس از نظر تحرک شامل مشکل در رفتن به توالت،رفتن به حمام، سوار و پیاده شدن از ماشین، جابجایی از یک صندلی به صندلی دیگر، رفتن به تخت و بلند شدن از آن، غلت زدن در تخت خواب می باشد. در یک مطالعه کانادایی که بر ۴۱۶ بزرگسال مبتلا به ام اس انجام شد، 14 درصد افراد در بلند شدن و رفتن به تختخواب در بیشتر روزهای ماه مشکل داشتند.

2. حمل،حرکت دادن یا دستکاری اشیا

تحرک همچنین شامل حمله کردن، حرکت دادن و یا دستکاری اشیا نیز می‌شود. این فعالیت ها به صورت اولیه اندام فوقانی را درگیر می‌کنند، اما می توانند اندام تحتانی را نیز شامل شوند مثل ضربه به توپ یا دوچرخه سواری در بیماران ام اس.

3. راه رفتن، دویدن، بالا رفتن برای بیماران ام اس

در ( ICF ) راه رفتن،دویدن و بالا رفتن به عنوان حرکت در طول یک سطح با پا به صورت گام به گام تعریف شده است که در این حالت در هر لحظه حداقل یکی از پاها روی زمین است. محدودیت در راه رفتن یک نشانه اساسی در ام اس است. در یک مطالعه با بررسی 1844 فرد مبتلا به ام اس،فاکتورهای مرتبط با بدتر شدن راه رفتن (بدون عصا) را اینگونه موارد مطرح شده اند: مرد بودن، سن بالا هنگام بروز اولین حمله،تشخیص پیشرونده بودن ام اس و عدم وجود عود و بهبودی،بهبود ناقص از اولین حمله و حمله ثانویه در یک زمان کوتاه (کمتر از یک سال). مطالعات نشان داده‌اند که ۱۵ سال پس از شروع ام اس،50 درصد از افراد نیازمند استفاده از وسایل کمکی برای راه رفن هستند و 10 درصد آنها نیازمند ویلچر هستند. 25 سال بعد از شروع بیماری،  حدود ۹۰ درصد افراد نقایص مشخصه عملکردی و ناتوانی داشتند که ۵۰ درصد آنها برای تحرک نیازمند به ویلچر بودند. مطالعات نشان داده‌اند که بالا رفتن از پله ها و راه رفتن طولانی مدت برای افراد مبتلا به ام اس دشوار است.بسیاری از افراد مبتلا به ام اس برای راه رفتن به گفته خودشان تلاشی بیش از حد انجام می‌دهند،همچنین ۴۰ درصد آنها برای راه رفتن در خانه از دیوارها و وسایل خانه کمک می‌گیرند. در مطالعه لزونی از ۷۰۳ شرکت کننده، 434 نفری که حداقل یک وسیله ی کمک تحرک استفاده می کردند که 137  نفرشان دو وسیله ی کمکی و 192 نفر 3 وسیله یا بیشتر داشتند. در بین افرادی که چند وسیله داشتند،اغلب ویلچر دستی،عصا و واکر چرخدار استفاده می شد.

4. تحرک پیرامون با استفاده از وسایل حمل و نقل مختلف برای بیماران ام اس

گرچه ادامه رانندگی می تواند یک تصمیم چالش‌برانگیز برای مبتلایان به ام اس باشد،این فقط یکی از راه های حمل و نقل است. با ارجاع به ( ICF ) ،از وسایل حمل و نقل عمومی مثل ماشین، اتوبوس، قطار، مترو و غیره نیز می توان استفاده کرد. همچنین راندن اتومبیل شخصی، دوچرخه، قایق یا کالسکه می تواند از راه ها باشد. آب و هوای بد و ترافیک سنگین بیشترین عوامل محدودکننده رانندگی در افراد مبتلا به ام اس هستند. مطالعات نشان داده اند که تعدادی از مبتلایان به ام اس پس از ابتلا دیگر رانندگی نمی کنند و نزدیک به نیمی از آنها با وجود اینکه رانندگی می‌کنند درحال تصمیم‌گیری درباره توقف این فعالیت هستند. ۷ درصد از رانندگان در مطالعه ریان از اصلاحات وسیله نقلیه برای رانندگی استفاده می کردند (مثلاً کنترل های دستی). به طور کلی شرکت کنندگانی که در این مطالعات رانندگی را ادامه می دادند نقایصشان در زمینه جسمی و شناختی در کمترین حد ممکن بود و هوشیاری و آگاهی بیشتری به آن نقایص داشتند، لذا رفتارهای جبرانی را در خود نهادینه کرده بودند و موانعی کمتری برای رانندگی نسبت به مبتلایانی که رانندگی نمی‌کردند، ذکر می‌کردند. البته آنچه مطرح شد، مربوط به ایران می باشد. پژوهش‌ها در این زمینه،در کشور ما به اندازه کافی وجود ندارد.

