مراکز روانشناسی کودک غرب تهران- کلینیک روانشناسی کودکان شرق تهران تحت نظر جناب آقای دکتر صابر
با توجه به اهمیت و ضرورت علم روانشناسی کودک در پرورش و تربیت کودکان، مرکز روانشناسی کودک جناب آقای دکتر صابر در دو شعبه مرکز روانشناسی کودک غرب تهران و مرکز روانشناسی کودک شرق تهران به ارائه خدمات بهترین روانشناسی کودک و رفتار درمانی و بازی درمانی و آموزش در زمینه کودکان می پردازد.
مرکز روانشناسی کودک شرق تهران دکتر صابر- کلینیک روانشناسی کودکان در غرب تهران
جناب آقای دکتر صابر با سابقه بالغ بر 15 سال کار بالینی در زمینه روانشناسی و توانمندسازی کودکان جزو مدرسین دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با دراختیار داشتن 40 نیروی متخصص روانشناس کودک شامل:
بهترین روانشناس تربیتی در کودکان پرخاشگر و اوتیسم
روانشناس کودک خوب بازی درمان در زمینه کودکان با مشکلات اضطرابی، اختلالات خواب ، افسردگی، ترس و وسواس
بهترین روانشناس کودک رفتار درمان در کودکان بیش فعال و اوتیسم
بهترین روانشناس کودک در حیطه آموزشی در اختلال یادگیری
به همراه تیم توانبخشی گفتاردرمانی و کاردرمانی در کودکان در کودکان در بهترین مرکز روانشناسی کودک شرق تهران( روانشناس کودک در پاسداران) به درمان کودکان با نیاز های روانشناسی و توانبخشی می پردازد. مرکز جامع درمان کودکان شرق تهران مفتخر است که با تجهیز کلینیک روانشناسی کودکان شرق تهران به بخش های درمانی مختلف نظیر بخش بازی درمانی، رفتار درمانی، سنسوری روم، یکپارچگی حسی، آموزش و….. تمامی امکانات لازم جهت رفع مشکلات رفتاری و روانشناسی کودکان را دارا می باشد.
مرکز روانشناسی کودک غرب تهران دکتر صابر- کلینیک روانشناسی کودکان در غرب تهران
بهترین مرکز روانشناسی کودک غرب تهران شعبه دیگر کلینیک روانشناسی کودک دکتر صابر می باشد که در منطقه سعادت آباد تاسیس گردیده و زیر نظر جناب آقای دکتر صابر اداره می شود. کلینیک روانشناسی کودکان غرب تهران همانند شعبه اول مرکز روانشناسی کودک مجهز به تمام امکانات پیشرفته دیجیتالی در زمینه بهبود مهارت های توجهی، بیش فعالی، درمان اختلالات یادگیری ، بازی درمانی بر پایه نظریه های رفتار درمانی و روانکاوی می باشد.
جناب آقای دکتر صابر در کلینیک روانشناسی کودک در غرب تهران با تلاش فراوان در زمینه درمان اختلالات روانشناسی کودکان مانند اختلالات رفتاری ،پرخاشگری، مشکلات تربیتی و آموزشی کودکان همچنین رفع رفتار های کلیشه ای در کودکان اوتیسم، اختلالات یادگیری، نقص توجه و بیش فعالی در کودکان و…. سعی نموده درمان های توانبخشی را با تکنیک های روانشناسی کودک و رفتار درمانی تلفیق نموده و روند درمان کودکان را تسهیل بخشد.
مرکز روانشناسی کودک غرب تهران با ارائه خدمات روانشناسی کودک در منزل همچنین خدمات روانشناسی کودک به صورت آنلاین در بهترین کلینیک روانشناسی کودک غرب تهران برای مراجعین شهرستان ها و خارج از کشور امکان استفاده از خدمات روانشناسی کودک را فراهم آورده است.
روانشناسی چیست؟
روانشناسی را علم مطالعه تجربی رفتار موجود زنده تعریف می کنند. رفتار ممکن است قابل مشاهده یا غیر قابل مشاهده باشد. دامنه ی موضوعات مطالعه روان شناسان به انسان محدود نمی شود،بلکه همه پدیده های زنده شامل انسان ، حیوان، گیاه و آغازی را در بر می گیرد. البته فقط روانشناسی به مطالعه رفتار نمی پردازد،زیست شناسی،جامعه شناسی، علوم سیاسی و مردم شناسی نیز به گونه ای در زمره ی علوم رفتاری قرار می گیرند. گوناگونی تعاریف ونظریه ها تنها در روانشناسی مشکل نیافریده است.این تفاوت در نظر در پیچیدگی موضوعات مورد مطالعه نیز نهفته است. روانشناسان از دو روش آزمایشی و بالینی برای مطالعه استفاده می کنند. روش بالینی می کوشد ضمن پایبندی به اصول روش آزمایشی، دست خود را برای رسیدن به بیشترین داده ها باز بگذارد.
روانشناسی به عنوان یک علم از 1879 ، که وونت در شهر لایپزیگ آلمان آزمایشگاهی را برای مطالعات روان شناختی گشود، آغاز شد. اولین نگاه به روان شناسی در قالب ساخت گرایی بود که با روش درونگری به مطالعه ذهن هوشیار می پرداختند.بعد ها کارکرد گراها توجه را از ساختار به فرایند عمل تغییر دادند. رفتارگراها نیز مسیر حرکت روانشناسی را با شتاب و زاویه ای تند به سوی روش آزمایشی ناب هدایت کردند. آن ها بر محیط و کنش و واکنش های میان موجودات در قالب محرک و پاسخ تاکید می کنند. روان کاوی در خطی مستقل و با سر چشمه ای پزشکی وارد روان شناسی شد و توجهش را به سازمان روانی،ناهوشیار و نقشی که در رفتار دارد معطوف ساخت. روان شناسان گشتالتی نیز با تاکید که بر متفاوت بودن کل با مجموع اجزاء نشان داده اند ، فهم ما را از پدیده های رفتاری به مراتب دقیق تر کرده اند. روان شناسان انسان گرا – هستی نگر نیز کوشیده اند با تکیه بر اراده آزاد و هوشیار و مسئولیتی که به دنبال آن به وجود می آید و حرکت به سوی خود شکوفایی زاویه ی جدیدی را برای مطالعه بگشایند. روان شناسان شناختی نیز فرایند های پردازش داده ها را در درون سازمان روانی و نقشی که در رفتار های برونی و درونی ما دارند مطالعه می کنند.
روان شناسی به عنوان یک دانش پایه شاخه های گوناگونی دارد: روانشناسی صنعتی و سازمانی، اجتماعی، تحول ، بالینی، قانونی، تربیتی، آزمایشگاهی نمونه هایی از این شاخه اند.
روان شناسان بر حسب اینکه به جنبه های بنیادین یا به کار بسته (کاربردی) روان شناسی علاقمند باشند، تحصیلات آن ها کارشناسی، کارشناسی ارشد یا دکترای تخصصی است و در مکان های گوناگونی به کار مشغول می شوند. دانشگاه ها ، مدارس، کلینیک های خصوصی ، بیمارستان ها و مراکز مشاوره، ادارات دولتی، کارخانجات، موسسات تبلیغاتی، رسانه های گروهی و مانند آن از جمله این موقعیت های اشتغال اند. در ایران، روان شناسان و مشاوران برای کار کردن در هر یک از حوزه های این علم (به جزء عضویت در هیئت علمی دانشگاه ها ) نیازمند دریافت پروانه کار از سازمان نظام روانشناسیو مشاوره اند در مقایسه با زمانی که سازمان نظام روانشناسی و مشاوره شکل نگرفته بود ، ما حالا به عنوان یک روانشناس در موقعیت به مراتب بهتری قرار داریم.
بسیاری از مردم وقتی کلمه روانشناس را می شنود ، یک روانشناس بالینی که پشت یک میز و روی یک صندلی لمیده و مشغول مشاوره یا روان درمانگری است را در ذهن به تصور می کشند. در حالی که، این برداشتی ساده انگارانه است. روانشناسی بالینی فقط شاخه ای از روانشناسی است که به مردم کمک می کند از بروز اختلالات پیشگیری کنند، رفتارهایشان را در جهت سازش یافتگی نسبی با خود و جهان خارج تنظیم کنند و اختلالات آن ها تشخیص داده شده و درمان شوند.
شاخه های روانشناسی
روانشناسان بالینی معمولا در بیمارستان ها ، کلینیک ها و مراکز خدمات مشاوره ای یا مراکز روانشناسی قانونی کار می کنند. هنگامی که مراجعی نزد روانشناس می آید، روانشناس بالینی نخست به مصاحبه و گرفتن شرح حال می پردازد سپس در صورت لزوم آزمون های روانشناختی مناسبی را اجرا می کند و در پایان تصمیم می گیرد که آنچه مراجع از آن شکایت می کند، جزء اختلالاتروانشناختی معرفی شده در کتابچه های تشخیصی است ( در آن صورت مراجع را بیمار می نامند و فرآیند کار او رواندرمانگری خواهد بود ) یا خیر ( در آن صورت فرآیند کار مشاوره نامیده می شود )
روانشناسان آموزشگاهی و پرورشی اغلب در مدارس ، دانشگاه ها و سایر مراکز آموزشی کار می کند و یکی از وظایف اصلی آن ها تشخیص اختلالات و موانع یادگیری در دانش آموزان و دانشجویان و کمک به آن ها برای از بین بردن این مشکلات است. فنون مطالعه ی موثر را برای بهبود کار آمدی تحصیلی به آن ها آموزش می دهند و در انتخاب رشته ی تحصیلی یاریشان می کنند.
روانشناسان فیزیولوژیک و آزمایشگاهی به مطالعه ی سرچشمه های بنیادین رفتار و رابطه ی آن با جنبه های زیستشناختی موجود زنده می پردازند (مورگان و همکاران ، 1987). هدف آن ها کمی سازی و یافتن قوانین حاکم بر رفتار ها از راه اجرای آزمایش در شرایط کنترل شده است. بسیاری از روانشناسان آزمایشی روی آوردی زیست شناختی دارد و به مطالعه مغز و سایر فعالیتهای زیست شناختی و روابط آن با رفتار می پردازند. روش مورد علاقه ی این روانشناسان معمولا آزمایش است. با این حال ، امروزه و با پیشرفت فناوری روانشناسان آزمایشگاهی فقط سرچشمه های زیست شناختی را در نظر نمی گیرند.
روانشناسان صنعتی و سازمانی اغلب در ادارات ، سازمان های بزرگ و کارخانجات فعالیت می کنند.
هدف آن ها بهبود روابط کارکنان با کارفرمایان و با یکدیگر از یک سو ، و با ابزارهای کار از سوی دیگر است. آن ها به کارگران و کارمندان کمک می کنند تا ضمن حفظ تندرستی ، کارآمدی خود را افزایش دهند و از کار خود راضی باشند.به مهندسین و سازندگان ابزار کار کمک می کنند تا ابزار هایی بسازند که کارگران با آن ها بهتر کار کنند و دچار مشکل نشوند.
روانشناسان اجتماعی نیز به مطالعه رفتارهایاجتماعی مردم می پردازند، مانند این موارد : تعصبات قومی چگونه شکل می گیرد؟ چگونه می توان آگهی های تبلیغاتی جذابی ساخت ؟ اینها پرسش هایی اند که رواشناسان اجتماعی می کوشند به آن ها پاسخ دهند. بسیاری از رفتار های ما بدون آنکه خود بدانیم اجتماعی اند. به عنوان مثال ، وقتی روز جمعه را در منزل تنهایید و با این حال فقط سه وعده غذا می خورید ، رفتاری مطابق با هنجارهای جامعه ی ایرانی از خود نشان داده اید. فرآیند شکل گیری دوستی ، فرمان برداری ، همنوایی مانند آن موضوعات رایج مطالعات روانشناسان اجتماعی است.
روانشناسان تحولی در پی مطالعه ی تحول رفتارهای موجود زنده از زمان تشکیل تا پایان عمر آن ها می خواهند بدانند که زبان از چه سنی و چگونه شکل می گیرد؟ از چه سنی کودک می تواند جمله سازی کند؟ مفاهیم خدا، زندگی و مانند آن در هر سنی چگونه در ذهن ظاهر می شوند؟ آیا عواطفی چون خشم ، اضطراب ، شادی و نفرت از بدو تولد وجود دارند یا بعد ها و در جریان روابطاجتماعی و تجارب با محیط شکل می گیرند؟ آیا هوش در طول زندگی ثابت می ماند؟ همه ی اینها پرسش هایی اند که روانشناسان تحولی به آنها پاسخ می دهند. ممکن است گاهی با اصطلاح رشد به عنوان معادلی برای تحول برخورد کنید. از آنجا که رشد به فرایندی گفته می شود که در آن پدیده بدون تغییری در خواص و ماهیتش، افزایش ابعادی پیدا می کند، بنابراین به کار گرفتن اصطلاح روانشناسی تحول درست تر از روان شناسی رشد است.
روانشناسان زیست شناختی با یک روی آورد زیست شناختی به مطالعه رفتارها می پردازند. نقشی که دستگاه عصبی و درون ریز در رفتار ایفا می کند نمونه هایی از این مطالعات است.
روانشناسی کودک -گام اول ارتباط با کودک
در علم روانشناسی کودک، برقرار کردن ارتباط با کودکان از بدو تولدشان و پس از آن یکی از بهترین و خوشایندترین تجربه‌ها هم برای فرزند وهم برای والدین است. هر چه با کودک خود بیشتر صحبت کنید مکالمات دونفره ی بیشتری داشته باشید و با او بازی کنید، کودک بیشتر یاد می‌گیرد. در روانشناسی کودک به این نکته اشاره می شود که صحبت کردن با کودک از سنین پایین و حتی قبل از آنکه شروع به صحبت کند باعث بهبود مهارتهای روابط عمومی، خواندن، نوشتن و ریاضی آنها میشود. شروع و ادامه یک مکالمه عمیق باعث تقویت و گسترش ویژگی های شخصیت کودک می گردد. وقتی به فرزندان خود توجه می کنید، آنها ارزش خود را درک میکنند. پدر و مادر خوب بودن نیازمند تلاش برای مراقبت ، محافظت، آموزش و راهنمایی مداوم فرزندان و بالا بردن سطح دانش آنان و صرف وقت و انرژی بسیار است. والدین بدون آگاهی از شیوه‌های تربیتی روانشناسی کودک و ارتباطی صحیح وارد مرحله فرزند پروری میشوند. گاهی والدین همان شیوه های تربیتی را در مورد کودکان خود اجرا میکنند که پدر و مادرشان در مورد آنها داشته اند و یا اینکه به توصیه ها و پندهای دوستان آشنایان متوسل میشوند و آنچه از اطرافیان می آموزند را در مورد تربیت فرزند خود به کار می‌برند. تعدادی از این باورها و رفتارها، در زندگی ما مثبت و کارگشا هستند اما تعدادی از آنها غلط بوده و موجب شکست و ناکامی ما میشوند.
چنان چه ما دانش کافی برای ارزیابی باورها و رفتارهای پیشین را کسب کنیم و آن دسته از شیوه های ارتباطی و تربیتی را که مضر و نادرست هستند شناسایی کرده دور بریزیم و شیوه‌های صحیح را جایگزین آن کنیم. تعلیم و تربیت فرزندان امری خوشایند خواهد بود. در روانشناسی کودک بهترین روش تربیتی روش عادلانه و همراه با احترام است. هدف روانشناس کودک نه تسلیم کودک بلکه یادگیری او است. شنیدن و احترام گذاشتن به احساسات کودک و همدلی با او، در نظر گرفتن تشویق ها و تقویت ها در عین حال ایجاد محدودیت‌های مشخص و منصفانه در مورد رفتارهای غیر قابل قبول و دادن حق انتخاب در حد معقول و منطقی، تعادلی سالم ایجاد می کند در این مطلب سعی کردیم حاصل سالها مطالعه و تجربه های علمی کلینیکی در زمینه روانشناسی کودکان را با بیانی ساده و روشن درباره تاثیر نحوه ی صحبت کردن با بچه ها، در اختیار خوانندگان قرار دهیم. امیدواریم مورد توجه، عمل و حتی نقد و نظر قرار گیرد.
