احتمال دارد کودکان در هر سن و سالی به افسردگی مبتلا شوند و از این لحاظ تفاوتی با افراد بزرگسال ندارند. هنگامی که کودک به اختلالات خلقی، درماندگی همراه با احساس غم یا پوچی دائم دچار می شود و یا این که علایق خود را نسبت به انجام فعالیت های جالب و مورد علاقه اش از دست می دهد، باید کمی مشکوک شد که کودک به افسردگی مبتلا شده است یا خیر. این نشانه ها برخی اوقات علائم ابتلای کودک به افسردگی می باشند. علائم افسردگی در کودکان می تواند با افسردگی بزرگسالان شباهت ها و تفاوت هایی داشته باشد. کلینیک تخصصی دکتر صابر، بهترین مرکز روانشناسی کودکان در تهران، با انجام تست های افسردگی در کودکان و بررسی بالینی علائم افسردگی در کودک با تشخیص دقیق اختلال به درمان افسردگی آن ها می پردازد. متخصصین بازی درمانی و رفتاردرمانی مرکز بر پایه علم روانشناسی مشکلات و علل افسردگی کودک را ریشه یابی کرده و به درمان تخصصی آن می پردازند.
باور هایی درباره افسردگی کودکان
مفهوم سازی از نمونه بالینی افسردگی در کودکان، طراحی و اجرای طرح درمان را هدایت می کند و اثر بخشی درمان افسردگی کودک را افزایش می دهد. باور های مرکزی کودک (دوست داشتنی نبودن و درماندگی) در ایجاد و دوام علائم افسردگی در او نقش دارند. این باور ها با فیلتر ادراک رویداد ها، به همان رویداد هایی اجازه ورود می دهند که کودک در انتظار آن هاست و خاطرات مرتبط با این رویداد ها را فعال می کنند. باور های مرکزی کودک ممکن است از طریق تعامل او با والدین افسرده اش ایجاد شده باشد و به مرور زمان به وسیله محیط او تقویت گردد. مشخص شده است که رفتار های فرزند پروری منفی از جمله تحریک پذیری و خصومت نسبت به کودک، همچنین بی تفاوتی نسبت به او، با افسردگی از طرف مادر در ارتباط اند. در طول دوره حساس رشد، عیب جویی، تنبیه افراطی و دسترسی ناپذیری هیجانی موجب می گردد تا کودک احساس کند دوست داشتنی نیست. نقل مکان های متعدد خانواده و محل زندگی کودک، ایجاد و حفظ دوستی را برای کودک دشوار می سازد. این شرایط به اضافه کشمکش های با همسالان، تجربه ای دیگر در تاکید افکار کودک مبنی بر دوست داشتنی نبودن پدید می آورد
علائم افسردگی و درماندگی در کودک
تعامل کودک با والدین افسرده اش و نقل مکان هایی که او را از مدرسه اش جدا کرده و دوستی هایش را بر هم میزند، در بروز درماندگی او نقش دارند. به علاوه، کودک می تواند به خاطر اضطراب اجتماعی اش باور کند که در موقعیت های اجتماعی، فرودست است و دیگران دوستش ندارند، باوری که میزان بیشتری از درماندگی را به دنبال دارد؛ بنابراین باور های مرکزی ناشی از افسردگی کودک بر احساس منفی او در موقعیت های اجتماعی تاثیر می گذارد و نیز از این احساسات تاثیر می پذیرد، بدین ترتیب علائم افسردگی در او بیشتر می شود. روی هم رفته، افسردگی در کودکان موجب می گردد کودک از دوستی ها، تکالیف و دیگر تلاش هایش دست بشوید. نظام باور های کودک در ایجاد مشکلات اجتماعی او تاثیر دارد. او نسبت به علائم طرد شدگی حساسیتی بیش از حد نشان می دهد و تفکرش دچار خطا می گردد، وضعیتی که به ایجاد تفسیر هایی در حمایت از باور های مرکزی او منتهی می شود. همچنین باور به این که او دوست داشتنی نیست ممکن است به دلخوری کودک منتهی شود و بدین ترتیب موجب شود تا او به نشانه های ناخواسته طرد از سوی دیگران، با تحریک پذیری واکنش نشان دهد. ارزیابی اولیه کودک با افسردکی نشان می دهد که به احتمال زیاد از طرف دوستانش طرد می شود و در این مورد کاری از دستش ساخته نیست. او نمی داند چگونه افسردگی را متوقف کند یا از پس ناراحتی هیجانی بعد از آن برآید.
در بسیاری از موارد به خاطر اینکه والدین هرگز الگویی برای تفریح نبوده اند یا این که مهارت های مقابله ای و تنظیم هیجان را در کودک آموزش نداده و تقویت نکرده اند،کودک هیچ کار لذت بخشی ندارد که برای رهایی از افکار خود را بدان ها سرگرم سازد. به علاوه این کودکان اغلب در فعالیت های تسکین دهنده و آرامش بخش یا فعالیت هایی که مستلزم صرف انرژی باشند، نظیر ورزش شرکت نمی کنند. همچینین در جست و جوی حمایت اجتماعی بر نمی آیند. بعضی کودکان می کوشید تا با خوردن غذا های مختلف و بیش از اندازه که موجب اضافه وزن و به دنبال آن ایجاد ناراحتی در آنان می شود و در افزایش خلق یا کاهش اضطراب آنان تاثیری ندارند، درصدد مقابله با وضعیت دشوار خود برآیند. این کودکان از مهارت های حل مسئله استفاده نمی کنند؛ مشخص نیست که آیا کودک با افسردگی از چنین مهارت های برخوردار است ولی به سبب باور های درماندگی آن ها را به کار نمی بندد (نقص عملکرد) یا این که از اساس فاقد چنین مهارت هایی است. این ها بخشی از علائم افسردگی در کودکان است که به آن اشاره کردیم.
نقش خانواده در درمان افسردگی
نقش خانواده در از بین بردن علائم افسردگی و اضطراب بسیار مهم و اساسی است . اما در بسیاری از موارد به علت نا بسامانی روابط والدین و یا بیماری خود آنان کمک به کودک نتیجه بخش نیست. والدین می توانند با پشتیبانی از دارو درمانی و روان درمانی حمایتی در درمان کودک موثر باشند. والدین می توانند در جهت تسلط بر تکالیف مدرسه از کودک حمایت کنند. در بسیاری موارد والدین نیز نیازمند درمان های روانشناسی هستند تا بتوانند در روند درمان کودک موثر باشند. مرکز توانبخشی دکتر صابر در حیطه بازی درمانی و رفتاردرمانی با بهرهگیری از تخصص و تکنیک های درمانی به بهبود افسردگی کودکان و ابراز خود و آموزش تکنیک های آرام سازی می پردازد.
روانشناسی کودک، شاخه ای از روانشناسی می باشد که در حیطه بررسی رشد و تکامل کودکان فعالیت می کند. این شاخه از روانشناسی با مفاهیم و اصطلاحات متعددی همراه است که درک آن ها برای درک بهتر رشد و تکامل کودکان ضروری می باشد. روانشناسی کودک به پدر و مادر ها، معلمان و مربیان کودک کمک می کند تا رفتار های کودکان را بهتر درک کرده یا اصلاح کنند و در رشد کودک نیز نقش موثری ایجاد می کند، بهترین دکتر روانشناسی کودک در تهران، با حرفه ای ترین متخصصین روانشناس برای کودکان و با انجام تست های مختلف روانشناسی و استفاده از تکنیک های بازی درمانی و رفتاردرمانی به کودکان کمک می کند تا رفتارهای تطابقی را یاد بگیرند و عملکرد بهتری در جامعه داشته باشند. کودکان با اختلالات یادگیری، بیش فعالی و نقص توجه، اوتیسم، اختلالات اضطرابی و رفتاری می توانند از خدمات مرکز تخصصی کودکان دکتر صابر بهرمند شوند.
در مطالعه ناهنجاری های کودکی رویکرد های زیستی پزشکی، رفتاری، روان پویشی، جامعه شناسی، خانوادگی و ادراکی از حدود سن 6 سالگی استفاده می شود. یک مدل ارزیابی چند محوره برای سنجش رفتار کودک وجود دارد:
محور 1: گزارش والدین و چک لیست رفتار کودک توسط والدین
محور 2: گزارش معلم و چک لیست رفتار کودک توسط معلم
محور 3: ارزیابی هوش مثلاً با استفاده از آزمون وکسلر
محور 5: ارزیابی مستقیم مصاحبه کلینیکی نیمه ساختاری و گزارش خود فرد
ارزیابی های عصب روانشناسی کودک را می توان در چهارمین محور این مدل لحاظ نمود. در این قسمت مؤلفه ها و تکنیک های مختلف پیشنهاد شده در ارزیابی جامع عصب روانشناسی به طور مختصر مورد بحث قرار می گیرند. اطلاعات به دست آمده از این ارزیابی به درمانگر کمک می کند تا به توانایی کلی کودک در حیطه های روانشناسی کودک و تحصیلی پی ببرد. این اطلاعات در توضیح میزان تأثیر گذاری نقایص مغزی بر زمینه های مهم عملکردی کودک راهگشا است.
تفسیر نتایج آزمون های روانشناسی کودک
برخی از شرایط یا عوامل روانی وجود دارند که می توانند بر ارزیابی های عصب روانشناسی کودک تأثیر گذار باشند و باید در زمان ارزیابی کودکان و نوجوانان مد نظر قرار گیرند. بسته به اینکه وضعیت کودک منتج از ناهنجاری های اکتسابی، مانند ضربه مغزی با تحولی، مانند ناتوانی یادگیری یا نقص توجه – بیش فعالی باشد، ممکن است این عوامل به صورت مختلفی تأثیر گذار شوند. به این ترتیب که کودکانی که متحمل ضربه مغزی شده اند، ممکن است دارای علائم التهاب مغزی باشند که بر عملکردشان در آزمون های عصب روانشناسی کودک تأثیر گذار باشد. بی توجهی و مشکلات انگیزشی ممکن است بلافاصله پس از صدمه مغزی ظاهر شوند. اگرچه این ویژگی ها اکثراً در طول هفته های پس از حادثه بروز پیدا می کنند، اما به محض اینکه وضعیت کودک پایدار شود ممکن است توانایی های عصب روانشناسی کودک برگردند.
