تشخیص اوتیسم در سن دو سالگی برای پدر و مادر ها قابل‌تشخیص نمی باشد، اما اگر علائم اوتیسم در کودک دو ساله توسط دکتر تشخیص اوتیسم تعیین شود، می شود آن را تشخیص داد و اقدامات لازم را توسط متخصصان انجام داد. به عنوان مثال کودکان دو ساله که مبتلا به اختلال اوتیسم هستند، با دیگر کودکان هم سن و سال خودشان با روش های عادی که ما انتظار داریم، بازی نمی کنند. دکتر صابر، بهترین دکتر تشخیص اتیسم در کودکان، با ارزیابی دقیق علائم اوتیسم در کودک دو ساله به تشخیص اوتیسم 2 ساله می پردازد.
علائم اوتیسم در صدرا، کودک دو ساله
مادر صدرا (کودکی با تشخیص اوتیسم) می گوید : « نگرانی من در مورد صدرا این است که کم حرف می‌زند. 6 – 7 کلمه دارد که هر وقت دلش می خواهد استفاده می کند. « تأخیر در گفتار اولین دغدغه یا علامتی است که والدین را نگران می کند، اما برای من همان قدر که تولید گفتار مهم است، درک گفتار نیز اهمیت دارد. لذا از مادرش می پرسم که آیا صدرا به نام خودش پاسخ می دهد ؟ ( بچه ها معمولاً در ۹ ماهگی وقتی صدایشان می کنیم، به طور ارادی پاسخ می دهند ). مادرش می گوید؛ گاهی اوقات فکر می کنم اصلاً نمی شنود. می پرسم آیا دستور های ساده ای که به او می دهید را اجرا می کند ؟ مثلا بیا اینجا! یا …. رو به من بده! ( بچه ها معمولاً در حدود 12 ماهگی شروع به اجرای دستورات می کنند ). مادر صدرا می گوید کودکش در چند ماه أخیر ( حدود ۲۰ ماهگی ) شروع به اجرای دستور های ساده کرده است. لذا به ذهنم می رسد که ممکن است زبان ادراکی صدرا نیز در کنار زبان بیانی اش با تأخیر مواجه باشد. از مادرش می پرسم آیا بازی های ژستی مثل دالی موشه را بلد است؟ می گوید : بعضی وقت ها از ما تقلید می کند ولی خودش هیچ وقت شروع نمی کند. ( بچه ها در شرایط عادی حدود 7 تا 9 ماهگی از این بازی ها لذت می برند در ابتدا به تقلید از اطرافیان این بازی را انجام می دهند، سپس در حدود 10 تا 12 ماهگی خودشان این کار را انجام می دهند. می پرسم آیا به چیزی اشاره می کند یا به چیز هایی که شما اشاره می کنید نگاه می کند؟ ( اشاره کردن یک فعالیت ارتباطی مهم است که پا به پای گفتار رشد میکند و هم زمان با شروع گفتار در حدود 12 ماهگی ظاهر می شود. ) والدینش می گویند وقتی چیزی می خواهد به آن اشاره می کند و به جایی که ما اشاره می کنیم اگر نزدیک باشد نگاه می کند. می پرسم خواسته هایش را چگونه نشان می دهد؟ والدینش می گویند گاهی از کلماتی که دارد استفاده می کند، وقتی هم که اسمش را نمی داند به آن اشاره می کند. اکنون دیگر نگران می شوند که صدرا نه تنها دچار تأخیر در گفتار است بلکه در ادراک نیز تأخیر دارد و علاوه بر آن مشکل فراتر از گفتار است. این ها برخی از علائم اوتیسم در کودک دو ساله است که به تشخیص اوتیسم هم کمک می کند.
علائم اوتیسم و مهارت های حرکتی
حال بر مهارت های حرکتی ظریف و مهارت های خود مراقبتی متمرکز می شوم. این مهارت ها سرنخ های مهمی از رشد ذهنی کلی کودک به دست می دهد. برای مثال توانایی به دست گرفتن و استفاده از قاشق یک مهارت حرکتی ظریف است. که نشان از رشد شناختی کودک نیز دارد چرا که کودک باید از کارکرد قاشق به عنوان یک ابزار را درک کند. والدین صدرا می گویند که حدود 14 ماهگی استفاده از قاشق را یاد گرفته است که به موقع است، و در پوشیدن و درآوردن لباس با بردن دست به داخل آستین یا در آوردن آن کمک می کند. صدرا این مهارت ها را به موقع کسب کرده است یعنی رشد مهارت های تطابقی حرکتی ظریف غیر زبانی صدرا مطابق جدول مراحل رشد می باشد. این امر مبین آن است که هوش عمومی صدرا طبیعی است. در رابطه با مهارت های حرکتی درشت هم صدرا در ۱۵ ماهگی راه فتاده است و در ۱۸ ماهگی شروع به دویدن کرده است. یعنی در آخرین فرصت رشد طبیعی آن ها را کسب کرده است. سپس در مورد بازی می پرسم. بازی یک فعالیت رشدی است که به طور هم زمان توانمندی های زبانی، شناختی و حرکتی کودک را منعکس می کند. والدین صدرا می گویند، دوست دارد به داستان گوش کند. عاشق لامپ و پنکه ( چیز های چرخان ) است. اشیا را از گوشه چشمش نگاه می کند، به شکل وسواس گونه ای در را باز و بسته می کند و فیلم های ویدئویی را به خاطر می سپارد. هنگامی که هیجان زده می شود، بال بال می زند یا دست هایش را مشت می کند. این ها برخی دیگر از علائم اوتیسم در کودک دو ساله است که به دکتر اوتیسم کمک می کند تا تشخیص اوتیسم راحت تر انجام شود.
تشخیص اوتیسم سطح 2
هنگام ارزیابی صدرا، او را کودکی هوشیار می بینم که تمایل به ارتباط و همکاری ندارد، تماس چشمی او کوتاه و ناپایدار است و گاهی وقتی چیزی می خواهد کلمه ای نامفهوم می گوید. از او می پرسم « توپ کو ؟ » در پاسخ به من لبخند می زند، می چرخد و توپ را پیدا می کند. این نشانگر آن است که وی قادر به اجرای دستور های ساده بدون سرنخ اشاره ای می باشد. در سایر موارد موفق به تعامل با او نشدم. وی درگیر علامت خروج روی در اتاقم بود و در حال بال بال زدن. برای بررسی توانایی حل مسئله صدرا از پازل اشکال و پیدا کردن اشیاء پنهان شده ( قایم شده ) استفاده کردم. این مهارت ها در حدود 16 تا 18 ماهگی در کودک عادی ظاهر می شود. صدرا غالبا آرام است و گه گاهی پریشان و آشفته می شود. بر اساس سابقه رشدی صدرا، مشاهده وی و انجام آزمون های استاندارد می توان برای صدرا تشخیص اختلال رشدی فراگیر غیر اختصاصی گذاشته شد. اگر امروز صدرا مجددا با همین ویژگی ها مراجعه نماید، بر اساس نسخه پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، برای او تشخیص اوتیسم سطح ۲ خواهیم گذاشت.
علائم اوتیسم در نوجوانان تفاوت بسیاری با علایم اتیسم در کودکان یا بزرگسالان ندارد. علائم ظاهری اوتیسم از فردی به فرد دیگر فرق می کند. علائم ظاهری اوتیسم در ابتدای رشد قابل شناسایی نمی باشد، اما حتی اگر تشخیص آن ها آسان نباشد، احتمال دارد با بزرگ تر شدن کودک، آشکار شوند. برخی علائم شایع اوتیسم در نوجوانان عبارت اند از: مشکل در برقراری روابط اجتماعی، داشتن علایق محدود، نداشتن انعطاف پذیری، اعتماد به نفس و عزت نفس پایین. دکتر صابر، بهترین دکتر تشخیص اوتیسم در تهران، با تشخیص علائم اوتیسم در نوجوانان و تشخیص علائم اوتیسم کودکان و نوجوانان، بهترین روش درمانی (کاردرمانی اوتیسم، گفتاردرمانی اوتیسم، رفتار درمانی، بازی درمانی و…) برای آن ها را در نظر می گیرد.
برخی علائم اوتیسم در کودکان
برای درک بهتر علائم اوتیسم در کودکان و نوجوانان نیاز به مشاهده دقیق این کودکان در شرایط محیطی متفاوت می باشد که به درمانگران کمک می کند علائم کودکان را راحت تر شناسایی و برنامه درمانی مناسب را طراحی نمایند. در اینجا به بررسی علائم و نشانه های یک کودک برای نمونه پرداخته می شود.
آرمان به سبب وجود شواهدی از نقص پایدار در روابط اجتماعی و تعاملات و نیز داشتن الگوی محدود رفتاری و علائق از دوران آغازین رشد، معیار های اختلال طیف اوتیسم را برآورده می کند. والدین او نیز به خاطر بروز برخی علائم اوتیسم در نوجوانان نظیر عدم برقراری تماس چشمی، فقدان لبخند و غیاب رفتار های غیرکلامی مناسب (مانند اشاره به اشیاء)، از همان 12 ماهگی آرمان نگران بودند؛ او بعدتر رفتار های نامعمول دیگری در اوتیسم کودکان، نظیر رفتار های وسواسی و تشریفاتی؛ فقدان علاقه به بازی وانمودی با اسباب‌بازی ها؛ مقاومت در مقابل تغییرات امور روزمزه؛ فقدان علاقه به سایر کودکان؛ عدم مشارکت در بازی های گروهی اجتماعی؛ ناتوانی در نوبت گرفتن یا انتظار برای رسیدن نوبت؛ و عدم حساسیت یا فقدان آگاهی نسبت به نیاز های اجتماعی / ارتباطی طرف مقابل را نشان داد که تشخیص اوتیسم را آسان تر می کند.