روابط کودک با والدین در روانشناسی کودک
بخش مهمی از ارتباط والدین با کودک در روانشناسی کودک از طریق صحبت کردن برقرار میشود. یکی از رایج ترین مشکلات والدین این است که مهمترین و شاید آسان ترین راه ارتباطی با یکدیگر و با فرزندانشان را بلد نیستند یعنی روش درست گفت‌وگو را نمی‌دانند. روانشناسان کودک تاکید می کنند،اگر هنگام صحبت کردن با کودک کلمات را با دقت و آگاهی انتخاب کرده و به کار ببریم ارتباط موثری با او برقرار کرده و می توانیم او را یاری کنیم تا با چالش های محیط اطراف راحت تر کنار بیای. بسیاری از والدین به روانشناس کودک خود شکایت میکنند که فرزندانشان به حرف آنها گوش نمی‌کند یا نسبت به آنها بی‌تفاوت است. گاهی تصور میکنند که کودک اصلا صدای آنها را نمی شنود یا باید یک دستور را چندین بار تکرار کنند تا کودک به حرف آنها توجه کند. به گفته روانشناسان کودک بسیاری از والدین نمی دانند کلماتی که ما به زبان می آوریم چقدر می تواند سازنده یا مخرب باشند. با استفاده از کلمات مناسب و نحوه ی بیان آنها می‌توانیم حس همکاری، اعتماد به نفس و موفقیت را در کودک خود پرورش دهیم و به همین ترتیب با استفاده نابجا از کلمات و انتقادهای نادرست از کودک می توانیم او را به سمت نافرمانی و لجبازی بیشتر سوق دهیم. در روانشناسی کودک، استفاده صحیح و بجا از کلمات، نقشی کلیدی در ارتباط ما با فرزندانمان بازی می کند. در این مطلب مهارت هایی را از دیدگاه روانشناس کودک به شما آموزش خواهیم داد که به ارتباط و گفت و گو مثبت شما با کودکتان کمک کند. مرکز روانشناسی کودک دکتر صابر امیدوار است این رهنمودها چراغی باشد برای شما تا با گام‌های استوار تری در راه تربیت کودکان قدم بگذارید.
سبک فرزند پروری در نحوه ی ارتباط صحیح والدین و فرزندان چه نقشی دارد ؟
برای چگونه حرف زدن با کودک والدین باید سبک فرزند پروری مطلوبی داشته باشند. همچنین شکل پذیری مکالمه‌ای صحیح با کودک مستلزم داشتن خانواده‌ای گرم و صمیمی است. روانشناسان کودک عقیده دارند،خانواده اولین محیطی است که کودک تحت تاثیر آن قرار می گیرد. در واقع خانواده بیشترین تأثیر را در شکل گیری پایه های شخصیت کودک دارد. با توجه به علم روانشناسی کودکان، والدین یعنی پدر و مادر و خواهر و برادر یک کودک در نحوه شکل گیری شخصیت او بسیار تأثیرگذار هستند. فرزندان مانند آینه رفتارهای والدین و اطرافیان را جذب کرده و در اولین فرصت به عنوان تمرین رفتاری، آنها را منعکس می کنند. روانشناس کودکان نحوه ارتباط پدر و مادر با یکدیگر و همچنین با دیگران، الگوهایی هستند برای رفتارهای کودک. وقتی والدین برای یکدیگر احترام قائل هستند، نسبت به هم مهربان و باگذشت هستند و در واقع لازم از یکدیگر عذرخواهی می کنند و… کودک این رفتارها را می بیند و یاد بگیرد که با پدر و مادر و دیگران به همین ترتیب رفتار کند. در مقابل پدر و مادری که با داد و فریاد و بی احترامی با هم صحبت می کنند ناسزا و دروغ می گویند، در واقع به کودک خود آموزش می دهند که به همین شیوه با آنان و با دیگران ارتباط برقرار کند. فرزندان والدینی که دعوا های شدید و بی پروا بین آنها وجود دارد از لحاظ عاطفی کاملا سست و ناپایدار هستند.
طبق گفته های روانشناسی کودک پدر و مادر تا جایی که ممکن است باید در حضور کودکان با یکدیگر با مهربانی و احترام رفتار کنند تا به این ترتیب کودک نیز بیاموزد که رفتار مناسبی داشته باشد. فرزند پروری یک فعالیت مشترک بین والدین است میزان هماهنگی پدر و مادر در شیوه فرزند پروری و نقش بسیار مهمی در فرمان پذیری کودک دارد.مرکز روانشناسی کودک تاکید دارد چنان چه سبک فرزند پروری پدر و مادر متفاوت باشد کودک پیامهای متضادی را از دو طرف دریافت میکند. رابطه معیوب، مربوط به والدین است که به دلایل مختلف پیام های دوگانه برای فرزندان خود ارسال میکنند. بنابراین کودک سردرگم میشود و نمی‌تواند تشخیص بدهد از چه کسی باید پیروی کند و در نهایت به سمت کسی متمایل میشود که سختگیری کمتری داشته و منفعت بیشتری برای کودک دارد. ضمن اینکه کودک از عدم هماهنگی پدر و مادر زجر می کشد و احساس عدم امنیت میکند و از همه مهمتر این است که وقتی پدر و مادر یکدیگر را نقض می کنند اقتدارشان زیر سوال می‌رود و این مسئله به شدت موجب نافرمانی کودک می گردد.
طبق روانشناسی کودک ( پدر و مادر باید ثبات رای داشته باشند یعنی اگر قرار است در برابر یک رفتار به شیوه خاصی برخورد کنند همیشه باید به همان شکل عمل کنند.) بنابراین اگر در مواردی اختلاف نظر بین والدین وجود دارد اعتراض به همسر نباید در حضور فرزند صورت گیرد چون کودک از این شرایط استفاده کرده و در نهایت خود او بیشترین آسیب را خواهد دید. کلینیک روانشناسی کودکان دکتر صابر در جلسات روانشناسی کودک خود تاکید می کند، والدین باید در زمینه فرزند پروری با یکدیگر هماهنگ باشند. اگر احساس می کنند که در این زمینه تفاوت زیادی با هم دارند. باید یکی از آنها تربیت کودک را بر عهده بگیرد و دیگری بپذیرد که همسرش را در این راه یاری کند. به بیان دیگر روانشناس کودک توضیح می دهد اگر قرار است یک رفتار مورد تشویق قرار گیرد یا روش محروم سازی به کار گرفته شود، حتما این روش ها اعمال می شوند نه اینکه گاهی اوقات آن رفتار نامناسب کودک را تحمل کنند و گاهی واکنش نشان دهند، مجددا تحمل کنند و دوباره واکنش نشان دهند. این کار باعث تشدید آن رفتار میشود.
مشاوره و درمان های روانشناسی، کلینیک روانشناسی کودکان دکتر صابر همواره بر این پایه استوار است که (یک تربیت هماهنگ و حتی اشتباه کمتر از یک تربیت درست، اما ناهماهنگ، به کودک آسیب می رساند.)
نکته ی حائز اهمیت دیگر، در روانشناسی کودکان حالت هیجانی و احساسی والدین است. والدینی که دارای بیماری های عصبی هستند، مانند وسواس، اضطراب، افسردگی یا اختلالات شخصیت، به دلیل ناتوانی و استفاده از الگوهای غلط تربیتی و عدم توانایی در برقراری ارتباط صحیح با فرزندان خود، ریسک تربیت فرزندانی بیمار را افزایش می‌دهند. به گفته روانشناس کودک چنانچه پدر و مادر خلق نسبتاً ثابتی نداشته باشند ثبات رای خود را از دست می‌دهند. والدین عصبانی، پرخاشگر و مضطرب، معمولاً خلق ثابتی ندارند. صبر و تحمل آنها در طی روز کاهش پیدا می کند و در این حالت های هیجانی متفاوت برای پاداش دادن به مجازات کودک تصمیم گیری میکنند. گاهی عصبانی میشوند و مجازات سختی برای کودک در نظر می گیرند و یا حتی متوسل به تنبیه بدنی میشوند که معمولاً بعد از آن پشیمان شده و عذاب وجدان می گیرند. سپس رفتاری جبرانی انجام می‌دهند و از خطای کودک چشم پوشی کرده و حتی امتیازات بیشتری برای قائل میشوند این بی‌ثباتی در تصمیم‌گیری در نافرمانی کودک خواهد افزود. مرکز روانشناسی کودک دکتر صابر (مرکز روانشناسی کودک شرق تهران- مرکز روانشناسی کودک غرب تهران) به آموزش تکنیک های صحیح رفتار با کودک در طول جلسات روانشناسی کودک می پردازد.
انواع سبک های تربیتی والدین در روانشناسی کودکان
برطبق مطالعات اخیر مرکز روانشناسی کودک به طور کلی والدین از سه سبک متفاوت فرزند پروری استفاده می کنند :
سبک فرزند پروری سخت گیرانه در روانشناسی کودکان
چنین والدینی معمولاً با فرزندان خود با خشونت حرف می‌زنند کودک را تحقیر می کنند و با جملات تهاجمی او را مخاطب قرار می‌دهند. که دائماً ناراضی هستند و شکایت میکنند. رانشناسان کودک بیان می کنند ،کودکان چنین والدینی نیز به شیوه هایی متفاوت واکنش نشان می‌دهند مثلاً بسیار بازیگوش و شیطان یا ترسو و گوشه گیر هستند، اعتماد به نفس پایینی دارند و یا نافرمانی می کنند. این دسته از والدین مدام در تلاشند تا قدرت و تسلط خود را بر کودک حفظ کنند. آنها هیچ گاه با فرزندان خود مشورت نمی کنند شیوه های تربیتی در این خانواده ها شامل : محدود کردن، دستور دادن، تنبیه کردن، حداقل ارتباط کلامی با کودک، دیکته کردن کارها و مسئولیت‌ها، در نظر گرفتن کمترین حق انتخاب برای کودک و در نظر گرفتن قوانینی انعطاف پذیری است. (در روانشناسی کودک یکی از موارد مربوط به سبک ها لحن گفت و گو با بچه هاست. لحن والدین هنگامی که می خواهند به بچه ها دستور بدهند، باید فاقد خشونت باشد.)
سبک فرزندپروری سهل گیرانه در روانشناسی کودکان
یکی دیگر از سبک های روانشناسی کودک سبک سهلگیرانه است،بعضی از والدین اجازه ی هر کاری را به فرزندانشان می دهند و محدودیت چندانی برای آنها قائل نمی شوند. این گونه والدین در مقابل خواسته‌های فرزندان خود (نه) نمی گویند. روانشناس کودک توضیح می دهد ،این به آن علت نیست که خواستار آزادی و تجربه آموزی فرزندانشان هستند بلکه به خاطر سستی اراده و ضعف، اقتدارشان است. این دسته از والدین، از لجبازی، پافشاری زیاد و غرورلند بچه ها می ترسند به همین سبب رفتارهای نادرست کودک را با هیچ پیامد منفی مواجه نمی شود. حاصل تربیت این خانواده ها در روانشناسی کودکان، افراد ناسازگار هستند که قابلیت اجتماعی خیلی کمی دارند احترام به دیگران را نیاموخته اند، بسیار خود رای و یک دنده هستند و بر رفتار خود کنترلی ندارند و همچنین (نه) شنیدن از دیگران را نیز نمی توانند تحمل کنند و در ارتباط با دیگران و در مدرسه، جامعه، ازدواج و شغل خود دچار مشکل میشوند. بنابراین روانشناس کودک تاکید دارد به هنگام درخواست یک کار لازم از بچه‌ها باید لحن ما فاقد حس خواهش و التماس باشد و البته خشن هم نباشد، بلکه لحنی باشد که احساس کند باید آن درخواست را انجام دهد.
سبک فرزند پروری مقتدرانه در روانشناسی کودکان
گروه سوم پدران و مادران در روانشناسی کودک والدینی هستند که همواره به یک شکل ثابت و درست عمل می کنند. والدین مقتدر در حالی که روشهای کنترلی را بر فرزندان خود اعمال میکنند در مورد انجام آن توضیح می‌دهند و همچنین روش های تقویتی را برای تغییر رفتار کودکان خود به کار می‌گیرند. در روانشناسی کودکان ،آنها روش مثبت، صمیمی، گرم و واضح حرف می‌زنند و عمل میکنند. در مرکز روانشناسی کودک دکتر صابر(کلینیک روانشناسی کودکان در شرق تهران- کلینیک روانشناسی کودکان در غرب تهران) به والدین آموزش داده می شود که برقراری ارتباط با کودک به این شیوه به وی می فهماند که پدر و مادر موقعیت را می شناسند و می فهمند و مطابق با آن حرف می‌زنند و عمل میکنند این دسته از والدین حد متوسطی از کنترل و حد متوسطی است که صمیمیت را رعایت می کنند. آنها به فرزند خود عشق می ورزند اما برای تربیت او قانون و مقرراتی دارند.
اگر فرزندشان قوانین را رعایت نکرد عواقب آن را به او نشان می‌دهند. ضمن این که صمیمیت و محبت و کنترل را به اندازه ی کافی در نظر می گیرند، فرزند به حال خود رها نمیشود تا هر کاری که مایل است انجام دهد. پدر و مادر هم بیش از حد نظر خود را اعمال نمی‌کنند. روانشناس کودک توضیح می دهد، هنگام وضع قوانین با توجه به سن فرزند ، والدین با او مشورت میکنند. اگر والدین اظهار نظری میکنند یا قوانینی وضع می کنند، با بیان دلیل آن را پشتیبانی می کنند، تا فرزندان آن را با میل و رغبت بپذیرند اگر مشورت از نوجوان با رهبری و مدیریت والدین همراه باشد باعث می گردد آنچه مد نظر والدین است از زبان فرزند شنیده شود و عمل گردد. فرزندان این خانواده ها اعتماد به نفس بالایی دارند و با همسالان خود روابط اجتماعی بهتری برقرار میکنند و حتی از موقعیت تحصیلی بالاتری برخوردارند. تحقیقات در زمینه روانشناسی کودکان نشان داده که این سبک بهترین شیوه فرزندپروری است، اما مستلزم یادگیری مهارت های متناسب با آن است.مرکز روانشناسی کودک غرب تهران– مرکز روانشناسی کودک شرق تهران زیر نظر دکتر صابر تلاش می کند توسط روانشناسان مجرب در زمینه روانشناسی کودک در روش تربیتی مقتدرانه لحن حرف زدن با بچه‌ها را به دور از استبداد، خشونت، التماس و خواهش به والدین آموزش دهند.
سبک های فرزند پروری در روانشناسی کودک به چه نتایجی می رسد؟
والدین سخت گیر انسان حقیر
والدین سهل گیر فرزندانی ضعیف و فاقد اعتماد به نفس
والدین مقتدر انسان های متعادل
برقراری یک ارتباط خوب در روانشناسی کودک
ارتباط نقش تعیین‌کننده‌ای در نظام خانواده دارد. در یک خانواده سه نفره که از پدر،مادر و کودک تشکیل شده است،کودک به عنوان گیرنده پیام و پدر و مادر فرستنده‌های پیام هستند.طبعا اگر جز والدین افراد دیگری هم در پیرامون کودک حضور داشته باشند،به تعداد آن ها،فرستنده های دیگر برای کودک وجود خواهد داشت.این فرستنده ها مرتب پیام‌هایی می‌فرستند و کودک باید تمام پیام ها را دریافت کند.این در حالی است که نمی‌دانیم پیامهای ارسالی برای کودک مناسب هستند یا خیر! گاهی نیز پیام های ضد و نقیضی ارسال میشود. کودک در محاصره این ارتباطات و پیام ها،رفتار ویژه‌ای از خود بروز میدهد که با تکرار آنها الگوهای ارتباطی مخصوصی شکل می گیرد.
به عنوان مثال: کودکی مادرش را صدا میزند،ولی پاسخی از مادر دریافت نمی‌کند. دوباره او را با صدای بلند تر فرا می خواند،باز هم صدایی را نمی شنود. بار دیگر با صدای خیلی بلند،مادر را فرا می خواند. مادر عصبانی میشود و کودک را به خاطر بلند کردن صدایش سرزنش می کند. در واقع فرستنده یعنی مادر،بار اول و دوم این پیام را ارسال می کند که: «اگر من را با صدای آرام فراخوانی، جوابی دریافت نمی کنی». پیام آخر مادر این است: «اگر مرا با صدای بلند فراخوانی،سرزنشت خواهم کرد». در چنین حالتی،کودک در بین دو پیام متعارض گرفتار میشود. انگار در کوچه ای قرار گرفته است که از هر دو طرف بن بست است و او هیچ راه خروجی ندارد. این بن بست ها و تعارض ها برای کودک مشکلات روانی ایجاد میکند. قالب مشکلات روان تنی مثل آسم،تیک و درد معده،نیز ناشی از وجود همین تعارض هاست. بنابراین پیام های کلامی ما،نباید ضد و نقیض باشند.
کودک زمانی به حرفهای ما گوش میدهد و از ما اطاعت میکند که ارتباط خوبی با ما داشته باشد. برای برقراری یک ارتباط خوب با کودک،لازم است زمانی کافی برای آن اختصاص دهید. با او حرف بزنید،به صحبت‌هایش توجه کنید،با او بازی کنید،او را نوازش کنید و نه اینکه صرفاً نیازهای اولیه او را برطرف کنید. بچه ها خیلی مشتاقند تا فعالیت‌هایی که والدین انجام می‌دهند مشارکت داشته باشند. مثل آشپزی،شستن ماشین،خواندن داستان،بازی های دونفره،بازی در پارک و…
برای برقراری یک ارتباط خوب با کودک،لازم است زمان کافی برای آن اختصاص دهید. با کودک حرف بزنید،به صحبت هایش توجه کنید،با او بازی کنید،او را نوازش کنید و نه اینکه صرفاً نیازهای اولیه او را برطرف کنید.