بررسی دقیق آزمون های روانشناسی کودک
اگر کودکی مبتلا به بی توجهی باشد، لازم است نتایج آزمون های عصب روانشناسی او با دقت بررسی شود. نتیجه گیری های سریع ممکن است نادرست باشند. بعضی از کودکانی که دچار آسیب ضربه ای مغز هستند، ممکن است تا مدت ها بعد از بهبودی همچنان علائم اختلال نقص توجه را نشان دهند، بنابراین توصیه می شود در صورت وجود بی توجهی و حواس پرتی، اثر اولیه بر نتایج آزمون مدنظر قرار گیرد، به خصوص زمانی که تاریخچه پزشکی کودک نشان می دهد که چنین مسائلی قبل از جراحت وجود نداشته است. مسئله دیگر اینکه تأخیر زبانی و / یا خواندن ممکن است. باعث شود اجرای برخی از آزمون های عصب روانشناسی کودک با مشکل روبرو شوند. به عنوان مثال، حالتی که کودک دستورات شفاهی موجود در آزمون را متوجه نشود و پاسخ غلط بدهد، می تواند حاکی از مشکل در درک زبان، نقص در عملکرد عصبی روانی مورد نظر باشد. دستورالعمل های موجود در برخی آزمون های روانشناسی کودک یا عصب روانشناسی ممکن است برای کودکی که دچار تأخیر درک زبان است، خیلی پیچیده باشد. در این حالت باید مشخص شود که آیا نمرات پایین بدست آمده ناشی از نقایص واقعی در استدلال و پردازش عالی شناختی است و یا نتیجه مشکلات پایه ای ادراکی و حسی است. ساده سازی دستور العمل ها می تواند در این راستا مؤثر باشد. علاوه بر این ها، تأخیر ادراکی ممکن است در عملکرد های خاص مغزی، مانند سرعت حرکت، استدلال و قدرت انتزاع، موجب افت عملکرد شود. مسئله دیگر اینکه کودکانی که از اختلال سلوک یا رفتار های خودسرانه رنج می برند، ممکن است علائمی چون پرخاشگری منفعل و انگیزه ضعیف نشان دهند. این کودکان زود ناامید می شوند و از اجرای تکالیف سرپیچی می کنند. در این خصوص باید از تقویت کننده ها با آزمون های کوتاه تر استفاده کرد. مورد دیگر این که کودکان دارای اختلال نقص توجه – بیش فعالی ممکن است دچار خطاهای ناشی از بی توجهی و عجله شوند. علاوه بر این در زمان مصرف دارو، کارایی این کودکان بهتر است. شکستن دوره های زمانی آزمون به بازه های زمانی کوچک تر نیز می تواند منجر به بهبود عملکرد شود. افسردگی و / یا استرس نیز ممکن است در توانایی کودک در به کارگیری تلاش مداوم اثر گذار باشد. کودکان ممکن است بی تفاوت یا خیلی عصبی به نظر بیایند. در این خصوص باید یک فضای آزمون حمایتی – تقویتی فراهم نمود. در گزارش عصب روانشناسی کودک، باید هر گونه تغییر یا اصلاح در اجرای آزمون منعکس شود و باید مشخص شود که تحت چه شرایطی رفتار های خاص به دست آمده است.
عوامل اثرگذار بر تفسیر یافته های روانشناسی کودک
در صورتی که روانشناس بر بر این عقیده باشد که عوامل روانی باعث شده که تفسیر یافته های عصب روانشناسی کودک مشکوک یا معیوب شوند، ممکن است انجام ارزیابی های مجدد پس از سه تا شش ماه مفید واقع شود. با ظهور روش های آزمونی جدید برای ارزیابی عملکرد سیستم عصبی کودکان عصب شناسان و عصب روان شناسان به جای تأکید های قبلی بر محل آسیب مغزی یا تکیه بر تشخیص، بر روی حیطه های قدرت و ضعف و روش های درمانی آن تمرکز می کنند. به عبارت دیگر در بسیاری از اختلالات دوران کودکی ضعف های شناختی خاصی ظاهر می شوند و در بسیاری از موارد این نقایص شناختی، اختلال های متفاوت گزارش می شود. لذا تکیه درمان گر بر تشخیص روانپزشکی برای ارائه مدل درمانی نمی تواند مؤثر باشد و در مورد هر کودک باید نقایص شناختی و روانی به طور مجزا مورد ارزیابی و مداخله مبتنی بر آن طراحی گردد به عنوان مثال نمی توان نسخه ای کلی برای تقویت کارکرد های اجرایی در کودکان دارای اختلال نقص توجه – بیش فعالی و کارکرد های شناخت اجتماعی در کودکان دارای اختلال اوتیسم در نظر گرفت. کما اینکه در بسیاری از موارد کودکان دارای اختلال نقص توجه – بیش فعالی نیز نیازمند آموزش راهبرد های ارتباطی هستند و کودکان دارای اختلال اوتیسم نیز در بسیاری از موارد ضعف در عملکرد های اجرایی را نشان می دهند.
زمان مناسب برای آزمون روانشناسی کودک
دانستن این که چه زمانی کودک باید تحت آزمون های عصب روانشناسی کودک قرار گیرد، بسیار مهم است. گزارش های عصب روانشناسی نباید تنها شامل نتایج آزمون ها باشد، بلکه باید نحوه مداخله و درک نتایج را نیز در برداشته باشد. بسیاری از بیمارانی که برای ارزیابی های عصب روانشناسی مراجعه می کنند، اغلب مشکلات روانپزشکی نیز دارند و یک معاینه جامع در برگیرنده اطلاعات مربوط به عملکرد های اجتماعی و عاطفی کودک نیز هست. آزمون های ام ام پی آی ابزار هایی هستند که اغلب برای جوانان و بزرگسالان به کار می روند. برای کودکان مقیاس های خودمحور معمولاً مفیدتر هستند. در مورد مراجعینی که نمی خواهند و یا قادر به توصیف مشکلات خود نیستند و یا درون بینی ضعیفی دارند، لازم است از مقیاس های تصویری استفاده شود. بنابراین یک ارزیابی جامع عصب روانشناسی می تواند دانش مضاعفی را در مورد عملکرد مغز و نیز بیماری های پیشرونده احتمالی که بر رشد و عملکرد مغز تأثیر منفی دارند، فراهم سازد. این موارد در گزارش عصب روانشناسی تشریح می گردد.
پوشک کردن نوزاد یکی از کارهای ابتدایی در مراقبت از نوزاد است که هر مادری یا مراقب مودک باید آن را به درستی بیاموزد. در ابتدا به علت وجود بند ناف پوشک کردن نوزاد کمی سخت به نظر می رسد و باید توجه شود گره یا چسب پوشک روی بند ناف کودک قرار نگیرد. اما پس از چند بار انجام آن به یک کار عادی برای مراقبین تبدیل می شود. نکته مهم دیگر استفاده از پوشک کناسب و زمان تویض ان است. در بازار برند های متفاوتی از پوشک های کامل یکبار مصرف تا پوشک های پارچه ای انتخاب نوع پوشک به شما و نیازهای نوزادتان بستگی دارد. در این مطلب به بررسی مزایا و معایب هر دو نوع پوشک پرداخته می شود. مرکز روانشناسی کودک دکتر صابر در زمینه ارائه مشاوره تربیتی و رشدی به والدین و خدمات بازی درمانی و رفتاردرمانی، ماساژدرمانی نوزادان به صورت تخصصی در دو شعبه غرب و شرق تهران مشغول به فعالیت می باشد.
روش بالا را فراموش کنید و به جای آن یک پوشک استاندارد مربع را به صورت مثلث تا بزنید یک گوشه آن را بین ران های نوزاد و دو گوشه دیگر آن را در پهلو ها، به طوری که سه رأس در حدود ناف نوزاد به هم برسند، قرار دهید.
پوشک کردن با یک پیچ:
روش دیگر سه تا کردن پوشک و سپس پیچ دادن بخش قرار گیرنده بین ران های کودک به منظور ایجاد ضخامت بیشتر در محل لازم است. شما می توانید قبل از قرار دادن پوشک در پهلو های نوزاد قسمت جلوی آن را به پایین تا بزنید تا در محل مورد نیاز ضخیم تر شود.
همچنین می توانید از دو پوشک استفاده کنید. یک پوشک دو یا سه لایه تا کرده را بین ران های کودک قرار دهید. پوشک دوم را روی آن بگذارید و برای در جا نگه داشتن این مجموعه تنها پوشک بیرونی را سنجاق بزنید.
بهتر از پوشک های پیش تا شده یا پوشک های مربع تا نشده، پوشک های تنظیم و تراز شده هستند (چیزی شبیه به ملافه های کش دوزی شده)، این نوع پوشک نیازی به تا شدن ندارد بلکه طراحی آن به گونه ای است که به آسانی دور باسن کودک تنظیم شود. متأسفانه این نوع پوشک ها در حد وسیعی در بازار مصرف توزیع نمی شوند.
پرسش: بهترین روش شستن پوشک پارچه ای کدام است؟
بعد از باز کردن آن از دور کودک محتویات پوشک آلوده را در توالت بشویید.
پوشک های خیس را در سطلی که تا نیمه آب دارد و نصف فنجان سرکه به آن افزوده شده است نگه داری کنید.
پوشک ها را در ماشین لباسشویی قرار دهید و ماشین را روی دور تخلیه تنظیم کنید تا آب اضافی آن ها گرفته شود. با استفاده از سفید کننده و یک پودر لباسشویی ملایم، پوشک ها را با دور کامل ماشین لباسشویی دوباره بشویید.
در مرحله شستشوی نهایی نصف فنجان سرکه اضافه کنید. پوشک ها را با بالاترین حرارت ممکن یا روی بند لباس در آفتاب خشک کنید.
هنگامی که نحوه تا زدن پوشک نوزاد را یاد گرفتید، آن را با سنجاق گیره یا نوار چسب مخصوص یا نواری با دکمه یا چسب پارچه ای (ولکرو) در جای خود محکم کنید. در صورت استفاده از سنجاق هنگام تعویض پوشک، سنجاق ها را در یک قالب صابون فرو ببرید. دقت کنید دور از دسترس کودک قرار داشته باشند.