راهنمای تشخیص اوتیسم در کودکان
تشخیص اوتیسم در DSM-5 (انجمن روان پزشکی آمریکا، 2013) امکان پذیر است،نوجوانان با اختلال اوتیسم نه تنها در برقراری روابط اجتماعی نقایصی نشان می دهند بلکه علاقه ای هم به روابط اجتماعی و تعامل اجتماعی – هیجانی ندارند ،به علاوه دامنه علایق آنان بسیار محدودند و بر یکنواختی و پیروی نامنعطف از روال روزمره، اصرار دارند. روان پریشی دوران کودکی نیز به سبب عدم وجود هذیان ها، توهمات و گفتار نابسامان رد می شود. همچنین روان پریشی دوران کودکی به دنبال سپری شدن چند سال دوره رشد طبیعی، نمایان می شود در حالی که کودکان اوتیسم از دوران اولیه کودکی این نشانه ها را با خود داشته اند.
نکته قابل توجه در مورد علائم نوجوانان با طیف اوتیسم این است که در صورت عدم درمان درست و اصولی در دوران کودکی، علائم درنوجوانی تشدید می گردد و نوجوان در برقراری ارتباط با همسالان و ارتباط اجتماعی مناسب دچار چالش های جدیدی می شود. مرکز تشخیص و درمان اختلالات طیف اوتیسم دکتر صابر با دو شعبه فعال در غرب و شرق تهران به صورت تخصصی به درمان اختلال اوتیسم در کودکان و نوجوانان میپردازد. و با استفاده از امکاناتی نظیر بازی درمانی و رفتار درمانی در ایجاد و آموزش رفتارهای اجتماعی مناسب و متناسب با سن کودکان اوتیسم به والدین این کودکان کمک بسزایی می نماید. مشاوره خانوادگی در جهت بهبود روابط والدین و نوجوان، کمک و آموزش نحوه صحیح برخورد با کج خلقی های کودکان اوتیسم از دیگر خدمات مرکز توانبخشی کودکان اوتیسم می باشد. ماساژ درمانی و سنسوری روم نیز در بهبود مشکلات حسی کودکان و کاهش علائمی نظیر حساسیت به نور و صدا یا حساسیت لمسی می تواند درجهت آرامسازی فرد اوتیسم مفید باشد.
درمان اوتیسم در کودکان
درمان اوتیسم در کودکان نیازمند رویکردی جامع و فردمحور است که بر اساس نیازهای خاص هر کودک طراحی میشود. در حالی که اوتیسم درمان قطعی ندارد، مداخلات به‌موقع میتوانند به بهبود قابل توجه مهارتهای ارتباطی، اجتماعی و شناختی منجر شوند. روشهای درمانی مؤثر شامل کاردرمانی، گفتاردرمانی، تحلیل رفتار کاربردی (ABA) و درمان یکپارچگی حسی میشوند. این روشها به کودکان کمک میکنند تا با چالش‌های روزمره بهتر کنار بیایند و استقلال بیشتری کسب کنند. کاردرمانی بر بهبود مهارتهای حرکتی و روزمره تمرکز دارد، در حالی که گفتاردرمانی به تقویت زبان و ارتباط غیرکلامی میپردازد. ABA نیز یکی از پرکاربردترین روش‌هاست که با تقویت رفتارهای مثبت و کاهش رفتارهای نامناسب، به کودکان در یادگیری مهارتهای جدید کمک میکند. علاوه بر این، درمان‌های تکمیلی مانند موسیقی‌درمانی، اسب‌سواری درمانی و بازی‌درمانی نیز میتوانند در بهبود تعاملات اجتماعی و کاهش اضطراب مؤثر باشند. والدین نقش کلیدی در روند درمان دارند. همراهی خانواده، ایجاد محیطی ساختاریافته و استفاده از برنامه‌های آموزشی خانگی میتواند پیشرفت کودک را تسریع کند. در برخی موارد، داروها نیز برای کنترل علائم همراه مانند بیش‌فعالی، اضطراب یا مشکلات خواب تجویز میشوند، اما باید تحت نظر متخصص مصرف شوند.
تشخیص زودهنگام و شروع درمان در سنین پایین، شانس موفقیت را افزایش میدهد. اگر شک دارید که کودک شما نشانه‌های اوتیسم دارد، هرچه سریعتر با یک متخصص مشورت کنید. امروزه با پیشرفت روشهای درمانی، بسیاری از کودکان اوتیستیک میتوانند زندگی مستقل و پرباری داشته باشند.
سوالات متداول:
1-آیا کودکان اوتیستیک میتوانند در مدارس عادی درس بخوانند؟
بستگی به شدت علائم دارد. برخی کودکان با حمایت مناسب (مثل معلم کمکی) در مدارس عادی موفق هستند، درحالی که برخی دیگر به محیط‌های تخصصی‌تر نیاز دارند.
2- بهترین سن برای تشخیص اوتیسم در کودکان چه زمانی است؟
برخی علائم از 12 تا 18 ماهگی قابل تشخیص هستند، اما تشخیص قطعی معمولاً پس از 2 تا 3 سالگی امکان‌پذیر است. هرچه تشخیص زودتر باشد، درمان مؤثرتر است.
شناخت علائم اوتیسم می تواند تاثیر بسزایی در تشخیص زود هنگام و به موقع این اختلال و درمان آن داشته باشد. علائم اوتیسم از سن دو سالگی در کودک مشخص می شود و قابل تشخیص است. شدت علائم اوتیسم بسیار تغییر می کند. اما نقص در توانایی های اجتماعی در کودکان مبتلا به این اختلال ثابت است. علائم اوتیسم شامل اختلال در برقراری ارتباطات اجتماعی، پردازش حسی و رفتار های تکراری و کلیشه ای است. مرکز درمان اوتیسم دکتر صابر با شناخت دقیق علائم اوتیسم در کودک و شناخت اوتیسم به درمان اوتیسم کودکان با تکنیک های روز دنیا می پردازد.
مبتلایان به اختلالات طیف اوتیسم، دارای طیف وسیعی از نقاط قوت و ضعف شناختی هستند. على رغم تحقیقات فعال در چهار دهۀ گذشته در حوزه علائم اوتیسم، هیچ کدام از فرضیه هایی که تاکنون منتشر شده است، نتوانسته اند نقاط قوت و ضعف رفتاری و شناختی اوتیسم کودکان را در یک مدل جامع سازماندهی کنند. علاوه بر این، یک تئوری مجزای متقاعد کننده دربارۀ اوتیسم وجود ندارد. بخشی از معمای اوتیسم به این مربوط می شود که اختلال اوتیسم نقایص چندگانه شناختی را شامل می شود، اما در عین حال نیمرخ ضعف و قوت یکسان و ویژه ای دارد. چندین الگوی کلی برای حل این معما وجود دارد که توسط مرکز درمان اتیسم ارائه شده و هنوز نمی توانیم با اطلاعات موجود بین آن ها تمایز قائل شویم.
یکی از این الگو ها، الگوی آبشار تحولی است. در این الگو یک از هم گسیختگی اولیه در طول تجربه اندوزی، که بسیاری از ظرفیت های شناختی انسان را شکل می دهد، تحول می یابد.
زیر گروه های عصب شناختی اختلال اوتیسم هر کدام نقص اولیۀ مخصوص به خود دارند.
نقص عصب شناختی بسیار ساده ای وجود دارد که با دو یا چند نقص دیگر ترکیب می شود و اختلال اوتیسم را به وجود می آورد.
نقایص چندگانه ظاهراً ناهمخوان در اختلال اوتیسم، در بعضی خصیصه های شناختی زیربنایی عمومی، مانند پردازش اطلاعات پیچیده، اشتراک دارند و این موضوع نقص در فرایند شناختی اولیه را سبب می شود.
