دسته: توانبخشی بزرگسالان

تست ام اس در خانه

بیماری عصبی به تدریج پیشرفت می کند که به غلاف میلین در سیستم اعصاب مرکزی اسیب می رساند . ام اس در بیمار باعث التهاب می شود و غالبا میلین را از بین می برد .شروع معمولا بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی می باشد ؛  شیوع : ۶۰-۱۰۰ نفر در ۱۰۰۰۰ ؛  زنان تقریبا دو برابر بیشتر از مردان است. تست های تشخیص ام اس شامل معاینه متخصص و ام آر ای می باشد که شرایط بیمار را مشخص می کنند. در مرحله بعد یک متخصص کاردرمان با انجام تست خانگی ام اس، وضعیت جسمی بیمار را بررسی می کند و برنامه درمانی مناسب را ارائه می کند. مرکز تشخیص و درمان ام اس دکتر صابر در زمینه تشخیص و درمان ام اس با تیم مجرب و تخصصی خود به ارائه خدمات توانبخشی ام اس در کلینیک و انجام تست ام اس در خانه و کاردرمانی ام اس در منزل برای مراجعینی که توانایی حضور در مرکز را ندارند می پردازد.

علت ام اس خاص ناشناخته است . احتمال می رود ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی دخیل باشد . اکثر محققان معتقدند که ام اس یک بیماری خود ایمنی است (نقص سیستم ایمنی بدن و حمله به میلین اعصاب) . شواهدی وجود دارد که نشان می دهد ممکن است ام اس توسط ویروس ایجاد شده باشد و افراد خاصی به دلیل عوامل ژنتیک مستعدتر هستند .

خود ارزیابی ام اس

مولتیپل اسکلروزیس یک بیماری خود ایمنی مزمن و پیشرونده است که سیستم عصبی مرکزی را تحت تاثیر قرار می‌ دهد. این بیماری به میلین، که یک پوشش محافظ برای اعصاب است، آسیب می‌ رساند و باعث آسیب به نورون‌ ها در مغز و نخاع می ‌شود. این می‌ تواند طیف وسیعی از علائم را ایجاد کند، از جمله درد، افسردگی، مشکلات حرکتی، بی‌ اختیاری، مشکلات خواب، گزگز، بی‌ حسی، لکنت زبان و مشکل در تعادل و هماهنگی. خود ارزیابی ام اس نمی تواند این بیماری را تشخیص دهد، اما ممکن است به فرد کمک کند تا علائم خود را درک کند و بداند چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرد. این خود ارزیابی ممکن است بر سطح انرژی، احساسات فیزیکی، مشکلات بینایی و موارد دیگر تمرکز کند. تشخیص و درمان زودهنگام MS می ‌تواند پیشرفت بیماری را کند کرده و نتایج کلی را بهبود بخشد. افراد می ‌توانند برای ارزیابی علائم خود در خانه، خود ارزیابی انجام دهند. اگر برخی از علائم نشان ‌دهنده MS را دارند، ممکن است بخواهند با پزشک تماس بگیرند. پزشکان MS را بر اساس ترکیبی از علائم و آزمایش‌ ها تشخیص می‌ دهند، بنابراین ارائه یک لیست جامع از علائم و توصیف چگونگی تغییر آن ها در طول زمان به پزشک ممکن است به فرد کمک کند تا تشخیص سریع ‌تر و دقیق ‌تری دریافت کند. هیچ آزمایش واحدی نمی ‌تواند MS را تشخیص دهد. در عوض، پزشکان معمولاً سابقه پزشکی فرد را می ‌گیرند و انواع آزمایش ‌ها را انجام می‌ دهند، از جمله:

-آزمایش‌ هایی برای رد سایر شرایط، مانند اشعه ایکس برای بررسی آسیب ‌ها

-معاینه برای بررسی علائم و مناطق آسیب احتمالی عصبی: متخصص مغز و اعصاب شما سوالات زیادی در مورد مشکلات سلامتی و علائم شما، در حال حاضر و در گذشته، خواهد پرسید. آن ها همچنین یک معاینه فیزیکی انجام خواهند داد. این معاینه تغییرات یا ضعف در حرکات چشم، هماهنگی پا یا دست، تعادل، گفتار یا رفلکس ‌های شما را بررسی می ‌کند.

-آزمایش تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) برای بررسی آسیب سیستم عصبی: اسکنر MRI از یک میدان مغناطیسی قوی برای ایجاد تصویری دقیق از داخل مغز و نخاع شما استفاده می ‌کند. این روش بسیار دقیق است و می‌ تواند محل دقیق و اندازه التهاب، آسیب را مشخص کند. اسکن MRI تشخیص را در بیش از 90 درصد افراد مبتلا به ام‌ اس تأیید می ‌کند.

تشخیص ام ‌اس بر اساس یافتن شواهدی از آسیب در قسمت ‌های مختلف سیستم عصبی مرکزی شما است. معمولاً برای تشخیص ام ‌اس، آن ها باید ببینند که این آسیب در زمان ‌های مختلف رخ داده است، نه فقط یک بار.

انواع ام اس

انواع اصلی با الگوهای ام اس موارد زیر هستند (۳ نوع اول معمول تر هستند):

1  . عود کننده : مشخص شدن با حملات کاملا مشخص (عود) و به دنبال آن بهبودی جزئی یا کامل . شایع ترین نوع (۷۰٪ در زمان تشخیص)

2  . ام اس پیشرونده اولیه : نسبتا نادر (۱۰ تا ۱۵٪ در زمان تشخیص) ، مبتلایان به این نوع بیماری ام اس از ابتداء بدتر شدن و وخیم شدن بیماری با عود نامشخص

3  . ثانویه – پیشرفت کننده : 2/1 از مبتلایان به نوع عود کننده ، در طی ۱۰ سال تشخیص ، بدتر شدن با افزایش سطح ناتوانی

4  . عود پیشرونده : نسبتا نادر ، حملات با ترکیب وخیم شدن ثابت و عود و بدون بهبودی

5  . ام اس خوش خیم : تعداد حمله کم با دوره طولانی بهبودی و کمی ناتوانی بعد از ۱۵ سال . حدود ۲۰ – ۲۵٪ افرادی که در ابتدا مبتلا به ام اس عود کننده تشخیص داده می شوند دارای این نوع هستند.( ام اس خفیف)

6  . ام اس بدخیم : در طول ۵ سال از تشخیص ناتوانی به سرعت در حال پیشرفت است ؛  بسیار نادر

علائم تشخیص ام اس

علائم و نشانه ها به قسمت یا قسمتهایی از سیستم اعصاب مرکزی که تحت تأثیر قرار می گیرند بستگی دارد . قسمت های آسیب دیده میلین اغلب ضایعات” یا “پلاک” نامیده می شوند . نتیجه ممکن است طیف گسترده ای از علائم ام اس را نشان دهد و شامل ۳ دسته می باشد :

1  . اولية (مستقیم با دمیلیناسیون) : خستگی زودگذر ، دوبینی ، نوریت اوپتیک ، پارستزی ، ضعف حرکتی ، آتاکسی ، راه رفتن ناپایدار ، اختلال عملکرد روده و مثانه ، درد ، کاهش شناخت ، اسپاسم ، نورالژی دیسارتری ، دیسفاژی

2  . ثانویه (عوارض علائم اولیه) : انقباضات ، عفونت مجاری ادراری ، زخمهای دکوبیتوس ، درد ، اختلالات شناختی

3  . ثالثیه (ناشی از واکنش به علائم اولیه و ثانویه) : تأثير عاطفی ، اجتماعی و شغلی این بیماری بر فرد ، خانواده و جامعه

مدیریت پزشکی در درجه اول روی علائم بیماری ام اس تمرکز دارد:

داروهای ضد التهاب برای محدود کردن التهاب در دوره های تشدید بیماری به عنوان مثال پردنیزون – اما دارای عوارض جانبی گسترده)

چندین داروی جدید برای کند کردن پاسخ سیستم ایمنی بدن برای افراد مبتلا به ام اس عود کننده و جلوگیری از این بیماری تا کند کردن روند بیماری.

تست ام اس در خانه

تست خانگی ام اس شامل

تمام حیطه های کاری (مراقبت از خود ، بهره وری و اوقات فراغت)

اجزای عملکردی

جسمی : قدرت ، استقامت / خستگی ، تون ، هماهنگی ، چابکی ، عملکرد دست ، کنترل تعادل / پوسچر ، دامنه

حرکتی فعال/ دامنه حرکتی غیرفعال / عملکردی ، تحرک ، فرایند حسی ، درک بصری

شناختی : توجه ، تمرکز ، حافظه ، یادگیری ، حل مسئله ، تصمیم گیری

عاطفی : ارزش ها ، اعتقادات ، خودپنداره ، مهارتهای مقابله ، مهارتهای ارتباطی

محیط : موانع در خانه و محل کار و همچنین اصلاحات

نمونه هایی از ارزیابی های استاندارد برای استفاده : MMSE , FIM , COPM  ؛  قدرت گریپ دست  ، Qual – OT (ابزار ارزیابی کیفیت زندگی) ؛  مقياس تأثیر خستگی  ؛  مقیاس اصلاح شدهAshworth  (تون عضلانی) ؛  آزمون تعادل برگ ؛  ارزیابی ادراکی OSOT ؛  تست درک بصری مستقل از حرکتی

درمان توانبخشی ام اس پس از تست تشخیصی

مدل های درمانی شامل : درمانی ، جبرانی ، نگهداری ، پیشگیری و سازگاری با محیط است.

جسمی : کلید ، فعال بودن است . استفاده از یک برنامه ورزشی و آموزش در مورد مکانیک بدن خور بهبود قدرت و شرایط کلی بدنی . آموزش تکنیکهای مختلف برای کمک به مدیریت ضعف اندام فوقانی و یا هماهنگی . آموزش مهارت های مدیریت خستگی (به عنوان مثال ، قدم زدن ، ساده سازی کار) برای کر حفظ انرژی و در نتیجه لذت بردن از فعالیتها . اسپلینت ، کشش و دامنه حرکتی برای جلوگیری از انقباضات ارائه تجهیزات سازگار به عنوان تکنیک جبرانی در افراد دارای مشکل در انجام فعالیت های روزمره زندگی . ارائه دستورالعمل در مورد جابجایی های ایمن . مداخلات نشستن و پوزیشن دهی مناسب.

شناختی : استفاده از تکنیکهای درمانی و جبرانی برای درمان اختلالات شناختی .

– درمان

استفاده از برنامه های رایانه ای و یا کارهای کاغذی برای افزایش توجه ، حافظه و غیره . به عنوان مثال ، تکنیک های جبرانی ؛  نوشتن یا استفاده از تایمر برای کمک به افراد در به یادآوری اطلاعات . برای افراد دارای اختلال شناختی شدید ، دریافت آموزش های لازم توسط خانواده در مورد اختلالات و سازگاری در خانه و یا حفظ امنیت فرد . سایر زمینه های آموزش عبارتند از : مهارتهای مدیریت زمان ، برنامه ریزی ، ایمنی و غیره .

عاطفی : استفاده از تغییرات نقش ، فعالیتهای ایجاد اعتماد به نفس و مهارتهای مقابله ای برای کمک به افراد در تنظیم فرایند این بیماری و تغییر شرایط ؛  مفید بودن تعامل گروهی برای یادگیری از یکدیگر . زمینه های دیگر عبارتند از : آموزش مدیریت استرس ، تعیین اهداف ، افزایش احساس کنترل در زندگی فرد ، ا تشویق همکاری و پشتیبانی خانواده و غیره

محیط  : توصیه هایی برای افزایش ایمنی و حفظ انرژی ، آموزش برای بیمار  ام اس و خانواده در مورد بیماری ام اس و چگونگی تأثیر آن بر عملکرد آموزش پشتیبانی در اجتماع و جستجوی خدماتی مانند حمل و نقل عمومی (در صورت عدم امکان ادامه رانندگی) . آموزش مدیریت خستگی و عملکرد دستگاه های کمکی و غیره

منابع:

medicalnewstoday.com

mayoclinic.org

mssociety.org.uk

سوالات متداول:

1-تست ام اس در خانه به چه صورت انجام می‌شود؟
این تست‌ها معمولاً شامل پرسش‌نامه‌های ارزیابی علائم مانند خستگی مزمن، تاری دید، اختلال تعادل، بی‌حسی اندام‌ها و مشکلات شناختی هستند. برخی اپلیکیشن‌ها یا ابزارهای دیجیتال نیز برای این کار طراحی شده‌اند.

2-چه زمانی بعد از مشاهده علائم باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت تجربه علائم پیشرونده‌ای مانند بی‌حسی مداوم، تاری دید، خستگی غیرعادی یا اختلال تعادل، باید فوراً به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کرد.

کاردرمانی افسردگی چیست

در تعریف کامل ، افسردگی بالینی خود را به عنوان یک اختلال افسردگی عمده با دوره اپیزودیک و درجات مختلفی از تظاهرات پایدار بین اپیزودها نشان میدهد . معیارهای تشخیص اختلال افسردگی اساسی در DSMIV تعریف شده است . اختلال افسردگی اساسی با خلق و خوی افسرده یا از دست دادن علاقه یا لذت در فعالیتهای روزانه مشخص می شود ، حداقل برای یک دوره ۲ هفته ای ادامه دارد.یکی از روش های موثر در درمان افسردگی، کاردرمانی در بیماری افسردگی است که به بیمار کمک می کند به صورت تدریجی وارد محیط شده و توانایی های شغلی و فعالیت های شخصی خود را از سر بگیرد. کاردرمانی کودکان و کاردرمانی بزرگسالان دکتر صابر در جهت مشاوره به بیماران افسرده و افسردگی در کودکان فعالیت می نماید.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی و رفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

افسردگی یکی از شایع‌ترین اختلالات سلامت روان است که میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهد.  سازمان جهانی بهداشت گزارش می‌دهد که افسردگی اصلی‌ترین علت ناتوانی در جهان است و بیش از 264 میلیون نفر را تحت تأثیر قرار داده است . اگرچه گزینه‌های درمانی متعددی وجود دارد، کاردرمانی به عنوان یک رویکرد جامع و شخصی‌سازی شده می‌تواند به افراد مبتلا به افسردگی کمک کند تا کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.

کاردرمانی می‌تواند نقش مهمی در مدیریت افسردگی ایفا کند، زیرا به افراد کمک می‌کند موانعی را که مانع شرکت آن‌ها در فعالیت‌های معنادار می‌شود، شناسایی و برطرف کنند. کاردرمانگران با افراد همکاری می‌کنند تا برنامه‌های درمانی شخصی‌سازی شده‌ای ایجاد کنند که نیازها و اهداف خاص آن‌ها را پوشش دهد.

اختلال افسردگی اساسی نشان دهنده تغییر از روحیه نرمال فرد است و می تواند بر الگوهای خواب (هایپرسومنیا و هایپوسومنیا) ، وزن (افزایش یا کاهش اشتها) ، تمرکز تصمیم گیری و مهارتهای حل مسئله تأثیر بگذارد . فرد مبتلا به اختلال افسردگی اساسی ممکن است احساس بی ارزشی یا گناه کند و ممکن است افکار خودکشی داشته باشد . عملکرد در برخی با بسیاری از زمینه های مراقبت از خود ، بهره وری ، اوقات فراغت و نقش های اجتماعی مختل می شود .