مزایای استفاده از پوشک پارچه ای نوزادان
پارچه پوشکی صد ها استفاده دیگر نیز دارد (وسیله ای برای دالی موشه بازی کردن با نوزاد دستمالی برای تمیز کردن آثار آروغ و زودتر از آنچه شاید فکر کنید دستمالی برای گردگیری و غیره)
از آنجایی که پوشک پارچه ای به محض خیس شدن باید تعویض شود، شما توجه بیشتری به نیاز های نوزاد نشان خواهید داد.
کودکان ممکن است زودتر توانایی استفاده از لگن را پیدا کنند.
ارزان تر از پوشک های یکبار مصرف هستند بنابراین در هزینه ها صرفه جویی می شود.
مواد شیمیایی کمتری با پوست نوزادتان تماس پیدا می کند.
استفاده از آن ها از نظر زیست محیطی قابل قبول تر است.
پوشک های یک بار مصرف نوزادان
احتمالاً یکی از دلایل پرطرفدار بودن انواع پوشک های یک بار مصرف نوزادان راحتی استفاده از آن هاست. پوشک را باز کنید قسمت چسب دار آن را زیر نوزاد قرار دهید به طوری که باسن نوزاد در وسط آن قرار گیرد، جلوی پوشک را از وسط ران های نوزاد بالا بیاورید و با چسب ها دور کمر نوزاد بچسبانید. در هر حال در زیر چند ترفند برای پوشک کردن با پوشک های یک بار مصرف آورده شده است.
ترفند های بیشتر
در ضمن مدتی که هنوز بندناف نوزاد جدا نشده است، لبه بالای پوشک نوزادان را تا حدی که با بندناف تماس نیابد تا بزنید. دقت داشته باشید که لبه های پوشک در محل ران به طرف بیرون باشند و نه تا خورده به داخل زیر کش پوشک. به این ترتیب پوشک آب بندی بهتری پیدا می کند. در صورت استفاده از پوشک های یک بار مصرف نوار چسب دار دقت کنید چیزی به چسب مالیده یا چسبیده نشود – لوسیون بچه، آب یا پودر بچه، چسبندگی آن ها را از بین می برد. اگر پوشک یک بار مصرف دارای نوار ولکرو است، باریکه ها را محکم نکشید، ممکن است پاره شوند. هنگام پوشک کردن نوزاد پسر، دقت داشته باشید که آلت تناسلی او به سمت پایین مرکز پوشک باشد. اگر کودک با آلت تناسلی رو به بالا یا کناره های بیرون زده پوشک شود، نصیب شما دامنی تَر خواهد بود. اگر چه پوشک های یک بار مصرف امروزه تا جایی که هم وزن نوزاد نشده اند احتمال نشتی ندارند اما به محض این که کمی خیس شدند آن ها را تعویض کنید. در غیراین صورت قطعات کوچک ژل فوق العاده جاذب رطوبت از پوشک جدا شده و به پوست نوزاد می چسبند و جدا کردن آن ها فقط با حمام کردن نوزاد ممکن است.
مرکز روانشناسی کودک و کاردرمانی دکتر صابر در زمینه اختلالات رفتاری و روانی کودکان فعالیت می نماید بخش های تخصصی بازی درمانی، گروه درمانی و رفتاردرمانی کودکان به والدین جهت برقراری ارتباط موثر و بهبود اختلالات رفتاری کودکان کمک می نماید. مشکلاتی نظیر وسواس، اضطراب، ترس ها، گوشه گیری، مشکلات ارتباطی کودکان، پرخاشگری و بی قراری کودک، تحمل پایین، شب ادراری و …. از نمونه مشکلاتی می باشد که با تکنیک های رفتاردرمانی کودکان برطرف می گردد. یکی از تکنیک های مورد استفاده در رفتار درمانی، اقتصاد ژتونی می باشد. اقتصاد ژتونی در رفتار درمانی بر پایه ی تشویق مستمر رفتارهای هدف طراحی شده است. از این تکنیک ها جهت ایجاد رفتارهای روتین مانند مسواک زدن، انجام تکالیف و توافق های والدین استفاده نمود. در این مطلب به توضیح روش اقتصاد ژتونی پرداخته می شود.
افراد گروه به خاطر موفقیت های فردی در دستیابی به هدف مورد تشویق قرار می گیرند (مثلاً آنتونی و جو به دلیل این که هر کدام در پایان این هفته به هدف هایشان دست یافته اند کارت عضویت کتابخانه دریافت کردند.
اسمیت و همکاران گزارش کردند که در کلاس های درس غالبا توافق های انفرادی مورد استفاده قرار می گیرد زیرا که برای هر یک ارزش ویژه ای دارد آن ها یادآوری کردند که مزایای توافق های گروهی (یا آن گونه که غالباً معروف است راهکار های میانجیگری بین افراد هم سن و سال) شامل دخالت دادن افراد هم سن و سال و توانایی آموزگاران در بالا بردن انگیزه و افزایش کارآیی آموزگار است.
جوایز در اقتصاد ژتونی چه چیزهایی است؟
در این بخش، در بخش تشویق های مثبت، جوایز به طور مختصر شرح داده شده اند و به عنوان مواردی توصیف شده اند که ذاتاً ارزش چندانی ندارند (مثل ژتون ها، برچسب ها، ستاره ها، علامت های روی برگه ی جمع بندی، امتیازها و نظایر این ها)، ولی ممکن است در حکم یک تشویق موقتی داده شوند تا بعداً با چیزی که برای بیمار ارزش دارد معاوضه شوند. جوایز به طور مستقیم به استفاده از پول در رفتار درمانی ارتباط دارند یعنی شگرد دیگری از رفتار درمانی با شدت متوسط که رفتاردرمان غالباً از آن استفاده می کنند. جایزه دادن نوعی روش رفتار درمانی است که تقویت کننده های شرطی شده ى غير احتمالی (مثلاً چسب ها، امتیازها، گره های کاغذ و غیره) را که برای نشان دادن رفتار های مناسب اجتماعی یا آموزشی کسب شده اند، شامل می شود که احتمالاً می توان آن ها را برای تقویت مشوق های ارزشمند از پیش تعيين شده معاوضه نمود، جایزه های نقدی برای رفتار درمانی دانشجویان مؤثر بوده است. كِر ، نلسون یادآوری کرده اند که اجزای اساسی جایزه های نقدی عبارتند از: a) جایزه ها یعنی چیزهایی که بیمار به خاطر آن ها کار می کند b) استحکام بخشنده های تقویت چیزهای عینی یا فعالیت ها که جوایز را می توان با آن ها معاوضه نمود c) شرایط مشخص توافق که تحت این شرایط می توان جایزه را به دست آورد و یا از دست داد d) میزان معاوضه ی جوایز برای استحکام بخشنده های تقویت رفتاردرمان هایی که از روش جایزه ی نقدی استفاده می کنند. باید این ابعاد را مشخص کنند. میلر پیشنهاد کرده است که پیش از اجرای روش جایزه ی نقدی مراحل زیر باید مد نظر قرار گیرد تا اجرای اقتصاد ژتونی در رفتاردرمانی موفق باشد.
گام 1: تعیین کنید که چه رفتارهایی منجر به دریافت جایزه می شود ممکن است بخواهید برای هر دانش آموز روی سه رفتار یا کمتر متمركز شويد.
گام 2: تعیین کنید که کدام جنبه از جایزه مدنظر شما است استحكام ، قیمت، ایمنی، جذابیت و سهولت استفاده (مثل ژتون های پلاستیکی، قیمت اسباب بازی و امتیازهای روی کارت امتیاز) ژتون های پلاستیکی معمولاً رنگی، محکم و تشویق کننده اند. قیمت اسباب بازی فرصتی می دهد تا رفتار درمانی را با مهارت های آموزش پول ادغام نماییم. کارت های امتیاز را به راحتی می توان استفاده کرد و احتمال بروز بحث های مالکیت کمتر است زیرا نام، دانش آموز روی کارت نوشته شده است.
گام 3: مشوق هایی را شناسایی کنید که دانش آموزان را برای به دست آوردن آن ها برانگیزد و ارزش هر مشوّق را تعیین كنيد (مثلا صد عدد ژتون برابر است با پنج دقیقه کار با کامپیوتر یا یک کارت بازی بیس بال یا یک مداد تراش، دویست عدد ژتون برابر با ده دقیقه بازی، یا یک کتاب سرگرم کننده یا دو عدد ژتون مخصوص برای خرید در بازار پس از مدرسه است، سیصد عدد ژتون برابر است با رفتن به اتاق اینترنت یا جام بیس بال یا یک پوستر) هر چه تعداد ژتون ها بیشتر باشد، چیز های ارزشمندتری می توانند به دست بیاورند، بنابراین دانش اموزان فرصت پیدا می کنند تا خشنودی در آینده و ارزش پس انداز را تمرین کنند.
گام 4: تصمیم بگیرید که آیا میخواهید مشوّق ها را در جایی در کلاس درس (مثلاً کتابخانه ی ویژه ی کلاس درس) قرار دهید و یا این که نام آن ها را روی پوستر دیواری بنویسید. در هر یک از این دو مورد تعداد ژتون های لازم باید مشخص شود تا دانش آموزان بدانند که با این ژتون ها چه چیزی می توانند به دست بیاورند. کتابخانه ی کلاس و یا پوستر، رفتارهایی را که منجر به کسب ژتون می شوند از طریق دیداری به دانش آموزان یادآوری می کنند.
گام 5: مشخص کنید که دانش آموزان چه وقت اجازه دارند تا ژتون های خود را مصرف کنند (مثلاً هر وقت که فرصت داشتند، و یا اوقاتی را که در طول روز و یا در پایان کلاس درس برنامه ریزی کرده اند.)
گام 6: برای روش جایزه ی ژتونی، قوانینی ایجاد کنید (مثلاً، اگر دانش آموزان تقاضای ژتون کنند به آن ها ژتون داده نمی شود. دانش آموزان اجازه ندارند تا از دانش آموزان دیگر ژتون بگیرند و یا به دانش آموزان دیگر ژتون بدهند)
گام 7: روش جایزه ی ژتونی و قوانین مربوط به آن را برای دانش آموزان شرح دهید تا اطمینان حاصل نمایید که آن ها فهمیده اند چه رفتار هایی منجر به کسب ژتون می شود. برای به دست آوردن مشوق های مختلف به چند ژتون نیاز دارند و چه وقت می توانند ژتون های خود را خرج کنند.
