برچسب: درمان اختلال یادگیری

درمان اختلالات یادگیری در دانش آموزان ابتدایی

دانش آموزان ابتدایی مبتلا به اختلال یادگیری می‌ توانند در مدرسه آن قدر دوران سختی را تحمل کنند که عزت نفس و انگیزه آن ها برای موفقیت کاهش پیدا کند. اگر کودک شما مبتلا به اختلال یادگیری است، لازم است به نیاز‌ های درسی او توجه کنید و محیطی مناسب برای درس خواندن را برایش فراهم کنید تا با محرک‌ های دیداری، شنیداری و … ارتباط گرفته و به طور صحیح آن ها را پردازش کند. اما اگر فرزند تان را به حال خود رها کنید و انتظار داشته باشید این اختلال با گذشت زمان از بین برود، کاملا در اشتباهید. در فرایند درمان اختلالات یادگیری در دانش آموزان ابتدایی در گام اول، بهترین دکتر دکتر اختلال یادگیری کودکان، باید سطح اختلال را بررسی کند. سپس روند درمان آغاز می‌ شود. احتمال دارد کودک شما احتیاج به گفتاردرمانی، کاردرمانی و… نیز داشته باشد. دکتر صابر، بهترین دکتر اختلال یادگیری کودکان در تهران، با تشخیص دقیق نوع اختلال یادگیری در کودکان و انتخاب بهترین گزینه درمانی، رضایت همیشگی مراجعان را جلب می کند.

برنامه روبو ممو برای درمان دانش آموزان اختلالات یادگیری

برنامه روبو ممو یک برنامه رایانه ­ای برای درمان اختلالات یادگیری در دانش آموزان ابتدایی است که شامل تکالیف حافظه شنیداری – کلامی و دیداری – فضایی است. این تکالیف با توجه به سطح عملکرد فرد ارائه می­ شود. این برنامه شامل ۱۲ تمرین مختلف است. در هر مرحله بازخورد کلامی به وسیله برنامه ارائه می­ شود.

مطالعه­ اثربخشی

• عنوان: اثر برنامه تقویت حافظه کاری کامپیوتری بر حافظه کاری، توجه و عملکرد تحصیلی در نوجوانان با اختلال یادگیری شدید همراه با اختلال نقص توجه – بیش فعالی و اختلال یادگیری، یک کارآزمایی بالینی کنترل شده.
• گروه هدف: کودکان دارای اختلال یادگیزی همراه با اختلال نقص توجه – بیش فعالی ۱۷-۱۲ سال، گروه مداخله ۳۰ نفر و گروه کنترل ۳۰ نفر
• مدت دوره­ توانبخشی: ۸ جلسه ۴۵ دقیقه­ ای، ۲ بار در هفته برای ۴ هفته
• ارزیابی و اثربخشی: از زیر آزمون ­های فراخنای عدد مستقیم و معکوس مقیاس هوش وکسلر و آزمون فراخنای فضایی از آزمون عصب روانشناختی کمبریج برای ارزیابی استفاده شد. نتایج نشان داد این برنامه موجب بهبود عملکرد حافظه فعال می­ شود و اثر انتقال به سایر متغیر های مورد بررسی مشاهده نشد.

برنامه تقویت حافظه فعال در درمان اختلال یادگیری

برنامه جنگل برای درمان اختلالات یادگیری در دانش آموزان ابتدایی بر پایه­ سه نوع تکلیف با محرک­ های شنیداری، دیداری و ترکیبی است که به تقویت حافظه­ فعال و درمان اختلال یادگیری می ­پردازد.

مطالعه اثربخشی

• عنوان: آیا تقویت تعاملی حافظه­ فعال موجب بهبود یادگیری می­ شود؟
• گروه هدف: ۴۰ نفر کودک دارای اختلال یادگیری در محدوده­ی سنی ۱۴-۱۱ سال در دو گروه مساوی مداخله و کنترل
• مدت دوره­ توانبخشی: ۲۵ جلسه
• ارزیابی و اثربخشی: از آزمون­ های محاسبه و هجی کردن برای ارزیابی اختلال یادگیری استفاده شد. نتایج نشان دهنده­ بهبود در عملکرد ریاضی کودک بود اما بهبودی در هجی کردن گزارش نشده است.

برنامه توانبخشی هوشمند توجه و حافظه در دانش آموزان ابتدایی

برنامه توانبخشی شناختی حافظه و توجه آرام، مجموعه­ ای از ابزار های توانبخشی شناختی رایانه­ ای برای درمان اختلالات یادگیری در دانش آموزان ابتدایی است که برای تقویت ابعاد مختلف توجه و حافظه طراحی شده است. در طراحی این بسته مدل توجه سولبرگ و متیر و مدل حافظه فعال کاری بدلی مبنا قرار گرفته است و مبتنی بر این مدل­ ها تمرینات پیشرونده هوشمند طراحی شده است.

مطالعه اثربخشی

• عنوان: تأثیر تمرینات تقویت توجه بر عملکرد حافظه کاری و مؤلفه ­های خواندن دانش ­آموزان نارساخوان، یک مطالعه تک موردی
• گروه هدف: دانش ­آموزان ۱۲-۸ ساله با تشخیص نارساخوانی
• مدت دوره توانبخشی: ۱۵ جلسه، دو روز در هفته
• ارزیابی و اثربخشی: ارزیابی شامل آزمون توانایی خواندن فارسی و آزمون چند محرک پیشین بود. نتایج این مطالعه نشان داد که تقویت توجه در بهبود دانش ­آموزان نارساخوان تأثیر دارد.

مطالعه اثربخشی دوم

• عنوان: تأثیر توانبخشی شناختی بر حافظه کاری و روانی کلامی دانش ­آموزان نارساخوان، یک مطالعه تک موردی برای اختلال یادگیری
• گروه هدف: دانش ­آموزان ۸ تا ۱۲ ساله با تشخیص نارساخوانی
• مدت دوره توانبخشی: ۱۵ جلسه یک ساعته، دو روز در هفته
• ارزیابی و اثربخشی: ارزیابی شامل آزمون روانی کلامی و آزمون چند محرک پیشین بود. نتایج این مطالعه نشان داد که مداخلات شناختی مبتنی بر برنامه­ های توجهی بر میزان کارایی حافظه کاری و روانی کلامی دانش ­آموزان نارساخوان مؤثر است.

برنامه توانبخشی هوشمند غفلت بینایی در درمان اختلالات یادگیری

تکالیف برنامه پروین برای درمان اختلال یاگیری شامل آگاهی از ویژگی­ های اشکال یا تصاویر مانند اندازه، شکل، رنگ و جهت آن ­ها، آگاهی از ویژگی­ های خاص یک شکل و در عین حال ارتباط دادن آن با سایر اطلاعات زمینه­ ای، یادآوری دیداری مواد و اشیاء ارائه شده در محیط و آگاهی از کلیدها و نشانه ­های موجود در میدان بینایی است. این برنامه تکالیف متعدد رایانه ­ای را به صورت دیداری برای عملکرد های ردیابی، تثبیت، بستگی بینایی و درک هدف از زمینه دارد.

سوالات متداول:

1-نشانه‌های اولیه اختلال یادگیری در کودکان چیست؟
مشکلات در یادگیری حروف، کندی در نوشتن، اشتباهات تکراری در دیکته، ضعف در ریاضی و بی‌توجهی در کلاس از نشانه‌های رایج هستند.

2-چه کسانی در درمان اختلالات یادگیری نقش دارند؟
متخصص کاردرمانی، روانشناس کودک، گفتاردرمانگر، معلمان آموزش ویژه و والدین، همگی در این فرآیند نقش دارند.

درمان اختلال یادگیری در کودکان| درمان اختلال یادگیری خواندن، نوشتن و ریاضی

اختلال یادگیری، نوعی اختلال عصبی شناختی در کودکان و بزرگسالان می باشد. این اختلال، ناشی از وجود تفاوت در مغز می باشد و بر نحوه پردازش اطلاعات توسط مغز تاثیر می ‌گذارد. کودکان مبتلا به اختلال یادگیری به اندازه هم سن و سالان خود یا حتی بیشتر از آن ها، باهوش می باشند، اما احتمال دارد در صورتی که برای درک مسئله های متفاوت تنها باشند و یا به شیوه‌ های معمولی آموزش ببینند، در خواندن، نوشتن، به یاد آوردن و یا سازماندهی اطلاعات، دچار مشکل شوند. دکتر مهدی صابر، بهترین دکتر درمان اختلال یادگیری در کودکان، با ارائه روش های متنوع و موثر به درمان اختلال یادگیری خواندن، نوشتن و ریاضی در کودکان کمک می کند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

درمان اختلال یادگیری در دانش آموزان ابتدایی

اکثر کودکانی که شکست مکرر را در مدرسه تجربه کرده‌ اند، ممکن است که از قبل، مشکلات هیجانی و انگیزشی درباره مدرسه و یادگیری در آ‌‌ن‌ ها رشد کرده باشد و به همین دلیل از توانبخشی می‌ ترسند. تشخیص زود هنگام و مداخله قوی و فشرده، اغلب به بازده بیشتر می‌ انجامد. در این بخش تعدادی از برنامه‌ های توانبخشی شناختی برای درمان اختلال یادگیری در کودکان را با تأکید بر محتوا مرور می‌ کنیم. این برنامه‌ ها در یک راهبرد توانبخشی شناختی جبرانی سعی در بهبود مهارت‌ های خواندن، نوشتن و یا محاسبه دارند و یا با راهبرد ترمیمی سعی در بهبود کارکرد های شناختی زیربنایی مهارت‌ ها دارند. برنامه‌ های توانبخشی شناختی متعددی برای بهبود مهارت خواندن و درمان اختلال یادگیری طراحی شده‌ اند. سیستم زنگ لیندامود دربرگیرنده دستورالعمل ۴ ساعته، به صورت روزانه و برای مدت ۶ تا ۸ هفته است. اجزاء این برنامه آموزشی تمرکز بر آگاهی واج‌ شناسی توالی واج، تکنیک‌ های تجسم فکری و آموزش زبان وابسته به قراین دارد. علاوه براین چندین برنامه ساختارمند و چند حسی مبتنی بر روش ارتون گلینگهام وجود دارد که بر آگاهی واج شناسی، رمزگردانی و هجی کردن تأکید دارد. دو برنامه مبتنی بر این روش گوفونیکس جهت خوانندگان پایه دوم مهد کودک و سیستم خواندن ویلسون جهت خوانندگان مدرسه‌ ای است. برنامه خواندن مسیر فست یک نظام آموزشی ۷۰ درسی برای کودکان بوده که داری بخش‌ های آگاهی واج‌ شناسی و راهبرد های فراشناختی برای تشخیص کلمه است.

آیا مشکلات یادگیری قابل درمان است

اصلاح نوشتاری، برای افراد نارسانویس حیطه دیگری است که مداخلات توانبخشی شناختی در آن ورود کرده‌ اند. افراد دارای نارسانویسی، مدت زمان کمی را صرف برنامه‌ ریزی برای نوشتن می‌ کنند و حتی زمان کمتری را صرف بازبینی می‌ کنند. گراهام و هاریس فرایندی را برای کودکان و نوجوانان به منظور کمک به کودک جهت بازبینی و تصحیح نوشته‌ هایش و همچنین برای درمان اختلال یادگیری در کودکان ارائه نموده‌ اند. این فرایند اصطلاحاً راهبرد – خود تنظیم‌ شونده نامیده می‌ شود. این راهبرد به دانش‌ آموزان کمک می‌ کند که یاد بگیرند که چگونه برای نوشتن هدف تعیین کنند، نوشته‌ هایشان را پایش کنند، ساختار هایی درباره خودشان ارائه دهند و کوشش خود را تقویت کنند. کودک راهنمایی را به منظور افزایش میزان نوشته‌ ها دریافت می‌ کند .این فرایند کودکان را به ساخت یک هدف با استفاده از یک طرح کلی برای نوشته‌ هایشان تشویق می‌ کند و در حین نوشتن، برنامه‌ ریزی آنچه که آ‌‌ن‌ ها در حال نوشتن آن هستند را نیز ادامه می‌ دهد. این طرح کلی، مخصوصاً در این مورد که کودک بیاموزد که نظراتش را به طور مستقیم به محتوا ارتباط دهد، مفید است. در چندین مورد، معلم باید الگوی برنامه را با صدای بلند برای دانش‌ آموزان بگوید تا فرایند های تفکرش را به وسیله پرسش سؤالاتش مانند “من الان چه کاری انجام می‌ دهم؟”، “من چه راهبردی را باید استفاده کنم؟” و “آیا آن برای من کار می‌ کند؟” نشان دهد. همچنین جملات خود تقویتی “من یک کار خوب انجام دادم.” می‌ تواند کمک‌ کننده باشد.

اختلال یادگیری در کودکان کلاس اول

اگر فرزند کلاس اول دارید، با گذشت زمان کوتاهی از سال تحصیلی احتمال دارد متوجه این نکته شوید که او با اختلالاتی در یادگیری مواجه است. در اکثر موارد شروع اختلال یادگیری در فاصله زمانی پیش از مدرسه تا کلاس دوم ابتدایی مشخص می شود. سنین کلاس اول تا سوم، بهترین زمان برای شناسایی و درمان اختلال یادگیری در کودکان است. اختلالات یادگیری در پسرها شایع تر از دخترها می باشد. اختلالات یادگیری کودکان ابتدایی را نباید با مشکلات یادگیری کودکان ابتدایی اشتباه گرفت، چرا که اختلال یادگیری موضوع مهم ‌تری نسبت به مشکلات یادگیری کودکان کلاس اول می باشد.

تمرینات

در برنامه درمان اختلال یادگیری در کودکان، گراهام و هاریس پنج ویژگی اصلی راهبرد های درمان اختلال یادگیری را برای عمل نوشتن، پیشنهاد کردند. برای اولین ویژگی، کودکان به طور مستقیم به شیوه‌ های خود – تنظیمی مورد نیاز برای نوشتن می‌ اندیشند. دوم، تعامل بین معلم و کودک در جایی که کودک یک “همدست فعال” است، در طرح تشویق می‌ شود. سوم، کار برای نیازها و مهارت‌ های کودک شخصی‌سازی شده است. چهارم، همه این مراحل تا زمانی که کودک تسلط نشان دهد، دوره و تمرین می‌ شود. نهایتاً این برنامه، فرصتی برای معلم فراهم می‌ آورد که تولید راهبرد های جدید را ادامه داده و در راهبرد های آموزشی قبلی تجدیدنظر کند.

درمان اختلالات یادگیری در بزرگسالان

برای توانبخشی نوشتن و درمان اختلالات یادگیری، برنامه‌ های نرم‌ افزاری، ویرایش‌ هایی را هم برای جوان‌ ترها و هم برای مسن‌ ترها دارد که به ترتیب عبارتند از: کیداسپایریشن و ایناسپایریشن. این برنامه‌ ها به سازماندهی و ایجاد ایده کمک می‌ کنند. استفاده‌ کنندگان می‌ توانند شبکه‌ هایی از نظرات را در قالب نمودار ها و اتصال نظرات و ایجاد ارتباطات مرتبه‌ ای به طور نوشته یا منقوش، خلق کنند. سپس نرم‌افزار یک طرحی را خلق کرده و یک محیط نوشتاری حمایتی جهت انتخاب کلمات مناسب، فراهم می‌ سازد. نرم‌ افزار می‌ تواند به دانش‌ آموزان بزرگ‌ تر در امر جمع‌ آوری تحقیق از طریق منابع مختلف، شامل اینترنت کمک کند. برنامه‌ های مطرح شده در این بخش بیشتر برنامه‌ هایی بود که مهارت‌ های خواندن و نوشتن را هم در کودکان و هم در بزرگسالان تقویت می‌ کنند. در این قسمت برنامه‌ های توانبخشی شناختی که کار کرد های شناختی زیربنای مهارت‌ های خواندن و نوشتن را هدف تقویت قرار داده است، بررسی مروری شده‌ اند.

درمان درس نخواندن کودکان| مرکز درمان اختلال یادگیری در کودکان | دکتر صابر

نخستین قدم بسیاری از والدین در مواجهه با درس نخواندن کودکان و مشکل مدرسه رفتن کودکان فریاد زدن است در حالی که فریاد زدن سر کودکان به دلیل نمرات مدرسه می تواند سبب بدتر شدن اوضاع شود. برخی از کودکان با انجام فعالیت های شنیداری و کار های دستی همراه با معلمان یا حتی ترکیبی از همه این موارد، بهتر آموزش می بینند و ما هر کدام به روش های متفاوتی یاد می گیریم و سپس امتحان آن ها بسیار مهم خواهد بود. تشویق برای انجام کار های خوب در مدرسه بهتر از ترس از تنبیه شدن می باشد. وقتی کودکان بیشتر نگران تنبیه هستند، بیشتر به تلاش برای دوری از مشکل فکر می کنند تا انجام کار های خوب. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز درمان اختلال یادگیری در کودکان و بهترین مرکز تقویت حافظه کودکان دبستانی، با در نظر گرفتن روش های درمانی روز دنیا برای اختلالات یادگیری کودکان به درمان درس نخواندن کودکان و درمان توجه و تمرکز کودکان نیز کمک می کند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

همگامی در درمان درس نخواندن کودکان

همگامی یعنی در کنار یاد گیرنده بودن، همگام شدن با او در کل تکلیف برای درمان درس نخواندن و کمک به او در افزایش تحمل کلاس درس. برای مثال، فرض کنید شما دارید روی آموزش پیروی از یک برنامه یا تکلیفی مثلاً در صبح، ظهر یا شب با یاد گیرنده کار می کنید. در ابتدا، والد با درمانگر باید از این روش استفاده کند تا برای درمان درس نخواندن کودکان اطمینان حاصل شود  که یاد گیرنده می تواند تکلیف را انجام دهد. همگام بودن ضرورتاً شاملِ بودن در کنار یاد گیرنده در کل فرایند تمرین است. این کار شامل استفاده و یا کمک کردن تدریجی یک سری کمک هاست که در بالا نیز توصیف شدند. برای مثال، اگر یاد گیرنده در حال یادگیری توجه پیوسته به یک تکلیف در صبح است که شامل کارهای مختلفی مثل شستن صورت، مسواک زدن، شانه کردن موها و لباس پوشیدن است، همگام شدن شامل همراهی با او برای انجام تک تک این کارها و درعین حال کمک و تذکر به او در مواقع موردنیاز است. این کار می تواند به تدریج فقط در شروع کارهای معمول روزمره انجام شود و بعد فقط به بررسی هر چند دقیقه یکبار برسد. برای مثال، ممکن است چند دقیقه اول کارهای صبح لازم باشد که شما همراه کودک باشید و بعد او را چند دقیقه تنها بگذارید تا ببینید خودش چه می کند. سپس می توانید برگردید و کنترل کنید که آیا یاد گیرنده در حال کار روی فعالیت های روزمره صبحگاهی اش هست یا نه. درس هایی که در این راهنما از روش همگامی استفاده می کنند و می توانند مفید باشند شامل، کارهای معمول صبح و شب، انجام تکالیف، توجه پیوسته، حل مسئله، سازماندهی، مدیریت زمان، برنامه ریزی، اهداف کوتاه و بلندمدت و مبحث برنامه ریزی: برنامه ها و رسانه های اجتماعی، و مهارت های مطالعه است.