توجه : انواع دیگر افسردگی شامل اختلال دیستیمیک ، افسردگی آتیپیکال و افسردگی با ویژگیهای روانی است.

شیوع

تخمین زده می شود که بالای ۲۵٪ از زنان و ۱۰٪ از مردان در طول عمر خود افسردگی را تجربه می کنند.

علت افسردگی چیست

هنوز علت دقیق اختلال افسردگی اساسی مشخص نشده است . ترکیبی از عوامل ژنتیکی ، روانی- اجتماعی و محیطی در توسعه آن نقش دارد . نظریه ها و تحقیقات مختلف نشان می دهد که اختلال در تنظیم انتقال دهنده های عصبی در مغز (از جمله سروتونین ، دوپامین و نوراپی نفرین) مسئول علائم افسردگی است . درمان فارماکولوژیک براساس این فرض و تحقیق است.

دوره افسردگی

در ۵۰% بیماران شروع اختلال افسردگی اساسی قبل از ۴۰ سالگی رخ می دهد (اگرچه ممکن است در هر سنی رخ دهد) . یک اپیزود درمان نشده افسردگی تقریبا شش تا سیزده ماه طول می کشد ، در حالی که یک قسمت تحت درمان ممکن است در سه ماه اول فروکش کند . از آنجا که بیماران اپیزودهای افسردگی متری را تجربه کنند ، زمان بین اپیزودها کاهش می یابد و شدت اپیزود به احتمال زیاد افزایش می یابد . میانگین تعداد اپیزودهای اختلال افسردگی اساسی ، به ازای هر بیمار ، در طی یک دوره ۲۰ ساله ۵ یا ۶ است.

ارزیابی کاردرمانی افسردگی

1  . بستری – حاد

تمرکز ارزیابی کاردرمانی افسردگی روی شغل و بهبودی

مراقبت از خود : فعالیت های روزمره زندگی و توانایی عملکرد مستقل ، چرخه خواب و بیداری ، تغذیه

بهره وری و اوقات فراغت : وظایف ، علایق و ارزش ها.

مؤلفه ها : توجه ، تصمیم گیری ، حل مسئله ، خودباوری ، بی قراری ، آشفتگی ، سطح تحمل پایین ، ناامیدی ، عدم

انگیزه ، افکار خودکشی .

ابزارها : مقیاس عملکرد کاری کانادایی ، چک لیست علاقه ، لیست چک وظایف ، ليست لذتها ، مشاهده (یعنی ، عملکرد اجتماعی و غیره) . اگر بیمار مشکلات شناختی یا سایر مشکلات قابل توجهی که بر عملکرد مستقل تأثیر می گذارد داشته باشد ، ممکن است از KELS, BaFPE یا ارزیابی عملکردی دیگری برای اهداف تخلیه استفاده شود .

2  . سرپایی – کمتر حاد تا مزمن

تمرکز ارزیابی کاردرمانی بیشتر بر عملکرد مستقل در جامعه و تعیین اهداف و رسیدن به اهداف .

مراقبت از خود : فعالیت های روزمره زندگی ، چرخه خواب و بیداری ، تغذیه

بهره وری – فعالیت معنی دار : فرصت های شغلی ، آموزشی ، داوطلبانه . درک نقش ، مهارت ها ، توانایی ها ، امتیازات ، اهداف ، ارزش ها.

اوقات فراغت : تعریف علایق

مؤلفه ها : همان موارد فوق + احساس ناکافی در وظایف زندگی

ابزارها : COPM ، چک لیست نقش ، چک لیست علایق ، تاریخچه شغلی ، پرسشنامه علایق (مانند پرسشنامه عملکرد کاری کانادایی) ، تست های استعداد ، پرسشنامه اوقات فراغت و جستجوی کار.

درمان افسردگی

درمان های دارویی ، روانی – اجتماعی و کاردرمانی همه در مقالات به کاهش علائم افسردگی مرتبط بوده اند . همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می دهد ترکیبی از درمان دارویی و درمان روانی اجتماعی / کار درمانی افسردگی را نسبت به یک روش درمانی مؤثرتر است.

الف ) درمان دارویی

ثابت شده است که درمان با دارو کاهش علائم افسردگی مؤثر است . برای درمان افسردگي حاد استفاده می شود و همچنین می تواند برای کاهش تعداد و شدت اپیزودهای تجربه شده توسط بیماری به عنوان پیشگیری کننده مورد استفاده قرار گیرد . انواع مختلفی از دارو وجود دارد که برای درمان اختلال افسردگی اساسی استفاده می شود.

ضد افسردگی های سه حلقه ای  : افزایش دهنده در دسترس بودن نوراپی نفرین و سروتونین . این ها قدیمی ترین انواع داروی ضد افسردگی هستند که هنوز در حال استفاده است . مانند Elavail Tofranil .

مهار کننده های انتخابی جذب سروتونین  : از برداشت مجدد آن جلوگیری می کند . مانند Celexa, Luvox, Paxil , Zoloft , Prozac

مهار کننده های مونوآمین اکسیداز  : متوقف کردن فرایند از بین بردن نوراپی نفرین ، دوپامین و سروتونین توسط مونوآمین ها . در مواردی که بیماران به انواع دیگر داروهای ضد افسردگی پاسخ نمی دهند ، مورد استفاده قرار می گیرد . مانند Nardil, Parnate, Eldepryl

ب) درمان روانی – اجتماعی

با آموزش تخصصی ، کاردرمانی می تواند این نوع درمان را انجام دهد.

درمانی رفتاری شناختی : برای تغییر خود به خود در تفکر و رفتار منفی به سمت افکار مثبت متمرکز شوید.

درمان بین فردی : تمرکز خود را بر بررسی روابط بین فردی و پشتیبانی های اجتماعی و ایجاد شبکه های پشتیبانی اجتماعی با بیمار قرار دهید.

کاردرمانی در بیماری افسردگی (بستری و سرپایی)

کمک به مراجع برای ایجاد اميد و اهداف بسیار مهم است . واقع بین باشید بدون اینکه قضاوت کنید . افرادی که مبتلا به اختلال افسردگی اساسی هستند ، توانایی بهبودی ، مدیریت طولانی مدت بیماری و عملکرد مستقل دارند.

برخی رویکردهای کاردرمانی افسردگی چیست

متمرکز شدن برای کمک به مراجع در کاهش تعداد و شدت عوامل استرس زا در زندگی اش

برقرار کردن برنامه های معمول را از طریق برنامه ریزی در آینده

تشویق مشارکت در فعالیت که توسط بیمار انتخاب و تعریف شده است .

اصلاح محیط را برای ارتقاء سلامتی

جستجو گزینه های بهره وری کار ، آموزش ، داوطلبی

افزایش انرژی و انگیزه را از طریق فعالیت ورزش و تفریحی

تعیین اهداف واقع بینانه ؛  کوتاه مدت و بلند مدت بر اساس خواسته های بیمار

فراهم کردن فرصت هایی برای موفقیت ؛  یعنی اهداف کوتاه مدت را تحقق بخشید

شناسایی و تمرین کردن مهارتهای مقابله مثبت را برای استفاده در مواقع استرس

آموزش تکنیک های کاهش استرس و آرامش

تشویق کردن به تعامل با همسالان و خانواد (توسعه شبکه های پشتیبان)

آموزش مهارتهای ارتباطی مانند قدرت اطمینان

اموزش در مورد نقش شغل معنی دار و محیط در ارتقاء و حفظ سلامت

نتیجه‌گیری:

کاردرمانی در افسردگی، بر بهبود عملکرد روزمره، تقویت مهارت‌های زندگی و افزایش احساس کنترل و هدفمندی تمرکز دارد. دکتر صابر با استفاده از فعالیت‌های معنادار و تنظیم محیط، استقلال فرد را بازیابی می‌کند. این رویکرد ترکیبی می‌تواند افسردگی را به شکلی طبیعی و پایدار کاهش دهد و کیفیت زندگی را ارتقا بخشد.

منابع:

physioinq.com.au

سوالات متداول:

1-چه زمانی باید سراغ کاردرمانی افسردگی رفت؟
اگر افسردگی مانع از انجام کارهای روزمره شما شده، علاقه‌تان به فعالیت کاهش یافته یا بازگشت به کار برایتان دشوار است، کاردرمانی می‌تواند به بازسازی مهارت‌ها و افزایش خودکارآمدی کمک کند.

2- آیا کاردرمانی افسردگی برای کودکان هم جواب می‌دهد؟
بله. کاردرمانی برای کودکان افسرده، با فعالیت‌های بازی‌محور، آموزش هیجانی و همکاری با روان‌درمانگر، سبب بهبود عزت نفس، تحرک اجتماعی و کاهش علائم افسردگی می‌شود.

عوارض سکته مغزی

سکته مغزی بر اثر آسیب به بافت مغز ایجاد می شود که به انواع ایسکمیک و هموراژی تقسیم می شود. این بیماری با توجه به ناحیه مغزی درگیر شده علائم متفاوت جسمی، ذهنی و گفتاری به همراه دارد. عوارض سکته مغزی در زمینه گفتاری شامل اختلالات بلع، مشکلات تولید کلام، در حیطه جسمی معمولا با آسیب های یکطرفه ،عدم توانایی در راه رفتن مستقل و استفاده از دست مبتلا مشخص می گردد. در مورد عوارض جسمی سکته مغزی توضیحات فراوانی داده شده است اما کمتر توجهی به عوارض سکته مغزی بر روی مهارت های ذهنی بیمار شده است. این عوارض می توانند بر روی توانایی های زندگی مستقل فرد و بازگشت به شغل تاثیر بسزایی داشته باشد. در این مطلب به بررسی این علائم می پردازیم. مرکز درمان سکته مغزی دکتر صابر به صورت تخصصی به ارزیابی عوارض سکته مغزی خفیف و شدید چه در زمینه جسمی و چه در زمینه ذهنی و کاردرمانی سکته مغزی و گفتاردرمانی سکته می پردازد.

توانبخشی در منزل سکته مغزی از دیگر خدمات مرکز می باشد که به بیماران با آسیب مغزی کمک می نماید بدون نیاز به مراجعه به کلینیک های توانبخشی و مشکلات جا به جایی برای همراهان بیمار، از خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی تخصصی در محیط منزل بهرمند گردند و روند درمان خود را تسهیل نمایند.

عوارض انواع سکته مغزی

افراد احتمالاً پس از سکته مغزی برخی عوارض جسمی و عصبی را تجربه خواهند کرد. این عوارض ممکن است جزئی یا عمده باشند و بسته به اندازه سکته مغزی و اینکه کدام قسمت از مغز تحت تأثیر قرار گرفته است، ممکن است موقت یا دائمی باشند. برخی از اتفاقات مستقیماً در نتیجه آسیب به مغز به دلیل سکته مغزی رخ می ‌دهند. برخی دیگر به دلیل تغییر در توانایی‌ های شما هستند. به عنوان مثال، عدم توانایی در حرکت آزادانه می ‌تواند منجر به زخم بستر شود. انواع مختلفی از سکته مغزی وجود دارد و هر کدام عوارض خاص خود را دارند.

عوارض سکته مغزی هموراژیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:

-لخته شدن خون

-تورم مغز

-تشنج

-مشکلات بینایی و شنوایی

-از دست دادن حافظه

عوارض سکته مغزی ایسکمیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:

-عفونت ‌های دستگاه ادراری

-مشکلات روده و مثانه

-مشکلات حرکتی و افتادن

عوارض TIA – که به آن “مینی سکته” نیز گفته می ‌شود – ممکن است شامل موارد زیر باشد:

-مشکل در بلع

-زخم بستر

-سکته مغزی ساقه مغز

عوارض سکته مغزی ساقه مغز ممکن است شامل موارد زیر باشد:

-مشکل در تنفس

-از دست دادن حس

-مشکلات بینایی

-مشکلات کنترل حرکتی

شایع‌ ترین عوارض سکته مغزی عبارت اند از:

-مشکلات شایع بلع: دیسفاژی، یا مشکلات بلع، پس از سکته مغزی شایع است و گاهی اوقات می‌ تواند منجر به “رفتن به مجرای اشتباه” شود که باعث می‌ شود غذا، نوشیدنی‌ ها و بزاق به ریه ‌ها وارد شوند.

-تشنج: تشنج زمانی رخ می دهد که فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در سلول های مغز وجود داشته باشد. تشنج ممکن است باعث تشنج، انقباض و تغییر در آگاهی، احساسات و حس ها شود.

-انقباضات اندام: انقباضات اندام، عضلات کوتاه شده در بازو یا پا در اثر کاهش دامنه حرکت یا عدم ورزش هستند. انقباض ممکن است در عضلات، مفاصل، تاندون ها و سایر بافت ها رخ دهد و باعث درد و از دست دادن حرکت شود

-آفازی: آفازی ناتوانی یا کاهش توانایی برقراری ارتباط با دیگران به دلیل آسیب مغزی پس از سکته مغزی است. این وضعیت باعث مشکل در درک گفتار و بیان می ‌شود. گفتاردرمانی رویکرد اصلی درمان برای آفازی است.

-سردرد: سردرد دردی در هر ناحیه از سر است که می ‌تواند از نظر محل و شدت متفاوت باشد. درمان سردرد معمولاً شامل استفاده از مسکن‌ ها و افزایش مصرف مایعات است.

-درد شانه: درد شانه ناشی از عدم حمایت بازو به دلیل ضعف یا فلج است. این معمولاً زمانی اتفاق می افتد که بازوی آسیب دیده آویزان می شود و در نتیجه بازو روی شانه کشیده می شود.

عوارض ذهنی سکته مغزی

عوارض سکته مغزی بر مهارت های ذهنی بیماران شامل مواردی نظیر درک، حافظه، توانایی ادراک بینایی، قدرت تحلیل، آگنوزی و مشکلات پرداشی می باشد در زیر توضیح به تعدادی از این مشکلات می پردازیم.

ساده‌ترین تعریف درک، هوشیار و آگاه شدن توسط یکی از حواس می‌باشد که این حواس بینایی، شنوایی، لامسه ، چشایی یا بویایی هستند. اینکه چگونه محیط را تفسیر می‌کنیم از مرحله دریافت ما شروع می‌شود. سیستم بینایی اطلاعات بیشتری را نسبت به دیگر سیستم های آوران، به مغز منتقل می‌کند.

قشر اولیه بینایی در لوب اکسی پیتال قرار گرفته است و بیشتر اطلاعات بینایی در پنج ناحیه پردازشگر، پردازش می‌شود که این نواحی تکالیف بینایی متنوعی را انجام می‌دهند.