جدیدترین درمان بیماری ام اس برای راه رفتن آسان‌تر چیست؟

با پیشرفت روز افزون علم پزشکی در زمینه راه های تشخیص و درمان ام اس، هنوز بهترین درمان و کامل ترین درمان برای این بیماران توانبخشی ام اس است. توانبخشی شامل آموزش های لازم جهت تطابق های محیطی، استفاده از وسایل کمی و انجام تمرینات درمانی در جهت افزایش قدرت عضلات و کاهش محدودیت های فرد می باشد.

به علت ارتباط موجود بین علائم ام اس و نیازهای محیط، راه رفتن در اجتماع می تواند برای افراد مبتلا به ام اس بسیار چالش برانگیز باشد. راه رفتن در جامعه نیازمند سرعت کافی در عبور از خیابان ها، استقامت و تعادل کافی، بالا و پایین رفتن از معابر و توانایی تطابق با سطوح ناهموار بدون افتادن است. شتاب راه‌رفتن می‌تواند فاکتوری مهم برای تعیین امنیت تحرک فرد در اجتماع باشد. با توجه به تجارب بالینی،هرچقدر فرد سریعتر راه برود، در مرحله نوسانی گام برداشتن مشکلات بیشتری دارد (اسپاستیسیتی فعالیت فلکسور ها را محدود می کند) و همچنین هرچه آهسته تر راه برود، به میزان بیشتری از استراتژی های تعادلی استفاده می کند.

تاثیرات مشکلات حرکتی در بیماری ام اس

1. آثار بر سلامت و امنیت: هر کدام از انواع محدودیت های حرکتی، پتانسیل اثر گذاری بر سلامت و امنیت افراد مبتلا به ام اس را دارند. دشواری در تغییر پوزیشن یا تحمل طولانی مدت وضعیت نشسته، به علت محدودیت‌های راه رفتن خطر زخمهای فشاری را افزایش می‌دهد. محدودیت در توانایی دستکاری وسایل می تواند اثر منفی بر درمان‌هایی داشته باشد که در آن فرد لازم است هر روز تزریقاتی داشته باشد. ناتوانی در رانندگی یا مشکلاتی در دسترسی به انواع وسایل حمل و نقل می تواند بر دستیابی فرد به پزشک و خدمات توانبخشی و سایر منابع اجتماعی و سلامتی تاثیر بگذارد.
2. تراکم استخوان: شرایط تحرکی فرد نقش مهمی در حفظ تراکم استخوان، تراکم چربی و حجم کلی بدون چربی بدن دارد. در یک مطالعه بین ۷۱ فرد مبتلا به ام اس (32 نفر غیر متحرک)، فورمیکا و همکارانش دریافتند که نقص حاد تراکم استخوان با درجه عدم استفاده فیزیکی به دنبال عدم تحرک ارتباط دارد. همچنین در این مطالعات مشخص شد که مراجعان پرتحرک در تراکم استخوان تفاوتی با جمعیت سالم هم سن شان نداشتند. با توجه به اینکه کاهش تراکم استخوان با افزایش خطر شکستگی در افراد همراه است، تاثیر محدودیت حرکتی بر کاهش تراکم استخوان بر ام اس بیشتر حائز اهمیت است.
3. افتادن و شکستگی ها: یکی از الزامات تحرک،حفظ تعادل است. تعادل حاصل یکپارچگی اطلاعات دیداری، حسی- پیکری و وستیبولار با سیستم اسکلتی عضلانی است که منجر به حفظ دامنه حرکتی کافی و قدرت می شود. افراد مبتلا به ام اس معمولاً علائمی در یک یا بیش از یکی از این سیستم‌ها دارند. حرکت از حالت نشسته به ایستاده، ایستادن و دراز کردن دست حین حمام یا فعالیتهای آشپزخانه و راه رفتن، می‌تواند از دیدگاه تعادلی بسیار چالش برانگیز باشد و این چالش ممکن است خطر افتادن را بیشتر کند. افتادن در ام اس بسیار شایع است. اگر چه تعدادی از عوامل، خطر افتادن را در افراد مبتلا به ام اس افزایش می‌دهند، محدودیت در تحرک و استفاده از یک یا چند وسیله کمکی ۲ مورد ثابت در این عوامل هستند. یافته ها نشان می دهند که افرادی که از وسایل کمکی استفاده می کنند ناتوان تر هستند و لذا خطر افتادن شان بیشتر است.
4. عملکرد تنفسی: اگرچه هیچ ارتباط مستقیمی بین تحرک و تنفس دیده نمی شود، اما مشکلات و محدودیت های شدید که با ( EDSS ) مشخص می‌شوند با عملکرد تنفسی در ام اس مرتبط هستند، چرا که در این حالت عضلات تنفسی هم ضعف دارند و عملکرد ریه‌ها را کم می‌کنند، لذا توان سرفه کردن فرد پایین‌تر از حد عادی است و تناسب قلبی ریوی در پایین ترین حد خود قرار می‌گیرد. این یافته ها باید حین ارزیابی و برنامه درمانی توانبخشی مورد توجه قرار گیرد. با توجه به اینکه سرفه کردن یک مکانیسم دفاعی مهم برای راه‌های هوایی است، می‌توان به تقویت عضلات بازدمی پرداخت که در مطالعات موثر دیده شده است. در مقوله حمل و نقل، محدودیت در جابجایی یا حمل بار ممکن است برای فرد محدودیت‌هایی در انتخاب وسیله ایجاد کند. برای کسی که می تواند با یک وسیله نقلیه شخصی جابجا شود، محدودیت ها در جابجایی ویلچر یا واکر و گذاشتن آن در صندوق عقب ماشین یا صندلی عقب، چالش برانگیز است. مشکلاتی که در جابجایی بین سطوح مختلف، از صندلی به ویلچر و از این قبیل وجود دارد نیز، بخش دیگری از ماجراست. زمان ممکن است ویلچر های برقی یا اسکوتر یا کنترل دستی برای بسیاری از افراد در دسترس نباشد این مسئله حمل و نقل را دشوارتر می‌کند. متخصصین توانبخشی باید به هر جزء تحرک که بر حمل و نقل افراد تأثیر می‌گذارد، توجه کنند.