مشارکت در چنین فعالیت هایی،ضمن اینکه کمک می کند ارتباط بهتری با کودک برقرار کنید،موجب حرف شنوی بیشتر از ما می شود. زمانی که کودک کسی را دوست داشته باشد،از او اطاعت می کند.از هر فرصتی برای صحبت کردن با کودک و پاسخ دادن به سوال هایش باید استفاده کنیم.
کودکان بسیار مشتاقند که خاطرات شما را بشنوند،از دوران کودکی خود و از خاطرات خوبتان با پدر و مادرتان برای او تعریف کنید. از دوران قبل از متولد شدنش برایش بگویید و اینکه چقدر منتظرش بودید،برایش لباس می خریدید،اتاقش را آماده می کردید و… اینکه چقدر از حضورش خوشحال هستید و از همراه او بودن،لذت می برید. این دوست داشتن را هم با کلام خود و هم در رفتار خود به او نشان دهید. از رفتارهایش تعریف کنید،نقاشی ها و عکس هایش را به دیوار یا به در یخچال بچسبانید یا در کیف خود یا روی میز محل کارتان بگذارید. گاهی پدر و مادر با وجود این که فرزند خود را بسیار دوست دارند و سعی میکنند نیازهایش را برآورده سازند،قادر نیستند این حس را به کودک خود منتقل کنند.
دسترسی مرکز روانشناسی کودک شرق تهران دکتر صابر( کلینیک روانشناسی کودکان در شرق تهران) به چه صورت است؟
با گسترش سریع شهر تهران و افزایش جمعیت روز افزون این کلان شهر، منطقه شرق تهران پهناور شده و شامل مناطق 4،8،13،14،15 شهرداری تهران می باشد. از اتوبان های اصلی شرق تهران می توان اتوبان امام علی و اتوبان سیاد شیرازی را نام برد که شمال شرقی تهران را به جنوب شرقی آن متصل می سازند .همچنین وجود بزرگراه نیایش ،همت و رسالت موجب دسترسی آسان مراجعین محترم به مرکز روانشناسی کودک دکتر صابر می باشد. مرکز روانشناسی کودک شرق تهران در ابتدای پاسداران و نزدیک به اتوبان همت واقع شده است و دسترسی این مرکز را برای بیماران جنوب شرق تهران، شمال شرق تهران و شرق تهران آسان می سازد.
از محله های معروف شرق تهران می توان به منطقه پاسداران، هروی، ساقدوش، رسالت ،هنگام، تهرانپارس، تهران نو، نارمک، پیروزی، هفت حوض، شمس آباد،ازگل، نیاوران، فرمانیه، اختیاریه، دیباجی،میرداماد، شریعتی ،کامرانیه ، ظفر، فرشته، الهیه، دزاشیب، اقدسیه، مجیدیه، افسریه، شهرک محلاتی، آجودانیه، قیطریه، منظریه، دروس، چیذر، میدان نوبنیاد می باشد که مراجعین محترم می توانند از این منطق به شعبه شرق مرکز روانشناسی کودک دکتر صابر مراجعه نمایند.
نحوه دسترسی به مرکز روانشناسی کودک شرق تهران دکتر صابر( کلینیک روانشناسی کودکان در شرق تهران)
منطقه غرب تهران از قسمت های مهمی نظیر منطقه سعادت آباد، شهرک غرب، اوین، گیشا، شهرآرا، ستارخان، صادقیه، شهران، کوهسار، جنت آباد، زعفرانیه،شهرک راه آهن، مرزداران، یوسف آباد ، امیرآباد، بلوار کشاورز، پونک، ونک،بلوار فردوس، دریاچه چیتگر، خلیج فارس، شهر زیبا، جمهوری،ولیعصر، آیت اله کاشانی، دهکده المپیک، شهرک اکباتان، شهرک گلستان، شهرک ژاندارمری، شهرک فرهنگیان تشکیل شده است . منطقه غرب تهران توسط اتوبان های یادگار امام ،باکری، ستاری و چمران، از شمال غرب تهران به جنوب غرب تهران و همچنین توسط اتوبان نیایش، همت، حکیم و…. از غرب به مرکز تهران متصل شده است. با توجه به موقعیت مکانی بسیار خوب کلینیک روانشناسی کودکان غرب تهران واقع در سعادت آباد و پارکینگ مناسب جهت رفاه حال مراجعین مرکز روانشناسی کودک در غرب تهران این مرکز جزو بهترین مراکز روانشناسی کودک در غرب تهران محسوب می شود.
تیک در کودکان که بعضی به آن انقباض عادتی نیز می گویند عبارت است از حرکات ناگهانی ، سریع ، غیرارادی ، متناوب و تکراری که شبیه انقباض و تکان یک عضله است.تیک کودکان ممکن است در یک یا چند دسته از عضلات مخطط بدن یا حتی در یک عضو ظاهر شود. این حرکات (تیک در کودکان)ظاهرا به منظور خاصی صورت نمی گیرد ولی بی علت و بدون انگیزه هم نیست و در کودکان و نوجوانان شاد، راضی ، ایمن و متعادل از نظر روانی ، عاطفی و هیجانی کمتر دیده می شود. بین شدت تیک در کودکان و شدت کششهای عاطفی و هیجانی همواره رابطه نزدیکی وجود دارد. مثلا مشاهده شده است کودکی که از لحاظ تحصیلی هم از طرف اولیاء مدرسه و هم به علت داشتن پدری سختگیر مورد سرزنش بوده دچار تیک شده ولی در تعطیلات تابستان این عارضه به کلی از بین رفته است. فرستادن چنین کودکی به مدرسه شبانه روزی و قطع تماس با پدرش باعث رفع تیک کودک شده است. در واقع تیک در کودکان نمایانگر نوعی تخلیه روانی و نشانه ی ناراحتی های عصبی است و به همین جهت آن را یکی از علائم نوروتیک به شمار می آورد. تیک ها معمولا در خواب از بین می روند و در فعالیت های روزانه کاهش می یابند. در چهارمین تشخیص و آمار بیماریهای روانی تیک را دربحث جداگانه شرح داده اند.
علایم تیک در کودکان
تیک در کودکان بیشتر در صورت،گردن و سر ظاهرمی شود و کمتر ممکن است عضله ای فاقد تیک باشد. این حالت در کودکان شایع تر از بالغین است به طوری که بن کور در 1795 کودک 2 تا 13 ساله ، 417 مورد یعنی 23 در صد گزارش داده است. میزان هوش در ایجاد تیک کودک دخالتی ندارد و هوشبهر مبتلایان بین 95 تا 105 گزارش شده است. ولی بیماران نگارنده همگی بهره هوشی بالاتر از 110 داشته اند. نسبت ابتلا پسر به دختر را 3 به 2 و در بعضی مطالعات یکسان گزارش داده اند.تیک کودکان را بعضی ها نوروزتک علامتی می نامند و معتقدند که نوروز کودک فقط به یک علامت منحصر می شود. به کرات دیده شده است که تیک در کودکان همراه با سایر علائم و مشکلات روانی مخصوصا بیقراری ، خستگی زودرس، عصبانیت ،ترس،اختلالات خواب و اشتها ،جویدن ناخن و حتی اگزمای کودکان بوده است. شروع تیک در کودکان ابتدا موقتی است و در صورتی که ادامه یابد و به طور صحیح درمان نشود ممکن است دائمی و مزمن شود. در تاریخچه ی فامیلی مبتلایان به تیک سابقه ی ابتلا به بیماری های عصبی یا روانی بیشتر از گروه شاهد گزارش شده است. تیک کودکان را یکی از تظاهرات آشکار نوروز وسواس اجباری در کودکان می دانند. در جریان جنگ ایران و عراق و بمباران شهر تهران شاهد برگشت تیک بیماران درمان شده و همچنین تیک های نوظهور و گذرا بودیم. تیک های گذرا معمولا همه روزه ظاهر و بیش از یک سال متوالی دوام ندارند ولی در نوع تیک مزمن چه به صورت حرکتی و یا به صورت صوتی ممکن است بیش از یک سال طول بکشد و باعث اختلال در کارکرد های اجتماعی بشود. در تیک مزمن هیچ وقت تیک حرکتی و صوتی توأم نیستند در صورتی که در نوع ژیل دولاتورت تیک صوتی و حرکتی به طور توأم دیده می شوند.
تیک در کودکان را بعضی ارثی می دانند و می گویند در بعضی خانواده ها زیاد دیده می شود. چون در این خانواده ها غالبا میزان درگیری ها ، بیماریهای عصبی و هیجانات زیاد است لذا بهتر است تیک را یک پدیده خانوانگی بدانیم نه ارثی وبه علاوه در نوع ارثی انتقال اختلال بیوشیمیائی مطرح می شود. تیک در کودکان ممکن است یگانه علامت ابتلا دستگاه عصبی مرکزی مخصوصا دستگاه اکستراپیرامیدال باشد.
تقیسم بندی تیک در کودکان:
تیک ها را برحسب ناحیه ای از بدن که ظاهر می شود تقسیم بندی و نامگذاری می کنند. این روش جنبه تشخیصی ندارد و به صورت ذیل تقسیم می شود:
1.تیک های پلک چشم (چشمک زدن)،چین دادن ابرو،زبان(باعث لکنت زبان می شود)، سرو گردن که گاهی با انقباض صورت و بالا انداختن شانه همراه است و در این صورت باعث خستگی عضلانی و شدت تیک میشود.
2. تیک های تنفسی باعث صدا های مختلف حنجره، عطسه کردن،سکسکه ، تنگی نفس،سرفه های پی در پی و صاف کردن گلو می گردد.
3. تیک های گوارشی:باعث انقباض معدی،تهوع،استفراغ،اسهال،آروغ و یبوست متناوب می باشد.
4. تیک های اعضای محیطی به صورت حرکات مختلف در دستها و پاها،شانه یا پرش عضلات تظاهر می کند.
درمان تیک در کودکان
درمان تیک کودکان مسئله مشکلی است. در درمان تیک در کودکان نباید به نوع تیک اهمیت داد بلکه باید کودک را درمان کرد. وادار کردن کودک به اینکه جلو آیینه بایستد و خود را در موقع تیک تماشا کند یا روش های مانند معالجه با برق و نظایر آن اثری ندارد. همه این روش ها حاکی از آن است که بیشتر به تیک کودک توجه می شود نه به بیمار. والدین باید بدانند که تیک در کودکان عادت نیست زیرا عادت را می توان کنترل کرد در حالی که تیک غیر ارادی بدون کنترل صورت می گیرد.
آرام و مساعد کردن اوضاع خانواده کودک مبتلا به تیک،رفع مشکلات درسی و تطبیق با مدرسه بخصوص اگر تیک در کودکان در سنین دبستان و به علت مسائل درسی ظاهر شده باشد روش های موثری است که در درمان تیک کودکان نقش بزرگی ایفا می کند. به علاوه باید بیمار و اطرافیان وی را نسبت به قابل درمان بودن تیک مطمئن ساخت. ضمنا باید به بیمار توصیه کرد که به کار روزانه خود ادامه دهد و به اندازه کافی استراحت کند. از طرفی چون تیک در کودکان غالبا با علائم دیگری همراه است لذا برای درمان تیک کودک باید این علائم نیز برطرف و معالجه شود. نکته مهم دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد مسئله عود تیک است که بیمار آن را به صورت یک علامت نوروتیک انتخاب می کند.در این حالت ممکن است مدتی پس از بهبود به علت اشکالات روانی و مشکلات دیگر تیک برگشت نماید.
برای درمان این بیماری روان درمانی به صورت رفتار درمانی مخصوصا به صورت شرطی کردن منفی که باعث خستگی عصبی عضلانی می شود ممکن است موثر باشد. مصرف دارو های آرام بخش و رفع هیجانات بیمار توأم با روان درمانی قالبا نتیجه خوبی می دهد. ماساژ درمانی نیز از مواردیست که بر روی آرام سازی کودک و کاهش تنش عضلانی و تیک در کودکان کمک می کند.
در اینجا بی مناسبت نخواهد بود که در زمینه بیماری تیک از سندرم نادری یاد کنیم به نام سندرم ژیل دولاتورت که به تیک فروزادگان یا تحلیل رفته ها نیز شهرت داد.
این تیک توسط ژیل دولارتورت پزشک فرانسوی در سال 1885 توصیف و به نام وی نامیده شده است و اغلب در پسرهای 7 تا 8 ساله که سابقه بیماری روانی و رفتارهای سایکوپاتیک دارند دیده می شود. اولین علائم بیماری بین 2 تا 10 سالگی و تقریبا همیشه قبل از 18 سالگی است که اکثرا به صورت اختلال در یادگیری، دقت و توجه قبل از بروز علائم تیک بروز می کند. این سندرم تقریبا همیشه با حرکات چهره تیک های حرکتی و صدا های مختلف گلو(تیک صوتی) آغاز می شود و با حرکت غیر ارادی و پرش کلمات به طور انفجاری که از لحاظ معنی نامفهوم است وحتی با برخی الفاظ زشت و مستهجن همراه است. تکرار خود به خود و مقاومت ناپذیر کلمات و گفته های دیگران در حضور بیمار علامت دیگری است که در این بیماران شایع است. عقیده بر این است که بیماری ممکن است نتیجه یک انسفالیت روماتیسمی یا بیماری اسکیزوفرنی باشد. بیماری در پسران چهار برابر بیشتر از دختران دیده می شود. در این سندرم حرکات غیر عادی، بدون منظور و هدف، تکراری و ناگهانی است و به همین منظور آن را یک نوع تیک به حساب می آورند. عده ای این حرکات را یک نوع وسواس اجباری می دانند ولی علت بیماری را باید یک اختلال نوروآناتومی (اروکانیک) و بیوشیمی مغزی دانست. وجود بیماری در دوقلوهای یکسان53 درصد و دردو قلوهای غیر یکسان 8 درصد نشان دهنده یک عامل وراثتی است که بعضی ها یک ژن غالب اتوزومی را دخیل می دانند.
طبق اظهارات ژیل دولاتورت عاقبت بیماری خوب نیست ولی مقالات جدیدی در این زمینه عاقبت بهتری را با استفاده ازداروهای آرام بخش برای این بیماران پیش بینی می کنند وهالوپریدول اوراپ کلونیدین بمدت طولانی در 40 تا 70 درصد بیماران باعث رفع علائم بیماری شده است. شدت یافتن تیک با داروهای محرک مغز به علت آزاد شدن دوپامین و درمان تیک با هالوپریدول به علت بلوکه کردن اثر دوپامین نشان دهنده اختلال نورو شیمیایی مانند ازدیاد دوپامین و همچنین شدت یافتن تیک با فشارهای عصبیو استرس و تخفیف علائم بیماری با داروهای بلوکه کننده نورآدرنالین اختلال سیستم عصبی مرکزی را نشان می دهد. کوچکی اندازه کورپوس کالوزوم و کاهش نورون های مهاری کورتکس پره فرونتال باعث تهییج پره فرونتال و باعث افزایش تحریک پذیری قشری این بیماران است.
آموزش پیش دبستانی و تست ورود به دبستان( دکتر صابر)
همان طور برای هر کاری نیاز به آماده کردن پیش نیاز های متناسب با آن کار است ، کودک به منظور آماده شدن برای تست ورود به دبستان و تحصیل و زندگی نیاز به فراگیری پیش نیاز هایی دارد. این پیش نیاز ها برای کودک شامل آموزش پیش دبستانی مفاهیم اساسی و پایه است که انتظار می رود کودک در سنین پیش از دبستان این مفاهیم را فرا بگیرد، زیرا ضعیف بودن کودک در مهارت های پیش دبستانی می تواند باعث ضعف او در مهارت های تحصیلی شود .مرکز تست هوش دکتر صابر در زمینه آموزش مهارت های مورد نیاز برای ورود به مدرسه و انجام تست های تخصصی دبستان فعالیت می نماید.
چند مورد از مفاهیم و مهارت هایی که لازم است کودک در سنین بیش از تست ورود به دبستان را یاد بگیرد عبارت است از:
مفاهیم شناختی پیش دبستانی:شناخت رنگ ها- اعضای بدن- اشیا- میوه ها و حیوانات و….
مفاهیم پیش نیاز ریاضی: (کوچک وبزرگ-بلند وکوتاه-سنگین وسبک- چاق و لاغر- پهن باریک – بیش تر وکم تر- دور ونزردیک- قبل وبعد- گرما و سرما-بالا و پایین-چپ وراست- زیر و رو)
مفاهیم مربوط به محیط فیزیکی: آشنایی با آب ،خاک، سنگ و کوه و جاندارن
هماهنگی حرکتی ظریف و درشت: پریدن- دویدن- مهارت های پیش نوشتاری- نخ کردن مهره و…
خدمات مرکز توانبخشی دکتر صابر
مرکز توانبخشی دکتر صابر با دارا بودن دو شعبه در غرب و شرق تهران (کلینیک پایا در پاسداران و کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) در زمینه آموزش پیش دبستانی و درمان اختلالات و مشکلات مرتبط با آن مانند اختلالات یادگیری و بیش فعالی و نقص، کودکان فلج مغزی و کودکان اوتیسم مشغول به فعالیت می باشد.