فرضیه های اوتیسم کودکان
حال این فرضیه ها را در چارچوب یافته های تجربی ارزیابی می کنیم. در الگوی اول به نظر می رسد یک نقص اولیه در عملکرد های پایه ای هیجانی یا تعاملات بین فردی نوزادان دارای اختلال اوتیسم وجود دارد و این نقص نوزادان را از اجتماعی شدن باز می دارد. بنابراین یک آبشار از نارسایی ها در زمینه هایی چون توجه، حافظه، زبان، شناخت اجتماعی، عملکرد های اجرایی و هماهنگی مرکزی به وجود می آید. متأسفانه اطلاعات ما از فرایند های مؤثر در نوزادان معمولی و به ویژه نوزادان دارای اختلال اوتیسم بسیار پراکنده و محدود است. در مورد الگوی دوم، هیچ کدام از سه راه حل ممکن دیگر برای معمای شناختی اوتیسم کودکان به طور واضح به این مورد برنمی گردد. بر اساس شواهدی که در این فصل مرور می شود، بعید به نظر می رسد که نقایص حافظه در لیست زیرگروه ها یا نظریه های علت شناسی علائم اوتیسم جای بگیرد. در مورد الگوی سوم، مشکلات موجود در تغییر توجه، تئوری ذهن، تقلید، فرایند های عاطفی، عملکرد های اجرایی و هماهنگی مرکزی می تواند تفاوت موجود در گروه های اختلال اوتیسم را تبیین کند. اگرچه تا حدودی این موضوع مبهم است که بعضی یا همۀ این آسیب ها اجزاء شکل دهندۀ اختلال اوتیسم هستند، ولی این تفسیر موجه به نظر می رسد. یک نقص مطرح در مطالعۀ موردی اختلال اوتیسم با همتایان با تحول طبیعی این است که دو گروه بر اساس یک سری از اندازه گیری ها مقایسه می شوند، اما سؤال این است که آیا شدت نشانه ها با میزان نقص در گروه دارای اختلال اوتیسم مرتبط است یا نه؟
راه حل های شناخت اوتیسم کودکان
در نهایت به چهارمین راه حل ممکن برای معمای نقص شناختی اوتیسم برمی گردیم. بر این اساس نقص شناختی اساسی در اوتیسم کودکان یک پردازش اطلاعات پیچیده است. یک تکلیف عصب روانشناسی (درکی، فضایی، کلامی یا حرکتی) با نیاز پردازشی کم، به تکالیف مستلزم پردازش اطلاعات سطح بالاتر آسیب می رساند. به نظر می رسد مرور ادبیات اختلالات اوتیسم در بسیاری از زمینه های عصب روانشناسی از این فرضیه حمایت می کند. فرایند ها و تکالیف سادۀ اختصاصی زبانی، واجشناسی، نحو، اجرایی (مهار)، توجهی (توجه متمرکز و انتخابی) و حافظه (حافظۀ طوطی وار و بازشناسی) به دلیل ناکارآمدی در سطح فرایند های پیشرفته تر (زبان روزمره، تغییر توجه، حافظۀ کاری، انعطاف پذیری شناختی – انتزاعی) است. فرضیۀ پردازش اطلاعات پیچیده با یافته های عصب شناسی اخیر دربارۀ مغز افراد دارای اختلال اوتیسم (یعنی افزایش تعداد ستون های قشری همراه با کاهش اندازه و چگالی آن ها) سازگار است. این موضوع می تواند موجب ناکارآمدی شبکۀ عصبی گردد، به نحوی که پردازش عوامل غیرضروری موجب کاهش کارآمدی پردازش اطلاعات می شود. یک چالش مفهومی مهم برای این فرضیه وجود دارد، چه چیز یک تکلیف شناختی را پیچیده می کند؟ آیا پیچیدگی با دشواری یکسان است؟ برای استفاده از فرضیۀ پردازش اطلاعات پیچیده ما به یک تعریف صریح از پیچیدگی شناختی احتیاج داریم که به طور مستقل از نتایج تجربی در اختلال اوتیسم نشأت گرفته باشد. این تعریف، الگوی ویژۀ نقاط قوت و ضعف شناختی اختلال اوتیسم را توضیح می دهد که این الگو با آنچه در اسکیزوفرنی یا عقب ماندگی ذهنی وجود دارد، متفاوت است. دومین چالش در تئوری پردازش اطلاعات پیچیدۀ اوتیسم این است که این فرضیه به قدر کافی نشانه های اولیۀ اختلال اوتیسم را که اغلب قبل از اولین سال تولد ظاهر می شوند، توضیح نمی دهد. فرضیۀ پردازش اطلاعات پیچیده نمی تواند توضیح دهد که چرا یک کودک دو سالۀ دارای اختلال اوتیسم می تواند دو معما در سطح سنی ذهنی سه سال را با هم انجام دهد اما نمی تواند «اشاره کند». اشاره کردن یک مهارت ساده تر از نظر تحولی است که به طور معمول یک سال زودتر ظاهر می شود. شواهد ژنتیکی نشان داده اند که حضور یک تعداد ژن های متعامل برای تحول اختلال اوتیسم نیاز است. در این خصوص به نظر نمی رسد که همۀ ژن ها، به همراه عوامل محیطی بالقوۀ دیگر، در شکل گیری این اختلال نقش داشته باشند.
فرضیه های علائم اوتیسم کودکان
علاوه بر این، فرضیه های پیمانه ای در محاسبه تغییرات موجود در اختلال اوتیسم اعم از شدت و الگوی نشانه ها و نقص ها ناتوان هستند. این متغیر ها زیرگروه ها و تئوری های چند نقصی را بیشتر به هم شبیه می سازد، اما کار بیشتری برای تشخیص نقایص مرتبط نیاز است. اگرچه مطالعات شناختی اختلال اوتیسم بسیار فعال است، اما این مطالعات در این مرحله هنوز به قطعیت نرسیده است. آنچه نظریه پردازان مطرح می کنند، مانند افسانۀ توصیف مرد نابینا از فیل، به میزان زیادی به ویژگی های مشترک و زمینه های شناختی که مطالعه کرده اند بستگی دارد. محققانی که روی کودکان کمسن مطالعه می کنند بر کمبود های بین فردی اولیه متمرکز می شوند، در حالی که گروهی که افراد سنین بالاتر و اوتیسم کودکان با عملکرد بالا را مطالعه می کنند بر آسیب های شناختی تأکید می کنند. هیچ الگویی همه نقایص را توضیح نمی دهد. یک آزمون بزرگتر و عملی از هر الگو، آن الگو را قادر خواهد کرد که در آینده نشانه های زود هنگام نوزادان را در اوایل زندگی توضیح دهد. اگر اطلاعات دقیقی در مورد شناخت اجتماعی اولیه در کودکان سالم موجود باشد، مطالعه و تحقیق در مورد تکامل اولیه نوزادان در معرض خطر اوتیسم، از نظر خانوادگی، به تشخیص چنین کمبود هایی کمک می کند و اگر یک مدل بهتر از تحول هیجانی- اجتماعی اولیه (قبل از تکامل توجه اشتراکی) نداشته باشیم، پاسخگویی به معمای علائم اوتیسم ممکن است اغفال کننده باقی بماند.
نیمرخ شناختی اوتیسم
تحقیقات در زمینۀ نیمرخ شناخی اوتیسم کودکان بسیار گسترده است. یکی از دلایل این موضوع نیمرخ جالب و غیر معمول نقاط قوت و ضعف در افراد دارای اختلال است. کانر در مقالات اولیه اش درباره علائم اوتیسم بیان می کند هر دو موضوع نقایص و استعداد ها و توانایی ها را برجسته کرده بود. به عنوان مثال از مواردی از قبیل توانایی خواندن پیش از موعد، حافظۀ شگفت انگیز و مهارت های دیداری- فضایی بسیار رشد یافته در کنار ناتوانی اساسی در برقراری ارتباط با دیگران، ناتوانی در استفاده از زبان برای رساندن مفاهیم و میل وسواس گونه در جهت حفظ یکنواختی فعالیت ها نام برده بود. در این قسمت به عملکرد افراد مبتلا به اختلال اوتیسم در کارکرد های شناختی مختلف پرداخته می شود. لازم به ذکر است برای هر مداخله توانبخشی شناختی در اختلال اوتیسم ارزیابی کارکرد های شناختی براساس شکایت اولیه و مشاهدات بالینی ضروری است. به طور کلی، در تمامی اختلالات تحولی نمی توان نیمرخ شناختی واحدی را برای اختلال در نظر گرفت و مبتنی بر آن نیمرخ رویکرد توانبخشی شناختی خاصی را توصیه نمود. این مسأله در اختلال اوتیسم بارزتر است و تنوع نیمرخ شناختی در این اختلال گزارش شده است.
در اغلب کودکان دارای اختلال اوتیسم، اختلال زبانی در دوران اولیه کودکی جز علائم اوتیسم به شمار می رود. استفاده از اشاره ها برای برقراری ارتباط به طور قابل ملاحظه ای محدود است. زبان همیشه رشد نمی کند و یا رشد تأخیری دارد. قواعد زبانی در آن هایی که می توانند صحبت کنند، اغلب با سن عقلی مرتبط است. ناهنجاری اصلی در زبان، استفاده عملی از زبان است. حتى کودکانی که دارای اختلال اوتیسم خفیف هستند، مشکلاتی در زمینه انطباق، صحبت مرتبط با موضوع بحث یا رعایت نوبت در گفتگو نشان می دهند. اگرچه کودکان دارای اختلال اوتیسم با عملکرد بالا مایل به برقراری ارتباط هستند، ولی سؤال ها و تفسیر ها را تکرار می کنند و به طور خود انگیخته صحبت نمی کنند، گفتگو یشان اغلب نامربوط و فاقد روابط متقابل است و صحبت هایی بیان می کنند که به زمینۀ گفتگو بی ربط است. هر چند اختلال اوتیسم زمانی یک اختلال زبانی محسوب می شد، تئوری های اخیر بر آسیب های شناخت اجتماعی تاکید می کند و مشکلات زبان را به نقایص پردازش اطلاعات اجتماعی سطح بالاتر نسبت می دهد. دکتر مهدی صابر، بهترین دکتر تشخیص اوتیسم در تهران، با ارزیابی دقیق علائم اوتیسم در کودکان و مشکلات کودکان اوتیسم به انتخاب بهترین گزینه درمانی برای آن ها می پردازد.
