مرکز توانبخشی اوتیسم دکتر صابر در زمینه درمان های جدید و پیشرفته دنیا پیشرو بوده و با طراحی اتاق شنیداری، اتاق تاریک بینایی، سنسوری روم و دیگر بخش های تخصصی کاردرمانی اوتیسم و گفتاردرمانی اوتیسم در زمینه تشخیص اوتیسم و درمان آن فعالیت می نماید. دکتر اوتیسم با ارزیابی دقیق و مستمر برنامه درمانی و تجویز به موقع جدیدترین روش درمان اوتیسم به روند درمان کودکان نظارت می کند. تیم با تجربه مرکز شامل کاردرمان، گفتاردرمان، روانشناس کودک ، ماساژ درمان، بازی درمان و رفتاردرمان موجب بهرمندی کودکان از همه راه های درمان موجود می گردند.
چندین رویکرد نوآورانه برای درمان اختلال طیف اوتیسم در حال ظهور است، از جمله تکنیک های تحریک غیر تهاجمی مغز مانند تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال، درمان های شخصی سازی شده با استفاده از هوش مصنوعی و واقعیت مجازی و تحقیقات در مورد عوامل بیولوژیکی و ژنتیکی. علاوه بر این، درمان با کمک حیوانات و بررسی جهش های ژنی خاص نیز نوید بخش هستند. این تکنیک ها شامل استفاده از میدان های مغناطیسی برای تحریک مناطق خاصی از مغز است که به طور بالقوه می تواند مهارت های اجتماعی، ارتباطات را بهبود بخشد و رفتار های تکراری را کاهش دهد. فناوری به نیروی اصلی در آینده درمان اوتیسم تبدیل شده است. هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و پلتفرم های مجازی اکنون برای بهبود تشخیص و درمان به روش های عمیقی استفاده می شوند.
سال 2025 چندین روش جدید درمان اوتیسم معرفی شده است که فراتر از درمان رفتاری سنتی هستند. این موارد شامل:
-ابزار های درمانی مبتنی بر هوش مصنوعی که یادگیری را شخصی سازی می کنند.
-برنامه های واقعیت مجازی طراحی شده برای آموزش مهارت های اجتماعی.
-پلتفرم های درمانی از راه دور که دسترسی گسترده تری را ارائه می دهند.
-دستگاه های پوشیدنی برای نظارت بر رفتار و احساسات.
-برنامه های آموزشی نورودایورز که محتوا را در زمان واقعی تنظیم می کنند.
درمان های اوتیسم شامل طیف گسترده ای از درمان ها است که به افراد مبتلا به اوتیسم یا خانواده های آن ها کمک می کند. چنین روش های درمانی به دنبال کمک به افراد اوتیستیک در مقابله با مشکلات و افزایش استقلال عملکردی آن ها هستند. درمان های روان اجتماعی و دارویی مؤثری برای مشکلات مرتبط با تعامل اجتماعی، عملکرد اجرایی و رفتار های محدود یا تکراری وجود دارد. درمان معمولا متناسب با نیاز های فرد است. درمان ها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند: مداخلات آموزشی و مدیریت پزشکی. آموزش و حمایت نیز به خانواده های افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم ارائه می شود. در حالی که درمان های نوین معرفی شده برای درمان اوتیسم ممکن است استفاده شوند، درمان هایی مانند رفتاردرمانی، گفتاردرمانی، کاردرمانی، بازی درمانی، آب درمانی و… ضروری باقی می مانند. درمان های اوتیسم یا اختلال طیف اوتیسم متناسب با نیاز های فردی هستند و هدف شان بهبود مهارت ها و کاهش چالش ها است، نه درمان این اختلال. آموزش های تحصیلی و مهارت های اجتماعی می توانند استقلال را تقویت کنند، در حالی که داروها می توانند به مدیریت علائم همزمان مانند اضطراب، بیش فعالی یا پرخاشگری کمک کنند.
جدیدترین راه درمان اوتیسم چیست؟
اکثر متخصصان کاردرمان که با اختلال طیف اوتیسم کار کرده اند یک یا دو خانواده را می توانند معرفی کنند که اینطور دریافته اند که یک آی پد ممکن است “پنجره ای به صدای کودکشان” و امیدی برای “باز کردن در به سوی ارتباط” باشد. اغلب این طور به نظر رسیده است که اگر آن ها فقط این وسیله پیشرفته را داشته باشند، همه چیز سر جای خودش قرار خواهد گرفت. متأسفانه، خواه این وسیله یک iPAD، Vanguard یا یک Go Talk باشد، چنانچه ارزیابی جامعی در رابطه با رفتارهای پیش زبانی و شکل غیر متعارف ارتباطی مشاهده شده، انجام نشود، نتایج ارتباط عملکردی و یا گفتار شفاهی مبتنی بر استفاده از این گزینه های تکنولوژی پیشرفته یا سطح بالا ممکن است محدود شود.
هنگامی که یک ارزشیابی جامع و کامل توسط دکتر اوتیسم با توجه به مهارت های پیش زبانی ضروی انجام شود، تکنولوژی AAC حقیقتاً دنیای کاملاً جدیدی را بر روی کودک اوتیسم می گشاید. همان طور که بحث در مورد ارزیابی به پیش می رود، خواننده قدرت تصمیم گیری جامعتری به مراتب فراتر از علائم تجاری یا دستگاه های شناخته شده در رابطه با انتخاب و استفاده از گزینه های AAC پیشرفته خواهد داشت. برقرار کردن مشاهدات اولیه در استفاده از سیستم AAC انتخابی، برای تعیین اهداف درمانی و ظرفیت های رشدی کودک مترادف با دستگاه انتخابی و همچنین تطبیق قابلیت های دستگاه برای رفع نیازهای کودک در طولانی مدت، بسیار مهم است. با در نظر گرفتن این مسیر ارزیابی پویا به عنوان فرایندی در جهت پیشبرد استفاده AAC کاربردی، در ابتدا بهتر است برخی سیستم های با تکنولوژی سطح پایین (Low-Teeh) را به عنوان راهی برای سنجش میزان پتانسیل موفقیت در نظر بگیریم، تا از برخی حمایت های بینایی برای کنترل رفتارها و شروع به هنگام فرایند آموزش متمرکز در جای خود استفاده کنیم. گزینه های تکنولوژی سطح پایین شامل استفاده از تخته تصاویر، دکمه های “big mac” که با سؤال یا پیشنهاد شروع می شوند و نیز سیستم ارتباطی تبادل تصاویر می باشد (PECS, Frost and Bondy 2002).
برخی از این سیستم ها برای ایجاد ارتباط اولیه و تکمیل مشاهدات غیر رسمی حین ارزیابی مهارت های ارتباطی پیش زیانی مانند درک روابط علی و معلولی، تقلید، توجه مشترک، تمیز بینایی و آغاز کردن ها مؤثر است. هنگام توصیه تیم به استفاده از تکنولوژی سطح پایین چنانچه پیشرفت کودک در برنامه درمانی به موقع پیگیری نشود تکنولوژی-های سطح پائین قادر نیستند کودک دارای اتیسم را فراتر از اشکال ساده ارتباطی به پیش ببرند. در صورت عدم ارتقاء و سازگاری AAC پیشرفتی رخ نخواهد داد و کودک از مهارت های نوظهور زبان استفاده نخواهد کرد. گزینه های با تکنولوژی پایین در راستای تثبیت رفتارهای ارتباطی پایه می توانند مؤثر باشند، بخصوص زمانی که به عنوان بخشی از پروسه ارزیابی اولیه و مراحل اولیه مداخلات جهت آموزش مهارت های پایه استفاده گردند. چرا که این گزینه ها، حواس پرتی گزینه های با تکنولوژی بالا را ندارند که اغلب حواس پرتی بیشتری برای کودکان از نظر بینایی، صدا، ونور ایجاد می کنند که ماحصل آن رفتارهای متضاد و مضر خواهد بود.
روش AAC جدیدترین روش درمان اوتیسم
توجه دستگاه های با تکنولوژی بالا انگیزه بیشتری از لحاظ ارتباطی در کودکان طیف اوتیسم ایجاد می کند ولی در صورت استفاده زودرس از آن ها بدون ایجاد رفتارهای پایه ارتباطی مذکور، استفاده از AAC بعضی اوقات بیشتر تبدیل به یک چالش مداخله رفتاری می شود تا مداخله سیستم زبانی، این رویکرد اغلب زمان زیادی را صرف نمی کند و چنانچه همراه با حمایت شدید رفتاری باشد طی ۸ تا ۱۰ جلسه یا چند هفته قابل دستیابی است.
قبل از بررسی فرآیند ارزیابی دقیق تر، به منظور انجام تصمیم گیری های دشوار در مورد انتخاب دستگاه، باید شخص درک درستی از انواع گزینه های تکنولوژی موجود در دستگاه های مختلف داشته باشد. با توجه به میزان تغییرات بوجود آمده در تکنولوژی در دهه گذشته، تعدادی از آسیب شناسان گفتار و زبان و مداخله گران رفتار به منظور همجواری با تکنولوژی حاضر تخصص در زمینه AAC را انتخاب کرده اند. قرن بیست و یکم شاهد رشد چشمگیر در گزینه های تکنولوژی در دسترس در AAC اعم از دستگاه های سنتی مختص تولید کننده گفتار تا گزینه های کاربردی ارزان قیمت اخیر روی اکثر سیستم عامل ها و قابل دسترس برای عموم بوده است. با توجه به این دنیای تکنولوژی که ما در آن زندگی می کنیم، برای نوجوانان و کودکان عموماً در حال رشد در مدارس معمولی بسیار عادی است که در مقایسه با استفاده از AAC تا قبل از سال ۲۰۰۰ با این دستگاه ها آشنا باشند و آن ها را در دست همکلاسی های خود ببینند. بنابراین، استفاده از دستگاه-های AAC در جمعیت معمولی رو به افزایش است و به طور گسترده ای در میان جامعه همانند زبان اشاره پذیرفته شده است. درست مثل سایر اشکال تکنولوژی، توسعه گزینه های تکنولوژی نوآورانه AAC برای افراد با نیازهای ارتباطی نشانه ای از رشد اقتصادی است، در همین حال کیفیت زندگی و استقلال افراد دارای اختلالات ارتباطی نیز رو به بهبود است.
انواع گزینه هایAAC با تکنولوژی بالا
انواع مختلفی از گزینه ها درمان اوتیسم در اکثر دستگاه های پیشرفته در دسترس هستند و عموماً برای توصیف قابلیت های سیستم AAC از این اصطلاحات استفاده می شود: صفحه نمایش ثابت، صفحه نمایش پویا، صفحه نمایش صحنه بینایی و دستگاه مولد صدا. در گزینه صفحه نمایش ثابت، نمادها و پیام ها پس از انتخاب نماد ثابت باقی می مانند، بنابراین چیزی تغییر نمی کند و تصاویر صرف نظر از اینکه آیا نماد انتخاب شده است یا نه همیشه در همان موقعیت باقی می مانند. استفاده از صفحه نمایش ثابت در مراحل آموزش استفاده از AAC مخصوصاً در کودکان دارای اتیسم بسیار مفید است، زیرا یک تمرین اولیه در خصوص روابط على و معلولی و تمایز بینایی ارائه می دهد. نمایش ثابت اجازه می دهد فرد به راحتی اشتباهات خود را تصحیح کند و استفاده از آن نسبتاً راحت است، زیرا چالش های جستجوگری محدودی در آن و همچنین در دستگاه های صفحه نمایش متحرک وجود دارد. علاوه بر این، قابلیت پیش بینی و امور روزمره به طور در هم تنیده ای به استفاده از صفحه نمایش ثابت مرتبط می شوند، زیرا همه نمادها همیشه دقیقاً در یک مکان مشابه یافت می شوند؛ قابلیت پیش بینی برای فرد دارای اتیسم درگیر با قواعد عاطفی می تواند بسیار مفید باشد، زیرا تقاضای شناختی کمتری در بیان خواسته¬ها و نیازها هنگام تلاش برای برقراری ارتباط در آن لحظه و همانجا وجود دارد.
در مقابل، گزینه نمایش پویا دارای انعطاف پذیری قابل توجهی از لحاظ دسترسی به دایره لغوی و مفهوم سازی لغات می باشد و تمایل به ارائه خصوصیات سیستم زبانی پیچیده تر برای توسعه متغیرهای نحوی و مهارت های معنایی قوی تر دارد و هر دوی این مهارت ها برای رشد زبان پیشرفته و سوادآموزی لازم است. گزینه نمایش پویا صفحه نمایش را هنگام انتخاب یک نماد تغییر می دهد، برای مثال، با انتخاب نمادی شبیه سیب، صفحه نمایش ممکن است صفحه جدیدی با گزینه های مختلف غذا باز کند بنابراین نماد سیب، نماینده دسته “غذاها” می شود. می توانیم ببینیم که نیاز های شناختی چقدر سریع از گزینه نمایشگر ثابت به گزینه نمایشگر متحرک تغییر می کند. شخصی که از AAC همراه گزینه نمایش پویا استفاده می کند (از روی مثال بالا) در حال حاضر، در مقایسه با فرایند ساده تر انتخاب عکس که حاوی تناظر یک به یک با اشیاء یا مفاهیم همانند گزینه صفحه نمایش ثابت می باشد، باید به درکی از مقوله ها، مراحل متعدد مربوط به روابط علی و معلولی و مهارت های استدلال برای شروع کنار هم گذاشتن ایده ها رسیده باشد.
صفحه نمایش های پویا گزینه های بسیار بیشتری را برای تکمیل شدن دستگاه هنگام تکامل رشد زبانی کودک ارائه می دهند، و بنابراین آن ها اغلب برای کودکانی مورد استفاده قرار می گیرند که توانائی زبان دریافتی بالاتر و نیاز به استفاده از زبان پیچیده-تری دارند. در حالی که هر دو گزینه صفحه نمایش ثابت و صفحه نمایش پویا بر استفاده از سلول های نماد (جعبه هایی در صفحه نمایش با یک نماد تعبیه شده داخل هر جعبه) تمرکز می کنند، که برای برقراری ارتباط انتخاب می شوند، گزینه VSD تصاویر اشیاء دلخواه، نیازها و ایده ها را در بافت بینائی فراهم می کند. پیام با انتخاب تصویری از یک صحنه بینایی منتقل می شود. پیام عکسی را به تصویر می کشد که شامل “نماد” یا تصویر ارتباط در میان یک صحنه دارای بافت یا معنای مرتبط برای استفاده از آن می باشد. به عنوان مثال، به جای انتخاب یک آیکون برای “غذا” مثل آیکون سیب، یک ظرف میوه روی میز در صحنه ای از تصویر آشپزخانه نماد انتخاب پیام های غذا به خصوص میوه ها و سبزیجات می شود. مطالعات جدید در زمینه پژوهش اتیسم بر استفاده از VSD ها و پردازش بصری تمرکز کرده اند (2012.Wilkinson et al). دسترسی به گزینه های تکنولوژی AAC در دسترس جهت بررسی داده های ردیابی بینائی ذکر شده در مطالعات اختلال طیف اتیسم برای اندازه گیری توجه به محرک های بینائی و انتخاب نمادها برای برقراری ارتباط دارای اهمیت حیاتی می باشد. در مطالعه تحلیل تثبیت بینایی، Wilkinsonو Light (2014) دریافتند کودکان دارای اتیسم در سن مدرسه از لحاظ بینایی به چهره اشخاص داخل تصاویر حتی در حضور سایر موارد حواس پرت کن توجه می کنند. این پژوهش از استفاده از VSDها در افراد دارای اتیسم حمایت می کند. با توجه به چالش های مشخص در تماس چشمی، و اولویت افراد دارای اتیسم در توجه به اشیاء بیش از چهره ها (Hadjikhani et al. 2004)، تمرکز بر اشیاء در محیط از لحاظ بافتی غنی و شامل “نقاط ویژه”، یا زمینه های خاص تصویر، به خوبی به حمایت از افراد دارای اتیسم در فراگیری زبان کمک می کند. VSDها واقعی تر از آیکون های مجزا هستند و بافتی را برای استفاده و درک زبان همراه با واژگان گنجانده شده در صحنه فراهم می کنند (Beukelman and Mirenda 2013). استفاده از VSD ها فرمت جدیدی را برای استفاده از ACC در افراد دارای اتیسم پیشنهاد می دهد و برخی چالش های مرتبط با تعمیم دهی مهارت های ارتباطی سایر بافت ها را رفع می کند، از آنجا که واژگان مورد نظر در بافت خاصی یا محیط خاصی استفاده می شود، در اکثر مواقع لازم اغلب قابل پیش بینی خواهند بود. صرف نظر از اینکه نمایشگر ثابت، نمایشگر پویا یا گزینه VSD(صفحه نمایش صحنه بینائی) انتخاب شده باشد یا خیر، تمام این گزینه ها را می توان در SGD (صفحه مولد صدا) یافت، زمانی که کودک تصویر یا نمادی را برای برقراری ارتباط انتخاب می کند SGD خروجی صدا را فراهم می کند. زمانی که کودک از SGD برای بیان خواسته ها و نیازها استفاده می کند SGD ها مدل کلامی به فرد ارائه می دهند که استفاده از کلمه را همراه نماد تقویت می کند. علاوه بر این، به دلیل اینکه دستگاه به جای کودک “صحبت می کند” نیازی به شریک ارتباطی برای درک یک سیستم زبانی متفاوت نیست و تلاش های ارتباطی کودک تقویت می شود که از الگوی گرامری معمول برای استفاده از زبان شفاهی پیروی می کند. SGD ها همچنین در قالب اپلیکیشن در دستگاه های موبایل و تبلت در دسترس هستند و به همین دلیل گزینه های مقرون به صرفه ای برای رفع نیازهای ارتباطی اولیه در جامعه و خانه با شرکای ارتباطی آشنا هستند. در مورد کودکان دارای اتیسم که احتمالاً از قبل دارای توانائی های کلامی باشند، استفاده از SGD ممکن است افزایش ابتکارات اجتماعی را بهبود دهد و شکست های ارتباطی کمتری با شرکای ارتباطی ناآشنا داشته باشند و در این پژوهش به عنوان یک روش ترجیحی ارتباطی در میان کودکان دارای اتیسم پدیدار می شود (Van der Meer at al. 2012 Vav der)، علاوه بر این ضروری است متخصصین رابطه بین رشد زبان کلامی و استفاده از AAC را، هنگام در نظر گرفتن AAC به عنوان بخشی از برنامه مداخله فرزندشان، به خانواده ها توضیح دهند. گاهی والدین فکر می کنند که استفاده از PECS یا انواع SGD ممکن است از رشد زبان شفاهی کودک ممانعت به عمل آورد. با این حال مطالعات تجربی اخیر در زمینه ASD و استفاده از ACC نشان می دهد که استفاده از AAC نه تنها مانع رشد گفتار و زبان نمی شود بلکه ممکن است فراگیری گفتار کلامی را نیز بهبود ببخشد، در صورتیکه مداخله در مقیاس شدید و در اوایل رشد اعمال شود(Mirenda 2013).