ممکن است وقتی کودک شما وارد مدرسه شد پس از مدتی متوجه شوید در مقایسه با سایر کودکان از نظر وضعیت تحصیلی پیشرفت قابل قبولی ندارد و اگر در مورد اختلات یادگیری مطالبی شنیده باشید احتمالا این سوال برای شما پیش می آید که آیا کودک من دچار اختلالات یادگیری است؟ اگر این طور است چه آینده تحصیلی خواهد داشته؟در اینجا ابتدا توضیحی در مورد اختلالات یادگیری ارائه می شود:
دانش آموزی که به رغم نداشتن عقب ماندگی ذهنی ، نقص شنیداری و دیداری یا حرکتی و داشتن محیط فرهنگی یا اقتصادی مناسب ، با توجه به توانایی هوشی خود به پیشرفت مورد نظر در خواندن ، نوشتن ، محاسبات ریاضی و یا بیان دست نیافته است.
کودک دارای اختلال یادگیری هوش تقریباً عادی دارد ، به خوبی صحبت می کند . مانند کودکان دیگر با همسالان خود ارتباط برقرار کرده و در خانه همکاری لازم با والدین را دارد که همین موارد باعث می شود پذیرش این مشکل از طرف والدین سخت شده و با وارد کردن فشار به کودک مشکلی را بیشتر کنند ولی باید توجه داشت که اختلال یادگیری به معنای کم هوش بودن کودک نیست ، تنها این کودکان نیاز به آموزش و رسیدگی خاص دارند و بهترین عکس العمل والدین در مواجهه با این مشکل این است که هر چه سریع تر از گروه متخصصان در این امر کمک بگیرند زیرا این کودکان به آموزش های ویژه ای نیاز دارند که از روش های معمول و متداول که سایر کودکان از آن استفاده می کنند متمایز است.
کودک مبتلا به اختلال یادگیری ممکن است در یکی از زمینه های خواندن ، نوشتن ، محاسبات و یا حتی همه ی موارد یاد شده دچار مشکل باشد. این مشکلات باعث می شود دانش آموز در مدرسه از نظر درسی با شکست رو به رو شود و این امر موجب دلسردی ، بی انگیزگی ، نداشتن اعتماد به نفس و بیزاری و فرار از مدرسه در او می شود.
ضعیف بودن کودک در مهارت های پایه می تواند باعث عدم پیشرفت و ضعف او در مهارت های تحصیلی شود و با توجه به اینکه دانش آموز در کدام یک از مهارت های پایه دچار ناتوانی است یکی از اختلالات خواندن ، نوشتن ، دیکته و ریاضی در او به وجود می آید.
علل اختلالات یادگیری
عوامل آموزشی مانند تدریس نامناسب و ناکافی به کودک ، روش نامناسب تدریس به کودک ، انتظار بیش از اندازه بسیار پایین از کودک همچنین عوامل محیطی مانند سلامتی ، تغذیه و بهداشت و عوامل روانی می تواند منجر به مشکلات یادگیری برای کودک شود.
یکی از انواع اختلالات یادگیری اختلال در خواندن یا نارسا خوانی است که این مورد یکی از بزرگترین مشکلات کودک دارای اختلال یادگیری است. زیرا چنین دانش آموزی شانس زیادی برای پیشرفت در مدرسه ندارد. کودکی که دارای اختلال در خواندن است در کودک دستور زبان ، خواندن و نوشتن بیان افکار خود به صورت شفاهی ، درک کلمه و متن ، خزانه واژگان عمومی ، هجی کردن کلمات با مشکلرو به رو است. کودک ممکن است صرف ب و ت را تشخیص ندهد. اختلال در نوشتن یا بیان کتبی یکی دیگر از انواع اختلالات یادگیری است ، کودک مبتلا به این نوع اختلال ممکن است در املانویسی ، انتقال افکار خود روی کاغذ ، نوشتن حروف ، تمیز و منظم نوشتن ، با مشکل مواجه شود . باید توجه داشت که نوشتن یک کلمه سخت تر و پیچیده تر از خواندن آن است و معلم کودک مبتلا به اختلال در نوشتن ممکن است از کند بودن کودک در انجام تکالیف ناراضی باشد. اختلال در ریاضی نوع دیگری از اختلالات یادگیری است. ممکن است بسیاری از کودکان در درس ریاضی مشکلاتی داشته باشند اما کودک مبتلا به اختلال یادگیری در ریاضی در مقایسه با سایر کودکان با مشکلات بیشتری مواجه است . این کودک ممکن است با علائم ریاضی ، حفظ اعداد ، حفظ جدول ضرب ، اصول شمارش از شمارش ده تایی و شمارش پنج تایی ، حل مسئله ، درک روابط فضایی ، شمارش و تشخیص اعداد و گفتن ساعت با مشکل رو به رو شود.
نمونه ای از سوالات سنجش پیش دبستانی
در سنجش پیش دبستانی از کودک خواسته می شود به سوالاتی مانند موارد زیر پاسخ دهد:
اسم و فامیل خود را بگو
برادر پدر تو چه نسبتی با تو داره؟
نام چند رنگ رو بگو؟
خانه شما در چه خیابانی قرار دارد؟
از یک تا ده بشمار؟
چند مهره آبی روی میز هست؟
چند حیوان وحشی نام ببر؟
مانند من با مداد این مسیر را داخل جاده ادامه بده و مواظب باش به خط ها برخورد نکنی
چند وسیله نقلیه نام ببر
یک آدم بکش و اجزای آن را کامل کن
قابل ذکر است سوالاتی که در سنجش ورود به مدرسه پرسیده می شود برای هر کودک متفاوت است. ممکن است سوالاتی از کودک پرسیده شود که جواب آن را نداند اما این باعث نگرانی نیست. چون در آزمون سنجش ورود به مدرسه میزان درک و بهره هوشی کودک مورد ارزیابی قرار می گیرد و سوالات مطرح شده در آن ربطی به اطلاعات عمومی کودک ندارد. در حقیقت اینگونه می توان مطرح کرد که هدف از سنجش پیش دبستانی مشخص نمودن توانایی های درک و فهم کودک و توانایی یادگیری او در مدرسه می باشد نه اطلاعات و توانایی خواندن یا ریاضیات کودکان. برای همه والدین آماده سازی کودک برای تست ورود به مدرسه مسئله مهمی است که با توجه به تجربه بالای روانشناسان کودک مرکز دکتر صابر این امر به سادگی امکان پذیر است. با ارزیابی دقیق توانایی ها و ضعف های کودکان و تقویت توانایی های اجرایی مغز کودکان، می توان آنها را در زمینه آموزشی آماده ساخت.
سنجش ورود به مدرسه
اتاق تاریک، اتاق پردازش شنیداری، بخش مهارت های دستی، کاردرمانی ذهنی و دیگر بخش های مرکز توانبخشی دکتر صابر به صورت گروهی در حیطه پرورش مهارت های پیش دبستانی در کودکان فعالیت می نمایند. با تشخیص به موقع مشکلات و ضعف های کودکان و انجام جلسات درمانی پیوسته و منسجم می توان به کودکان با نیاز های خاص کمک نمود که در کنار دیگر دانش آموزان در مدارس عادی به آموزش مشغول شوند و از یک زندگی نرمال و استاندارد بهرمند گردند. قابل ذکر است در صورتی که کودک نتواند تست های معمول ورود به مدرسه را با موفقیت بگذراند مجبور به انجام سنجش تکمیلی برای ارزیابی دقیق تر و ارجاع به سیستم آموزش و پرورش استثنایی می باشد. که با توجه به توانایی کودک به مدارس خاص ارجاع داده می شود.
مهارت های اجتماعی در درمان کودکان اوتیسم توسط گروه درمانی
جلسات مهارت های ارتباطی برای کودکان دارای اوتیسم این شانس را ایجاد میکند که در یک گروه از همسالان و در محیطی حمایت شده به تجربه مهارتهای ارتباطی بپردازد. بازی های تعاملی (گروه درمانی)مستلزم توانایی توجه به همسالان و مشارکت با آنها در یک فعالیت مورد علاقه می باشد. کودکان دارای رشد طبیعی در سه سالگی از بازی های موازی به بازی های تعاملی کوچ می کنند. در حالی که این سن برای کودکان اوتیسم بسته به سطح رشد و میزان غیر عادی بودن متفاوت است. گروه‌های مهارت های ارتباطی (گروه درمانی در کودکان اوتیسم)برای هر سنی از پیش دبستان گرفته تا دبیرستان وجود دارد. آنچه در درمان کودکان اوتیسم مهم است این است که همه اعضای گروه در یک سطح زبانی و رشدی باشند. فعالیت های درون گروه، بسته به سطح مهارت افراد متفاوت خواهد بود.
اهداف جلسات مهارتهای ارتباطی در درمان اوتیسم:
مهارت های پایه برای تعامل اجتماعی کودک اوتیسم(تماس چشمی، فضای شخصی، بلندی صدا)
تشخیص و نام گذاری هیجانات خود
تشخیص و نام گذاری هیجانات دیگران (حالات چهره، نوای گفتار و افت و خیز صدا، حالات بدنی) توسط کودک اوتیسم
مهارت های محاوره (آغاز تداوم و ختم مهاوره، رعایت نوبت، پرسیدن سوال، انتخاب موضوع صحبت)
مهارت های بازی و دوستیابی (فهم اینکه چه کسی دوست است و چگونه باید با کسی دوست شد و دوست ماند)
انعطاف پذیری شناختی (مواجهه با امور غیر متقربه، به تغییر برنامه) در درمان کودکان اوتیسم
مهارت های حل مسئله در موقعیت اجتماعی که کودک اوتیسم با آن درگیر می شود (مکانیزم های مقابله، خودکنترلی)
خودآگاهی
اعتماد به نفس
دقت داشته باشید که طی این فعالیت ها گرایش شناختی تفکر به تدریج از پایین به بالا به سوی بالا به پایین تغییر می کند. یعنی از مهارت های مبتنی بر محرک های عینی همچون تماس چشمی و فضای شخصیتی آغاز و به مهارت هایی که در برگیرنده اهداف انتزاعی تر است، ختم می شود. مهارت های محاوره در گروه درمانی اوتیسم با موارد ساده‌ای چون سلام و احوالپرسی با دیگران، باز کردن سر صحبت، رعایت نوبت و مواردی از این دست آغاز می شود. ولی هدف نهایی در درمان کودک اوتیسم رسیدن به درک منظر دیگران یعنی گوش کردن به دیگران و فهم و دیدن موضوع از منظر آنان است. در گروه های مهارت های ارتباطی(گروه درمانی) نیز همچون داستان های اجتماعی قوانین اجتماعی به شکل عینی و آگاهانه به کودک اتیسم آموزش داده می شود. مثلاً به جای اینکه به کودک گفته شود : هنگام مکالمه خیلی نزدیک نشو! به او گفته میشود : هنگام مکالمه به اندازه یک دسته باز از مخاطب فاصله بگیر. هدف آن است که رابطه بین رفتار کودک اوتیسم و نتایج آن برجسته شود، اگر خیلی به دیگران نزدیک شوی آنها از تو دور خواهند شد. فهم رابطه علت و معلولی در درمان نوجوانان اوتیسم نیز یکی دیگر از اهداف است. (اگرحمام کنی و از ادکلن استفاده کنی بهتر توسط دوستانت پذیرفته می شوی تا وقتی که حمام نکنی و بوی عرق بدهی.)
تکنیک های مورد استفاده در گروه های مهارتهای ارتباطی(گروه درمانی کودکان اوتیسم)
هم گروهی با یک یا دو نفر و تاکید بر تفکر دیگر محور
برای مثال هر یک از اعضای گروه به جای اینکه خوراکی هایش را تنها بخورد آن را به هم گروهی هایش هم تعارف می کند.
حل مسئله گروهی : درمانگر تکلیفی را ارائه میکند که برای حل آن باید اعضای گروه با هم مشارکت کنند.
ایفای نقش : مهیا کردن یک سناریو و رعایت نوبت نقش های مختلف.
ترغیب و سرنخ های بینایی : استفاده از کارت ها، نماد ها و ویدیو ها.
طوفان مغزی این جلسات برای درمان کودکان اوتیسمی مناسب است که از توانایی کلامی مناسبی برخوردار هستند این روش برای آموزش نحوه مراجعه با فشارهای اجتماعی بیان احساسات و… می باشد.
تمرین در خانه : تکرار مهارتهای خواص بیرون از گروه
در مقالات قبل روش های مختلف درمان کودکان اوتیسم را مورد بررسی قرار دادیم، با طرح درمان گروهی برای کودکان اوتیسم ،حالا دیگر می توانیم نمودار روشهای درمانی اعم از انواع رفتار و نیز درمان های زبانی را با افزودن روشهای داستان های اجتماعی و گروه مهارتهای ارتباطی تکمیل نماییم این دو روش اخیر در بالاترین قله های نمودار قرار می گیرند.
اختلال یادگیری در کودکان موجب افت تحصیلی و مشکلات رفتاری مانند اضطراب ، گوشه گیری و … می گردد. بازی راه بروز احساسات در کودکان است، استفاده از بازی درمانی در بهبود مشکلات کودکان اختلال یادگیری و درمان آن نقش بسزایی دارد. مرکز کاردرمانی دکتر صابر در زمینه درمان اختلالات یادگیری با بهرهگیری از درمان های روز دنیا در حیطه ادراک دیداری، ادراک شنیداری و اختلالات حافظه و بازی درمانی پیشرو می باشد. در این متن به ارائه چند نمونه از بازی هایی که می تواند در درمان اختلالات یادگیری موثر باشد پرداخته می شود.
بازی درمانی چطور می تواند در درمان اختلال یادگیری موثر باشد؟
حتما تا حالا تارهای به هم تافته عنکبوت را دیده اید، اگر تعداد تارها یکی دوتا یا ده بیست تا باشد قادر به شکار حشره نخواهد بود. اما چنان چه صدها و هزارها تار را در هم تنیده باشد میتواند حشره را در داخل آن گرفتار کند. مغز انسان پوسته ای خاکستری دارد که به آن قشر مخ یا مغزنو یا کرتکس میگویند. که از میلیاردها یاخته عصبی تشکیل شده است و مرکز توانمندی های ذهنی آدمی است. از قبیل دیدن، شنیدن، یاد گرفتن، یاد آوری تصویرها، صداها و امثال آن، اما زمانی این توانمندی‌ها بروز می کنند که عملکرد و ارتباط بین سلول ها برقرار باشد. هر ارتباطی یک تغییر الکتروشیمیایی است. حالا می توانید شبکه‌های این ارتباطات را با تارهای به هم پیوسته عنکبوت مقایسه کنید، هر اندازه تعداد این ارتباط ها بیشتر شود، مغز از قدرت بیشتری برای تشکیل فرآیندهای ذهنی برخوردار خواهد بود. تعداد این ارتباطات نیز می تواند به میلیاردها برسد. وقتی می بینیم، می شنویم، فکر می کنیم به حل مسئله و اختراع و اکتشاف می‌پردازیم، این ارتباطات شکل می‌گیرند. هر چقدر ذهن ما با جهان بیرون بیشتر درگیر میشود، توانمندی‌های مغز افزایش می‌یابد، این که کدام بخش مغز درگیر میشود، تعیین میکند که در کدام فرایند ذهنی نتایج بهتری به دست بیاوریم. هر قدر تعداد این بخش ها بیشتر باشد باز هم به توانمندی‌های ذهن ما افزوده خواهد شد، به ویژه زمانی که فرد فعالیت های مختلف را با ذوق و شوق و لذت انجام میدهد، یادگیری ها سریع تر و ساده تر خواهد بود.
روی بیست یا سی کارت مقوایی یک کلمه بنویس چشمانت را ببند و به طور اتفاقی ۴ کارت را بردار، چشمانت را باز کن و به آن ۴ کارت با دقت نگاه کن و به خاطر بسپار دوباره چشمانت را ببند و بگو چه کلمه هایی روی آن ۴ کارت نوشته شده بود.
همان بازی بالا را انجام بده با این تفاوت که کلمه هایی را که روی آن چهار کارت بوده روی کاغذ بنویس به تدریج می توانید پنج یا شش کارت را برداری
روی ۱۰ کارتن مقوایی کلمه بنویس و بعد به آن ها نگاه کن و آن ها را به خاطر بسپار سپس آنها را پشت و رو کرده و حدس بزن پشت هر کارت چه کلمه ای نوشته شده.
با احتیاط و با کمک فردی شمعی را روشن کن و به طور عمودی روی بشقاب قرار بده سپس شعله ی شمع را طوری فوت کن که خاموش نشود و فقط کمی حرکت کند.
چراغ قوه کوچیکی را روشن کن و نور آن را روی دیوار روبه رویت بینداز سپس آهسته چراغ قوه را به جهت های مختلف حرکت بده بدون آنکه سرت حرکت کند با چشمانت نور چراغ قوه را دنبال کن. می توانی از فرد دیگری کمک بگیری تا او چراغ قوه را حرکت دهد و خودت فقط نور آن را دنبال کن.