کمک های غیر مستقیم برای درمان درس نخواندن

زمانی که یاد گیرنده در مرحله همگامی موفقیت نشان می دهد، می توانید به سراغ استفاده از کمک های غیرمستقیم برای درمان درس نخواندن و انجام تکلیف توسط یادگیرنده بروید. گزینه ها و وسایل مختلفی وجود دارند که می توانند برای این هدف به کار روند مثلاً گوشی های هوشمند تایمرها و اپلیکیشن ها. درس های این راهنما بر اساس وسایلی اند که می توانند؛ مثلاً برای انجام کارهای روزمره صبح و عصر تکالیف روزمره، توجه پیوسته و مدیریت زمان به کار روند. تایمرهای صدادار شمارش معکوس: یک تایمر صدادار شمارش معکوس می تواند برای نشان دادن زمانی که یاد گیرنده در اختیار دارد تا یک تکلیف یا کار معمول روزمره را انجام دهد به کار رود. در ابتدا می توانید تایمر را برای هر کار خاص تنظیم کنید تا فرصت کافی برای یادگیرنده وجود داشته باشد؛ اما زمانی که عملکرد یاد گیرنده بهتر شد، زمان اختصاص یافته به انجام همان کار را کمتر کنید تا او بتواند در مدت زمان کمتری کارهایش را انجام دهد. تایمر تصویری شمارش معکوس: تایمرهای تصویری شمارش معکوس مانند تایمر ساعتی، به رنگ قرمز نشان می دهند که چقدر زمان باقیمانده تا صدای تایمر بلند شود؛ مانند تایمر صدادار شمارش معکوس، می توانید از این تایمر برای انجام هر کار یا برای انجام بخش های مختلف یک کار یا تمرین استفاده کنید. اپلیکیشن های صدادار فاصله ای: یک گزینه دیگر که می توانید استفاده کنید استفاده از یک اپلیکیشن یا نرم افزار برای مشخصکردن یک فاصله زمانی از پیش تعیین شده است که می تواند به صورت ثانیه یا دقیقه باشد تا به یاد گیرنده یادآوری کند چه زمانی باید به سراغ انجام تکلیفش برگردد. اپلیکیشن های آموزش تمرینات می توانند برای این هدف به کار روند. نکته عالی در مورد این اپلیکیشن ها این است که می توانند صدادار شوند تا یک زمان خاص را برای برگشتن یادگیرنده به سرکارش مشخص کنند، می توانند به صورت شمارش معکوس استفاده شوند و همچنین می توانند اتمام زمان انجام یک تکلیف را مشخص کنند؛ بنابراین این گزینه شبیه به تایمر صدادار شمارش معکوس است اما می تواند شامل یک صدای بیب در هر فاصله زمانی مشخص شده نیز باشند تا بتوان یک یادآور صوتی برای برگشتن یاد گیرنده به انجام کارش بخصوص در زمانی که حواسش پرت شده ایجاد نمود. سؤالات هدایت کننده: سؤالات هدایت کننده می توانند به عنوان کمک در زمانی استفاده شوند که تلاش می کنید به یادگیرنده کمک کنید به سراغ انجام کار یا تکلیفش برگردد یعنی یک رفتار کلامی صحبت با خود که شامل کمک به فرد برای ایجاد یک واکنش جدید است. به جای این که جواب را به یاد گیرنده بدهید، با پرسیدن سؤالاتی هدایتش کنید تا بتواند با پرسیدن آن ها از خودش متوجه شود که اکنون زمان برگشتن به سر کارش است. این سؤالات می توانند انواع مختلفی باشند که خود ما نیز در حل مشکلات مان آن ها را از خودمان می پرسیم. برنامه ریزی: برنامه های اجتماعی رسانه های اجتماعی، مهارت های مطالعه، خود تنظیمی هیجان و انعطاف پذیری است. کمک تجربی
به جواب آهان فهمیدم یک کمک تجربی یا آزمایشی به یاد گیرنده امکان می دهد در یک لحظه خاص با گفتن برسد. برای مثال، فرض کنید الان سؤال هدایت کننده ای از یاد گیرنده پرسیدید تا به او کمک کنید بیان کند راه حلی که شناسایی کرده برای مشکل پیشرو مؤثر، نیست بااین وجود نباید مستقیم سراغ اصل مطلب بروید می توانید به او بگویید که ادامه بدهد و راه حل را دوباره امتحان کند یا بخشی از آن را عوض کند، به نحوی که بتواند خودش تجربه کند چرا راه حل مؤثر نیست. سپس دوباره با یک سری سؤالات هدایت کننده شروع کنید تا به او کمک شود راه حل بهتری را شناسایی کند. برای مثال فرض کنید او تصمیم گرفته یک راه حل را برای چسباندن یک پوستر بزرگ به دیوارش با استفاده از نوار چسب امتحان کند؛ اما شما می دانید که این نوع نوارچسب آن قدر قوی فکر « نیست که بتواند پوستر به این بزرگی را روی دیوار نگه دارد؛ بنابراین یک سؤال هدایت کننده می پرسید بعد شما ،» آره « و یاد گیرنده نیز احتمالاً جواب می دهد »؟ این نوارچسب آنقدر قوی هست که پوستر نیفتد با استفاده از یک کمک تجربی می گویید خب” بیا امتحان کنیم و ببینیم” در این حال یاد گیرنده پوستر را روی دیوار می زند و همان لحظه می افتد، حالا دوباره از سؤالات هدایت گر استفاده می کنید و می گویید و یاد گیرنده احتمالاً این بار می گوید فکر می کنی این نوارچسب آن قدر قوی است که پوستر را بالا نگه دارد بیا چیزی مثل پونز را برای چسباندن استفاده کنیم. در این حالت یاد گیرنده متوجه می شود که استفاده از پونز یک راه حل بهتر است و با شما هم نظر می شود.

روش هایی دیگر باری درمان درس نخواندن کودکان

درس هایی از این راهنما که در آن از روش کمک تجربی استفاده شده عبارت اند از حل مسئله، تمیز کردن اتاق خواب، مرتب کردن تکالیف و وسایل مدرسه، مرتب کردن فضای شخصی، مهارت های مطالعه، خود تنظیمی هیجانی و انعطاف پذیری. کمک های تصویری بیشتر درس هایی که در این راهنما ارائه می شوند کمک های تصویری ارائه می کنند که می توانید از آن ها برای کمک به یادگیرنده برای فراگیری مهارت های جدید استفاده کنید. کمک های تصویری به شکل برگه های چکلیست، کاربرگ ها یا برگه های تحلیل تکلیف هستند که می تواند توسط یادگیرنده یا درمانگر تکمیل شوند. اگر شما از یک کمک تصویری استفاده می کنید هدف غالب این است که استفاده از کمک تصویری به تدریج کنار گذاشته شود تا یاد گیرنده بتواند گام های تکلیف را بدون کمک گرفتن از آن انجام دهد. روش های مختلفی وجود دارند که شما می توانید این کار را انجام دهید. اگر یاد گیرنده می خواهد یک چک لیست را تکمیل کند می توانید بخش زیادی از این کار را به او واگذار کنید و با استفاده از کمک های تصویری نصب شده روی دیوار ارتباط آن با انجام تکلیف را مشخص کنید. بعد از گذشت زمان و تداوم انجام موفق تکلیف توسط یاد گیرنده بدون کمک تصویری در نهایت می توانید کلاً این کمک های تصویری را حذف کنید. اگر یاد گیرنده از یک کاربرگ برای فراگیری مهارت برنامه ریزی یا حل مسئله استفاده می کند زمانی که موفقیت خوبی در تکمیل کاربرگ داشت می توانید آن را حذف کنید و در عوض از کلیدواژه هایی که روی کارت های خاصی نوشته اید استفاده کنید تا اگر یاد گیرنده گام های انجام تکلیف را فراموش کرد یک نگاه سریع به آن ها بیندازد در نهایت می توانید این کارت ها را نیز به تدریج حذف کنید طوری که کم کم گام ها یا کلیدواژه هایی که به مراحل تکلیف مربوط است را پاک کنید تا کارت ها یکی یکی خالی شوند.

چیکار کنم بچه ام درس بخونه

با آغاز سال تحصیلی، دغدغه بیشتر خانواده ها این می شود که فرزندشان تکالیف مدرسه خود را در زمان مناسبی انجام نمی دهد. طبیعی است که هر والدینی دوست دارد فرزندش درس خوان بوده و تکالیف مدرسه خود را به درستی انجام دهد. اگر می خواهید فرزندتان درس خوان شود، خودتان هم باید به او کمک کنید. تکالیف مدرسه برای بعضی از کودکان خوشایند نیست پس باید پدر و مادر، کودک خود را تشویق به انجام تکالیف کنند و زمان مشخصی را برای انجام تکالیف در نظر بگیرند. همچنین باید کودک را تشویق کنید. پدر و مادر با خواندن کتاب هم، برای کودک یک الگوی خوب می شوند و با صحبت کردن، گوش دادن به صحبت های کودک، پاسخ به سوالات او و هم چنین درمان اختلال یادگیری در صورت وجود، به او در درس خواندن کمک می کنند. در پاسخ به این سوال والدین که چیکار کنم بچه ام درس بخونه باید گفت در بعضی موارد کودک هرچقدر تلاش می کند نمی تواند خواسته های تحصیلی را به درستی انجام دهد در این شرایط باید کودک را از جهت وجود اختلالات یادگیری و مشکلات همراه بررسی مود. دکتر صابر، بهترین دکتر برای اختلال یادگیری کودکان می باشد که با روش هایی همچون کاردرمانی اختلال یادگیری گفتاردرمانی و روش یکپارچگی حسی به درمان کودکان و کمک به آن ها در یادگیری آسان تر و بهتر یاری می رساند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

کمک ها برای این که بچه که درس بخونه

درحالی که کمک ها می توانند برای آموزش مهارت ها و این که بچه ام درس بخونه بسیار مؤثر باشند، یادگیرنده ها می توانند به تدریج به این کمک ها وابسته شوند، یعنی به جای این که خودشان تلاش کنند، منتظر کمک و راهنمایی می مانند. ازاین رو، اهمیت دارد که کمک ها تا جایی که ممکن است به تدریج حذف شوند و این کار باید به محض این که یادگیرنده انجام تکلیف را با موفقیت به اتمام رساند، شروع شود زمانی که آموزش یک مهارت تازه شروع شده پر واضح است که از کمک های بیشتری شروع می کنید؛ اما بعد که یادگیرنده توانست بخشی یا همه تکلیف را با کمک انجام دهد به تدریج مقداری از کمک خود را حذف کنید. استراتژی اصلی برای حذف تدریجی کمک ها این است که به تدریج این کار انجام شود؛ یعنی کمک خود را به تدریج کم کنید شاید بخواهید سریع کمک خود را حذف کنید تا یادگیرنده سریع تر موفق شود، اما این کار باعث می شود یادگیرنده خطاهای بیش از حدی را در حین کار مرتکب، شود؛ بنابراین فقط باید این کار به تدریج انجام شود تا یادگیرنده بتواند خطاهای خود را تصحیح کرده و چالش های رفتاری اش را برطرف نماید. یک قاعده سرانگشتی خوب برای حذف تدریجی کمک ها این است که سریع انجامش دهید؛ اما در حدی که اجازه ندهید یادگیرنده خطاهای تکراری داشته باشد یا دلسرد شود. اگر یادگیرنده خطاهای زیادی داشته باشد و در انجام یک تکلیف یا یادگیری یک درس پیشرفتی نداشته باشد و به اختلال یادگیری مبتلا باشد، به احتمال زیاد شما کمک های خود را خیلی زود حذف کرده اید. هر چند ایده آل این است که همه کمک ها حذف، شوند؛ اما این موضوع همیشه واقع گرایانه نیست به این فکر کنید که خود شما در یادگیری خودمدیریتی از چه میزان کمک استفاده کردید از آلارم های گوشی تلفن همراه استفاده کردید نکاتی را روی کاغذ به در و دیوار زدید چیزهایی که می خواستید یادتان نرود را جلوی در ورودی یا در ماشین گذاشتید تا در لحظه آخر فراموش نکنید و کارهای مشابه دیگر تا زمانی که یادگیرنده درگیر این نوع رفتارها برای مدیریت خودش، است، مهم نیست چقدر به او کمک تصویری می شود تا یادش بیاید چه کارهایی را باید انجام بدهد.

زنجیره سازی برای این که بچه درس بخونه

زنجیره سازی روشی است که می توانید در زمان آموزش تکلیفی که پُر از مراحل جداگانه و پاسخ به هر یک از آن هاست و زمانی که می خواهم تلاش کنم تا بچه ام درس بخونه، از آن استفاده کنید برای مثال، مسواک زدن دندان شامل گام های زیادی مانند برداشتن مسواک و خمیر دندان، قراردادن خمیردندان روی مسواک، مسواک زدن دندان های بالایی، دندان های پایینی، دندان های کناری، شستن دهان و مسواک و قرار دادن هر چیز سر جای خودش است. خیلی از مهارت های عملکرد اجرایی پیچیده هم شامل زنجیره ای از رفتارهاست. برای مثال، برنامه ریزی کردن شامل شناسایی یک هدف مشخص، شناسایی گام های مورد نیاز برای رسیدن به آن هدف، اجرای این گام ها، خودمدیریتی در اجرا و خود تصحیحی در مورد گام های ناموفق است. سه نوع فرایند زنجیره سازی متداول عبارتند از: ۱: زنجیره سازی مستقیم یا رو به جلو، ۲: زنجیره سازی وارونه یا رو به عقب و ۳: زنجیره سازی کلی تکلیف. قبل از پیاده سازی یک روش زنجیره سازی ابتدا باید فهرستی از گام های مورد نیاز برای انجام تکلیف تهیه کنید. این فهرست گام ها یا مراحل تحلیل تکلیف نامیده می شود با ادامه مطالعه این راهنما، متوجه می شوید که برخی درس ها یک سری تحلیل های تکلیف برای شما ارائه کنند اما می توانید تحلیل های تکلیف خودتان را نیز ایجاد کنید و حتی اگر از موارد ارائه شده در این مطلب بهره می گیرید، می توانید آن ها را در زمان اجرا شخصی سازی کنید و گام های غیر ضروری را حذف کنید یا آن هایی که ارتباط بیشتری با آموزش تان دارند را بسط بدهید. زمانی که تحلیل تکلیف انجام شد، می توانید آموزش را با استفاده از یکی از روش های زنجیره سازی شروع کنید.