والدین می توانند اطمینان حاصل کنند که استفاده از AAC ابزاری برای ارتباط اولیه و آموزش زبان کودک فراهم می کند، اگر کودک شروع به نشان دادن توانائی های کلامی خود کند، AAC مکمل استفاده از گفتار کلامی می شود و ممکن است به تقویت رشد زبان کلامی پیشرفته تر کمک کند. تمایز در AAC، به عنوان “ابزاری برای ارتباط در تضاد با سیستم زبان برای ارتباط”، جهت درک نقاط قوت و محدودیت های AAC در جمعیت اختلال طیف اتیسم ضروری است. AAC، به تنهایی به کودک آموزش زبان نمی دهد و استفاده از آن نیز کودک بدون کلام را ناگهان دارای گفتار و رفتار اجتماعی نمی کند. AAC داربستی است که به وسیله آن آسیب شناس گفتار و زبان و سایر متخصصین از ارتباط برای رفع نیازهای روزانه و کمک به کودک جهت بهره مندی از مداخله با هدف کاربرد زبان پیچیده تر، حمایت می کنند. استفاده از AAC، که بر ارتباط پایه در غیاب صراحت تمرکز می کند و همچنین مداخله زبانی را برای ارتقاء سیستم زبانی پیچیده تر ساختار بندی می کند، منجر به نتایج بلند مدت و تا حدودی مثبت در رابطه با مهارت های علمی و شناختی می شود که اغلب منتج به پیشرفت یکنواختی می شود. به دلیل شباهت به طیف گسترده ای از پتانسیل یک سیستم کامپیوتری پیچیده، بدون دانش پایه ای از زبان زیر بنائی مورد نیاز برای استفاده از AAC کاربر استفاده بهینه آن را به طور کامل درک نمی کند.
منابع:
mastermindbehavior.com
en.wikipedia.org
abspectrum.org
pmc.ncbi.nlm.nih.gov
سوالات متداول:
1-آیا داروهای جدیدی برای کنترل علائم اوتیسم تأیید شده است؟
تاکنون هیچ داروی اختصاصی برای درمان اوتیسم تأیید نشده، اما داروهایی مانند ریسپریدون و آریپیپرازول برای کاهش مشکلات رفتاری تجویز میشوند. تحقیقات روی داروهای مؤثر بر انتقال عصبی همچنان ادامه دارد.
2- آیا روش های جایگزین مانند طب سوزنی یا CBD oil برای اوتیسم مفیدند؟
شواهد علمی کافی برای تأیید قطعی طب سوزنی یا CBD oil وجود ندارد، اما برخی خانوادهها گزارش بهبود در اضطراب و مشکلات خواب دادهاند. توصیه میشود قبل از استفاده با پزشک مشورت شود.
مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر یکی از مراکز تخصصی و شناخته شده گفتاردرمانی کودکان در تهران می باشد. خدمات گسترده کلینیک گفتاردرمانی دکتر صابر در دو شعبه غرب و شرق تهران در زمینه اختلالات تلفظی، تاخیر کلامی، لکنت زبان، گفتاردرمانی در بیش فعالی و اوتیسم و… به صورت تخصصی توسط گفتاردرمانان با تجربه مرکز ارائه می گردد. خدمات گفتاردرمانی در منزل برای کودکان از دیگر خدمات این مرکز می باشد که توسط گفتاردرمانان مرکز انجام می شود. انجام تمرینات گفتاردرمانی کودکان در منزل در کنار استفاده از خدمات پیشرفته مرکز مانند اتاق شنیداری، بازی درمانی و سنوری روم در بهبود روند گفتارکودکان و تسهیل ارتباط مناسب کودک نقش بسزایی دارد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
نقش زبان بدن در گفتاردرمانی کودکان در منزل
علاوه بر واژههایی که بر زبان می آوریم، زبان بدن نیز می تواند پیام های را انتقال دهد. هر کدام از بخش های بدن مثل چشم ها، دستها، حالت ها، حرکات و حالت های چهره، از عوامل ارتباط هستند و می توانند پیام های مختلفی را ارسال کنند. در گفتاردرمانی کودکان، هماهنگی زبان بدن ما با کلاممان، بسیار حائز اهمیت است. ما از طریق حالت چهره، لحن صدا،حالت چشم ها، فاصله ای که هنگام ارتباط با دیگران، رعایت میکنیم و همچنین چگونگی گوش دادن و نحوه لمس کردن دیگران، پیام هایی را به آنها ارسال میکنیم.
در جلسات گفتاردرمانی در منزل برای کودکان هنگام صحبت با کودک، نباید به طور مصنوعی، صرفاً کلماتی را ادا کنیم، اما صورت و بدن ما کم اهمیت بودن موضوع را نشان دهد. زیرا کودک احساس می کند در حال نقش بازی کردن هستیم و نه گوش کردن به او! اگر دستوری که به کودک میدهیم با حالت چهره، نگاه و وضعیت بدنی ما (زبان بدن) هماهنگ نباشد،کودک گیج و پریشان می شود و نمی فهمد که دقیقاً منظور ما چیست؟ مثلاً وقتی در حالی که لبخند میزنیم به کودک خود بگوییم: عجب حرف بدی زدی ها! و یا زمانی که در اتاق دیگری هستیم و یا در حال انجام کاری هستیم، به کودک می گوییم: تلویزیون را خاموش کن و بخواب. چنین پیام هایی مبهم و نامشخص هستند. در چنین موقعیتی بهتر است جایی بایستیم که کودک به طور واضح صدای ما را بشنود و حرکات صورت و بدن ما را ببیند. معمولاً وقتی زبان بدن ما با کلام ما هماهنگ می شود، تاثیر گذار تر است.
همچنین ضروری است که والدین با زبان غیرکلامی کودکان آشنا شوند و پیام های آن را دریافت کنند. در این صورت کودک را بهتر درک کرده و رفتارهای مناسب را از خود بروز خواهند داد. از مهمترین انواع ارتباط غیر کلامی، بیان چهره ای است. برخی از حالت های چهره عبارتند از: تعجب، خوشحالی، خشم و عصبانیت، غم، ترس و نفرت. بیان چهرهای به ۵ جزء تقسیم می شود:
حالت های سر
بالا گرفتن سر و قرار دادن آن رو به روی فرد مقابل،نشان دهنده ی همکاری و گوش دادن است.
کج کردن سر به یک طرف،علاقه و تمایل برای ادامه گوش کردن را نشان می دهد.
تکان دادن سر به سمت پایین،نشانه تایید است.
چرخاندن سر به دو طرف،نشانه مخالفت است.
آوردن سر به سمت جلو نشان دهنده عصبانیت است.
حرکت سر به سمت پایین همراه با حرکت بدن نشان دهنده تایید است.
حالت های دهان
دهان آمیخته با لبخند نشان دهنده خوشحالی است.
لب های پایین افتاده،قم و یاس را نشان می دهد.
دهان درهم کشیده،عصبانیت،خشم و قاطع بودن را نشان میدهد.
جمع شدن گوشه های دهان به سمت بالا،تمسخر و استهزا را نشان می دهد.
دهان صاف و بی حالت،بی علاقگی را نشان میدهد.
حالت های چشم
چشمهای کاملاً باز،تعجب یا وحشت را نشان می دهد.
چشم های چین خورده و نیمه باز نشانگر خشم و تنفر است.
چشم های نیمه باز و افتاده،خواب آلودگی و آرامش را نشان می دهد.
چشم های به اندازه معمولی باز،حالت عادی و بدون استرس را نشان میدهد.
چشمهای باز با پلک زدن های متوالی،هیجان زدگی را نشان میدهد.
ارتباط چشمی ضعیف،بیانگر بی توجهی،بی ادبی و غیر صمیمی بودن است.
حالت های ابرو و پیشانی
ابروهای کمی چین خورده،خشم و قاطعیت را نشان میدهد.
ابروهای کاملا آرام،راحتی،لذت و راضی بودن را نشان میدهد.
ابروهای بالا رفته،نشانگر ابهام،شک به کنجکاوی است.
ابروهای بالا رفته،با ماهیچه های در هم کشیده ی صورت،ترس و اضطراب را نشان میدهد.
ابروهای بالا رفته همراه با دهان باز، وحشت و تعجب را نشان می دهد.
حالت های زبان
زبان کاملا به طرف جلو آمده،جسور بودن،خشم و اعتراض را نشان می دهد.
زبان کمی به طرف جلو آمده،آرامش و خرسندی را نشان می دهند.
زبان در حال لیسیدن لب ها،انتظار و پیش بینی را نشان میدهد.
لحن و حالت بیان کلمات
در گفتاردرمانی کودکان در منزل آهنگ صدا، صدای بلند، صدای آرام، مکث کردن، صحبت کردن سریع، بلندی صدا، مکث های کوتاه و بلند، هر کدام می تواند پیامی بفرستد.حتی فاصله ای که دونفر هنگام برقراری رابطه با هم حفظ می کنند، می تواند پیام یا مفهوم خاصی را ارسال کند.
با توجه به انواع و اقسام پیام های کلامی و غیرکلامی، میتوان پیام های متعارض را شناخت. اگر به کودک خود با استفاده از زبان، ابراز محبت و صمیمیت کنیم، اما به هنگام ایستادن یا نشستن در کنار او فاصله ای شبیه به فاصله نشستن یا ایستادن در کنار یک مدیر کل و کارمند، ایجاد کنیم،در حقیقت یک پیام متعارض فرستادهایم. پیام دوم ما به این معنا است: « من با تو اینقدر ها راحت نیستم،به حریم من نزدیک نشو.»
گفتاردرمانی در منزل کودکان
پیام های دیگری وجود دارند که به دلیل وجود ابهام در آن ها، کودک قادر به درک شان نیست و در نتیجه ممکن است برای درک آن پیام مبهم، از ذهنیت خود استفاده کند. در واقع، در چنین شرایطی به جای دستور کلامی ارسال شده، پیام دیگری که ارسال نشده است، دریافت می شود.
به عنوان نمونه ای از یک پیام مبهم، میتوان کودکی را در نظر گرفت که با تأخیر وارد کلاس شده است و معلم به او میگوید: «توهم دانش آموز هستی؟» چون پیام معلم مبهم است، امکان دارد دانش آموز با توجه به ذهن خوانی های زیر، پیام های متعددی را در کند:
معلم نمیداند که من دانشآموزان این کلاس هستم.
معلم دارد می پرسد که علتتاخیر من چیست؟
معلم به من میگوید که بی کفایت به هستم.
معلم دارد می گوید،که من به او بی احترامی می کنم.
معلم با من دشمنی دارد،از من بدش می آید.
معلم دارد من را مسخره می کند.
اینگونه پیام های مبهم، بخش قابل توجهی از ارتباط بین اعضای یک خانواده و مربیان آموزشی را در کودکان اوتیسم و بیش فعال تشکیل میدهد. اینها ارتباطاتی هستند که وجود دارند، اما اعضای خانواده غالباً متوجه آن نیستند. ذهن خوانی، حدس زدن و عباراتی چون «دیگر بس است»،« حالا فهمیدم» ،«حالا یک روزی میفهمی»،«تو چرا اینطوری هستی؟»««این چه جور رفتاری است!» و واژه هایی چون:«این» « آن» « چیز،» همگی پیام های مبهم اند که توسط گفتاردرمانی کودکان در خانه آموزش داده می شود. با لحنی با کودک خود صحبت کنیم که به او این امیدواری را بدهیم که تو اساسا دوست داشتنی هستی،فقط در حال حاضر یک رفتار تو خوب نیست،که باید آن را تغییر دهید یا تصحیح کنی.
توجه وابسته به میزان کافی از آگاهی و هوشیاری می باشد و ما را به منظور پردازش یک حجم بزرگ از اطلاعات روزانه کمک می کند. مرکز کاردرمانی دکتر صابر در زمینه درمان نقص توجه و تمرکز در کودکان با اختلالاتی نظیر بیش فعالی و اختلال یادگیری و حتی اوتیسم با استفاده از امکانات پیشرفته دنیا نظیر اتاق سنسوری روم، اتاق تاریک توجه بینایی، اتاق مهارت های شنیداری و … فعالیت می نمایند. کاردرمانی توجه و تمرکز از بخش های کاردرمانی ذهنی کلینیک کاردرمانی دکتر صابر می باشد که پس از ارزیابی دقیق مشکلات توجه و انجام تست های توجه کودکان توسط دکتر و تعیین برنامه درمانی بسته به نیاز کودکان مورد استفاده قرار می گیرد. تیم تخصصی دکتر صابر شامل کاردرمانان، گفتاردرمانان و روانشناسان کودک مجرب و کارآزموده در جهت پیشرفت کودکان و بهبود مهارت های توجه و تمرکز کودکان از تکنیک های توانبخشی شناختی در درمان نقص توجه بهره می گیرند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
توجه و تمرکز
توجه و هوشیاری برای اینکه عملکردهای شناختی دیگر روی دهند، مورد نیاز می باشند، توجه به طور معمول پس از سکته و به ویژه در مراحل اولیه بهبودی تحت تاثیر قرار می گیرد. به منظور کمک به فهم بیشتر از توجه، بهتر است آن را به صورت یک سلسله مراتب تصور کنیم،همانطور که توسط ( Sohlberye ) و ( Masteer ) در سال ۱۹۸۹ سطوح مختلف توجه توصیف شده است:
متمرکز شده ( Focused ) : یک واکنش ابتدایی به منظور توجه ثابت به یک محرک خاص مثلاً واکنش به هنگامی که اسم شما را صدا میزنند.
ادامه دار ( sustained ): سطح از توجه مربوط به توانایی مغز برای حفظ توجه بر روی یک تکلیف خاص می باشد. همچنین به عنوان تمرکز ( concentration ) شناخته میشود. مثلاً خواندن یک کتاب.
انتخابی ( Selective ) : این صنعت مربوط به توانایی مغز برای نادیده گرفتن محرک های غیر منتظره،تمایل به منظور توجه بیشتر بر روی جزئیات یا بعضی از چیزهای مهم است مثلا نگاه کردن به یک فرد در یک اتاق شلوغ.