باید به یاد داشته باشیم که وقتی که از روش جایزه استفاده می کنیم تأکید ما روی رفتار های مثبت دانش آموزان است میلر پیشنهاد کرده است که همراه کردن تشویق کلامی با جوایز در گذار دانش آموزان به پذیرش مشوّق های اجتماعی کمک می کند. به همین روال هنگامی که دانش آموز رفتار بدی را از خود نشان می دهد مطمئن باشید که به کارگیری گفتار در تغییر رفتار دانش آموز مؤثر است. برای مثال اگر آرام بنشینی جایزه می گیری. میلر گزارش نمود که همراه کردن جایزه با سرنخ های کلامی، رفتار های نامناسب را تغییر می دهد و جو مثبت کلاس را حفظ می کند. به ویژه وقتی که مشوّق کلامی برای افزایش میزان رفتار در طول زمان و بیشتر شدن جایزه ها مورد استفاده قرار گیرد.
روش های پیمان توافقی و جایزه هر دو روش آموزگار محور هستند که برای رفتار درمانی با شدت متوسط به کار گرفته می شوند. راهکار های خود درمانی نیز به عنوان نوعی رفتار درمانی متوسط به حساب می آیند با وجود این، راهکارهای خود درمانی، شگردهایی از رفتار درمانی دانش آموز محور هستند و معمولاً هنگامی به کار گرفته می شوند که راهکار های رفتار درمانی آموزگار محور به طور منظم اجرا شده باشند. راهکار های خود درمانی شامل شگرد های خود کنترلی، خود ارزیابی و خود تشویقی است. در شگرد خود کنترلی از دانش آموز خواسته می شود تا تعداد دفعات وقوع رفتار ویژه ای را روی یک کارت و یا روی یک برگه ثبت کند. در خود ارزیابی از دانش آموزان خواسته می شود تا رفتارشان را با استاندارد از پیش تعیین شده مقایسه کنند تا مشخص شود که آیا به آن معیار دست یافته اند یا نه؟ در خود تشویقی از دانش آموزان خواسته می شود تا پس از انجام رفتار مناسب، خودشان را تشویق کنند و یا جایزه بدهند. این احتمال وجود دارد ،که سه شگرد خود درمانی به طور همزمان استفاده شود و برای دانش آموز خاصی، از تمام این دانش آموزانی که از خود درمانی استفاده می کنند، ممکن است به پشتیبانی و راهنمایی های آموزگار نیاز داشته باشند. به ویژه وقتی که دانش آموزان بخواهند جوایز یا مشوق ها را تعیین کنند.
مرکز روانشناسی کودک دکتر صابر در زمینه رشد و تربیت کودکان و نوزادان به صورت تخصصی فعالیت می نماید. یکی از نکات مهم در رشد نوزادان تغذیه صحیح و مناسب نوزاد است. اختلال خوردن در کودکان موجب کندی روند رشد و مشکلات زمینه ای بعدی می باشد که با روش های مختلف رفتاردرمانی، بازی درمانی و ماسازهای دهانی قابل درمان می باشد. برای بررسی تغدیه نوزادان باید به میزان و بافت مدفوع نوزاد توجه نمود. در این مطلب به ارائه توضیحاتی در زمینه مدفوع نوزاد از بدو تولد تا 6 ماهگی پرداخته می شود.
در چند روز اول تولد مدفوع نوزاد سیاه قیر مانند و چسبناک است و به سختی تمیز می شود این مدفوع که مکونیوم نامیده می شود، ماده خمیری شکل، غلیظ به رنگ سبز تیره یا سیاهی است که در طول دوره جنینی روده های نوزاد را پر کرده است و باید پیش از شروع هضم معمولی دفع شود. چنانچه شانس بیاورید نوزادتان بخش اعظم این مکونیوم را در بیمارستان دفع خواهد کرد، در غیر این صورت مجبورید آن را در منزل تمیز کنید. ماده ای چسبناک که ممکن است با آب تمیز نشود. کمی روغن بچه را روی قطعه ای پنبه بریزید و آزمایش کنید. در مرحله تغییر، مدفوع کودک زرد مایل به سبز خواهد بود. چنانچه کودک تان از شیر مادر تغذیه می شود، بعد از شروع ترشح شیرتان، مدفوع نوزاد دانه دانه و کمی رقیق خواهد شد. در صورت تغذیه نوزاد با شیر خشک مدفوع کمی پررنگ تر و غلیظ تر از کره بادام زمینی خواهد بود. شگفت انگیزترین چیز در مورد دفع مدفوع چنین موجود کوچکی سر و صدای آن است. صحنه ای را مجسم کنید که در آن نوزاد عزیز دردانه و در حال خواب خود را در آغوش دارید و بستگان در حال تمجید از او هستند که ناگهان سر و صدای فوران آتشفشان به گوش می رسد. این سر و صدا گفت و گو را قطع و شما را دوان دوان به سوی محل تعویض پوشک او روانه می کند. معمولاً نوزاد روزانه چندین پوشک را آلوده خواهد کرد. معده نوزاد ممکن است تا ده بار در روز و یا یک بار در هفته عمل کند. هر دو حالت مدفوع عادی و طبیعی است. نوزاد ده بار در روز دچار اسهال می شود ولی یک بار در هفته دچار یبوست نیست مگر این که مدفوع دفع شده گلوله گلوله باشد.
نبردهای پوشک نوزاد
از قبل آگاه باشید: پوشک های زیادی نیاز خواهید داشت. هنگام بستری بودن در بیمارستان از این که پرستار ها پوشک نوزادم را عوض کنند راضی و خوشحال بودم چرا که نه؟ می دانستم که پوشک های بسیاری را باید عوض کنم، حدود ۲۰۰۰۰ و هنوز هم ادامه دارد زیرا سومین فرزندم هنوز استفاده از لگن راحتی را نیاموخته است. پرستار های بیمارستان سریع تر از چشم به هم زدنی پوشک های یک بار مصرف را عوض می کردند. در هر حال، در منزل کارها به آن سادگی نیستند. ابتدا باید نوع پوشک را انتخاب کنید – آیا در زمره استفاده کنندگان از پوشک پارچه‌ای هستید یا پوشک های یک بار مصرف استفاده می کنید؟ بعضی مادران می توانند درباره انتخاب پوشک برای فرزند شان ساعت ها بحث کنند. یک نکته نگران کننده و مهم در این انتخاب، اثر آن بر محیط زیست است. پوشک های یکبار مصرف زباله جامد به شمار می آیند و باید در محل های دفن زباله مدفون شوند؛ پوشک های پارچه ای برای شسته شدن به آب و برق نیاز دارند. نکته دیگر سلامتی نوزاد است. پوشک های پارچه‌ای از مواد طبیعی تر بافته شده اند و احتمالاً شما آن ها را به دفعات بیشتری عوض می کنید؛ پوشک های یک بار مصرف نوزاد را خشک تر نگه می دارند اما هنگامی که بیش از حد خیس شوند، قطعات الیاف مصنوعی آن ها از یکدیگر جدا می شود. البته راه میانه ای نیز وجود دارد – استفاده از پوشک های یک بار مصرفی که حاوی مواد شیمیایی مصنوعی جاذب آب نیستند.
گروه استفاده کننده از پوشک پارچه ای
هنگام ترک بیمارستان با اولین فرزندم فکر می کردم در گروه استفاده کنندگان از پوشک پارچه ای هستم. تعداد زیادی پوشک پارچه ای در انتظار من بود. حدود یک هفته از آن ها استفاده کردم. در ضمن آن یک هفته به دفعات بی شمار ماشین لباسشویی را به کار انداختم؛ زیرا هر بار اجابت مزاج الکساندر که همواره تکرار می شد موجب آلودگی تمام لباس هایش می شد. هفته دوم فقط شب ها از پوشک یک بار مصرف استفاده می کردم. در هفته سوم هنگام خروج از منزل همراه با نوزادم پوشک یک بار مصرف به کار می بردم و در هفته چهارم تمام مدت پوشک یک بار مصرف را مورد استفاده قرار می دادم اما از آن زمان تحت تأثیر مادرانی که فقط پوشک های پارچه‌ای به کار برده اند، قرار گرفته ام. با خود می اندیشم که برای شرکت در گروه آنان تلاش کرده ام ولی موفقیتی نداشته ام، بنابراین به گونه ای ایشان باید از من با عرضه تر باشند. من تنها کسی نیستم که با پوشک پارچه‌ای شروع ولی بعد آن را رها کردم. مویرا می گوید: من از شش هفتگی دو قلوهایم دیوانه استفاده از پوشک پارچه ای بودم. اغلب اوقات مجبور می شدم تمام لباس هایشان را عوض کنم؛ زیرا مدفوع آبکی از پوشک و لایه های محافظ آن نشت و تمام لباس هایشان را آلوده می کرد این وضعیت مقادیر زیادی لباس برای شستن تولید می کرد. دست های من از این همه شست و شو ترک خورده و در نهایت عفونی شده بود و خون ریزی کرده بودند اما از آنجا که طرفدار محیط زیست هستم باید استفاده از پوشک پارچه ای را کاملاً آزمایش می کردم. مایرا و من در صورتی که در یکی دو ماه اول از پوشک یک بار مصرف استفاده می کردیم و سپس زمانی که تعداد دفعات اجابت مزاج نوزاد کمتر و حالت آن انفجار آمیز بود به پوشک پارچه ای روی می آوردیم موفقیت بیشتری در این کار کسب می کردیم. احتمالاً در مورد دو فرزند دیگرم که به جای پنج بار در روز فقط هفته ای یک بار پوشک واقعاً آلوده داشتند، در استفاده از پوشک پارچه ای موفقیت بیشتری به دست می آوردم. اما با وجود گذراندن دوره پوشک کردن نوزاد در بیمارستان معلوم شد که هیچ اطلاع دقیقی از چگونگی استفاده از پوشک پارچه ای ندارم.
