یکی از مسائل با اهمیت در درمان اوتیسم، توجه به رژیم غذایی اوتیسم است. چرا که مشکلات این کودکان فقط مربوط به رفتار های آن ها نبوده و احتمال دارد درگیر عوارض هایی شوند. رژیم غذایی اوتیسم باید فاقد غذاهای مضر مانند کازئین و گلوتین باشد. به این دلیل که ترکیبات قندی سبب به وجود آمدن حواس پرتی کودکان و رفتار های بیش فعالانه در آن ها می‌شود. همچنین رژیم غذایی اوتیسم باید حاوی مقادیر مناسبی از اسید های چرب امگا ۳ باشد، به این علت که بدن کودک برای رشد طبیعی اش به اسید های چرب احتیاج دارد. در رژیم غذایی اوتیسم باید مواد غذایی حاوی قزل‌آلا، ماهی سالمون و… باشد. کلینیک توانبخشی اوتیسم دکتر صابر، بهترین مرکز تشخیص و درمان کودکان اوتیسم در تهران، تحت نظر دکتر متخصص اوتیسم علاوه بر کاردرمانی اوتیسم و گفتاردرمانی اوتیسم در حیطه رژیم غذایی اوتیسم، آموزش غذاهای مضر برای اوتیسم و غذاهای مفید برای اوتیسم فعالیت می کند.
رژیم غذایی فاقد گلوتن و کازئین هر گونه غذایی را که حاوی این دو نوع پروتئین است، در رژیم غذایی کودک مبتلا به اوتیسم به شدت حذف یا محدود می کند. گلوتن مشتق از گندم و سایر فرآورده های غلات است و کازئین از فرآورده های لبنی به دست می آید. تصور بر این است بسیاری از کودکان مبتلا به اختلالات رشدی، اختلالی دارند که برخی متخصصان آن را با واژه «روده نشت دهنده» توصیف می کنند؛ به این معنی که پوشش روده، آسیب دیده است و با منافذ کوچکی سوراخ شده است که مانع از جذب غذای هضم شده می شود. دیگران آن را یک آلرژی می دانند. وقتی کودکی غذایی حاوی گلوتن و کازئین را می خورد، ظاهراً این مواد به پروتئین ها تجزیه شده، از منافذ موجود در روده وارد جریان خون می شوند و سبب ناراحتی فرد و شروع مشکلات رفتاری می شوند. برخی مطالعات از این نظریه حمایت می کنند و نشان می دهند که تعدادی از کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم بیش از حد معمول در ادرار خود پروتئین دارند. با توجه به این مکانیسم، منطقی است که وقتی کودک مبتلا به اوتیسم احساس راحتی می کند – در این مورد اگر در واقع، به گلوتن و کازئین حساسیت داشته باشد، وقتی رژیم غذایی کودک اوتیسم از این موارد عاری شود – دوره های رفتار نابهنجار او کاهش خواهد یافت. اصولاً، وقتی شخص احساس خوبی ندارد، نمی تواند حداکثر کارایی خود را داشته باشد. به هر حال، اگرچه برخی از والدین گزارش کرده اند که با اعمال رژیم فاقد گلوتن و کازئین، کودک شان در رفتارش پیشرفت داشته و روند رشد وی افزایش یافته است، کارایی آن به عنوان یک روش مداخله ای برای تمام کودکان مبتلا به اوتیسم، طبق مطالعه ای که در شماره ۲۰۰۲ مجله نورولوژی به چاپ رسیده، تأیید نشده است. به طور خلاصه، رژیم غذایی فاقد گلوتن و کازئین یک روش مداخله ای غیر علمی است.
حذف گلوتن و کازئین از رژیم غذایی
حذف گلوتن و کازئین از رژیم غذایی اوتیسم خطر بزرگی برای او دربر دارد. این کار، رژیم غذایی او را به شدت محدود ساخته و باعث می شود او نتواند بسیاری از انواع غذا ها را بخورد. این کار حذف شدیدی در رژیم غذایی کودک ایجاد می کند به خصوص برای آن هایی که به علت اختلالات حسی قبلاً هم نمی توانستند بسیاری از انواع غذا ها را تجربه کنند و این موضوع می تواند سبب شود کودک با کمبود تغذیه مواجه شود که نمی توان آن را با تجویز ویتامین جبران کرد و اساساً هم نباید چنین کاری را انجام داد. هنگامی که کودک در حال رشد است، به انواع مختلفی از غذا ها نیاز دارد، تا تندرست و قوی و بزرگ شود و متخصصان تغذیه مخالف اعمال آن دسته از رژیم های غذایی که مصرف مواد غذایی الزامی و گروه های مهم غذایی را محدود می سازند. کربوهیدارت ها که منبع اصلی گلوتن هستند، برای انرژی ضروری بوده، به عملکرد خوب مغز کمک می کنند. فرآورده های لبنی بهترین منبع کلسیم هستند و سلامت استخوان ها را تضمین می کنند. حذف این گروه های غذایی، به ویژه از رژیم غذایی کودکان مطلوب نیست. در حقیقت، معتقدان به رژیم فاقد گلوتن و کازئین، حذف تدریجی این غذا ها را توصیه می کنند، زیرا حذف یکباره غذا ها ممکن است سبب نوسان شدید در رفتار کودک اوتیسم شود.