تناوبی ( alternating ) : این یعنی توانایی مغز برای انتقال توجهاش از یک چیز به چیز دیگر،مثلاً گوش دادن به یک سخنرانی و برداشتن یادداشت.
تقسیم شده ( Divided ): این مورد مربوط به وظایف چندگانه است انجام دادن بیشتر از یک تکلیف در یک زمان مثلاً رانندگی کردن و صحبت با یک مسافر.
ارزیابی کاردرمانی توجه و تمرکز
هدف ارزیابی تعیین این نکته که کدام سطح مشکلات توجهی بیمار بیشتر آشکارتر است می باشد و اینکه چطور این مشکلات بر روی اجرای کاری بیمار اثر گذاشته است.
در ابتدا تستهای غربالگری سادهای انجام میشوند، مثلاً از بیمار بخواهید از عدد ۲۰ عقب بشمارد یا ماههای سال را از آخر بگوید یا اینکه تکلیف هایی را با کاغذ و مداد انجام دهد.
یک رویکرد سازماندهی شده را برای تکلیف ها در مقابل یک رویکرد تصادفی و نا منظم انجام دهید. بیمار را در حال انجام تکلیف های عملکردی مشاهده کنید، آیا هنگامی که پیچیدگی تکلیف بیشتر می شود،حواس پرتی بیماری افزایش می یابد؟آیا بیمار می تواند مدتی از زمان را بر روی یک تکلیف خاص توجه کند؟آیا بیمار می تواند به طور همزمان هم راه برود و هم صحبت کند؟آیا بیمار می تواند یک تکلیف عملکردی را مثل خوراک پزی انجام دهد و توجه اش را به این خواندن و انجام دادن خوراک پزی متناوب کند؟ آیا آنها جزئیات را گم می کنند؟
متخصصان کلینیکی تشخیص کودکان بیش فعال و نقص توجه اغلب گزارش می دهند که بیماران مبتلا به نقایص توجه به نظر سردرگم عمل می کنند و در زمان هایی از روز نیز آژیته ( پریشان ) هستند: این رفتارها میتواند از طریق مشاهده ارزیابی شود. ارزیابی های استاندارد شده برای توجه مثل ( Test of Everyday Attention ) در دسترس می باشند.
کاردرمانی توجه و تمرکز
یک رویکرد عملکردی که تکلیف های معنی دار را مورد استفاده قرار می دهد می تواند مفید باشد. ( Michel ) و ( Mateer ) در سال ۲۰۰۶ پیشنهاد کردند که مداخله بایستی بر روی آموزش مهارت های عملکردی خاص و نه فرآیندهای اساسی متمرکز باشد. رهنمودهای کلینیکی توصیه می کند که کودکان برای درمان مشکلات توجهی تمرینات تکراری از فعالیتها را دریافت کنند. فعالیتهایی که برای کودک با نقص توجه معنی دار و جالب هستند و کنترل مقدار محرک در محیط نیز بایستی انتخاب شده باشد. مثلاً در یک جلسه در آشپزخانه، جایی که از کودک خواسته میشود تا یک فنجان شیر گرم درست کند، درمانگران میتوانند همه آیتمهای لازم را برای انجام تکلیف در جلوی کودک قرار دهند، سپس کودک تنها نیاز به ارتباط دادن اجزا باهم بدون نیاز به جست و جوی آیتم ها در آشپزخانه دارد. در هر زمانی، جلسه تکرار می شود و یک کار اضافی می تواند انجام شود مثل قرار دادن شیر در فریزر یا فنجان ها در قفسه.
همچنان که توجه بیمار بهبود می یابد، چالش ها و پیچیدگی های تکلیف می تواند به منظور کار بر روی سطوح بالاتر توجه افزایش یابد. تکلیف های تکراری می تواند بر روی میز استفاده شود. مثلاً جمعآوری حروف و پیدا کردن لغات تا زمانی که مداخلات به صورت یک چالش مناسب در بیایند و به منظور بهبود توجه، درجه بندی شوند.
استراتژی های تطابقی در درمان نقص توجه و تمرکز
رهنمودهای کلینیکی توصیه میکند که بیماران بایستی استراتژیها را برای جبران در کاهش توجهشان آموزش ببینند. در صورتی که توجه به عنوان یک مشکل باقی بماند، می توان از استراتژی ها استفاده کرد. این میتواند به وسیله ایجاد ساختار برای هر روز یکودک مثل استفاده از یک سیستم روزانه انجام شود.
هنگامی که کودکان بیش از حد تحریک شده هستند و این میتواند در رفتار پریشان آنها دیده شود، عوامل ایجاد حواس پرتی را در محیط به حداقل برسانید و مطمئن شوید که کودک در یک مکان آرام قرار دارد. استفاده از تسهیلاتی بهمنظور حفظ توجه کودک در طول تکلیف ها می تواند مفید باشد.( این تسهیلات می تواند کلامی یا بینایی باشد) این تکنیکها بایستی به خانوادهها و مراقبان به منظور کاهش پتانسیل مشکلات توجه ای و هیجانی که می تواند در هر دوی بیماران و مراقبانشان به وجود بیاید، آموزش داده شود.
معمولاً کاردرمانگر با افراد دارای مشکلات رشدی، ذهنی و یا جسمی کار می کند که بر تواناییهایشان در انجام مهارت ها و کسب استقلال تأثیر می گذارد. مداخلات کاردرمانی متمرکز بر افراد و انجام فعالیت های آن ها در زندگی روزانه است. کاردرمانگرها با افراد دارای اختلالات طیف اوتیسم در تمام مراحل زندگی کار می کنند و از تکنولوژی به عنوان وسیله ای برای رسیدن به انواع فعالیت های کاربردی و معنادار استفاده می کنند؛ که شامل استفاده از تکنولوژی به عنوان یک وسیله ارتباطی، یک دستگاه کمکی، یک سازگار کننده و اصلاح کننده مشکلات مهارت های حرکتی، جهت آموزش مهارت های شغلی و آکادمیک، همچنین آموزش و کمک به مهارت های سازمانی، و پیگیری فعالیت های اوقات فراغت در درمان کودکان اوتیسم در خانه می باشد. علاوه بر این،کاردرمانی در منزل اوتیسم در زمینه مداخله رفتاری، به عنوان یک فعالیت تقویتی، یک مدل بینایی، یک تسریع کننده و ابزاری برای ارتقاء رفتارهای مطلوب استفاده می شود. مرکز توانبخشی اوتیسم در حیطه گفتاردرمانی اوتیسم و کاردرمانی اوتیسم در تهران فعالیت می نماید.
کاردرمانی در منزل برای کودکان اوتیسم
کاردرمانگر تکالیف و نیازهای تکلیف را تجزیه و تحلیل می کند و سپس تکلیف، ابزار یا محیط را سازگار می کند به طوریکه کودک اوتیسم بتواند مشارکت موفقیت آمیزی در انجام تکالیف داشته باشد، این تکالیف معنادار برای فرد به عنوان شغل روزانه شان در نظر گرفته میشود.
تکنولوژی توانایی استفاده از ترکیبی از ابزارهای متمرکز بر استقلال و جهان شمول را برای حذف موانع استقلال و بهبود شرکت در فعالیت های مربوط به حوزه زندگی روزمره پیشنهاد می دهد. کاردرمانی اوتیسم احتمالاً به این دلیل یک حرفه ی متنوع است که از لحاظ تاریخی بوسیله گروهی پایه گذاری شد که در زمینه های مختلف شغلی فعالیت می کردند. کاردرمانی در منزل برای اوتیسم شیوه ای است که بر توانایی کودک اوتیسم بر مشارکت یا اجرای مهارت ها یا وظایف مربوط به زندگی روزمره، کار، تفریح و بازی تمرکز می کند.
هنگام کار با افرادی دارای اختلال طیف اوتیسم در سرتاسر زندگیشان، کاردرمانگر تفاوت و نواقص اصلی را نشانه می روند. با استفاده از رویکردهای تئوریک جسمی و روانی- اجتماعی، کاردرمانگرها درگیر تجزیه و تحلیل فعالیتهایی هستند که مستلزم یکپارچه سازی یا استفاده از مهارت های حرکتی، مهارت های حسی- حرکتی، شناخت، ارتباط، مهارت های اجتماعی، رفتار و زندگی روزانه یا مهارتهای عملکردی توسط فرد است. چیزی که برای یک کودک اوتیسم معنادار و کاربردی است ممکن است برای دیگری اینگونه نباشد. معنا و عملکرد به دلیل شرایط و تفاوتهای فرهنگی و اجتماعی، تفاوت های جنسیتی و سایر فاکتورها می باشد.
تعیین اینکه یک فعالیت معنادار است و برای کودک اوتیسم کاربردی است طی رویکرد درمانی کاردرمانی در منزل است. مدلهای درمانی و آموزشی امروزه در کاردرمانی در منزل اوتیسم تنوع زیادی دارد اشخاص؛ نیازهای فیزیکی، شخصیتهای گذشته، فرهنگ، ویژگی نیازهای عاطفی، تواناییهای شناختی، تجارب، سبکهای یادگیری، علائق، مهارت های اجتماعی، تواناییهای فیزیکی، حمایتهای اجتماع و خانوادگی و تاریخچه پزشکی متفاوتی دارند. بنابراین رویکرد یکسان مناسب همه از جمله افراد طیف اوتیسم نیست .
این مدل در آموزش به عنوان دستورالعمل متمایز شناخته می شود. دستورالعمل متمایز تئوری آموزشی مبتنی بر این ایده است که آموزش باید متفاوت و سازگار با یادگیرندگان مختلف باشد، که این کار نیازمند انعطاف در آموزش است و آموزش دهندگان را تشویق می کند تا برنامه ها با نحوه آموزش را اصلاح کنند. هدف از این رویکرد افزایش موفقیت کودک اوتیسم است. عناصر سه گانه دستورالعمل متمایز نه تنها در محیط آموزشی بلکه در محیطهای درمانی و خانه هنگام اجرای آن ها در فعالیت های روزانه زندگی نیز قابل اجرا هستند. اطلاعات و موارد ارائه شده به فرد باید قابل دسترس و با اهداف درمانی، آموزشی، و زندگی آن ها هماهنگ باشد. فرایند اجرای هرگونه یادگیری جدید باید به خوبی توسط درمانگر یا دستیار آموزشی مدیریت شود و قابل انعطاف باشد. چالش هر آنچه که آموخته می شود باید در سطح درستی به منظور ارتقاء یادگیری تعیین شود. چنانچه فرد بر تکلیف یا اطلاعات در حال حاضر مسلط است یا اینکه برایش بسیار دشوار باشد، یعنی چالش دقیقا با آن سازگار نشده است. ارزیابی مجدد و مداوم هر آنچه فرد یادگرفته بسیار مهم است زیرا این کار فرایند و رشد اتفاق افتاده را هدایت می کند. هنگام تعیین اینکه مداخله موفق چیست، مهم است که کاردرمانگر افراد را مشارکت دهد، تشویق کند و درگیر انتخاب کند.
کاردرمانی در منزل
کاردرمانی نوعی حمایت است که به افراد، به ویژه کودکان، کمک می کند تا مهارت های اساسی زندگی را فرا بگیرند. این درمان به ویژه برای کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم حیاتی است، وضعیتی که بر نحوه برقراری ارتباط و تعامل فرد با دنیای اطرافش تأثیر می گذارد. کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است در تعاملات اجتماعی، پردازش حسی و مهارت های حرکتی با چالش هایی روبرو شوند. کاردرمانی برای رسیدگی به این زمینه ها وارد عمل می شود و به آن ها کمک می کند تا زندگی روزمره را به طور مؤثرتری مدیریت کنند. برای کودکان در طیف اوتیسم، کاردرمانی بر تقویت توانایی آن ها در انجام کارهای روزمره تمرکز دارد. این می تواند به معنای بهبود مهارت های حرکتی ظریف (مانند نگه داشتن مداد یا استفاده از قیچی)، تقویت مهارت های حرکتی درشت (مانند دویدن و پریدن) یا توسعه مهارت های اجتماعی (مانند نوبت گرفتن در یک بازی) باشد. این درمان همچنین از یکپارچگی حسی حمایت می کند، که برای کودکانی که ممکن است نسبت به محرک های حسی مانند نور، صدا یا لمس، بیش از حد حساس یا کم حساس باشند، بسیار مهم است. اگر بیماری، آسیب یا وضعیتی دارید که انجام فعالیت های روزمره را دشوار می کند – به خصوص اگر ترک خانه یک چالش باشد – کاردرمانی در منزل ممکن است کمک کننده باشد. کاردرمانگران یا کاردرمانان معتبر می توانند به شما کمک کنند تا حرکت و عملکرد را برای غلبه بر محدودیت های فیزیکی و بازیابی توانایی انجام کارهایی که قبلاً آسان بودند، مانند لباس پوشیدن، تهیه غذا یا مسواک زدن، یاد بگیرید. در اولین ویزیت شما، کاردرمانگر سابقه پزشکی، داروها و ایمنی خانه شما را بررسی خواهد کرد. به دلیل این ارزیابی عمیق، اولین ویزیت ممکن است طولانی تر از ویزیت های بعدی باشد. سپس کاردرمانگر یک برنامه مراقبت خانگی شخصی سازی شده را با سایر اعضای خانواده تدوین کرده و برنامه ای برای ویزیت های آینده تنظیم خواهد کرد. در طول بهبودی شما، کاردرمانگر به دفعات لازم از شما بازدید خواهد کرد تا به شما در بهبود وضعیت و رسیدن به اهداف سلامتی تان کمک کند. کاردرمانی معمولاً شامل جلسات نیم ساعته تا یک ساعته است. تعداد جلسات در هفته بر اساس نیاز های فردی تعیین می شود. فرد مبتلا به اوتیسم ممکن است این استراتژی ها و مهارت ها را خارج از جلسات کاردرمانی در منزل و در محیط های دیگر از جمله مدرسه، مهد کودک یا پیش دبستانی نیز تمرین کند.
کاردرمانی در کودکان اوتیسم
اهمیت دستریس برای همه در زمینه کاردرمانی در اوتیسم به یک اندازه مهم است. طراحی محیط و اجزای درون آن، قابلیت دسترسی، علیرغم موانع شناختی، عاطفی و فیزیکی به افراد این اجازه را می دهد تا به مشکلات غلبه کنند و در فعالیتهای روزمره موفق شوند. طرح جهانی برای یادگیری از قانون آمریکایی با نام/کم توانی ها (ADA) الهام گرفته شده است. این مسأله را در ایجاد همسطح سازی پیاده روها بهتر می توان دید، این طرح به همه افراد در جومع اجازه می دهد بطور مساوی به پیاده رو و محدوده های شهری دسترسی داشته باشند. هم سطح سازی پیاده روها نه تنها قابلیت دسترسی را برای صندلی های چرخ دار را فراهم می-کرد، بلکه برای دسترسی همهگانی نیز بهینه شد. طراحی جهانی از اصول ارائه متدهای چندگانه و انعطاف پذیر در ارائه روش های یادگیری حمایت می کند، متدهای چندگانه و قابل انعطافی از ابراز و تمرین در یادگیری ارائه می دهد، و گزینه های چندگانه و منعطفی برای مشارکت در یادگیری فراهم می کند. تهیه گزینه های تکنولوژی به کاردرمانگرها اجازه می دهد تا در فرایند یادگیری درمانی تمایز قائل شوند و سازگاریهای اشخاص را به طور جهانی طراحی کنند.
کاردرمانگر از تکنولوژی استفاده می کند تا گزینه ها را راحت تر در بافت درمان ارائه دهد و درمان را به راحتی بر اساس اولویتها و پیشرفت تطیق دهد. تکنولوژی چنانچه متفکرانه طراحی و برنامه ریزی شود قابلیت دسترسی را افزایش می دهد.
هنگام استفاده از طرح جهانی در انتخاب سازگاری، مهم است کاردرمانگر به ورودی استراتژیهای و مواد استفاده شده؛ خروجی یا راههای نشان دادن مهارت و دانش؛ طول زمان مطلوب نمایش یا اجرا؛ سختی اجرای مهارتها؛ انتظارات؛ و میزان حمایتی که برای موفقیت لازم است توجه کند.