روش های زنجیره سازی برای این که بچه درس بخونه

زنجیره سازی رو به جلو: زنجیره سازی رو به جلو شامل آموزش انجام از اولین بخش یک تکلیف مدرسه یا گام اول تحلیل تکلیف است و مستقل انجام دادن گام اول پیشنیاز به دست آوردن تقویت کننده است. سپس زمانی که یادگیرنده توانست گام اول را به صورت مستقل انجام دهد، گام دوم تحلیل تکلیف انجام می گیرد به نحوی که یادگیرنده اکنون باید هر دو گام را با هم انجام دهد و یک تقویت کننده دریافت کند. این فرایند تا جایی ادامه می یابد که وقتی یک گام تمام شد گام بعدی به آن اضافه می شود و کل تمرین به صورت گام های جدا از هم انجام شود و در نهایت یادگیرنده بتواند کل این زنجیره همه تکلیف را با هم انجام دهد. برای مثال زنجیره سازی مستقیم یا رو به جلو یک تکلیف ۳ مرحله ای بدین صورت است:
-اجرای مستقل اولین گام تقویت
-اجرای مستقل اولین و دومین گام تقویت
-اجرای مستقل اولین و دومین و سومین گام تقویت
زنجیره سازی رو به عقب: زنجیره سازی رو به عقب همانند زنجیره سازی رو به جلو است با این تفاوت که شما از یادگیرنده می خواهید آخرین گام تحلیل تکلیف را اول انجام دهد این یعنی شما همه گام های یک تکلیف را بر عکس انجام می دهید و یادگیرنده نیز به تدریج از گام آخر یاد می گیرد چطور کار را انجام دهد. تقویت نیز بر حسب انجام هر مرحله صورت می گیرد. زمانی که یادگیرنده توانست مرحله آخر را به صورت مستقل انجام دهد، به او تقویت کننده
می دهید، بعد از او می خواهید دو مرحله آخر را با هم انجام دهد و بعد دوباره یک تقویت کننده دریافت می کند، و همین طور الی اول، تا جایی که یادگیرنده می تواند کل زنجیره تکلیف را به صورت مستقل انجام دهد و یک تقویت کننده دریافت کند. برای مثال زنجیره سازی وارونه یا رو به عقب یک تکلیف ۳ مرحله ای بدین صورت است:
-اجرای مستقل گام سوم: تقویت
-اجرای مستقل گام سوم و دوم: تقویت
-اجرای مستقل گام سوم و دوم و اول: تقویت
زنجیره سازی کلی تکلیف: زنجیره سازی کلی شامل کار روی همه گام هایی است که یادگیرنده از ابتدا آن ها را شروع می کند. شما در ابتدا کمک می کنید همه گام ها شناسایی شوند و بعد بسته به سرعت یادگیرنده در انجام هر مرحله از تکلیف، روند انجام کل تکلیف را برنامه ریزی می کنید. مثلاً می توانید برای انجام سریع تر گام ها از کمک های دستوری و مستقیم استفاده کنید و یا برای گام های سخت تر، زمان و کمک بیشتری ارائه کنید. شما همچنین می توانید در نظر بگیرید که چگونه می خواهید به پاسخ های مستقل گام ها تقویت کننده بدهید. برای مثال، می توانید از امتیازات، جایزه ها، تشویق ها یا هر چیزی که یادگیرنده دوست دارد استفاده کنید.
اگر تکلیف نیازمند تکمیل و انجام کامل است؛ مثلاً در مورد کارهای روزمره صبح یا در مورد تکالیف مدرسه، می توانید از زنجیره سازی رو به عقب یا وارونه استفاده کنید. این کار به شما امکان می دهد در تمام گام های اولیه تکلیف به یادگیرنده کمک کنید و روی اتمام گام آخر قبل از دریافت تقویت کننده تمرکز کنید.

درمان درس‌نخواندن در کودکان

آیا فرزند شما با بی‌میلی به درس‌خواندن مواجه است، تکالیفش را به تعویق می‌اندازد یا هنگام یادگیری با مقاومت شدید روبه‌رو می‌شود؟ “درس نخواندن” در کودکان همیشه نشانه تنبلی یا کم‌هوشی نیست؛ بلکه اغلب زنگ خطری برای وجود چالش‌های عمیق‌تر یادگیری است. دلایل این رفتار می‌تواند طیف گسترده‌ای داشته باشد: از اختلالات یادگیری خاص مانند دیسلکسیا (مشکل در خواندن)، دیسکلکولیا (مشکل در ریاضی) یا دیسگرافیا (مشکل در نوشتن)، تا مشکلات تمرکز و توجه (مانند ADHD)، اضطراب تحصیلی، فشارهای روانی، مشکلات بینایی یا شنیداری تشخیص‌نشده، یا حتی روش‌های تدریس نامتناسب با سبک یادگیری کودک. مهم است بدانید که اجبار، تنبیه یا نصیحت‌های مداوم نه تنها این مشکل را حل نمی‌کند، بلکه ممکن است باعث تشدید اضطراب و کاهش شدید اعتماد به نفس فرزندتان شود. راه حل واقعی، تشخیص دقیق ریشه مشکل و سپس درمان تخصصی و هدفمند است. مرکز تخصصی دکتر صابر با تمرکز بر ارزیابی‌های جامع عصبی-شناختی و روان‌شناختی، به شناسایی دقیق علل زیربنایی درس نخواندن کودک شما می‌پردازد. تیم متخصصین این مرکز، شامل روان‌شناسان کودک، کاردرمانگران، گفتاردرمانگران و مشاوران تحصیلی، پس از تشخیص، برنامه درمانی فردی‌سازی شده ارائه می‌دهند. این برنامه‌ها می‌توانند شامل آموزش ویژه برای جبران ضعف‌های یادگیری، کاردرمانی ذهنی برای تقویت مهارت‌های پایه پردازش و توجه، گفتاردرمانی برای بهبود درک و بیان، مشاوره کودک و خانواده برای کاهش اضطراب و بهبود روابط، و آموزش راهبردهای یادگیری و جبرانی موثر باشند. هدف نهایی، نه صرفاً وادار کردن کودک به درس‌خواندن، بلکه از بین بردن موانع درونی یادگیری، تقویت نقاط قوت، افزایش انگیزه درونی و بازگرداندن لذت یادگیری به فرزند شماست. اگر نگران مقاومت فرزندتان در برابر درس و مشق هستید و به دنبال راه‌حلی علمی و پایدار می‌گردید، مرکز تخصصی درمان اختلالات یادگیری دکتر صابر آماده است تا با دانش روز و رویکردی حمایتی، همراه شما و فرزند دلبندتان در این مسیر باشد. برای دریافت نوبت ارزیابی و مشاوره تخصصی، همین امروز با شماره تلفن 09029123536 تماس حاصل فرمایید. سرمایه‌گذاری بر روی شناسایی و درمان صحیح علت درس نخواندن، مهم‌ترین هدیه‌ای است که می‌توانید برای آینده تحصیلی و روانی کودک خود ارائه دهید.

سوالات متداول:

1-چگونه با کودکم که هنگام درس خواندن مدام حواس‌پرت می‌شود برخورد کنم؟
حواس‌پرتی معمولاً نشانه‌ای از خستگی ذهنی، نیاز به تحرک فیزیکی یا اختلال در تمرکز است. ابتدا عوامل حواس‌پرتی (مثل تلویزیون یا تلفن همراه) را حذف کنید، بین مطالعه هر ۲۰ دقیقه یک وقفه کوتاه برای حرکات ورزشی ساده قرار دهید و از ابزارهای زمان‌بندی دیداری (مثل ساعت‌شنی رنگی) استفاده نمایید تا بازه‌های تمرکز را ملموس کند.

2-اگر روش‌های انگیزشی را امتحان کردم اما تغییری ایجاد نشد، چه اقدام تخصصی لازم است؟
مقاومت پایدار در مطالعه ممکن است نشانه اختلالات یادگیری تشخیص‌نشده (مثل دیسلکسی)، بیش‌فعالی (ADHD) یا اضطراب تحصیلی باشد. در این صورت مراجعه به مراکز تخصصی مانند مرکز دکتر صابر برای ارزیابی عصبی-شناختی دقیق ضروری است تا ریشه مشکل شناسایی و درمان هدفمند آغاز شود.

اختلال یادگیری ریاضی

اختلال یادگیری ریاضی به نوعی مشکل در یادگیری ریاضی در کودکان گفته می شود که خود را با ناتوانی در شمارش، درک اعداد و به خاطر آوری شکل عدد و مفهوم عملیات ریاضی نشان می دهد. شیوع اختلال یادگیری ریاضی حدود 7 درصد می باشد. اطلاعات مربوط به توانایی­ ها و مهارت­های ریاضی دانش­ آموزان را می­توان از طریق آزمون­های رسمی و مقیاس­های غیررسمی به دست آورد. ابزارهای رسمی شامل آزمون­های زمینه­ یابی استاندارد، آزمون­های پیشرفت که به طور انفرادی اجرا می ­شوند و آزمون­های تشخیصی ریاضی است. روش­های غیر رسمی شامل مصاحبه­ های بالینی، پرسشنامه ­های غیر رسمی، روش­های ارزیابی پویا، ارزیابی مبتنی بر برنامۀ تحصیلی و تحلیل اشتباهات دانش ­آموزان است. اما جهت تشخیص علل اختلال یادگیری ریاضی نیاز به تست های تشخیصی عملکردهای ذهنی کودک می باش که توسط گفتاردرمانی اختلال یادگیری و کاردرمانان انجام می شود. مرکز اختلالات یادگیری دکتر صابر در زمینه تشخیص مشکل یادگیری ریاضی کودکان و درمان اختلال ریاضی به صورت تخصصی فعالیت می نماید. بخش های مختلف مرکز نظیر کاردمانی ذهنی، اتاق شنیداری، اتاق تاریک توجه بینایی، سنسوری روم وکاردرمانی یکپارچگی حسی و… به کودکان در زمینه بهبود مشکل یادگیری ریاضی کمک می نماید.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

شاخص های ناتوانی در ریاضیات ناتوانی یادگیری

در ریاضیات نیز مثل دیگر قلمرو های یادگیری محتوایی هر دانش آموز منحصر به فرد است ، دانش آموزانی نیز که مشکلاتی در زمینه ریاضیات دارند خصوصیات یکسانی ندارند. برخی از ویژگی‌های ناتوانی های یادگیری نظیر مشکلاتی در زمینه درک بر روابط فضایی ، ادراک بینایی ، تشخیص نمادها ، توانایی های زبانی و ارتباطی ، حافظه ، مهارت های ترسیمی حرکتی و راهبردهای شناختی بر یادگیری کمی تاثیر می گذارند. اصطلاح اختلال در محاسبه واژه ای پزشکی است که بیانگر ناتوانی شدید در یادگیری و کاربرد ریاضیات است. به اصطلاح مشابه نارسا خوانی است که اشاره به عارضه ای پزشکی دال بر ناتوانی شدید در زمینه خواندن است. اختلال در محاسبه ، اختلال در یادگیری مفاهیم ریاضی و محاسباتی است که با اختلال کارکرد دستگاه اعصاب مرکزی همراه است .

آزمون­‌های رسمی برای غربالگری مشکل یادگیری

آزمون­های رسمی ریاضیات شامل آزمون­های زمینه ­یابی استاندارد است که برخی برای اجرای گروهی و برخی نیز برای اجرای انفرادی طراحی شده ­اند. افزون براین­ ها، آزمون­های تشخیصی ریاضی نیز وجود دارد. وارسی اعتبار، پایایی و شیوه­ های استاندارد کردن آزمون­ها قبل از به کارگیری آن­ها از اهمیت خاصی برخوردار است.

آزمون­‌های زمینه ­یابی استاندارد. آزمون­های زمینه­ یابی اطلاعاتی دربارۀ سطح کلی کارامدی ریاضی دانش ­آموز به دست می­دهد.

آزمون­‌های زمینه­ یابی گروهی. آزمون­های زمینه ­یابی گروهی برای اجرای گروهی طراحی شده ­اند. اطلاعات مربوط به اعتبار، پایایی و روش­های استاندارد کردن آزمون معمولاً در دسترس است. آزمون­ها اغلب کتابچۀ راهنما و جدول ­هایی برای تفسیر نمرات گوناگون: کلاسی، نمرات سنی، نمرات استاندارد و درصدها به همراه دارند. آزمون­ های سنجش ریاضی قسمتی از مجموعه آزمون­های پیشرفت عمومی است.

آزمون­های استاندارد پیشرفت ابزارهای مفیدی برای سرند کردن است، زیرا دانش ­آموزانی را که امتیاز عملکردی آن­ها پایین­تر از سطح پذیرش باشد مشخص می ­نماید. مجموعه آزمون­های اصلی از ساختاری خوب برخورداند، عموماً ویژگی­های فنی­شان بسیار عالی است و بیشتر عناوین برنامۀ درسی ریاضیات را شامل می­شوند. این آزمون­ها از آنجا که آزمون­هایی مداد و کاغذی و متکی به پاسخ­ های چند گزینه ­ای­ اند، اطلاعات به دست آمده از آن­ها برای تشخیص محدود است.

از آزمون­های زمینه ­یابی گروهی همچنین می­تون به طور انفرادی نیز استفاده کرد. دانش­ آموزان دچار اختلال یادگیری ریاضی اغلب با این آزمون­ها آزمایش می­شوند.

تشخیص اختلال یادگیری ریاضی

پس از غربالگری کودکان با اختلال ریاضی توسط تست های استاندارد، نیاز به بررسی وضعیت تحصیلی کودک به صورت دقیق تر می باشد تا درمانگر متوجه شود این مشکل در ریاضیات مربوط به آموزش ناکافی بوده یا کودک مبتلا به اختلال یادگیری ریاضی است؟ برای پاسخ به این سوال از آزمون های تشخیصی، مصاحبه با والدین و شرح حال از معلم استفاده می شود تا دکتر اختلال یادگیری بتواند تشخیص دقیق تری داشته باشد.

آزمون­های انفرادی پیشرفت. از نوع دوم آزمون­های زمینه­ یابی پیشرفت عموماً هنگامی استفاده می­شود که برای دانش ­آموزی تشخیص اختلال ­های یادگیری مطرح باشد. این آزمون­ها برای ارزیابی انفرادی طراحی می­شوند. آن­ها اغلب در مقایسه با آزمون­های زمینه­ یابی گروهی اطلاعات تشخیصی بیشتری در اختیار ما می­گذارند. این آزمون­ها اطلاعاتی نیز راجع به زمینه­ های خاصی از مشکلات ریاضی کودکان و راهنمایی­های بیشتری در خصوص برنامه ­ریزی آموزشی در دسترس ما قرار می­دهند. مقیاس­های رایجی که معمولاً به آن­ها رجوع می­شود عبارت­اند از : آزمون گسترۀ وسیع پیشرفت 3 (WRAT3)، آزمون پیشرفت فردی پی­بادی – تجدید نظر شده (PIAT-R) و آزمون پیشرفت تحصیلی کافمن (K-TEA). چند مقیاس ملاکی پر کاربرد نیز در دسترس است، مانند: پرسشنامۀ تشخیصی

آزمون­های تشخیصی ریاضیات. آزمون­های تشخیصی ریاضیات هم برای اجرای فردی و هم برای اجرای گروهی در دسترس است. از آزمون­های گروهی به دو منظور استفاده می­شود: کسب اطلاعات تشخیصی برای تنظیم برنامۀ دانش ­آموز و کمک به ارزیابی برنامه برای اهداف اجرایی. آزمون­های فردی عموماً برای ارزیابی نقاط ضعف و قوت یا شناسایی مهارت­های کسب شده یا کسب نشده در زمینۀ محاسبه به کار می­رود. آزمون­های تشخیصی ریاضیات شامل آزمون تشخیصی ریاضیات استانفورد (SDMT)، ریاضیات کلیدی – تجدید نظر شده، فهرست تشخیصی مهارت­های ریاضیات پایۀ انرایت، پرسشنامه ­های ارزیابی متوالی ریاضیات، آزمون توانایی­های ریاضیات (TOMA) و آزمون توانایی­های اولیۀ ریاضیات. آزمون­های انفرادی تشخیصی ریاضیات از نظر خصوصیات فنی و اطلاعاتی که راجع به دانش­آموزان دچار اختلال­های یادگیری در اختیار ما قرار می­دهند، با یکدیگر متفاوت­ اند.

برنامه های درمانی در کاردرمانی برای اختلال یادگیری

مقیاس­های غیررسمی یکی دیگر از راه­های کسب اطلاعات دربارۀ کارآمدی کودک با اختلال یادگیری ریاضی و توانایی­های ریاضی وی است (وان و ویلسون، 1994). درمانگران به کمک مقیاس­های غیررسمی می­توانند به سؤالات زیر پاسخ دهند: دانشی که دانش­ آموز برای حل این مسئله از آن سود جسته، چه بوده است؟ نظریات او تا چه حد صحیح و کامل است؟ دانش­ آموز برای حل این مسئله از چه راهبردی استفاده کرده است؟ کودک در حال حاضر آمادگی یادگیری چه چیزی را دارد؟ (بارودی و گینزبرگ، 1991). از طریق مشاهدۀ رفتار روزانۀ دانش­آموز در زمینۀ ریاضیات و کارامدر او در انجام دادن تکالیف خانه و آزمون­هایی که معلم طراحی کرده و نیز آزمون­های کتاب­های درسی می­توان اطلاعاتی برای اتخاذ تصمیم در مورد ارزیابی اولیه به دست آورد.

در این بخش نگاهی به روش هایی برای ارزیابی و بهبود ریاضیات در کودکان می پردازیم: پرسشنامه ­های غیررسمی، مصاحبۀ بالینی، تحلیل خطاها در ریاضیات و ارزیابی براساس برنامۀ درسی می­اندازیم.

طراحی سوالات غیر رسمی. درمانگران برای ارزیابی مهارت­های ریاضی دانش ­آموزان می­توانند آزمون­های غیر رسمی طراحی کنند. زمانی که زمینۀ کلی مشکل مشخص باشد می­توان از آزمون­های تشخیصی وسیع­تری در آن زمینه استفاده کرد. کاردرمانگران می­توانند برای ارزیابی پیشرفت دانش ­آموزان در مهارت ریاضی خاصی یا در تعدادی از مهارت­های ریاضی آزمون­های غیررسمی بسازند. می­توان آزمون­هایی مناسب هر دانش ­آموز نیز طراحی کرد.

مصاحبه­ های بالینی. در این شیوه مسئله ­ای ریاضی در اختیار دانش ­آموز قرار می­گیرد و از او خواسته می­شود که «بلند فکر کند» یعنی که تمام افکارش را ضمن کارکردن دربارۀ مسئلۀ مورد نظر بر زبان بیاورد. با ثبت کلمات دانش ­آموز درمانگران اغلب می­تواند علت برداشت­های غلط دانش­ آموز را مشخص کند. این روش به کاردرمان اجازه می­دهد تا نگاه سریعی به روند تفکر دانش ­آموز در زمینۀ ریاضیات بیندازد.