یکی از سوالاتی که مادرانی که تازه صاحب فرزند شدند می پرسند این است که اولین غذای کودک را چه زمانی باید به او داد. در حیطه تغذیه کودکان ابتدا با دکتر تغذیه کودکان هماهنگ کرده و بعد شروع به تغذیه کودکان کنید چرا که ممکن است دیر یا زود شروع کردن تغذیه کودکان برای آن ها مشکل ساز باشد و موجب ایجاد اختلال خوردن در کودکان گردد. اولین غذای کودک که تحت عنوان غذای کمکی است، بعد از تغذیه با شیر مادر یا میان دفعات شیردهی باید به کودک داده شود. زمانی که کودک حدود 6 ماهه است، یاد می گیرد که چگونه بجود. بنابراین اولین غذای کودک باید نرم باشد تا بتواند آن را به راحتی بخورد، بسیاری از والدین به علت تس از خفگی کودکان شروع به دادن غذا به کودک را به تاخیر می اندازند و این نکته خود موجب اختلال در خوردن در کودک می گردد. اولین غذای کودک غذای نشاسته ای و برنج است. هضم آسان و احتمال ایجاد واکنش آلرژیک آن کم است. جایگزین های آن به ویژه در صورت احتمال وجود یبوست، پوره جو و جوی دوسر است. در ابتدا از گندم اجتناب کنید، زیرا حساسیت های مربوط به گندم نسبتا رایج هستند. برخی کودکان به علل مختلف دچار مشکل در غذا خوردن و بلعیدن هستند. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز تخصصی گفتاردرمانی کودکان، با در نظر گرفتن خدماتی همچون گفتاردرمانی اختلال بلع ، کاردرمانی حسی و رفتاردرمانی به درمان مشکلات خوردن کودکان کمک می کند.
در بعضی کودکان به احتمال زیاد غذا های زیر موجب شروع واکنش های آلرژیک می شود. چنانچه هر یک از آن ها را آزمایش می کنید مراقب و هشیار باشید.
مرکبات گوجه فرنگی توت فرنگی
گندم، ذرت، فرآورده های سویا
بادام زمینی
سفیده تخم مرغ، شیرگاو
برشتوک آماده مصرف برنج به وفور در دسترس است و انواع استاندارد آن در اصل شبیه یکدیگرند. برای تهیه غذای فوری برنج،دو یا سه قاشق مرباخوری برشتوک برنج را با شیر مادر یا شیر خشک آماده شده مخلوط کنید (و در صورتی که پوره خشک حاوی شیر خشک به کار می بردید، فقط با آب مخلوط کنید) حالت و بافت آن را آزمایش کنید تا نوع مورد علاقه کودکتان را بیابید. با حالت ابکی پوره شروع کنید اما نه به اندازه ای که از قاشق سرازیر شود. خودتان هم می توانید غذای برنج تهیه کنید، اما اشكال غذا های خانگی، افزوده نشدن آهن به آن هاست در حالی که بدن کودک شش ماهه به آهن نیاز دارد. حواستان به این نکته مهم باشد که عسل یکی از موادی است که در طول اولین سال زندگی کودک برای او ممنوع است حتی در غذا هایی که پخته شده اند؛ زیرا حاوی هاگ های بوتولیسم است .این هاگ ها به آسانی در دستگاه گوارش بزرگسالان از بین می روند ولی در کودکان ممکن است موجب بیماری های سخت و حتی گاهی مرگ شوند.