هنگام انتخاب انواع سازگاریها یا تکنولوژی ضروری است سبک یادگیری کودک اوتیسم را تعیین کنیم. کاردرمانگر می تواند پروفایل یادگیری را بر اساس ارزیابی های مبتنی بر فرصت ، غیررسمی و رسمی تهیه کند. مرور ثبتها و تاریخچه به درمانگر اجازه می دهد تا اطلاعاتی از زندگی فرد شامل خدمات از پیش فراهم شده بدست آورد. کودک اوتیسم ممکن است انواعی از سبکهای یادگیری حسی مثل شنوایی، بینایی، لمسی، عمقی یا تلفیقی از اینها داشته باشند. آن ها ممکن است انواع مختلفی از هوش یا مهارت را نشان دهند که به آن ها در استفاده موفق از دستگاههای با تکنولوژی بالا یا پایین و سازگاری کمک میکند. افراد طیف اوتیسم اغلب یادگیرندگان بینایی هستند و در نتیجه از فرصتهای یادگیری لمسی، بینایی و عمقی بهره می گیرند. ارائه اطلاعات بصورت بینایی به روش ثابت و قابل پیش بینی به فرد اجازه می دهد تا اطلاعات را بطور خاص پردازش کند و روزمرگیها را هم برای یادگیری و هم پاسخ توسعه دهند.
1-آیا کاردرمانی در منزل میتواند جایگزین جلسات کلینیکی شود؟
در برخی موارد بله، اما بهتر است ترکیبی از هر دو باشد. جلسات حضوری با متخصص برای ارزیابی دقیقتر ضروری است، اما تمرینات در منزل باعث تداوم درمان میشود.
2-چگونه فضای خانه را برای کاردرمانی اوتیسم آماده کنیم؟
یک محیط آرام، کمتحریک و ایمن ایجاد کنید. از نور مناسب، وسایل مرتب و فضای بدون شلوغی استفاده کنید تا کودک تمرکز بهتری داشته باشد.
یکی از مشکلات شایع این بیماران در کنار مشکلات حرکتی ام اس، خستگی در طول روز و عدم توانایی در ادامه فعالیت های روزمره است. از نکاتی که دکتر ام اس به بیماران توصیه می کند استراحت در طول روز و ورزش روزانه را داشته باشند. مرکز درمان ام اس دکتر صابر با متخصصین با تجربه در حیطه کاردرمانی ام اس و گفتاردرمانی ام اس در زمینه ارائه تمرینات مناسب و توانبخشی بیماران ام اس در جهت کاهش خستگی ناشی از ام اس فعالیت می نمایند.
پیشنهاداتی جهت تغییرات سبک زندگی برای کاهش خستگی در ام اس
قبل از خسته شدن استراحت کنید
وسط دوره های کار،استراحت داشته باشید.
از ابزار و تکنولوژی های موجود برای جلوگیری از کاهش انرژی استفاده کنید.
اولویت ها را با توجه به منابع در دسترس خود تعیین کنید.
ارتفاع میز کارتان را برای به حداقل رساندن انرژی مصرفی را تغییر دهید.
محیط کارتان را سازماندهی کنید.
از مکانیزم های بدنی مناسب برای کم کردن انرژی مصرفی استفاده کنید.
در صورت امکان چند مرحله از فعالیت ها را کم کنید.
درخواست کمک کنید.
بخشی از فعالیت یا همه آن را به فرد دیگری محول کنید.
تکرار در فعالیتها را کم کنید.
فعالیت ها را به طوری برنامهریزی کنید که در اوقاتی که انرژی بیشتری دارید به سراغ فعالیت هایی با سطح انرژی بالا تر بروید.
تکنیک های جسمانی درمان خستگی در ام اس
ورزش: میان افراد مبتلا به ام اس مشکلات مرتبط با کم تحرکی شایع است. مزایای ورزش برای افراد مبتلا به ام اس شامل بهبود قدرت عضلانی و عملکرد عضله،افزایش فعالیتهای مرتبط با تحرک و کیفیت زندگی بهتر است. ورزش بر خستگی ام اس تاثیر مثبت می گذارد. علیرغم مزایای شناخته شده ورزش، بسیاری از افراد مبتلا به ام اس نیازمند راهنمایی برای موفقیت در این حیطه هستند و به ویژه به علت مشکلات شان نیاز به یک برنامه ورزشی دارند. هنگامی که برنامه های ورزشی را تجویز می کنیم، فاکتورهای زیادی باید مورد توجه قرار گیرند و از روشهای تغییر رفتار هم میتوان استفاده نمود. تمرکز این بخش بر اطلاعات ورزشی مختص خستگی است.
بیشتر این نوع فعالیت بدنی که برای افراد مبتلا به ام اس توصیه میشود، تمرینات تحمل و قدرت عضلانی است که میتوانند برخی از خستگی هم تاثیر بگذارند. هرچند معمولاً تبعات خستگی ام اس به عنوان یک عامل ثانویه مطالعه شده به علاوه یافته های گزارش شده چند گانه هستند و از آنجایی که تقریباً هیچ مطالعه ای انواع مداخلات ورزشی را مقایسه نکرده است اینکه کدام روش موثر تر خواهد بود،نامشخص به نظر می رسد.
تمرینات تحمل
تمرینات تحمل در بیماران ام اس که نقایص خفیف و متوسط دارند توسط دوچرخه و راه رفتن روی تردمیل انجام می شود. به طور کلی مطالعات تاثیر مثبت ورزش را بر خستگی نشان دادهاند. بر اساس شواهد موجود، توصیه برای بهبود تحمل در افراد مبتلا به ام اس خفیف تا شدید در یک مطالعه این گونه بوده است: شروع 3-2 جلسه در هفته و شدت ضعیف تا متوسط ( 50-70 درصد از مصرف حداکثری اکسیژن یا 70-60 درصد از حداکثر ضربان قلب) طی 40-10 دقیقه انجام شده است. بعد از 6-2 ماه همراه ورزش با شدت کم تا متوسط،به تدریج شدت بیشتری در صورت تحمل فرد امتحان می شود.
ورزش های مقاومتی
تحقیقات نشان داده اند که بین بیماران ام اسی که نقایص خفیف تا متوسط ام اس دارند، ورزش های مقاومتی پیشرونده به خوبی تحمل می شوند و قدرت عضلانی را بهبود می بخشند. به علاوه این مطالعات نشان دادهاند تمرینات مقاومتی پیشرونده از شدت خستگی در ام اس طبق مقیاس ( FSS و MFIS ) و میکاهند و همچنین خود افراد مبتلا هم به صورت کیفی کاهش خستگی خود را گزارش میکنند. مطالعه با ترکیب مقاومت و تحمل در تمرینات، آثار مثبتی را بر سرعت راه رفتن و ظرافت هوازی گزارش کرد، اما تغییری در خستگی بیمار ام اس با مقیاس ( FSS ) مشاهده نکرد. این قبیل یافته ها نشان می دهند چه پژوهشی بیشتری برای فهم بهتر این مداخلات ورزشی برای خستگی بین افراد مبتلا به ام اس نیاز است.
بر اساس یافتههای پایه ای،توصیه می شود که افراد مبتلا به ام اس خفیف تا متوسط، 3-2 بار در هفته تمرینات مقاومتی پیشرونده انجام دهند. برنامه ورزشی 8-4 تمرین در3-1 مجموعه با ۱۵ مرتبه حداکثر تکرار ( RM ) انجام می شود. دوره های استراحت در دامنه 4-2 دقیقه بین هر مجموعه و ورزش پیشنهاد میشود. برنامه باید شامل ورزش هایی برای کل بدن باشد. ورزش گروه عضلات بزرگتر باید عضلات کوچکتر را هم درگیر کند.
یکی از مشکلات اصلی والدین کودکان اوتیسم، چگونگی برقراری ارتباط با کودکان اوتیسم است. مرکز تشخیص و درمان اوتیسم دکتر صابر با در اختیار داشتن متخصصین گفتاردرمانی، کاردرمانی اوتیسم و روانشناسی کودک در زمینه اوتیسم و روش ارتباط با کودک به والدین آموزش های لازم را می دهد. همچنین مرکز توانبخشی اوتیسم از طریق خدمات بازی درمانی و رفتاردرمانی مرکز در جهت ایجاد ارتباط با اوتیسم و آموزش رفتارهای اجتماعی مناسب به کودکان اوتیسم در جهت درمان این کودکان فعالیت می نماید.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
ارتباط با کودکان اوتیسم
همانطور که فناوری دائم در حال تغییر است رویکردهای جدید ، جهت کاربرد در کودکان دارای اوتیسم، نیز رو به رشد است. پیشرفت در این زمینه کاملاً امکان پذیر است. بنابراین مروری مختصر بر ابزارهای پیشرفته موجود برای تشریح تکنولوژی جاری در ایجاد ارتباط با کودکان اوتیسم انجام خواهد شد. زمینه ای نوظهور در حوزه ارتباط های افزوده و جایگزین، و تکنولوژی کمکی شامل برنامه های نرم افزاری و اپلیکیشن ها وجود دارد که بر روی پژوهش های اخیر در مورد طیف اوتیسم مربوط به توجه بینایی و ردیابی چشم تمرکز می کنند. تکنولوژیهای جدیدی برای افزایش پاسخ کودک اوتیسم به تحریکات بینایی با وعده بهبود افزایش توجه به گفتار شفاهی و افزایش مشاهده رفتارهای اجتماعی مناسب پدید آمده اند. طراحی این برنامه بسیار شبیه سایر دستگاه های ارتباطی سنتی است و به خوبی می تواند به انتقال از یک سیستم مبتدی ACC یا سیستم با تکنولوژی پایین مثل PECS، کمک کند.
تفاوت های ارتباط اجتماعی و تعامل اجتماعی (در مقایسه با افراد غیر اوتیستیک) یک ویژگی اصلی اختلال طیف اوتیسم است. برای تشخیص اوتیسم، این تفاوت ها بای: از بدو تولد وجود داشته باشند و تأثیر بالینی قابل توجهی بر زندگی روزمره فرد داشته باشند. با این حال، وجود و قابل توجه بودن این ویژگی ها می تواند در بین افراد اوتیستیک بسیار متفاوت باشد. کودکان اوتیستیک، مانند کودکان غیر اوتیستیک، با سرعت های متفاوتی گفتار را توسعه می دهند. برخی رشد گفتاری معمولی دارند و برخی استفاده پیشرفته از زبان را نشان می دهند؛ برخی دیگر رشد گفتاری تأخیری با جبران بعدی دارند. برخی از افراد اوتیستیک در طول زندگی خود گفتار را توسعه نمی دهند یا از گفتار بسیار محدودی استفاده می کنند (چند کلمه اما نه جملات). این معمولاً زمانی است که آن ها دارای ناتوانی یادگیری همزمان هستند. درمان های گفتاری درمان هایی هستند که در آن افراد اوتیستیک استراتژی هایی را برای مقابله با اضطراب در طول تعاملات اجتماعی یاد می گیرند. ارتباط جایگزین (AAC) برای افرادی که نمی توانند صحبت کنند، یا گفتار بسیار محدودی دارند، چه به طور موقت و چه در بلند مدت موثر است. هدف هرگونه حمایت یا مداخله ارتباطی باید کاهش موانع و افزایش توانایی فرد برای برقراری ارتباط و مشارکت برابر در جامعه باشد. نتایج برنامه ریزی شده باید بر اساس دیدگاه ها و اهداف فرد، چه کودک، نوجوان یا بزرگسال باشد، تعیین شود. هنگام در نظر گرفتن یک درمان یا مداخله، مهم است که:
– متخصصان دانش خوبی در مورد اوتیسم داشته باشند و درمان باید برای رفع نیازهای خاص فرد تطبیق داده شود.
– فرد اوتیستیک در مرکز تمام تصمیمات باشد.
– اثرات منفی احتمالی در نظر گرفته شود.
– تأثیر باید به دقت نظارت و به طور منظم بررسی شود.
حساسیت پس از تشخیص اوتیسم، ارزیابی دقیق تر زبان و ارتباط اجتماعی را می توان در هر مقطعی از زندگی فرد از یک گفتاردرمانگر و زبان درمانگر درخواست کرد. این امر به احتمال زیاد در صورتی اتفاق می افتد که موانع ارتباطی بر دسترسی کودک یا نوجوان به آموزش تأثیر بگذارد. برخلاف ارزیابی اوتیسم، این ارزیابی می تواند زمینه های خاصی از ارتباط را که نیاز به حمایت دارند، برجسته کند. هنگام انجام ارزیابی ها، متخصصان باید آگاه باشند که عادات اجتماعی فرد (مانند استفاده از تماس چشمی) ممکن است از نظر فرهنگی خاص باشد. زبان ارزیابی (و درمان) نیز باید برای افراد خانواده های دوزبانه با دقت در نظر گرفته شود.
چگونگی برقراری ارتباط با کودکان اوتیسم
اگرچه تمام این برنامه ها و گزینه های ایجاد ارتباط توسط تکنولوژی به کودکان دارای اوتیسم وعده هایی را می دهند، اما تکنولوژی به تنهایی جایگزین نیاز به مهارت و آموزش تخصصی در زمینه ACC و نیاز به ارزیابی جامع رفتارهای ارتباط نمی شود. همانطور که بحث شد، ارزیابی تشخیص بینایی، توانایی ترکیب نمادها، اشاره، استفاده از آغازگرهای ارتباطی همراه با فعالیتها و آیتمهای به شدت انگیزشی قبل از معرفی هر شکلی از ارتباط ضروری است. با توجه به سرعت تکامل تکنولوژی، جستجوی یک برنامه واحد یا دستگاه ACC به تنهایی نباید چیزی معادل توجه به فرایند ارزیابی برای کودک اوتیسم باشد. تا از انتقال موفق و استفاده از دستگاه انتخابی اطمینان حاصل کنیم. علاوه بر این، پژوهش های موجود در زمینه مداخله بهنگام و اجزای ضروری برای برنامه های مداخله بهنگام از نظر نتایج بلند مدت نباید نادیده گرفته شود. در مروری کلی از پژوهش ها که شامل ایجاد اجزای ضروری برنامه های مداخله بهنگام و مؤثر برای اوتیسم است، داوسن و اوسترلینگ (1997) دریافتند ترکیب قابلیت پیش بینی و روزمرگی، همراه با حمایت قوی بینایی و همکاری والدین همگی نتایج مثبت بیشتری بر کودکان پیش دبستانی دارای اوتیسم زمان دریافت مداخله بهنگام دارد.
این اجزای مشابه باید زمانی مورد توجه قرار داده شوند که ACC به کودک دارای اوتیسم معرفی می شود و باید شامل آموزش به والدین با توجه به اهداف درمانی و استدلال برای اهداف، و همچنین راههایی باشد که بر اساس آن هریک از والدین بتوانند استفاده از ACC را در خانه از طریق کاربرد مداخله رفتاری و تقویت تلاشهای ارتباطی، هم پیش زبانی و هم زبان مدار ارتقاء دهند.
ارتباط بدون کلام: چگونه با کودکان اوتیسم ارتباط عمیقتری برقرار کنیم؟
کودکان اوتیسم اغلب در برقراری ارتباط کلامی با چالشهایی روبهرو هستند، اما این به معنای ناتوانی آنها در ارتباط نیست. در واقع، ارتباط غیرکلامی میتواند پلی قدرتمند برای ایجاد تعامل معنادار با این کودکان باشد. در این مقاله، راهکارهای مؤثر برای تقویت این نوع ارتباط را بررسی میکنیم.
چرا ارتباط غیرکلامی برای کودکان اوتیسم مهم است؟
بسیاری از کودکان طیف اوتیسم در پردازش گفتار و بیان کلامی خود دچار مشکل هستند، اما از طریق زبان بدن، تماس چشمی، حالات صورت و ابزارهای بصری بهتر ارتباط برقرار میکنند. درک این روشهای جایگزین میتواند به والدین، مربیان و اطرافیان کمک کند تا تعامل بهتری با کودک داشته باشند.
راهکارهای تقویت ارتباط غیرکلامی
1. استفاده از تصاویر و نمادهای بصری
بسیاری از کودکان اوتیسم تفکر تصویری دارند. کارتهای ارتباطی، پیکتوگرامها و برنامههای تصویری (مانند PECS) میتوانند به آنها کمک کنند تا خواستهها و احساسات خود را بیان کنند.
2. توجه به زبان بدن و حرکات کودک
کودکان اوتیسم گاهی از طریق اشاره، حرکات دست یا تغییر حالت بدن پیام میفرستند. با دقت به این نشانهها، میتوانید نیازهای آنها را بهتر درک کنید.
3. ایجاد ارتباط از طریق بازیهای تعاملی
بازیهایی مثل پازل، لگو و فعالیتهای حسی میتوانند فضایی امن برای ارتباط غیرکلامی ایجاد کنند. همراهی در بازی، بدون فشار برای صحبت کردن، اعتماد کودک را جلب میکند.
4. استفاده از موسیقی و ریتم
موسیقی تأثیر شگفتانگیزی بر کودکان اوتیسم دارد. آهنگهای ساده، حرکات موزون و ابزارهای موسیقی میتوانند به عنوان ابزار ارتباطی مؤثر عمل کنند.