بسیاری از والدین حداقل در دوره ای از رشد نوزاد با سوختگی پای نوزاد مواجه می شوند. سوختگی پای نوزاد یا ساییدگی پوست بر اثر استفاده از پوشک می‌تواند از حد بسیار ناچیزی، یعنی یک قرمزی مختصر تا زخم‌های جدی و خون‌ریز متفاوت باشد. بعضی از کودکان که حساس‌ترند همیشه به آن مبتلا می‌شوند؛ درحالی‌که برخی دیگر به‌ندرت به آن دچار می‌گردند. اوج دوره این سوختگی ادراری زمان شروع غذاهای سفت و جامد هنگام شروع خواب کامل در طول شب در پوشک آلوده و زمان مصرف آنتی‌بیوتیک‌هاست. درمان سوختگی پای نوزاد بسیار با اهمیت می باشد چون موجب بی قراری و نارامی کودک می شود. راه های مختلفی برای درمان سوختگی پای نوزاد وجود دارد که از درمان های سنتی تا استفاده از پماد های ترمیم دهنده متفاوت می باشد. در این مطلب به ارائه چند راهکار پرداخته می شود. مرکز مرکز روانشناسی کودک دکتر صابر در زمینه ارائه مشاوره والدین در حیطه رشد، مراقبت و تربیت کودکان به صورت تخصصی فعالیت می نماید. خدمات بازی درمانی، گروه درمانی و رفتاردرمانی کودکان به والدین جهت برقراری ارتباط موثر و بهبود اختلالات رفتاری کودکان کمک می نماید.
روانشناسان کودک در کنار مشاوره های تربیتی می توانند راهنمایی هایی برای آرام سازی کودک به شما ارائه نمایند. بهترین روش درمان سوختگی پای نوزاد پیشگیری از آن است. پوشک کودک را به طور مرتب عوض کنید به ویژه بلافاصله بعد از اجابت مزاج تا حد ممکن باسن کودک را در معرض هوا قرار دهید. هوای اتاق یا هوای گرم موخشک کن یا بخاری (اتاق) و نور (حتی یک لامپ نیز مؤثر است) هنگامی که کودک نوزاد است این کار به نسبت ساده است. در یک اتاق گرم او را روی شکم روی یک تشکچه با روکش پارچه ای جاذب رطوبت با تشکچه ای از تختش که روی آن پوشک پارچه ای قرار داده اید بخوابانید. هنگامی که کودک حرکت را شروع کرده، احتمال ثابت ماندن او کمتر است. در تابستان اجازه دهید کودک بیرون از منزل بدون پوشک و پوشش در اطراف بگردد. در زمستان بد نیست حمام را گرم کنید و بعد از استحمام او را مدت کوتاهی برهنه نگه دارید. سوختگی پای نوزاد را به همان روش پیشگیری از آن، یعنی با خشک نگه داشتن و در معرض هوا قراردادن، درمان کنید. برای پیشگیری از سوختگی پای نوزاد لازم نیست در هر تعویض پوشک از پماد به مقدار زیاد استفاده کنید. در صورت مشاهده قرمزی مختصر – شروع سوختگی – درمان را بلافاصله شروع کنید. به بهبود خودبه‌خود آن امیدوار نباشید. زیرا معمولاً شدید تر می شود و برای کودک بسیار ناراحت‌کننده تر و درمانش بسیار مشکل تر خواهد بود. همچنین بدانید که یک سوختگی ساده در صورتی که درمان نشود ممکن است به یک عفونت قارچی تبدیل شود که درمانش از یک سوختگی ساده بسیار مشکل تر خواهد بود. عفونت قارچی معمولاً به سرعت و به شدت به وجود می آید و نشانه آن ساییدگی قرمز درخشان در اطراف محل پوشک با جوش های ریز مختصر در محیط اطراف است. لو را می گوید: «التیام سوختگی پای نوزاد بسیار سخت است. مگر این که پوشک بچه را باز کنید و اجازه دهید مدتی بدون پوشک باشد.» اگر این روش بسیار آلوده کننده به نظر می رسد و هوای بیرون گرم و مناسب است کودک را به حیاط ببرید و اجازه دهید روی یک زیرانداز به راحتی بغلتد یا یک پوشک پارچه ای روی صندلی کالسکه قرار دهید و کودک را برای یک گردش طولانی بیرون ببرید.
درمان های سوختگی پای نوزاد
در صورتی که کودک دچار سوختگی پا شده است ولی نگه داشتن او بدون پوشک امکان پذیر نباشد پماد ها کاربرد پیدا می کنند. پماد های روغنی مانند وازلین، پماد، ویتامین آ – د یا روغن زیتون ساده یا پماد های اکسید دو زنگ (مثلاً پماد دسیتین بالمکس یا جانسون) در داروخانه وجود دارند. پماد ها لایه ای ایجاد می کنند و پوست نوزاد را حفاظت می نمایند. برای مؤثر بودن لایه پماد باید با ضخامت زیاد روی پوست کودک کشیده شود. در صورتی که این پماد های استاندارد مؤثر نبود، می توانید از داروخانه یک پماد مناسب تری بخواهید. چنانچه احتمال عفونت قارچی را می دهید نوزاد خود را نزد پزشک متخصص کودکان ببرید. چنانچه پزشک پماد ضد قارچ استروئیدی تجویز کرد تا زمان توصیه شده از آن استفاده کنید و آن را به عنوان کرم عادی هنگام پوشک کردن به کار نبرید؛ زیرا مصرف استروئید در کودکان می تواند به عوارض جانبی جدی مانند نازک شدن پوست منجر شود. پودر بچه در التیام سوختگی پای نوزاد اثر چندانی ندارد و هشدار – استنشاق پودر های حاوی تالک ممکن است خطرناک باشد. پودر های حاوی نشاسته ذرت در لا به لای چین های پوست کودک جمع می شوند و ممکن است رشد قارچ را تسریع کنند. استفاده از پودر بچه در اصل بدون اشکال است ولی فواید چندانی هم ندارد. در هاوایی محلی که به علت رطوبت هوا سوختگی پای نوزادان یک مشکل واقعی است مادر ها برای پیشگیری از سوختگی کره کاکائو به کار می برند. کره کاکائو در اغلب فروشگاه های بهداشتی و داروخانه ها به صورت قالب های صابون یا استیک وجود دارد و باید کمی گرم شود. (آن را در شیشه یا قوطی دهان گشاد دیگری بگذارید و در پنجره ای آفتاب گیر یا کاسه ای حاوی آب گرم قرار دهید. در صورت دسترسی به برگ های درخت موز برگ های تازه را له کنید و به صورت لایه ای روی پوشک بچه قرار دهید. اگر پوشک های پارچه ای کودک تان را در منزل می شویید و با مشکل سوختگی پای نوزاد دست به گریبان هستید، به آب آبکشی پوشک ها قدری سرکه بیفزایید. ادرار به علت قلیایی بودن؛ التهاب آور و حساسیت زاست و اسید موجود در سرکه تا حدی آن را خنثی می کند. همچنین می توانید کمی سرکه به آب وان حمام کودک تان بیفزایید. در وانی که حدود ۱۵ سانتیمتر آب دارد تقریباً یک فنجان و در سینک یا وان بچه حدود یک سوم فنجان سرکه سفید بریزید. در صورت استفاده از پوشک های یک بار مصرف می توانید لایه نایلون را جدا کنید و پوشک پارچه ای را دور آن قرار دهید. این ترکیب از نشت رطوبت به خارج جلوگیری می کند و باعث نفوذ هوا به درون می شود. چنانچه از دستمال های مرطوب برای تمیزکردن باسن کودک استفاده می کنید هنگام سوختگی پای نوزاد از آب معمولی استفاده کنید. دستمال های مرطوب ممکن است سوختگی را شدت بخشند.
اولین بار هنگام تعویض پوشک با دیدن نقطه ای خونی وحشت کردم و بند دلم پاره شد. به هرحال در روز های اولیه تولد لکه های قرمز اهمیت زیادی ندارند. ممکن است به علت وجود کریستال های عادی اورات ها در ادرار نوزاد باشند که به صورت رنگ صورتی در پوشک ظاهر می شوند. در نوزادان دختر خال های خونی چند هفته اول تولد ممکن است ترشحات خون آلود واژن باشد که بر اثر هورمو ن‌های مادر ایجاد شده اند.
تغذیه نوزاد یکی از مسائل مهم پس از تولد نوزاد است که مادر را با چالش های فراوانی مواجه می نماید. انتخاب تغذیه با شیر مادر بهتربن انتخاب علمی و مناسب ترین پیشنهاد متخصصین اطفال می باشد. اما در بعضی موارد شیر مادر کافی نیست یا به دلایل پزشکی، نوزاد امکان استفاده از شیر مادر را ندارد. در این موارد باید شیر خشک را انتخاب نمود. برند های متفاوت شیر خشک در بازار وجود دارد و انواع شیر خشک نوزادان توسط شرکت های مختلف تبلیغ می شود و تشخیص این موضوع که کدام مناسب ترین است برای والدین دشوار می باشد. حتما از متخصص کوذکان فرزند خود سوال کنید که چه نوع شیر خشکی مناسب کودک شماست. در این مطلب به ارائه توضیحاتی در زمینه انواع شیر خشک نوزادان پرداخته می شود تا شما را در انتخاب بهترین شیر خشک راهنمایی نماید. مرکز روانشناسی کودک تهران در حیطه مشاوره والدین و همچنین ارائه خدمات روانشناسی کودک و بازی درمانی در منزل همراه همیشگی والدین در تربیت و رشد کودکان می باشد. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر با بهترین روانشناس کودکان در ساعدت آباد و پاسداران به کاردرمانی نوزادان و کودکان می پردازد.