چگونه به کودک و نوزاد غذا بدهیم؟
همه چیز در اختیار شماست. اولین بار زمانی به کودک تان شام بدهید که گرسنه – اما نه بسیار بی تاب – است. صندلی مخصوص غذاخوری کودک را فراموش کنید؛ زیرا او تا چند هفته دیگر قادر به استفاده از آن نیست. به جای آن کودک را در یک صندلی بچه یا روی زانو های بزرگسال دیگری که در کنارتان است بنشانید و دقت کنید که سرش کمی به عقب خم شده باشد. غذا های جامد را در پستانک یا بطری کودک نریزید، مگر به دستور پزشک (پزشک تنها در صورتی که کودک مشکلات مختصر پزشکی داشته باشد، چنین توصیه ای می کند). استفاده از شیشه شیرخوری موجب پرخوری می شود در حالی که کودک به آسانی می تواند قاشق را پس بزند. مقدار کمی پوره را در قاشق بچه یا قاشق مرباخوری – و یا حتی روی انگشت خود – و درست جلوی دهان کودک قرار دهید. غذا را وارد دهان او نکنید. کودک خود باید چگونگی برداشتن غذا از قاشق و بردن به دهان و فرستادن به انتهای دهان و قورت دادن آن را یاد بگیرد. از آنجا که شما این کار را هنگامی انجام می دهید که کودک همه اشیای پیرامونش را به دهان می برد به محض نزدیک بردن قاشق او احتمالاً دهانش را خواهد گشود.
درمان اختلال خوردن در کودکان
اجازه دهید کودک هر آنچه را میل دارد با پوره انجام دهد. او ممکن است برای مکیدن قاشق تلاش کند یا با زبانش پوره را بیرون بریزد. در نهایت کودک ممکن است پوره را قورت بدهد و دهانش را برای لقمه ای دیگر باز کند. زمانی که او روی برگرداند، حتی اگر بیش از چند قاشق نخورده باشد سیر شده است. اشتهای او را در نظر بگیرید و به محض سیر شدن او، غذا دادن را متوقف کنید. سعی نکنید او را به خوردن آخرین قاشق غذا ترغیب کنید، اجازه دهید کودک خود دربارۀ مقدار غذایش تصمیم بگیرد. کودک عادی هنگامی که با اعتماد به نفس، سه بار در روز تغذیه کند، در هر وعده معادل یک کاسه کوچک غذا می خورد.
کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم با تعداد زیادی از چالش ها در زندگی روزمره مواجه هستند که یکی از آن ها بد غذایی می باشد. کودکان مبتلا به اوتیسم رفتار های محدود کننده ای دارند که بر تغذیه آن ها نیز تاثیر می گذارد. در برخی موارد بد غذایی کودکان اوتیسم منجر به سو تغذیه می شود. تقریبا بیشتر کودکان مبتلا به اوتیسم غذاهای جدید را اصلا امتحان نمی کنند و فقط تعداد محدودی غذا می خورند یا ممکن است به برخی غذا ها حساسیت داشته باشند یا فقط بافت خاصی از غذا را مصرف می کنند. در کودکان اوتیسم این رفتار های بد غذایی تا نوجوانی و گاهی تا بزرگسالی ادامه پیدا می کند و باید به کمک کاردرمانی بد غذایی درمان شود. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز تخصصی توانبخشی اوتیسم در تهران، با در نظر گرفتن خدمات متنوع درمانی از جمله کاردرمانی اوتیسم، گفتاردرمانی اوتیسم، رفتاردرمانی اوتیسم، کاردرمانی بد غذایی و… به کاهش علائم و نشانه های اوتیسم در کودکان کمک می کند.
غدا خوردن کودکان اوتیسم و بد غذایی
غذا خوردن انواع مختلفی از تحریکات حسی را ارائه می دهد. زمانی که غذا می خوریم، حس های مختلفی مانند حرارت، چشایی و جنس غذا را تجربه می کنیم. این خصوصیات زمانی که می جویم، می مکیم و می بلعیم، تغییر می کند. تعدادی از کودکان با اختلالات طیف اتیسم ترجیحات غذایی خاصی دارند. این تجربیات غذایی فقط به علت حس چشایی نیست و ممکن است به دلیل تجربیات حسی دیگر باشد. با این حال می توانیم اجازه دهیم که کودک غذا های دیگر را تجربه کند و ممکن است بدون مقاومت از خوردن این غذا ها لذت ببرد. برای نمونه ممکن است کودک از غذا های خشک و نمکی لذت ببرد اما والدین نگران چاقی کودک باشند. بعضی از کودکان اگر غذای مورد علاقه شان تغییر کند (مثلاً خرید از یک برند دیگر)، تغییر را متوجه می شوند. باید از این مسئله پیشگیری شود یعنی به عادت غذایی کاری نداشته باشید. هر چند تطابق با تغییرات در بعضی از کودکان با اختلالات طیف اتیسم سخت است اما سعی کنید شرایطی را ایجاد کنید که اجازه تطابق به کودک بدهد. این مهارت در اغلب حیطه های زندگی مهم و ضروری است.