تحلیل خطاهای ریاضی. درمانگران باید قادر باشند انواع خطاهایی را که دانش ­آموزانِ دچار اختلال یادگیری ریاضی مرتکب می­شوند مشخص نمایند تا بتوانند راهنمایی­های خود را در جهت اصلاح همان خطاها متمرکز کنند. این اطلاعات با بررسی کار دانش­ آموزان یا پرسش از دانش ­آموزان راجع به نحوه حل مسئله به دست می­آید. درمانگران ضمن مشاهدۀ روش­های مورد استفادۀ دانش ­آموز برای حل مسئله می­توانند جریان تفکر مورد استفادۀ دانش­ آموز را حدس بزنند. می­توان چهار خطا از شایع­ترین خطاهای ریاضی را نام برد:

ارزش مکانی. ارزش مکانی جنبه­ ای از نظام اعداد است که اهمیت موقعیت یک رقم را در یک عدد نشان می­دهد. دانش­ آموزانی که مرتکب این خطا می­شوند، مفاهیم ارزش مکانی، جمع­ کردن، انتقال دادن یا قرض کردن را نمی ­فهمند. به طور مثال:

این دانش ­آموزان نیاز به تمرین عینی در زمینۀ ارزش یکان، دهگان، صدگان و هزارگان دارند. ابزارهای مؤثر برای چنین تمرینی چرتکه و نیز جعبه یا جدول ارزش مکانی به همراه تقسیمات آن است. دانش ­آموزان می­توانند، برای نشان دادن ارزش مکانی، اشیایی مانند چوب یا نی یا مهره را به گروه­ هایی طبقه ­بندی کنند.

اعمال محاسبه ­ای. دانش ­آموزانی که در مراحل مختلف جمع، تفریق، ضرب و تقسیم دچار اشتباهاتی می­ شوند، نیاز به تمرین و تکرار بیشتری دارند. همراه داشتن جدول ضرب، برای کنترل کار مفید است. به طور مثال:

استفاده از پردازش غلط. علت اشتباه ­های برخی از دانش ­آموزان این است که از پردازش غلطی برای محاسبه استفاده می­کنند. به طور مثال به جای ضرب یا تفریق جمع می­کنند:

این دانش ­آموزان نیاز به تمرین در زمینۀ تشخیص نمادها و علائم دارند.

تمرین از راست به چپ. برخی از دانش ­آموزان در جهت عکس محاسبه می­کنند و از چپ به راست کار می­کنند. به طور مثال:

این دانش ­آموزان نیاز به تمرین در زمینۀ ارزش مکانی اعداد دارند.

علاوه بر این­ها، مهارت کم در نوشتن نیز باعث بسیاری از خطاها در ریاضی می­شود. وقتی دانش ­آموز نتواند دستخط خود را بخواند یا اعداد را زیر هم در یک ستون ردیف کند ممکن است تشخیص ندهد که باید چه کاری انجام دهد.

ارزیابی براساس برنامۀ درسی. شیوۀ ارزیابی اختلال یادگیری ریاضی و مشکل یادگیری ریاضی کودکان براساس برنامۀ درسی راه مفیدی برای سنجش یادگیری و پیشرفت در ریاضی برای مشکل یادگیری ریاضی کودکان در اختیار ما قرار می­دهد. ارزیابی براساس برنامۀ درسی ارتباط نزدیکی با ارزیابی مطالبی دارد که در برنامۀ درس ریاضی تدریس می­شود. این شیوه معمولاً شامل آزمون­هایی است که معلم طراحی می­کند تا میزان پیشرفت دانش ­آموز را در موضوع­های برنامه درسی مرتبط با اهداف برنامۀ آموزش و پرورش انفرادی دانش ­آموز بسنجد. ارزیابی ریاضیات بر اساس برنامۀ درسی شامل چهار مرحله است:

1. تعیین مهارت­های هدف. (مهارت ممکن است محاسبۀ ریاضی مثلاً جمع اعداد دو رقمی باشد.)
2. تعیین اهداف مورد نظر در دورۀ چهار هفته­ای. (به طور مثال، دانش­آموزان جواب 20 مسئلۀ دو رقمی را ظرف 5 دقیقه بنویسند).
3. تعیین سؤال­ها و مواد امتحانی آزمون هر مهارت (جمع­آوری مجموعه­ای از مسائل اعداد دو رقمی.)

4. تعیین معیارهای سنجش پیشرفت. (دانش ­آموز باید بدون هیچ اشتباهی به بست مسئلۀ دو رقمی ریاضی، که به طور تصادفی انتخاب شده است، ظرف 5 دقیقه پاسخ دهد.)

برنامۀ درسی ریاضیات

هم معلمان عادی و هم معلمان ویژه برای اختلال یادگیری ریاضی باید تصویری کلی از برنامۀ درسی ریاضیات داشته باشند. دانستن این که دانش ­آموز تا آن مقطع چه مفاهیمی را در برنامۀ درسی ریاضیات آموخته است و در مقاطع بعد قرار است چه مفاهیمی را یاد بگیرد، از اهمیت خاصی برخوردار است.

ترتیب درس ریاضی در کلاس­های درس

ریاضیات ماهیتاً موضوعی انباشت شونده است که در هر کلاس مهارت­های معینی از آن به ترتیب معرفی و تدریس می­شود. به طور مثال، یادگیری عمل ضرب منوط به دانستن عمل جمع است. سرفصل­های اصلی درسی ریاضی از مهد کودک تا کلاس 8 شامل این موارد است: اعداد و شمارش؛ هندسه؛ و آموزش رایانه که به تدریج جای خود را در اغلب برنامه ­های ریاضیات باز می­کند.

اگر چه توالی این موضوعات در برنامه­های مختلف قدری تفاوت می­کند، جدول زمانی کلی آموزش به قرار زیر است:

کودکستان. معانی اعداد اصلی، شمارش، طبقه­بندی، ردیف کردن یا مرتب کردن، تشخیص اعداد، نوشتن اعداد.

کلاس اول. جمع اعداد تا 20، تفریق اعداد تا 20، ارزش مکانی یکان و دهگان، بیان ساعت و نیم ساعت، شمارش پول، اندازه­گیری­های ساده.

کلاس دوم. جمع اعداد تا 100، تفریق اعداد تا 100، ترتیب اعداد از 0 تا 100، 2 تا 2 تا شمردن، ارزش مکانی صدگان، گروه­بندی مجدد برای جمع و تفریق.

کلاس سوم. ضرب اعداد تا 9، شمارش اعداد فرد یا زوج، ارزش مکانی هزارگان، جمع و تفریق اعداد دو و سه رقمی، بیان زمان.

کلاس چهارم. اعمال تقسیم، تمرین بیشتر اعمال ضرب و تقسیم وابسته به آن تا عدد 9، ضرب دو رقمی.

کلاس پنجم. اعداد کسری، جمع و تفریق­ کسرها، اعداد مختلط، تقسیم طولانی، تقسیم دو رقمی، اعشار.

کلاس ششم. درصدها، ضرب سه رقمی، تقسیم دو رقمی، جمع و تفریق اعداد اعشاری و اعشار مختلط، ضرب و تقسیم اعشاری و اعشاری مختلط به کمک اعداد صحیح.

کلاس هفتم. هندسه، گرد کردن اعداد، نسبت­ها، احتمالات ساده.

کلاس هشتم. نظریه­های علمی، استفاده از شکل­ها، کسرهای پیچیده، کاربردهای پیچیده­تر، مسئله­های کلامی

برنامۀ درسی ریاضیات در دورۀ متوسط

کمیسیون تعیین معیارها برای ریاضیات مدرسه به نمایندگی از طرف انجمن ملی معلمان ریاضی (1989) فهرست موضوعات ریاضی از کلاس 9 تا 12 را به این شرح تعیین کرده است:

1. جبر
2. توابع
3. هندسه از منظر ترکیبی
4. هندسۀ از منظر جبری
5. مثلثات
6. آمار
7. احتمالات
8. ریاضیات گسسته
9. درک مبانی حساب دیفرانسیل و انتگرال

10. ساختار ریاضی

1-آیا مشکل در جهت‌یابی (چپ/راست) مرتبط با این اختلال است؟
بله، ضعف در پردازش فضایی باعث گم‌کردن مسیرهای آشنا یا اشتباه در جهات می‌شود.

2-چرا این کودکان از ریاضی متنفر می‌شوند؟
تجربه مکرر شکست، مقایسه شدن با همسالان و احساس ناتوانی باعث اضطراب ریاضی و بیزاری از این درس می‌شود که نیاز به حمایت عاطفی دارد.

کاردرمانی اختلال یادگیری

کاردرمانی اختلال یادگیری یکی از روش های مفید در بهبود شرایط کودکان و بزرگسالانی می باشد که به این اختلال دچار هستند. اختلال یادگیری نوعی اختلال عصبی است که سبب می‌ شود مغز فرد نتواند اطلاعات را به درستی دریافت، ارسال و پردازش کند. کاردرمانی اختلال یادگیری در طول چرخه زندگی فرد به روش های گوناگون از بیمار پشتیبانی می‌ کند. کاردرمانگر در ابتدا به ارزیابی مهارت‌ های مختلف بیمار همچون مهارت‌ های حرکتی،‌ بینایی،‌ شنوایی و … می‌ پردازد. هدف کاردرمانگر از کاردرمانی اخلال یادگیری کمک به بهبود مشارکت اجتماعی فرد می باشد. به‌ علاوه کاردرمانگر در طول جلسات کاردرمانی اختلال یادگیری با ارائه روش های متنوع به توسعه مهارت‌ هایی همانند مهارت های شناختی، مهارت های لازم برای یادگیری، مهارت های فرا شناختی و… می‌ پردازد. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر با تشکیل جلسات کاردرمانی اختلال یادگیری به افراد مبتلا به اختلالات یادگیری کمک های شایانی می کند. یکی از بهترین روش های درمان اختلال یادگیری که دکتر صابر، بهترین دکتر تشخیص اختلال یادگیری، ارائه می دهد، درمان اختلال یادگیری در منزل یا به صورت آنلاین می باشد که برای مراجعینی که امکان مراجعه به کلینیک را ندارند انجام می گیرد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

از پایه چهارم ابتدایی به بعد، تکالیف تحصیلی به‌طور فزاینده‌ ای بر فرایند های حافظه کاری در اختلال یادگیری تأکید می‌ کنند. در نتیجه معمولاً دانش‌ آموزان مبتلا به اختلال یادگیری راهبرد های موفقیت را بیشتر در تکالیفی دنبال می‌ کنند که نیازمند تمرکز بر روی چندین فرایند به‌طور همزمان باشد. به‌ عنوان مثال، دنبال کردن مسیر ها، پاسخ به سؤالات شفاهی و تکمیل دستورات چندمرحله‌ ای. همچنین، درک مطلب و زبان نوشتاری به‌طور گسترده بر حافظه کاری تکیه دارد. در این حوزه‌ ها دانش‌ آموزان برای درمان اختلال یادگیری باید جزئیات زیادی را به یاد بیاورند و آن‌ ها را مورد استفاده قرار دهند. مثلاً جزئیات مربوط به هجی کردن کلمات و تلفظ آن‌ ها و به‌طور همزمان تمرکز بر یاد آوردی ایده‌ های اصلی، سازماندهی ایده‌ ها در ذهن خود در زمان خواندن، اولویت‌ بندی اطلاعات مهم و تشخیص جزئیاتی که باید نادیده گرفته شوند. به علاوه، دانش‌ آموزان پایه‌ های پایین‌ تر باید به دست‌ خط و همچنین نوشتن صحیح حروف توجه کنند که این مهارت‌ ها ممکن است به صورت خودکار نباشد. همچنین خلاصه کردن، یادداشت‌ برداری و درس خواندن برای امتحانات، همگی نیازمند این است که دانش‌ آموزان مبتلا به اختلال یادگیری به چندین فرایند به‌ طور همزمان، توجه داشته باشند و بتوانند ایده‌ های کلیدی را به یاد بیاورند. در زمان شنیدن بتوانند یادداشت‌ برداری کنند و در زمان خواندن بتوانند موضوعات کلی را تشخیص دهند.

وسایل یادیار در درمان اختلال یادگیری

راهبرد های توانبخشی شناختی جبرانی حافظه کاری برای درمان اختلال یادگیری، دارای ارتباط تنگاتنگی با راهبرد های سازماندهی و اولویت‌ بندی اطلاعات پیچیده برای کاهش بار حافظه هستند. وسایل یادیار، یکی از مؤثر ترین روش‌ های تقسیم‌ بندی اطلاعات و به یاد آوردن جزئیات مهم و البته یکی از بهترین راه ها در درمان اختلال یادگیری هستند به‌ طوری که اطلاعات را می‌ توان به صورت ذهنی در حافظه کاری مورد استفاده قرار داد. وسایل یادیار به دانش‌ آموزان مبتلا به اختلال یادگیری کمک می‌ کنند تا بتوانند اطلاعات جدید را به اطلاعاتی که می‌ دانند مرتبط ساخته و ارتباطات معنا داری را با اطلاعات غیرمرتبط ایجاد کنند. انواع مختلف وسایل یادیار باعث بهبود یادگیری اطلاعات، ارتقای حافظه کاری، به خصوص در مورد کلمات کلیدی، مخفف‌ ها، کلمات کوتاه‌ شده و تصاویر می‌ شوند. برای مثال وقتی از دانش‌ آموزان خواسته می‌ شود تا ایالت‌ ها و مرکز آن‌ ها را به یاد بیاورند، برخی اصطلاحات خنده‌ دار می‌ تواند به آن‌ ها کمک کند تا اطلاعات را سازماندهی و طبقه‌ بندی کرده و به بخش‌ های کوچک‌ تر تقسیم کنند، به‌ طوری که جزئیات کمتری حفظ شود.

روش های دانش آموزان

بعضی دانش‌ آموزان ترجیح می‌ دهند تا از راهبرد های دیداری در درمان اختلال یادگیری استفاده کنند. مانند برخی از نمودار ها، کارتن‌ ها، وسایل گرافیکی سازمان‌ دهنده و الگو های از پیش تهیه شده. غالباً وسایل یادیار، در قالب وسایل سازمان‌ دهنده ارائه می‌ شوند تا بتوانند اثر بخشی بیشتری داشته باشند. آهنگ‌ های ساده، قافیه‌ ها و ترانه‌ ها، اغلب برای دانش‌ آموزانی که وابستگی زیادی به راهبرد های کلامی یا شنیداری برای حفظ کردن دارند، مؤثر است. دانش‌ آموزان برای درمان اختلال یادگیری و به یاد آوردن راهبرد های حافظه‌ ای نیاز به زمان دارند. مادامی که دانش‌ آموزان راهبرد های حافظه را که توسط بزرگسالان الگو سازی شده یاد می‌ گیرند و تمرین می‌ کنند، باید برای ایجاد راهبرد های حافظه‌ ای خود که منطبق با شیوه‌ های یادگیری خودشان باشد تشویق شوند. با در نظر گرفتن بار زیاد حافظه برای یادگیری در مدارس، تدریس راهبرد های حافظه به صورت آشکار به منظور بهبود توانایی دانش‌ آموزان برای حفظ یادگیری حقایق، فرایند ها و مفاهیم، اهمیت زیادی دارد. معلمین باید به دانش‌ آموزان کمک کنند تا یاد بگیرند که چگونه اطلاعاتی که باید حفظ شود را اولویت‌ بندی و انتخاب کنند تا بار روی حافظه کاری کاهش یابد. مهم‌ تر از همه این که دانش‌ آموزان باید زمان کافی برای پردازش و تمرین راهبرد های حافظه‌ ای و راهبرد های شخصی خودشان برای به یادآوردن اطلاعات مورد چالش داشته باشند.

توانایی خود پایی

خود بازبینی و خود پایی کارکردی در درمان اختلال یادگیری است که در آن فراگیران می‌ توانند فرایند های شناختی و فراشناختی خود را برای تغییر کارایی خود مدیریت کنند و با بررسی موقعیت خود میزان پیشرفت خود به سوی اهداف را مرور کرده و در صورت لزوم تلاش‌ های خود را در راستای هدف دیگر تغییر دهند. استفاده از راهبرد های خود بازبینی توسط فراگیران بستگی به توانایی آن‌ ها برای تشخیص زمان، چرایی و چگونگی راهبرد ها دارد. همچنین باید بتوانند آن را مورد ارزیابی قرار داده و به‌ طور مستمر راهبرد ها را بر اساس نیاز های تکلیف، تنظیم کنند. بسیاری از فراگیران، به خصوص آن‌ هایی که دارای مشکلات یادگیری و توجه هستند در زمینه پایش میزان یادگیری خودشان و ارزیابی ارتباط بین تلاش، استفاده از راهبرد و عملکرد دچار مشکل هستند. راهکار های مدیریت خود عموماً شامل عادات خود- دستوری هستند که به فرد کمک می‌ کنند تا توجه خود را بر تکلیف متمرکز نماید. به کمک این روش فرد می‌ آموزد تا در متمرکز کردن توجه خود، تأمل بیشتری داشته باشد. برخی از راهکار های درمان اختلال یادگیری در اینجا آورده شده است:

روش‌ های جهت‌ یابی: این روش‌ ها برای مراجعینی مورد استفاده قرار می‌ گیرند که در حفظ پایداری توجه و غربال کردن عوامل برهم زننده توجه مشکل دارند. در این روش‌ ها فرد پایش آگاهانه فعالیت‌ های خود را می‌ آموزد تا از این طریق از انحراف توجه خود جلوگیری نماید. برای مثال فرد می‌ آموزد که با شنیدن صدای زنگ، رأس هر ساعت از خود سه سؤال جهت‌ گیری را بپرسد: “من در حال انجام چه کاری هستم؟ پیش از این مشغول انجام چه کاری بودم؟ پس از این چه کاری باید انجام دهم؟”

روش گام به گام: مراجعین دارای اختلالات توجهی اغلب در انجام فعالیت‌ ها در طول زمان، خسته می‌ شوند. جهت حل این مشکل، آموزش روش گام به گام سودمند است. در این روش دو هدف عمده وجود دارد، اول کمک به مراجع جهت واقع‌ بینی سطح کارایی خود و دوم کمک در جهت حفظ انگیزه برای ادامه فعالیت در طول زمان. راهکار ها در این روش برای هر فردی به‌طور مجزا باید تعیین شوند. گاهی تنظیم زمان‌ ها در فواصل انجام فعالیت مفید است. برای مثال، پس از ۱۰ صفحه مطالعه استراحت کنند. زمان‌ بندی روزانه نیز یکی دیگر از راهکار ها در این روش است. برای مثال، برخی افراد صبح‌ ها احساس بهتری داشته و کمتر خسته می‌ شوند، در حالی که عصر ها قادر به انجام فعالیت نیستند. برای این افراد انجام فعالیت‌ های دشوار و شغلی در صبح و موکول کردن فعالیت‌ های سبک‌ تر به عصر توصیه مناسبی است.