پرسش مهم در مورد ماده ای است که وارد شیشه شیر نوزاد می شود. اگر شیر خود را می دوشید و ذخیره ای از شیر خود دارید، کاملاً آماده اید. در غیر این صورت باید نوع شیر خشک را انتخاب کنید. دو نوع شیر خشک وجود دارد. یکی با منشا شیر و دیگری با منشأ سویا بر اساس تحقیقات جدید، شیر های سویا خطر آلرژی ها و قولنج را کاهش نمی دهند و ممکن است مشکلات خاص خود را داشته باشند. همچنین شیر خشک هایی تهیه شده است که پروتئین های شیر را تجزیه کرده، هضم آن را آسان تر و احتمال ایجاد حساسیت و آلرژی را کاهش می دهند. این شیر خشک های و دارای واکنش تجزیه پروتئین بسیار بد طعم بوده و دو برابر شیر خشک های استاندارد قیمت دارند اما برای بعضی نوزادان موهبتی به شمار می روند. بیش از آنچه فکر می کنید نیاز دارید شیشه شیر و سرپستانک تهیه کنید، در غیر این صورت تمام روز خود را به شستن و تمیز کردن آن ها خواهید گذراند. چنانچه نوزاد شیری را پس بزند و اغلب پس از خوردن آن را بالا بیاورد و استفراغ کند دچار اسهال مزمن باشد یا به کهیر ها و حساسیت پوستی روی صورت و باسن مبتلا شود باید انواع شیر خشک های متفاوتی را آزمایش کنید. هیچ دو نوع شیر خشکی دقیقاً یکسان نیستند، بنابراین خودتان مزه آن ها را بچشید هر نوع شیر خشکی که مورد استفاده قرار می دهید باید دارای آهن مکمل باشد. شیر خشک هایی با آهن ناچیز که زمانی به نظر می آمد از قولنج و یبوست پیشگیری می کنند از نظر مواد مغذی کامل نیستند. بعضی سازمان ها تلاش می کنند این نوع شیر خشک ها را از بازار مصرف جمع آوری کنند. مصرف انواع شیر خشک استاندارد تا جایی که نوزاد آن را با علاقه مصرف می کند و به نظر می رسد به خوبی هضم و جذب می نماید بلامانع است. انواع شیر خشک نوزادان به صورت پودر محلول غلیظ یا محلول آماده مصرف در بازار وجود دارد. ارزان‌ترین فشرده ترین و قابل حمل ترین آن ها نوع پودری است، ولی تهیه آن از آماده سازی نوع غلیظ شیر خشک کمی مشکل تر است.
روش های استفاده از شیر خشک نوزادان
1.پیش از اولین استفاده و شیردهی سرپستانک ها و سایر اجزای شیشه شیر را بجوشانید (این جوشاندن آن ها را استرلیزه می کند و طعم پلاستیک آن ها را نیز از بین می برد.) برای یک نوزاد سالم و به موقع متولد شده، بعد از هر بار مصرف نیازی به استرلیزه کردن مجدد آن ها نیست به ویژه که آب مصرفی هنگام تصفیه کلرزنی شده باشد آب چاه قابل اطمینان نیست. پیش از هر بار استفاده بطری ها و سرپستانک ها را به مدت پنج دقیقه بجوشانید. می دانم که مادرتان ساعت ها وقت خود را برای استرلیزه کردن پستانک های شما صرف می کرد اما می دانید؛ او تمام این کارها را بیهوده انجام می داد! درحالی که به جای آن همه شستن یک بار شسته شدن در ماشین ظرفشویی با شستن با دست با آب جوش و آب صابون آن ها را به اندازه کافی تمیز می کند. به تجربه در خواهید یافت که شستن یا خیساندن بطری ها بلافاصله بعد از هر بار مصرف بهترین روش ممکن است؛ زیرا شیر لخته شده به سختی از سطح داخلی پستانک تمیز می شود.
2. دست های خود را بشویید در قوطی شیر خشک را با پارچه ای تمیز کنید، میزان دقیق شیر خشک را طبق دستور با آب مخلوط کنید (مگر در مواردی که از شیر های آماده استفاده می کنید.) کمبود آب می تواند موجب کم آبی بدن نوزاد شود و افزودن آب بیش از حد توصیه شده بدان معنی است که نوزاد کالری کافی دریافت نخواهد کرد. چنانچه درباره میزان کلر در آب مصرفی منزل تان نگرانید، از آب معدنی استفاده کنید. جوشاندن آب لزومی ندارد مگر اینکه آبی که در اختیار دارید دارای مشکل بارز و شناخته شده ای باشد.
3.شیر را در شیشه بریزید. احتمالاً فکر می کنید آن طور که در پیام بازرگانی تلویزیون مشاهده کرده اید مرحله بعدی گرم کردن بطری و سپس چکاندن چند قطره روی مچ دست برای آزمایش کردن دمای شیر است. نه اشتباه نکنید مگر اینکه کودک شما به شیر گرم عادت کرده باشد، برای او احتمالاً بین شیر با دمای عادی و پستانکی که از یخچال بیرون آورده شده باشد تفاوتی وجود ندارد. اگرچه ممکن است به دمایی که معمولاً شیرش دارد عادت کند یا آن را ترجیح دهد. به امتیازات نوزادی که شیر سرد می نوشد بیندیشید ضمن در بغل داشتن کودک گرسنه و گریان و به طور فزاینده ای عصبی هیچ نیازی به گرم کردن پستانک حاوی شیر نیست و یا در سفر به دنبال آب جوش نخواهید گشت و برای تغذیه شبانه کودک می توانید بطری شیر را در جایخی کنار تخت خود قرار دهید.
4.اگر کودک خوش اشتهای شما به خوردن شیر گرم اصرار دارد. آستین ها را بالا بزنید و دست به کار شوید. اگر شیر را داغ کرده اید، حالا خیلی داغ است. در صورت استفاده از مایکروفر، آن را خوب به هم بزنید تا ذرات داغی در آن باقی نماند تا آنجا که اطلاع دارم اغلب افراد با تجربه استفاده از مایکروفر را به علت خطر قطرات داغ موجود در محلول توصیه نمی کنند. اما من هیچ مادری که کودکش را با شیر خشک تغذیه می کند نمی شناسم که از مایکروفر استفاده نکند. در هر صورت اگر شما نیز از مایکروفرو استفاده می کنید پستانک های پلاستیکی را مورد استفاده قرار دهید؛ کیسه های یکبار مصرف داخل شیشه ممکن است. منفجر شوند و در نتیجه بطری های شیشه ای ترک بردارند. شیر دو شیده شده مادر را به علت وجود پادتن های بی ثبات و شکننده در مایکروفر قرار ندهید. اگر مایل به گرم کردن آن هستید، آن را در فنجانی از آب گرم قرار دهید.
انتخاب لوازم و وسایل تغذیه نوزاد یکی از دقدقه ها و سردرگمی های مادران قبل از تولد نوزاد می باشد. این موضوع که نوزاد چه نوع سرشیشه ای را راحت تر قبول می کند و چه شیشه ای مناسب تغذیه نوزاد است نکته مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد. در بازار انواع شیشه شیر نوزادان با قیمت ها و برند های متفاوت وجود دارد. اما بهترین شیشه شیر نوزاد کدام است؟ در این مطلب به توضیح چند نکته مهم که شما را برای خرید شیشه شیر و انتخاب درست آن کمک می کند می پردازیم. مرکز روانشناسی کودک دکتر صابر با در اختیار داشتن مشاورین و روانشناسان کودک با تجربه در زمینه مشاوره تربیتی و آموزشهای لازم پیش از تولد و پس از تولد نوزاد به شما والدین گرامی خدمت رسانی می نماید.
اولین مسئله خود شیشه شیر است. سه نوع شیشه شیر (شیشه ای، پلاستیکی ساده و پلاستیکی با کیسه داخلی یکبار مصرف) در دو اندازة کوچک (به ظرفیت ۱۰۰ گرم) و بزرگ (به ظرفیت ۲۰۰ گرم) در بازار وجود دارد اینجاست که سادگی پایان می‌پذیرد از آنجا که هر تولید کننده ای تلاش می‌کند تا محصول خود را از دیگر محصولات متمایز سازد در هر زمینه تنوع بی شماری وجود دارد شما در بازار شیشه شیرهای پهن و چاق با دراز و باریک خواهید یافت نوع خم شده در وسط و نیز نوع دسته دار آن را هم مشاهده خواهید کرد.
ایدة کلی در پشت انواع طرح‌های شیشه شیر ممانعت از ورود هوا به درون معده نوزاد است شیشه شیرهای با کیسه داخلی یک بار مصرف در ضمن مکیدن کودک جمع می‌شوند در دست گرفتن شیشه شیرهای خمیده در محل زاویه از ورود حباب‌های هوا به داخل معده نوزاد آسان‌تر پیشگیری می‌کند ولی شستن و نظافت آنها سخت‌تر است. شکل انواع شیشه شیر نوزادان جز در مورد راحتی نظافت و شستن آن و نیز علاقه کودک به آن اهمیت زیادی ندارد.
انواع سرپستانک نوزادان
انتخاب سرپستانک در شیر دهی نوزاد از اهمیت زیادی برخوردار است. سرپستانک به شکل و اندازه و با انعطاف پذیری متفاوت وجود دارد. سرپستانکی با بیشترین شباهت به نوک پستان طبیعی مادر بهترین است. اگر از ابتدا نوزاد را با پستانک شیر داده‌اید – انتخاب‌های متفاوت و زیادی دارید – یک سرپستانک شبیه به نوک پستان مناسب است ولی چنانچه پس از شیر دادن با پستان به تغذیه با پستانک روی آورده اید لازم است دقت بیشتری به عمل آورید و در این صورت شکل سرپستانک باید به نوک سینه مادر شبیه باشد. مثلاً اگر سینه‌های بزرگ و نوک پستان نسبتاً مسطح داشته اید کودک از نوشیدن شیر با یک سرپستانک نوک دراز و پایه کوچک ناراحت می‌شود. شاید آزمایش چند نوع از آنها و یافتن نوع مورد علاقه فرزندتان لازم باشد و البته تنوع این وسیله بیش از آن است که در فروشگاه‌های سر محله مشاهده می‌کنید در این مورد از پزشک خود راهنمایی بخواهید. هنگام خرید سرپستانک دو نوع قهوه ای و شفاف آن را مشاهده خواهید کرد. سرپستانک‌های قهوه ای معمولاً از لاتکس و نوع شفاف آن از سیلیکون ساخته شده‌اند. چنانچه بتوانید به اندازه و شکل لازم و مورد نیاز سرپستانکی از جنس سیلیکون بیابید توصیه من استفاده از آن و رجحان آن بر نوع لاستیکی است که طعم محسوس‌تری دارد و با مرور زمان حالت چسبناکی به خود می‌گیرد. به علت مات و کدر بودن نوع لاستیکی سرپستانک‌ها اطمینان یافتن از نظافت آنها نیز مشکل‌تر است. یکی از متغیرهای اصلی دیگر سوراخ سرپستانک است. بعضی سرپستانک‌ها دارای چندین منفذ و بعضی دیگر تنها دارای یک سوراخ هستند. منافذ بعضی ریز و پاره ای درشت است بعضی منافذ دایره ای و بعضی به شکل X بریده شده‌اند بر اساس برچسب‌های تولید کنندگان سرپستانک‌های دارای منافذ ریز با جریان آهسته شیر برای نوزادان و سرپستانک‌های دارای منافذ درشت‌تر با جریان بیشتر شیر برای کودکان بزرگ‌تر مناسب هستند. اما تولید کنندگان همیشه از بهترین کاربری‌ها آگاهی ندارند – کودک شما ممکن است نظر دیگری داشته باشد.