• ناحيه  به حرکت، رنگ و وضعیت پاسخ می‌دهد
• ناحیه  به سوگیری، جهت‌یابی و رنگ پاسخ می‌دهد
• ناحیه  به جهت یابی اطلاعات پاسخ می دهد
• ناحیه  به رنگ و انواع وسیع پاسخ می‌دهد
• ناحیه  به حرکات بدون جهت پاسخ می‌دهد

ناحیه های بینایی

ادراک بینایی به تمام اطلاعات ورودی به چشمان ما معنا می‌بخشد. برای توضیح پیچیدگی پردازش این اطلاعات مثالی از نگاه کردن به اطراف یک اتاق ارائه کردند. هر شی از پس‌زمینه آن و از اشیا اطراف آن مجزاست. اشیا می‌توانند بدون توجه به زاویه و فاصله آنها نسبت به ما تشخیص داده شوند. مثلل 8-2 راه‌های بینایی درون قشر مغز را توضیح می‌دهد که ما را قادر به پردازش همه اطلاعاتی که در درون چشمان ما قرار گرفته اند می‌کنند.

نحوه دریافت ما از تصاویر از فرد به فرد تفاوت دارد اما این موضوع مشکل ادراکی ایجاد نمی‌کند. مثال‌ها شامل تصاویر ترسیم شده سفید و سیاهی هستند که اگر شما جلوی تصویر را سیاه ببینید، یک تصویر را خواهید دید. اما اگر جلوی تصویر را سفید ببینید تصویر دیگری را نیز می‌ببینید.

نواحی مغزی مرتبط با ادراک

نیم کره راست نقش بزرگتری در پردازش اطلاعات بینایی و فضایی نسبت به نیم کره چپ دارد. آسیب به نواحی مختلف مغز، ممکن است باعث نقایص مختلف شود.

لوب اکسی پیتال:

• تمایز شکل، سایز و عمق
• آگنوزی اشیا
• Prosopagnosia

نواحی اکسیپیتوپاریتال:

• ارتباطات فضایی

لوب پاریتال سمت راست:

• تمایز شکل
• آگنوزی وابسته به احساس
• Anosognosia
• عدم جهت­یابی جغرافیایی
• ارتباط فضایی
• غفلت

لوپ پاریتال سمت چپ:

• آگنوزی ارتباطی
• آگنوزی جسمی

لوب تمپورال:

• Prosopagnosia
• عدم سوگیری جغرافیایی

آسیب در ادراک و شناخت بیمار

به افراد ماهیت پیچیده توانایی‌های بینایی و فضایی- بینایی را تا زمانیکه این توانایی‌ها مختل نشده‌اند ساده فرض می کنند. هنگامیکه آسیب مغزی رخ می‌دهد مثلا سکته مغزی، اختلالات می‌تواند باعث مشکل در انجام کارهای روزمره ساده شوند. نقایص درکی می‌تواند به موارد زیر طبقه بندی شود:

1.طرح واره بدنی

2.تمایز بینایی

3.آگنوزی

طرح واره بدنی

اختلال طرح واره بدنی عدم فهم اجزای بدن و ارتباطات بین آنها می‌باشد.

اتوپاگنوزی(Autopagnosia): عدم هوشیاری نسبت به ساختارها و ارتباطات بدنی است، که باعث عدم تشخیص اجزای بدن و دو سمت بدن می‌شود.

غفلت یکطرفه: فراموشی سمت درگیر بدن و یا محیط همان سمت می‌باشد، به طور مثال فراموشی یک سمت بدن هنگام لباس پوشیدن یا فراموشی غذای یک سمت بشقاب.

انوسوگنوری(Anosognosia): عدم بازشناسی وجود فلجی در بدن یا شدت آن و یا عدم پذیرش کامل بیماری

اختلال در تماير چپ- راست: مشکل در درک مفهوم چپ و راست است.

اگنوزی انگشتان: اختلال در تشخیص آن است که کدام انگشت لمس شده است در حالیکه فقدان حسی وجود نداشته باشد.

تمایز بینایی

تمایز بینایی توانایی تفکیک یک شئ از دیگر اشیا است. این اشیا می‌توانند توسط رنگ، سایز، شکل، الگو، پیش زمینه و پس‌زمینه تفکیک شوند.

اختلال تمایز شکل: مشکل در پرداختن به جزئیات شکل می‌باشد مثلا تمایز بین لیوان، بطری آب و گلدان.

اختلال درک عمق: مشکل در قضاوت فاصله ها و عمق، مثلا مشکل در جهت یابی پله ها و موانع مانند دیوارها یا درها یا مشکل در دانستن اینکه یک لیوان چه موقع پر از آب و چه موقع خالی از آن است.

اختلال درک شکل از زمینه: مشکل در تشخیص پیش زمینه از پس‌زمینه، مثلا مشکل در یافتن زیرپوش یا حوله سفید از روی صفحه ای سفید یا از روی قسمتی از لباس های قفسه.

اختلال در ارتباطات فضائی: مشکل در درک موقعیت دو یا چند شئ نسبت به هم یا نسبت به اشیاء دیگر مشکل در قرار دادن غذا در قاشق و سپس در دهان یا مشکل در قرار دادن درب قوری. همچنین ممکن است به صورت مشکل در درک مفاهیم داخل/خارج، جلو/عقب، بالا/پائین دیده شود، مثلا مشکل در یافتن فنجان از پشت کتری یا وارونه پوشیدن پیراهن

اختلال در جهت یابی جغرافیایی: مشکل در فهم و یادآوری ارتباطات مکان های مختلف نسبت به هم است برای مثال مشکل در یافتن مسیر.

آگنوزی

اگنوزی بینایی: ناتوانی در تشخیص محرک بینایی با وجود عملکرد مناسب اولیه بینایی است. (حدت بینایی حرکت چشمی و میدان های بینایی سالم هستند).

اگنوزی بینایی اشیاء: مشکل در شناخت اشیاء است اگر چه حدت بینایی و میدان بینایی سالم هستند برای مثال یک بیمار ممکن است اقوام خود را نشناسد.

پروزویاگنوزی(Prosopagnosia): اختلال در تشخیص تفاوت ها در صورت است.

Simultagnosia: مشکل در درک بیش از یک بخش از کل یک تصویر، برای مثال بیماری ممکن است قادر باشد یک تک حرف را بفهمد اما قادر به خواندن کل کلمه نیست.

آگنوزی رنگ: مشکل در تشخیص رنگ ها است به طور مثال رنگ میوه ها و سبزیجات.

متامورفوزیا(Metamorphosia): مشکل در تشخیص ابعاد اصلی اشیا است.

آگنوزی فضائی- بینایی: مشکل در درک ارتباطات فضایی بین اشیاء یا بین اشیاء و خود فرد می باشد مستقل از آگنوزی بینایی اشیاء از آگنوزی بینایی

آگنوزی لمسی (همچنین آستروگنوزی نامیده می‌شود): مشکل در شناسایی اشیاء توسط لامسه است درحالیکه عملکرد های عمقی و حرارتی بدن سالم بوده اند.

اگنوزی شنوایی: مشکل در تشخیص تفاوت های اصوات شامل اصوات با و بدون کلمه می‌باشد برای مثال یک بیمار ممکن است قادر نباشد بین صدای موتور ماشین و صدای جاروبرقی تفکیک قائل شود.

Apractognosia: اصطلاحی است که به مجموعه ای از اختلالات برمی گردد که ممکن است شامل مشکلات طرح واره بدنی، اپراكسيا و آگنوزی باشد.

منابع:

cooperhealth.org

سوالات متداول:

1.سکته مغزی چه عوارضی را بر روی درک بیمار می گذارد؟

مشکلات ادراک بینایی، آگنوزی و اختلال در طرحواره بدنی از جمله مشکلات بیماران پس از سکته مغزی می باشد.

2.عوارض سکته مغزی در بیماران چیست؟

عوارض سکته مغزی در زمینه گفتاری شامل اختلالات بلع، مشکلات تولید کلام، در حیطه جسمی معمولا با آسیب های یکطرفه ،عدم توانایی در راه رفتن مستقل و استفاده از دست مبتلا مشخص می گردد همچنین مشکلا ذهنی مانند اختلال در حافظه و ادراک در آنان دیده می شود.

کاردرمانی ذهنی بزرگسالان

دیده شده است که پس از سکته مغزی نیمکره چپ و راست مشکلات ادراکی رایج می‌باشد. مشکلات ادراکی پاسخ به توانبخشی بیماران و توانایی های انجام فعالیت های روزمره آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد که در صورت امکان باید این موارد درمان شود. کاردرمانی ذهنی بزرگسالان در جهت بهبود مهارت های شناختی، درکی، آگاهی فضایی و … فعالیت می نماید. مرکز کاردرمانی بزرگسالان دکتر صابر به ارائه خدمات کاردرمانی ذهنی بزرگسال در منزل و کلینیک برای بیماران با اختلالات ذهنی و همچنین بیماران اوتیسم در بزرگسالی می پردازد و فرد را در ادامه روند زندگی عادی خود پس از آسیب مغزی کمک می رساند.

کاردرمانی ذهنی برای بزرگسالان

کاردرمانی ذهنی به بزرگسالان دارای شرایط سلامت روان کمک می ‌کند تا توانایی خود را برای شرکت در فعالیت ‌های روزانه و داشتن زندگی رضایت ‌بخش بهبود بخشند و بر موارد زیر تمرکز دارد:

-توسعه مهارت‌ های عملی برای مدیریت علائم در موقعیت‌ های روزمره

-شناسایی و غلبه بر موانع مشارکت در فعالیت ‌های معنادار

-ایجاد روال ‌ها و عادات که از سلامت روان حمایت می‌ کنند

-تطبیق محیط‌ ها برای مطابقت بهتر با نیازهای شما و کاهش استرس

-افزایش اعتماد به نفس و استقلال در کارهای زندگی روزمره

دانشمندان معتقدند که مشارکت در فعالیت‌ های هدفمند برای سلامت روان و رفاه بزرگسالان ضروری است. هدف ما کمک به شما برای برقراری مجدد ارتباط با فعالیت‌ هایی است که به زندگی شما معنا و رضایت می ‌بخشند. کاردرمانی ذهنی می ‌تواند به بزرگسالانی که دچار خلق و خوی پایین، افسردگی، اختلال بیش فعالی و نقص توجه، اختلال طیف اوتیسم، نگرانی، اضطراب، اختلالات خلقی، اختلالات خوردن یا استرس ناشی از تغییرات زندگی یا روابط هستند، کمک کند. انتخاب کاردرمانی ذهنی می ‌تواند منجر به بهبود های قابل توجهی در زندگی روزمره شما شود:

-افزایش استقلال: استراتژی ‌هایی را برای مدیریت کارهای روزمره با سهولت و اعتماد به نفس بیشتر می آموزید.

-بهبود مهارت ‌های مقابله ‌ای: تکنیک ‌های عملی را برای مدیریت استرس، اضطراب و سایر علائم در موقعیت ‌های واقعی زندگی توسعه می دهند.

-افزایش کیفیت زندگی: با فعالیت‌ هایی که به شما شادی و هدف می‌ بخشند، دوباره ارتباط برقرار کنید و منجر به رضایت بیشتر از زندگی شوید.

-عملکرد بهتر در کار: مهارت ‌هایی را برای مدیریت چالش‌ های محل کار و بهبود توانایی خود برای حفظ یا بازگشت به کار کسب کنید.

-روابط قوی‌ تر: یاد بگیرید که به طور موثرتر ارتباط برقرار کنید و مرزهای سالمی را در روابط شخصی و حرفه‌ ای خود تعیین کنید.

-درک بیشتر از خود: بینش‌ هایی در مورد این که چگونه سلامت روان شما بر عملکرد روزانه شما تأثیر می ‌گذارد، به دست آورید و یاد بگیرید که با نقاط قوت خود کار کنید.

-بهبود سلامت جسمانی: جنبه‌ های جسمانی سلامت روان، مانند خواب، تغذیه و ورزش را از طریق مداخلات عملی مورد توجه قرار دهید.

-ایجاد روال ‌های سالم: برای مراقبت از خود در مورد خواب، عادات غذایی، ورزش و سازماندهی زمان.

-افزایش اعتماد به نفس و مهارت ‌ها در محیط کار: یادگیری راه‌ هایی برای حمایت از تمرکز و کاهش اهمال‌ کاری.

-دستیابی به تعادل بیشتر برای دنبال کردن چیزهای معنادارتر و ارتباط بیشتر.

چرا توانایی های ادراکی را ارزیابی می‌کنیم؟

هدف از ارزیابی توانایی ادراکی، شناسایی علت ناتوانی بیماران در انجام برخی فعالیت ها و یا تاثیر بر روی فعالیت ها در آینده می‌باشد، که در نتیجه درمان لازم برای هر بیمار را ارائه و هدایت می‌کند. ارزیابی درکی روشن خواهد کرد که بیماران به چه اختلالات ادراکی و با چه شدتی دچارند. با شفاف سازی اختلال درمانگران می‌توانند به بیمار (و خانواده و مراقبین آنها) در مورد اثرات احتمالی این اختلال ها بر روی فعالیت های روزمره بیمار توضیح دهند.

چه زمانی توانایی ادراکی را ارزیابی می‌کنیم؟

ارزیابی توانایی ادراکی باید هر چه زودتر پس از سکته بیمار انجام شود، اما ممکن است هنگامی که بیمار فعالیت های دیگری را طی مراحل بهبودی به عهده می‌گیرد شفاف سازی اختلالات نیاز باشد. غربالگری ادراکی باید طی چند روز اول به عنوان بخشی از ارزیابی اولیه درمانگر انجام شود. این مطلب به درمانگر و بیمار، حیطه‌های احتمالی مشکلات عملکردی را نشان می‌دهد. اگر بر اساس ارزیابی غربالگری یا مشکلات عملکردی لازم دیده شد. یعنی ارزیابی ادراکی دقیق تر انجام شود. این مطلب مؤید پیشنهادات موسسه ملی دستورالعمل‌های کلینیکی در زمینه سکته مغزی است، که بیان می‌کند:

اختلالات شناختی-کلی

الف: غربالگری رایج باید جهت تعیین دامنه اختلالات شناختی که ممکن است بیافتد، انجام شود.

ب: هر بیماری که پیشرفت مورد انتظار در توانبخشی را ندارد باید ارزیابی شناختی جزئی تری داشته باشیم تا تعیین کنیم که آیا نقایص شناختی باعث ایجاد مشکلات خاص یا تاخیر در پیشرفت می‌شوند؟

ج: وضعیت شناختی بیمار باید توسط همه اعضای تیم در زمان برنامه ریزی و ارائه درمان مد نظر قراربگیرد. د: برنامه ریزی برای ترخیص از بیمارستان باید شامل ارزیابی هر نوع خطر ایمنی ناشی از اختلالات شناختی برجای مانده باشد.

ه: افرادی که در انجام کارهایی که نیازمند شناخت است، باز می‌مانند (مانند رانندگی)، باید شناخت آنها پیش از بازگشت به فعالیت به طور رسمی ارزیابی شود.

آگاهی فضائی (غفلت)

الف: هر بیمار سکته مغزی که نیمکره سمت راستش درگیر شده باشد باید احتمال کاهش آگاهی از سمت چپ را در نظر گرفت و باید در صورت بروز شک کلینیکی به طور رسمی ارزیابی شود.

ب: باید پروفایل اختلالات و توانایی های بر جای مانده در هر بیمار دارای اختلال اگاهی فضائی و یا مشکوک به آن، توسط یک ارزیابی استاندارد شده مانند آزمون رفتاری عدم توجه سنجیده شود. تشخیص نباید بر اساس آزمون کنار گذاشته شود.