5. تقویت تماس چشمی و لبخند زدن
برخی کودکان اوتیسم از تماس چشمی اجتناب میکنند، اما لبخند گرم و نگاه مهربان میتواند به تدریج حس امنیت را در آنها تقویت کند.
ارتباط با کودکان اوتیسم نیازمند صبر، خلاقیت و درک عمیق از دنیای آنهاست. با تمرکز بر روشهای غیرکلامی، میتوانید رابطهای عمیقتر و معنادارتر با آنها بسازید. اگر به دنبال راهحلهای بیشتر برای مشکلات ارتباط کودکان اوتیسم هستید، مقالات مرتبط در این زمینه را مطالعه کنید.
1-چقدر طول میکشد تا کودک اوتیسم به یک فرد جدید عادت کند؟
این زمان از چند روز تا چند ماه متغیر است. ثبات در رفتار، ملاقاتهای کوتاه اما منظم و احترام به حریم کودک میتواند این فرایند را تسریع کند.
2-آیا ارتباط فیزیکی (مثل در آغوش گرفتن) برای کودکان اوتیسم مناسب است؟
این موضوع کاملاً فردی است. برخی کودکان تماس فیزیکی را دوست دارند، در حالی که برخی دیگر به دلیل حساسیت حسی از آن اجتناب میکنند. همیشه ابتدا از طریق نشانههای غیرکلامی اجازه بگیرید.
لب شکری یا شکاف لب از نواقص دهانی می باشد که در طول روند جنینی ایجاد می گردد در کودکان با شکاف لب قسمتی از لب باز مانده است . شکاف کام به حالتی گفته می شود که شکاف تا سقف کام ادامه یابد. شکاف لب و شکاف کام نوزادان موجب اختلال در تولید آواها می شود. کودک با شکاف کام و لب نیاز به جراحی و گفتار درمانی برای لب شکری و شکاف کام دارند. عدم کفایت دریچه کامی حلقی ( VPI ) ،اختلال در بسته شدن و باز شدن راه بینی به دهان یا عضله نرم کام در موقع مناسب است. به علت مشکل در این دریچه، هوای بازدمی هنگام ادای صداهایی مانند «ت» « ب» « پ» «د» به جای خروج از دهان به صورت اشتباه از بینی خارج می شود. کلینیک گفتاردرمانی دکتر صابر با درختیار داشتن کادر گفتاردرمان با تجربه و متخصص به درمان مشکلات گفتاری کودکان با شکاف کام، اختلال تشدید و… می پردازد. گفتاردرمانی در کودکان موجب بهبود تلفظ و وضوح گفتار در کودکان شده و کودک را در ایجاد ارتباط موثر یاری می کند. دیگر خدمات مرکز شامل گفتاردرمانی در منزل و کاردرمانی در منزل و گفتاردرمانی آنلاین می باشد که بسته به شرایط بیمار می تواند از آنها استفاده نماید.
شکاف کام یا لب شکری
شکاف به معنای “دو نیم شدن” است و شکاف کام به معنای باز شدن در قسمت جلویی سقف دهان است. این قسمت جلویی، کام سخت استخوانی نامیده می شود. قسمت پشتی، کام نرم است که از عضله ساخته شده است. لب شکری و شکاف کام در دوران بارداری ایجاد میشوند. لب شکری و شکاف کام می توانند بزرگسالان را نیز تحت تأثیر قرار دهند، به خصوص اگر این وضعیت در دوران کودکی تشخیص داده نشده باشد و درمان نشود. شکاف ها می توانند در هر نقطه از کام یا لب ایجاد شوند. یک فرد هم چنین می تواند شکاف کام زیر مخاطی یا پنهان داشته باشد. این اتفاق زمانی می افتد که بافتی به نام غشای مخاطی، شکاف را می پوشاند. این همان بافت صورتی است که در دهان خود می بینید. تشخیص شکاف ممکن است دشوار باشد و ممکن است متوجه وجود آن نشوید. شکاف ها در اوایل بارداری مادر برای نوزاد اتفاق میافتند و علت آن ناشناخته است. برخی از عوامل خطر احتمالی عبارت اند از:
-ژنتیک و وراثت
-سیگار کشیدن در دوران بارداری
-دیابت در دوران بارداری
-مصرف مواد مخدر یا الکل در دوران بارداری
-مصرف برخی داروها در دوران بارداری
-مراقبت های بهداشتی ضعیف قبل از تولد
گفتاردرمانگران با افراد در زمینه مهارت های تغذیه و بلع کار می کنند. نوزادان مبتلا به لب شکری احتمالاً در تغذیه مشکلی نخواهند داشت، اما نوزادان مبتلا به شکاف کام ممکن است مشکل داشته باشند. نوزادان مبتلا به شکاف کام ممکن است در شیر خوردن مشکل داشته باشند و اگر با شیشه شیر تغذیه می شوند، ممکن است به شیشه ها یا سر شیشه های مخصوص نیاز داشته باشند. گفتاردرمانگران ( آسیب شناسان گفتار و زبان ) می توانند به شما در یافتن بهترین ترکیب شیشه و سر شیشه کمک کنند. متخصصان و بقیه تیم نیز رشد و تغذیه را زیر نظر خواهند داشت. گفتاردرمانگران همچنین با افراد در زمینه مشکلات گفتاری کار می کنند. لب شکری ممکن است هیچ مشکل گفتاری ایجاد نکند، اما فرد مبتلا به شکاف کام ممکن است برای یادگیری واضح تر صحبت کردن به کمک نیاز داشته باشد. این وظیفه گفتاردرمانگر ناظر است که خطا های گفتاری را به طور افتراقی تشخیص دهد و تعیین کند که کدام اهداف برای مداخله مناسب هستند. مداخلات گفتاری و تمرینات گفتار درمانی در بهبود نتایج گفتاری برای کودکان مبتلا به شکاف کام موثر است و اعتبار لازم برای پیگیری تحقیقات بیشتر در مورد این رویکرد وجود دارد.
علائم شکاف کام (لب شکری) چیست؟
شکاف در سخت کام و یا نرم کام.
بعد جفت شدگی دندانی.
جبران و یا خطای واجی.
عفونت گوش میانی که منجر به افت شنوایی انتقالی شود.
بی کفایتی کامی- حلقی.
صدای ضعیف،پرفشار و یا گرفته.
اشکال در مکیدن،تغذیه،و بلع.
تاخیر زبان دریافتی و یا بیانی.
اهداف گفتار درمانی برای شکاف کام ( لب شکری)
ایجاد و افزایش گفتار واضح و مفهوم در محاوره.
افزایش قدرت و تداوم آواسازی در کودک با شکاف کام.
کاهش بیش یا کم خیشومی شدگی.
ایجاد و افزایش مهارتهای زبان دریافتی و بیانی منطبق با سن کودک لب شکری.
آموزش راهبردهای تغذیه کودکان لب شکری به والدین.
واقعی کردن انتظارات والدین درباره مهارت های ارتباطی کودک و همکاری آنان با گفتار درمانگر و سایر متخصصین برای ارائه راهبردهای گفتاردرمانی موثر.
نکات قابل توجه در گفتار درمانی شکاف کام
روند درمان گفتاردرمانی در شکاف کام شامل ارزیابی دقیق و سپس استفاده از تکنیک های گفتاردرمانی در جهت ایجاد و نحوه صحیح تولید صوت و گفتار در کودکان است.
با اجرای ارزیابی های هنجار شده و منطبق با سن کودکان با اختلال شکاف کام،مهارت های زبان بیانی و دریافتی وی را ثبت کنید.
مهارت های گفتار و زبان محاوره ای کودکان لب شکری را در هنگام بازی و فعالیت های معمول روزانه یا در حال بحث بر روی موضوعات جالب محاورهای به طریق ویدیویی ضبط و ثبت کنید سپس گفتار پیوسته وی را از طریق تکمیل پرسشنامه آوایی و نمونههای زبانی تحلیل نمایید.
مهارت های واجی کودکان با اختلال شکاف کام را از طریق ثبت صداهای موجود در غان و غون و گفتار اولیه،پیش و پس از جراحی،ارزیابی کنید.
الگوهای خطای واجی کودکان لب شکری را از طریق ارزیابی های هنجار شده و منطبق باسن که به طور خاص تولید همخوانهای پرفشار را می آزمایند،تحلیل کنید.
برای تعیین محل شروع خروج هوا از بینی،از کودکان با اختلال شکاف کام بخواهید ترکیبات همخوان پرفشار- واکه (مثلاً انفجاری ها،سایشی ها همراه با واکه های مختلف) را تکرار کند و واکه های /i/ و /u/ را بکشد.
با درخواست از کودکان لب شکری جهت تقلید الگوی فرد بزرگسال پس از شنیدن و دیدن نشانه های جایگاه صداها،مهارت تحریک پذیری وی را در مورد صداهای مختلف ارزیابی نمایید.
متخصص گفتاردرمانی کودکان لب شکری
ابتدا با مشاهده ساختارهای قابل مشاهده صورت،لب ها،دندان ها،زبان،سخت کام و نرم کام و سپس ارزیابی حرکت،قدرت و بسته شدن لبها،قدرت و حرکات رو به جلو،عقب و طرفین زبان،حرکت نرم کن و بازسازی اصوات واکدار،دستگاه تولید گفتار کودکان با اختلال شکاف کام را ارزیابی کنید.
با استفاده از لارنگوسکوپی مستقیم و غیر مستقیم،کفایت فیزیکی ساز و کار و کامی-حلقه و حنجره را ارزیابی کنید.
با درخواست از کودکان لب شکری برای تکرار کلمات یا جملات و حاوی بافت های خاص آوایی برای تشخیص بیش یا کم خیشومی شدگی و قرار دادن آینه زیر بینی وی برای مشاهده خروج هوا یا ترشح از بینی و خروج هوا از بینی مختص واج،کفایت کامی-حلقی بیمار را ارزیابی کنید.
در گفتاردرمانی شکاف کام با درخواست از کودکان با اختلال شکاف کام جهت کشش واکههای /i/ ، /a/ ، /u/ به مدت بیش از ۱۰ ثانیه و ثبت وجود آسپیراسیون یا گرفتگی صدا در هنگام آزمون،آوا سازی بیمار را ارزیابی کنید.
از والدین دیگر متخصصین درخواست کنید درباره شاخص های رشدی کودکان لب شکری،تاریخچه پزشکی و وضعیت فعلی پزشکی و آموزشی او،سایر مداخلات تخصصی،توانایی ارتباط وی در موقعیت های گوناگون،و موارد مرتبط با اجتماع و خانواده اطلاعات لازم را ارائه نمایند.
جهت کمک به ارائه مداخلات ارتباطی مناسب،والدین در جستجوی ارزیابی مداوم بین رشتهای تیم شکاف کام (ازجمله متخصص اطفال،جراح پلاستیک- ترمیمی ،جراح دهان-صورت و فک, ارتودنتیست ،دندانپزشک کودک،متخصص گوش و گلو و بینی،گفتار درمانگران،روانشناس بالینی،مددکار اجتماعی،شنوایی شناس و معلم) باشند.
برای ارائه و اصلاح راهبردهای درمان مشارکتی که باعث پیشرفت کودکان با اختلال شکاف کام می شود،جلسات منظمی را با والدین کودکان لب شکری و سایر متخصصین هدایت کنید.
متناسب با سن و نیازهای زبانی،اجتماعی و تحصیلی کودکان با اختلال شکاف کام، در گفتار درمانی لب شکری موقعیت های ویژه ارتباطی را به عنوان هدف انتخاب نمایید.
رابطه میان شکاف کام و رشد ارتباطی را برای والدین،معلمین و سایر متخصصین مرتبط تشریح کنید.
منابع و کودکان با اختلال شکاف کام مفید درباره شکاف لب و کام را به والدین کودکان لب شکری معرفی کنید،آنها را ترغیب نمایید به گروه های حمایتی محلی بپیوندند.
در گفتاردرمانی لب شکری با همکاری والدین کودکان لب شکری و تیم شکاف کام مشخص کنید که علاوه بر مداخلات جراحی،نظیر فلپ حلقی، چه حمایت های محیطی برای به حداکثر رساندن موفقیت ارتباط ای وی مورد نیاز است (از جمله سر پستانک و فنجان های مناسب با ابزارهای تحریک کننده دهانی جهت رشد تغذیه و حرکات دهانی، بالا برنده یا مسدود کننده کامی برای بهبود کفایت کامی- حلقی.)
والدین را ترغیب کنید که تعدادی اسباب بازی دهانی بهداشتی برای قرار دادن در دهان کودکان با اختلال شکاف کام تهیه کنند.
به والدین آموزش دهید برای تحریک لبهای کودکان با اختلال شکاف کام،از کشیدن محکم مسواک روی آنها،مالیدن وازلین یا کشیدن بر قلب بر روی لب ها استفاده کنند.
به والدین آموزش دهید برای تحریک زبان و ستیغ لثوی،روی آنها مسواک کشیده یا خوراکی های چسبناک ( نظیر مربا ، حبوبات یا روغن بادام زمینی) بر روی آنها قرار داده تا کودکان لبشکری آنها را لیس بزند.
در جلسات گفتار درمانی برای لب شکری به والدین آموزش دهید همراه با کودکان با اختلال شکاف کام در بازی غان و غون شرکت کرده و بیان اصوات دهانی (نظیر بابا، ماما یا نه نه ) را تشویق کنند،تولید اصوات چاکنایی و حلقی را تشویق و تقویت نکنید .
در صورت لزوم،راهبردهای درمان اختلال بلع را به کودکان لبشکری و والدین او آموزش دهید.
از طریق راهنماهای لمسی،شنیداری و بینایی به کودکان با اختلال شکاف کام آموزش دهید به جای استفاده از همخوان های انسدادی چاکنایی و سایشی حلقی از جایگاههای صحیح تولیدی استفاده نماید.
برای آنکه کودکان لب شکری بتوانند تفاوت تولید انسدادی های چاکنایی و سایشی های حلقی با انسدادی ها و سایشی های دهانی را مشاهده کند،از نمایشگر گفتار استفاده کنید.
به کودکان با اختلال شکاف کام آموزش دهید پیش از بیان انسدادی های بیواک /k/ ، /t/ و /p/ ، صدای /h/ را بیان کند.
برای آنکه کودکان لب شکری بتوانند تولیدات اصوات دهانی و خیشومی خود را مشاهده کند، از ابزار بینایی (نظیر سی اسکیپ یا خیشوم سنج یا روشهای بازخورد زیستی) استفاده کنید.
در جلسه گفتاردرمانی در لب شکری یک نی در وسط دندانهای پیشین کودکان لب شکری قرار دهید و از او بخواهید،همانند تولید صدای /s/ هوا را از طریق نی به بیرون بفرستد.
در صورتی که بی کفایتی کامی-حلقه ای کودکان با اختلال شکاف کام شدید بوده و پس از ایجاد جریان هوای دهانی نیز،خروج هوا از بینی و خیشومی شدگی ادامه دارد،نیاز به جراحی یا تعویض پروتز را جهت رسیدن به بسته شدن کامل اسفنکتر،با تیم شکاف کام و والدین کودکان لب شکری بررسی کنید.
جهت پیشگیری از استفاده جبرانی کودکان با اختلال شکاف کام از جانشینی های چاکنایی و حلقی،تمرین روی جایگاه همخوان های انفجاری،سایشی و انفجاری سایشی بیواک را آغاز کنید.
در جلسات گفتاردرمانی برای شکاف کام برای تقویت جریان هوای دهانی مورد نیاز همخوان های انفجاری،سایشی و انفجاری- سایشی از راهنماییهای بینایی و لمسی (مثل دمیدن آرام به اشیا متحرک و سبک یا تکه های کاغذ) استفاده کنید.
در گفتاردرمانی برای ایجاد تقابل میان جایگاه همخوان های پیشین و پسین از قاشقک خوش طعم یا تکه های نخی آغشته به آب میوه استفاده کنید،از کودکان لب شکری درخواست کنید زبان یا لب ها را بر روی نواحی لمس شده قرار دهد و سپس اصوات پیشین و پسین را تقلید نماید.
برای هدف قرار دادن عادت پس روی،تمرینی با استفاده از کلمات حاوی جفت های کمینه(مانند زنگ و زن یا کاج و تاج ) ارائه کنید و از کودکان با اختلال شکاف کام بخواهید با استفاده از کلمات دارای همخوانهای متقابل پسین و پیشین،تصاویر یا اشیایی را درخواست کند یا داستان بگوید.