اختلال زبان در کودکان اوتیسم
یکی از مشکلات کودکان اوتیسم اختلال در بیان نیازها و خواسته ها است. کودکان اوتیسم درجات مختلفی از اختلال زبان دارند که معمولاً منجر به تعاملات ناشیانه، انزوا و مبادلات ناموفق می گردد. در حال حاضر استفاده از تبلت ها، آیپد ها و گوشی ها به عنوان دستگاه های ارتباطی جایگزین زبان، در بین خانواده های کودکان دارای اختلال اوتیسم بسیار رایج است. درک جنبه های عملی زبان و چگونگی استفاده از آن در زندگی روزمره می تواند برای افراد دارای اختلال اوتیسم مشکل باشد. علاوه بر این نقص زبان موجب چالش های تحصیلی در درک مطلب و فهم خواندن می گردد. در یک مطالعه طولی که ۴۰ کودک ۱۳-۲ ساله با علائم اوتیسم را دنبال کرده اند، نشان داده شده است که مشکلات زبان در این کودکان تا بزرگسالی نیز ادامه داشته و این مشکلات در افراد دارای اختلال اوتیسم پایدار و نسبتاً مقاوم به درمان است. در یک مطالعه اجرا شده روی همشیران و والدین کودکان دارای اختلال اوتیسم نشان داده شد که روانی کلامی آوایی و معنایی آن ها از همتایان در خانواده بدون کودک دارای اختلال اوتیسم به طور معنی داری کمتر است.
مشکلات کودکان اوتیسم در توانایی های فضایی
افراد دارای اختلال اوتیسم اغلب در تکالیفی که مستلزم پردازش دیداری – فضایی و توجه به جزئیات دیداری است، خوب عمل می کنند. در حقیقت تحقیقات نشان داده است که علائم اوتیسم در افراد حتی ممکن است در انجام بعضی از این تکالیف نسبت به افراد با تحول طبیعی عملکرد بهتری داشته باشند. این افراد در شناسایی، جور کردن و بازسازی جزئیات دیداری که باعث عملکرد بهتر در تکالیف دیداری – فضایی می شود، بهتر عمل می کنند. با این وجود، این توانایی پردازش اطلاعات دیداری بدون هزینه نیست و از مشکلات کودکان اوتیسم می توان گفت که آن ها معمولاً در هماهنگی مرکزی ضعیف عمل می کنند و در پردازش اطلاعات زمینه ای مشکل دارند. پردازش اطلاعات در افراد عادی با انگیزه رسیدن به سطح معنایی بالاتر و پردازش کلی تر صورت می گیرد. در مقابل پردازش در افراد دارای اختلال اوتیسم بسیار متمرکز بر جزئیات به نظر می رسد. براساس یک فرضیۀ شناختی مطرح در اختلال اوتیسم، فرضیه ضعف در هماهنگی مرکزی، افراد دارای اختلال اوتیسم در تکالیفی که مستلزم ترکیب اجزاء تشکیل دهنده یک شکل است ضعیف عمل می کنند، اما در اعمالی که مستلزم تمرکز به نظم جزئیات یا پردازش موضعی است به طور طبیعی (یا حتی بالاتر از آن) عمل می کند. همچنین به نظر می رسد هنگامی که اطلاعات زمینه با عملکرد مداخله می کند، آن ها باید عملکرد خوبی نشان دهند. بر اساس فرضیۀ هماهنگی مرکزی، افراد دارای اختلال اوتیسم تحت تأثیر زمینه قرار نمی گیرند. کودکان دارای اختلال اوتیسم در کشف شکل هایی که در تصاویر زمینه جای می گیرند به طور معناداری بهتر از گروه همتا، از نظر سن عقلی و تقویمی، عمل می کنند. هماهنگی مرکزی ضعیف موجب عملکرد قوی افراد دارای اختلال اوتیسم در خرده آزمون طراحی مکعب های وکسلر می شود. در این آزمون پخش کردن طرح ها قبل از اجرا، عملکرد شرکت‌کنندگان سالم را مختل می کند ولی عملکرد افراد دارای اختلال اوتیسم را به دلیل گرایش بیشتر به پردازش منفک طراحی ها، به طور برجسته ای بهبود می بخشد. این موضوع نشان می دهد که این افراد یک میل طبیعی به دیدن محرک ها به صورت منفک به جای کلی دارند.
برخی از مشکلات کودکان اوتیسم
در پژوهشی که با هدف مقایسه مهارت های حرکتی در کودکانی با علائم اوتیسم با و بدون تأخیر زبان انجام شده است، گزارش شده است که سرعت حرکت، هماهنگی و موقعیت اندام های بدن در کودکان دارای اختلال اوتیسم نسبت به کودکان عادی متفاوت است و این کودکان در زمینه های مورد اشاره دارای مشکلاتی هستند، اما یافته جالب این پژوهش این است که کودکان دارای اختلال اوتیسم با و بدون تأخیر زبانی در مقایسه با کودکان عادی پردازش دیداری قوی تر و بهتری دارند. همان طور که گفته شد معمولاً همسو با نقص افراد دارای اختلال اوتیسم در هوش کلامی، این افراد در هوش عملی نیز دارای نقایصی هستند. با این وجود، یکی از مشکلات کودکان اوتیسم این است که در ادراک دیداری و چرخش ذهنی عملکرد پایین تری نسبت به همتایان با تحول طبیعی خود دارند. این نقص ارتباط مثبت معنی داری با نقص در تئوری ذهن دارد. براین اساس بخشی از تئوری ذهنی که نیازمند دیدگاه گیری و در نظر گرفتن نقطه نظر دیگران برای برقراری ارتباط است، در اختلال اوتیسم دچار نقص است.
ناهنجاری های توجهی در کودکان اوتیسم
بسیاری از محققان شواهدی دال بر وجود ناهنجاری های توجهی در افراد دارای اختلال اوتیسم ارائه کرده اند. اما این نقایص براساس اجزاء متفاوت توجه متغیر است و نیمرخ متفاوتی نسبت به اختلال های تحولی دیگر دارد. از سال ها پیش گفته می شود که افراد دارای اختلال اوتیسم توجه بیش از حد متمرکزی دارند و تنها به یکسری از نشانه های محیطی در طول موقعیت یادگیری پاسخ می گویند و در انتقال توجه مشکل دارند. بزرگسالان دارای اختلال اوتیسم و دارای ضریب هوشی متوسط در تکالیفی که مستلزم هیچ انتقالی در توجه نیست خوب عمل می کنند، اما وقتی که انتقال سریع توجه بین اطلاعات دیداری و شنیداری لازم شود، بیش از یک انحراف استاندارد پایین تر از گروه طبیعی عمل می کنند. چندین مطالعه با استفاده از آزمون جهت یابی دیداری- فضایی پوسنر نشان دادند که افراد با علائم اوتیسم، در مقایسه با گروه سالم، زمان طولانی تری برای انقطاع و انتقال توجه صرف می کنند. در مقابل تعدادی از مطالعات بیان کرده اند که در اختلال اوتیسم توانایی حفظ و نگهداری توجه سالم باقی می ماند. نتایج آزمون عملکرد مداوم در این گروه طبیعی گزارش شده است. این نیمرخ متفاوت نقاط ضعف و قوت توجه کودکان دارای اختلال اوتیسم را از کودکان دارای اختلال نقص توجه – بیش فعالی متمایز می کند. به این صورت که کودکان دارای اختلال نقص توجه – بیش فعالی مشکلات کمتری در انقطاع و انتقال توجه دارند و در عوض در حفظ توجه و کنترل تکانه ها دچار مشکل هستند.
سوالات متداول:
1-چرا کودکان اوتیستیک در برقراری ارتباط مشکل دارند؟
این مشکل ناشی از تفاوت در رشد مغز است که پردازش زبان و نشانه‌های اجتماعی را دشوار میکند. بسیاری از کودکان اوتیستیک در درک مفاهیم انتزاعی و بیان احساسات مشکل دارند.
2-آیا اوتیسم با افزایش سن بهبود می‌یابد؟
اوتیسم یک وضعیت مادام‌العمر است، اما با مداخلات زودهنگام و مناسب، بسیاری از کودکان میتوانند مهارتهای مهم زندگی را یاد بگیرند و چالش‌های خود را مدیریت کنند.
شناختن علائم اوتیسم می تواند تاثیر شایانی در تشخیص کودک اوتیسم و درمان آن داشته باشد. اختلال اوتیسم نوعی اختلال رشدی می باشد که شامل نقص در تعاملات اجتماعی، داشتن اشکال در پردازش ادراک و رفتار های کلیشه ای و تکراری می شود. علائم اوتیسم از دو سالگی در کودک پدیدار می شود و توسط متخصصان قابل تشخیص است. شدت علائم اوتیسم متغیر بوده، اما نقص در مهارت های اجتماعی در کودکان مبتلا به این اختلال، ثابت است. کودک اوتیسم به طور معمول به سختی می تواند ارتباطات عاطفی برقرار کند یا به پدر و مادر خود وابسته شود. برخی از کودکان اوتیسم در برقراری ارتباط چشمی با مشکل مواجه هستند. کودکانی که علائم اوتیسم در آن ها شدیدتر است، پرحاشگر شده یا ممکن است حرف نزنند. مرکز اوتیسم دکتر صابر، با بهترین دکتر برای تشخیص کودک اوتیسم، به درمان علائم اوتیسم و مغز کودک پرداخته و رضایت همیشگی مراجعان را به خود جلب می کند.
تشخیص کودک اوتیسم و علائم آنخوانایی
تفاوت در حجم کلی مغز در تشخیص کودک اوتیسم از مطالعاتی که با بررسی اندازه سر در کودکان دارای اختلالات طیف اوتیسم می پرداختند، آغاز شد که نشانگر اندازه طبیعی یا کوچک تر دور سر در بدو تولد و افزایش آن پس از 12 ماهگی است. مطالعات تصویربرداری تشدید مغناطیسی در کودکان 18 ماهه تا 4 ساله دارای اختلال اوتیسم یک افزایش 5 تا 10 درصدی را در حجم کلی مغز گزارش کرده اند. اما این که آیا این افزایش حجم تا سنین نوجوانی باقی می ماند، هنوز مشخص نیست. این افزایش حجم بیشتر در ماده سفید مغزی است تا خاکستری. علاوه بر این بیشترین افزایش حجم در قطعه پیشانی گزارش شده است. مطالعات تصویربرداری تشدید مغناطیسی دیگر سایر وجوه قشر مغز را مورد بررسی قرار داده است و شواهدی از شکل غیر طبیعی مغز در شیار مرکزی، قشر گیجگاهی فوقانی، شیار بین آهیانه ای و شکنج پیشانی تحتانی را نشان داده است. در خصوص ساختار های مغزی درگیر در اوتیسم، جدول 3 – 12 ساختار های مغزی درگیر در علائم اوتیسم را به تفکیک نشان می دهد.