به شکل های زیر و عدد های داخل آن نگاه کن و به خاطر بسپار.
حالا دستت را روی آنها بگذارد تا دیده نشوند بگو عددهای فرد داخل کدام شکل ها بود ؟ عدد های زوج داخل کدام شکل ها بود؟
به شکل های زیر و عدد های داخل آن ها نگاه کن و به خاطر بسپار.
حالا یک کاغذ روی شکل ها بگذار تا دیده نشوند و در شکل های پایین عدد مربوط به هر کدام را بنویس.
به کلمه هایی که داخل مربع نوشته شده نگاه کن آن ها را به خاطر بسپار حالا چشمانت را ببند و به سوالات زیر جواب بده.
کدام کلمه ها دو حرف دارند؟
چند کلمه حرف اولشان (م) است؟ آنها را نام ببر.
چند کلمه فقط سه حرف داشتند؟ آنها را بنویس.
با دقت به مدت ۳۰ ثانیه به شکل زیر نگاه کن :
حالا یک کاغذ روی شکل بالا بگذار تا نتوانیم آن را ببینی شکل زیر را مانند شکل بالا کامل کن.
به شکل های زیر نگاه کن و عدد های داخل آن ها را به خاطر بسپار.
حالا چشمانت را ببند و بگو :
اگر از سمت چپ مثلث ومربع را کنار هم بگذاری چه عددی ساخته می شود؟
اگر دایره و ستاره کنار هم باشند چه عددی درست میشود؟
اگرمربع و مثلث کنار هم قرار گیرند چه عددی ساخته می شود؟
به شکل زیر با دقت نگاه کن
حالا روی شکل بالا را با دستت بپوشان و شکل زیر را مانند شکل بالا کامل کن.
مزایای بازی‌درمانی برای کودکان با اختلال یادگیری
بازی‌درمانی یکی از روشهای مؤثر و علمی در بهبود مهارتهای شناختی، عاطفی و اجتماعی کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری است. این روش با ایجاد محیطی امن و غیرمستقیم، به کودک اجازه میدهد احساسات، ترس‌ها و دغدغه‌هایش را بدون اضطراب و فشار ابراز کند. برخلاف آموزش مستقیم که ممکن است در کودکان مبتلا به اختلال یادگیری مقاومت یا بی‌علاقگی ایجاد کند، بازی‌درمانی با استفاده از ابزارهایی چون بازی‌های ساختاریافته، داستانگویی، نقاشی و اسباب‌بازی، ارتباط طبیعی کودک با محیط اطراف را تقویت میکند.
از مهمترین مزایای بازی‌درمانی میتوان به افزایش تمرکز، بهبود توجه، کاهش اضطراب، تقویت اعتماد به نفس و رشد مهارتهای اجتماعی اشاره کرد. کودکی که از طریق بازی یاد می‌گیرد، بدون آنکه احساس شکست یا فشار کند، تجربه موفقیت را درک کرده و با انگیزه بیشتری برای یادگیری تلاش میکند. به عنوان مثال، در بازی‌هایی که نیاز به دنبال کردن دستورالعمل دارند، کودک به طور غیرمستقیم مهارتهای شنیداری و پردازش اطلاعات را تقویت میکند.
بازی‌درمانی همچنین در تقویت هماهنگی حرکتی، مهارتهای دست‌ورزی و حتی گفتار مؤثر است. این مزایا به صورت جامع روی عملکرد تحصیلی، رفتارهای روزمره و ارتباط با همسالان تأثیر می‌گذارد. در واقع، بازی‌درمانی نوعی آموزش پنهان و لذت‌بخش است که هم جنبه درمانی دارد و هم تقویتی، بدون اینکه کودک احساس بیماری یا نقص داشته باشد. از همین رو بسیاری از مراکز کاردرمانی و گفتاردرمانی، بازی‌درمانی را به عنوان ابزار اصلی در مداخلات خود برای کودکان با اختلالات یادگیری استفاده میکنند.
چگونه بازی‌درمانی به بهبود مهارتهای تحصیلی کمک میکند؟
بازی‌درمانی با بهرهگیری از تکنیک‌های تعاملی و هدفمند، نقش قابل‌توجهی در بهبود مهارتهای تحصیلی کودکان دارای اختلال یادگیری دارد. کودکان در طول بازی، مفاهیم مختلف را بدون آنکه متوجه فرایند یادگیری شوند، تجربه میکنند و این تجربه عملی، بسیار مؤثرتر از آموزش صرفاً تئوریک است. بازی‌هایی مانند پازل، دومینو، جورچین‌های عددی یا بازی‌های حافظه، میتوانند در بهبود مهارت‌هایی چون خواندن، نوشتن، ریاضی، دقت و حافظه کاری نقش‌آفرین باشند.
یکی از ویژگی‌های مهم بازی‌درمانی، انطباق آن با نیازهای خاص هر کودک است. درمانگر میتواند با ارزیابی دقیق، بازی‌هایی را انتخاب کند که متناسب با ضعف‌ها و توانمندی‌های تحصیلی کودک باشند. به عنوان مثال، کودکانی که در تشخیص حروف مشکل دارند، از طریق بازی‌های تصویری با حروف، یادگیری آسان‌تری را تجربه میکنند. همچنین کودکانی که دچار ضعف در درک مطلب هستند، با بازی‌های داستانی یا نقش‌آفرینی، مهارتهای درک متنی و استنباطی را تقویت میکنند.
بازی‌درمانی نه تنها یادگیری را لذت‌بخش میکند، بلکه اضطراب مرتبط با آموزش را کاهش داده و باعث تداوم انگیزه در کودک میشود. وقتی کودک از طریق بازی به موفقیت‌های کوچک دست می‌یابد، باور به توانمندی‌هایش تقویت شده و برای حل مسائل تحصیلی با انگیزه بیشتری تلاش میکند. این اثر انگیزشی یکی از مهمترین عوامل پیشرفت تحصیلی در کودکان مبتلا به اختلال یادگیری است.
سوالات متداول:
1-بازی‌درمانی برای کدام نوع اختلال یادگیری مؤثرتر است؟
برای اختلال در خواندن، نوشتن، ریاضی و توجه مفید است و در تمام آنها کاربرد دارد.
2-آیا بازی‌درمانی با گفتاردرمانی تفاوت دارد؟
بله، اما گاهی مکمل هم هستند. گفتاردرمانی روی مهارتهای زبانی تمرکز دارد و بازی‌درمانی روی مهارتهای شناختی و رفتاری.
لکنت زبان در کودکان یک اختلال شایع در سنین 2 تا 5 سالگی می باشد. کودکان مبتلا به لکنت با مشکلات فراوانی در زمینه ایجاد ارتباط صحیح، دوست یابی، اختلالات ـموزشی و… مواجه هستند. مرکز درمان لکنت زبان دکتر صابر در حیطه درمان اختلال لکنت در کودکان با استفاده از تکنیک های روز دنیا نظیر سنسوری روم، اتاق شنیداری و گفتار درمانی برای لکنت فعالیت می نماید. با توجه به این نکته که تعیین علت لکنت زبان در روند درمان بسیار موثر می باشد. تیم تخصصی مرکز گفتار درمانی در لکنت زبان ما به بررسی دقیق مشکلات کودک می پردازد. آقای دکتر صابر مدرس دانشگاه شهید بهشتی با تجربه بالا در زمینه کودکان مبتلا به لکنت به تشخیص و درمان علل لکنت در کودکان می پردازد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
فعالیت ها و مشارکت های اجتماعی کودکان با لکنت زبان
کودکان / نوجوان راه هایی را برای کاهش آسیب لکنت از طریق افزایش روانی و تغییر لکنت بوسیله ی تغییر در زمان بندی و تنش یاد گرفته است. کودک / نوجوان اضطراب و ترس، تنش، تقلا و اجتناب، افکار منفی و سایر واکنش‌های عاطفی، رفتاری و شناختی را از طریق حساسیت زدایی و بازسازی شناختی کاهش داده است کودک و نوجوان یاد گرفته است که تاثیرات منفی محیط را توسط آموزش والدین، معلمان و همسالان در مورد لکنت زبان کاهش داده است. و دست آخر کودک / نوجوان یاد گرفته است مجبور نیست به لکنت زبان اجازه دهد او را در زندگی عقب نگه دار.د با همه ی این تغییرات احتمال بیشتری به وجود می‌آید که کودک / نوجوان در فعالیت های روزانه و اتفاقات زندگی شرکت کند صرف نظر از این حقیقت که او لکنت می کند. هدف کلی درمان لکنت زبان کمک به کودک/ نوجوان در کاهش تاثیر منفی مربوط به لکنت زبان است و بسیاری از فعالیتهای درمانی که پیشتر توضیح داده شد به انجام این امر کمک میکند. درمانگر میتواند برای کمک بیشتر به کودک / نوجوان برای کاهش تاثیر منفی لکنت با اطمینان دادن به کودک / نوجوان که قادر به استفاده از شیوه هایی که او در درمان یاد گرفته، در موقعیت های گوناگون زندگی واقعی، است کار کند. به عبارت دیگر کلید کاهش تاثیر منفی لکنت زبان، افزایش تعمیم یا انتقال می باشد. متاسفانه تعمیم می تواند چالش برانگیز باشد. بسیاری از نویسندگان در مورد مشکلات افراد در تعمیم مهارت هایشان به خارج از اتاق درمان نوشته اند. و بسیاری از رویکرد های وابسته به برنامه، راهبردهای جز به جز تعمیم را برای کمک به این کار با یکدیگر ترکیب کرده اند. اگر تعمیم کسب نشود، برونداد مشکوک است. روانی در محدوده ی اتاق درمان خوب است، ولی روانی صرفا در محدوده اتاق درمان بی فایده است. به علاوه پذیرش، توانایی گفتار آزادانه، توانایی کنترل تنش و سایر منافع درمانی اگر به یک مکان واحد امن محدود شده باشند بی شک بی فایده است. بنابراین درمانگر باید به کودک / نوجوان کمک کند تا این مهارت‌ها را به خارج از اتاق درمان انتقال دهد. راه های مختلفی وجود دارد که درمانگران میتوانند در این زمینه برای کمک به مراجعانشان انجام دهند. قطعا کلید موفقیت ۱. تمرین در طی زمان و ۲. در موقعیت های گوناگون می باشد.
انجام تمرینات
به عنوان درمانگر، شما می دانید که بسیاری از کودکان / نوجوانان علیرغم داشتن اختلال ارتباطی در انجام پایدار تمرینات خود مشکل دارند. به زبان ساده، صرف زمان برای انجام تمرینات، آنها را از کارهایی که باید انجام دهند دور می کند علاوه بر این ممکن است انجام تمرینات گفتار درمانی در محیط واقعی برای آنها سخت باشد.
دلایل سختی تمرینات گفتار درمانی در محیط واقعی :
به کارگیری روشهای گفتاری سخت
آنها دوست ندارند حس کنند که نسبت به همسالان خود متفاوت هستند
شیوه های متفاوت از آنچه آنها به آن عادت کرده اند
مسلماً اما به علت اینکه تمرینات سخت هستند از درخواست خود برای تمرین کردن مراجعان صرف نظر نمی‌کنیم. چرا که آنها قطعاً نیاز به تمرین کردن دارند. بلکه این مسئولیت را داریم تا فضایی را ایجاد کنیم که انجام تمرینات تجربه ی مثبت و ابزاری مناسب برای موفقیت کلی کودکان / نوجوان در درمان باشد.
اولین قدم درگیر شدن در فعالیت های حل مسئله و بارش فکری در مورد علل تمایل نداشتن به انجام تمرینات و راه حل‌های آن با مراجع می باشد. بعد از اینکه ما دلایل انجام ندادن تمرینات آنها را متوجه شدیم بازهم اعتقاد بر این داریم که باید تمرین بدهیم و آنها را تشویق به انجام تمرینات کنیم.
عواملی افزایش احتمال تمرین کردن در کودکان / نوجوانان با لکنت زبان
دانستن منطق انجام دادن تمرینات
دیدن منافع انجام تمرینات مثل افزایش روان گفتار، کاهش سختی به کارگیری شیوه ها، افزایش مهارت های ارتباطی
نکاتی در مورد درگیر شدن والدین در تمرینات
تا زمانی که والدین درک درستی از شیوه ی مورد تمرین پیدا نکرده اند، نباید در انجام تمرینات درگیر شوند. این کار باعث میشود که والدین کودک / نوجوان با لکنت زبان را تشویق به تمرین شیوه به صورت نادرست نکنند.
والدین نباید در نقش گفتار درمانگر قرار بگیرند. آنها میتوانند شنوندگان و یا شرکای تمرینی خوبی باشند و از زمان تمرین به عنوان فرصتی برای تصحیح و یا انتقاد در مورد نحوه ی به کارگیری شیوه ها توسط فرزندانشان استفاده نکنند. اگر احیانا والدین معتقد هستند که فرزندانشان اشتباه تمرین میکند باید با گفتار درمانگر تماس گرفته و در این مورد با او صحبت کنند.
علت این دو نکته این است که تمرین نادرست با والدین و یا تمرینی که انتقاد والدین را در بر داشته باشد بر روی ارتباط بین کودک / نوجوان و والدین او تاثیر منفی می گذارد. همچنین انگیزش کودک برای انجام تمرینات و احتمال تمایل او برای استفاده از شیوه ها را با والدینش کاهش میدهد. و در نتیجه موفقیت کودک / نوجوان در تعمیم دهی شیوه ها دچار مشکل میشود. در نهایت، مثل کسی که در رژیم غذایی قرار دارد هر چه قدر رژیم سخت تر و محدودتر باشد در نتیجه سخت تر در طی زمان حفظ میشود شما نیز این اصل را در درمان در نظر بگیرید که برای کسب موفقیت در درمان باید اهداف و انتظارات، واقعی و قابل دستیابی باشند. موفقیت، ایجاد موفقیت میکند. استفاده ی موفق از ابزارهای مدیریت گفتار در بعضی از موقعیت ها منجر به استفاده ی موفق از این ابزارها در موقعیت های دیگر میشود. هدف گذاری متناسب با سطح توانایی مراجع (به معنای سطحی که فرد قادر به دستیابی آن است) باعث موفقیت بیشتری در انتقال درمان میشود.
پایداری در انجام تمرینات
برای اینکه کودک / نوجوان با لکنت زبان به صورت پایدار و روتین تمریناتش را انجام دهد و برای ایجاد و حفظ تغییرات درمانی، تلاش منظم و مداوم داشته باشد، چنین مفهوم را باید در سیستم باورهای او قرار داد.
مفاهیمی که به پایداری انجام تمرینات کمک می کنند :
چرا او در حال چنین کاری در درمان می‌باشد؟ (منطق انجام تمرین خاص)
چگونه باید تمرین کند تا به موفقیت دست پیدا کند؟ (نحوه دقیق انجام تمرین)
چه مزایایی برای تمرین کردن برای او وجود دارد؟ (مزایای انجام تمرین)
راهکارهای دیگری که پایداری انجام تمرینات را تشویق میکنند :
هدف گذاری برای درمان با مشارکت خود کودک / نوجوان
استفاده از سلسله مراتب در ساختار درمان برای اینکه فعالیت های درمانی خیلی سخت نباشند و یا زود معرفی نشوند
آموزش راهکارهای حل مسئله به کودک / نوجوان برای اینکه زمانی که در مسیر تمرینات به مانعی برخورد می کنند از آنها استفاده کنند
پیگیری مداوم و منظم تمرینات منزل برای افزایش مهارتهای فرا گرفته شده در درمان
اصلی ترین اطلاعاتی که شما باید در موقع تمرین از مراجع بخواهید جمع‌آوری کند (چه ، کجا و به چه مدت) است. این فرآیند می تواند توسط فرم های ساده اب به مراجع می‌دهید صورت گیرد.
برای کودکان کم سال تر ویا مراجعانی که در ابتدای درمان قرار گرفته اند و هنوز آمادگی پذیرش مستقل مسئولیت برای طراحی تمرینات خود را ندارند فرم (تمرین، تمرین، تمرین) مناسب می باشد. برای کودکان با سن بالاتر / نوجوانان بهتر است مراجعان تشویق به ایفای نقش فعال‌تری در طراحی، اجرا و ارزیابی فعالیت های تمرینی خود شوند فرم (طراحی، اجرا، ارزیابی) کمک میکند لازم به ذکر است این مدل تمرینات بر اساس الگوی خودتنظیمی شکل گرفته که در مقالات متعددی ذکر شده که برای انتقال و تثبیت درمان مهارت ضروری می باشد.