فرزندان من – به علت جریان سریع شیرم – به قلب قلب خوردن شیر عادت داشتند و سرپستانک‌های دارای منافذ ریز و جریان آهسته شیر فریاد آنها را به آسمان بلند می‌کرد. سرانجام سعی کردم با استفاده از یک سوزن داغ منفذ سرپستانک را به گونه ای که شیر تقریباً از آن فرو بریزد گشاد کنم هنگامی که این بهینه سازی موجب آرامش و بهتر شیر خوردن فرزندم گردید به جای استفاده از سرپستانک مناسب نوزاد تازه متولد شده سرپستانکی با بزرگ‌ترین منفذ ممکن را به کار گرفتم.
بنا به تحقیقات انجام شده دوران کودکی و نوجوانی تاثیر مهمی در شکل گیری شخصیت کودکان دارد و نحوه برخورد والدین با کودکان و محیطی که کودکان در آن پرورش می یابند ار مسائل اساسی در شکل گیری شخیصت کودک می باشد. مرکز روانشناسی کودک تهران در حیطه بررسی عوامل مهم در شکل گیری شخصیت کودک و درمان اختلالات رفتاردرمانی کودکان در این زمان با استفاده از تکنیک ها و نظریه های روز دنیا نظیر نظریه اریکسون و فروید فعالیت می نماید. روانشناسان مجرب مرکز دکتر صابر با استفاده از بازی درمانی کودکان تلاش در کشف ریشه اختلالات شخصیتی در کودک و درمان موثر آنان دارند.
اریک اریکسون (۱۹۰۲-۱۹۹۳) روانشناس آلمانی و یکی از شاگردان فروید بود که مراحل رشد شخصیت فروید را گسترش داد. از نظر فروید شخصیت در ۵ سال اول زندگی شکل می‌گیرد اما اریکسون معتقد بود که شخصیت در طول عمر و طی هشت مرحله شکل خواهد گرفت. او همچنین بر خود بیشتر از نهاد تاکید می‌کند. از نظر اریکسون، من بخش مستقل شخصیت است و وابسته به نهاد با خدمتگزار آن نیست.
شکل گیری شخصیت کودک
مراحل رشد از نظر اریکسون عبارتند از:
اعتماد در برابر بی اعتمادی:
در اولین سال زندگی نوزاد آدمی موجودی است ناتوان و درمانده و به فرد دیگری که معمولاً مادر است وابسته است. هر چند که در این مرحله، رفع نیازهای فیزیولوژیکی از اهمیت خاصی برخوردار است کودک به روابط مطلوب روانی و اجتماعی نیز نیازمند است. اگر مادر و مراقبان دیگر نسبت به نیازهای فیزیکی نوزاد بی اعتنا باشند، به تدریج در کودک حس بی اعتمادی نسبت به اعضای خانواده و دیگران به وجود می‌آید.
استقلال در برابر شک و تردید:
کودکان در سال‌های دوم و سوم زندگی به سرعت رشد می‌کنند و بر اثر کسب مهارت‌های جدید به انجام فعالیت های حرکتی گوناگون مبادرت می‌ورزند. کودکان از این که می‌توانند برخی از کارها را به تنهایی و مستقل انجام دهند احساس موفقیت و شادکامی می‌کنند. اگر والدین به کودکان اجازه ندهند که به تنهایی به انجام برخی فعالیت‌های حرکتی بپردازند و از خود مختاری و تجربه‌ی شخصی لذت ببرند، ممکن است نسبت به توان و ظرفیت خود احساس شک و تردید کنند.
ابتکار در برابر احساس گناه:
در این مرحله از رشد که در حدود ۳ تا ۵ سالگی روی می‌دهد، توانایی‌های حرکتی و ذهنی تکامل و گسترش بیشتری پیدا می‌کنند و کودکان می‌توانند دست به انجام فعالیت‌های تازه و ابتکاری بزنند. اگر والدین مانع بروز و
رشد ابتکار و خیال پردازی شوند، کودکان احساس می‌کنند که چنین فعالیت‌هایی ناخوشایند و غیر مجاز است. چنین امری ممکن است منجر به احساس گناه شود و باعث بازداری فعالیت‌های خود انگیخته و اکتشافی کودک گردد.
سخت کوشی در برابر احساس حقارت:
مرحله‌ی چهارم رشد تقریباً تمام سال‌های دبستان را در بر می‌گیرد. کودکان دبستانی به سرعت تجربه و مهارت
کسب می‌کنند و از طریق رشد توانایی‌های شناختی و موفقیت در خواندن و نوشتن و فعالیت‌های گروهی به احساس شایستگی و کوشایی دست می‌یابند. اگر والدین و مربیان نسبت به مهارت‌ها و توانمندی‌های کودکان بی‌توجه و بازدارنده باشند، زمینه برای بروز احساس حقارت و کهتری به وجود می‌آید.
احراز هویت در برابر سردرگمی:
نوجوانی دوره‌ی بسیار مهم و سرنوشت سازی است، زیرا در این مقطع سنی است که فرد با مسئله‌ی هویت یابی مواجه می‌شود. نوجوانان در این دوره تلاش می‌کنند تا جایگاه خود را از لحاظ شغلی، اجتماعی، اعتقادی و روابط بین فردی تعیین کنند. به همین دلیل، احراز هویت تکلیفی دشوار و اضطراب زا است. اگر نوجوانان به دلیل شرایط نامناسب و الگوهای نامطلوب تربیتی نتوانند به کسب هویت موفق نائل آیند، با بحران هویت که نشانه‌ی بارز آن سردرگمی و در نهایت شکست و سرخوردگی است رو به رو می‌گردند.
صمیمیت در برابر انزوا:
مرحله‌ی ششم رشد به دوره‌ی جوانی اختصاص دارد و از پایان نوجوانی آغاز می‌شود و تا ابتدای میانسالی ادامه می‌باید. در این زمان که فرد بزرگسال تقریباً از زحمات خانواده رها می‌گردد، به عنوان یک شخص بالغ احساس مسئولیت و استقلال می‌کند و به برقراری و تحکیم روابط عاطفی، همسرگزینی و زناشویی می‌پردازد. اگر فرد بزرگسال در این مرحله‌ی مهم و حساس توفیق حاصل نکند، از لحاظ روانی به وضعیتی گرفتار می‌آید که اریکسون از آن با عنوان انزوا نام می‌برد.
زایندگی در برابر بی حاصلی:
هفتمین مرحله‌ی رشد مربوط به دوره‌ی میانسالی است که از ۳۵ سالگی آغاز می‌شود و تقریباً تا ۶۵ سالگی ادامه می‌یابد. این دوره از لحاظ تولید و زایندگی درخشان ترین مقطع سنی انسان به شمار می‌رود. زایندگی یا بارآوری یک مفهوم کلی و گسترده است و تنها به بچه دار شدن و فرزند پروری محدود نمی‌شود. این مفهوم به ایجاد و خلق ایده ها و اندیشه‌ها و به طور کلی به تولید از رهگذر خلاقیت اطلاق می‌گردد. در مقابل زایندگی، مفهوم بی‌حاصلی یا راکد ماندگی قرار دارد. ویژگی بی‌حاصلی به افرادی نسبت داده می‌شود که در زندگی نتوانسته اند برای خانواده یا جامعه سودمند باشند و انگل وار به حیات خود ادامه می‌دهند.
کمال در برابر نومیدی:
از دیدگاه اریکسون مرحله ی پایانی فرایند رشد به دوره ی سالمندی اختصاص دارد. فرد سالمند در این مقطع سنی، که تقریباً از ۶۵ سالگی آغاز شده و تا آخر عمر ادامه می‌یابد، به مرور و ارزیابی مراحل پیشین زندگی می‌پردازد. هر اندازه فرد در گذشته به نحو بهتر و کارآمدتری با مشکلات کنار آمده باشد، در این دوره بیشتر احساس خشنودی و رشد یافتگی می‌کند. فرد سالمندی که از مرور رویدادهای زندگی خود ناخشنود است و غم فرصت‌های از دست رفته را خورد، احساس نومیدی و واماندگی به او دست می‌دهد و از هدف های تحقق نیافته رنج می‌برد.
یکی از اساسی ترین مسائل کودکان که از بدو تولد با آن مواجه می شوید، مراحل تکامل روانی جنسی است چرا که بعضی کودکان به اختلال تکاملی دچار می شوند. سیری آرام و مرحله ای که جز نگرانی های بزرگ پدر و مادر هاست، چرا که آن ها هم باید مراقب کودکشان باشند که این مراحل را با سلامت و به درستی طی کنند و هم درباره دخالت و نوع برخورد با این مسئله با سوالات و اما و اگر های بسیاری رو به رو می شوند. در مورد رشد روانی جنسی کودکان از نظریه فروید کمک می خواهیم و او می گوید: نوزاد زمانی که چشم به دنیا می گشاید، با خود شور و شعف آورده و برای اینکه این نشاط تداوم پیدا کند، پدر و مادر ها باید به یک سری نکات دقت کنند، مواردی که جزیی از مراحل رشدی کودک بوده و اگر به آن ها توجه دقیق نشود، بخشی از بحران های زندگی کودک می شود و ممکن است مسائلی نظیر خود ارضایی در کودکان را به دنبال داشته باشد. یک روانشناس کودک با تجربه می تواند در حیطه علت خود ارضایی در کودکان و درمان های آن به والدین کمک کند. همچنین در بعضی موارد به علت اختلالات همراه نظیر اختلات پردازش حسی کودکان علائمی از خود ارضایی مانند مالیدن کودک به زمین و… را نشان می دهند که با بررسی دقیق کودک می توان علت آن را شناسایی و درمان های مناسب را ارائه نمود.