روش ثبت افکار کلیدی: یکی دیگر از مشکلات چالش برانگیز توجه در فعالیت‌ های روزمره، نارسایی در انتقال توجه بین تکالیف مختلف است. مشکل اصلی در این گونه موارد، گسستن جریان توجه و ناتوانی در برگشت به فعالیت قبلی در هنگام توجه به فعالیت جدید است. جهت مدیریت این مشکل، افراد می‌ توانند افکاری را که به ذهن شان خطور می‌ کند و نیاز است که بعداً به آن‌ ها پرداخته شود، سریعاً یادداشت یا ضبط نمایند. این روش به افراد کمک می‌ کند تا فعالیت در حال انجام را ادامه داده و در عین حال ایده جدید را نیز حفظ نموده تا بعداً به آن بپردازند.

روش استپس: در نوشتار، راهبرد های خود بازبینی حائز اهمیت زیادی هستند زیرا دانش‌ آموزان باید انگاره‌ های ذهنی خود و انگاره‌ های ذهنی نویسنده را برای تشخیص اشتباهات خود بازنمایی کنند. یک چک لیست ویرایش کلی، اغلب نمی‌ تواند برای همۀ دانش‌ آموزان مؤثر باشد چرا که اشتباهات آن‌ ها متفاوت است. هرچند ممکن است دانش‌ آموزی به‌ طور مستمر دچار خطا های هجی کردن شود، اما مشکلی در زمینه سازماندهی نداشته باشد. با ایجاد چک لیست‌ های شخصی، دانش‌ آموزان می‌ دانند که چه چیز هایی را مورد بررسی قرار دهند تا اشتباهات شان کاهش پیدا کند.

روش استپس در درمان اختلال یادگیری

یکی از روش‌ هایی که می‌ توان به‌عنوان چک لیست برای درمان اختلال یادگیری استفاده نمود، روش استپس است. غالباً دانش‌ آموزان می‌ دانند که نوشته آن‌ ها ضعیف است، اما نمی‌ دانند که چگونه متن را اصلاح کنند تا محتوا، ساختار و سازماندهی متن بهبود یابد. حتی زمانی که به آن‌ ها یک دستور کار داده می‌ شود که انتظارات در آن ذکر شده، باز هم ممکن است در تعیین این که متن آن‌ ها باید چه معیار هایی را برآورده کند دچار مشکل شوند. دانش‌ آموزان می‌ توانند از فرایند راهنما برای تجزیه و تحلیل چند نمونه از نوشتار خود استفاده کنند تا بتوانند رایج‌ ترین اشتباهات را تعیین کرده و با استفاده از این فرایند، چک لیست‌ هایی را برای ویرایش خود، ایجاد کنند. آن‌ ها همچنین نیاز به سیستم‌ های کلی دارند که به آن‌ ها کمک کند تا بتوانند در تکالیف خود، بهبود حاصل کنند.

نتیجه‌گیری:

کاردرمانی به عنوان یک راهبرد کلیدی در درمان اختلالات یادگیری، با تمرکز بر تقویت مهارت‌های پایه عصبی-رشدی (هماهنگی حرکتی، پردازش حسی، توجه و ادراک فضایی)، به کودکان کمک می‌کند موانع یادگیری را پشت سر بگذارند. این روش با به‌کارگیری تکنیک‌های منحصربه‌فردی مانند یکپارچگی حسی، تمرینات حرکتی هدفمند و بازی‌های شناختی، نه تنها چالش‌های تحصیلی را هدف می‌گیرد، بلکه اعتمادبه‌نفس و خودکارآمدی کودک را نیز بازمی‌گرداند. همکاری مستمر کاردرمانگران با خانواده‌ها و سیستم آموزشی، امکان تطبیق محیط یادگیری با نیازهای منحصربه‌فرد کودک را فراهم کرده و موفقیت بلندمدت را تضمین می‌کند. در نهایت، مداخله به‌هنگام کاردرمانی، مسیر رشد تحصیلی و اجتماعی کودکان را دگرگون ساخته و پتانسیل‌های پنهان آنان را به شکوفایی می‌رساند.

سوالات متداول:

1- تفاوت کاردرمانی با کلاس‌های تقویتی مدرسه چیست؟
کاردرمانی به جای آموزش مستقیم دروس، علت عصبی مشکلات یادگیری (مثل ضعف حافظه دیداری یا هماهنگی حرکتی) را درمان می‌کند تا کودک خود بتواند مطالب را بیاموزد.

2-کاردرمانی چطور اضطراب تحصیلی را کاهش می‌دهد؟
پاسخ: با تجربه موفقیت‌های کوچک پلکانی در جلسات، افزایش اعتمادبه‌نفس و آموزش تکنیک‌های آرام‌سازی هنگام استرس امتحان.

درمان اختلال یادگیری ریاضی

 یکی از انواع اختلالات یادگیری، اختلال ریاضی می باشد. این اختلال موجب مشکلاتی در حل مسئله، درک روابط فضایی و مشکلات درک توالی ها و.. می گردد. برای یادگیری ریاضیات اصول کلی مشخصی وجود دارد که رهنمود‌هایی برای آموزش مؤثر آن در اختیار ما قرار می‌دهد. مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی اختلال یادگیری دکتر صابر در زمینه درمان اختلالات یادگیری با استفاده از تجهیزات پیشرفته مرکز و اصول پایه اموزش ریاضی به صورت تخصصی فعالیت دارند. اصولی که در اینجا بحث می‌شود عبارت است از: ایجاد مفاهیم پیش عددی (مهارت آمادگی برای یادگیری ریاضیات)، تدریس از مرحله‌ی عینی تا مرحله‌ی انتزاعی، فراهم‌آوردن فرصت‌ها و زمان‌هایی برای تمرین، تعمیم مفاهیم و مهارت‌‌های آموخته‌شده کارکردن متناسب با نقاط قوت و ضعف دانش‌آموز، ساختن زیربنایی محکم برای مهارت‌ها و مفاهیم ریاضی، طراحی برنامه‌ای متعادل برای ریاضیات و استفاده از رایانه.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

درمان اختلال یادگیری ریاضیات

قبل از شروع کار لازم است آموخته‌‌های عددی قبلی دانش‌آموز بررسی و اطمینان حاصل شود که دانش‌آموز آماده‌ی یادگیری مطالبی است که قرار است تدریس شود. سرمایه‌گذاری و صرف وقت و نیرو برای ایجاد پایه‌های قوی ریاضیات می‌تواند از بیشتر مشکلاتی که بعد‌ها هنگام یادگیری فرایند‌های پیشرفته‌تر و انتزاعی‌تر ریاضی ممکن است دانش‌آموز با آن‌ها مواجه شود جلوگیری کند. مفاهیم پیش‌عددی پایه‌ای زیر مفاهیمی ‌‌اساسی است که یادگیری آن ضروری است و چنانچه این کار انجام نگرفته باشد باید به تدریس آن همت گماشت:

1. همانندسازی (مفهوم «یکسان» بودن و گروه‌بندی اشیا)،
2. تشخیص گروه‌های اشیا (تشخیص گروهی سه‌تایی بدون شمارش تک‌تک آن‌ها)،
3. شمارش (جفت‌کردن اعداد با اشیا)،
4. نام بردن عددی که بعد از عددی مفروض می‌آید (توانایی گفتن این‌که به طور مثال ۸ بعد از ۷ می‌‌آید)،
5. نوشتن اعداد از ۰ تا ۱۰ (رعایت توالی صحیح، فائق آمدن بر وارونه نویسی و تحریف)،
6. اندازه‌گیری و جفتقکردن (تخمین، اندازه‌گیری اشیا، تناظر یک‌به‌یک)،
7. ارزش‌های متوالی (مرتب کردن اشیا بر اساس تفاوت‌های کمی)،
8. ارتباط اجزا با کل و اجزا با یکدیگر (کسب تجربه با موادی که خود دانش‌آموز می‌‌تواند برای کشف ارتباط‌های عددی تصحیح کند)،
9. عملیات (انجام دادن اعمال عددی بدون دخالت اشیای عینی)،
10. نظام دهگان (یادگیری نظام عددی و به کار بردن نظامی ‌‌از علائم و نشانه‌‌ها برای نشان‌دادن مبنای ده و بالاتر از ده)

نکاتی درباره درمان اختلال یادگیری

آموزش مفاهیم عینی به انتزاعی

هنگامی‌‌ که تدریس از مفاهیم عینی به مفاهیم انتزاعی سوق پیدا می‌کند دانش‌آموزان مفاهیم ریاضی را بهتر درک می‌کنند. معلم باید سه مرحلۀ آموزشی را طراحی نماید: عینی، تصویری و انتزاعی (میلر، ۱۹۹۶؛ هریس و دیگران، ۱۹۹۵).

در مرحله‌ی آموزش عینی دانش‌آموز از اشیای واقعی برای یادگیری مهارت استفاده می‌کند. دانش‌آموز می‌تواند مثلاً ۲ مکعب و ۳ مکعب را ببیند، آن‌ها را در دست بگیرد و حرکت دهد تا یاد بگیرد که آن‌ها روی هم 5 مکعب می‌شوند.

در مرحله‌ی تصویری، تصویر جایگزین شیء واقعی می‌شود. در مثال زیر دایره‌‌های روی کاغذ تمرین نمایندۀ اشیا هستند:

™™+™™™= ۵

در مرحله‌ی انتزاعی اعداد به جای نماد‌های تصویری می‌‌نشینند:

۲ + ۳ = ۵

فراهم کردن فرصت‌هایی برای تمرین و مرور

دانش‌آموزان برای کسب مهارت و تسلط بر مفاهیم ریاضی نیاز به فرصت‌‌های زیاد و متعددی برای مرور و تمرین دارند تا بتوانند از این مفاهیم تا حد امکان به صورت خودکار استفاده کنند. راه‌‌های زیادی برای حل این تمرین‌ها وجود دارد و معلم باید تا حد امکان روش خود را با این هدف هماهنگ کند. از ورقه‌‌های تمرین، کارت‌های براق، انواع بازی‌‌ها، شیوه‌‌های رفتاری (مانند پاداش در برابر کار) و تمرین‌های رایانه‌ای (برنامه‌‌های نرم‌افزاری ویژه‌ای که بلافاصله پسخوراند می‌دهد) می‌توان استفاده کرد.

آموزش تعمیم‌دهی آموخته‌‌ها به موقعیت‌های جدید

دانش‌آموزان باید بیاموزند که مهارت‌های آموخته‌شده را به موقعیت‌های دیگر تعمیم دهند. به طور مثال می‌توان با صورت مسئله‌‌های زیادی که معلم یا دانش‌آموزان طرح می‌کنند به تمرین پرداخت و سپس صورت مسئله‌‌ها را تغییر داد. هدف به دست آوردن مهارت تشخیص و به کارگیری اعمال محاسبه‌ای در موقعیت‌های جدید و گوناگون است.

تدریس اصطلاحات ریاضی

اصطلاحات و مفاهیم درس ریاضی برای دانش‌آموز مفاهیمی‌‌جدید است و باید آموخته شود. ممکن است دانش‌آموز عملیات را بلد باشد اما لغت دقیق به کارگیری عملیات را نداند جدول ۵.۱۴ واژگان اعمال ریاضیات پایه را نشان می‌دهد.

توجه به نقاط قوت و ضعف دانش‌آموزان

معلم‌‌ها باید علاوه بر توانایی‌ها و ناتوانی‌های دانش‌آموزان سطح دانش ریاضی و اعمالی را که دانش‌آموز می‌‌تواند انجام دهد، بدانند. چگونه حیطه‌‌های ناتوانی دانش‌آموز بر یادگیری ریاضی او تأثیر می‌گذارد؟ در این حالت دانش‌آموز به انجام دادن کدام تکالیف دیگر متوسل می‌شود؟ برای اطمینان از پایه‌های دانش دانش‌آموز از مفاهیم عددی، تا چه حد باید به عقب برگشت؟ چه فنون، رویکرد‌ها و موادی در این مورد امیدبخش به نظر می‌رسد (جانسون،1987؛ بلی و تورنتون،۱۹۸۹)؟ چند پیشنهاد خاص در اینجا نقل می‌شود:

1. باید تعیین شود که آیا دانش‌آموز ساختار اعداد و عملیات محاسبه‌ای را درک می‌کند یا نه. آیا دانش‌آموز معنی اعدادی را که گفته می‌شود می‌فهمد؟ آیا دانش‌آموز از عهده‌ی خواندن و نوشتن اعداد بر می‌آید؟ آیا دانش‌آموز عملیات محاسبه‌ای پایه را می‌تواند انجام دهد؟ در صورتی که دو عدد به دانش‌آموز داده شود، آیا می‌تواند بگوید که کدام بزرگ‌تر و کدام کوچک‌تر است؟
2. لازم است مهارت‌های دانش‌آموز در جهت­یابی فضایی مشخص شود. آیا دانش‌آموز قادر است چپ و راست را تشخیص دهد یا این‌که علائمی ‌‌از نشناختن جهت‌یابی فضایی نشان می‌‌دهد؟
3. توانایی‌های کلامی ‌‌دانش‌آموز تا چه حد در حل مسائل ریاضی او دخیل است؟ آیا میزان توانایی او در درک زبان (زبان درکی) و استفاده از آن (زبان بیانی) بر یادگیری ریاضیات تأثیر می‌گذارد؟
4. آیا داشتن ضعف در زمینه‌ی خواندن بر یادگیری ریاضیات تأثیر می‌گذارد؟ آیا دانش‌آموز می‌‌تواند اعداد را بخواند؟ آیا دانش‌آموز قادر است کلمات دستورالعمل‌ها و صورت مسئله‌‌ها را بخواند؟
5. آیا دانش‌آموز مشکلاتی در زمینه‌ی توجه یا به خاطر سپاری دارد که بر یادگیری ریاضیات تأثیر گذارد؟ آیا دانش‌آموز در یادآوری اعمال ریاضیات با مشکلی مواجه است؟

ایجاد زیربنایی محکم از مفاهیم و مهارت‌های ریاضی

تدريس ضعيف حتی ممکن است مشکلات موجود دانش‌آموز را در زمینه‌ی ریاضی بیشتر کند. ریاضیات باید به روشی تدریس شود که پایه‌‌های مفاهیم ریاضی را محکم‌تر و تثبیت کند تا همواره در دسترس دانش‌آموز باشد. بریتر (۱۹۶۸) برای کمک به تشکیل بنیان‌هایی محکم از تفکرات ریاضی در دانش‌آموزان رهنمود‌های زیر را پیشنهاد می‌کند:

1. در آموزش ریاضیات باید بیشتر بر پاسخ به سؤالات تأكید شود و نه صرفاً برای انجام‌دادن تكاليف.
2. مسائل بهتر است از راه‌های گوناگون حل شود تا مطالب آموخته‌شده به انواع مختلفی از کاربرد‌ها و تجربه‌‌ها تعمیم داده شود.
3. شروع آموزش ریاضیات باید به صورت منسجم و منطقی صورت گیرد و نه با عناوین و ترفند‌های بی‌ربط.
4. آموزش باید جامع باشد تا دانش‌آموزان بتوانند به تمرین‌های لازم دست یابند. برخی از برنامه‌های ریاضی زمان بسیار کمی ‌‌به تمرین اختصاص می‌دهند.
5. برنامه‌ی ریاضیات باید به گونه‌ای تدریس شود که دانش‌آموزان نسبت به توانایی‌‌های ریاضی خود اعتماد به نفس پیدا کنند. بسیاری از بزرگسالان هنگام مواجهه با مسئله‌ای ریاضی حالت تدافعی به خود می‌گیرند، زیرا که اعتماد به نفس خود را در جریان آموزش‌های اولیه ریاضیات از دست داده‌اند.

تدارک برنامه‌ای متعادل برای کودکان اختلال ریاضیات

آموزش ریاضیات باید متعادل باشد و از سه عنصر: مفاهیم، مهارت‌ها و حل مسئله به نسبتی مناسب تشکیل شده باشد. هر سۀ این مؤلفه‌‌ها برای یادگیری ریاضیات ضروری است (بلی و تورنتون، ۱۹۸۹).

مفاهیم. مفاهیم به درک و فهم اولیه اشاره دارد. دانش‌آموز زمانی مفاهیم را در می‌‌یابد که قادر به طبقه‌بندی یا گروه‌بندی اشیا باشد یا بتواند عنوانی را برای گروهی ذکر نماید. یک مثال در این مورد تشخیص اشیای گرد در یک گروه و به کار بردن نام دایره برای اشیای آن گروه است. مثال دیگر برای مفهوم، صورت‌بندی اصول یا قواعد است. برای توصیف این مطلب می‌توان گفت که وقتی دانش‌آموز یاد می‌گیرد که حاصل ضرب عددی در ۱۰ برابر با همان عدد است به همراه یک صفر در سمت راست آن، مفهومی‌‌در ذهن او شکل می‌گیرد.