انگیزش
شواهد موجود در مقالات مرتبط با لکنت زبان نشان میدهد که انگیزش مراجع برای موفقیت در انتقال و حفظ مهارت های فرا گرفته شده نقش حیاتی دارد. انگیزه میتواند با منشاء بیرونی یا درونی در فرد ایجاد شود. انگیزش بیرونی متعاقب پاداش بیرونی ایجاد میشود. در حالیکه انگیزش درونی بر مبنای اشتیاق درونی فرد به انجام کار و به خاطر خودش می باشد. اگرچه انگیزش بیرونی بر مبنای پاداش و جایزه در ابتدا منجر به بهبود عملکرد و کفایت کار میشود ولی شواهد نشان می دهد که در طولانی مدت موثر نمی باشد و یا حتی مشکل بیشتری ایجاد میکند بنابراین اگر هدف ما انتقال مهارت و یا تثبیت آن است توجه اصلی ما باید بر روی انگیزش درونی باشد تا انگیزش با منشاء بیرونی. دو عامل مهمی که باعث ایجاد انگیزش درونی در فرد میشوند ارزش کفایت در فعالیت و درگیر شدن با فعالیت مورد نظر است. ارزش کفایت در فعالیت به معنای میزان اهمیت دادن فرد به انجام درست فعالیت مورد نظر است. درگیر شدن در فعالیت به معنای میزان تمرکز و تمایل فرد بر روی یک فعالیت تعریف می شود. تحقیقات نشان داده‌اند اهدافی که متمرکز بر مهارت هستند تاثیر مثبت بیشتری بر افزایش انگیزش درونی دارند تا اهدافی که متمرکز بر نتیجه هستند. اهداف مهارت محور با هدف یادگیری، مهارت در فعالیت‌ها و بهبود کفایت در اجرا هستند در صورتی که اهداف نتیجه محور متمرکز بر اثبات توانای فرد به ویژه در مقایسه با نرم یا دیگران هستند.
برای ایجاد انگیزش و حفظ انگیزش در طول مراحل درمان لکنت زبان به این نکات باید توجه کرد :
اهداف درمان و تمرینات با مشارکت مراجع تعیین شوند و بر اساس نیازها و ترجیحات او باشند
ایجاد جوی مبتنی بر جهت گیری به سمت رشد کفایت در مهارتهای فرد تا میزان لکنت زبان و یا میزان روانی گفتار او
طراحی تمرینات با اهدافی دقیق و متناسب با توان مراجع برای دستیابی به موفقیت صورت گیرند
در طراحی گزارش تمرینات استفاده از سوالاتی که جهت گیری مهارت در انجام کار را دارند استفاده شود
استفاده از مقیاس هایی که رشد مهارتهای مراجع را نشان دهد
بهتر است مقیاس ها به صورت بله / خیر و یا خوب / بد و حتی نمره دهی نباشند بلکه توصیف دقیق فرد از موقعیت باشند
پیشرفت تمرینات بر اساس زمان، تلاش و میزان انجام تمرینات ارزیابی شود.
بهترین مرکز گفتار درمانی در تهران با سابقه بالا در درمان کودکان با مشکل لکنت زبان در کودکان، لکنت زبان ناگهانی و…. از تکنیک های مختلف رفتار درمانی و بازی درمانی در کنار گفتار درمانی تخصصی در لکنت زبان استفاده می کند تا به کودکان با لکنت زبان بیشترین کمک ها را ارائه دهد.
نتیجه‌گیری:
دکتر مهدی صابر در مقاله خود بر اهمیت «مشارکت اجتماعی در درمان لکنت زبان» تأکید میکند و معتقد است تعاملات مثبت در محیط‌های اجتماعی مانند خانواده، مدرسه و گروه‌های همسالان، نقشی کلیدی در کاهش اضطراب و بهبود مهارتهای ارتباطی کودکان دارد. وی توضیح میدهد که این روش با تقویت اعتمادبه‌نفس و ایجاد فضای حمایتی، به کودکان کمک میکند تا لکنت را نه به‌عنوان یک محدودیت، بلکه بخشی از فرایند یادگیری گفتار بپذیرند. دکتر صابر خاطرنشان میکند که مشارکت فعال والدین و جامعه در این روش، سرعت بهبودی را افزایش داده و گفتار روانتر را به دنبال دارد. تجربه‌های عملی نشان میدهد ترکیب این رویکرد با روشهای درمانی دیگر، نتایج پایدارتری ایجاد میکند.
1- آیا این روش فقط برای کودکان کاربرد دارد یا بزرگسالان هم میتوانند از آن استفاده کنند؟
هرچند این روش به‌ویژه برای کودکان طراحی شده، بزرگسالان نیز با مشارکت در گروه‌های حمایتی یا کارگاههای مهارتهای ارتباطی میتوانند از مزایای آن بهره‌مند شوند.
2-آیا مدارس یا مهدکودک‌ها در این روش نقشی دارند؟
بله، معلمان و مربیان با تشویق کودک به مشارکت در فعالیتهای گروهی مانند نمایشهای مدرسه‌های یا داستانگویی، به تقویت اعتمادبه‌نفس و بهبود گفتار او کمک میکنند.
فهرستی که در ادامه خواهد آمد را نمی توان یک تست ارزیابی کودکان اوتیسم جامع محسوب کرد، اما شامل رایج ترین تست های تشخیص اوتیسم و تشخیص کودک اوتیسم ( Autism )می باشد. این آزمونگر( اعم از کاردرمان، روانشناس، آسیب شناس گفتار و زبان یا…) است که تعیین میکند کدام آزمون تشخیص اوتیسم تصویری دقیق تری از سطح رشد و نقاط ضعف و قوت کودک اوتیسم در حوزه های خاص (زبان بیانی، ادراکی، حل مسئله غیر کلامی، عادی بودن و…) ارائه خواهد داد. بسیار مهم است که کودک اوتیسم با ابزاری سنجیده شود که متناسب با سطح مهارت ها و نیز سن او باشد. معمولاً بهتر است آزمونگر ابزاری را برای ارزیابی کودکان اوتیسم انتخاب نماید که از سطحی پایین تر از سن کودک اوتیسم آغازشود، حتی اگر مجبور شود برای نمره دهی آن به شیوه غیر استاندارد عمل کند.در تشخیص اوتیسم در کودکان باید مراقب کم تخمینی حاصل از اجرای محدوده آزمون ها برای مثال تست هوش کوتاه کافمن یا شکل کوتاه و کسلر پیش دبستان یا تست هوش و کسلر کودکان باشید. این تست ها برای کودکان طبیعی یا کودکانی که مشکلات رشدی خفیفی دارند خوب است. اما برای پیدا کردن نقاط ضعف و قوت و سنجش کودکان اوتیسم باید مورد بررسی قرار گیرند. تشخیص کودکان اتیسم توسط تست تشخیص اوتیسم کودکان انجام نمی گیرد و این گونه تست های تشخیص اوتیسم در کودک تنها در جهت غربالگری اوتیسم توسط والدین صورت می گیرد. جهت ارزیابی اتیسم باید حتما کودک اوتیسم توسط دکتر متخصص اوتیسم مورد تست قرار گیرد و در صورت لزوم تست هوش برای کودکان اوتیسم انجام شود.
تست هوش در تشخیص کودکان اوتیسم
هدف از انجام تست هوش برای کودکان اوتیسم آن است که :
سطح کلی رشد ذهنی کودکان را بسنجیم
ببینیم آیا بین مهارت های کلامی و غیرکلامی فاصله‌ای وجود دارد؟
آیا بین هوش سیال و متبلور فاصله‌ای وجود دارد؟
ببینیم آیا کودک در کارکردهای اجرایی دچار مشکل می باشد؟
نمونه‌ای از تست های هوش
مقیاس رشد نوزاد بیلی ویرایش سوم
این آزمون برای ارزیابی رشد از نوزادان تا ۵/۳ سالگی مناسب می باشد.
تست هوش استنفورد – بینه ویرایش پنجم
محدوده سنی دو سالگی تا بزرگسالی
این آزمون ابزار خوبی برای ارزیابی کودکانی است که صرف نظر از سن تقویمی شان سطح عملکردشان در حد پیش دبستان است.
مقیاس توانمندی های کودکان مک کارتی
محدوده۵/۲ سالگی تا ۵/۸ سالگی
مجموعه ارزیابی های کودکان کافمن
محدوده۵/۲ سالگی تا ۵/۱۲ سالگی
آزمون هوش و کسلر پیش دبستان ، ویرایش سوم
محدوده سنی ۵/۲ سالگی تا ۷ سال و سه ماه
تست هوش و کسلر کودکان ویرایش چهارم
محدوده سنی ۶ تا ۱۶ سال و ۱۱ ماهگی
تست جامع هوش غیر کلامی
این آزمون برای سنجش هوش کودکانی طراحی شده است که مهارتهای زبانی شان به شدت آسیب دیده است، مانند تشخیص کودکان اوتیسم. محدوده سنی ۶سال تا ۱۸ سال و ۱۱ ماه
آزمون مهارت های تطابقی در تشخیص کودکان اوتیسم:
هدف از اجرای این آزمونها سنجش توانایی های روزمره کودک اوتیسم در حوزه‌هایی مثل ارتباط، مهارتهای خود مراقبتی و بازی می باشد. از آنجایی که کودکان دارای اوتیسم متوجه نمی‌شوند که از آنها انتظار می رود چه کاری انجام دهد ای تست برای کودکان اوتیسم به صورت استاندارد ارزیابی نمیشود. تهیه یک فهرست دقیق از مهارتهای تطابقی کودک اوتیسم توسط والدین یا مراقبین آشنا با کودک اوتیسم میتواند به تخمین سطح رشدی کودک اوتیسم کمک نماید. مهارتهای تطابقی تا حدی فراتر از مهارتهای شناختی هستند. لذا منعکس کننده تواناییهای هوش متبلور (کریستالی) می باشد.
مقیاس رفتارهای تطابقی واینلند در تشخیص توانایی های کودک اوتیسم
محدوده سنی تولد تا ۱۸ سالگی
مقیاس رفتار مستقل – بازبینی شده (SIB_R ) در تشخیص توانایی های کودک اوتیسم
محدوده سنی نوزادی تا بزرگسالی
سنجش رفتار در تشخیص اوتیسم
ابزارهای این حوزه برای ارزیابی جنبه های کیفی رشد کودک اوتیسم مفید می باشد حوزه‌هایی مثل خلق، همکاری، انعطاف پذیری و… گاهی بین نظرات والدین و معلم تفاوت هایی دیده می شود، این اختلال ناشی از این حقیقت باشد که وقتی کودک در مدرسه تحت فشار بیشتری از تقاضا قرار می گیرد رفتارهای منفی وی افزایش می یابد.
مقیاس ارزیابی رفتار کودک ویرایش دوم ( BASC_2 ) در کودکان اوتیسم
محدوده سنی دو سالگی تا بزرگسالی
چک لیست رفتار کودک
محدوده سنی ۴ تا ۱۸ سال
مقیاس تخمین کانر – بازبینی شده برای بیش فعالی و نقص توجه(ADHD)
محدوده سنی ۳ تا ۱۷ سال
سنجش کودکان اوتیسم
ابزار های این حوزه اختصاصا برای ارزیابی علائم اوتیسم طراحی شده اند.
فهرست مشاهده تشخیصی اوتیسم پذیرفته ترین آزمون برای اهداف پژوهشی است که بر مبنای مشاهده بالینی مهارتهای اجتماعی، زبانی و بازی کودک می باشد.
تست درجه بندی اوتیسم کودکی یک مقیاس درجه بندی گزینه‌ای از علائم غیر عادی است که این ویژگی‌ها را در۴ سطح از یک (نبود ناهنجاری) تا ۴ (شدیدا غیر عادی) درجه بندی می کند.
مقیاس درجه بندی اوتیسم گیلیام ویرایش سوم یک مصاحبه ساختار یافته ۵۸ گزینه ای از ویژگی های غیر عادی که سنین ۳ تا ۲۲ سالگی را پوشش میدهد. این ابزار بر اساس آخرین تغییرات تشخیص اتیسم در نسخه پنجم دی اس ام طراحی شده است. و شامل ۶ بخش می باشد : رفتار های محدود و تکراری ، تعاملات اجتماعی ، ارتباطات اجتماعی ، پاسخ های هیجانی ، وضعیت شناختی و گفتار غیر انطباقی
ارزیابی زبان در تشخیص کودک اوتیسم
تست های تشخیص اوتیسم در این حوزه برای برسی زبان بیانی و زبان ادراکی در نظر گرفته شده اند. سه مورد اول مبتنی بر ذخیره واژگان تک کلمه ای می باشد که برای برخی از کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم بسیار قوی عمل می کند. حتی وقتی مهارت های پیچیده زبان مثل، کاربردشناسی دچار تأخیر می باشد.
تست ذخیره واژگان تصویری پی بادی ذخیره واژگان ادراکی را در کودک اوتیسم بررسی می کند.
تست ذخیره واژگان ادراکی تصویری تک کلمه : تشخیص تصاویر.
تست ذخیره واژگان بیانی تصویری تک کلمه : نام گذاری تصویر در ارزیابی کودک اوتیسم
مقیاس زبانی پیش دبستان توانایی های ادراکی و بیانی زبان را در کودک اوتیسم اندازه گیری می کند و از تولد تا ۶ سال و ۱۱ ماهگی را شامل میشود.
تست رشد زبان ویرایش دوم توانایی های ادراکی و بیانی زبان را در کودک اوتیسم می سنجد و محدوده سنی ۴ تا ۱۲ سال را در برمی‌گیرد.
تست کاربردشناسی زبان (TOPL) به طور اختصاصی مهارتهای کاربردشناسی زبان را برای کودکان اوتیسم می سنجد.
سنجش مهارت های تحصیلی کودکان اوتیسم
نرم افزارهای این گروه تواناییهای کودک در اجرای تکالیف تحصیلی سنتی مثل خواندن و نوشتن و ریاضی را می‌سنجد.
آزمون موفقیت فردی و کسلر ویرایش سوم ( WIAT_III ) در سنجش کودکان اوتیسم
محدوده سنی ۴ سال تا ۱۹ سال و ۱۱ ماه
وود کوک جانسونIII در سنجش کودکان اوتیسم
محدوده سنی ۲ سال تا ۹۰ سال
تست موفقیت تحصیلی کافمن در سنجش کودکان اوتیسم
کلاس اول تا دوازدهم
سوالات متداول:
1-آیا می‌توانم قبل از ۱۸ ماهگی کودکم را ارزیابی کنم؟
بله. برخی علائم زودهنگام مانند عدم تبسم اجتماعی تا ۶ ماهگی یا عدم اشاره تا ۱۲ ماهگی میتوانند هشداردهنده باشند، اما تشخیص قطعی معمولاً پس از ۱۸ ماهگی انجام میشود.
2-آیا ارزیابی اوتیسم در دختران متفاوت است؟
بله. دختران اغلب علائم پنهان‌تر دارند (مثل تقلید اجتماعی بهتر). ابزارهای تشخیصی باید توسط متخصصان باتجربه در اوتیسم دخترانه انجام شود.
در ابتدا بهتر است مفهوم رفتار توضیح داده شود، بر اساس تعریف ارائه شده هر عملی که از ارگانیزم یا فرد سر میزند رفتار نامیده می شود. در روانشناسی رفتار، این واژه دقیق تر تعریف می شود: هر فعالیتی را که ارگانیزم انجام دهد و به وسیله موجود زنده دیگر،قابل اندازه گیری و مشاهده باشد رفتار گویند. روش های مختلف رفتار درمانی در درمان مشکلات رفتاری کودکان با اختلالات رفتاری، نظیر بیش فعالی، پرخاشگری ، اوتیسم و…. به کار می رود. در درمان کودکان اوتیسم رفتار درمانی یکی از حیطه های کاربردی می باشد که به صورت روش هایی نظیر آموزش در محیط طبیعی(NET یکی از روش های درمان کودکان اوتیسم)، آموزش پاسخ های محوری (PRT در درمان کودکان اوتیسم) و فلورتام و روش ABA در درمان اوتیسم در روند درمان کودکان اتیسم استفاده می شود.
رفتار درمانی عمدتا از طریق کارهای تاثیر گذار سه نظریه پرداز به وجود آمده است:پاول، واتسون ، اسکینر . به طور کلی رفتار درمانان در برنامه های درمانی خود به مفهوم رفتار به عنوان اصلی ترین بخش مداخله توجه می کنندو هم چنین مشکل فرد را، در قالب عملکرد های قابل مشاهده فردی بیان می کنند، و به باور آنان مشکلات فرد از دوجنبه قابل بررسی است،فزونی رفتار و کمبود رفتار.
در نظریه رفتار درمانی اسکینر به سه مفهم تقویت مثبت، تقویت منفی، تنبیه اشاره می شود. به عنوان مثال اگر بخواهیم رفتار مطلوب فرد را تقویت کرده یا افزایش دهیم از تقویت مثبت یا منفی استفاده می کنیم.تقویت مثبت: هر گاه در مقابل یک رفتار، محرک خوشایندی به محیط اضافه شود به نحوی که موجب افزایش یا تثبیت رفتار مطلوب شود،تقویت مثبت اتفاق افتاده است بنابر این محرک خوشایند محرکی است که تقویت کننده باشد و این موضوع برای تثبیت رفتار ضروری است.