جدول شماره 3 – 12 : ساختار های مغزی درگیر در اوتیسم به تفکیک علائم
نارسایی اجتماعی
نقایص ارتباطی
رفتار های کلیشه ای
قشر حدقه ای پیشانی
شکنج پیشانی تحتانی ( بروکا )
قشر حدقه ای پیشانی
شکنج کمربندی قدامی
شکنج گیجگاهی فوقانی
شکنج کمربندی قدامی
شکنج دوکی شکل
ناحیه مکمل حرکتی
هسته های قاعده ای
شکنج گیجگاهی فوقانی
هسته های قاعده‌ای
تالاموس
آمیگدال
جسم سیاه
شکنج پیشانی تحتانی ( بروکا )
تالاموس
قشر خلفی آهیانه ای
هسته های پلی – مخچه
مطالعات تصویربرداری مغز کودک اوتیسم
مطالعات تصویربرداری ساختاری، افزایش حجم آمیگدال و هیپوکامپ دو طرف را در علائم اوتیسم نشان داده شده است. افزایش حجم در تالاموس و عقده های قاعده ای نیز گزارش شده است. در مخچه هم افزایش حجم در ماده سفید به میزان ۳۹ درصد گزارش شده است. علاوه بر این، کاهش حجم جسم پینه ای در مطالعات تصویربرداری ساختاری نشان داده شده است. مطالعات تصویربرداری عملکردی تغییرات عملکرد مغز را در هر یک از کارکرد های زیر بدین شرح بیان نموده است:
پردازش شنیداری : کاهش فعالیت قشر شنیداری در تکلیف پردازش شنیداری، کاهش فعالیت شکنج گیجگاهی فوقانی دو طرف و بروکا به همراه افزایش فعالیت ورنیکه در تکالیف معنایی و کاهش فعالیت بروکا در تکالیف دسته بندی لغات و ناهنجاری ساختار های قشری درگیر در درک موسیقی کمتر است و در شنیدن موزیک های شاد کاهش فعالیت اینسولای قدامی چپ گزارش شده است. علاوه بر این، کاهش طرفی شدگی چپ زبان نیزگزارش شده است.
درک لمسی : کاهش فعالیت قشر حسی پیکری. با این وجود، در لمس بافت های ناخوشایند فعالیت بیشتری در اینسولا و شکنج کمربندی گزارش شده است.
ادراک دیداری : در تکالیف پیچیده افزایش فعالیت قشر بینایی تا شکنج میانی آهیانه ای گزارش شده است. در تکالیف چرخش ذهنی کاهش فعالیت در نواحی مکمل قشر پیشانی، قشر کمربندی قدامی و هسته کودیت دیده می شود. در ادراک تصاویر سه بعدی فعالیت کمتر قشر خلفی خارجی پیش پیشانی گزارش شده است.
درک حرکت : به طور کلی کاهش فعالیت شکنج آهیانه تحتانی، ناحیه تکمیلی حرکت چشم، شکنج گیجگاهی فوقانی در افراد دارای اختلال اوتیسم در درک حرکت گزارش شده است.
کارکرد های حرکتی : کاهش فعالیت قشر های حرکتی اولیه و ثانویه و مخچه در اختلال گزارش شده است.
درک نگاه : کاهش فعالیت قطعه آهیانه تحتانی و شکنج گیجگاهی فوقانی و افزایش فعالیت در اینسولای راست و محل تلاقی قشر گیجگاهی آهیانه ای نشان داده شده است.
درک صورت : کاهش فعالیت آمیگدال و شکنج دوکی شکل در حین تکالیف درک صورت گزارش شده است.
کارکرد های اجرایی : در تکلیف استروپ افزایش فعالیت شکنج پیشانی تحتانی چپ و شکنج حدقه ای پیشانی اینسولای چپ و قطعه های آهیانه در افراد دارای اختلال اوتیسم گزارش شده است. در تکلیف برو – نرو کاهش فعالیت در شکنج کمربندی قدامی، بخش میانی پیش پیشانی و شکنج گیجگاهی فوقانی دیده شده است. در آزمون برج لندن کاهش ارتباطات بین قشر های پیشانی و آهیانه ای نشان داده شده است.
تقلید : کاهش فعالیت قشر پیش حرکتی و قشر آهیانه ای تحتانی در حین تکلیف تقلید در علائم اوتیسم دیده شده است.
تئوری ذهن : کاهش فعالیت شکنج کمربندی در تکلیف درک خود و کاهش فعالیت پیش پیشانی میانی در قضاوت دیگران و کاهش فعالیت قشر گیجگاهی در قضاوت خود در تشخیص کودک اوتیسم گزارش شده است.
استدلال انتزاعی : افزایش فعالیت قشر پس سری و گیجگاهی در تکالیف یادگیری در حالی که در گروه طبیعی افزایش فعالیت در نواحی پیشانی است. همچنین، افزایش فعالیت قشر پس سری در اجرای تکالیف ماتریس پیشرونده ریون در علائم اوتیسم گزارش شده است.
نقش ژنتیک و محیط در شکلگیری مغز اوتیسم
تحقیقات نشان میدهد که اوتیسم ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است. برخی ژنهای خاص بر رشد مغز تأثیر گذاشته و باعث تفاوت در ارتباطات عصبی میشوند. از طرفی، عواملی مانند سن والدین، عفونتهای دوران بارداری یا قرارگیری در معرض آلایندهها نیز ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهند. تعامل بین ژنها و محیط، ساختار و عملکرد مغز را تغییر میدهد که منجر به علائم اوتیسم در کودکان مانند مشکلات اجتماعی و ارتباطی میشود. مطالعات تصویربرداری مغز، تفاوتهایی در نواحی مربوط به پردازش حسی، زبان و تعاملات اجتماعی نشان داده است.
چگونه مغز کودکان اوتیستیک پردازش اطلاعات میکند؟
مغز کودکان مبتلا به اوتیسم، اطلاعات را به شیوهای متفاوت پردازش میکند. برخی نواحی مغز مانند قشر پیشپیشانی و آمیگدال ممکن است فعالیت غیرمعمولی داشته باشند، که منجر به حساسیتهای حسی، تاخیر در گفتار یا تمرکز شدید روی جزئیات (از جمله علائم اوتیسم در کودکان) میشود. این کودکان گاهی در یکپارچهسازی اطلاعات مشکل دارند، به همین دلیل ممکن است با صداها، نورها یا تعاملات اجتماعی به شکلی غیرمنتظره واکنش نشان دهند. تحقیقات نشان میدهد که ارتباط بین نورونها در مغز اوتیستیک میتواند الگوهای منحصربهفردی داشته باشد، که توضیحدهنده تنوع گسترده در رفتارهای این کودکان است.
سوالات متداول:
1- چرا کودکان اوتیستیک به صدا حساسند؟
مغز آنها اطلاعات حسی را متفاوت پردازش میکند و ممکن است صداهای معمولی را بیش‌ازحد شدید دریافت کنند.
2- آیا تفاوت مغزی اوتیسم در اسکن دیده میشود؟
برخی تفاوت‌ها مانند فعالیت غیرمعمول نواحی خاص در تصویربرداری مغز قابل مشاهده است.
علائم اوتیسم در کودکان و نوزادان در یک زمان بروز نمی کند. ممکن است نوزادی در 6 ماهگی علائم اوتیسم را بروز دهدو کودک دیگری علائم اوتیسم را در یکسالگی نشان دهد . بعضی از علایم واضح هستند مانند عدم برقراری ارتباط چشمی مناسب، عدم واکنش کودک به نام خود و رفتارهای تکراری در دست ها. پزشک متخصص اطفال شاید در اولین ارزیابی ها متوجه علائم اوتیسم در کودک نشود اما دکتر اوتیسم با بررسی دقیق علائم و تاریخچه کودک می تواند تشخیص دقیق تری دهد. زمانی که علایم اوتیسم در نوزادی بروز کند تشخیص زودهنگام به درمانگران و والدین کمک می کند تا روند درمان را سریعتر آغاز کرده و با استفاده از کاردرمانی اوتیسم، گفتاردرمانی و رفتاردرمانی کودکان اوتیسم را درمان نمایند. مرکز درمان اوتیسم دکتر صابر در زمینه تشخیص علائم اوتیسم و درمان تخصصی آن با در اختیار داشتن تیم متخصص و با تجربه در دو شعبه غرب و شرق تهران مشغول به فعالیت می باشند.