برخی روش های درمانی بد غذایی
-داشتن کودک با اختلالات طیف اتیسم که غذا های مختلف و متنوع را بخورد، خواسته و آرزوی والدین است. در ابتدا از خود بپرسید که چه غذا هایی را ترجیح می دهد و سایر اعضای خانواده چه غذا هایی را ترجیح می دهند. دوباره از خود بپرسید اگر کودک می خواهد از نظر تغذیه ای متعادل باشد، چه چیز هایی را باید بخورد.
-کودک را در معرض انواع مختلفی از غذا ها مواجه کنید تا کودک غذا هایی را که از آن لذت می برد را تجربه و درک کند.
-یک روش ساده برای این که متوجه بشوید کودک شما از نظر تغذیه ای متعادل شده است، توجه به رنگ غذا هایی که می خورد، است. رنگ های طبیعی نه رنگ های مصنوعی نشان از تعادل تغذیه ای است.
-اگر می بینید که کودک از غذا های نمکی و کرانچی لذت می برد، به دنبال جایگزین سالم باشید که همان عناصر را دارد.
پیشگیری از بد غذایی کودکان اوتیسم
تعدادی دستور غذایی وجود دارد که والدین نگران می توانند از آن ها برای ساخت غذا استفاده کنند. این غذا ها در ظاهر ناسالم هستند ولی دارای مواد و عناصر سالم هستند. به عنوان مثال استفاده از گل کلم به جای سیب زمینی سفید. حس سبزیجاتی که آب پز یا له شده اند به طور شگفت انگیزی مشابه سیب زمینی است. همچنین اگر ادویه های شناخته شده به غذا ریخته شود، مزه آن مشابه تر هم خواهد شد. اگر کودک مبتلا به اختلال طیف اوتیسم از حس غذا بیشتر از مزه آن لذت می برد، جایگزین کردن عناصر سالم به غذا راحت تر و مفید تر خواهد بود. بعضی از کودکان از غذا های سبک که صدادار باشد لذت می برند. مثلاً اسنک، هویج و یا خوردن کشمش که یک تجربه جویدنی است. اضافه کردن کیک های برنج و گندمی همراه با چپیس می تواند از نظر صدا برای کودک خوشایند باشد. کیک های برنجی معمولاً برشته هستند و مزه های متنوعی دارند. پیشگیری خیلی راحت تر از درمان است. به خصوص زمانی که فرد در غذا مشکل پسند است. فقط این مسئله را در ذهن خود نگه دارید که یک غذای طبیعی با رنگ متنوع منجر به تغذیه سالم در کودک خواهد شد.
کاردرمانی تغذیه برای کودکان اوتیسم بدغذا (راهکارهای مؤثر)
کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم اغلب با چالش‌های غذایی روبه‌رو هستند، از امتناع از خوردن غذاهای جدید تا حساسیت به بافت، رنگ و طعم غذاها. این مشکلات می‌توانند منجر به کمبودهای تغذیه‌ای و اختلال در رشد شوند. یکی از روش‌های مؤثر برای بهبود این شرایط، کاردرمانی تغذیه است که به کودک کمک می‌کند تا رابطه بهتری با غذا پیدا کند.
کاردرمانی تغذیه: راهکاری تخصصی برای بهبود مشکلات تغذیه‌ای کودکان
کاردرمانی تغذیه (Feeding Therapy) یک مداخله تخصصی و هدفمند است که توسط کاردرمانگران آموزش‌دیده و با تجربه در حوزه اختلالات تغذیه‌ای انجام می‌شود. این روش درمانی به‌صورت کاملاً فردمحور و بر اساس ارزیابی دقیق نیازهای حسی، حرکتی و روانی هر کودک طراحی و اجرا می‌شود.
اصول و مبانی کاردرمانی تغذیه
کاردرمانی تغذیه بر سه پایه اصلی استوار است:
پردازش حسی:
بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم در پردازش اطلاعات حسی مربوط به غذا (مانند بافت، دما، بو و ظاهر غذا) مشکل دارند. کاردرمانگر با استفاده از تکنیک‌های خاص به کودک کمک می‌کند تا این محرک‌های حسی را بهتر پردازش و تحمل کند.