علم رفتارگرایی، برچند اصل مهم و بنیادین بنا نهاده شده است:
اولین فرض رفتارگرایی، محیط گرایی است که می گوید: تمامی ارگانیزم ها از جمله انسان، تحت تاثیر محیط قرار دارند. انسان از طریق تداعی های ایجاد شده میان محرک هایی که قبلا تجربه کرده قادر به پیش بینی آینده خواهد بود. به همین علت است که رفتار انسان و حیوان در معرض پاداش ها و تنبیه ها قرار می گیرد و با استفاده از آن جهت می یابد و شکل می گیرد.
فرض دوم رفتارگرایی، آزمایشگری است که می گویند: از طریق آموزش می توان دریافت که کدام بخش ها و یا عوامل موجود در محیط موجب بروز رفتار ها شده است و چگونه می توان آن را تغییر داد.با روش آموزشی می توان تعیین کرد که چه چیزی باعث می شود که افراد، امور مختلف روزمره زندگی را انجام دهند. یعنی افراد چرا و چگونه یاد می گیرند و یا فراموش می کنند.
سومین فرض رفتاردرمانی، افزایش میزان پیش بینی سطح تغییر در فرد است. اگر فرد محصول محیط است و تمام یادگیری وی در اثر تعامل با محیط شکل می گیرد، وقتی بتوان اجزای شکل دهنده محیط فرد را به وسیله تجربه تکرار پذیر شناسایی و کشف کرد، کار بزرگی می توان انجام داد. یعنی وقتی محیط تغییر کند فرد هم تغییر می کند.
آموزش در محیط طبیعی(NET یکی از روش های درمان کودکان اوتیسم)، آموزش پاسخ های محوری (PRT در درمان کودکان اوتیسم) و فلورتام همه از روش های رفتاردرمانی در درمان کودکان اتیسم می باشد.
آموزش در محیط طبیعی(NET در درمان اوتیسم)، آموزش پاسخ های محوری (PRT در درمان اوتیسم) و فلورتام. ان ای تی و پی آر تی انشعاباتی از ABA ( از روش های شناخته شده اوتیسم) هستند. فلورتایم توسط روانپزشکی به نام استانلی گرین اسپین در درمان کودکان اوتیسم ابداع شد. مهمترین تفاوتی که بین روشهای ان ای تی و پی آر تی با فلورتایم در درمان اوتیسم وجود دارد در نوع واژگانی است که در این دو رویکرد به کار گرفته میشود. رفتاردرمانی NET و PRT به فرایند کشف آنچه کودک می‌خواهد، عملیات پذیرش میگویند و به تعامل رفت و برگشتی بین کودک و درمانگر، کنترل مشترک میگویند. گرین اسپن به این الگو ها (جلب توجه کودک) (تنظیم هیجانی) و (باز بستن حلقه های ارتباط) می گوید. این ها در واقع تفاوت واژگان رفتاردرمانان و روان پزشکان است ولی از منظر کودک اوتیسم هر دو روش مثل هم هستند.
رفتار درمانی اوتیسم در روش PRT و ABA
هیئت تحلیلگران رفتار دارای گواهینامه، هم بر ای بی ای( ABA ) و هم بر NET نظارت دارند. هیچ روند آموزش خاصی در درمان اوتیسم برای NET موجود نمی باشد و اگر گشتی در اینترنت بزنید هیچ سایت یا کتاب مخصوص NET پیدا نخواهید کرد. NET فقط یک تکنیک برای تحلیل گران رفتار می باشد. اما وضعیت PRT متفاوت است. PRT یک روش درمانی رفتار محور است که توسط رابرت و لین گوگل و لورا شریبمن در پردیس سانتا باربارای دانشگاه کالیفرنیا تدوین شد. رفتاردرمانان پاسخ های محوری را رفتارهایی می‌دانند که نقطه ثقل طیف وسیعی از کارکردهای مختلف است. هر گونه تغییر مثبت در این رفتارهای محوری آثار مثبت فراگیری بر رفتارهای دیگر دارد و راه موثری برای ایجاد پیشرفت منظم در رفتار کودکان دارای اتیسم است. از نظر رفتار درمانی پاسخ های محوری عبارتند از:
انگیزش برای مشارکت در تعاملات اجتماعی – ارتباطی در کودک اوتیسم
آغازگری اجتماعی به ویژه در اشتراک گذاری لذت‌ها و توجه مشترک
خودتنظیمی رفتار در کودک اوتیسم
روش های انشعابی از ABA شامل پی آر تی و ان ای تی در درمان کودکان اوتیسم می باشند. یکی از ویژگی‌هایی که PRT را از روش درمان در محیط طبیعی NET متمایز می کند، نقش فعال والدین (یا دیگر اطرافیان کودک) در امر رفتاردرمانی کودکان اوتیسم است. رفتار درمانان معتقدند به جای اینکه رفتار درمان کودک اوتیسم به جلسات رفتار درمانی مجزا محدود شود، PRT یک فرایند پیوسته است که بهتر است توسط والدین (مراقبان) کودک ارائه شود. آنها معتقدند که PRT در صورتی کارآمد خواهد بود که در محیط طبیعی و با عادات خانواده و در زندگی روزمره عجین شود. روش PRT در درمان کودک اوتیسم در کاهش ناکامی‌های کودک و بهبود ارتباط وی بسیار کارآمد است. در واقع روش پی ار تی در درمان اوتیسم یک برد – برد واقعی است. کودک اوتیسم پیشرفت میکند و والدین نسبت به توانایی شان در پیشبرد رفتار کودک مطمئن می شوند.
مدل ارتباط بر اساس تفاوت های فردی و رشدی (فلورتایم)
مدل فلورتایم ارتباط بر اساس تفاوت های فردی و رشدی به این دلیل بیشتر به فلورتایم معروف است که اکثر مداخلات آن در قالب بازی روی زمین انجام می شود. این روش توسط گرین اسپین که یک روان پزشک اطفال است، ابداع شد. برخلاف ثورندایک، واتسون، اسکینر و لواس که معتقد به رفتارهای قابل مشاهده هستند و وجود هر گونه استعداد ذهنی درونی در کودک را منکر می شوند، گرین اسپن روش فلورتایم خود را بر این باور که هیجانات امکان هرگونه یادگیری را فراهم میکند بنا نهاد وی معتقد بود که موتور رشد در درون کودک است نه در محرک ها و پاداش های بیرونی.
(من با تفاوت های فردی و سطوح رشدی کودکان کار می کنم. رمز اصلی پیشرفت کودک در آن است که تا چه حد بتوانیم به او کمک کنیم تا از هیجانات، خواسته ها و نیاتش برای هدایت رفتار و افکارش استفاده کند هیجانات زیربنای یادگیری شناختی است… این هیجانات است که تجارب موجود را دسته بندی ، سازماندهی و پیرایش می کند.)
گرین اسپن معتقد بود که مشکل اصلی در اوتیسم شکست در پیوند سیستم عاطفی (لیمبیک) با سیستم برنامه ریزی حرکتی است. این امر منجر به کلیشه های حرکتی و کلامی می شود که فاقد معنای اجتماعی است. وی معتقد بود که توسط روش فلورتایم ابتدا باید هیجانات کودک اوتیسم را تحریک نمود. وقتی هیجانات وی به اوج رسید از این انرژی هیجانی کودک اوتیسم برای فهم خود و نیات بهره برد. گرین اسپن برخلاف ادعای واتسون که می گفت هیچ چیز درونی برای رشد وجود ندارد، به عوامل درونی در درمان کودکان اوتیسم معتقد بود.
روش DIR هم مثل PRT و NET (بر علائق طبیعی کودک و استفاده از آنها به منظور بسیج توجه، مشارکت، تعامل، ارتباط و تفکر) متکی است. DIR ممکن است با تقلید رفتار درمانگر از رفتار کودک من جمله کلیشه های وی آغاز شود. اگر کودک بال بال می زند،رفتار درمان هم همان کار را انجام می دهد سپس در این میان، موقعیت هایی برای یادگیری کودک خلق میکند. به عبارت دیگر رفتاردرمان با تخریب بازی گونه فعالیت های کودک اتیسم او را وادار به واکنش میکند. برای مثال اگر کودک بال بال می زند، رفتاردرمانگر دست خود را به بازوی کودک گیر می دهد. حالا کودک گیر افتاده است و تا به رفتار درمانگر توجه نکند نخواهد توانست به کارش ادامه دهد. گرین اسپن توصیه می کند که کودک از ۸ جلسه ۲۰ دقیقه ای فلورتایم در طول روز جهت درمان برخوردار شود و اینکه یک سوم تا نصف وقت کودک اوتیسم در خانه صرف تعاملات خود انگیخته شود. از نظر گرین اسپن فلورتایم چیزی بیش از مجموعه‌ای از تمرین های درونی است؛ بلکه یک فلسفه است. (هر بار که در طول روز با کودک کار می کنید و با او تعامل می کنید توانایی تفکر منطقی را در او تقویت می کنید. هر بار که به او لباس می پوشانید و او در می آورد و شما دوباره می پوشانید هر بار که با اشاره به کودک می فهمانید که تلویزیون را روشن کند قدری بر قصدمندی، هویت، مفید بودن و توان ارتباطی کودک افزوده میشود. از طریق تعاملات دو سویه به کودک کمک می کنید تا مهارت های شناختی، حرکتی، هیجانی و اجتماعی خود را شکل داده و تقویت کند و به خودآگاهی برسد. گرین اسپن ۶ مهارت رشدی که کودکان هنجار برای رسیدن به اهدافشان مورد استفاده قرار می‌دهند و کودکان دارای اوتیسم در آنها ضعف دارند و روش فلورتایم را برمبنای آن پایه گذاری کرده است،به شرح ذیل بر می شمارد :
1. خودتنظیمی و ابراز علاقه به دنیا ۳ ماهگی : توانایی آرام کردن خود و پس از آن علاقه نشان دادن به مناظر، صداها و حواس مختلف حاصل از تجربه دنیا
2. مشارکت ۵ ماهگی : توانایی شرکت در ارتباط دوسویه با دیگران. بر اساس نظر گرین اسپن تسلط بر این مرحله رشدی مهارت های حرکتی، شناختی و زبانی را با هم یکپارچه می کند.
3. ارتباط دو سویه قصدمند ۹ ماهگی : کودک به طور ارادی و فعال انجام کاری را انتخاب می کند و می داند که عملش چه نتیجه ای به بار خواهد آورد.
4. حل مسئله پیچیده، اشارات، آگاهی پیش کلامی از خود تا ۱۸ ماهگی : گرین اسپن معتقد است که توانایی فهم الگوهای موجود در رفتارها مثل انجام مجموعه از اشارات یا اعمال متوالی برای حل یک مسئله، پیش نیاز به گفتار است. برای مثال کودک اول به بطری شیر نگاه میکند سپس به مادرش نگاه میکند، سپس در حالی که همچنان ملتمسانه به مادرش نگاه میکند برای رسیدن به بطری تلاش میکند. این الگو پیش از کسب اولین کلمات برای ابراز خواسته دیده می شود.
5. ایده های هیجانی – توانایی تصور تا ۳۰ ماهگی : گرین اسپن بر اهمیت بازی تاکید می ورزد. توانایی کودکان در شکل دادن ایده اول در بازی رشد می کند، بعدا به کودک به کمک والدینش روی احساسات، آرزوها و نیاتش اثر می‌گذارد. در بازی کودک احساسات خود و دیگران را می گوید: (من خوشحالم.
ناراحتی؟ مامان.)
6. تفکر هیجانی – پل زدن بین ایده ها
۴۲ تا ۴۸ ماهگی : برای مثال کودکی که قبلاً با حالات هیجانی غم و عصبانیت آشنا شده است در مرحله ۶ می تواند بین آنها ارتباط برقرار کند. لذا به مادرش می‌گوید (وقتی از دست من عصبانی می شی من غصه میخورم !) مراحل خودتنظیمی، مشارکت و ارتباط دو سویه قصدمند گرین اسپن همان پاسخ های محوری گوگل ها می باشد یعنی (خودتنظیمی رفتار، انگیزه برای مشارکت در تعاملات ارتباطی – اجتماعی اشتراک لذت‌ها و توجه مشترک) لذا علیرغم اینکه دنیای رفتارگرایان و شناخت گرایان جدا از هم است اما این جا هر دو بر روی یک هدف متمرکز هستند. فقط یکی بر دنیای درون و حالات هیجانی کودک تکیه می کند و دیگری (رفتارگرایان) بر روی رفتارهای قابل مشاهده مقدمه و نتیجه.
DIR و PRT وNET در درمان اوتسیم با به کارگیری تقویت های هیجانی در محیط طبیعی فراتر از ABA عمل می کنند. هر چند همچنان تجارب آموزشی توسط درمانگر (بزرگسال) مدیریت می شود. درمانگر با تدوین سناریوهای کوتاهی از علاقه کودک در جهت رشد وی بهره می گیرد. هدف اصلی DIR , PRT , NET در اوتیسم آن است که کودک کمتر به ترغیب درمانگر وابسته باشد، آغازگری از سوی کودک، تشویق شود و در نهایت نتایج طبیعی عمل (دسترسی به شی یا عمل مورد علاقه) جایگزین پاداش های رفتاردرمان (بغل، قلقلک، خوراکی و تشویق کلامی) شود. NET, PRT, DIR در درمان کودک اوتیسم فقط وقتی قابل استفاده است که کودک به مرحله توجه به حضور درمانگر یا دیگران رسیده باشد.
کدام روش درمان برای کودک اوتیسم من مناسب است؟
روش های رفتاردرمانی در درمان کودکان اوتیسم ،ارائه شده شامل فلورتایم، پی آر تی، ای بی ای و… که در این مطلب مطرح شد از روش های رایج درمان رفتاردرمانی در کودکان اتیسم است یکی دیگر از روش های با پایه رفتاردرمانی که در ایجاد ارتباط کودکان اوتیسم به کار می رود روش تیچ می باشد که در مقاله های پیشین به توضیح مفصل آن پرداخته شد. نکته قابل تعمل در درمان کودکان اوتیسم توجه به استفاده از روش های درمانی متناسب با سطح درک و پیشرفت کودک است. با توجه به رشد شناختی و روانی کودک در سال های ابتدایی زندگی و تایم طلایی درمان در کودکان اوتیسم (سنین 2 تا 6 سال) تشخیص روش درمانی مناسب با سطح رشدی کودک بسیار حائز اهمیت است. جناب آقای دکتر صابر با سابقه بالا در زمینه تشخیص و درمان کودکان اوتیسم می تواند بهترین روش درمان کودکان اتیسم را به شما ارائه دهد. به نظر می رسد بهترین روش درمان در کودکان اتیسم تلفیقی از درمان های شناختی، توانبخشی( کاردرمانی و گفتاردرمانی) و یکپارچگی حسی و رفتاردرمانی می باشد، که بسته به شرایط کودک اوتیسم با تقدم و تاخر خاصی ارائه می گردد. کلینیک توانبخشی غرب تهران و مرکز پایا با دارا بودن تیم درمانی تخصصی در زمینه اتیسم شامل کاردرمانان، گفتاردرمانان و روانشناسان متخصص در زمینه رفتاردرمانی به ارائه درمان های جامع در زمینه کودکان اوتیسم می پردازد. رضایت و همراهی مراجعین ما در سال های متمادی نشانه اعتماد آنان به روش های نوین درمانی ما می باشد.
سوالات متداول:
1- آیا میتوان ABA، PRT و فلورتایم را همزمان استفاده کرد؟
بله، ترکیب این روش‌ها ممکن است. مثلاً از ABA برای مهارتهای پایه، PRT برای تعمیم یادگیری و فلورتایم برای رشد هیجانی استفاده شود. اما نیاز به هماهنگی تیم درمان دارد.
2-آیا فلورتایم برای کودکان بزرگتر هم مؤثر است؟
بله، اما نیاز به تعدیل دارد. برای کودکان بزرگتر میتوان از فعالیتهای پیچیده‌تر و موضوعات مورد علاقه آنها استفاده کرد. این روش در تمام سنین قابل اجراست.