بیشتر ارزیابی های استاندارد شده ی سنتی میتواند جهت ارزیابی برخی کودکان طیف اتیسم مفید باشد به خصوص آنهایی که عملکرد بالا دارند به هر حال ارزیابگر ممکن است به اصلاح تستهای رسمی نیاز داشته باشد. این تغییرات و اصلاحات شامل تشویق، تغییر آیتمها برای حفظ علاقه ی کودک، تکرار آیتمها، دستورالعمل دادن و فراهم آوردن سرنخهای اضافی برای جلوگیری از شکست کودک می باشد. به عبارتی زمانی که کودک آیتمها را متوجه نمیشود راهنمایی هایی اضافه میشود ولی در نهایت در نتایج گزارش به آنها اشاره می شود. بیشتر تستهای استاندارد ممکن است روی صرف و نحو زبان تمرکز کنند تا این که بر مشکلات کاربرد شناختی زبان که از جمله مشکلات غالب است، متمرکز باشند، در انتخاب تستهای رسمی کاردرمانگر مقیاسهایی که کاربرد شناختی را هم در نظر بگیرد احتیاج دارد که این تستها میتواند شامل بخشی از ارزیابی زبان – ارتباط درکی باشد. این تستها بیشتر هنجار مرجع اند و دامنه ی سنی آنها از نوزادی تا بزرگسالی را در بر میگیرد. ارزیابی کودکی که در مرحله ی preintentional) ) مرحله ی پیش از ارتباط هدفمند است باید شامل آزمایش اهداف شناختی – اجتماعی، تعامل دو جانبه و توجه مشترک، مشارکت موثر، تقلید و قصدمندی باشد.
اوتیسم زیر یکسال
اهداف اجتماعی – شناختی ارتباط و زبان
تواناییهای اجتماعی و شناختی، ارتباط شفاهی و سواد آموزی را پشتیبانی میکند.
تعامل دوجانبه و مشارکت موثر
در طول ۶-۸ ماهگی کودک رفتارهای متنوعی را نشان میدهد، مثلا نگاه خیره، گریه کردن لمس کردن و لبخند زدن.
کودک با این رفتارها قصدمندی برای ارتباط ندارد ولی پاسخ بزرگسالان به آنها باعث ایجاد هدفمندی میشود. در مراحل اولیه ی پیش قصدمندی ارتباط، کودک مبتلا به اوتیسم مشکلاتی را تعامل دو جانبه مثل کودکان طبیعی دارد اما این توانایی در کودکان طبیعی در مرحله پیش کلامی، برای رشد مهارتهای اجتماعی در کودکان عملکردی می شود.
جنبه های تعامل دوجانبه در اختلالات طیف اوتیسم
احساسات یکنواخت و خودداری از نگاه خیره
تمایل برای تنها بودن
مشکل با درگیر شدن در تعامل
مشکل در پاسخ به درونداد زبانی (برخی شواهد پیشنهاد میکند که کودکان خیلی کوچک مبتلا به اوتیسم صدای مادر را جهت یابی میکنند ولی توجهی به گفتاری که متوجه آنهاست نمیکنند)
کیفیت و تکرار این رفتارهای اجتماعی بهترین ارزیابی است که از طریق مشاهدهی تعامل کودک با دیگران قابل بررسی است.
توجه مشترک
در طول نیمه ی دوم اولین سال زندگی، به طور طبیعی کودک از ترکیب ژست، صداسازی و نگاه خیره استفاده میکند. یک نکته ی چالش برانگیز ارتباط در کودکان اتیسم این است که در طول مرحله ی پیش زبانی از توجه مشترک استفاده نمایند توجه مشترک به جهت یابی و توجه به شریک اجتماعی احتیاج دارد و سپس جلب توجه فرد مقابل به شی مورد علاقه برای به اشتراک گذاری تجربه.
ارزیابگر باید به مواردی توجه کند:
آغاز توجه مشترک با دیگران (نشان دادن چیزی به والدین یا ارزیابگر)
پاسخ به پیشنهاد دیگری برای توجه مشترک (دنبال کردن اشاره ی ارزیابگر به چیزی)
توجه به ارجاعات اجتماعی (کردن حالات چهرهای ارزیابگر در موقعیت های نامطمئن اجتماعی)
قصد مندی
قصد مندی برای ارتباط معمولاً در سال اول زندگی رشد میکند (حدود سن 7 – 8 ماهگی)
تقلید
کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً در تقلید کارهایی مثل دست زدن آسیبهای را نشان میدهند. کودکان مبتلا به اوتیسم در تقلید حرکات oral-motor نیز دچار مشکلاند.
اخذ یک نمونه میتواند جهت فهم نقاط ضعف و قوت کلام کودکان مبتلا به اختلالات طیف اتیسم که به ارتباط هدفمند دست مییابند مفید باشد.
شکل زبان رمز زبان است که با محتوا و کاربرد تعامل دارد. محتوای زبان به ایده هایی که از طریق زبان بیان میشوند اشاره دارد و شامل عملکرد و بافت زبان میشود. از دیگر علایم اوتیسم درک پایین کودک می باشد. ارزیابی درک زبان و گفتار در کودکان اوتیسم که دارای کلام هستند باید شامل ارزیابی جنبه های مختلف زبان به ویژه کاربرد شناختی زبان باشد (استفاده از زبان در بافت ارتباط) جنبه های واج شناختی و آواشناختی (به خصوص واحدهای زیر زنجیرهای و پروزودی) و تولید، استفاده ی غیر معمول از شکل زبان مثل اکولیلیا و یا وارونه سازی ضمیر نیز باید بررسی گردد. جنبه های دیگر زبان شامل شكل، محتوا، (ارتباطات معنایی و صرفی – نحوی)، محاوره، روایت کردن زبان درکی و بازی میباشد.
گفتاردرمان ابتدا بر روی زبان و ارتباط کودک تمرکز می کند و بنابراین متخصصان دیگر میتوانند اطلاعات با ارزشی را در ارتباط با مشکلات اجتماعی، آسیب حرکتی، مشکلات حسی، آسیب شنوایی، ناتوانی شناختی و مسایل پزشکی مثل تشنج فراهم آورند.
الگوهای رشد واژگانی و پارامترهای محتوای زبانی
معمولا کودکان در حال رشد شروع به فهمیدن و استفاده کردن از اولین کلماتشان در بافت زندگی روزمره شان میکنند و ارتباطات نمادین خود را گسترش میدهند. اولین کلمات یکی از جنبه های محتوای زبانی هستند و معنا و تصوری است که از طریق زبان دریافت می شود رشد واژگانی در کودکان مبتلا به اتیسم ممکن است این خصوصیات را داشته باشد:
الگوهای غیر معمول رشد شامل تاخیر در اولین کلمات / توقف رشد یا پسرفت پس از اکتساب اولیه
انواع مشابه کلمات در مراحل اولیهی واژگانی رشد میکند
دفع کلماتی که انتزاعی هستند مثل /دانستن فکر کردن و کلماتی که احساسات را منتقل میکنند
تعامل محتوا و شکل زبان
گفته های کودک مبتلا به اوتیسم معمولا به لحاظ گرامری صحیح هستند زبان کودک مبتلا شاید باید به لحاظ جنبه های صرفی – نحوی بررسی شود:
نوع ساختارهای خودانگیخته استفاده شده و تنوع کلمات بیان شده توسط آنها
استفادهی کودک از تکواژهای دستوری
برای همه ی جنبه های شکل و محتوای زبان همه ی آن چیزهایی که به دست آورده شده اند یا از دست رفته اند باید در نظر گرفته شود.
پارامترهای زبان از طریق نمونه ی طبیعی زبان بهتر ارزیابی میشوند.
استفاده از کاربردشناسی زبان
مشکل در استفاده از زبان یکی از علائم بارز کودکان مبتلا به اوتیسم است همچنین در آن دسته از کودکان مبتلا که کلام دارند، نقص در محاوره و داستان گویی وجود دارد.
مشکلات حسی
بیش حسی یا کم حسی از دیگر علائم کودکان اوتیسم می باشد که منجر به بی قراری و پرخاشگری در کودک می گردد. والدین متوجه این مشکل نمی شوند و دائم از گریه های زیاد کودک شکایت می کنند.
مقاومت به تغییر محیط
کودک اوتیسم به علت مشکلات حسی از تغییر در محیط زندگی اش فراری است. او نمی تواند محیطه های پرسرو صدا یا نور مستقیم آفتاب را تحمل کند. یا از وزش باد و حرکت موهایش در باد اجتناب می کند.
مشکلات جسمی حرکتی
به علت مشکلات درکی حرکتی بسیاری از کودکان اوتیسم هماهنگی حرکتی ضعیفی دارند و در حس عمقی و لمس دچار اختلال می باشند همچنین ترس از ارتفاع در انان شایع است.
بعضی از کودکان با اختلالات طیف اوتیسم از بینایی برای درک دنیای خود استفاده میکنند. مهارت های بینایی حرکتی مانند تمرینات یکپارچگی حسی از تمرینات مفید در درمان کودکان اوتیسم می باشد. این مهارت بینایی و توجه ظریف به اجزای دیداری یک نقطه قوت در این کودکان است. تعامل اجتماعی کودک را از طریق این مهارتهای دیداری افزایش دهید. کودکان با سن پایین یا بالاتر همبازی طبیعی برای کودکان با اختلالات طیف اتیسم و درمان علائم حسی اوتیسم هستند. اجازه بدهید کودک خودش نحوه ارتباط را تعیین کند. فرصت دهید تا همبازی‌های کودک به او کمک کنند. روشهای خاص برای مکالمه و دلیل رفتارهای کودک را به او شرح دهید. کودکان جدید را به عنوان کمک دست خودتان، وارد لیست نکنید. آگاه باشید والدین نسبت به استفاده از سایر کودکان برای مراقبت یا ارتباط کودکشان وابسته نباشند. از کودکان سالم به عنوان همبازی استفاده شود. تماشای برادر یا خواهر یکی از بهترین روشها برای یادگیری رفتار صحیح است. تمرینات یکپارچگی حسی با توپ نیز برای کودکان با مشکلات حسی مفید می باشد. کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر با دارا بودن تعداد بسیاری افراد متخصص در حیطه درمان علائم حسی اوتیسم و مشکلات اوتیسم و انجام تمرینات متنوع برای این کودکان از جمله تمرینات یکپارچگی حسی با توپ، جز بهترین مرکز اوتیسم تهران می باشد.