5. تاثیرات اقتصادی:بر اساس یافته ها می توان نتیجه گرفت که محدودیت در تحرک به ویژه راه رفتن، می‌تواند باعث بار مالی سنگینی بر دوش افراد شود. این آمار ممکن است در کشورهای مختلف با توجه به شرایط وسایل حمل و نقل و حمایت‌های دولتی متفاوت باشد. متاسفانه آمار مشخصی در این زمینه در ایران در دست نیست.
6. تاثیر بر اعضای خانواده و مراقبان: محدودیت های حرکتی معمولاً انجام فعالیت های روزمره را با مشکل مواجه می کند. این محدودیت ها می توانند با علائم ام اس مرتبط باشند و بر خانواده و مراقبان نیز تاثیر بگذارند. به علاوه غیرقابل پیش بینی بودن آثار بیماری بر خانواده و مراقبان اثر می گذارد. شروع یک دوره عود و روند پیشرفت بیماری به همراه نوسانات روزانه در توانایی های عملکردی می‌تواند با استرس هیجانی و ایجاد مسئولیت های اضافی برای مراقبان همراه باشد.

نتیجه‌گیری:

توانبخشی هدفمند حرکتی، کلید اصلی غلبه بر چالش‌های ام‌اس است. ترکیب فیزیوتراپی تخصصی، کاردرمانی تطبیقی و ورزش‌های عصبی-عضلانی نه‌تنها تحرک را بهبود می‌بخشد، بلکه از عوارض ثانویه مانند سفتی مفاصل یا زمین‌خوردن پیشگیری می‌کند. موفقیت درمان به شروع زودهنگام، پایبندی به برنامه و همکاری تیم پزشکی-توانبخشی وابسته است. به‌یاد داشته باشید: حتی کوچک‌ترین پیشرفت‌های حرکتی، گامی به‌سوی استقلال و کیفیت زندگی بهتر است.

منابع:

msif.org

sciencedirect.com

ms-perspektive.de

سوالات متداول:

1-کاردرمانی در ام‌اس چه کمکی به حرکت می‌کند؟

کاردرمانی با تمرکز بر حفظ و ارتقای توانایی‌های عملکردی، به بیماران کمک می‌کند تا در فعالیت‌های روزمره (مثل راه رفتن، لباس پوشیدن، استفاده از وسایل کمکی) استقلال بیشتری پیدا کنند. آموزش استفاده از اندام‌ها، بهبود هماهنگی و جلوگیری از افت عملکرد از اهداف کاردرمانی است.

2-آیا فیزیوتراپی می‌تواند به بهتر شدن حرکتم کمک کند؟

بله. فیزیوتراپی یکی از اصلی‌ترین روش‌های درمان مشکلات حرکتی در ام‌اس است. تمرینات قدرتی، کششی و تعادلی باعث بهبود کنترل حرکتی، کاهش اسپاستی‌سیته و افزایش تحمل فیزیکی می‌شوند. برنامه درمانی باید فردمحور و زیر نظر متخصص باشد.