آگنوزی درکی- بینایی

الف: هر فردی که به ظاهر مشکل در شناخت افراد یا اشیاء داشته باشد باید رسما به منظور آگنوزی بینایی ارزیابی شود.

مهارت درکی در کاردرمانی ذهنی بزرگسالان

مهارت درکی به صورت بالقوه می‌تواند به صورت عملکردی یا با استفاده از ابزارهای استاندارد شده ارزیابی شود.

ارزیابی غربالگری عملکردی

ارزیابی عملکردی فعالیت های روزمره زندگی، مانند فعالیت های شخصی یا خانگی، بسته به نوع بیمار اثرات تلفیق اختلالات شناختی و جسمی را نشان خواهد داد. ارزیابی اولیه مانند ارزیابی مهارت های حرکتی، هنگامی که کاردرمانگر وارد اتاق بیمار می‌شود آغاز می‌شود. کاردرمانگر باید مشاهده کند که چگونه بیمار در تخت‌خواب یا صندلی / ویلچر وضعیت دهی می‌شود

مشاهدات باید شامل موارد زیر باشد:

• آیا سر آنها به یک سمت چرخیده است یا نه؟ (این می‌تواند نشانه ای از غفلت باشد)
• آیا بیمار دست یا پای خود را کاملا صاف می‌کند؟ و خود را به سمت مبتلا می‌کشاند؟ (این می‌تواند نشانه ای از کاهش آگاهی در خط وسط باشد).

در زمان تکمیل ارزیابی اولیه مهم است یادداشت کنیم که چگونه بیمار به سوالات درمانگر پاسخ می‌دهد. این مطلب می‌تواند نشان دهد که آیا اختلالات ادراکی وجود دارند، هر چند که جواب قطعی از اینکه کدام مشکل باعث این اختلال شده است، به دست نمی‌آید. برای مثال بیماری که ظاهرا دچار غفلت از همه اجزاء سمت چپ بدنش است، حین انجام ارزیابی لباس پوشیدن و شستن، درمانگر ممکن است نتواند تشخیص دهد که این مشکل ناشی از اختلال بینایی، نیمه نابینایی، مشکل لمسی کاهش حس یا غفلت یکطرفه می‌باشد.

ارزیابی استاندارد غربالگری:

زمانی که سابقه پزشکی بیمار مشخص شده است و ارزیابی های عملکردی به عمل آمده است، ارزیابی های استاندارد شده برای غربالگری سریع وجود اختلالات درکی باید انجام شود مثال ها شامل:

• ازمون نصف کردن خط بر گرفته از آزمون رفتاری عدم توجه
• کنسل کردن یا خط زدن ستاره/حرف برگرفته از آزمون رفتاری عدم توجه
• ازمون کپی کردن شکل

تکمیل این سه ازمون که بر مبنای قلم و کاغذ هستند همراه با ارزیابی پایه ای، اختلالات ادراکی را نشان خواهد داد. اگر اختلالات ادراکی در ارزیابی های غربالگری نشان داده شد باید ارزیابی های ادراکی دقیق تری به عمل بیاید.

ارزیابی پایه

ارزیابی بیماران در انواع مختلف فعالیت های روزمره زندگی، مهم می‌باشد. این مورد باید به دنبال ارزیابی های غربالگری که نشان دهنده اختلالات احتمالی منجر به بی کفایتی و مشکلات عملکرد می‌شود دنبال گردد. این  موضوع به هدف قرار دادن سطح صحیح پیچیدگی کمک می‌کند، ارزیابی سطح دقیق و صحیح پیچیدگی به این دلیل اهمیت دارد که اختلالات موثر بر اجرای وظایف را تاکید می‌کند، اختلالات خفیف در سطح وظایف ساده ظاهر نمی‌شود، بنابراین یک بیمار ممکن است قادر به تهیه ساندویچ باشد، اگر چه در هنگام تهیه غذایی پیچیده اختلالات ادراکی و شناختی ممکن است باعث بی کفایتی در انجام وظیفه بشود و بنابراین باعث تاخیر در کامل کردن وظیفه می‌گردد. ارزیابی ممکن است هنگام انجام هر گونه فعالیت روزمره زندگی مانند وعده های غذایی یا اصلاح صورت اتفاق بیافتد. هنگام ارزیابی عملکرد توجه به موارد زیر اهمیت دارد:

• آیا بیمار قادر بود که تمام موارد را به صورت مفید و موثر استفاده کند؟
• چگونه بیمار همه موارد را بر عهده گرفت و آیا از وضعیت های نا متناسب استفاده کرد؟
• آیا بیمار قادر بود که همه چیز را ببیند؟
• آیا بیمار هنگام برداشتن اشیاء بیش از حد دستش را دراز می‌کرد؟
• آیا بیمار تاخیری در یافتن اشیاء داشت؟
• آیا بیمار می‌توانست اشیاء را در محیط های شلوغ مثل یخچال یا میز آرایش پیدا کند؟
• آیا بیمار اشیاء را به تنهایی با استفاده از لمس پیدا می‌کرد؟
• آیا بیمار قادر به تشخیص تفاوت بین اشياء شبیه به هم بود؟

مثال هایی از ارزیابی های ادراکی استاندارد شده

بسیاری از ارزیابی های ادراکی استاندارد شده وجود دارد، برخی از آنان برای اختلالات خاص و برخی کلی تر می باشند، این ارزیابی ها می‌تواند به سه بخش کلی تقسیم شوند و در زیر مثال هایی از آنها آمده است:

• غفلت
• فضائی
• ارزیابی های چند گانه

کاردرمانی ذهنی بزرگسال در منزل

از خدمات مهم مرکز کاردرمانی دکتر صابر، کاردرمانی ذهنی در منزل می باشد که برای بیماران با آسیب مغزی، و اختلالات ذهنی اراه می گردد. متخصص کاردرمانی ذهنی بزرگسالان به بیمار کمک می کند تا از حداکثر توانایی های ذهنی خود برای بهبود مهارت های آسیب دیده و انجام فعالیت های زندگی استفاده نمایند.

منابع:

bmjopen.bmj.com

insightoutmindfulness.com

lifeworksot.com.au

سوالات متداول:

1.در کاردرمانی ذهنی بزرگسالان چکار می کنند؟

کاردرمانی ذهنی در بزرگسالان به تقویت مهارت های شناختی آسیب دیده در بیماران همچنین تقویت حافظه و مهارت های ادراکی آسیب دیده می پردازد.

2.آیا امکان انجام کاردرمانی ذهنی در منزل وجود دارد؟

مرکز کاردرمانی دکتر صابر در زمینه ارائه خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی در منزل به صورت تخصصی فعالیت می نماید و در صورت نیاز بیماران متخصصین کاردرمانی ذهنی را به منزل بیماران ارجاع می دهند.

کاردرمانی قدرت عضلانی

قدرت عضلانی، تون عضلات و هماهنگی مهم ترین فاکتورها در انجام حرکات ارادی و عملکرد هستند. آسیب این موارد درمان را سخت تر می­کند. کاردرمانی قدرت عضلانی از خدمات مهم مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر می باشد که توسط کاردرمانان جسمی با تجربه مرکز انجام می شود. کاردرمانی قدرت عضلات در تاخیر حرکتی کودکان، مشکلات نورولوژیک مانند فلج مغزی و آسیب های نورولژیک بزرگسالان مانند ضایعات نخاعی و یا بیماری هایی نظیر ام اس کاربرد دارد. هدف از  توضیح مطلب کاردرمانی برای بهبود قدرت عضلات، تعریف ابزارهای سنجش برای اندازه گیری قدرت و تون عضلانی در بیمار و توصیف مداخلات متنوعی است که توانایی بیمار را در اجرای تکالیف روزانه به حداکثر می­رساند یا کاردرمانی کودکان جهت ایجاد روند رشد حرکتی متناسب با سن را ممکن می کند . این مداخلات شامل دارو درمانی، رویکردهای تمرینی، ارتزها و وسایل متنوعی است که برای جبران نقص در قدرت عضلات و تون عضلانی کاربرد دارند.

کاردرمانی برای تقویت عضلانی

کاردرمانی (OT) نقش حیاتی در افزایش قدرت، تحرک و استقلال عملکردی برای افراد در تمام گروه ‌های سنی ایفا می‌ کند. از طریق فعالیت‌ ها و تمرینات با دقت انتخاب شده، کاردرمانگران به توسعه قدرت عضلانی در اندام ‌های فوقانی و تحتانی، بهبود چنگش و حمایت از ثبات مرکزی کمک می ‌کنند که برای زندگی روزمره و سلامت کلی ضروری است. این رویکرد جامع نه تنها نیازهای عملکردی فوری را برطرف می ‌کند، بلکه بهبود فیزیکی بلند مدت را نیز تقویت می ‌کند. ساختن قدرت کلی برای عملکرد روزانه، پیشگیری از آسیب و حفظ استقلال ضروری است. انواع تمرینات می ‌توانند به توسعه نیروی عضلانی در قسمت ‌های مختلف بدن کمک کنند. تمرینات مقاومتی بسیار مؤثر هستند. این تمرینات شامل بلند کردن وزنه ‌ها با دمبل یا هالتر، استفاده از باندهای مقاومتی برای فعال ‌سازی هدفمند عضلات، و حرکات با وزن بدن مانند اسکات، لانژ و پرس دیوار می ‌شوند. این فعالیت‌ها عضلات را به چالش می ‌کشند تا در برابر مقاومت نیرو وارد کنند و رشد و استقامت را تقویت می‌ کنند. علاوه بر تمرینات مقاومتی، گنجاندن حرکات عملکردی، قدرت واقعی را افزایش می‌ دهد. انجام منظم این حرکات به حمایت از فعالیت ‌های روزمره مانند بلند شدن از حالت نشسته یا بالا رفتن از پله‌ ها کمک می‌ کند. یک برنامه تمرین قدرتی معمولاً شامل حداقل دو بار تمرین در هفته است که به تدریج مقاومت یا تکرارها را افزایش می ‌دهد تا عضلات را به طور ایمن به چالش بکشد. ترکیب این تمرینات با تمرینات انعطاف ‌پذیری و تعادلی، یک رویکرد جامع ایجاد می‌ کند که سلامت کلی عضلانی را افزایش می ‌دهد. کاردرمانگران از انواع تمرینات برای افزایش قدرت و مهارت دست استفاده می ‌کنند که برای فعالیت ‌های روزمره اساسی است. تمرینات رایج شامل فشردن یک اسفنج یا توپ نرم است که قدرت و استقامت چنگش را افزایش می ‌دهد. درمانگران اغلب از خمیر درمانی استفاده می‌ کنند که می‌ توان آن را برای هدف قرار دادن عضلات مختلف دست، نیشگون گرفت، فشار داد یا فشرد. تمرینات خاص انگشتان به بهبود کنترل و هماهنگی کمک می ‌کند. به عنوان مثال، نیشگون گرفتن نوک انگشتان شامل فشار دادن نوک انگشتان به یکدیگر است. حرکات مچ دست نیز بخش مهمی از درمان دست را تشکیل می‌ دهند. حرکاتی مانند خم شدن، باز شدن و چرخش مچ دست، تحرک کلی دست را بهبود می ‌بخشند و از کارهای پیچیده حمایت می‌ کنند. گنجاندن این فعالیت‌ های هدفمند به بیماران کمک می‌ کند تا استقلال خود را در کارهایی مانند گرفتن، دستکاری اشیاء و عملکردهای حرکتی ظریف که برای زندگی روزمره ضروری هستند، بازیابند.

تون عضلانی

طبقه بندی بین المللی عملکرد، ناتوانی و سلامت (ICF) عملکرد تون عضلانی را این گونه تعریف می­کند: تون عضلانی در عضلات در حال استراحت وجود داشته و مقاومتی است که هنگام تلاش برای حرکت پسیو در عضلات ایجاد می شود.

با توجه به ماهیت ناهمگن و غیرقابل پیش بینی بیماری های نورولوژیک و خود ایمنی شاهد شرایط متنوع تون عضلانی در این بیماری هستیم. هایپونی (ناشی از نقص عملکرد مخچه­ای) هایپرتونی خارج هرمی (با مشخصه ریجیدیتی و چرخ دنده ای) و دیس تونی (شامل انقباض متناوب یا پایدار ابنورمال همراه با حرکات پیچ و تابی و پوسچر نابهنجار) از انواع غیر رایج آن هستند. هایپرتونی اسپاستیک یکی از بیماری­های رایج تون عضلانی در بیماران است که توسط کاردرمانی تعدیل می گردد.

افزایش وابسته به سرعت رفلکس کششی به عنوان اسپاستیسیتی تعریف می­شود. اسپاستیسیتی در دامنه وسیعی از بیماری­های سیستم عصبی مرکزی دیده می­شود و به نظر می­رسد که ناشی از کاهش درونداد مهاری از مراکز بالای نخاعی (سوپرا اسپاینال) باشد. دو نوع اسپاستیسیتی وجود دارد: اسپاستیسیتی با منشا نخاعی (که با افزایش قابلیت تحریک مسیرهای چند سیناپسی، تحریک آهسته، اسپاسم فلکسوری و اکستانسوری مشخص می­شود) و اسپاستیسیتی با منشا مغزی (با افزایش تحریک پذیری مسیرهای تک سیناپسی، تحریک سریع، پوسچرهای کلیشه ای با مشارکت گروه های عضلانی ضد جاذبه مشخص می­شود).

اسپاستیسیتی با منشا نخاعی عبارتند از: پاسخ محرک آوران (مثل لمس پوست یا کشش عضله) که منجر به پاسخ (افزایش تون، اسپاسم) در بخشی دورتر از اندام درگیر می­شود. عضلات فلکسور قوی، درگیر اسپاسم می­شوند اما این تحریک قابل انتشار به عضلات اکستانسور نیز هست. اسپاستیسیتی با منشا مغزی منجر به پوسچر همی پلژیک (اداکسیون شانه، فلکسیون آرنج و مچ و انگشتان، اداکسیون لگن، اکستانسیون زانو، و پلانتار فلکسیون مچ پا) می شود. اسپاستیسیتی مرتبط با ام اس معمولا از نوع نخاعی است اما ویژگی­های اسپاستیسیتی مغزی نیز گاهی دیده می­شود بخصوص وقتی ضایعه از طریق نوراکسیز اتفاق بیفتد.

تفاوت بین ضعف عضلانی و کاهش عملکرد حرکتی

بسیاری از خانواده‌ها متوجه ضعف در حرکات کودک یا بیمار خود می‌شوند اما نمی‌دانند که این مشکل ناشی از ضعف عضلانی است یا اختلال در عملکرد حرکتی. ضعف عضلانی زمانی اتفاق می‌افتد که عضلات قدرت کافی برای انجام فعالیت‌ها را نداشته باشند، در حالی‌که کاهش عملکرد حرکتی ممکن است به دلیل اختلال در هماهنگی عصب-عضله، عدم تعادل، یا مشکلات حسی باشد.
دکتر صابر تاکید می‌کند که تشخیص صحیح بین این دو مسئله بسیار مهم است، زیرا برنامه درمانی برای هرکدام متفاوت است. در مواردی که ضعف عضلانی عامل اصلی باشد، تمرکز کاردرمانگر بر تمرینات قدرتی و مقاومتی خواهد بود، اما در موارد اختلال عملکردی، نیاز به تمرکز روی هماهنگی، تعادل و تحریکات حسی نیز هست. بنابراین ارزیابی تخصصی توسط کاردرمانگر، قدم اول و مهم برای طراحی درمان مؤثر است.