مهارتهای حرکتی دهانی:
برخی کودکان در مهارتهای پایه مانند جویدن، مکیدن، بلعیدن یا هماهنگی حرکات زبان و لب‌ها مشکل دارند. کاردرمانگر با تمرینات هدفمند این مهارت‌ها را تقویت می‌کند.
جنبه‌های روانی-اجتماعی:
ترس از غذاهای جدید، اضطراب هنگام غذا خوردن و مقاومت در برابر تغییر از جمله چالش‌هایی هستند که در این بخش مورد توجه قرار می‌گیرند.
فرآیند کاردرمانی تغذیه
ارزیابی اولیه: کاردرمانگر ابتدا یک ارزیابی جامع از وضعیت کودک انجام می‌دهد که شامل:
تاریخچه تغذیه‌ای
مهارتهای حرکتی دهانی
واکنش‌های حسی
رفتارهای مرتبط با غذا خوردن
محیط و روال غذایی خانواده
تعیین اهداف درمانی:
بر اساس نتایج ارزیابی، اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت تعیین می‌شوند. این اهداف می‌توانند شامل افزایش تنوع غذایی، بهبود مهارتهای جویدن یا کاهش رفتارهای نامناسب هنگام غذا خوردن باشند.
مداخلات درمانی: جلسات درمانی معمولاً به صورت هفتگی برگزار می‌شوند و شامل فعالیت‌های متنوعی هستند:
تمرینات حرکتی دهانی
مواجهه تدریجی با غذاهای جدید
بازی‌های حسی با مواد غذایی
تنظیم محیط و موقعیت غذا خوردن
مشارکت خانواده: آموزش والدین و مراقبان بخش حیاتی درمان است. کاردرمانگر راهکارهای عملی برای اجرا در منزل را آموزش می‌دهد.
مزایای کاردرمانی تغذیه
بهبود پذیرش غذاهای متنوع و جدید
افزایش تحمل بافت‌های مختلف غذایی
تقویت مهارتهای جویدن و بلع
کاهش استرس و اضطراب مرتبط با غذا خوردن
ایجاد روال منظم و مثبت برای وعده‌های غذایی
پیشگیری از کمبودهای تغذیه‌ای
بهبود کیفیت زندگی کودک و خانواده
کاردرمانی تغذیه یک فرآیند تدریجی است که نیاز به صبر و پیگیری دارد. نتایج این روش درمانی در کودکان مختلف متفاوت است، اما در بسیاری از موارد می‌تواند تغییرات چشمگیری در عادات غذایی کودک ایجاد کند. برای کسب بهترین نتایج، همکاری نزدیک خانواده با تیم درمانی و تداوم جلسات ضروری است.
چرا کودکان اوتیسم بدغذا هستند؟
حساسیت‌های حسی: برخی کودکان به بافت، دما یا بوهای خاص واکنش منفی نشان می‌دهند.
مشکلات گوارشی: درد معده، یبوست یا رفلاکس می‌تواند باعث امتناع از غذا خوردن شود.
ترس از غذاهای جدید (نئوفوبیا): تمایل به خوردن فقط چند غذای محدود و آشنا.
اختلال در مهارتهای جویدن و بلع: برخی کودکان در کنترل حرکات دهان مشکل دارند.
کاردرمانی تغذیه چگونه به کودکان اوتیسم کمک می‌کند؟
۱. کاهش حساسیت‌های حسی
کاردرمانگر از تکنیک‌هایی مانند لمس، بو کردن و بازی با غذا (بدون اجبار به خوردن) استفاده می‌کند تا کودک به تدریج با غذاهای جدید آشنا شود.
۲. تقویت مهارتهای دهانی
تمرین‌هایی برای بهبود جویدن، بلع و هماهنگی زبان و لب‌ها انجام می‌شود تا کودک بتواند غذاهای متنوع‌تری بخورد.
۳. ایجاد محیط غذایی مثبت
کودک در جلسات کاردرمانی، در یک فضای بدون استرس با غذا تعامل می‌کند و تشویق می‌شود تا بدون فشار، غذاهای جدید را امتحان کند.
۴. استفاده از سیستم پاداش
سیستم‌های انگیزشی مانند ستاره، جایزه یا تحسین کلامی به کودک کمک می‌کند تا برای امتحان کردن غذاهای جدید ترغیب شود.
۵. همکاری با خانواده
کاردرمانگر به والدین آموزش می‌دهد که چگونه در خانه غذاهای جدید را به روش درست معرفی کنند و از جنگ غذایی جلوگیری نمایند.
چند نکته مهم برای والدین کودکان اوتیسم بدغذا
صبور باشید: تغییر عادات غذایی زمان‌بر است.