در گفتاردرمانی لب شکری پیش از شروع درمان،با دندانپزشک و ارتودنتیست کودکان لب شکری مشورت کنید تا مشخص شود که آیا وضعیت دندانی کودکان لب شکری از جریان یافتن هوا در خط وسط ممانعت می کند یا خیر.
اگر کودکان با اختلال شکاف کام می توانند صدای /th/ را به طور واضح تولید کند،به او آموزش دهید که با این صدا شروع کند و سپس به آرامی زبانش را به عقب برده و روی ستیغ لثوی پشت دندان های پایین قرار دهد تا /s/ غیر کناری تولید شود. برای تولید /z/ هم از /th/ استفاده کنید.
چنانچه کودکان با اختلال شکاف کام می تواند صدای را به طور واضح تولید کند به او آموزش دهید که زنجیره صدای ( t-t-t-t-t-s ) را به طور سریع و ملایم بیان کند،چرا که اگر به طور سریع و ملایم تکرار شود،صدای /s/ با جریان هوای مرکزی تولید خواهد شد.
برای بررسی انسداد احتمالی مسیر خیشومی متخصص گوش و گلو و بینی کودکان لبشکری مشورت کنید.
در گفتاردمانی شکاف لب،دمیدن از طریق بینی را به کودکان با اختلال شکاف کام آموزش دهید،به این ترتیب که ابتدا لب هایش را روی هم بگذارد و سپس آنقدر هوا را از بینی بیرون بدهد که کاغذ یا دستمال جلوی بینی اش حرکت کند،از والدین وی بخواهید به او کمک کند تا حداقل دو یا سه بار در روز این تمرین را انجام دهد.
با استفاده از بازی های ساده جفتهای کمینه خیشومی و غیر خیشومی (مثل نِام و ناب ، مام و بام ، ناس و داس و نق و دق ) را تمرین کنید.
از برنامه های رایانه ای (نظیر ویزی پیج یا نمایشگر گفتار) که تغییرات زیر و بمی را به شکل گرافیک نشان میدهد و به کودکان با اختلال شکاف کام برای ایجاد تغییرات لازم در سطح زیر و بمی عادتی اش کمک می کند. استفاده کنید.
برای افزایش مهارت های زبان بیانی و دریافتی از روش های درمانی متناسب با سن کودکان لب شکری استفاده کنید.
اختلال تشدید
چندین ساختار برای جدا کردن حفره دهان از بینی هنگام حرف زدن و ایجاد انسداد کامی حلقی همراه با هم فعالیت می کنند. دریچه کامی حلقی شامل نرم کام و دیواره های کناری و خلفی حلق است. اگر دریچه کامی حلقی بسته نشود و یا عملکرد بد داشته باشد، ممکن است هنگام گفتار صداهایی که از دهان خارج میشوند را از بینی بشنوید.
دو علامت اصلی گفتاری عدم کفایت دریچه کامی حلقی:
بیش خیشومی: گاهی گفتار تو دماغی نامیده میشود. صداهای «م» و «ن» در بینی تشدید میشوند.بیش خیشومی زمانی اتفاق میافتد که سایر صداها غیر از «م» و « ن» در بینی تشدید شوند و میزان تشدید آن صداها از متوسط تا شدید متغیر است.
فرار هوا از بینی: زمانی اتفاق میافتد که هنگام ایجاد صداهایی که در داخل حفره دهان ایجاد می شوند به اشتباه هوا از راه بینی فرار میکند و صداهایی شبیه خرخر به وجود میآورد و در ایجاد صداها اختلال ایجاد کند.
( VPI ) در کودکان
هر کودکی دارای شکاف کام در معرض خطر ( VPI ) است. رایج ترین علت عدم کفایت کامی حلقی،شکاف کام یا لب شکری یا شکاف زیر مخاطی کام (عدم پیوستگی سقف دهان که توسط لایه ای از مخاط سقف دهان پوشیده شده) است. حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد کودکانی که دارای شکاف کام با یا بدون شکاف لب هستند،بعد از عمل جراحی،عدم کفایت دریچه کامی حلقی را بروز می دهند. همچنین درصد پایینی از کودکان دارای شکاف زیر مخاطی کام، ( VPI ) را نشان می دهند.
گاهی اوقات بعد از برداشتن لوزه سوم یا آدنوئید (فرایند جراحی برای برداشتن آدنوئید یا لوزه سوم در خلف بینی) ( VPI ) اتفاق میافتد. اغلب ممکن است کودکانی که به علت آسیب مغزی که منجر به شلی عضلات گردن می شود، دچار بدعملکردی دریچه ی کامی حلقی می شوند. و همچنین گاهی علت این اختلال ناشناخته است.
گروه درمانی همراه گفتاردرمانی شکاف کام
گروه درمانی در درمان ( VPI ) نقش موثری دارد.
آسیب شناسان گفتار و زبان:تشخیص اختلالات گفتاری به علت عدم کفایت دریچه کامی حلقی و تمایز آن از سایر اختلالات گفتاری
رادیولوژیست: ارزیابی عملکرد کامی حلقی با گرفتن آزمونها و تصویربرداری
متخصص گوش و حلق و بینی: متخصص بیماریهای گوش و حلق و بینی
دندانپزشک و جراح فک و صورت: جراحی و ساخت پروتز های دهانی
تشخیص ( VPI )
آسیبشناس گفتار و زبان برای تشخیص ( VPI ) ،گفتار کودک را ارزیابی میکند.
متخصص گوش و حلق و بینی با روش نیزوآندوسکوپی عملکرد دریچه کامی حلقی را سنجش می کند.
رادیولوژیست با تصویر برداری هنگام گفتار،عملکرد دریچه را مشاهده و ثبت می کند. در این روش حرکات نرم کام و عضلات گلو به صورت واضح مشاهده می شود.
کودکان دارای بد عملکردی دریچه کامی حلقی ممکن است مشکلات دیگری داشته باشند که بر گفتارشان تاثیر بگذارد:
اختلال در تولید صداهای گفتاری
هماهنگی گفتار (قرار دادن صدا ها کنار هم)
صوت (اختلال آواسازی در حنجره)
گزینه های درمان ( VPI )
گفتار درمانی
بعد از مشکلات گفتاری مانند تلفظ نادرست کلمات با ( VPI ) ارتباط دارند و میتوان با روشهای گفتار درمانی آنها را کاهش داد.
علائم گفتاری ناشی از ( VPI ) در بعضی افراد تنها با روش های گفتار درمانی کاهش پیدا نمی کند.
پروتزها
( VPI obturator ): پروتزی است که در سقف دهان قرار داده میشود.
جراحی
( Furlow palatoplasty ): عضلاتی که به نرم کام متصل هستند و به شکل ناهنجار قرار گرفتهاند در این نوع جراحی در موقعیت هنجار قرار داده می شوند.
( Sphincter pharyngoplasty ): جراح در این نوع جراحی بافت خلفی حلق را به نرم کام نزدیک تر می کند.
زمانی که نرم کام عملکرد مناسبی دارد ولی دیواره خلفی حلق نمی تواند به خوبی حرکت کند،این نوع جراحی انجام می شود.
هدف از درمان، حذف بدعملکردی دریچه کامی حلقی و کمک به کودک برای توسعه الگوهای گفتاری هنجار است.
نکته مهم پس از جراحی انجام گفتاردرمانی برای شکاف کام می باشد تا کودک بتواند گفتار صحیح و قابل فهمی را بدست آورد، مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه گفتاردرمانی در شکاف کام به صورت تخصصی فعالیت می نماید.
منابع:
asha.org
pubs.asha.org
pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
سوالات متداول:
1.عوامل خطر احتمالی بروز شکاف کام چیست؟
ژنتیک و وراثت، سیگار کشیدن در دوران بارداری، دیابت در دوران بارداری، مصرف مواد مخدر یا الکل در دوران بارداری، مصرف برخی داروها در دوران بارداری، مراقبت های بهداشتی ضعیف قبل از تولد.
2.فرد مبتلا به شکاف کام برای یادگیری واضح تر صحبت کردن به چه کمکی نیاز دارد؟
مداخلات گفتاری و تمرینات گفتار درمانی در بهبود نتایج گفتاری برای کودکان مبتلا به شکاف کام موثر است.
کاردرمانی برای کودکان بیش فعال یکی از روش های درمانی مورد استفاده در کودکان بیش فعال می باشد.در مرکز تشخیص و درمان بیش فعالی با بهره گیری از تکنیک های خاص درمانی مانند، ماساژ درمانی بیش فعالی، تکنیک های آرام سازی، کنترل خشم و یکپارچگی حسی می توان رفتارهای تکانشگری کودکان بیش فعال را کاهش داد، استفاده از اتاق تاریک بینایی، اتاق شنیداری و سنسوری روم در بهبود توجه و تمرکز این کودکان نقش بسزایی دارد. مرکز کاردرمانی در بیش فعالی و نقص توجه دکتر صابر در حیطه درمان کودکان بیش فعال و نقص توجه به صورت تخصصی فعالیت می نماید و با در اختیار داشتن تیم با تجربه گفتاردرمان، کاردرمان و روانشناس کودک توانسته است مشکلات این کودکان را درمان و با استفاده از تکنیک های رفتاردرمانی، رفتارهای مناسب اجتماعی را جایگزین نماید.
کاردرمانی برای کودکان بیش فعال
اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) نوعی تفاوت عصبی است که اغلب در دوران کودکی ظاهر می شود اما می تواند کودکان و بزرگسالان را تحت تأثیر قرار دهد. ADHD می تواند باعث بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری شود، همه این علائم چالش هایی را در زندگی روزمره ایجاد می کنند. با گذشت زمان، این مشکلات می توانند سلامت روان و عزت نفس فرد را از بین ببرند. هنگام پرداختن به این چالش ها، کلید در آموزش به افراد مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی است که چگونه با علائم ADHD خود کار کنند نه علیه آن ها. با کاردرمانی برای ADHD، درمانگران نقاط قوت و زمینه های رشد فرد را ارزیابی می کنند و استراتژی هایی را برای حمایت از توسعه آن ها پیشنهاد می دهند. کاردرمانی برای بیش فعالی یک روش است که نیاز به یک برنامه درمانی فردی دارد، زیرا نقاط قوت و چالش های هر فرد می تواند متفاوت باشد، همانطور که مهارت ها و ابزارهایی که باید پیاده سازی کنند نیز متفاوت است. کاردرمانی ADHD ابزاری قدرتمند برای حمایت از مدیریت ADHD است زیرا می تواند به بهبود مهارت های سازمانی، آموزش تکنیک های مدیریت زمان، بهبود عملکردهای اجرایی و حمایت از کنترل تکانه کمک کند. با کمک کاردرمانگران و مهارت هایی که آن ها آموزش می دهند، ADHD می تواند قابل کنترل تر شود. کاردرمانی بر بهبود زندگی بیماران تمرکز دارد. این شکل از درمان از فعالیت های روزمره، که به عنوان مشاغل نیز شناخته می شوند، برای ارتقای رفاه، سلامت و توانایی شرکت در فعالیت های مختلف زندگی روزمره استفاده می کند. با تقویت این مهارت ها، کاردرمانی به افراد امکان می دهد از خود یا خانواده هایشان مراقبت کنند، داوطلب شوند، کار کنند و به مدرسه بروند. کاردرمانی ADHD می تواند به هر گروه کمک کند. در کودکان، کاردرمانی برای ADHD به نقاط عطف رشدی می پردازد، به ویژه اطمینان از این که کودکان به نقاط عطف مهارت های حرکتی ظریف و خود تنظیمی خود می رسند. با خود تنظیمی و شایستگی اجتماعی – عاطفی، کودکان می توانند رشد کنند. هنگامی که کاردرمانگران با کودکان کار می کنند، تکنیک های آن ها اغلب حول استراتژی های مبتنی بر بازی می چرخد، در حالی که بزرگسالان ممکن است بیشتر بر مهارت های مدیریت محل کار و خانه تمرکز کنند. در نهایت، استراتژی های آموخته شده از طریق کاردرمانی برای ADHD بر اهداف اصلی بیمار در مرحله خاصی از زندگی او تأکید دارند.
کودک بیش فعال
بعضی مواقع کودک بیش فعال و نقص توجه شما کاری را خیلی سریع انجام می دهد. چه اتفاقی ممکن است روی دهد؟
ممکن است:
بیفتد
فراموش کند که لباس هایش را به طور کامل مرتب کند.
وسایل را بیندازد.
ایده خوبی به ذهنش نیاید.
به وسایل تنه بزند.
وسایلش را در اتاق خواب بگذارد و برود.
قبل از یادداشت کردن تکالیف از کلاس خارج شود.
دستورالعمل ها را به طور کامل نخواند.
تمرینات کاردرمانی برای بیش فعالی به این کودکان کمک می کند تا توجه و تمرکز خود را بیشتر کرده و سطح توانایی خود را بالا ببرد.
کاردرمانی در بیش فعالی و نقص توجه
بخش سنسوری روم با استفاده از ابزارهای الکترونیکی حواس کودک را تحریک کرده و یکپارچگی حسی را در کودکان بیش فعال ایجاد می نماید استفاده از این ابزارها در کنار کاردرمانی حسی حرکتی نقش بسزایی در کاهش حرکات اضافه در کودکان بیش فعال دارد. یکی دیگر ار تکنیک های کاردرمانی برای کودکان بیش فعال اتاق تاریک بینایی می باشد که با استفاده از برنامه های کامپیوتری در تقویت توجه و حافظه بینایی کمک می کند. اتاق شنیداری نیز موجب بهبود مهارت های شنیداری در کودک می گردد. بخش رفتاردرمانی و بازی درمانی کودکان با بیش فعالی و نقص توجه از دیگر بخش های کلینیک کاردرمانی در بیش فعالی است که در ایجاد رفتارهای اجتماعی مناسب و کاهش رفتارهای پرخاشگرانه در کودک بیش فعال استفاده می شود.
تمرینات کاردرمانی در کودکان بیش فعال برای آرامسازی
حرکات آساناها جزو تمرینات کاردرمانی هستند که می تواند به کودک در آرام کردن خود کمک کند.
حالت استراحت: روی زمین دراز بکشد، دستها را در کنار بدن قرار داده و پاها را به اندازه عرض شانه باز کند. کف دستها به سمت بالا، پشت دستها در تماس با زمین باشد. انگشتان را شل کند. اگر احساس راحتی می کند، بهتر است چشم ها را بسته و تمام بدن را رها و شل کند. حدود یک دقیقه در این حالت به آرام شدن و ریتم نفس ها توجه کند. از کودک بخواهید برای آرام کردن خود سعی نکند بلکه فقط آرام شدن خود را مشاهده کند. میتوانید دقایق بیشتری کودک را در این حالت نگهدارید. حالا در حالت دراز کشیده دستها و پاها را به سمت خارج از بدن روی زمین بکشد. از قسمت کمر به سمت بالا و پایین هر لحظه کشش را بیشتر کند.
کاردرمان کودک بیش فعال باید تاکید کند در تمام این مدت نفس ها آرام و عضلات صورت راحت باشد. در این حرکت وجود ۲۰ ثانیه باقی بماند و بعد خود را رها کند.
زانو به پیشانی: همان طور که به پشت دراز کشیده است، زانوی پای چپ را خم کرده و با دست به داخل شکم فشار دهد. سر را به سمت زانو بلند کند. در این حالت عضلات شکم کاملا راحت است و روده ها ماساژ داده می شوند. تا ده شماره در این حالت باقی بماند و بعد با آرامی از حرکت خارج شود. در زمان برگشت تک تک مهره ها را حس کند. این حرکت را یک بار هم با پای راست و سپس با هر دو پا انجام دهد.
حرکت نشسته «لوتوس» : چهار زانو روی زمین بنشیند. قوزک پای چپ را روی ران راست و قوزک پای راست را روی ران چپ قرار دهد. سپس دست های خود را روی زانوها گذاشته و سر و پشت خود را صاف کند.
حرکت درخت: در حالت ایستاده پاها را جفت کند. انگشتان شست و پاشنه ها نزدیک هم باشد. ساق پا و ران ها راست و کشیده و ستون فقرات عمود بر زمین باشد. پای راست را از سمت داخل در قسمت بالای ران پای چپ بگذارد و کمی فشار دهد. دستها را از دو طرف بلند کند. کف دست ها را روی هم و بالای سر نگه دارد. این حرکت تعادلی است و بهتر است برای انجام آن به یک نقطه خیره شود و خود را در حالت تعادل مشاهده کند. بعد از ۱۰ ثانیه از حرکت خارج شود و با پای دیگر آن را تکرار کند. از کودک بیش فعال بخواهید در این حرکت بدن خود را مانند یک درخت تجسم کند که ریشه های آن داخل زمین است و دست های قشنگتان مانند شاخه های درخت رو به آسمان کشیده شده است.