مهارت‌ها. مفاهیم به درک و فهم اولیه اشاره می‌کند و مهارت‌ها به آن‌چه فرد انجام می‌دهد. فرایند‌های انجام دادن اعمال عددی – عملیات پایۀ جمع، تفریق، ضرب و تقسیم- مثال‌هایی از مهارت‌های ریاضی است.

هر مهارتی ممکن است خوب یا نه چندان خوب، سریع یا کند، آسان یا با دشواری‌های فراوان انجام گیرد. مهارت‌ها مرحله به مرحله رشد می‌یابند و از طریق فعالیت‌های آموزشی تقویت می‌شوند.

حل مسئله. مفاهیم و مهارت‌های ریاضیات برای حل مسئله به کار گرفته می‌شود. معمولاً به کارگیری شامل انتخاب و استفاده از برخی از ترکیبات مفاهیم یا مهارت‌ها به شکلی متفاوت یا جدید است. مثال این مورد مسئلۀ اندازه‌گیری سطح یک تخته است. برای حل این مسئله مفاهیم مربوط به مستطیل و اضلاع موازی به علاوه‌ی مهارت‌های اندازه‌گیری، ضرب و جمع به کار گرفته می‌شود. برای تدریس حل مسئله در ریاضیات معلم باید به دانش‌آموز کمک کند تا موقعیت‌های مشابه را تعیین نماید – یعنی راجع به موقعیت‌های مشابه با مسئله فکر کند و سپس با به‌کارگیری همان مفاهیم و مهارت‌ها در هر دو موقعیت از این شباهت‌‌ها استفاده کند.

فعالیت‌هایی برای تدریس ریاضیات

فعالیت‌‌های آموزشی این بخش نیز به سه گروه تقسیم می‌شود: مفاهیم، مهارت‌ها و حل مسئله.

تدریس مفاهیم ریاضی

طبقه‌بندی و گروه‌بندی

1. بازی‌های مربوط به طبقه­بندی. اشیایی در اختیار دانش‌آموزان بگذارید که فقط یکی از ویژگی‌های آن‌ها، مثلاً رنگ یا جنس، متفاوت باشد. سپس از آن‌ها بخواهید که این اشیا را در دو گروه طبقه­بندی کنند. به طور مثال چنانچه اختلاف اشیا در رنگ آن‌ها باشد از دانش‌آموزان بخواهید که قرمز‌ها را در یک گروه و آبی‌ها را در گروه دیگر قرار دهند. در مرحله‌‌های پیشرفته­تر پیچیدگی طبقه­بندی و خصوصیات افزایش می‌‌یابد و از دانش‌آموزان خواسته می‌شود که مثلاً اشیای منقول و غیرمنقول را در دو گروه طبقه­بندی کنند. نوع دیگر استفاده از اشیایی است که چندین خصوصیت مشترک دارند، مانند شکل، رنگ و اندازه می‌توان بریده‌‌هایی به شکل‌های مثلث، دایره و مربع در سه رنگ (آبی، زرد و قرمز) و دو اندازه (کوچک و بزرگ) در اختیار کودکان قرار داد و از دانش‌آموزان خواست که آن‌ها را یک بار بر مبنای شکل و سپس بر مبنای رنگ مرتب کنند. همچنین می‌توان از کودکان خواست که راه سومی‌ ‌برای مرتب کردن آن‌ها بیابند.
2. جورکردن و طبقه­‌بندی کردن. اولین قدم برای آموزش مفاهیم عددی توانایی متمرکزشدن بر یک شیء خاص و تشخیص آن است. از دانش‌آموزان بخواهید میان مجموعه­ای از اشیا شیء خاصی را پیدا کنند. به طور مثال دانش‌آموز می‌تواند در جعبه­ای پر از مهره یا مکعب‌های رنگی به دنبال مهره یا مکعب قرمز بگردد. یا بین انواع مختلفی از دانه‌‌های سخت پوست بادام‌ها را جدا کند. یا چنگال‌ها را از جعبه­ی ظروف نقره­ای، دکمه‌‌های بیضی را از جعبه دکمه‌ها، دایره‌‌ها را در جعبه‌ی اشکال مقوایی و قطعات مربع شکل را از ظرف پر از پیچ و مهره جدا کند.
3. تشخیص گروه‌های اشیا. بازی‌های دومینو، کارت‌های بازی، اجسام، سطوح نمدی، سطوح مغناطیسی، کارت‌های رنگی و کتاب‌های تمرین ریاضی وسایلی عالی برای تقویت مفهوم گروه گروه محسوب می‌شوند.
4. مهر عددی. می‌‌توان از یک مُهر و جامهری استفاده کرد (پاک‌کن ته مداد برای این کار بسیار مناسب است). دانش‌آموز به کمک آن می‌تواند با جورکردن نقاط مجموعه‌ای از اعداد بسازد. دو دانش‌آموز می‌توانند بازی مشهور (جنگ) را با یک دست کارت استاندارد و یک دست کارت ساخته شده به وسیله‌ی نقاط مُهر شده انجام دهند. اولین بازیکنی که کارت‌های جور را تشخیص دهد و بگوید می‌تواند آن‌ها را ببرد.

ردیف کردن

1. ترتیب ردیف‌ها و ارتباط‌های آن‌ها. وقتی مفهوم ترتیب را درس می‌دهید می‌توانید از دانش‌آموز بخواهید عددی را که بعد از ۶ یا قبل از ۵ یا بین ۲ و ۴ می‌آید بگوید.

همچنین می‌توان از دانش‌آموز خواست که اولین، آخرین یا سومین شیء ردیف شده را نشان دهد. کمیت‌های اندازه‌گیری شدۀ دیگر را نیز می‌توان برای ابعاد دیگری چون اندازه، وزن، شدت، رنگ، حجم و شدت صدا مرتب کرد.

2. محور‌های اعداد. محور اعداد عبارت از زنجیره­ای از اعداد است که خط مستقیمی ‌‌را تشکیل و به دانش‌آموز اجازه می‌دهد مستقیماً محاسبه را لمس کند. خطوط عددی و مکعب‌های عددی به دانش‌آموزان در فهم نماد‌ها و ارتباط‌های آن‌ها با یکدیگر کمک می‌کند.

               0               0               0               0               0               0               0   

               6               5             4               3              2               1               0

3. بازی‌های الگودار. از دانش‌آموز بخواهید که با انتخاب شيء بعدی از ردیفی که آغاز کرده‌اید الگو‌ها را کشف کند. به طور مثال در یک الگوی قرمز، سفید، قرمز، سفید دانش‌آموز باید شیء قرمز را بعد از سفید در ردیف قرار دهد. با پیشرفت تمرین‌ها پیچیدگی الگو‌ها نیز افزایش می‌‌یابد.
4. ارتباط بین مفهوم اندازه و طول. از دانش‌آموز بخواهید که اشیایی در اندازه‌‌های گوناگون را با هم مقایسه کند و مفاهیم کوچک‌تر، بزرگ‌تر، بلندتر و کوتاه‌تر را به کار بگیرد. گیره‌‌های کاغذ و پیچ جمع‌اوری کنید. از دانش‌آموز بخواهید که آن‌ها را به ترتیب اندازه مرتب کند و سپس با تخمین این‌که آیا شیئی مشخص داخل یک فضای معین جا می‌‌گیرد یا نه، اندازه آن را حدس بزند.

تناظر یک به یک: جفت کردن

تناظر یک به یک ارتباطی است که در آن عنصری از یک مجموعه با یک و فقط یک عنصر از مجموعۀ دوم جفت است. جفت کردن دانش پایه‌ای خوبی برای شمارش ایجاد می‌کند. طراحی فعالیت‌هایی برای جفت کردن یا ردیف کردن یک شیء با شیء دیگر مفید است. از دانش‌آموزان بخواهید که ردیف گیره‌‌های روی تخته‌ی گیره را با جفت کردن گیره‌‌های نامنظم مرتب نمایند یا میزی بچینند و داخل هر بشقاب یک بیسکویت بگذارند. یا مواردی طراحی کنید که در آن بتوان به هر فرد یک شیء اختصاص داد.

شمارش

1. فعالیت‌های حرکتی برای شمارش. برخی از دانش‌آموزان یاد می‌گیرند به طور شفاهی بشمارند اما این مفهوم را که هر عدد با شیئی متناظر است درک نمی‌کنند. چنین دانش‌آموزانی را می‌توان با ایجاد پاسخ‌های حرکتی قوی و تماسی در هنگام شمارش کمک کرد. ممکن است مشاهدۀ محرک‌های بینایی و اشاره به اشیا کافی نباشد. زیرا چنین دانش‌آموزانی به طور نامرتب شمارش می‌کنند، اشیا را نادیده می‌گیرند یا دو عدد را به یک شیء اختصاص می‌‌دهند. فعالیت‌های حرکتی برای کمک به بناکردن اصول شمارش عبارت است از: قرار دادن می‌خی چوبی داخل یک سوراخ، گیره زدن به لباس‌های روی طناب، انداختن مهره‌‌ها روی لوله‌ی پیپ پاک کن، سه بار دست‌زدن، چهار بار پریدن و دو بار ضربه‌زدن روی میز. از دانش‌آموزان بخواهید که با چشمان بسته به تعداد ضربات طبل گوش دهند و بدین وسیله با کمک کیفیت‌های شنوایی، شمارش بینایی را تقویت نمایید. دانش‌آموزان می‌توانند علامتی برای هر صدا بگذارند و سپس علامت‌ها را بشمارند.
2. شمارش فنجان‌ها. از مجموعه‌ای از ظروف مانند فنجان استفاده کنید و به هر کدام عددی اختصاص دهید از دانش‌آموزان بخواهید که هر کدام از ظرف‌ها را با تعداد معینی از اقلامی ‌‌چون تشتک بطری، ژتون، دکمه، پیچ و واشر پر کنند.

تشخيص اعداد

1. تشخیص دیداری اعداد. دانش‌آموزان باید یاد بگیرند که هم اعداد نوشته شده (۳ و ۷ و8) و هم کلماتی را که بیانگر این اعداد (سه ،هفت، هشت) است تشخیص دهند. آن‌ها همچنین باید یاد بگیرند که اشکال نوشته شده و نماد‌های محاوره‌ای را یکی بدانند. اگر دانش‌آموزی عدد نوشته شده را با عدد دیگری اشتباه می‌گیرد می‌‌توان از علامت‌‌های رنگی برای تشخیص نماد‌ها کمک گرفت. می‌توان مثلاً بالای عدد ۳ را سبز و پایین آن را قرمز کرد. فعالیت دیگر این است که از دانش‌آموز بخواهید عدد صحیح را با مجموعه معینی از اشیا جور کند؛ از نماد‌های نمدی مقوایی یا کاغذ سبماده‌ای و نیز گروه‌‌های اشیا نیز می‌توان استفاده کرد.
2. پوستر محوطه‌ی پارکینگ. پوستری از محوطه‌ی پارکینگ تهیه کنید و به جای استفاده از اعداد با نقطه محوطه را شماره‌گذاری کنید اعدادی را روی ماشین‌های کوچکی بنویسید و از دانش‌آموزان بخواهید که ماشین‌ها را در جا‌های درست خود پارک کنند.

فعالیت‌های حرکتی

1. فضای کار. روی میز بزرگی را پر از وسایلی کنید که می‌توان برای شمارش از آن‌ها استفاده کرد. وسایلی شمردنی مانند چرتکه، لوبیا، چوب، پول بازی، خط‌کش و سایر وسایل اندازه‌گیری را نیز می‌توان بین اقلامی ‌‌قرار داد که دانش‌آموزان ممکن است از آن‌ها استفاده کنند.
2. پازل‌ها، بازی‌های میخ تخته و تخته‌های شکل‌دار. این ابزار‌ها به دانش‌آموز کمک می‌کند بر اشکال و ارتباطات فضایی متمرکز شود. اگر دانش‌آموزی در پیداکردن و جاانداختن قسمت‌های گمشده دچار مشکل است می‌توان با توصیف شکل مورد نظر به طور شفاهی اشاره‌هایی ضمنی دربارۀ شیء مورد نظر ارائه کرد.
3. اندازه‌گیری. با ریختن،شن، آب یا لوبیا از ظرفی با شکل و اندازه‌ای معین به ظرفی با شکل و اندازه‌ای دیگر می‌توان به پیشرفت مفاهیم اندازهقگیری دانش‌آموز کمک کرد. در این فعالیت‌‌ها می‌توان بر تخمین کمیت‌ها، استفاده از پیمانه‌های اندازه‌گیری و آشنایی با اعداد کسری تاکید کرد. برای تدریس مقیاس‌ها و نشان‌دادن نسبت آن‌ها به یکدیگر می‌توان از ظروف واقعی و سایر وسایل اندازه‌گیری مثل پاینت، کوارت، نیم گالن، گالن، پوند و نیم پوند استفاده کرد. استفاده دیگر از وسایل اندازه‌گیری در آشپزی است. با درست کردن ژله استفاده از مخلوط کن کیک یا آماده کردن ماکارونی و پنیر می‌توان این مفاهیم را به کودکان آموخت.

سوالات متداول:

1-آیا مدارس می‌توانند به درمان کودکان با اختلال ریاضی کمک کنند؟
بله، با ارائه تطبیق‌هایی مثل زمان اضافه برای امتحان، استفاده از ماشین حساب، اجازه ترسیم تصویری مسائل و طراحی سوالات ساده‌تر امکان موفقیت بیشتر فراهم می‌شود.

2-آیا این کودکان در محاسبات ذهنی مشکل دارند؟
بله، حتی جمع و تفریق ساده‌ای مثل ۷-۳ را با انگشتان محاسبه می‌کنند و به‌خاطر سپردن نتایج پایه برایشان دشوار است.

درمان مشکلات دیداری اختلال یادگیری

 توانایی های ادراک دیداری برای یادگیری تحصیلی ضرورت خاصی دارند. داشتن مهارت تمایز دیداری پیش بینی کننده و شاخصی قوی برای پیشرفت خواندن در کلاس اول به حساب می آید. کودکانی که قادرند حروف و اعداد را بخوانند از روی طرح های هندسی نسخه برداری کنند و واژه های چاپی را جور کنند در کلاس اول به خوبی از عهده خواندن برخواهند آمد. مشکلات ادراک دیداری در کودکان اختلال یادگیری با انجام تمرینات کاردرمانی قابل حل است. یکی از درمان های اختلالات یادگیری  اتاق تاریک بینایی می باشد که در مرکز اختلال یادگیری دکتر صابر به صورت تخصصی انجام می گیرد. تمرینات توجه بینایی، جهت یابی فضایی، تمییز دیداری و … از جمله تمریناتی است که در بخش دیداری ارائه میگردد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

ادراک دیداری در کودکان اختلال یادگیری

در زیر به تعدادی از تمریناتی که در زمینه ادراک بینایی در کودکان اختلال یادگیری به کار می رود اشاره می شود.

1. طراحی با تخته و پونز دانش آموزان با استفاده از پونزهای رنگی شکل های رنگی هندسی را طبق الگویی چاپ شده یا الگویی که معلم میسازد روی تخته بازآفرینی می کنند.

۲. قطعات پارکت دانش آموزان با استفاده از قطعات پارکت الگوهایی را بازآفرینی می کنند. .

3. طراحی با مکعب ها دانش آموزان با استفاده از مکعبهایی چوبی یا پلاستیکی که همه سطوح آن ها یک رنگ است یا هر سطح رنگ متفاوتی دارد، شکل های هندسی را طبق الگوهای ارائه شده میسازند .

۴. پیدا کردن شکل ها در تصاویر از دانش آموزان خواسته می شود همۀ شکل ها یا طرحهای ،گرد چهارگوش و غیره را در یک تصویر پیدا کنند.

۵. پازل دانش آموزان با کنار هم قرار دادن قطعه های پازلی که معلم میسازد یا از بازار تهیه شده موضوع هایی نظیر ،افراد حیوآن ها شکل ها اعداد یا حروف را که در قطعات کوچکی بریده شدهاند شکل می دهند.

6. طبقه بندی دانش آموزان اشیا را با توجه به شکل اندازه و رنگ آن ها گروه بندی یا طبقه بندی می.کنند اشیا را می توان در جعبه یا کاسه ای قرار داد می توان از چیپس، سکه، دگمه، دانه های نخود و لوبیا و غیره استفاده کرد.
7. جور کردن شکل های هندسی شکل هایی روی کارت بکشید و بازی هایی را برای دانش آموزان ترتیب دهید که مستلزم جور کردن این شکل ها باشد. شیشه هایی به اندازه های مختلف با در پوش آن جمع اوری کنید، در پوش ها را در هم بریزید و از دانش آموزان بخواهید در پوش مناسب شیشه ها را پیدا کنند.
8. بازی های دومینو. پس از ساختن مجموعه کارت هایی تزیینی از کاغذ سمباده نمد کاغذهای چسب دار یا کاغذهای کادویی نوعی بازی دومینو ترتیب بدهید و از دانش آموزان بخواهید کارتها را با یکدیگر جور کنند.
9. کارت ورق بازی یک دست کارت بازی مواد آموزشی بسیار خوبی برای جور کردن نوع خال ها، تصویرها، اعداد و مجموعه هاست.

۱۰. حروف و اعداد ادراک دیداری و تمایز حروف از مهارت های مهم برای آمادگی خواندن است. بازی هایی که فرصت هایی برای جور کردن طبقه بندی یا نام گذاری شکل ها با استفاده از حروف و اعداد فراهم می کند مفید است.