اختلال بیش فعالی و نقص توجه یکی از موارد بحث انگیز اختلالات دوره کودکی است. انواع متعددی از درمان‌ها سعی در مهار کردن این شرایط داشته اند که با موفقیت های محدودی همراه بوده اند. بازی درمانی در بیش فعالی، از فنون موفقیت‌آمیزی بوده است که علاوه بر آموزش فنون اداره زندگی به کودک او را درگیر فرآیند می کند. مشکلات شناختی و رفتاری دوران کودکی که به عنوان اختلالات توجه، تکانشگری و بیش فعالی طبقه بندی شده برای بازی درمانگر چالش ایجاد میکند. این مشکلات شامل فقدان توجه ، تحریک مفرط ، بیش فعالی ، تکانشگری ، تحریک پذیری و ناتوانی در به تاخیر انداختن ارضاء نیاز می باشد. این شرایط به لحاظ تشخیصی، اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه، شناخته میشود که یکی از پیچیده ترین اختلالات دوران کودکی است. مرکز بازی درمانی در بیش فعالی و نقص توجه دکتر صابر یکی از مراکز مهم در حیطه بازی درمانی برای کودکان بیش فعال و رفتاردرمانی بیش فعالی می باشد که توسط متخصصین مجرب مرکز به ارائه خدمات بازی درمانی به کودکان بیش فعال می پردازد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
بازی درمانی در کودکان بیش فعال
مشکلات رفتاری و بی قراری های کوکان بیش فعال بر تعاملات کودک در محیط خود تاثیر می گذارد و منجر به ناتوانی برخورد با نیازهای موقعیتی متناسب با سن میشود. کودکان دارای اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه ، معمولاً مشکلات رفتاری را در منزل ، مدرسه و در اجتماع خودشان نشان می‌دهند. تعامل با همسالان ، پیشرفت تحصیلی و در مجموع، سازگاری کودک را تحت تأثیر خود قرار میدهد. کودکان دارای اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه اغلب برای والدین و معلمین خود اسرار آمیز هستند. رفتار پراکنده و غیر قابل پیش بینی آنها، فشار روانی مضاعفی را ایجاد میکند که منجر به عقاید غیرمنطقی می شود که اینها مشکلات انگیزشی و رغبتی هستند نه توانایی‌ها با منشا فیزیکی. متخصصین بازی درمانی در بیش فعالی و نقص توجه با بررسی دقیق شرایط کودکان و استفاده از تکنیک های رفتار درمانی بیش فعالی در جلسات بازی درمانی به شکل گیری رفتارهای سالم و بهبود ارتباط کودک کمک می نمایند. بازی درمانی در کودکان بیش فعال یکی از درمان های اساسی و مفید برای این کودکان محسوب می شود.
مشکلات رفتاری و رفتار درمانی در بیش فعالی
اکثر کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه از لحاظ عاطفی نیز بی ثبات هستند، بدین معنی که به طور ناگهانی خلقشان تغییر می کند. بازی درمانی برای بیش فعالی در ابراز صحیح احساسات کودکان و بهبود به هم ریختگی عاطفی کودک موثر می باشد.
والدین اظهار میکنند که کودکشان چگونه به سرعت از خوب به بد و مجددا به خوب تغییر می‌یابد . بنابراین کودکانی که مبتلا به اختلال بیش فعالی هستند، به نظر می رسد که علاوه بر داشتن مشکلات رفتاری، بسیار حساس بوده و به آسانی برآشفته میشوند. زندگی این کودکان آسان نیست و تا ۵ سالگی و شروع رفتن به مدرسه، احتمالاً بیش از هم سن و سالانش مورد تنبیه و حتی طرد قرار می گیرد و در هنگام شروع مدرسه، مشکلات نیز بروز میکنند و معلمان ممکن است از عدم ناتوانی آنها در آرام نشستن در کلاس و یادگیری درس انتقاد کنند.
اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه به طور قابل ملاحظه‌ای به شخصیت بارز کودک و مهارتهای شناختی او آسیب می زند. نقص در مهارت ها، منجر به بازخورد منفی در حوزه‌های مختلف محیطی آنها می شود.
برای مثال، کودک ممکن است احساس کند که هرگز هیچ کاری را درست انجام نمی دهد نارضایتی خانواده را ناشی از بروز رفتارهای منفی احساس میکند و ارتباطات مثبت یک طرفه را تجربه می کند، حال آنکه برای جبران موقعیت احساس درماندگی می کند.
نقص مهارت ها منجر به سال ها رنج بردن از بازخورد منفی و فقدان تقویت مثبت و به طور همزمان ناتوانی در بر آورده نمودن خواسته های منطقی خانواده ها، دوستان و معلمین می شود. در نتیجه کودک در زندگی آسیب می بیند. متخصص بازی درمان کودکان بیش فعال باید به نشانگان اصلی این اختلال و اثر ثانویه ای که بر کودک و اعضای خانواده دارند بپردازند .
بسیاری از متخصصین از جمله : پزشکان، روانشناسان، مربیان، مددکاران اجتماعی، آسیب شناسان گفتاری و متخصص بازی درمانی کودکان بیش فعال با کودکان بیش فعال همراه با نقص توجه روبرو هستند.
سال‌های زیادی بود که هر یک از متخصصین به طور مجزا کار می کردند و تعاریف و عقاید خودشان را برای ارزیابی و مداخله گسترش می دادند. این رویکرد چند وجهی مستلزم آموزش والدین در ارتباط با واقعیت های مربوط به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه و پیش آگاهی دادن در حد امکان، آموزش والدین به طور هفتگی، ارجاع به پزشک در صورت لزوم، مداخله در کلاس، آموزش مهارتهای اجتماعی و بازی درمانی انفرادی است.
این رویکردها به کودک کمک میکند تا کنترل اختلال و ایجاد مهارت های مقابله با این مشکلات را در دست خود بگیرند. در این رویکرد کوتاه مدت سازمان یافته، والدین کودک، همکاردرمانگر میشوند و هنگام اتمام مداخله کوتاه مدت قادر به ادامه درمان هستند. به دلایل گوناگون، این امر همیشه امکان پذیر نیست. والدین باید به خاطر اهمیت مشارکتشان آموزش ببینند. زمانی که کودک ارجاع داده میشود، درمانگر غالباً با مشکلات پیچیده‌ای مواجه میشود که با مسائل مختلف اجتماعی و غیر اجتماعی درآمیخته است.
درمان اختلال بیش فعالی و نقص توجه
درمان بر مولفه های اصلی اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه یعنی توجه یعنی (فراخنای توجه کوتاه، تقریباً یک سوم همسالان) بیش فعالی (بی قراری، آرام نگرفتن، مشکل در یک جا نشستن (و تکانشگری (عمل قبل از تفکر، توانایی برنامه ریزی ضعیف و تحمل ناکامی پایین و…) متمرکز است.
اهداف درمان و ایجاد اعتماد به نفس در کودک در حوزه های خاصی از کمبود، افزایش توانایی آنها در تمرکز بر تکالیف، تشویق آنها بر نشان دادن خود کنترلی و آموزش به آنها برای در نظر گرفتن پیامد ها قبل از عمل کردن، متمرکز است. بازی درمانی از درمان های اساسی در حیطه اختلال بیش فعالی و نقص توجه است.
نتیجه:
بازی درمانی کوتاه‌مدت ساختاری به عنوان یک روش موثر و غیردارویی در مدیریت علائم بیش‌فعالی (ADHD) در کودکان شناخته شده است. این روش با ایجاد یک محیط کنترل‌شده و هدفمند، به کودکان کمک میکند تا مهارتهای خودکنترلی، تمرکز و تعامل اجتماعی را بهبود بخشند. دکتر صابر، با تجربه و تخصص خود در زمینه اختلالات عصبی-رشدی، از بازی درمانی به عنوان بخشی از برنامه درمانی جامع خود استفاده میکند. او تاکید دارد که این روش نه تنها باعث کاهش علائم بیش‌فعالی میشود، بلکه به کودکان کمک میکند تا احساسات خود را بهتر بیان کنند و اعتماد به نفس خود را افزایش دهند. با توجه به نتایج مثبت بازی درمانی کوتاه‌مدت ساختاری، این روش میتواند به عنوان یک ابزار مکمل در کنار سایر درمان‌ها مانند داروها، رفتاردرمانی و تغییرات رژیم غذایی مورد استفاده قرار گیرد. دکتر صابر معتقد است که ترکیب این روش‌ها با رویکردی شخصی‌سازی شده، میتواند به بهبود کیفیت زندگی کودکان مبتلا به ADHD و خانواده‌های آنها کمک کند. در نهایت، بازی درمانی نه تنها یک روش درمانی، بلکه فرصتی برای لذت بردن و رشد کودکان در محیطی امن و حمایت‌گر است.
سوالات متدول:
1-آیا بازی درمانی کوتاه‌مدت ساختاری برای کودکان خجالتی نیز مفید است؟
بله، این روش به کودکان خجالتی کمک میکند تا اعتماد به نفس خود را افزایش دهند و راحت‌تر با دیگران تعامل کنند. دکتر صابر از بازی‌های گروهی کوچک برای تشویق کودکان خجالتی استفاده میکند.
2-چگونه دکتر صابر از بازی درمانی در روند درمانی خود استفاده میکند؟
دکتر صابر با ارزیابی دقیق نیازهای هر کودک، بازی‌های مناسب را انتخاب میکند و آنها را در جلسات درمانی و همچنین به عنوان تکلیف خانگی به خانواده‌ها پیشنهاد میدهد. او بر این باور است که بازی درمانی باید بخشی از یک برنامه درمانی جامع باشد.
در زمینه نیازهای تحولی کودک، بازی به اندازه غذا، گرما و محافظت مهم است. بازی فرصت ایجاد و گسترش مهارتهای حرکتی درشت و ظریف و حفظ سلامت جسمانی را فراهم می کند. هنگامی که کودک به بازی میپردازد، حرکت و پویایی او منجر به فعال شدن اجزای مختلف بدن و ایجاد هماهنگی بین اعضای بدن و رشد و پرورش مهارتهای حرکتی او میشود.
از آنجا که رشد عضلات در رشد بدنی اهمیت بسزایی دارد، در بازی عضلات فرصت می یابند تا سریع تر رشد کرده و قوی تر شوند و مهارتهای لازم جهت انجام کارهای متفاوت را به دست آورند.
درنتیجه تمام فعالیت ها منجر به قوی ترشدن کودک از نظر جسمی میشود.
علاوه بر تاثیر بازی بر رشد فیزیکی بازی در رشد اجتماعی کودک تاثیر بسزایی دارد زیرا بازی کودکان که در بدو امر به صورت انفرادی است، کودک رفته رفته با بزرگ شدن به سوی بازی‌های دسته جمعی گرایش پیدا میکند.
در بازی های گروهی، کودک شیوه همکاری و تبادل با دیگران را رعایت حقوق دیگران را می آموزد. او می آموزد که چه گونه در برابر کمک دیگران پاسخگو باشد و صحبت آنان را به هر وسیله ممکن قدر شناسد و به هنگام مشکلات در بازی بردبار و به هنگام پیروزی در آن فروتن باشد. از سوی دیگر عواطف نقش مهمی در زندگی کودک بازی میکند.
عواطف فعالیتهای روزانه کودک را لذت بخش می سازد. البته تاثیر عواطف بر زندگی و فعالیت های کودک همیشه مفید نیست بلکه گاهی عواطف اثر منفی بر جای می گذارد طوری که کودک در اثر تحریکات عاطفی بسیار شدید و مداوم، توانایی سازگاری و اجتماعی را از دست میدهد و ممکن است دچار رنج و اندوه شود و احساس کهتری و بی لیاقتی در او به وجود آید. در نتیجه موفقیت و شکست فرد تحت تاثیر حالت های عاطفی دوران کودکی قرار می گیرد. از این رو بازی به کودک امکان بروز احساسات را می دهد و از این طریق تعادل روانی – عصبی خود را باز می یابد.
علاوه بر جنبه های مختلف رشد و تحول، رشد و تکامل شناختی کودک بیش از سایر جنبه‌ها مورد توجه همگان است زیرا قسمت عمده رفتار انسان از یادگیری نشأت می‌گیرد و یادگیری خود به یک فرآیند شناختی است طوری که کودک به هنگام بازی از راه درستکاری اشیا و تماس با محسوسات، حقایق را شخصا کشف کرده و از این رو راه تجربه می آموزد.
برخورد او با واقعیت او را به تفکر و تعقل وا می دارد و وسعت فکر، توانایی، و دقت در او حاصل می شود. بازی وسیله ای طبیعی برای بیان و اظهار وجودکودک است.کودکان از طریق بازی احساسات, ناکامی ها و اضطراب های خود را بیان می دارند. اما علیرغم بروزآشکار کودک، بزرگسالان در بسیاری از مواقع قادر به درک احساسات و پاسخگویی موثر به آنها نمی باشند.
بنابراین شکاف ارتباطی بین کودک و بزرگسال عمیق میشود. در اینجاست که بازی میتواند به منظور برقرار ساختن ارتباط درمانی به کار رود و بزرگسالان میتوانند از اين طریق به دنیای درونی کودک راه یابند و با شناخت بهتر و بیشتر به مشکلات آنها پی ببرند. و بدین وسیله نه تنها می توان کودک را د رکاهش علایم بالینی کمک نمود بلکه میتوان موانع رشد کودک رامرتفع ساخت.
بازی درمانی یک تعامل کمکی بین کودک و بزرگسال آموزش دیده است که از طریق ارتباط نمادین در بازی در جستجوی راه هایی برای کاهش آشفتگی های هیجانی کودک است.
به طوری که کودک در طی تعاملات بین فردی با درمانگر، پذیرش تخلیه هیجانی، کاهش اثرات رنج آور، جهت دهی مجدد تکانه ها و تجربه هیجانی تصحیح شده را تجربه میکند.
بازی درمانی، رویکرد فعالی است که میتوان آن را به صورت انفرادی یا گروهی به کار برد، به گونه ای که به کودک اجازه می دهد تا به واسطه بازی، احساسات هوشیار و ناهشیار شان را آشکار سازند. نظریه هایی که به تبیین بازی کودکان می‌پردازند، از لحاظ نوع تبیین بسیار متفاوتند.
اگرچه افراد مختلف ممکن است درباره علت بازی کردن کودکان اختلاف نظر داشته باشند ولی با این نکته موافقند که بازی از مولفه های ضروری زندگی کودکان است چرا که آنها به هنگام بازی معمولاً در طبیعی ترین و راحت ترین وضعیت هستند و به همان راحتی که بزرگسالان احساساتشان را از طریق گفتار ابراز میکنند آنها نیز همین کار را به وسیله بازی انجام می دهند.
بنابراین بازی وسیله فوق العاده کارآمد و موثری است که با کمک آن می توان وارد دنیای درونی کودکان شد. کلینیک توانبخشی غرب تهران و کلینیک پایا به سرپرستی جناب آقای دکتر صابر در زمینه بازی درمانی و درمان اختلالات رفتاری، بیش فعالی و نقص توجه و مشکلات ارتباطی کودکان فعال بوده و خدمات درمانی را توسط کادر درمانی مجرب ارائه میکند.
طبق گفته های روانشناسی کودک پدر و مادر تا جایی که ممکن است باید در حضور کودکان با یکدیگر با مهربانی و احترام رفتار کنند تا به این ترتیب کودک نیز بیاموزد که رفتار مناسبی داشته باشد. فرزند پروری یک فعالیت مشترک بین والدین است میزان هماهنگی پدر و مادر در شیوه فرزند پروری و نقش بسیار مهمی در فرمان پذیری کودک دارد.مرکز روانشناسی کودک تاکید دارد چنان چه سبک فرزند پروری پدر و مادر متفاوت باشد کودک پیامهای متضادی را از دو طرف دریافت میکند. رابطه معیوب، مربوط به والدین است که به دلایل مختلف پیام های دوگانه برای فرزندان خود ارسال میکنند. بنابراین کودک سردرگم میشود و نمی‌تواند تشخیص بدهد از چه کسی باید پیروی کند و در نهایت به سمت کسی متمایل میشود که سختگیری کمتری داشته و منفعت بیشتری برای کودک دارد. ضمن اینکه کودک از عدم هماهنگی پدر و مادر زجر می کشد و احساس عدم امنیت میکند و از همه مهمتر این است که وقتی پدر و مادر یکدیگر را نقض می کنند اقتدارشان زیر سوال می‌رود و این مسئله به شدت موجب نافرمانی کودک می گردد.
مشاوره و درمان های روانشناسی، کلینیک روانشناسی کودکان دکتر صابر همواره بر این پایه استوار است که (یک تربیت هماهنگ و حتی اشتباه کمتر از یک تربیت درست، اما ناهماهنگ، به کودک آسیب می رساند.)
گروه سوم پدران و مادران در روانشناسی کودک والدینی هستند که همواره به یک شکل ثابت و درست عمل می کنند. والدین مقتدر در حالی که روشهای کنترلی را بر فرزندان خود اعمال میکنند در مورد انجام آن توضیح می‌دهند و همچنین روش های تقویتی را برای تغییر رفتار کودکان خود به کار می‌گیرند. در روانشناسی کودکان ،آنها روش مثبت، صمیمی، گرم و واضح حرف می‌زنند و عمل میکنند. در مرکز روانشناسی کودک دکتر صابر(کلینیک روانشناسی کودکان در شرق تهران- کلینیک روانشناسی کودکان در غرب تهران) به والدین آموزش داده می شود که برقراری ارتباط با کودک به این شیوه به وی می فهماند که پدر و مادر موقعیت را می شناسند و می فهمند و مطابق با آن حرف می‌زنند و عمل میکنند این دسته از والدین حد متوسطی از کنترل و حد متوسطی است که صمیمیت را رعایت می کنند. آنها به فرزند خود عشق می ورزند اما برای تربیت او قانون و مقرراتی دارند.
کدام کلمه ها دو حرف دارند؟