غذاها را به تدریج معرفی کنید: از مقادیر بسیار کم شروع کنید.
از فشار دادن کودک خودداری کنید: اجبار نتیجه معکوس دارد.
با متخصص تغذیه و کاردرمانگر همکاری کنید: یک برنامه شخصی‌سازی شده بهترین نتیجه را دارد.
سوالات متداول:
1-آیا کاردرمانی تغذیه فقط برای کودکان اوتیسم است؟
خیر، این روش برای هر کودکی که مشکلات تغذیه‌ای دارد (مثل امتناع از غذا خوردن یا مشکلات بلع) مفید است.
2-اگر کودکم فقط شیر و بیسکویت می‌خورد، کاردرمانی تغذیه کمک می‌کند؟
بله، یکی از اهداف اصلی کاردرمانی، معرفی تدریجی غذاهای جدید و کاهش وابستگی به غذاهای تکرارشونده است.
اغلب هنگامی که از والدین کودکان اوتیسم می‌پرسم واکنش فرزندتان در مقابل غذای های جدید چگونه است؟ لبخندی تلخ بر چهره شان ظاهر می‌شود. اکثر کودکان اوتیسم رفتار غذا گزینی نشان می‌دهند.مشکلات تغذیه کودکان اوتیسم ناشی از پردازش حسی معیوب و تمایل به یکنواختی می باشد. من ترجیح می‌دهند به جای استفاده از واژه اختلال تغذیه در کودکان اوتیسم از واژه خوردن گزینشی استفاده کنم. چون در بروز رفتارهای غذا خوردن کودک اوتیسم متغیرهای دیگری غیر از خود غذا هم دخیل هستند.( برای مثال خوردن در یک بشقاب خاص ،خوردن جلوی تلویزیون) کودک دارای ادراک حسی ضعیف، ممکن است به دنبال غذای تند باشد و بر عکس کودک دارای ادراک حسی بالا از خوردن غذاهای بافتمند اجتناب کند. برخی از کودکان اوتیسم فقط غذاهای سفت یا ترد را می‌خورند. یک کودک اوتیسم با مشکلات تغذیه ای فقط برنج سفید می‌خورد و یکی دیگر حتما خورشت را را روی برنج می ریزد یا پلوی رنگی می‌خورد. بعضی از کودکان اوتیسم کوچکترین تغییر در غذای مورد علاقه شان را تشخیص می‌دهد. یا وقتی غذا توسط فرد دیگری غیر از مادر پخته شود آن را نمی‌خورند. کودکان اوتیسم در غذا خوردن علاوه بر انتخاب های عجیب و سخت ممکن است روش های خوردن غذای غیرعادی داشته باشند. مثلا ممکن است کودک اوتیسم با مشکلات تغذیه ای که در دهانش دچار کند حسی است دهانش را بیش از حد پر از غذا کند و کودکی که در دهانش دچار تند حسی است از خوردن چیزی غیر از پوره و غذاهای نرم و اجتناب کند. بعضی از مشکلات خوردن کودکان اوتیسم و عادات سخت تغذیه شان فراتر از نحوه خوردنشان است. برای مثال یکی از کودکان اوتیسم من اجازه نمی‌داد روی بشقابش چند نوع غذا باشد، یا یکی دیگر از خوردن خوراکی‌های شکسته مثل بیسکویتی که گوشه آن شکسته باشد اجتناب می کرد. یک بار من جلوی او سهوا یک بیسکویت را نصف کردن او چنان قشقرقی به راه انداخت که قابل وصف نبود. برای مثال
در اتاق درمان کودک حدوداً سه ساله ای به نام رضا روی یک صندلی بلند نشسته است. مقابلش هم گفتاردرمانش نشسته است. پشت گفتاردرمان یک سینی با چند ظرف غذای کوچک قراردارد. رضا بلند جیغ می زند و صورتش را از درمانگر بر گردانده است. گفتاردرمان یک قاشق کوچک پر از پودینگ وانیلی در دست دارد. درمانگر منتظر می‌ماند تا رضا ساکت شود. به محض اینکه گریه رضا متوقف می‌شود با چهره ای خندان به او می‌گوید ( سلام رضا) از نظر رفتارگرایان گفتاردرمانی تغذیه کودک اوتیسم دو کار می کند خاموش سازی رفتار اجتناب از غذای رضا از یک سو و تقویت اجتماعی همکاری موقت رضا. رضا دوباره گریه را شروع می‌کند. گفتاردرمان اوتیسم قاشق به دست به رفتار خود ادامه می دهد. سرانجام رضا دوباره ساکت می شود. گفتاردرمان قاشق به دست می گوید : آفرین پسر خوب. رضا گل، اول پودینگ بعد چیپس رضا این بار کمی جلو می‌آید و دهانش را باز می‌کند. گفتاردرمان پودینگ را به او می‌دهد و بلافاصله یک تکه چیپس هم وارد دهانش می‌کند. چیپس به یکی از خوراکی های مورد علاقه رضا است.