۱۱. دبلنا. کارت های دبلنا را می توان با حروف ساخت وقتی نام حروف خوانده می شود دانش آموز تشخیص می دهد و روی آن ها مهره می گذارد.

۱۲. ادراک دیداری واژه ها. توانایی درک واژه ها مسلماً ارتباط زیادی با خواندن دارد. در این را یکی از مورد می توان از بازی های جور کردن دسته بندی گروه بندی و ردگیری واژه ها سود جست.

حافظه دیداری در اختلال یادگیری

۱. تشخیص اشیای گمشده مجموعه ای از اشیا را به دانش آموز نشان دهید چیزی روی یکی از آن ها بکشید و بعد بردارید دوباره مجموعه را نشان دهید و از دانش آموز بخواهید شیئی را که گم شده بود مشخص کند.

2. پیدا کردن طرح درست طرحی هندسی حرفی از حروف الفبا یا عددی را به دانش آموزان نشان دهید. سپس از آن ها بخواهید طرح مناسب آن را از میان چندین طرح انتخاب کنند با آن طرح را روی کاغذ بکشند.
3. ترتیب از روی حافظه مجموعه کوچکی از شکل ها، طرح ها یا اشیا را به دانش آموز نشان دهید. از او بخواهید از حفظ مجموعۀ دیگری از این طرح ها را طبق توالی خاص تنظیم کند. کارت های بازی مکعب های رنگی مکعب های طرح دار از موادی است که می توان برای چنین فعالیت هایی استفاده کرد.

۴. یادآوری اشیای دیده شده اسباب بازی حرفی از حروف الفبا عدد یا واژه ای را به مدتی کوتاه به کودک نشان بدهید و بعد از او بخواهید بگوید چه دیده است.

۵. تصاویر بیان کنندۀ داستان روی تخته ای که پارچه ای روی آن کشیده شده است تصاویری را بچینید که بازگو کنندۀ داستانی است. سپس تصاویر را بردارید و از دانش آموز بخواهید آنچه دیده است به صورت داستان تعریف کند.

6. به یادآوری مواد گمشده به دانش آموز ،اعداد تصاویر یا حروفی را نشان بدهید بعد از چند ثانیه یکی از آن ها را بردارید از او بپرسید کدام یک گم شده است.

۷. تکرار الگوها با استفاده از مهره های چوبی دگمه یا مکعب طرحی درست کنید. از کودک بخواهید چند ثانیه به آن ها توجه کند؛ سپس طرح را باز آفرینی کند.

فعالیتهای ادراک بساوایی و حرکتی در اختلال یادگیری

برای کودکان اختلال یادگیری که از طریق دستگاه های دیداری یا شنیداری خوب یاد نمی گیرند ادراک دارد. در این بساوایی و حرکتی امکانی برای تقویت یادگیری فراهم می آورد فعالیت های زیر ادراک بساوایی و حرکتی را تحریک می کند

١. لمس کردن بافت های مختلف دانش آموزان بافت های مختلفی نظیر چوب صاف، فلز، کاغذ سمباده ،نمد ،پشم ،اسفنج سطوح مرطوب و میوه ها و خوراکی های گوناگون را از طریق لمس کردن احساس می.کنند

۲. لمس کردن تخته ها مواد مختلفی را به قطعات کوچک چوب بچسبانید. دانش آموز بدون اینکه به تخته ها نگاه کند آن ها را لمس می کند تا یاد بگیرد سطوح مختلف را تشخیص بدهد و با هم جور کند

3. لمس کردن شکل ها پارچه هایی با بافتهای متفاوت را ببرید و روی طرح های هندسی یا شکل حروفی که روی تخته نصب شده است بچسبانید به گونه ای که کاملاً سطح آن ها را بپوشاند. کودکان می توانند با لمس کردن آن ها را تشخیص دهند، جور کنند و شکل آن ها را بگویند می توان شکل هایی از ،پلاستیک ،چوب ،مقوا گل رس و نظایر آن ها نیز درست کرد.

نتیجه‌گیری:

مشکلات دیداری یکی از عوامل پنهان در اختلالات یادگیری کودکان است که ممکن است بدون کاهش بینایی، بر توانایی‌های تحصیلی تأثیر منفی بگذارد. شناسایی به‌موقع این مشکلات از طریق ارزیابی‌های بینایی تخصصی و مداخلات توانبخشی، نقش مهمی در بهبود عملکرد یادگیری و اعتماد به نفس کودکان دارد. والدین، معلمان و درمانگران باید همکاری نزدیکی داشته باشند تا زمینه رشد بهتر کودک را فراهم کنند.

سوالات متداول:

1-چطور بفهمم فرزندم مشکل دیداری داره یا نه؟
اگر کودک در هنگام خواندن، کلمات را جا می‌اندازد، سردرد می‌گیرد یا تمرکز ندارد، بهتر است توسط بینایی‌سنج متخصص بینایی عملکردی بررسی شود.

2-چرا فرزندم حروف شبیه (مثل ع و غ) رو قاطی می‌کنه؟ آیا چشمش مشکلی داره؟
این احتمالاً اختلال در تمایز دیداری است که با تمرینات ادراک بصری (مثل پیدا کردن تفاوت تصاویر) بهبود می‌یابد. اول سلامت چشم توسط اپتومتریست چک شود.

اختلال یادگیری و حافظه شنیدای

 اختلال یادگیری  یکی از اختلالات کودکان می باشد که موجب مشکلات تحصیلی و آموزشی کودکان می گردد. یکی از مشکلات این کودکان اختلال در حافظه شنیداری و بینایی می باشد که با انجام تمرینات مختلف تقویت مهارت های شنیداری در اتاق شنیداری بهبود می یابد کودک با مشکلات حافظه شنیداری در بیادآوری جملات و کلماتی که توسط آموزگار می شنود دچار مشکل است و همین امر باعث مشکلات دیکته نویسی و خواندن می گردد. مرکز درمان اختلال یادگیری دکتر صابر در زمینه درمان مشکلات یادگیری و بهبود توانایی های کودکان فعالیت می نماید. امکانات این مرکز شامل، گفتاردرمانی ، کاردرمانی اختلال یادگیری، اتاق حسی، سنسوری روم، بازی درمانی، رفتاردرمانی و… می باشد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

مهارت های حافظه شنیداری و ادراک شنیداری

ادراک شنیداری- توانایی بازشناسی با تفسیر چیزی که شنیده می‌شود- مسیر مهمی برای یادگیری فراهم می‌کند. پژوهش‌های زیادی نشان می‌دهد که بسیاری از کسانی که در خواندن ضعیف‌اند دچار مشکلات شنیداری، زبانی و آواشناسی‌اند (لیون، 1995 الف، 1995 ب؛ استال  و ماری، 1994؛ بال و بلاکمن، 1991؛ چال، 1991؛ ویلیامز، 1991؛ لیبرمان و لیبرمان، 1990؛ برادلی، 1998). این کودکان از نظر شنیدن یا تیزگوشی مشکلی ندارند. ناتوانی آن‌ها در درک شنیداری یا توانایی بازشناسی یا تفسیر مطالب شنیده شده است. از آنجا که توانایی‌های درک شنیداری طبیعتاً باید در خلال سال‌های اولیۀ رشد ایجاد شده باشد، بسیاری از معلم‌های مدرسه اشتباهاً تصور می‌کنند که همۀ دانش‌آموزان از این مهارت برخودارند. مهارت‌های ادارک شنیداری شامل آگاهی به واج‌های زبان، تمایز شنیداری، حافظۀ شنیداری، توالی شنیداری و ترکیب شنیداری است.

آگاهی از نظام واجی. یکی از توانایی‌ها استعداد‌های لازم برای یادگیری خواندن توانایی تشخیص این مسئله است که واژه‌هایی که می‌شنویم  از ترکیب صدا‌های منفرد ساخته شده‌اند. این مهارت آگاهی از نظام واجی نامیده می‌شود. به طور مثال، وقتی واژه کار را می‌شنویم، گوش آن را همچون زبانی از صدا‌ها می‌شوند. فردی که آگاهی واجی دارد می‌داند که واژه کار از سه صدا (یا واج) /ک/، /ا/، /ر/ ساخته شده است. کودکانی که آگاهی واجی ندارد فاقد دستگاهی است که تشخیص دهد واژۀ کار سه صدای مجزا دارد (بال و بلاکمن، 1991).

کودکانی که در یادگیری خواندن مشکل دارند، اکثر اوقات نمی‌دانند صدای‌های زبان را چگونه باید با یکدیگر ترکیب کنند. آن‌‌ها از بازشناسی یا تفکیک صدا‌های واژه‌ها یا تعداد صدا‌های یک کلمه ناتوان‌اند. به طور مثال، وقتی وازه توپ را می‌شوند، نمی‌توانند با ضربه زدن سه صدای تشکیل‌دهنده آن را تفکیک کنند. این کودکان همچنین نمی‌توانند شباهت را در واژه‌ها تشخیص دهند. آن‌ها در تشخیص واژه‌های هم‌وزن مثلاً (جنگ، زنگ، و سنگ) و تکرار یک صدا در اول چند کلمۀ متوالی (مثلاً گربه و گرده) مشکل دارند. در نتیجه، این کودکان این کودکان قادر به درک یا کاربرد اصول الفبایی مورد نیاز برای یادگیری آوا‌ها و رمزگشایی واژه‌ها نیستند.

مهارت آگاهی واجی طی سال‌های پیش از دبستان ایجاد می‌شود. ارزیابی این توانایی پیش از آموزش خواندن به کودکان و تدارک آموزش لازم برای کودکانی که توانایی تشخیص واج‌ها را کسب نکرده‌اند، از اهمیت بسزایی برخوردار است. خوشبختانه، پژوهش‌ها نشان می‌دهد که کودکان خردسال با آموزش ویژه می‌توانند آگاهی واجی به‌دست آورد و چنین آموزشی اثر مثبتی بر پیشرفت خواندن آن‌ها دارد.راهبرد‌های ایجاد آگاهی از نظام صوتی در بخش راهبرد‌های تدریس در همین فصل توصیف می‌شود.

آزمون غیررسمی برای آگاهی واجی در جدول 1.10 نشان داده شده است. در این آزمون واژه‌ای می‌گویند و از کودک می‌خواهند که آن را تکرار کند، منتها با حذف یک جزء آن، مثلاً یک بخش یا یک واج. به وطور مثال واژۀ بیس‌بال را به کودک می‌گویند و از او می‌خواهند آن را بدون «بیس» بگوید. این آزمون به تدریج دشوارتر می‌شود، چون نخست بخش‌ها و سپس واج‌ها حذف می‌شود.

آزمون غیررسمی آگاهی واجی

تمایز شنیداری. توانایی باز شناسی تفاوت بین صدا‌های واجی و تشخیص کلمات همانند و متفاوت تمایز شنیداری نامیده می‌شود. دانش‌آموز برای آزمون این توانایی دور از چهرۀ آزمونگر قرار می‌گیرد (به گونه‌ای که نتواند با نگاه کردن به دهان گوینده علائم دیداری دریافت کند) و سپس از او می‌پرسند که دو کلمه‌ای را که می‌شنود یکسان‌اند یا با هم تفاوت دارند. کلمات انتخاب شده (مثلاً بید و دید یا پیک نیک) باید فقط دریک واج متفاوت یا تضاد صوتی داشته باشند.

حافظۀ شنیداری

حافظه شنیداری توانایی ذخیره کردن و یادآوری  مطالبی که فرد می‌شنود حافظۀ شنیداری نام دارد. به طور مثال می‌توان از دانش‌آموز خواست که سه فعالیت مثلاً بستن پنجره، باز کردن در و گذاشتن کتاب روی نمیکت را انجام دهد. آیا دانش‌آموز قادر است با گوش دادن به چنین دستورالعمل‌هایی به ذخیره و بازیابی آن‌ها بپردازد؟

توالی شنیداری. توالی شنیداری عبارت است از توانایی به خاطرسپاری ترتیب واحد‌ها در یک فهرست متوالی. به طور مثال، حروف الفبا، اعداد و ماه‌های سال طی توالی شنیداری یاد گرفته می‌شوند.

ترکیب شنیداری. ترکیب شنیداری توانایی ترکیب عناصر آوایی منفرد یا واج‌ها به صورت یک کلمۀ کامل است. دانش‌آموزان دچار ناتوانی برای ترکیب کردن مثلاً واج‌های /م/، /ا/، /ر/ به شکل کلمۀ مار دچار مشکل می‌شوند.

کاردرمانی شنیداری در کودکان اختلال یادگیری

در بخش کاردرمانی شنیداری راهبردهایی برای فراهم آوردن امکاناتی جهت تجربه های یادگیری پیش دبستانی توصیه می شود. این فعالیت ها شامل

۱ – فعالیت های آگاهی از نظام صوتی و ادراک شنیداری

2- فعالیت های   ادراک دیداری

۳- فعالیتهای ادراک بساوایی به حرکتی

۴- فعالیت هایی به منظور انسجام یافتگی دستگاه های ادراکی است.

فعالیت های آگاهی واجی و ادراک شنیداری

بسیاری از کودکان دچار اختلالات یادگیری برای کسب مهارت های شنیداری نیاز به آموزش های خاص دارند. در این قسمت به بحث درباره آگاهی واجی،توجه شنیداری،تمایز شنیداری و حافظه شنیداری می پردازیم.

آگاهی واجی

برای موفق شدن در مراحل آغازین خواندن،کودک باید توانایی شنیدن صدای هر یک از واژه های زبان را داشته باشد و نیز باید بفهمد که واژه های شنیده شده ترکیب این صداهای منفرد در قالب واژه هاست.

شعرهای کودکستانی: شعرهای کودکستان ای را برای کودک بخوانید. ضمن آنکه او به تصاویر نگاه می‌کند بر قافیه های شعر تاکید کنید. کودکان از تکرار چندین بار شعرهای کودکستانی لذت میبرند. گاهی کلمه هم قافیه را نگویید و از کودک بخواهید آن کلمه را بگوید. به طور مثال (پاییزه، پاییزه، برگ درخت….)

واژه های قافیه دار: قافیه پردازی برای کودکان پیش دبستانی بازی لذت بخشی محسوب می شود. ترانه های موزون و شعرهای کودکستانی منابع موجود برای فعالیت های قافیه دار است. رافی خواننده مجموعه ای از نوار های شاد دارد که در میان کودکان خردسال خواهان زیادی پیدا کرده است. از کودکان سوال می شود کدام یک از این آواز ها خیلی خنده دار است. (آیا شما تا حالا مگسی را دیده‌اید که کراواتی را ببوسد؟) دنبال کردن این بازی می تواند کودک را به فکر واژه های هم قافیه دیگری بیاندازد که میتوان جایگزین واژه های شعر کرد. برای واداشتن گروهی از کودکان پیش دبستانی به فکر کردن می توان پرسید: (آیا تا حالا دیده اید که یک قلاب کتابی را ببوسد؟) یا ( آیا تا به حال مادر بزرگی را دیده‌اید که لباس خواب را ببوسد؟) اینها همه روش هایی لذت بخش برای آگاهی از نظام صوتی است.

توجه شنوایی و تفکیک صداها در واژه ها: برای کمک به کودکان در تشخیص صدا های موجود در کلمه های گفته شده،کارتی را که تصویری بر آن است که اسمش کلمه ای کوتاه محسوب می شود جلو کودک بگذارید.یک مستطیل هم زیر تصویر بکشید و آن را به تعداد واج های موجود در کلمه تقسیم کنید. از کودک اختلال یادگیری بخواهید اسم تصویر را آرام بگوید. هر صدایی که تلفظ می شود روی یکی از مستطیل ها یک ضربه بزنید.

شمارش صداها: چیزهایی مثل چوب های بستنی یا چوب های معاینه حلق تهیه کنید. روی کارت کلمه ای کوتاه را همراه با تصویر مصداق آن بنویسید. کلمه های دیگری را با همان تعداد حروف از نظر صداها (به طور مثال،کار/شاد/لامپ) به کار ببرید. برای شمارش صداها،کلمه را آرام بگویید و از کودک بخواهید با ضربه زدن برای هر صدا تعداد صداهای آن را بشمارد. تعدادی از کارت ها را می توان هم با تصویر و هم با کلمه درست کرد. و تعداد دیگری را فقط با تصویر.

معما های قافیه دار: کاردرمان مجموعه‌ای از کلمات را انتخاب می‌کند که یکی هم قافیه با سر و بقیه هم قافیه با چانه باشد. معما به گونه ای مطرح می‌شود که جواب آن یا هم قافیه با سر باشد یا با چانه. کودکان به عضوی از بدن خود که هم قافیه با جواب معما ست اشاره می‌کنند. به طور مثال، ( وقتی پرندگان گرسنه هستند،می خورند) کودکان به چانه هایشان اشاره می کنند زیرا هم قافیه با دانه است. این تمرین را با بخش‌های دیگر بدن،کلمه هایی که هم قافیه با دست یا زانو یا بازو و یا ساق پاست تکرار کنید.

جایگزین کردن صدا: این فعالیت دشوارتر از فعالیت قافیه سازی است. یکی از ترانه‌های رافی که روی نوار ضبط شده است،(سیب ها و موز  ها) نام دارد،که کودکان خردسال خیلی آن را دوست دارند و برای جایگزینی باجه ها از آن استفاده می‌شود.

حذف صدا ها: ضمن این فعالیت کودکان یاد می‌گیرند کلمه‌ای را پس از حذف یکی از صداهای آن بگویند و آن کلمه را بدون آن صدا تلفظ کنند. به طور مثال برای حذف یک هجا به کودک اختلال یادگیری می گوییم: بگو زمین بازی. حالا آن را بدون بازی بگو. این تکلیف وقتی یک واج حذف شود مشکل تر می شود. مثلاً به کودک می گوییم: بگو توپ. حالا آن را بدون ت بگو. بگو انبوه . حالا آن را بدون ن بگو.