اهمیت ارزیابی اولیه قدرت عضلات توسط کاردرمانگر

قبل از شروع هر نوع برنامه درمانی، ارزیابی دقیق عضلات توسط کاردرمانگر ضروری است. این ارزیابی معمولاً شامل بررسی قدرت عضلات با روش‌هایی مانند آزمون MMT (Muscle Manual Testing)، مشاهده حرکت‌های پایه، و بررسی توانایی انجام کارهای روزمره است.
دکتر صابر معتقد است که یکی از دلایل شکست درمان در برخی بیماران، نبود ارزیابی دقیق اولیه است. ارزیابی درست به کاردرمانگر کمک می‌کند تا نوع ضعف، شدت آن و عضلات درگیر را مشخص کند و برنامه درمانی دقیق و شخصی‌سازی‌شده‌ای را طراحی کند. همچنین این ارزیابی‌ها به مرور زمان تکرار می‌شوند تا پیشرفت بیمار سنجیده شده و برنامه درمانی در صورت نیاز اصلاح شود. در واقع، ارزیابی پایه برای طراحی برنامه موفق در کاردرمانی ضروری است.

کاردرمانی برای بهبود قدرت عضلات

اسپاستیسیتی عضلات در بیماران مختلف متفاوت است که رایج ترین شکل آن در اندام فوقانی در عضلات اداکتور شانه، فلکسور / اکستانسور آرنج، پروناتورها، فلکسور مچ دست، فلکسور انگشتان اتفاق می­افتد. در اندام تحتانی نیز فلکسور و اداکتور لگن، فلکسور / اکستانسور زانو، پلانتار فلکشورهای مچ پا معمولا درگیر می­شوند. البته اسپاستیسیتی در عضلات تنه نیز اتفاق می­افتد.

کاردرمانی با ابزار های پیشرفته و تخصصی به تقویت قدرت عضلانی در بیماران نورولوژیک و خود ایمنی و تعدیل تون پوسچرال در آنان می پردازد. تقویت عضلات تنه و ستون فقرات در حفظ وضعیت ایستای فرد و جلوگیری از ایجاد دفورمیتی های پوسچرال قابل توجه است. همچنین تقویت عضلات اندام تحتانی در حفظ استقلال بیمار در حرکت و بازتوانی فرد نقش بسزایی دارد. کاردرمانی برای بهبود قدرت عضلات اندام فوقانی موجب بهبود مهارت های فردی و خود مراقبتی در بیمار و حفظ استقلال فردی او میگردد. به صورت کلی خدمات کاردرمانی در زمینه تقویت عضلات چه با استفاده از تمرینات کاردرمانی در منزل و چه بوسیله ابزار های تخصصی دز کلینیک کاردرمانی در جهت بهبود مهارت های حرکتی بیمار و حفظ حداکثر استقلال فرد ارائه می گردند.

تمرینات کاردرمانی مؤثر برای تقویت عضلات در منزل

بسیاری از والدین یا مراقبین می‌پرسند که آیا می‌توان تمرینات کاردرمانی را در منزل انجام داد؟ پاسخ این است که بله، البته به شرطی که تمرین‌ها زیر نظر متخصص طراحی شده باشند. تمریناتی مانند بالا بردن پاها در حالت خوابیده، فشردن توپ نرم با دست، نشستن و برخاستن از صندلی، یا بالا بردن دست‌ها با وزنه‌های سبک، از جمله تمرینات ساده اما مؤثر هستند.
دکتر صابر توصیه می‌کند که هر تمرین باید با توجه به توان جسمی فرد، سن، و هدف درمانی مشخص شود. ایشان اضافه می‌کنند که انجام نادرست یا بیش از حد تمرینات می‌تواند باعث آسیب عضلانی شود. بنابراین مهم است که خانواده‌ها برنامه تمرینی را به صورت مکتوب از کاردرمانگر دریافت کرده و طبق زمان‌بندی مشخص تمرین کنند. همچنین ترکیب تمرین با فعالیت‌های روزمره مانند کمک به چیدن سفره یا برداشتن اشیای سبک می‌تواند باعث تقویت عملکرد عضلات به‌صورت کاربردی شود.

منابع:

heartwisesupport.com

سوالات متداول:

1-چه کسانی به کاردرمانی برای تقویت عضلات نیاز دارند؟
افرادی که به علت بیماری‌های عصبی مانند سکته مغزی، ام‌اس، فلج مغزی یا دیستروفی عضلانی دچار ضعف عضلانی هستند، همچنین کودکان با تاخیر رشدی، سالمندان و حتی کسانی که به‌دنبال توانبخشی پس از آسیب هستند، می‌توانند از کاردرمانی برای تقویت عضلات بهره‌مند شوند.

2-آیا کاردرمانی برای سالمندان با ضعف عضلانی مؤثر است؟
بله، تمرینات کاردرمانی در سالمندان باعث بهبود تعادل، قدرت عضلات، پیشگیری از زمین خوردن و حفظ استقلال حرکتی آن‌ها می‌شود. تمرینات باید متناسب با وضعیت جسمی سالمند طراحی شوند تا ایمن و مؤثر باشند.

روانشناسی ام اس

 نقش روانشناس در تیم توانبخشی ام اس، ارزیابی و سپس کمک به مراجعان برای مقابله با مشکلات روانی بیماران ام اس  است. در حالت ایده آل، روانشناس تیم توان بخشی ام اس در روانشناسی ام اس و توانبخشی با تجربه است و در ارزیابی روانشناسی و روان درمانی دارای تخصص می­باشد. مرکز تشخیص و درمان ام اس دکتر صابر در زمینه کاردرمانی بیماران ام اس،گفتاردرمانی و روانشناسی ام اس زیر نظر بهترین دکتر ام اس در تهران فعالیت می نماید. دو شعبه فعال مرکز با استفاده از تجربه بالای متخصصین و امکانات پیشرفته در حیطه توانبخشی ام اس پیشرو می باشند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

روانشناسی ام اس

روانشناس تیم ام اس، با توجه به شرایط، نقش­های متفاوتی بر عهده دارد. این نقش­ها ممکن است شامل حمایت از کار دیگر اعضای تیم (مانند ارائه آموزش و رویکردهای روانشناختی برای اطمینان از این که سبک­های روانی و نیازهای مراجع در روند توان بخشی در نظر گرفته می­شوند؛ کمک به مدیریت رفتارهای دردسر ساز مراجع)، ارائه خدمات بالینی مستقیم به مراجعان از جمله ارزیابی سلامت روانی، تطابق، مسائل ارتباطی و ارائه مداخلات درمانی جهت رسیدگی به هر گونه مشکل شناسایی شده می باشد. ارزیابی روانشناس با یک مصاحبه اولیه آغاز می­شود که شامل مرور تاریخچه روانی فرد، غربالگری مسائل سلامت روانی (تطابق اولیه، افسردگی و اختلالات اضطرابی) و شناسایی مسائلی است که نیاز به مداخله روان درمانی دارند.

روان‌شناسی ام‌اس و تأثیر آن بر کیفیت زندگی

روان‌شناسی ام‌اس به بررسی تأثیرات روانی بیماری ام‌اس بر بیماران می‌پردازد و هدف آن بهبود کیفیت زندگی افراد است. این رشته به افراد کمک می‌کند تا با تغییرات ناگهانی جسمی و روانی ناشی از ام‌اس کنار بیایند و احساس کنترل بیشتری بر زندگی خود داشته باشند. مطالعات نشان می‌دهند که نگرانی، اضطراب و افسردگی در بیماران ام‌اس شایع است و می‌تواند روند درمان و فعالیت‌های روزمره را تحت تأثیر قرار دهد. با شناخت عوامل روانی مؤثر و ارائه روش‌های مداخله‌ای، می‌توان به بیماران کمک کرد تا روحیه و انگیزه خود را حفظ کنند و از شدت اختلالات روانی کاست.

 اختلالات روانی شایع در بیماران ام‌اس

بیماران مبتلا به ام‌اس اغلب با اختلالاتی مانند افسردگی، اضطراب، نوسانات خلقی و اختلالات شناختی مواجه می‌شوند. این اختلالات ممکن است به دلیل تغییرات شیمیایی مغز، استرس ناشی از بیماری یا محدودیت‌های جسمی ایجاد شوند. افسردگی می‌تواند انگیزه برای فعالیت‌های روزانه را کاهش دهد، در حالی که اضطراب باعث نگرانی مداوم و مشکلات خواب می‌شود. شناخت و درمان به‌موقع این اختلالات بسیار مهم است و می‌تواند باعث بهبود کیفیت زندگی و افزایش توانمندی فرد در مدیریت بیماری شود. روان‌درمانی، مشاوره و حمایت اجتماعی نقش کلیدی در کاهش اثرات این اختلالات دارد.

 روش‌های روان‌درمانی در ام‌اس

روش‌های مختلف روان‌درمانی می‌توانند به بیماران ام‌اس کمک کنند تا بهتر با بیماری کنار بیایند. درمان شناختی-رفتاری (CBT) یکی از موثرترین روش‌ها است که به بیماران کمک می‌کند الگوهای فکری منفی خود را شناسایی و تغییر دهند. درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) نیز با تمرکز بر پذیرش شرایط و افزایش توانایی مدیریت استرس، احساس کنترل را در بیماران تقویت می‌کند. روان‌درمانی حمایتی، مشاوره فردی و گروهی نیز به بیماران امکان می‌دهد تا احساسات خود را ابراز کنند و راهبردهای مقابله‌ای مؤثر بیاموزند. ترکیب این روش‌ها با حمایت خانواده و دوستان می‌تواند تأثیر روان‌شناسی ام‌اس را چند برابر کند.

نقش حمایت اجتماعی در مدیریت روانی ام‌اس

حمایت اجتماعی یکی از عوامل مهم در مدیریت روانی بیماران ام‌اس است. افرادی که از خانواده، دوستان و گروه‌های حمایتی پشتیبانی دریافت می‌کنند، احساس تنهایی کمتری دارند و توانایی مقابله با استرس و اضطراب در آن‌ها افزایش می‌یابد. گروه‌های مشاوره‌ای و جلسات گروهی به بیماران امکان می‌دهند تا تجربیات خود را به اشتراک بگذارند، راهکارهای مؤثر پیدا کنند و احساس تعلق اجتماعی را تجربه کنند. این ارتباطات باعث کاهش استرس و افزایش انگیزه برای مدیریت بیماری می‌شوند و تأثیر روان‌شناسی ام‌اس را در بهبود زندگی روزمره بیماران برجسته می‌کنند.

 آموزش و آگاهی بیماران و خانواده‌ها

آگاهی و آموزش درباره ام‌اس و تأثیرات روانی آن می‌تواند نقش مؤثری در مدیریت بیماری داشته باشد. آموزش به بیماران و خانواده‌ها کمک می‌کند تا علائم روانی مانند اضطراب، افسردگی و نوسانات خلقی را به‌موقع شناسایی کرده و اقدامات لازم را انجام دهند. اطلاع‌رسانی درباره روش‌های مقابله با استرس، راهبردهای روان‌درمانی و اهمیت حمایت اجتماعی، به بیماران این امکان را می‌دهد تا با اعتماد به نفس بیشتری با بیماری کنار بیایند. آموزش مداوم و ارائه منابع علمی و حمایتی، پایه‌ای برای بهبود سلامت روان و کیفیت زندگی بیماران فراهم می‌کند.

حیطه ­های معمول تمرکز مداخله روانشناسی بیماران ام اس

• کنار آمدن فرد با تشخیص پزشک و سازگاری با سطوح ناتوانی.
• مدیریت اضطراب ناشی از زندگی کردن با ماهیت غیرقابل پیش بینی بیماری و احتمال کم تطابق با ناتوانی در کنترل روند بیماری.
• مقابله با غمگین شدن مراجع (مثلا توانایی­های جسمانی، تغییر نقش­ها و روابط).
• غلبه بر ترس­های درونی فرد (از جمله خجالت، طرد شدن و غیره) که ممکن است ناشی از آشکار شدن تشخیص بیماری برای دیگران یا ناشی از افزایش ناتوانی باشد.
• بهبود برقراری ارتباط در روابط (به عنوان مثال صریح و رک بودن در واقع مورد نیاز درباره آرزوها، صحبت با عزیزان در خصوص موضوعات حساس).
• رفع نگرانی­های مربوط به تمایلات و عملکرد جنسی.
• استفاده از استراتژی­های روانی برای کاهش درد.
• ارائه درمان شناختی- رفتاری برای اختلالات اضطرابی که این اختلال با خود- مدیریتی مراجع مقابله می کند (مانند از بین بردن ترسی که مانع بهره بردن از درمان می­شود) یا منجر به اجتناب از فعالیت­هایی می­شود که می­توانید کیفیت زندگی را بهبود بخشد (مثلا ترس از خروج از خانه).
• استفاده از رویکرد درمانی شناختی- رفتاری در باورها افکار و رفتارهایی که در خلق افسرده مراجع نقش بسزایی دارند.

خود مدیریتی یکی از راه­های درمان روانی بیماری­های مزمن و به معنای شناخت و کنترل هیجان­ها و عواطف فردی است. به طور کلی روان درمانی با هدف به حداکثر رساندن تطابق روحی و روانی مراجع برای زندگی با ام اس انجام می­شود تا مراجع بتوانند به طور فعال در مدیریت خود، پذیرفتن و پیدا کردن ارزش­های زندگی و درگیر شدن در نقش­ها، فعالیت­ها و روابط معنی دار و رضایت بخش درگیر شود. افسردگی در مراجعان ام اس امری رایج است و به دلیل تاثیر منفی آن بر کیفیت زندگی و خطر خودکشی، مقابله با آن و درمان افسردگی (در صورتی که وجود داشته باشد) ضروری است.

عصب- روانشناس (نوروسایکولوژیست):

نوروسایکولوژیست می­تواند عضو اصلی تیم توان بخشی یا مشاور تیم باشد. عصب- روانشناسی یکی از رشته­ های پزشکی است که به ارزیابی و درمان مسائل شناختی و روانی می­پردازد. یک روانشناس بالینی بر مسائل مربوط به سلامت روان تمرکز می­کند در حالی که متخصص عصب- روانشناسی بر مسائل شناختی تمرکز دارد.