غذا نخوردن کودک اوتیسم
بعضی از کودکان اوتیسم با اختلال خوردن غذا فقط در یک موقعیت و جای خاص ازخانه غذا می خورند. یا فقط از یک لیوان خواص آب می خورد. بعضی از کودکان اوتیسم هنگام خوردن غذایی که مورد علاقه آنها نیست بدون هیچ دلیلی فیزیولوژیکی عق می زنند. این امر یک رفلکس شرطی می باشد. همانطور که سگهای پاولوف شرطی شده بودند که با شنیدن صدای زنگ بزاقشان ترشح می شد. این کودکان هم پس از چند بار تجربه مشکلات تغذیه ناخوشایند صرفا با دیدن غذایی نامطلوب عق می زنند. همانگونه که پیشگیری بهتر از درمان است در مورد اختلال غذا خوردن کودک اوتیسم نیز بهترین راه حل پیشگیری است. پیشگیری از این که از ابتدا چنین رفتار شکل بگیرد. در زیر چند نکته در این زمینه آورده شده است هرچند ممکن است برای خیلی از شما دیر شده باشد :
گفتار درمانی و تغذیه اوتیسم
بهترین مرکز گفتاردرمانی در تهران زیر نظر جناب آقای دکتر صابر در دو شعبه غرب و شرق تهران به گفتاردرمانی کودکان اوتیسم و درمان اختلال بلع در کودکان اوتیسم توسط متد های درمانی روز دنیا در حیطه درمان کودکان اوتیسم در بهترین مرکز توانبخشی اوتیسم می پردازد. همچنین خدمات گفتار درمانی در منزل برای کودکان اوتیسم در این مرکز ارائه می شود.
در مشکلات تغذیه در کودکان اوتیسم علی رغم تمایل کودک به غذاهای خاص در دام این عادت که هر وعده همان غذا را برای او مهیا کنید نیفتید به صورت چرخشی غذاها را تغییر دهید.
در مشکلات غذا دادن به اوتیسم ثابت قدم باشید.
اگر کودک اوتیسم سرش را در مقابل غذایی که به او می‌دهد برمی‌گرداند یا دهانش را می بندند غذایی که به او داده اید را با غذای مطلوب او تعویض نکنید. به خاطر داشته باشید که حذف پیوسته غذای نامطلوب کودک اوتیسم، یک تقویت منفی در غذا نخوردن بچه اوتیسم محسوب می‌شود و ارائه غذای مورد علاقه کودک تقویت مثبت! تعویض غذا هنگام اعتراض کودک یک تقویت دوجانبه برای رفتار امتناع کودک خواهد بود و شرایط را روز به روز بدتر خواهد کرد. اگر فکر می‌کنید از نظر عاطفی تحمل گرسنه نگه داشتن کودک اوتیسم را ندارید در ابتدا هر وعده کمی غذای مورد علاقه کودک تان را مهیا کنید و به او بدهید. به این ترتیب دست کم اختلال غذا خوردن کودک اوتیسم را تقویت نخواهید کرد و جایی برای عذاب وجدان تان باقی نخواهد ماند.
برای حل مشکل غذا خوردن کودکان اوتیسم بهتر است از یک گفتار درمان تغذیه کمک بگیرید. در صورت امکان بهتر است از تیمی متشکل از گفتار درمان، متخصص تغذیه، روانشناس و کاردرمان کمک بگیرید. گفتاردرمانگر از شما خواهد خواست طی یک پرسشنامه به سوالاتی درباره مقدار و نوع غذاهایی که کودک اوتیسم می‌خورد، ارزش تغذیه ای بافت و دیگر مشخصات غذاها خواهد پرسید. همچنین درباره فضای فیزیکی ای که تغذیه کودک اوتیسم در آن انجام می شود، روی میز، روی صندلی بلند، صندلی کوتاه، جلوی تلویزیون؟ با کدام یک از اعضای خانواده؟ آیا با رفتارهای عجیب کودک هنگام خوردن کنار آمده ای؟ سوالاتی خواهد پرسید.