حرکت خم به جلو: در حالت ایستاده پاها را دو برابر عرض شانه از هم باز کند. دست ها را از دو طرف باز کند. بالا تنه را به سمت راست چرخانده به جلو خم شود. دست راست را روی پای چپ بگذارد و دست چپ را به سمت بالا بکشد. سعی کنید به دست چپ نگاه کند. تا ۱۰ شماره در این حالت بماند. سپس با دست دیگر حرکت را انجام دهد.
حرکت هلال ماه: در حالت ایستاده پاها را به اندازه عرض شانه باز کرده، دستها را از پشت روی باسن بگذارد. تا آنجا که می تواند به سمت عقب خم شود. بدون آنکه پاها از جایشان حرکت کند. در این حالت چشمها و دهان باز و نفس ها آرام و بدون فشار است. پس از ۱۰ ثانیه به آرامی به حالت اول برگردد.
حرکت کمان: از کودک بیش فعال بخواهید به شکم روی زمین دراز بکشد، زانوها را از پشت خم کند. بالا تنه را به سمت بالا بیاورد. سعی کنید پا ها را با دست هایش بگیرد و به سمت سر بکشد. سر به طرف بالا باشد. به بالا نگاه کرده و سپس کشش را زیاد کند. سعی کنید پاهایش را بیشتر از زمین جدا کند و مانند یک قوس کمان شود. پس از ۱۰ شماره و به آرامی پاها را پایین آورده روی زمین دراز بکشد و اثر حرکت را در درون خود مشاهده کند. تنفس و جنب و جوش درون تان را ببینید.
استراحت عمیق: از کودک بیش فعال بخواهید پس از انجام همه تمرینات، به پشت روی زمین دراز کشیده خود را کاملا رها کند. چشمهایتان را ببندید و به نفس هایتان توجه کنید. سعی کنید حواس کودک کاملا در درون باشد و به چیز دیگری فکر نکند. به کف پا ها توجه کنید و کف پاها را به جلو و عقب بکشید. کودک باید به وضعیت پاها آگاه باشد و به احساس به وجود آمده توجه کند. زانوها را چند بار سفت و شل کند. ران ها را سفت و سپس رها کند. دستها را مشت کرده و رها کند. حالا گرما در دست ها احساس می شود. این گرما تمام بدن کودک شما را فرا گرفته است.
کف پاها، زانوها، رانها، شکم و سینه گرم هستند. کودک شما خیلی آرام و گرم هست. سعی کنید بدن کودک از نوک پا تا فرق سر هیچ حرکتی نکند. برای چند دقیقه در این حالت بماند. برای خارج شدن از این حرکت چشم ها را باز کند و بدن خود را کمی بکشد حالا کاملاً احساس آرامش می کند.شما می توانید هر روز این حرکات را در خانه نیز با کودک بیش فعال تمرین کنید.
توانبخشی شناختی در کاردرمانی بیش فعالی
در توانبخشی شناختی، نقایص شناختی کودک دارای اختلال نقص توجه و بیش فعالی شناسایی شده و با تمرینات شناختی پیش رونده مورد ترمیم قرار می گیرد. اساس توانبخشی شناختی، ترمیم ساختار مغزی آسیب دیده با اصلاح کار کرد شناختی معیوب است. به توانبخشی شناختی افراد دارای اختلال نقص توجه و بیش فعالی از دو منظر می توان نگاه کرد. از یک جهت می توان آموزش شناختی در کنار کاردرمانی بیش فعالی را به عنوان اولویت درمانی در این اختلال در نظر گرفت. اعتقاد به چنین دیدگاهی، بر این اساس ایجاد شده که اختلال نقص توجه و بیش فعالی با نقص های عصب شناختی همراه است که این نقص ها بسیاری از علائم اختلال را ایجاد می کنند. از این رو، با تمرین و بهبود این ساز و کارهای شناختی می توان شدت علائم را کاهش داد و نشانه های این اختلال را بهبود بخشید. دیدگاه دوم توانبخشی شناختی را به عنوان یکی از درمان هایی که برای افراد دارای اختلال نقص توجه و بیش فعالی می تواند به کار گرفته شود در کنار سایر درمان ها در نظر می گیرد. این دیدگاه تأثیر توانبخشی شناختی را بر نقص های عصب شناختی هدف قرار می دهد و لزوماً این درمان را با کاهش نشانه های اختلال نقص توجه و بیش فعالی مرتبط نمی داند.
اثر توانبخشی شناختی بر کاردرمانی بیش فعالی
به طور کلی، از نظر روش اجرا، توانبخشی شناختی می تواند به روش های مختلفی از جمله قلم کاغذی، حرکتی و رایانه ای در تکالیف مختلف استفاده شود. مداخلات شناختی که با استفاده از رایانه انجام می شوند در قالب برنامه های متعددی تهیه شده اند که نام تعدادی از این روش ها پیش تر آمده است. تعداد جلسات، طول هر جلسه، تعداد جلسات در هر هفته برای هر برنامه متفاوت است. برای مثال تعدادی از برنامه هایی که برای توانبخشی توجه طراحی شده اند عبارت اند از: توجه کن، فوکوس پوکوس ،آکیتن ،آرام، پارت، کارا. این برنامه ها با وجود این که از یک الگوی پیش رونده در تکالیف ( شروع با تکالیف آسان و افزایش تدریجی پیچیدگی تکلیف) استفاده می کنند و همچنین اغلب انواع ثابتی از توجه را هدف قرار می دهند اما روش اجرای متفاوتی دارند. به طور کلی دو یا سه جلسه توانبخشی شناختی در هفته برای مداخله اثربخش توصیه می شود. آنچه که از جمع بندی این مطالعات بر می آید این است که اثر روش های توانبخشی شناختی و کاردرمانی بیش فعالی بر کودکان دارای اختلال نقص توجه و بیش فعالی در سنین پایین تر بیشتر است. دلیل این یافته را می توان انعطاف پذیری بیشتر مغز در سنین پایین تر دانست. همان طور که مروز برنامه ها نشان می دهد نتایج در رابطه با اثر بخشی توانبخشی شناختی متناقض است. اثربخشی برنامه هایی که با هدف افزایش توجه طراحی شده اند به نسبت برنامه هایی که به مداخله روی حافظه فعال می پردازند، بیشتر است. مطالعات نشان دادند که با وجود این که تمرینات حافظه فعال بر عملکرد های حافظه ای مؤثر هستند، این تأثیرات دارای اثرات انتقالی نیستند بدین معنا که نمی توان پیشرفتی را در سایر کارکرد های شناختی که توانبخشی نشده بود، مشاهده کرد. علی رغم این که در بعضی موارد گزارش والدین نشان می دهد که کارکرد های اجرایی کودکان بهبود پیدا کرده است، ولی این اثرات در آزمون های عصب شناختی قابل مشاهده نیست.
کاهش نشانه های بیش فعالی با کاردرمانی
با این وجود، گروهی اثر بخشی توانبخشی حافظه فعال بر بهبود توانایی های حافظه ای و عدم کاهش نشانه های اختلال نقص توجه و بیش فعالی را بیان می کنند. بر اساس نظر کورتس این عدم تأثیر می تواند به ۴ دلیل اتفاق افتاده باشد:
۱- نقص های حافظه فعال بر سبب شناسی اختلال نقص توجه و بیش فعالی تأثیری ندارد. 2- حتی اگر در سبب شناسی اختلال نقص توجه و بیش فعالی نقش داشته باشند، این عدم تأثیر می تواند به خاطر نوع مداخله ای باشد که امروزه ارائه می شود. ۳- آموزش هایی که امروزه برای حافظه فعال ارایه می شود انواعی از حافظه را هدف قرار می دهند که نقص بنیادین اختلال نقص توجه و بیش فعالی نیستند. ۴- آموزش ها تأثیرات پیرامونی ایجاد می کنند و بر شبکه های زیربنایی مغزی که نقص های عصب شناختی را ایجاد می کنند و مسئول اختلال نقص توجه و بیش فعالی هستند، تأثیری ندارند. در نهایت می توان نتیجه گرفت که توانبخشی حافظه فعال شرط لازم و کافی برای بهبود اختلال نقص توجه و بیش فعالی نیست. اساساً مشکل محوری اختلال نقص توجه و بیش فعالی حافظه فعال نیست. لازم به ذکر است تنوع تکالیف برنامه درمانی عاملی مهم و اثر گذار در تعمیم توانبخشی شناختی است. در برنامه هایی که اکثراً در یک دامنه تخصصی و محدود تقویت صورت می گیرد، تعمیم ناقص خواهد بود.
منابع:
usa.edu
سوالات متداول:
1-آیا کاردرمانی فقط برای کودکان با ADHD شدید مفید است؟
خیر، کاردرمانی برای کودکان با هر سطحی از ADHD مفید است. حتی کودکان با علائم خفیف نیز میتوانند از کاردرمانی بهرهمند شوند، زیرا این روش درمانی به آنها کمک میکند تا مهارتهای توجه، سازماندهی، و برنامهریزی خود را بهبود بخشند. کاردرمانی میتواند به کودکان کمک کند تا در مدرسه، خانه، و اجتماع عملکرد بهتری داشته باشند.
2- آیا کاردرمانی میتواند به بهبود عملکرد تحصیلی کودکان با ADHD کمک کند؟
بله، کاردرمانی میتواند به بهبود عملکرد تحصیلی کودکان با ADHD کمک کند. با تقویت مهارتهای توجه، تمرکز، و سازماندهی، کودکان میتوانند بهتر بر تکالیف مدرسه متمرکز شوند و آنها را به موقع انجام دهند. همچنین، کاردرمانی به کودکان کمک میکند تا مهارتهای برنامهریزی و مدیریت زمان را یاد بگیرند، که این امر به بهبود عملکرد تحصیلی آنها کمک میکند.
مرکز توانبخشی اوتیسم در زمینه تشخیص دقیق اوتیسم و انجام تست های غربالگری اوتیسم و تست تشخیص اوتیسم، همچنین در حیطه استفاده از درمان های تخصصی و پیشرفته فعالیت می نماید. مرکز اوتیسم تهران دکتر صابر پس از تشخیص اوتیسم و شدت آن به طرح برنامه درمانی پرداخته می شود. تست تشخیص بیماری اوتیسم بیشتر برای تشخیص اوتیسم کودکان طراحی شده است و برای تست غربالگری اوتیسم در بارداری امکانات مفیدی در دسترس نیست. مرکز اوتیسم دکتر صابر با استفاده از کادر مجرب روانشناس، گفتاردرمان اوتیسم و کاردرمان اوتیسم در حیطه درمان کودکان اوتیسم بسیار موفق عمل کرده و رضایت مراجعین نشانه تبحر ما در این امر می باشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
نظر به اینکه در جمعیت اختلال طیف اوتیسم، ناهمگونی وجود دارد بهترین رویکرد برای ارزیابی مهارت-های پیش-زبانی چیست؟ عموماً تعدادی تست استاندارد زبانی وجود دارد، مقیاسهای سازگاری/ اجتماعی و ابزارهای شناختی به کار گرفته شده که ممکن است تشخیص اوتیسم را تأیید کنند، اما این ابزارها در باره رشد اهداف خاص زبانی و محل شروع فرایند درمان مربوط به کاربرد ACC اطلاعات ارزشمند بسیار کمی در اختیار ما میگذارند. اکثر کودکان با تشخیص اوتیسم عموماً از ابزارهایی همانند ADOS استفاده کرده اند، که به عنوان استاندارد طلایی، برای تست اوتیسم با حساسیت و ویژگی در نظر گرفته می شوند.
ADI-R نیز ممکن است ارائه شود، این ارزیابی تصویری از تاریخچه رشد کودک در سراسر حوزه های رشدی کلیدی و رفتارهای خاص و همچنین اطلاعات مفیدی از اکتساب مهارت ها و هرگونه پسرفت در مهارت ها را به ما ارائه می دهد.
CARS نیز یک ابزار غربالگری معمولی است و در اوایل فرایند تشخیص استفاده می شود، این ابزار اطلاعات مرتبط به شرکای ارتباطی و سبک ارتباط از لحاظ گفتار کلامی و ژست را تهیه می کند. این ابزارها همگی برای تشخیص اوتیسم ضروری است و این اختلال را از سایر تأخیر های رشدی افتراق میدهد؛ اما، ابزار مفید برای آسیب شناس گفتار و زبان جهت اندازه گیری رفتارهای ارتباطی در کودک بدون کلام با تشخیص اختلال طیف اوتیسم، ابزار ماتریکس ارتباطی می باشد.
این ابزار معیار- محور مهارت های بسیار اولیه ارتباطی از پیش زبانی گرفته تا استفاده از زبان انتزاعی را به چهار حوزه تقسیم می کند که به عنوان دلایل اولیه برقراری ارتباط شناخته می شوند، و شامل تعامل اجتماعی، به دست آوردن چیزی، رد کردن چیزی، جستجو و به اشتراک گذاری اطلاعات است. این ابزار ارتباط را به هفت مرحله رشد زبانی بر اساس پیچیدگی از رفتارهای پیش زبانی تا استفاده از زبان انتزاعی و بعلاوه گفتار شفاهی تقسیم می کند که از سطوح غیر قراردادی ارتباط در غیاب زبان نمادین شروع می-کند. رفتارها باید در بیش از یک موقعیت و طی چندین بررسی و با بیش از یک شریک ارتباطی به منظور تشخیص متداولترین فرمهای ارتباطی استفاده شده مورد مشاهده قرار گیرند. تعیین این سطوح اساسی توانائی ارتباطی به آسیب شناس گفتار و زبان، خانواده و سایر اعضای تیم اجازه می دهد تا مراحلی را تعیین کنند که در آن استفاده از ACC شروع شود و مسیری را ایجاد کنند که با آن سیستم ارتباطی مورد استفاده فرد از رفتارهای پیش زبانی موجود رشد خواهد یافت. به حای نگاه اولیه به زمینه های ارتباطی و شریک های ارتباطی طی برنامه های روزمره فرد، همانگونه که اغلب ابزارهای ارزیابی ACC اینطور عمل می کنند، این تحلیل بر مهارت های پیش نیاز لازم برای برقراری ارتباط با شرکا در بافتهای مختلف تمرکز می کند و منجر به اهداف درمانی می شود که الحاق ابزار ACC را با استفاده از درمان های مداخله ای مبتنی بر شواهد مانند PRT، ESDM، و یا مدل SCERS برای آموزش مهارت ها پیش زبانی ضروری تسهیل می-کنند.
همانطور که قبلاً ذکر شد AAC یک ابزار است و مداخله زبانی مبتنی بر شواهد لازم است همراه آن باشد تا نتایج مربوط به کاربرد آن درست عمل کند. فرایند ارزیابی در مراحل اولیه ارزیابی پایه ای را ایجاد می کند که بر اساس آن اهدف درمانی برای تعیین تعامل اجتماعی با استفاده از رفتارهای پیش زبانی بنیان نهاده می شود و این مسأله کاربرد مؤثر AAC را برای استفاده از قراردادی ارتباط و پیشرفت به سمت رشد پیچیده تر زبان برمی انگیزاند. گرچه ماتریکس ارتباطی معیاری است برای توصیف صریح سطوح ارتباط و زبان، به این معنا که مکان دقیق شروع اهداف درمانی AAC را تعیین می کند، ارزیابی جامع AAC همچنین باید شامل معیارهای دیگری از ابزارهای شناختی و سازگاری باشد. جهت بررسی جامع ابزارهای شناختی در دسترس برای تکمیل فرایند ارزیابی ACC و همچنین سایر ویژگیهای کلیدی ارزیابی جامع ACC صرف نظر از کم توانی، میتوان به beukelman و mirenda (2013) مراجعه کرد.