متخصص نوروسایکولوژی کسی است که در خصوص رابطه بین عملکرد مغز و توانایی­هایی مانند حافظه، توجه، زبان و استدلال به طور تخصصی آموزش دیده است. برخی از اختلالات شناختی (مانند مشکلات یادگیری مسائل جدید، حافظه کاری، سرعت پردازش شناختی، توانایی­های تصویری/ فضایی و عملکرد اجرایی) در افراد مبتلا به ام اس شایع بوده و میزان شیوع آن تا 70 درصد تخمین زده می­شود. در شرایطی که تغییرات عملکرد شناختی در فرد مبتلا به ام اس مشهود است، ممکن است تیم مراقبت­های بهداشتی، از تغییرات مثبت مراجع غافل شده و این تغییرات توسط خانواده یا کارفرمای مراجع، اشتباه تفسیر شوند. اختلالات شناختی می­تواند تاثیرات مضر و حتی خطرناکی بر توانایی فرد در نقش والدگری، شغل و حرفه و عملکرد اجتماعی او داشته باشد و کیفیت زندگی او را کاهش دهد. نوروسایکولوژیست­ها با استفاده از مصاحبه و آزمایشات استاندارد، حیطه­های قدرت و ضعف شناختی را تعیین می­کنند. نتایج این آزمایشات برای اطلاع رسانی مراجع، خانواده و دیگر اعضای تیم توانبخشی در مورد ماهیت و اثرات تغییرات شناختی ناشی از ام اس بر عملکرد روزانه مراجع مورد استفاده قرار می گیرد.

سوالات متداول:

روان‌درمانی چه نقشی در ام‌اس دارد؟
روان‌درمانی به بیماران کمک می‌کند الگوهای فکری منفی خود را اصلاح کنند و کنترل بیشتری بر زندگی خود داشته باشند.

آیا داروهای روان‌پزشکی برای بیماران ام‌اس لازم است؟
در صورت نیاز، داروهای روان‌پزشکی می‌توانند برای مدیریت اضطراب و افسردگی تحت نظر پزشک مفید باشند.

خلق و خوی بیماران ام اس| حالات روحی و مشکلات روانی ام اس|کاردرمانی گفتاردرمانی دکتر صابر

یکی از مشکلات شایع بیماران ام اس خستگی در طول روز می باشد. این خستگی موجب تحلیل توانایی بیمار در انجام فعالیت های روزمره می گردد و بیمار را به مرور به سمت افسردگی پیش می برد، تغییر در خلق و خوی بیماران ام اس موجب عدم توانانیی فرد در ادامه فعالیت های روزمره اش می شود. رویکردهای بهبود حالات روحی و مشکلات روانی ام اس شامل مدیتیشن، آموزش مراجع و مدیریت خود، ورزش، تنظیم دما و استراتژی‌هایی برای ارتقاء کیفیت خواب می باشد. هر کدام از این استراتژی ها و شواهد حمایت بیمار در زیر آمده اند. مرکز توانبخشی ام اس دکتر صابر در زمینه بررسی عاقبت ام اس و مشکلات همراه آن همچنین درمان هایی نظیر کاردرمانی و گفتاردرمانی ام اس فعالیت می نمایند.  مرکز تشخیص و درمان ام اس بارویکردی متفاوت در حیطه روانشناسی بیماران ام اس به مشاوره خوانواده در جهت آموزش این نکته که مشکلات ام اس چیست و نحوه کمک رسانی به این بیماران چگونه صورت می گیرد، می پردازد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

درمان خستگی در ام اس

1. رویکردهای دارویی: فرض پایه در رویکرد دارویی برای مدیریت خستگی در ام اس این است که خستگی یک مشکل بیوشیمیایی است که دارو می تواند آن را به طور کامل یا ناقص درمان کند. معمولاً تنها پزشکان،کمک پزشکان،پرستاران و داروساز ها میتوانند به طور مستقیم در انتخاب و تجویز داروها نقش داشته باشند. به هر حال همه متخصصین توانبخشی باید اطلاعاتی در زمینه ی داروها داشته باشند. اصلی ترین داروها برای مبارزه با خستگی عبارتند از آمانتادین، پمولین،مسدود کنندگان کانال پتاسیم ( آمینوپیریدین) ، ضد افسردگی ها و مودافینیل. تاثیر این داروها کاملاً ثابت شده نیست.
2. رویکردهای غیر دارویی: به طور کلی این رویکردها را می توان به سه دسته تمرینات جسمانی،تمرینات روانشناختی و تمرینات مختلط جسمانی و روانشناختی تقسیم کرد. در ادامه به مطالعه تمرینات روانشناختی می پردازیم.

تمرینات کنترل حالات روحی و مشکلات روانی ام اس

• آموزش مراجعه و مدیریت خود: فرضیه آموزش مراجع و مدیریت خود برای مشکلات روانشناسی ام اس این است که با ارائه اطلاعات به مراجع، به او انتخاب بیشتری داده می شود و درگیر رفتارهایی می شود که منجر به درک کمتر خستگی و کاهش آثار خستگی شود. آموزش مراجع برای دامنه ای از رفتارهای موثر بر خستگی صورت می پذیرد، مثلاً فعالیت بدنی و ورزش، تنظیمات حرارتی، مدیریت استرس، عادات تغذیه ای و اصول مدیریت انرژی (حفظ انرژی). از میان متخصصین توانبخشی کاردرمانگران، فیزیوتراپیست ها، پرستاران، فیزیولوژیست ها، دستیاران پزشک و… می‌توانند در اجرای این برنامه‌ها دخیل باشند.

به علت آموزش‌ها و تخصص های متفاوت، هر یک از این افراد دیدگاهی منحصر به فرد در مدیریت مشکلات روانشناسی ام اس دارند. مدل های نظری که معمولا رشد این آموزش را سبب می‌شوند شامل مدل باور سلامت، نظریه عملکرد مستدل، مدل چند نظریه ای تغییر رفتار و تئوری شناخت اجتماعی هستند. هر کدام از این تئوری ها جنبه های منحصر به فرد خود را دارند و در عین حال همه بر این نکته تاکید دارند که ماندگاری تغییرات رفتاری تحت تاثیر عوامل داخلی (مثل باور داشتن به مفید بودن تغییر،اعتماد به توانمندی ها و کنترل فردی) و عوامل خارجی (مثل موانع اجتماعی و فرهنگی برای تغییر و بافتار محیطی) است. مشکل در شناخت این عوامل در روند مداخلات ایجاد خواهد کرد. از بین موتور علمی موجود در باره مداخلاتی که تاثیر رویکردهای آموزشی را بر بهبود مدیریت خستگی می سنجند،بیشترین تمرکز بر آموزش افراد مبتلا به ام اس برای انتخاب و اجرای اصول مدیریت انرژی بوده است. بیشتر این اعمال در برنامه مدیریت خستگی به صورت شش هفته حفظ انرژی بوده است. برنامه مدیریت خستگی ممکن است به صورت تله کنفرانس،مطالعه شخصی،استفاده از اینترنت و… وارد زندگی روزمره افراد شود. به علاوه این برنامه با برنامه مراقبت سلامت مرتبط می باشد که مهارت خود مدیریتی را در افراد مبتلا به بیماری های مزمن می افزاید. بر خلاف رویکردهای سنتی آموزش مراجع،رویکرد خود مدیریتی به مراجع به عنوان یک متخصص نسبت به امور خودش نگاه میکند و بر توانمندسازی او تمرکز دارد.

مهارت های خود مدیریتی شامل حل مسئله، تصمیم گیری، یافتن و استفاده از منابع، برقراری ارتباط موثر با افراد، تعیین هدف و خودآموزی (استراتژی ها و رفتارهای متناسب با سبک زندگی شخصی) می‌شود. در مداخلات روانشناسی ام اس، استفاده از رویکرد خود مدیریتی به افراد مبتلا به ام اس اجازه می دهد که اعتماد به نفس خود را در توانایی مدیریت خستگی شان افزایش دهند و در نتیجه، تغییرات رفتاری داشته باشند که کاهش تاثیر و شدت خستگی و نیز افزایش کیفیت زندگی را موجب می شود به نظر می‌رسد در دستیابی به این اهداف در گروه درمانی تا حد زیادی ممکن است. متاسفانه رویکرد گروه درمانی با وجود اینکه مزایای بسیار زیادی در بهبود روحیه، عقاید، باور و حرکت مبتلایان به ام اس دارد، هنوز در برنامه های توانبخشی ایران مورد استفاده متخصصین توانبخشی قرار نمی گیرد. متخصصان توانبخشی باید گستره‌ای از استراتژی‌های مدیریت انرژی را به مراجعین شان پیشنهاد دهند، چراکه همه استراتژی‌ها توسط همه افراد مورد پذیرش یا موثر نیستند. از دیگر تکنیک های مورد استفاده در مبحث روانشناسی ام اس درمان‌های شناختی رفتاری هستند که موثر به نظر می رسند. در ادامه به بررسی تکنیک های جسمانی خستگی می پردازیم.

بخش دیگری از مداخلات خستگی را مداخلات مختلط روانشناسی-جسمانی در بر می گیرند که در ادامه به مهم ترین آنها اشاره می کنیم:

تکنیک های روانشناسی بیماران ام اس- جسم و خستگی

تکنیک ( FACET )  : این تکنیک در واقع مخفف عبارت «به کارگیری تکنیک های شناختی-رفتاری و انرژی موثر در زندگی»است. این رویکرد شامل ۶ هفته جلسات مدیریت روانشناسی ام اس است که با رویکردهای حفظ انرژی و شناختی-رفتاری مخلوط است. این رویکرد توسط کاردرمانگران، فیزیوتراپیست ها و پرستاران آموزش دیده ام اس استفاده می شود. در جلسه اول گروه به معرفی خستگی ام اس می پردازند و تکلیف فرد نوشتن گزارش روزانه فعالیت هایش است. در جلسه دوم افراد میزان مصرفی انرژی برای خود را مشخص می کنند. در هفته سوم مصرف متعادل این انرژی را به همراه هدف نویسی یاد می‌گیرند و در جلسه چهارم به مباحث استرس و مدل شناختی-رفتاری پرداخته می شود. در این هفته مراجعان و افکارشان را ثبت می کنند و در هفته پنجم افکار غیر مفید به چالش کشیده می‌شوند. نهایتاً در هفته ششم جمع بندی صورت می گیرد و افراد تشویق به ادامه دادن این برنامه می شوند. این رویکرد بسیار مفید است و در انگلستان به صورت رسمی برای استفاده از آن آموزش می بینند.

درمان خستگی در بیماران ام اس| مرکز کاردرمانی، گفتاردرمانی و توانبخشی ام اس| دکتر صابر

یکی از مشکلات شایع این بیماران در کنار مشکلات حرکتی ام اس، خستگی در طول روز و عدم توانایی در ادامه فعالیت های روزمره است. از نکاتی که دکتر ام اس به بیماران توصیه می کند استراحت در طول روز و ورزش روزانه را داشته باشند. مرکز درمان ام اس دکتر صابر با متخصصین با تجربه در حیطه کاردرمانی ام اس و گفتاردرمانی ام اس در زمینه ارائه تمرینات مناسب و توانبخشی بیماران ام اس در جهت کاهش خستگی ناشی از ام اس فعالیت می نمایند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

پیشنهاداتی جهت تغییرات سبک زندگی برای کاهش خستگی در ام اس

• قبل از خسته شدن استراحت کنید
• وسط دوره های کار،استراحت داشته باشید.
• از ابزار و تکنولوژی های موجود برای جلوگیری از کاهش انرژی استفاده کنید.
• اولویت ها را با توجه به منابع در دسترس خود تعیین کنید.
• ارتفاع میز کارتان را برای به حداقل رساندن انرژی مصرفی را تغییر دهید.
• محیط کارتان را سازماندهی کنید.
• از مکانیزم های بدنی مناسب برای کم کردن انرژی مصرفی استفاده کنید.
• در صورت امکان چند مرحله از فعالیت ها را کم کنید.
• درخواست کمک کنید.
• بخشی از فعالیت یا همه آن را به فرد دیگری محول کنید.
• تکرار در فعالیت‌ها را کم کنید.
• فعالیت ها را به طوری برنامه‌ریزی کنید که در اوقاتی که انرژی بیشتری دارید به سراغ فعالیت هایی با سطح انرژی بالا تر بروید.

تکنیک های جسمانی درمان خستگی در ام اس

• ورزش: میان افراد مبتلا به ام اس مشکلات مرتبط با کم تحرکی شایع است. مزایای ورزش برای افراد مبتلا به ام اس شامل بهبود قدرت عضلانی و عملکرد عضله،افزایش فعالیتهای مرتبط با تحرک و کیفیت زندگی بهتر است. ورزش بر خستگی ام اس تاثیر مثبت می گذارد. علیرغم مزایای شناخته شده ورزش، بسیاری از افراد مبتلا به ام اس نیازمند راهنمایی برای موفقیت در این حیطه هستند و به ویژه به علت مشکلات شان نیاز به یک برنامه ورزشی دارند. هنگامی که برنامه های ورزشی را تجویز می کنیم، فاکتورهای زیادی باید مورد توجه قرار گیرند و از روشهای تغییر رفتار هم میتوان استفاده نمود. تمرکز این بخش بر اطلاعات ورزشی مختص خستگی است.

بیشتر این نوع فعالیت بدنی که برای افراد مبتلا به ام اس توصیه می‌شود، تمرینات تحمل و قدرت عضلانی است که می‌توانند برخی از خستگی هم تاثیر بگذارند. هرچند معمولاً تبعات خستگی ام اس به عنوان یک عامل ثانویه مطالعه شده به علاوه یافته های گزارش شده چند گانه هستند و از آنجایی که تقریباً هیچ مطالعه ای انواع مداخلات ورزشی را مقایسه نکرده است اینکه کدام روش موثر تر خواهد بود،نامشخص به نظر می رسد.

• تمرینات تحمل

تمرینات تحمل در بیماران ام اس که نقایص خفیف و متوسط دارند توسط دوچرخه و راه رفتن روی تردمیل انجام می شود. به طور کلی مطالعات تاثیر مثبت ورزش را بر خستگی نشان داده‌اند. بر اساس شواهد موجود، توصیه برای بهبود تحمل در افراد مبتلا به ام اس خفیف تا شدید در یک مطالعه این گونه بوده است: شروع 3-2 جلسه در هفته و شدت ضعیف تا متوسط ( 50-70 درصد از مصرف حداکثری اکسیژن یا 70-60 درصد از حداکثر ضربان قلب) طی 40-10  دقیقه انجام شده است. بعد از 6-2  ماه همراه ورزش با شدت کم تا متوسط،به تدریج شدت بیشتری در صورت تحمل فرد امتحان می شود.

• ورزش های مقاومتی

تحقیقات نشان داده اند که بین بیماران ام اسی که نقایص خفیف تا متوسط ام اس دارند، ورزش های مقاومتی پیشرونده به خوبی تحمل می شوند و قدرت عضلانی را بهبود می بخشند. به علاوه این مطالعات نشان داده‌اند تمرینات مقاومتی پیشرونده از شدت خستگی در ام اس طبق مقیاس ( FSS و MFIS ) و می‌کاهند و همچنین خود افراد مبتلا هم به صورت کیفی کاهش خستگی خود را گزارش می‌کنند. مطالعه با ترکیب مقاومت و تحمل در تمرینات، آثار مثبتی را بر سرعت راه رفتن و ظرافت هوازی گزارش کرد، اما تغییری در خستگی بیمار ام اس با مقیاس ( FSS )  مشاهده نکرد. این قبیل یافته ها نشان می دهند چه پژوهشی بیشتری برای فهم بهتر این مداخلات ورزشی برای خستگی بین افراد مبتلا به ام اس نیاز است.