درمان مشکلات خوردن کودکان اوتیسمی
مداخله گفتار درمانی در اختلال تغذیه اوتیسم، مبتنی بر از ملغمه ای از اصول تغذیه، فیزیکی، رشدی و رفتاری خواهد بود. گفتاردرمانگر جدولی از پیشرفت کودک اوتیسم در استفاده از غذا (از نظر بافت و طمع ) مشخص خواهد نمود. تا ضمن اطمینان از سلامت تغذیه کودکان اوتیسم شیوه تغذیه کودک اصلاح گردد. گفتاردرمان تغذیه اوتیسم وضعیت تنه، سر و گردن، دست ها و اندام های دهانی را بررسی و از درست بودن آن هنگام غذا خوردن کودک اوتیسم مطمئن خواه شد. در همه موارد شرایط رشدی کودک اوتیسم باید مدنظر قرار گیرد. برای مثال جویدن چرخشی (که با دندانهای آسیاب انجام می‌شود در مقابل گاز گرفتن با دندانهای جلویی انجام می‌شود.) از مهارتهای حرکتی ۱۲ ماهگی است. استفاده از قاشق از مهارتهای شناختی و حرکات ظریف ۱۲ ماهگی است. اهداف درمانی در حوزه غذا دادن به کودک اوتیسم باید متناسب با شرایط رشد کودک اوتیسم باشد. برای مثال کودک ۱۸ ماهه ای که دارای تاخیر رشد کلی است و از نظر عملکردی در سطح یک کودک ۶ ماهه است آماده استفاده از فنجان یا قاشق و حتی خوردن گزینه‌های مستلزم جویدن نیست. الگوی نشستن و پوسچر تنه نیز در فرآیند بلع کودکان اوتیسمی اهمیت دارد. استفاده از اصول اصلاح رفتار کمک شایانی به بهبود عادات غذا نخوردن بچه اوتیسم خواهد کرد.
حساسیت زدایی تدریجی در گفتار درمانی و غذا نخوردن کودک اوتیسم
برای مثال در جلسه اول درمان غذاهای نامطلوب برای کودک روی میز قرار می‌گیرد ولی جلوی کودکان اوتیسم نمی باشد در جلسه دوم غذا مستقیما جلوی کودک اوتیسم قرار داده می شود. ولی نه توی بشقاب کودک .در جلسه بعد از کودک اوتیسم می خواهیم به آن دست بزند ببوید یا لیس بزند سپس آن را وارد دهانش کند اما اجازه داشته باشد آن را بیرون بیندازد و نهایتا آن را ببلعد.
تقویت مثبت خاموشی در گفتار درمانی اختلال تغذیه اوتیسم
تقویت مثبت مستلزم آن است که کودک اوتیسم اول مقدار کمی از غذای نامطلوب را بخورد، سپس بلافاصله پس از آن گفتاردرمانگر مقدار غذای مورد علاقه کودک اوتیسم را در اختیارش می گذارد.در اختلال تغذیه کودک اوتیسم هیچگاه مجبور به خوردن نمی‌شود. این مسئله غیر اخلاقی و تهاجمی محسوب نمی‌شود بلکه گفتاردرمانگر دائما غذایی نامطلوب کودک را صرف نظر از میزان قشقرق و زمان آن جلو می‌آورد تا کودک اوتیسم رضایت بدهد آن را بخورد. این عمل در رفتار درمانی خاموش فرار نامیده می شود رفتار فرار که در اختلال خوردن اوتیسم به شکل قشقرق است نادیده گرفته می‌شود تا سرانجام حذف گردد.
1-چرا کودک من فقط چند غذای محدود می‌خورد؟
این رفتار ممکن است به دلیل حساسیت حسی یا وسواس غذایی باشد. برخی کودکان اوتیسم فقط غذاهای با بافت خاص (مثل نرم یا ترد) یا رنگ‌های خاص را می‌پذیرند. کاردرمانی حسی و معرفی تدریجی غذاهای جدید می‌تواند کمک‌کننده باشد.
2-چگونه می‌توانم وعده‌های غذایی را برای کودک اوتیسم منظم کنم؟
برنامه ثابت داشته باشید: ساعت و مکان مشخصی برای غذا تعیین کنید.
از وسایل آشنا استفاده کنید: مثلاً همیشه از همان بشقاب یا لیوان موردعلاقه‌اش.
پیش‌بینی‌پذیر باشد: مثلاً ابتدا غذای موردعلاقه‌اش را بدهید، سپس غذای جدید را معرفی کنید.