انواع تمرینات یکپارچگی حسی با توپ
توپ بازی: یکی از اولین بازیهایی که کودک یاد میگیرد. وقتی در مورد مهارتهای این بازی فکر می‌کنید این بازی زیاد کودکانه به نظر نمی‌رسد. در این بازی کودک نیاز به دانستن در نوبت بودن، تماشای توپ و انتظار برای لحظه‌ای برای غلت دادن توپ و بازگرداندن آن به شما دارد.
بازی را با توپی که از نظر شما رنگ متضاد دارد انجام دهید. مثلا نوارهای سیاه و سفید یا توپی که مقداری درخشش دارد و یا هر توپی که از نظر دیداری مورد پسند کودک باشد.
بازی را در حالیکه نزدیک کودک نشسته‌اید آغاز کنید. روی کف زمین و صورت به صورت سپس توپ را به سمت کودک بغلتانید.
منتظر بمانید.
مشاهده کنید که کودک چه کار میکند.
اگر کودک توپ را لمس کرد این یک شروع خوب است.
6. اجازه بدهید کودک توپ را در جهتی حرکت دهد.
7.وقتی توپ از دستان کودک دور شد آن را دوباره به سمت کودک قل دهید.
8.اگر کودک به هر دلیلی توپ را لمس نکرد توپ را به سمت فضایی که کودک در آن است بیاندازید. رفتار کودک برای گرفتن توپ را زیر نظر داشته باشید.
9. صبور باشید.
10. این کار را بارها تکرار کنید. کودک شروع به لمس و حرکت توپ خواهد کرد.
11. خیلی کم صحبت کنید. از داد زدن دوری کنید. خندیدن و برگرداندن توپ چیزی است که به کودک می‌فهماند که فعالیت را ادامه دهد.
روش های دیگر درمان علائم حسی اوتیسم
روش دیگر برای تشویق کودک اوتیسم جهت بازی با همدیگر استفاده از موارد مشابهی است که کودک معمولا استفاده میکند. اگر کودک در حال ساختن است بلوک یا وسیله دیگر به او بدهید. اگر کودک با ماشین بازی میکند یکی از ماشینها را به او بدهید و وانمود کنید که ماشین می‌خواهد حرکت کند. وانمود کنید که ماشینها می‌خواهند به سفر یا گاراژ بروند. اجازه بدهید ماشینهای او بیشتر حرکت کند. فعالیت او زیر نظر بگیرید و به او از طریق اسباب‌بازیهای مورد علاقه‌اش نشان دهید که چطور بازی برای او لذتبخش‌تر میشود.
7 تمرین ساده با توپ برای تقویت یکپارچگی حسی در اوتیسم
1-غلتاندن توپ روی بدن (حس عمقی و آرامش):
کودک را به آرامی روی شکم یا پشت بخوابانید و یک توپ نرم (مانند توپ ماساژی) را روی دست‌ها، پاها و کمرش بغلتانید. این کار به کاهش حساسیت لمسی و تنظیم سیستم عصبی کمک میکند.
2-پرتاب و گرفتن توپ (هماهنگی چشم و دست):
از یک توپ نرم و سبک استفاده کنید و با فاصله‌ای کم، آن را به سمت کودک پرتاب کنید تا بگیرد. این تمرین، تمرکز و زمان‌بندی حرکتی را بهبود می‌بخشد.
3-فشردن توپ استرس (تقویت عضلات و کاهش اضطراب):
توپ‌های اسفنجی یا توپ‌های مخصوص استرس را در اختیار کودک بگذارید تا آن را فشار دهد. این کار به کاهش تنش و بهبود خودتنظیمی حسی کمک میکند.
4-تعادل با توپ بزرگ (حس عمقی و وضعیت بدن):
از کودک بخواهید روی توپ سوئیسی بنشیند و تعادل خود را حفظ کند. این تمرین، هوشیاری بدن و کنترل حرکتی را تقویت میکند.
5-پاس دادن توپ با دست و پا (هماهنگی دو طرف بدن):
توپی را به کودک بدهید و از او بخواهید آن را با دست‌ها و سپس با پاها به شما برگرداند. این کار به یکپارچگی حرکات دو نیمه بدن کمک میکند.
6-ردیابی توپ چراغانی (تمرکز بینایی و دنبال کردن حرکت):
از توپ‌های نورانی یا رنگی استفاده کنید و آن را به آرامی حرکت دهید تا کودک با چشمانش دنبال کند. این تمرین برای بهبود پردازش بینایی مفید است.
7-توپ‌بازی ریتمیک (تلفیق شنیداری و حرکتی):
با ریتم خاصی (مثل دست زدن یا موسیقی) توپ را به زمین بزنید یا پرتاب کنید تا کودک هماهنگی شنیداری-حرکتی را تجربه کند.
چگونه با بازی‌های توپی، هماهنگی حرکتی و پردازش حسی را بهبود بخشیم؟
بازی با توپ یکی از مؤثرترین روشها برای تقویت هماهنگی حرکتی و پردازش حسی در کودکان اوتیستیک است. این فعالیتها نه تنها مهارتهای فیزیکی مانند تعادل، قدرت عضلانی و هماهنگی چشم و دست را بهبود می‌بخشند، بلکه به عنوان یک تمرین ذهنی اوتیسم نیز عمل میکنند و به کودک کمک میکنند تا اطلاعات حسی را بهتر سازماندهی کند. برای مثال، وقتی کودک توپ را پرتاب یا میگیرد، مغز او باید بین حس بینایی، لامسه و حرکات بدن ارتباط برقرار کند که این فرآیند مستقیماً بر یکپارچگی حسی تأثیر می‌گذارد.
علاوه بر این، بازی‌های توپی میتوانند اضطراب را کاهش دهند و تمرکز را افزایش دهند. به عنوان نمونه، فشردن توپ استرس به کودکانی که به دنبال تحریک عمقی هستند کمک میکند تا آرام شوند. همچنین، توپ‌های تعادلی مانند توپ سوئیسی، با درگیر کردن حس عمقی، به کودکان اوتیستیک کمک میکنند تا از بدن خود آگاه‌تر شوند. این تمرینات ساده را می‌توان در خانه، کلاس درس یا جلسات کاردرمانی گنجاند تا به صورت تدریجی، هماهنگی حرکتی و پردازش حسی کودک را تقویت کرد.
نتیجه‌گیری:
تمرینات یکپارچگی حسی با توپ، روشی کاربردی، کم‌هزینه و لذت‌بخش برای کمک به کودکان اوتیستیک است. این فعالیتها به بهبود هماهنگی حرکتی، پردازش حسی، تمرکز و حتی کاهش اضطراب کمک میکنند و میتوانند به راحتی در برنامه روزانه کودک گنجانده شوند. از پرتاب ساده توپ تا بازی‌های تعادلی، هر کدام از این تمرینات به نوعی چالش‌های رایج اوتیسم را هدف قرار میدهند. نکته کلیدی این است که این تمرینات را به صورت بازی و با توجه به علایق کودک طراحی کنید تا هم برایش جذاب باشد و هم تأثیرات ماندگاری داشته باشد. والدین و درمانگران میتوانند با صبر و خلاقیت، از توپ به عنوان ابزاری قدرتمند برای رشد مهارتهای حسی-حرکتی کودک استفاده کنند.
به یاد داشته باشید: هر کودک منحصر به فرد است، بنابراین ممکن است به برخی فعالیتها واکنش بهتری نشان دهد. با آزمون و خطا و مشاهده دقیق، می‌توانید بهترین روشها را برای فرزندتان پیدا کنید. این راه ساده ولی مؤثر، میتواند گامی مهم در مسیر پیشرفت او باشد.
سوالات متداول:
1-اگر کودک از لمس توپ اجتناب کند چه کار کنیم؟
ابتدا اجازه دهید فقط به توپ نگاه کند، سپس به تدریج تماس را افزایش دهید.
2-کدام نوع توپ برای شروع بهتر است؟
توپ‌های اسفنجی نرم یا توپ‌های سوئیسی کوچک برای شروع عالی هستند.
مرکز اوتیسم تهران در زمینه تشخیص و درمان کودکان اوتیسم به صورت تخصصی فعالیت می نماید. کاردرمانی اوتیسم و گفتاردرمانی اوتیسم از درمان های توانبخشی کودکان اوتیسم می باشد که در مرکز دکتر صابر ارائه می گردد. متخصصان مجرب و کارآزموده مرکز با استفاده از تکنیک های روز دنیا و تجهیزات پیشرفته نظیر اتاق تاریک بینایی، اتاق شنیداری، سنسوری روم، ماساژ درمانی، رفتاردرمانی و… به درمان تخصصی کودکان اوتیسم می پردازند. یکی از مشکلات کودکان اوتیسم ، مشکلات حسی آنان است مانند مشکل در لباس پوشیدن ، غذا خوردن، واکنش به نورهای خاص و… که با استفاده از تکنیک های درمانی بهبود می یابد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
ممکن است کودک شما ایده های خاصی در مورد لباس پوشیدن داشته باشد. ممکن است حساسیت لمس منجر به پوشیدن لباسهای خاص بشود. ما در اینجا در خصوص فرآیند لباس پوشیدن و روشهای آموزش کودک در مستقل لباس پوشیدن صحبت خواهیم کرد.شاید کودک در پوشیدن لباسهای خاص اصرار داشته باشد. ممکن است سویشرت آستین بلند کلاه دار را در تابستان بپوشد. یا شاید در پوشیدن لباس نازک در زمستان اصرار داشته باشد. آموزش کودک در سنین پایین در مورد اینکه متناسب با هوا لباس بپوشد یک روش کمک کننده برای سال‌های بعد خواهد بود.