بر اساس یافته‌های پایه ای،توصیه می شود که افراد مبتلا به ام اس خفیف تا متوسط، 3-2 بار در هفته تمرینات مقاومتی پیشرونده انجام دهند. برنامه ورزشی 8-4  تمرین در3-1  مجموعه با ۱۵ مرتبه حداکثر تکرار ( RM )  انجام می شود. دوره های استراحت در دامنه 4-2 دقیقه بین هر مجموعه و ورزش پیشنهاد می‌شود. برنامه باید شامل ورزش هایی برای کل بدن باشد. ورزش گروه عضلات بزرگتر باید عضلات کوچکتر را هم درگیر کند.

کاردرمانی شناختی

شناخت یعنی آن دسته از عملکردهای ذهنی که به ما برای به دست آوردن، سازماندهی کردن، دستکاری کردن و استفاده کردن از اطلاعات و دانش کمک می‌کند. شناخت شامل همه فرایندهای مرتبط با فکر کردن می‌شود. مرکز کاردرمانی شناختی دکتر صابر در زمینه بازتوانی شناختی بیماران با آسیب مغزی نظیر بیماران سکته مغزی، تمومور های مغزی و…. و کودکان با اختلالات رشدی مانند اوتیسم، بیش فعالی و نقص توجه، اختلالات یادگیری، اختلال پردازش حسی فعالیت می نماید. کلینیک دکتر صابر با تجربه بالا در حیطه توانبخشی شناختی و استفاده از ابزار و تکنیک های روز دنیا توانسته است بهترین نتایج را در زمینه درمان شناختی بدست آورد. کادر تخصصی مرکز توانبخشی شناختی دکتر صابر در زمینه کاردرمانی، گفتاردرمانی و روانشناسی کودک با دو شعبه فعال در غرب و شرق تهران فعالیت می نماید. در این مطلب به توضیح عملکردهای شناختی مغز و مراحل مداخلات کاردرمانی شناختی پرداخته می شود تا با روند درمان کودکان بیشتر آشنا شوید.

عملکردهای شناختی

عملکردهای شناختی که می‌تواند در نتیجه یک سکته مغزی یا اختلالات تکاملی رشدی آسیب ببیند شامل موارد زیر است:

1. توجه: توانایی برای تمرکز کردن بر روی یک محرک حسی خاص و از بین بردن عوامل حواس پرتی توجه برای ایجاد عملکردهای شناختی دیگر لازم می باشد.
2. حافظه: توانایی برای نگهداری و به یاد آوری اطلاعات
3. درک ( making sense of senses ) : یک فرایند شناختی که بیشتر با آن آشنا خواهیم شد.
4. زبان: درک و بیان
5. پراکسیا: برنامه ریزی حرکتی
6. کارکردهای اجرایی: مهارتهایی که به منظور سازماندهی کردن و اجرای یک وظیفه مورد نیاز می باشد.

ارزیابی کاردرمانی شناختی

ارزیابی کاردرمانی شناختی در هر مرحله‌ای از بهبودی شامل یک آنالیز دقیق از مهارت های عملکردی (حرکت،حس،شناخت، روانی-، اجتماعی و اجتماعی) و تاثیر هر یک از آسیب ها بر روی توانایی بیمار در درگیر شدن در کارها در داخل یک محیط معین (فیزیکال،اجتماعی و فرهنگی) می‌باشد. ارزیابی عملکردهای شناختی اغلب به عنوان بخشی از یک ارزیابی مشاهده ای از فعالیت های انتخاب شده روزمره زندگی انجام می‌شود. به عنوان مثال وظایف آرایشگری و آماده سازی یک نوشیدنی داغ یا حتی توانایی های کار با ابزارهای ساده در کودکان.

این کار می‌تواند در بخش کاردرمانی شناختی که یک محیط مناسب را پدید می‌آورد یا در خانه فرد یا محیط اجتماعی که می‌تواند یک ارزیابی واقعی تری را از توانایی بیمار بسنجد، انجام شود.

زمان ارزیابی نکته مهمی است که بایستی به آن توجه شود. در فاز حاد بهبودی در سکته مغزی یک شخص ممکن است خسته شود و ممکن است در یک مجموعه پیچیده ای از آیتم های بهبودی دیگر نیز درگیر باشد و این می‌تواند بر روی وضعیت عاطفی بر روانی زیستی بیمار اثر بگذارد. ارزیابی مهارت های شناختی خاص در این مرحله نمی تواند یک بازتاب واقعی از توانایی بیمار ارائه دهد و می تواند این توصیه می شود که تا زمان انجام فاز توانبخشی شناختی منتظر بمانید. با این حال اگر یک آسیب شناختی می‌خواهد مورد بررسی قرار بگیرد، کاردرمانگر ممکن است عملکردهای شناختی را در فاز حاد به منظور تعیین وسعت آسیب و اطمینان از یک پیگیری مناسب، به ویژه اگر ترخیص برنامه ریزی شده باشد، ارزیابی کند. برای ارزیابی شناختی جزئی تر و بیشتر ممکن است فرد به یک نوروسایکولوژیست نیز ارجاع داده شود.

زندگی روزمره مستلزم استفاده از مهارت ‌های فیزیکی و شناختی است. مهارت ‌های شناختی یا تفکر می ‌توانند بر موارد زیر تأثیر بگذارند:

توجه، تصمیم ‌گیری، حافظه، حل مسئله، آگاهی از ایمنی. مشکلات در چنین مهارت‌ هایی با آسیب به مغز، در نتیجه تروما یا تأخیر در رشد مرتبط است. کاردرمانی شناختی با تمرکز بر بهبود توانایی افراد در انجام فعالیت‌ های زندگی روزمره و افزایش استقلال عملکردی کلی، نقش مهمی در کمک به افراد دارای اختلالات شناختی ایفا می ‌کند. در اینجا به روش‌ هایی که کاردرمانی شناختی می‌ تواند کمک کند، اشاره شده است:

-ارزیابی عملکرد شناختی: کاردرمانگران ارزیابی ‌های جامعی را برای سنجش توانایی‌ های شناختی، از جمله حافظه، توجه، حل مسئله و عملکرد های اجرایی انجام می ‌دهند.

-تغییر و تطبیق فعالیت‌ ها: کاردرمانگران فعالیت ‌ها را برای مطابقت با توانایی ‌های شناختی فرد تغییر و تطبیق می ‌دهند. این ممکن است شامل ساده ‌سازی وظایف، تقسیم آن ‌ها به مراحل کوچک تر، یا معرفی نشانه‌ ها و راهنمایی ‌ها باشد.

-آموزش حافظه: اختلالات شناختی اغلب بر حافظه تأثیر می ‌گذارند. کاردرمانگران ممکن است از تکنیک‌ های آموزش حافظه برای تقویت حافظه کوتاه‌ مدت و بلند مدت استفاده کنند.

-آموزش عملکرد های اجرایی: عملکرد های اجرایی، مانند برنامه‌ ریزی، سازماندهی و تصمیم ‌گیری، ممکن است مختل شوند. کاردرمانگران بر روی استراتژی ‌هایی برای بهبود این مهارت ‌ها کار می ‌کنند و تکنیک‌ هایی مانند تحلیل وظایف، تعیین هدف و مدیریت زمان را به کار می ‌گیرند.

-تغییرات محیطی: کاردرمانگران محیط خانه و کار را برای شناسایی موانع یا خطرات احتمالی ارزیابی می ‌کنند و تغییراتی را توصیه می‌ کنند که از عملکرد شناختی حمایت کند. این ممکن است شامل ساده ‌سازی چیدمان، کاهش عوامل حواس ‌پرتی و تضمین ایمنی باشد.

-توانبخشی شناختی: کاردرمانگران برنامه‌ های توانبخشی شناختی فردی را برای رفع نقص‌ های شناختی خاص طراحی می‌ کنند. این برنامه ‌ها ممکن است شامل تمرینات مبتنی بر کامپیوتر، تمرینات حافظه و وظایف حل مسئله باشد.

-آموزش استقلال عملکردی: کاردرمانگران بر بهبود توانایی فرد در انجام مستقل فعالیت‌ های روزمره تمرکز می‌ کنند. این می ‌تواند شامل وظایف مراقبت از خود مانند لباس پوشیدن، آراستن و آشپزی باشد.

-ادغام اجتماعی: کاردرمانگران برای ادغام مجدد افراد دارای اختلالات شناختی در جوامع خود تلاش می ‌کنند. این ممکن است شامل آموزش مهارت ‌های اجتماعی، گشت و گذار در جامعه و استراتژی‌ هایی برای حرکت در فضاهای عمومی باشد.

-حمایت عاطفی و رفتاری: اختلالات شناختی می‌ توانند بر سلامت عاطفی و رفتار تأثیر بگذارند. کاردرمانگران به جنبه‌ های عاطفی و رفتاری می‌ پردازند و به افراد کمک می ‌کنند تا استراتژی ‌های مقابله‌ ای را توسعه دهند، استرس را مدیریت کنند و در فعالیت ‌های معنا دار شرکت کنند تا کیفیت کلی زندگی خود را افزایش دهند.

ارزیابی استاندارد توانبخشی شناختی

کاردرمانگران شناختی یک تنوع از ابزارهای غربالگری و ارزیابی‌های استاندارد شده را دارند که می‌تواند به منظور کمک در ارزیابی عملکردهای شناختی مورد استفاده قرار گیرد. ارزیابی های استاندارد و برپایی آسیب به فراهم آوردن ارزیابی های معتبر و پایا از مهارت های عملکردی یا به عبارتی دیگر اجزای شناختی خاص کمک می کند. این ارزیابی ها نبایستی به طور جداگانه مورد استفاده قرار بگیرند، بلکه بایستی با ترکیب با ارزیابی های مشاهده‌ای کلینیکی و استدلالات کلینیکی به کار رود تا میزان تاثیر آسیب های شناختی بر روی اجرای کاری ( Occupational performance ) مشخص شود. توصیه می شود که کاملا فرایندهای اعتبار و انجام تست آشنا باشید تا میزان تکرارپذیری برای هر تست معلوم شود.

تعدادی از این ارزیابی ها بر پایه آسیب می باشند ( impairment base )  و توصیه می شود در هنگام تفسیر نتایج در مواردی که لزوماً از لحاظ کلینیکی معنی دار نیستند یا به اجرای عملکردی فرد مرتبط نیستند احتیاط کنید.

تعدادی ارزیابی مشاهده‌ای استاندارد شده از عملکرد وجود دارد مثل ( AMPS )  یا ارزیابی مهارت های حرکتی و پردازشی که به منظور اندازه گیری کیفیت اجرای فعالیت های روزمره زندگی استفاده می شود. دیگر ارزیابی ها و ابزارهای غربالگری استاندارد شده که می توانند به منظور تکمیل ارزیابی عملکرد های شناختی مورد استفاده قرار گیرد شامل موارد زیر است:

رویکردهای توانبخشی شناختی

رویکردهای اصلی توانبخشی شناختی که به وسیله کاردرمانگران استفاده می‌شوند شامل موارد زیر است:

• درمانی (بازآموزی) مانند رویکرد coop در توانبخشی شناختی
• تطابق (جبرانی/عملکردی)

کاردرمانگران شناختی تمایل دارند تا از یک رویکرد عملکردی برای توانبخشی افراد با ضایعات شناختی استفاده کنند که این شامل آموزش خاص هر تکلیف و استفاده از فعالیت های معنی دار و آشنا است.

مداخلات کاردرمانی شناختی

اصول مداخله برای توانبخشی شناختی افراد مبتلا به آسیب های شناختی شامل موارد زیر است:

1. هدفدار: شخص با مشکل شناختی در صورتی که در انتخاب فعالیت هایی که در آن مشارکت می کنند دخالت داشته باشد، بیشتر درگیر می شود. اهداف بایستی معنی دار و مرتبط باشند. اهداف به طور مستقیم مداخلات شناختی را پردازش می کنند و بایستی با نیازها و خواسته های بیمار مرتبط باشند. اهداف بلند مدت و کوتاه مدت تنظیم شده و تا حد امکان ( SMART ) باشد یعنی خاص، قابل اندازه گیری، دست یافتنی (با مقداری چالش) واقعی(در محدودی محیط و منابع موجود) و با توجه به نمودارهای زمانی تنظیم شود و بایستی یک مرور منظمی از اهداف با بیمار، خانواده/مراقب و تیم درمانی انجام شود. در صورتی که بیمار، خانواده اش با تیم در حال کار به سمت اهداف مورد توافق و یکسانی حرکت کنند، یک نتیجه رضایت بخش به وجود خواهد آمد.
2. فردی: یک انتخابی از استراتژی ها و تکنیک های مداخله می تواند نیاز باشد. همانطور که افراد دارای علایق و پاسخ های فردی نسبت به مداخلات هستند.
3. آموزش دادن به خانواده/مراقبان/دوستان و دیگر افراد مهم و مرتبط تا اینکه آنها بفهمند چه مشکلاتی یک فرد میتواند داشته باشد و بتوانند با کاربرد استراتژی ها و فراهم آوردن حمایت کمک کنند.
4. شامل حمایت های روانی زیستی و عاطفی باشد.

افراد دارای مشکلات شناختی ممکن است، اضطراب، افسردگی و حس فقدان کنترل و خودباوری را روز به روز بیشتر کنند. به این نکته باید توجه داشت و مداخلات به منظور ساپورت مدیریت این مشکلات مثل، آموزش مدیریت اضطراب، آموزش ریلکسیشن و دارو فراهم شود.

استراتژی های مداخلات توانبخشی شناختی

• آموزش تکلیف خاص یا بازآموزی عملکردی: تاکید بر روی ارزش استفاده از تکلیف های خاص و مرتبط عملکردی و ویژگی های تکلیف به منظور حمایت از تغییرات رفتاری می باشد.
• عملی شدن: تکرار در یک زمان و استفاده از ظرفیت حفظ شده در کمک کردن به فرایند یادگیری.
• یادگیری بدون خطا: افراد مبتلا به آسیب مغزی و اختلالات رشدی، ممکن نیست که از اشتباهاتشان یاد بگیرند. بنابراین رویکردی که با دادن نشانه ها و راهنمایی ها به یک نتیجه موفقیت آمیز می رسد احتمالاً فرایند یادگیری را بیشتر افزایش میدهد. این در مورد افراد مبتلا به مشکلات حافظه مستند شده است.
• تطابق محیطی: تعدیل صدا و عوامل پرت کننده حواس، از بین بردن صداهای محیطی و ایجاد تطابق آتی مثل تخته‌های پیام.
• جبران و آموزش استراتژی: حمایت های خارجی و روش های تطابق یافته،برای مثال استفاده از کمک های حافظه ای مثل صفحات،دفتر خاطرات و تقویم.
• یادآور و دستورالعمل ها:دستورالعمل مستقیم و کمک با راهنمایی می تواند یادگیری مهارت ها را افزایش دهد.
• آموزش مهارت ها/بازآموزی: این مورد برای بازآموزی مشکلات شناختی حمایت محدودی را فراهم می کند. اگرچه بعضی از مطالعات بهبود مهارت ها را در هنگام فراهم آوردن بازاموزی خاص برای ظرفیت توجهی پایه گزارش کرده اند.