تشخیص صداهای اول کلمه. سه کلمه- مثلاً فضانورد،کوه و  دوچرخه- به کودک گفته می‌شود،سپس او باید بگوید کدام کلمه اولش مثل اول کلمه کاج است. از کودک اختلال یادگیری بخواهید فکر کند چه کلماتی اولش مثل اول کلمه تاب است. تصاویر کلماتی را که اولش مثل اول کلمه تاب است،یا تصاویر کلماتی را که با صدای ت شروع می‌شود،پیدا کند. به او تصویر ۳ شی مختلف (مثلاً گلابی،توپ و ماشین) را نشان دهید و از او بخواهید تصویری را که اولش مثل کلمه تاب است پیدا کند.

ترکیب کردن حروف بی صدا،دو حرف هم صدا،حروف آخر کلمه ها و حروف صدادار: فعالیت های مشابهی را می‌توان برای کمک به یادگیری کودکان اختلال یادگیری تدوین کرد تا درک شنیداری آنها تقویت شود و بتوانند بین آوا های مختلف تمایز قائل شوند.

ترکیب صداها: صداهای واژه ای را به طور جداگانه تلفظ کنید و از کودک بخواهید با ترکیب صداها آن کلمه را بگوید. به طور مثال با م ، َ ، ن ، کلمه مَن را بسازد و بگوید.

سوالات متداول:

1-آیا این مشکل با شنوایی ضعیف فرق دارد؟
بله، در این کودکان معمولاً شنوایی فیزیکی طبیعی است، اما مغز در پردازش اطلاعات شنیده‌شده دچار مشکل است که به آن “پردازش شنیداری مرکزی” گفته می‌شود.

2-چه تفاوتی بین اختلال یادگیری و ضعف در حافظه شنیداری وجود دارد؟
ضعف حافظه شنیداری می‌تواند یکی از دلایل اختلال یادگیری باشد. اما اختلال یادگیری ممکن است شامل مشکلات در حافظه بینایی، دقت، توجه و سایر عملکردهای شناختی نیز باشد.

درمان اختلال یادگیری با روش دلاکاتو

در افراد طبیعی رشد سیستم عصبی به تدریج ادامه می‌یابد و دارای نظم قابل پیش‌بینی است. اگر به دلایلی، مراحلی از مراحل پیچیده رشد سیستم عصبی دچار وقفه ‌شود، این تأخیر در مراحل بعدی رشد عصبی با فقدان فعالیت در مرحله رشد نیافته مشخص می‌گردد. روش دلاکاتو بر پایه همین مطلب در زمینه درمان اختلالات یادگیری  طراحی شده است.مرکز اختلال یادگیری دکتر صابر با استفاده از تکنیک های روز دنیا و تجهیزات پیشرفته ای نظیر اتاق تاریک بینایی، اتاق تقویت مهارت های شنیداری، سنسوری روم و غیره به درمان اختلال یادگیری در کودکان می پردازد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

روش دومن دلاکاتو و درمان اختلال یادگیری

نوع روش سازمان‌دهی مجدد اعصاب مرکزی می‌باشد. این روش توسط دلاکاتو برای ترمیم و اصلاح نارسایی‌های کودکان با نارسایی‌های یادگیری پیشنهاد شده است. وی معتقد است با این روشی که مبتنی بر شناخت و سپس اصلاح فعالیت‌های حاصل از مغز و اعصاب می‌باشد می‌توان مشکل کودکان با نارسایی یادگیری را که اغلب از نامنظمی ‌سیستم اعصاب مرکزی ناشی می‌شود مرتفع می‌ساخت.

در افراد طبیعی رشد سیستم عصبی به تدریج ادامه می‌یابد و دارای نظم قابل پیش‌بینی است. در انسان، این رشد از مرحله پایین که از مشخصات حیوانات پست‌تر است شروع می‌شود و تا مراحل بالاتر که صرفاً متخصص انسان است ادامه می‌یابد. اگر به دلایلی، مراحلی از مراحل پیچیده رشد سیستم عصبی دچار وقفه ‌شود، این تأخیر در مراحل بعدی رشد عصبی با فقدان فعالیت در مرحله رشد نیافته مشخص می‌گردد و ممکن است به صورت‌هایی همچون تأخیر در تکلم، لکنت زبان، نارساخوانی و … بروز نماید. روش‌های ترمیمی ‌دلاکاتو شامل تمرینات مختلف بر تأکید بر خزیدن، چهار دست و پار فتن و حرکات تقاطعی دست و پا می‌باشد. وی معتقد است با برقراری نظم مجدد در سیستم اعصاب مرکزی و جبران مرحله رشد نیافته در آن، علائم مرضی نارسایی‌های ویژه در یادگیری نیز از میان می‌رود و یادگیری فرایند طبیعی خود را باز می‌یابد.

 مرحله اول درمان دلاکاتو در اختلال یادگیری:

1- خزیدن یک طرف 5 دقیقه (حدود 80 بار)

از کودک بخواهید سینه‌خیز رفتن را تمرین کند به این صورت که روی که سطح صاف بر روی شکم بخوابد و دست و پایش را به عقب و جلو بکشد تا بتوانند روی زمین ساییده شده و جلو برود. شمارش در منظم و یکنواخت کردن حرکت، به او کمک خواهد کرد، به او یادآور شوید که وقتی دست و پای چپ را به جلو می‌برد، دست راست و پای راست را باید عقب بکشد.

2- الگوی مناسب خواب برای کودکان راست و چپ دست

هر شب یک بار خوابیدن کودک را به شکل صحیح فرم دهید. اول او را روی شکم بخوابانید و برای این کار هنگام خوابیدن صبر کنید تا هر طورکه دلش می‌خواهد و راحت‌تر است بخوابد، سپس هر شب یک بار او را به روی شکم برگردانید. وقتی او را عادت دادید که به طور طبیعی روی شکم بخوابد، وضعیت بدن و دست و پای او را در الگوی صحیح قرار دهید. این تمرینات را هر شب یکبار انجام دهید.

3- تمرین شنوایی

کودک را وادار کنید که با دست راست گوش راستش را ببندد به طوری که نتواند با گوش راست بشنود. اکنون با او به گونه‌ای حرف بزنید که مجبور به پاسخ دادن باشد. سپس از او بخواهید که با دست چپ، گوش  چپش را بنندد، به طوری که هنگام گفتگو با او، گوش چپش نشنود. این تمرین را برای هر گوش یک دقیقه و چهار بار در روز انجام دهید.

4- تمرین تعقیب بینایی

از کودک بخواهید که با دست چپ چشم چپش را ببندد یک چراغ قوع کوچک و یا شی جالب توجه دیگری را در دست راستش بگیرد و در حالی زاویه آرنج باز است از او بخواهید که دستش را در جهات مختلف بالا، پایین، دایره‌وار، طرفین و با زوایای مختلف حرکت دهد و همزمان با حرکت دستش، با چشم راستش نور را تعقیب کند. او باید نور چراغ قوه‌ای را که در دستش دارد با چشم راست پی‌گیری کند و با تمرین یاد بگیرد که به طور موزون و یکنواخت حرکت دست و چشمش را هماهنگ نماید. همین کار را برای چشم راستش انجام دهد.

این تمرین را روزی چهار بار و هر بار برای هر چشم یک دقیقه انجام دهید. کل زمان برای انجام تمرین در هر روز 8 دقیقه می‌باشد.

مرحله دوم درمان و بازپروری دلاکاتو

1- چهار دست و پا رفتن با الگوی تقاطعی

ابتدا خود، چهار دست و پا فتن صحیح را به او نشان دهید. سپس از او بخواهید تا مانند شما عمل کند. دقت نمایید کودک باید دست و زانوی مخالف آن را تقریباً همزمان با زمین نزدیک کند. یعنی کف دست راست همزمان با زانوی پای چپ و بالعکس عمل نماید. به او بیاموزید که هنگام چهار دست و پا رفتن به دست جلوی خود نگاه کرده و سر را به آن طرف برگرداند. کف دست‌ها صاف و انگشتان به سمت جلو باشد. زانو‌ها به هم برخورد نکرده و به صورت موازی پیش برود. این تمرین روزی سه بار و در دوره‌های 10 دقیقه‌ای جداگانه‌ای هر روز انجام شود فاصله زمانی هریک از سه دور تمرین باید حداقل یک ساعت باشد. کل زمان برای انجام این تمرین 30 دقیقه می‌باشد.

2- تمرین شنوایی

از فرزندتان بخواهید که روی یک صندلی تقریباً وسط اتاق بنشینید شما باید در حالی که آرام آرام در اطراف اتاق می‌گردید با او گفتگو کنید بطوری که در یک بخش از گفتگو، شما را ببیند و در بخش دیگر که حدوداً در پشت سر او قرار می‌گیرید، نتواند شما را ببینید این تمرین چهار دقیقه در روز انجام دهید.

در صورت امکان هر روز 15 دقیقه با صدای بلند برایش کتاب بخوانید زمانی در سمت راست و زمانی در سمت چپ و گاهی رو در روی او نشسته و بخوانید.

3-تمرین بینایی

چراغ قوه یا شیء کوچکی را در دستی که کودک با آن می‌نویسد قرار دهید. از او بخواهید درحالی که دستش کشیده و آرنجش صاف است آن را به هر سو حرکت داده و به آن نگاه کند. گاهی شی‌ء یا چراغ قوه را نزدیک بینی خود آورده و با دو چشم به آن نگاه کند به تدریج از فاصله دست و صورت کاسته، تا جایی بتواند به نرمی ‌و مورونی هر چه بیشتر نور را با هر دو چشمش در فاصله 30 سانتیمتری صورتش حرکت دهد و با آن چشم آن را تعقیب کند. این تمرین را باید روزی چهار بار و هر بار یک دقیقه انجام  دهید.

مرحله سوم درمان و بازپروری دلاکاتو

1-راه رفتن با الگوی تقاطعی

نخست خودتان به طرز صحیح راه بروید (مانند رژه سربازان). سپس از کودک بخواهید راه برود و به او یاد بدهید که با پای چپ یک گام برداشته و دست راست به آن اشاره کند و برعکس از او بخواهید تا پنجه‌هایش را ‌اندکی به سمت خارج هدایت کند. پاها نباید به هم برخورد کنند. سرعت حرکت را به تدریج کم کرده سپس به سرعت طبیعی برگردید. تمرین را با پای برهنه یا جوراب انجام دهید. این تمرین را روزی 20 دقیقه در دوره‌های 10 دقیقه‌ای برای حداقل 3 هفته انجام دهید.

2- تمرین شنوایی

الف- تمرین با چشم بسته: چشمان کودک را بسته و او را روی صندلی وسط اتاق بنشانید. سپس در حالی که در اطراف او قدم می‌زنید، با او صبحت کنید. از او بخواهید تا به جایی که تصور می‌کند که شما هستید اشاره نماید.

ب- تمرین با چشم باز: کودک با چشمان روی صندلی نشسته و شما پشت سر او قرار گرفته و از او بخواهید آن چه را می‌شنوید تکرار کند و بگوید آیا با هم متفاوتند یا یکسان- تمرین با کلمات متفاوت شروع کرده و با کلمات مشابه به هم ادامه می‌دهیم. هر بار چهار دقیقه در روز انجام دهید.

3- ترتیب بینایی

یک چراغ قوه کوچک یا یک وسیله را در دست خودتان بگیرید و در حالی که آن را در فضا به هر سوی می‌چرخانید به کودگ بگویید تا با هر دو چشم به آن نگاه کند. گاهی در تمرین دست خودرا نزدیک چشم کودک ببرید.

این تمرین را چهار بار، هر بار یک دقیقه در هر روز انجام دهید.

4- هماهنگی عمومی

سعی کنید در خارج از خانه با کودک بازی کنید. بازی‌هایی که او را وادار به دویدن و یا پریدن می‌کند. بهتر است از او بخواهید که مردم را در حالت دویدن و راه رفتن تماشا کند. الگوی تقاطعی راه رفتن را به او نشان دهید. باید سعی کند مثل مردم با این شیوه تقاطعی راه برود و یا بدود. دویدن، پریدن و دوچرخه سواری برای رسیدن به هماهنگی عمومی ‌بسیار عالی است.

5- جهت‌یابی

وقتی کودک با الگوی تقاطعی راه می‌رود و یا می‌دود به او بگویید: «به راست، راست» و یا «به سمت چپ، چپ» شما طوری رفتار کنید که انگار قصد فریب دادن و گول زدن او را دارید و او باید سعی کند که هوشیاری خود را برای شنیدن فرمان شما حفظ کند. این تمرین را روزانه ده دقیقه انجام دهید.

مرحله چهارم: بازپروری دلاکتو

تذکرات:

• این مرحله با حذف موسیقی آغاز می‌شود.
• صدای تلویزیون را تا جایی که امکان دارد کم کنید.
• آواز خوانی، زمزمه کردن و سوت زدن نباید انجام گیرد.
• کودک در فعالیتش از جمله ورزش از یک طرف بدنش استفاده کند
• مدت لازم برای تمرینات مرحله چهارم نباید کمتر از 6 هفته و بیش از 10 دقیقه باشد.

درمان در این مرحله:

1- برتری دست: کودک باید تمریناتی مانند خوردن، نوشیدن، مسواک زدن، برداشتن اشیا، تشخیص حس لامسه، را فقط با دستی که می‌خواهید برتر شود، انجام دهد. بیاد داشته باشید که باید دست راست یا چپ برتر پرورش یابد. مصلحت بر این است که دستی را که خود بخود برای نوشتن بکار برده می‌شود به عنوان دست برتر او بپذیریم.

2- نوشتن: این تمرین با نوشتن بر روی تخته سیاه و یا نوشتن بر روی کاغذ با کلمات درشت‌تر از 2 سانت شروع می‌شود و به تدریج به نوشتن با کاغذ و مداد و به ‌اندازه کوچک تبدیل می‌شود. هر جلسه تمرین نوشتن حدود 10 دقیقه  انجام شود.

3- پرتاب کردن: از کودک بخواهید یک توپ لاستیکی کوچک را با دست راستش گرفته و از پایین به سوی شما پرتاب کند. سپس پای راستش را جلو بیاورد. وقتی که آموخت چگونه هنگام پرتاب پای راست را جلو بگذارد از او بخواهید که توپ را پرتاب کند. به او نشان دهید که هنگام پرتاب پای چپ، باید یک قدم به جلو برود. در صورت لزوم روزی 10 دقیقه انجام شود.

4- برتری پا- برتری گوش- برتری چشم: برای این موارد نیز می‌توان مانند قسمت برتری دست تمرین‌های مشابه را انجام داد تا پا، گوش و چشم برتر پرورش یابد.

سایر تمرین‌های درمانی در اختلالات یادگیری:

• تمرین یافتن شباهت‌ها و تفاوت‌ها
• تمرینات تشخیص شکل از زمینه
• تمرینات توجه و تمرکز
• تمرینات دیداری حرکتی

در تمرینات یافت شباهت‌ها، اشکال متفاوتی در اختیار کودک قرار گرفته و از او خواسته می‌شود شباهت‌ موجود میان آن‌ها را پیدا کند. به عنوان مثال تصاویری از اشکال مختلف به کودک نشان داده می‌شود که در میان آن‌ها، دو شکل مشابه هستند و کودک باید آن دو شکل مشابه را از میان مجموعه تصاویر بیاید.
در تمرینات یافتن تفاوت‌ها نیز مجموعه‌ای از اشکال به ظاهر مشابه در اختیار کودک قرار داده می‌شوند و از او خواسته می‌شود تاشکلی را که با سایر تصویر موجود در ردیف اشکال، اختلافات جزئی دارد پیدا کند.

در تمرینات تشخیص شکل از زمینه، اشکال مختلفی در زمینه‌ای از اشکال درهم به کودک نشان داده می‌شود. تصویر زمینه می‌تواند شامل اشکال هندسی و یا تصاویر مختلفی مانند ماشین بازی و یا چهره حیوانات باشد. سپس از کودک خواسته می‌شود در میان آن مجموعه اشکال، شیء خاصی را پیدا کند. به عنوان مثال در میان مجموعه‌ای از حیوانات، کرگدن را پیدا کند و یا در میان مجموعه‌ای از اشکال هندسی، دور دایره‌ها یا مربع‌ها خط بکشد و آن‌ها را پیدا کند.

نتیجه‌گیری:

مقاله بررسی روش دلاکاتو برای درمان اختلال یادگیری بر پایه بازسازی رشد عصبی مرکزی است. این روش با تمرینات فیزیکی مانند خزیدن، چهار دست و پا رفتن، حرکات تقاطعی و تقویت شنیداری و بینایی، تلاش دارد نارسایی‌های رشد مغزی کودکان را جبران و مهارت‌های خواندن، درک مطلب و توجه‌شان را بهبود ‌بخشد. مطالعات مختلف نشان داده‌اند که پس از حدود ۴ تا ۱۰ هفته مداوم، پیشرفت چشمگیری در سرعت و دقت خواندن به‌ویژه در گروه‌هایی با نارساخوانی حاصل شده است

سوالات متداول:

1-بچه‌ها پس از درمان با روش دالاکتو چه پیشرفتی دارند؟
مطالعات نشان داده‌اند که سرعت و دقت خواندن و درک مطلب به‌صورت معنی‌داری افزایش می‌یابد.

2-چراروش دالاکتو برای اختلال یادگیری مؤثر است؟
چون رشد عصبی منظم باعث تقویت مسیرهای عصبی مرتبط با خواندن، توجه و حافظه می‌شود.