دکتر مهدی صابر با در نظر گرفتن کلاس هایی برای آموزش والدین در ارتباط با مراحل روانی جنسی کودکان و درمان های کاردرمانی کودکان در منزل و گفتاردرمانی کودکان در منزل و همچنین رفتاردرمانی به والدین کمک می نماید این مشکلات را در کودک برطرف نمایند..
مراحل تکامل روانی جنسی نظریه فروید
1.مرحله‌ی دهانی (تولد تا ۱٫۵ سالگی): نخستین مرحله‌ی رشد روانی جنسی که دو سال اول را در بر می گیرد، مرحله ی دهانی است. در طول این دوره دهان منبع اصلی لذت کودک است. این لذت ناشی از مکیدن، گاز گرفتن و بلعیدن همراه با احساس لب ها، دهان و گونه هاست. برای کودک که در این مرحله وابستگی کاملی به مادر دارد، مادر نخستین هدف غریزه‌ی جنسی است. به عبارت دیگر کودک به شیوه ای بسیار ابتدایی عشق ورزیدن به مادر خود را فرا می گیرد و چگونگی پاسخ مادر به خواسته های کودک (خواست‌هه های نهاد) ماهیت دنیای کودک را رقم می زند. از طریق کیفیت ارتباط بین کودک و مادر است که کودک یاد می گیرد دنیا را خوب یا بد، ارضا کننده یا ناکام کننده، و ایمن یا خطرناک ادراک کند. مرحله‌ی دهانی به هنگام از شیر گرفتن پایان می پذیرد و اگر تثبیتی روی داده باشد، مقداری از انرژی روانی در این مرحله باقی می ماند. این تثبیت می تواند به دو صورت منفعل دهانی و پرخاشگر دهانی در رفتار فرد ظاهر گردد.
2. مرحله‌ی مقعدی (۱,۵ تا ۳ سالگی): جامعه در قالب والدین در نخستین سال های زندگی کودک بطور عمده تسلیم نیاز های کودک که در واقع نیاز های نهاد (Id) است، می شود و خود (Ego) را با خواسته های او سازگار می کند و در مقابل سازگاری نسبتا اندکی را از کودک انتظار دارد. این جریان در حدود دو سالگی دگرگون می شود و این زمانی است که درخواستی جدی از کودک یعنی یاد گرفتن آداب توالت و نظافت شکل می گیرد. فروید تجربه‌ی این آموزش را برای رشد شخصیت کودک امری اساسی می پنداشت. اهمیت این مرحله از آن جهت است که یا شروع آموزش آداب دفع، کودک باید یاد بگیرد که لذت ناشی از دفع را به تاخیر اندازد و این اولین بار در طول زندگی کودک است که با تلاش والدین برای به نظم کشیدن زمان و مکان عمل دفع، با خواست نهاد تداخل ایجاد می شود. در این مرحله کودک با اولین واقعیت زندگی خود یعنی عدم امکان دفع در هر زمان و مکانی روبرو می شود و سنگ بنای ساختار دوم شخصیت یعنی “خود” گذاشته می شود که وظیفه اش ارضای درخواست های نهاد مطابق با واقعیات بیرونی است. مرحله ی مقعدی در حدود چهار سالگی پایان می یابد و اگر این تعارض و تداخل بن خواست های نهاد و والدین به خوبی حل شده باشد (کودک را با شیوه ی صحیح و مناسبی آموزش داده باشند) کودک با موفقیت قدم در مرحله ی بعدی می گذارد ولی اگر تثبیتی در اثر تعارض حل نشده باقی مانده باشد، قسمتی از انرژی روانی در این مرحله باقی می ماند که در رفتار بزرگسالی ظاهر می شود. این تثبیت می تواند به صورت پرخاشگر مقعدی و نگه دارنده‌ی مقعدی در رفتار فرد ظاهر گردد.
3.مرحله‌ی آلتی (۳ تا ۶ سالگی): در حدود چهار یا پنج سالگی کودک وارد مرحله‌ی سوم رشد شخصیت می شود. در این مرحله کانون لذت از ناحیه‌ی مقعد به اندام های تناسلی منتقل می شود. کودکان در این سنین رغبت زیادی به دستکاری و اکتشاف اندام های تناسلی خود و دیگران نشان می دهند و این امر به صورت رفتار هایی مانند استمنا و خیال پردازی ها صورت می گیرد. کودک همچنین در مورد چگونگی به دنیا آمدن و این که چرا خواهر یا برادرش در ناحیه‌ی تناسلی با او تفاوت دارند کنجکاو شده و سؤالاتی را مطرح می سازد. در نظریه فروید این مرحله از شخصیت مهم ترین مرحله از شکل گیری شخصیت است. این اهمیت به دلیل تعارض پیچیده ای است که حول دو عقده ی ادیپ (Oedipus Complex) در پسران و عقده ی الکترا (Electra (Complex در دختران شکل می گیرد و حل این تعارض ها باعث بوجود آمدن سومین ساختار شخصیت یعنی فراخود (Superego) می شود ولی اگر تثبیتی به علت این تعارض ها رخ داده باشد، قسمتی از انرژی روانی در این مرحله باقی می ماند. این تثبیت می تواند به دو صورت شخصیت آلتی سلطه گر و شخصیت آلتی سلطه پذیر در رفتار فرد ظاهر گردد.
4.مرحله ی نهفتگی یا کمون (۶ تا ۱۱ سالگی): نظریه فروید این طور مطرح کرد که پس از سه مرحله ای که کودک سپری کرد، در حدود شش سالگی وارد مرحله ای آرام از زندگی خود می شود. در طول این مرحله عزیزه‌ی جنسی به طور کامل خفته است و در ظاهر به صورت فعالیت های درسی، سرگرمی ها، ورزش و گسترش دوستی ها با افراد همجنس متجلی می شود.
5.مرحله‌ی تناسلی یا جنسی (از سن بلوغ): در نظریه فروید آخرین مرحله از رشد روانی – جنسی شخصیت، هنگام بلوغ آغاز می شود. بدن از نظر فیزیولوژیکی در حال پختگی است و اگر فرد در هیچ یک از مرحله های پیشین تثبت عمده ای نداشته باشد، می تواند یک زندگی غیر روان رنجور و رابطه های بهنجار دگرجنس خواهانه داشته باشد. تعارض های این دوره به کمترین حد خود می رسد، اما این تعارض ها به دلیل به کارگیری مکانیسم دفاعی والایش (تصعید) تأثیر چندانی بر فرد ندارد. فرد دارای شخصیت جنسی قادر خواهد بود در عشق و کار به خشنودی دست یابد که فعالیت دوم (کار) یک فعالیت مورد پذیرش اجتماعی برای والایش نیاز های (تکانه های) نهاد است.
ارزیابی علت خود ارضایی کودکان با نظریه فروید
بنا به نظریه فروید هر گونه اختلال در طی مراحل رشد کودک از 2تا 6 سالگی می تواند باعث بروز مشکلات جنسی مانند خود ارضایی در کودکان شود، اما این نظریه مشکلاتی نیز به همراه دارد و انتقاداتی به آن شده است.
× نظریه فروید تقریباً به طور کامل بر روی رشد مردان متمرکز است و توجه کمی به رشد روانی – جنسی زنان دارد.
× آزمایش علمی نظریه فروید دشوار است. مفاهیمی چون “زیست مایه” یا انرژی لیبیدو قابل سنجش و اندازه گیری نیستند و در نتیجه نمی توان آن ها را آزمود. تحقیقات به عمل آمده، تا حد زیادی بی اعتباری نظریه فروید را نشان داده اند.
× پیش بینی های آینده خیلی مبهم هستند. چگونه می توان دانست که یک رفتار فعلی مشخصاً به دلیل یک تجربه در دوران کودکی می باشد؟ فاصله‌ی زمانی بین علت و اثر آنقدر زیاد است که به سختی می توان رابطه ای را بین دو متغیر در نظر گرفت.
× نظریه فروید بر پایه ی مطالعات موردی و نه پژوهش های تجربی است. همچنین، فروید نظریه خود را بر پایه‌ی جمعی از بیماران بالغ خود بنا نهاده است، نه بر روی مشاهده‌ی واقعی و مطالعه کودکان.
متخصصین انتقادات فراوانی به نظریه فروید وارد دانسته اند. یکی از این منتقدین اریکسون بود که در مکتب روان کاوی آموزش دیده بود اما بعدها با بازنگری در نظریه فروید، رشد روانی – اجتماعی خود را بنیان نهاد. به طور کلی علل مختلفی موجب بروز خود ارضایی در کودکان می گردد که می توان به :
1.مشکلات خانوادگی
2.اضطراب یا یک رفتار جبرانی در مقابل احساسات ناراحت کننده
2.اختلالات پردازش حسی
4.ایجاد آگاهی نسبت به اندام جنسی به علت مشاهده تصاویر نا مناسب با سنش
باید توجه داشت که خود ارضایی در کودکان علائمی متفوت با بزرگسالان دارد و نباید آن را با خود ارضایی بزرگسالان مقایسه نمود. کودک ممکن است به صورت تکراری اندام جنسی خود را لمس کند، از برهنه بود لذت ببرد، در هنگام بازی خود را روی زمین بمالد یا در هنگام خواب خود را روی زمین بکشد. کودک این علائم را در زمان حضور دیگران انجام می دهد و خجالتی از انجام آنها ندارد. چون آگاهی از اشتباه بودن آن ندارد.
سوالات متداول:
1.چرا کودک خود ارضایی می کند؟
برای پاسخ به این سوال در ابتدا باید کودک توسط یک متخصص کودکان مورد ارزیابی قرار گیرد و با بررسی های رفتاری، روانشناسی و حسی علت خود ارضایی کودک شناسایی گردد.
2.برای درمان خود ارضایی در کودکان چه کار کنیم؟
پس از تشخیص علت خود ارضایی درمان هایی نظیر کاردرمانی حسی، ماساژ درمانی، رفتاردرمانی و بازی درمانی که توسط کاردرمانان و روانشناسان کودک انجام می پذیرد، می تواند این مشکل را برطرف نماید.