اوتیسم و لباس نپوشیدن کودک
کودک را در فرآیند انتخاب لباس دخیل کنید و به او آموزش دهید که این مورد چطور در او حس مسئولیت فردی ایجاد خواهد کرد. انتخاب لباس میتواند با کودک سه سال به بالا انجام شود. از یک جمله یا اصطلاح در انتخاب لباس استفاده کنید. مثلاً بگویید زیرپوش آبی، تیشرت سفید و جوراب سفید به کودک کمک کنید نسبت به آیتمها توجه کند. ساکت باشید و تنها از کلمات کم استفاده کنید تا تمرکز کودک معطوف به لباس پوشیدن شود نه کلمات اضافی که شما می‌گویید.
با بالا رفتن سن اگر علاقه خود را در انتخاب لباس بیان کرد، او را تشویق کنید تا آن کار را انجام دهد و با بعضی کلمات حس استقلال را در او تقویت کنید. مثلاً بگویید خیلی خوب پیراهن گرم برای یک روز سرد
.
پوشیدن لباس کودکان اوتیسم
به کودک آموزش دهید که لباسهای خود را بپوشد و در بیاورد. اگر توانایی اجرای کامل مهارت لباس پوشیدن را نداشت فعالیت را به اجزای کوچکتر تجزیه کنید. معمولاً کودکان درآوردن لباس را زودتر از پوشیدن یاد می‌گیرند. کودک را در زمان اجرای فعالیت تشویق کنید. این فعالیت به کودک یاد میدهد که چطور لباس را در آورد و کدام قسمت لباس کدام قسمت بدن را پوشش میدهد. در زمان آموزش کودک را به عجله نیندازید. عجله منجر به استرس شده و استرش شانس یادگیری را کاهش میدهد.
اگر وقت کافی ندارید ادامه آموزش را به روزهای بعد موکول کنید. فقط مطمئن شوید که زمان کافی برای حداقل تمرین ۳ بار در هفته وجود داشته باشد. برای شروع فرآیند آموزش لباس پوشیدن ابتد از آیتمهای ساده استفاده شود. جوراب معمولا سفت و به دقت زیادی برای صحیح پوشیدن آن نیاز است. یک زیر پیراهن آستین کوتاه یا رکابی برای شروع مورد مناسبی است. پوشیدن زیر پیراهن یک مهارت چند جزئی است. اگر کودک میتواند سر خود را از لباس رد کند شما به کودک در پوشیدن آستینها را پوشید اجازه این کار را به او بدهید. سپس می‌توانید کودک را در رد کردن سر از لباس حمایت کنید. سبک خاصی برای لباس پوشیدن وجود ندارد و به کودک اجازه بدهید با سبک خود و آن طور که راحت است لباس بپوشد.
بعد از اینکه کودک لباس را پوشید به آرامی لباس را از تن او در بیاورید. از انواع لمس‌ها (زبر/نرم) که برای کودک لذت‌بخش است استفاده کنید. بخندید و از کلمات زیاد استفاده نکنید. این چند ثانیه در برقراری ارتباط در زمان لباس پوشیدن مهم است. این لمس‌ها کودک را در حین انجام فعالیت معنیدار مورد تایید قرار میدهد. بعد از اینکه کودک تمام آیتمهای لباس را پوشید بخندید و بگویید که چقدر جالب و زیبا به نظر میرسد. به خودتان اجازه دهید که برای چند لحظه احساس غرور کنید و بدانید که در حال کمک به خودم برای مستقل شدن هستید.
راهکارهای ساده برای کمک به کودک اوتیستیک در پذیرش لباس
کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب با پوشیدن لباس مشکل دارند، زیرا ممکن است نسبت به بافت، دما یا فشار لباس حساسیت بالایی داشته باشند. این چالش میتواند کارهای روزمره کودکان اوتیسم مانند لباس پوشیدن را به یک تجربه استرس‌زا تبدیل کند. اما با راهکارهای مناسب، می‌توان این مقاومت را کاهش داد.
۱. انتخاب لباس مناسب
-پارچه‌های نرم و بدون زبری مانند پنبه یا لینن را انتخاب کنید.
-از لباسهای بدون برچسب، درزهای محکم یا زیپ‌های سنگین اجتناب کنید.
-لباسهای گشادتر بپوشید تا فشار کمتری به کودک وارد شود.
۲. ایجاد عادت تدریجی
-کودک را به آرامی با لباس جدید آشنا کنید، مثلاً ابتدا آن را لمس کند.
-از تکنیک لباس پوشیدن مرحله‌به‌مرحله استفاده کنید (مثلاً ابتدا فقط تیشرت را بپوشد).
-از سیستم پاداش (مثل تشویق کلامی یا یک فعالیت موردعلاقه) استفاده کنید.
۳. کاهش اضطراب هنگام لباس پوشیدن
-محیطی آرام و بدون شتاب ایجاد کنید.
-از وسایل کمکی مانند لباسهای چسبی به جای دکمه استفاده کنید.
-اگر کودک به یک لباس خاص وابسته است، چند نمونه مشابه تهیه کنید.
با این روشها، می‌توانید کارهای روزمره کودکان اوتیسم را آسانتر کرده و استرس آنها را کاهش دهید.
حساسیت لمسی و لباس پوشیدن در کودکان اوتیسم
یکی از چالش‌های رایج در کودکان اوتیستیک، حساسیت لمسی (Tactile Sensitivity) است که میتواند لباس پوشیدن را برای آنها دشوار کند. این کودکان ممکن است نسبت به جنس پارچه، دما یا حتی فشار لباس واکنش شدید نشان دهند.
علل حساسیت لمسی در لباس پوشیدن
حساسیت به بافت‌های خاص: برخی پارچه‌ها مانند پشم یا نایلون ممکن است باعث خارش یا ناراحتی شوند.
مشکل با فشار لباس: کودکانی که به فشار عمیق نیاز دارند، ممکن است لباسهای تنگ را ترجیح دهند، درحالی که برخی دیگر فقط لباسهای گشاد را تحمل میکنند.
تحریک‌پذیری از برچسب‌ها و درزها: حتی یک برچسب کوچک میتواند باعث بی‌قراری شود.
سبک زندگی در کودکان اوتیسم
مد و داشتن سبک خاص در امور زندگی از راه های بیان و بروز فردی است. کودکان با اختلالات طیف اتیسم غالباً نظرات ثابت و انعطاف‌پذیری درمورد رنگ، جنس، و طرح و چیدمان دارند. معمولاً سبک مورد استقبال آنها در امور مختلف مشابه شما نخواهد بود. اگر تصمیم به برگزاری مراسم رسمی شام دارید و از کودک می‌خواهید که به روش خاصی عمل کند، باید برنامه‌ریزی انجام دهید. در فصل بعدی در این خصوص بیشتر صحبت شده است. برای لباس پوشیدن روزانه به کودک اجازه بدهید که نظر خود را ابراز کند. اگر کودک لباس مدرسه میپوشد باید از این محدودیت پیروی کند. اما اجازه بدهید کودک در پایان هفته بعد از مدرسه لباس مورد علاقه خود را بپوشد. این مسئله منجر به احساس راحتی و آرامش در او خواهد شد.
آراستن
افرادی که ما را نمی‌شناسند از روی ظاهر ما و کودک قضاوت کرده و نظر میدهند. آراستن از طرفی یکی از اجزای حفظ سلامتی افراد است. اگر کودک در مورد فعالیتهای سرزده/ ناخوانده که قسمتی از آراستن است خوشحال نشود با مشکل مواجه خواهید شد. چند روش برای کمک به انجام آسانتر این فعالیتها وجود دارد. اولین مورد اینکه کودکان با اختلالات طیف اتیسم از طریق تقلید خیلی خوب یاد می گیرند. اگر کودک دوش گرفتن شما را ببیند خیلی راحتتر انتظارات شما را درک خواهد کرد. فعالیتهای ویژه که در مورد آنها صحبت خواهیم کرد شامل توالت، شستشوی دست، تمیز کردن ناخن، حمام، شانه کردن مو، مسواک زدن و تمیز کردن بینی است. در خصوص این فعالیتها هر کدام که مورد نیاز کودک هست را آموزش دهید. مشارکت در فعالیتهای مورد نیاز برای کودک راحتتر بوده و منجر به استقلال میشود.
سوالات متداول:
1-آیا استفاده از عینک آفتابی، کلاه یا کفش نیز برای این کودکان چالش‌برانگیز است؟
بله، هر وسیله‌ای که حس لامسه را تحت تاثیر قرار دهد ممکن است باعث مقاومت شود. بهتر است از مدل‌های نرم و سازگار استفاده کنید.
2-آیا تغییر فصل و جنس لباس (مثل پوشیدن لباس گرم در زمستان) روی کودک تاثیر می‌گذارد؟
بله، برخی کودکان اوتیستیک به تغییر دما حساس هستند. بهتر است لباسهای فصل جدید را کمکم و با حوصله معرفی کنید.