نمادهای انتزاعی نمادین؛ از لحاظ فیزیکی ممکن است شبیه شییء یا ایده ای که نمایش میدهد نباشد مثال: علامت ایست برای ایستادن یا تمام شدن
نمادها هرلحظه یکبار برای بیان ایده استفاده می شوند
کلمات نوشتاری،علائم، خط بریل، طراحی خطوط
7
زبان
قوانین گرامری که بدنبال آن مفاهیم انتزاعی نمایش دهنده می-آید
در دو یا سه ترکیب نمادی استفاده می شود من آبمیوه
میخواهم «ماشین برو»: ممکن است کلامی یا غیر کلامی باشد
فاز 4 و 5 و 6
برگرفته از: رولند (2004)- انتقال به AAC بهینه در مرحله هفت و فاز 4 از PECS
همانطور که قبلاً هم اشاره شد، اغلب افراد دارای اوتیسم به خاطر بهره مندی از مداخله بهنگام و فشرده با ACC شروع می کنند، و همانطور که آسیب شناس گفتار و زبان با کودک کار می کند، زبان نوظهور پدیدار می شود و اغلب منجر به استفاده از گفتار شفاهی می شود. فرم دوم ارزیابی پویا برای ACC که ممکن است در درون رویکرد مداخله اولیه جای بگیرد استفاده از PECS است، و میتوان از آن برای مشاهده رفتارهای پیش زبانی و مهارت های در حال ظهور اولیه مربوط به کاربرد توانمند ACC استفاده کرد مانند روابط علی و معلولی، تشخیص بینایی، رعایت اصول نحو اولیه که به دنبال آن توالی رشد زبان بیانی و چینش چپ به راست تصاویر برای تطابق با ظهور سوادآموزی است. همانطور که اهداف درمانی پایه گذاری می شود، سیستم PECS ممکن است برای معرفی مفهوم ACC به کودک به منظور به دست آوردن موارد و رفتارهای دلخواه و تعامل اجتماعی با دیگران استفاده شود.
Bondy و Frost(2002) گزارش می دهند که هدف از طراحی PECS برون داد گفتار نبوده است؛ اما اغلب مواردی وجود دارد که گفتار شفاهی بدنبال استفاده از سیستم PECS پدیدار می شود. سیستم PECS به شدت متکی بر تحلیل رفتار کاربردی است و یک شیوه مبتنی بر شواهد نوظهور در مداخلات طیف اوتیسم در نظر گرفته میشود. هنگام استفاده درست از سیستم ACC، اغلب متخصص یکی از این دو تصمیم را انتخاب میکنند: (1) ادامه رشد زبان با استفاده از مدالیته گفتار شفاهی (در صورت ظهور گفتار) یا (2) ادامه رشد زبان با استفاده از یک دستگاه ACC پیشرفته تر هنگام مشاهده رفتارهای اولیه همانند آغاز کردن، درخواست، نظر دادن، تمیز بینایی، و نمادهای ترکیبی همراه سیستم ACC.
PECS یک ابزار AAC با تکتولوژی سطح پایین است که انتقال به گزینه های ACC پیشرفته تر را تسهیل می کند زیرا این سیستم مهارت های پیش زبانی لازم برای کاربرد ACC و ظرفیت ارتباطی از طریق یک رویکرد آموزش ساختاریافته، سلسله مراتبی و صریح را دارا می باشد.
علاوه بر این، مؤلفه اصلی PECS تأکید بر آغاز تلاشهای ارتباطی با دیگران است که خود به انتقال مهارت ها به کاربرد ACC کمک می کند. بدون مهارت ارتباطی ضروری، ابزار ACC استفاده کمی برای کودک دارای اوتیسم دارد. اغلب والدین یا متخصصین ممکن است اشاره کنند که PECS در گذشته امتحان شده و موفقیتی نداشته است، اما بررسی مجدد استفاده کودک از PECS با به کار گرفتن رویکرد زنجیره ای دقیق و عملیاتی مشخص شده در سیستم ضروری است، تا اطمینان حاصل کنیم دستگاه درست به کار گرفته شده است یا نه. قبل از اینکه فرض کنیم «سیستم پکس جواب نداده است». این فرایند در مدت زمانی کوتاه قابل اجراست و برای پیشبرد کودک به همراه ACC به سمت جلو یک کار زمینه ای است که به دنبال یادگیری الگوی مشابه ارتباطی کودک معنادار و قابل پیش بینی است. کودک هنگام اجرای فاز 4 سیستم PECS و آغاز مبادله با شریک ارتباطی دارد، باید با تقلای کمی قادر به انتقال به صفحه مولد گفتار (SGD) باشد. زمانیکه شریک پیام را با صدار بلند می خواند آیا کودک به طور فیزیکی به هر نماد در یک نوار PECS اشاره خواهد کرد؟ چنانچه کودک هنوز اشاره نمی کند، این رفتار را میتوان از طریق تشویق فیزیکی و تقویت مثبت با استفاده از موارد و فعالیت های ترجیحی به همراه مدل سازی کلامی تشویق کرد(2014Frost and Silverman- McGowan).
در تلاش در جهت ایجاد ACC برای نیازهای ارتباطی پایه روزانه کودک، همانطور که کودک پیشرفت با هر نوع ACC را نشان می دهد، اهمیت فوق العاده ای دارد که متخصصان رشد شکلهای پیچیده تر زبان را تصادفاً نادیده نگیرند. خیلی مهم است که، تیم حرفه ای کار با کودک به این نکته توجه کنند که کودک مورد نظر چگونه از زبان مرتبط با زنجیره رشد زبانی مشاهده شده در کودکان در حال رشد عادی، در حال استفاده است با توجه به مرحله مهم برای رشد زبان، از خوانندگان این مطالب می خواهیم مراحل رشد صرفی براون (1973) را به منظور درک پیچیدگی سیستم رشد اولیه زبان مرور کنند (چه به کمک شفاهی چه به کمک AAC).
این ویژگیهای صرفی- نحوی زبان در ساخت و توسعه بیان و درک زبان ضروری هستند. استفاده از ویژگیهای صرفی- نحوی باید به عنوان بخشی از طراحی ACC گنجانده شود و دارای قابلیت انعطاف در توسعه سیستم طبق سطح رشد زبانی کودک باشد. باید به آسیب شناس گفتار و زبان در مورد تکامل سیستم ACC به منظور تطبیق با سطح زبانی کودک هنگام شکوفایی این مهارت ها اطلاع داده شود.
یادگیری و حافظه فرایندهای شناختی مرتبط به هم هستند. یادگیری عبارت است از توانایی شخص در ایجاد اطلاعات جدید یا اصلاح اطلاعات قبلی و حافظه شامل دریافت، ثبت اطلاعات، ذخیره سازی، حفظ و بازیابی اطلاعات است. توانبخشی ذهنی کودکان در جهت بهبود یادگیری کودک و تقویت حافظه کودکان نقش بسزایی دارد. بعد از اینکه یادگیری جدید شکل گرفت اطلاعات و تجارب در حافظه بلند مدت ذخیره می گردند تا در صورت لزوم در آینده به کار گرفته شوند. مرکز کاردرمانی کودکان دکتر صابر در حیطه تقویت حافظه کودکان و ارتقاع سطح یادگیری کودکان به صورت حرفه ای فعالیت می نماید. امکانات پیشرفته کاردرمانی ذهنی مرکز دکتر صابر در حیطه توانبخشی ذهنی نظیر اتاق بینایی، اتاق مهارت های شنیداری، سنسوری روم و…. موجب گردیده کودکان با مشکلات یادگیری نظیر اختلالات یادگیری، مشکلات حافظه در بیش فعالی و نقص توجه بتوانند از حداکثر توان ذهنی خود در جهت آموزش استفاده نمایند و به بهترین نتیجه عملکردی دست یابند.
توانبخشی ذهنی چیست؟
اختلالات روانی، عاطفی و رفتاری در دوران کودکی می تواند مشکلات طولانی مدتی ایجاد کند که ممکن است بر سلامت و رفاه کودکان، خانواده ها و جوامع تأثیر بگذارد. توانبخشی ذهنی خدمتی است برای کمک به کودکان برای بهبودی از مشکلات طولانی مدت سلامت روان. این روش به افرادی که هنوز در کنار آمدن با زندگی روزمره یا برقراری ارتباط با دیگران مشکل دارند، کمک و حمایت خواهد کرد. هدف توانبخشی ذهنی کمک به افراد برای مقابله با مشکلات، بازگرداندن اعتماد به نفس و کمک برای زندگی تا حد امکان مستقل است. توانبخشی ذهنی به افراد در بهبودی کمک می کند، در حالی که می پذیرد ممکن است هنوز مشکلات جدی داشته باشند که نیاز به کمک و حمایت مداوم دارند. توانبخشی ذهنی می تواند به کودکان کمک کند تا مهارت هایی را بیاموزند که به آن ها کمک می کند در خانه، مدرسه و جامعه خود هم در کوتاه مدت و هم در بلند مدت عملکرد خوبی داشته باشند. مشارکت والدین در درمان برای کودکان در تمام سنین مهم است، اما ماهیت مشارکت والدین احتمالاً بسته به سن رشدی کودک یا نوجوان متفاوت خواهد بود. توانبخشی ذهنی از طریق ارزیابی چالش های عملکردی در حوزه های مختلف انجام می شود، که شامل ارزیابی دقیق چگونگی تأثیر علائم اختلالات شناختی بر عملکرد روزانه، و توسعه مداخلات خاص برای رفع این چالش ها است تا کودک بتواند در آن حوزه خاص بهتر عمل کند. متخصصان توانبخشی ذهنی ممکن است در توسعه مهارت های مدیریت ذهن خود، آموزش حمل و نقل، و ایجاد مهارت های اجتماعی (مانند یادگیری نحوه ارزیابی نشانه های اجتماعی و تمرین پاسخ ها) تخصص داشته باشند. اهداف توانبخشی ذهنی عبارت اند از:
-یادگیری یا بازآموزی مهارت های زندگی
-بازگرداندن اعتماد به نفس شما
-بهتر کنار آمدن بدون نیاز به کمک زیاد
-دستیابی به چیزهایی که می خواهید، مانند زندگی در آپارتمان خود در آینده، پیدا کردن شغل یا ایجاد روابط خانوادگی.
-کمک به پیدا کردن احساس استقلال و راحتی با زندگی خود
خدمات توانبخشی ذهنی معمولاً برای ماه ها یا سال ها برای کودکان کار خواهند کرد. آن ها از کودکان حمایت خواهند کرد تا زمانی که احساس اعتماد به نفس بیشتری کنند و مهارت های خود را بهبود بخشند. حفظ امید در این دوره های طولانی می تواند دشوار باشد اما کارکنان تمام تلاش خود را برای کمک به کودک در این زمینه انجام خواهند داد. توانبخشی ذهنی یک جزء کلیدی برای بهبود سلامت روان است. بسته به نوع و شدت مشکل، توانبخشی ذهنی برای کودکان ممکن است در ترکیب با دارو استفاده شود.
تقویت حافظه کودکان
هرچند یادگیری یک مطلب یا یک عمل حرکتی جدید با تمرین به نحو عمیق تر و سازمان یافته تری ایجاد گردد معمولاً یادآوری و بازیابی آن از حافظه به صورت آسانتری امکان پذیر خواهد بود. بنابراین، فرایندهای شناختی حافظه و یادگیری کاملاً وابسته به هم هستند. تحقیقات و بررسی های محققان نیز نشان می دهد که فرایند یادگیری با خاطرات، تجارب و دانش قبلی ما رابطه بسیار نزدیکی دارد. چنین شرایطی به ایجاد دانش جدیدتر و منابع درک مفاهیم جدیدتر کمک می کند.
نکته مهمی که در توانبخشی ذهنی باید مد نظر قرار گیرد این است که یادگیری و عملکرد ( رفتار) نباید یکسان فرض شوند، چون یادگیری یک فرآیند شناختی (ذهنی و درونی) بوده ولی عملکرد یک اقدام یا کنش بیرونی محسوب می شود. از آنجایی که عملکرد افراد تحت تاثیر عوامل مختلف روانی (مانند انگیزش،اضطراب و استرس) و محیطی ( مانند گرما، سرما و سرو صدا) قرار می گیرد، بنابراین کاهش عملکرد لزوماً به معنای کاهش یادگیری نیست.
مکانیزم های زیست شناختی (بیولوژیکال) یادگیری و حافظه
یادگیری در ارتباط با کسب اطلاعات و مهارت های جدید یا اصلاح آن ها است و با حافظه که به معنای دریافت،ثبت،ذخیره سازی و بازیابی اطلاعات می باشد متفاوت است ولی این دو فرایند شناختی همان طور که قبلاً اشاره کردید و کاملاً در ارتباط با یکدیگر هستند.در حقیقت یادگیری باعث گسترش و توسعه حافظه یا اصلاح آن با توجه به شرایط محیطی و نیازهای فرد می گردد.
مکانیزم های زیست شناختی یادگیری به طور دقیق شناخته نشده اند و امروزه تحقیقات زیادی جهت فهم بهتر مکانیسم های سلولی و مولکولی آن در حال انجام است.
اولین بار در سال ۱۸۹۴، راکون کاخال نوروآناتومیست اسپانیایی احتمال تقویت ارتباط سیناپسی بین نورون ها را به عنوان ایجاد حافظه مطرح کرد. حدود نیم قرن بعد،دونالد اولدینگ هب نوروسایکولوژیست کانادایی فرضیه تغییرات در سیناپسهای بین نورون ها ( سلول های عصبی) را که خود تاییدی بر دیدگاه کاخال بود عنوان کرد.
براساس فرضیه هب ، نورون های مغز توانایی ایجاد ارتباطات سیناپسی جدید و تقویت ارتباط بین خود را در شرایط خاص دارند. بر طبق قانون هب،سیناپس بین دو نورون زمانی قوی تر می شود آن دو نورون با هم فعال گردند. به این سیناپس ها، سیناپسهای هبین گفته می شود که باعث باهم فعال شدن غشا پیش سیناپسی و پس سیناپسی می گردند.
مکانیسم های سلولی در یادگیری و حافظه
محققان بر این عقیده اند که فرایندهای یادگیری و حافظه باعث تغییرات ساختاری و عملکردی در نورون های مغز می گردند.چنین تغییراتی در سیستم عصبی به عنوان انعطاف پذیری عصبی (شکل پذیری عصبی)شناخته می شود که نشان دهنده ظرفیت و توانایی تغییر پذیری سیستم عصبی در پاسخ به اطلاعات و تجربه های جدید است. بنابراین یادگیری (کسب اطلاعات جدید یا تغییرات رفتاری از طریق تجربه) در اثر تغییر در مدارهای مغز ایجاد می گردد.
بررسیها و مطالعات نشان می دهند که به هنگام یادگیری،تغییراتی در زیست شیمیایی مغز ایجاد می شوند. این تغییرات ممکن است در ارتباط با برخی از پروتئین ها،مولکولهای ریبونوکلئیک اسید، یون های کلسیم و پتاسیم،گیرنده های سیناپسی و غیرو باشند.
به طور کلی برخی از مکانیسم های سلولی که ممکن است در یادگیری و حافظه کودک نقش داشته باشند عبارتند از:
ایجاد سیناپس های جدید
تغییر در میزان انتقال دهنده های عصبی (میانجی های عصبی)
تغییر در میزان گیرنده های پس سیناپسی
تقویت طولانی مدت (افزایش قدرت و نسبتاً طولانی مدت سیناپسی)
نقش و عملکرد سلولهای گلیال که سلول های غیر عصبی هستند
تقویت طولانی مدت یکی از مهمترین پدیده های انعطاف پذیری سیناپسی می باشد که در سیناپس های شیمیایی در توجیه یادگیری مطرح است.این پدیده بارد است از افزایش یا تسهیل در انتقال پیام های عصبی بین دو نورون که در اثر تحریک همزمان آنها ایجاد می گردد. به وضعیت عکس تقویت طولانی مدت،تضعیف طولانی مدت گفته میشود که باعث کاهش قدرت سیناپسی می گردد.
توانبخشی ذهنی کودک در ارتقاع یادگیری
یادگیری در انسان تحت تاثیر عوامل مختلفی است که در اینجا به برخی از این عوامل اشاره می گردد:
نیازهای فیزیولوژیکی یا نیازهای اولیه مانند: غذا، آب و غرایز جنسی
حس خودکارآمدی یا باورهای فرد نسبت به توانایی های خود.
منابع:
med.unc.edu
rcpsych.ac.uk
cdc.gov
سوالات متداول:
1.آیا یادگیری همان به خاطر سپردن در حافظه کودکان است؟
یادگیری در ارتباط با کسب اطلاعات و مهارت های جدید یا اصلاح آن ها است و با حافظه که به معنای دریافت،ثبت،ذخیره سازی و بازیابی اطلاعات می باشد متفاوت است.
2. توانبخشی ذهنی چگونه به کودکان کمک می کند توانایی های یادگیری خود را بهبود بخشند؟
فرایندهای یادگیری و حافظه باعث تغییرات ساختاری در نورون های مغز می گردند.چنین تغییراتی در سیستم عصبی به عنوان انعطاف پذیری عصبی شناخته می شود. با انجام تمرینات تقویتی در جهت بهبود حافظه در کودکان می توان روند یادگیری را در کودک بهبود بخشید.