بازآموزی هنگامی که در یک زمینه عملکردی و معنی دار انجام شود و سطح خاصی از ضایعه بی توجهی فرد را مورد هدف قرار دهد، توانبخشی شناختی در توجه موثر تر است. کودکان با اختلالاتی نظیر اختلال نقص توجه و بیش فعالی، اوتیسم، مشکلات پردازش حسی، اختلالات یادگیری و… می توانند از خدمات کاردرمانی شناختی بهرمند شوند.

منابع:

theotcentre.co.uk

cincinnatichildrens.org

pmc.ncbi.nlm.nih.gov

سوالات متداول:

1. کاردرمانی شناختی برای چه کودکانی نیاز است؟

کودکان با مشکلات توجه، حافظه، ادراک مانند کودکان اوتیسم، بیش فعال، اختلال یادگیری، مشکلات ذهنی می توانند از کاردرمانی شناختی استفاده نمایند.

2. عملکرد های شناختی چیست؟

توجه، حافظه،درک، کارکردهای اجرایی، برنامه ریزی و حل مسئله از جمله عملکردهای اجرایی می باشند.

توانبخشی سکته مغزی در منزل

در فرایند مراقبت و توانبخشی سکته مغزی درمان زودهنگام مناسب و موثر حیاتی است. مداخله زودهنگام می‌تواند منجر به جمع‌آوری اطلاعات مناسبی شود که بیمار سکته مغزی را برای ارزیابی ها و درمان های بعدی آماده می کند. جنبه های کلیدی مداخلات زودهنگام شامل جمع آوری اطلاعات مناسب در مورد بیمار سکته مغزی، کامل کردن یک غربالگری و ارزیابی مناسب برای شناسایی نکات کلیدی برای ارزیابی و مداخلات بیشتر آینده است. کاردرمانی سکته مغزی و گفتاردرمانی سکته مغزی از خدمات مهم مرکز توانبخشی سکته مغزی دکتر صابر می باشد که به صورت کاملا تخصصی توسط متخصصین این مرکز انجام می گیرد. دو شعبه فعال کلینیک توانبخشی سکته مغزی دکتر صابر در غرب و شرق تهران امکان مراجعه آسان بیماران را از هر کجای تهران به مرکز توانبخشی سکته مغزی در تهران فراهم می آورد. همچنین خدمات توانبخشی سکته مغزی منزل نیز از دیگر خدمات مهم این مرکز است.

توانبخشی بیماران سکته مغزی

یکی از مهم‌ترین اجزای مداخله زودهنگام مشاهده علائم بیمار سکته مغزی است. به عبارتی دیگر، اینکه چطور در بخش عمل می کند یا رفتار بیمار در ارزیابی و مصاحبه اولیه. یکپارچه کردن این اطلاعات در کنار هم به ایجاد یک تصویر واضح از بیمار سکته مغزی، نقایص اش، مهارتها، اهداف و انگیزه هایش می شود و این اطلاعات می توانند برای فراهم کردن یک برنامه درمانی آشکار استفاده شوند.

پیش از ارزیابی در درمان سکته مغزی

پیش از ارزیابی بیمار سکته مغزی جمع‌آوری اطلاعات از گزارشات پزشکی و دارویی، سایر حرفه های درگیر و گزارشات پرستاری اهمیت دارد.

هدف

برای جمع‌آوری اطلاعات به منظور راهنمایی، آگاهی و اولویت‌بندی غربالگری، ارزیابی و درمان.

چک لیست پایه و اصلی تاریخچه پزشکی

ثبت تمام بیماری های همراه که بیمار سکته مغزی دارد بسیار اهمیت دارد چون که بیماری های همراه می توانند توانایی های عملکردی و ارزیابی را تحت تاثیر قرار دهند، برای مثال شکستگی های قبلی که موجب محدودیت عملکردی و دامنه حرکتی کاهش یافته شده اند و یا مشکلات مزمن قلبی را می توانند سبب خستگی و تنگی‌نفس شوند.

تاریخچه ی اجتماعی

کار درمانگر باید محل زندگی بیمار و شبکه‌های اجتماعی شامل نقش های اصلی و کارهایش را ثبت کند. این ها می توانند مصاحبه اولیه را هدایت کنند و به شناسایی نگرانی های اصلی ای که ممکن است بیمار داشته باشد کمک کنند که این نگرانی ها فرآیند توانبخشی را تحت تأثیر قرار می‌دهند. برای مثال وابستگی و مسائل مالی.

اطلاعات بیشتر می‌تواند از سایر اعضای تیم چند رشته جمع آوری شود. این اطلاعات زمینه‌ای به کاردرمانگران کمک خواهند کرد تا قبل از ارزیابی/مصاحبه اولیه یک تصویر بالینی از بیمار شکل گیرد.

مثال ها_ پرسنل بخش ممکن است گزارش کند که بیمار حالت گیجی دارد که نشان دهنده مشکلات درکی است.فیزیوتراپیست ممکن است گزارش کند که بیمار نمی تواند دستورات را دنبال کند که می تواند نشان دهنده مشکلات زبانی یا پراکسی باشد، گفتار درمانگر ممکن است به سطوح درک و فهم بیمار در دادن پاسخ بله/ خیر اشاره کند.

موبیلیتی فیزیکی فعلی بیمار سکته مغزی

قبل از ارزیابی بیمار، کاردرمانگر باید بداند که چطور بیمار می‌تواند حرکت داده شود و تجهیزات مورد نیاز کدامند؟این مسئله می‌تواند به کار درمانگر در آماده شدن به مصاحبه اولیه و تنظیم کردن فرصت ها برای کمک دیگران در صورت نیاز کمک کننده باشد.همچنین یک وسیله دستی ارزیابی خطر باید در دسترس باشد تا ایمنی بیمار و پرسنل تضمین شود.

توانایی های عملکردی در بخش کاردرمانی سکته مغزی

اطلاعات رسیده از پرسنل بخش می‌تواند برای کاردرمانگر بسیار ارزشمند باشد چرا که در فهمیدن استقلال عملکردی بیمار و توانایی حفظ این استقلال کمک کننده است. هرچند،کار درمانگر باید بداند که مراکز بیمارستانی موسسه هستند و دارای روتین هایی می باشند که معمولاً برای بیمار در محیط خانه قابل دسترسی نیستند.بنابراین کار درمانگر باید تا آنجا که امکان دارد موقعیت های ویژه را شبیه سازی کند تا توانایی های بیمار را بشناسد. به دست آوردن اطلاعات زمینه ای در برنامه ریزی و ارزیابی غربالگری ضروری است.

کاردرمانگر باید در جمع آوری اطلاعات به تمام ارزیابی های قبلی و نتایج آن ها توجه کند چون که: باعث صرفه جویی در زمان میشود،از تکرار شدن سوالات جلوگیری میکند به کاردرمانگر در اولویت بندی نواحی ارزیابی کمک می‌کند. برای مثال ، هرنوع ارزیابی های شناختی، موبیلیتی یا غربالگری های زبانی می توانند توسط کاردرمانگر مورد استفاده قرار گیرند چون که می‌توانند در پیش بینی و آنالیز مشکلات عملکردی که بیمار ممکن است در کارهای خود تجربه کند کمک کننده باشند.

سی تی اسکن( تومور گرافی کامپیوتری که همچنین ( CAT ) اسکن هم نامیده می شود.) سی تی اسکن در شناسایی ناحیه و وسعت آسیب بسیار ارزشمند می باشد. کاردرمانگر با دانستن تغذیه های خونی مغز و عملکرد قسمتهای مختلف مغز می‌تواند آسیب های بالقوه بیمار را تشخیص دهد. سپس این اطلاعات می‌توانند برای کمک به جهت‌دهی ارزیابی و شناسایی آسیب های عملکردی بیمار مورد استفاده قرار گیرند.

ارزیابی حرکتی بیماران سکته مغزی در منزل

• بیمار چطور حرکت می‌کند؟
• چرا بیمار اینطوری حرکت می کند؟

در وضعیت ( in position )

• سر بیمار چه کاری انجام میدهد؟
• به تنه بیمار سکته مغزی توجه کنید. آیا بیمار می تواند وضعیت خود را حفظ یا تغییر دهد؟
• به بازی‌های بیمار توجه کنید.آیا بازی های سالم برای حرکت آزادند و آیا درد وجود دارد؟
• وضعیت بازوهای بیمار چطور است؟سنگین ، سبک، نیمه در رفته، حرکات اکتیو؟
• پوزیشن، تون و دامنه حرکتی در پاهای بیمار سکته مغزی چطور است؟

ترانسفرها

• بیمار چگونه از صندلی به تخت می رود؟چطور؟آیا مستقل است؟
• آیا رفلکس همراه وجود دارد ( Associated )؟
• بیمار سکته مغزی چگونه از حالت نشسته به خوابیده می‌رود؟
• بیمار چگونه از حالت نشسته به ایستاده می رود؟

نشسته ( sitting )

• نشستن بدون ساپورت: آیا بیمار می‌تواند این عمل را انجام دهد؟آیا بیمار از بازوهای خود برای حفظ تعادل نشستن استفاده می‌کند؟
• تحمل وزن ( Weight bearing ) آیا متقارن است؟
• پوسچر کلی : آیا بیمار وقتی که دستکاری می شود می تواند پوسچر خود را تطبیق دهد؟
• پوسچر پاها افتاده است؟کشیده شده‌اند؟
• پوزیشن لگن و تاثیر آن بر روی پوزیشن تنه و اندام فوقانی.

تنه

• آیا بیمار می تواند وزن خود را به طرفین منتقل کند؟
• آیا وقتی وزن بیمار به طرفین منتقل میشود می تواند خود را برگرداند؟
• آیا بیمار در بعضی نواحی تون عضلانی بالا و یا پایین دارد؟
• پوزیشن اسکاپولا چگونه است؟

اسکاپولا

• عضلات اطراف اسکاپولا را ارزیابی کنید. آیا ضعف، سفتی و تون وجود دارند که چرخیدن و وضعیت نشستن را تحت تأثیر قرار دهند؟
• آیا اسکاپولا در ریتم نرمال اسکاپولا – هومورال حرکت می‌کند؟

مفصل گلنوهومرال

• نیمه در رفتگی و وضعیت عضله روتاتورکاف را ارزیابی کنید.
• آیا با حرکت در مفصل گلنوهومرال اسکاپولا میچرخد؟

اندام فوقانی

• آیا فانکشنال است؟آیا حرکات ارادی و انتخابی وجود دارند؟
• آیا بیمار می تواند به منظور رسیدن،گرفتن و دستکاری اشیا اندام فوقانی خود را به صورت ایزومتریک، کانسنتریک و اسنتریک منقبض کند؟

توجه به دست بیمار

• گرفتن درست،کنترل حرکات ظریف، قوس ها

ایستادن و راه رفتن

• آیا بیمار قادر به ایستادن است؟
• آیا بیمار تقارن دارد؟آیا ایستادن استاتیک و داینامیک را می‌تواند حفظ کند؟
• آیا بیمار در حالت ایستاده می تواند اندام فوقانی خود را حرکت دهد و یا باید از اندام فوقانی برای ساپورت استفاده کند؟

ارزیابی عملکردی بیمار در کاردرمانی سکته مغزی

ارزیابی های عملکردی مانند شستن، لباس پوشیدن، ارزیابی های آشپزخانه و سایر وظایف عملکردی ابزارهای کلیدی برای غربالگری و ارزیابی های بیماران هستند. آنها اطلاعات ارزشمند در مورد مهارت های عملکردی باقیمانده،نقایص و عملکردها فراهم می‌کنند.

هدف

• ابزارهای غربالگری برای شناسایی نقایص، مهارت ها و نقایص عملکردی
• فراهم کردن اطلاعات مهم در مورد اینکه چطور نقایص بر روی توانایی عملکردی اثر می گذارند.
• فراهم کردن فرصتی برای تشخیص اینکه بیمار چطور از مهارت های باقی مانده برای انجام وظایف آشنا استفاده می کند؟

غربالگری عملکردی در توانبخشی سکته مغزی

سوالات زیر باید از دیدگاه درکی/شناختی مورد توجه قرار گیرند:

• دیدگاه فرد در مورد وظیفه چگونه است؟
• آیا بیمار سکته مغزی با وظیفه آشنا به نظر می رسد؟
• آیا بیماری از نشانه های محیطی استفاده می کند؟
• آیا بیمار قادر به حل مسئله جنبه های جدید هست؟برای مثال،ضعف در اندام هایش یا تفاوت ها در محیط؟
• بیمار چگونه انجام تکلیف را شروع می کند؟
• آیا نحوه شروع بیمار کارا می باشد؟
• توجه بیمار را در نظر بگیرید. همچنین تمرکز بر روی تکلیف،برنامه ریزی و سازماندهی و کامل کردن تکلیف باید مورد توجه قرار گیرند؟
• توانایی بیمار سکته مغزی برای تشخیص نشانه های محیطی و استراتژی های جستجو را در نظر بگیرید.
• سوالات زیر باید از دیدگاه فیزیکی/ حسی در مورد توجه قرار گیرند؟
• سطح تحمل بیمار چقدر است؟
• آیا انجام وظیفه سخت است؟
• آیا بیمار سکته مغزی تعادل نشسته و ایستاده خوبی دارد؟
• آیا بیمار قادر است به طور مناسب برای کار پوزیشن بگیرد؟
• آیا بیمار تکلیف را به صورت دو طرفه انجام می دهد؟
• آیا در طول انجام وظیفه تون تغییر می کند؟

توانبخشی برای سکته مغزی در منزل

زمانی که غربالگری اولیه کامل شد.مهم است بدانیم که آیا برای تصمیم‌گیری در مورد مناسب ترین درمان برای بیماران ارزیابی بیشتر نیاز است؟ آیا تجهیزات خاصی برای توانبخشی سکته مغزی در منزل نیاز هست؟

تجهیزات

ارزیابی برای فراهم آوردن تجهیزات برای بیماران سکته مغزی عموماً یک رویکرد تطابقی برای کاهش محدودیت ها در نظر گرفته می شود. اکثر تجهیزات پس از ارزیابی منزل،قبل یا بعد از ترخیص تجویز می‌شوند. هرچند،بعضی تجهیزات نیز می‌توانند برای تسهیل حرکات نرمال و افزایش استقلال در مراکز بیمارستانی نیز استفاده شوند. نوع وسیله باید به دقت و با همکاری بیمار،خانواده و تیم چند رشته ای انتخاب شود.

ویلچرها

فراهم کردن ویلچر برای بیماران سکته مغزی متعاقب سکته مغزی به دو دلیل صورت می گیرد-برای وضعیت دهی صحیح در طول درمان زودهنگام و برای تحرک داخل/در خارج از منزل در طول مرحله توانبخشی. انواع ویلچر های مناسب برای سکته مغزی شامل ویلچرهای ( Attendant- Propelled manual wheelchair ) و ( Indoor\ outdoor- Power wheelchair ) می باشد.

ویلچرهای ( Attendant- Propelled manual wheelchair )  برای رسیدن به بهترین پوزیشن و بهبود تعادل نشستن در بخش استفاده می‌شوند. این ویلچر ها معمولاً دسته و پشتی بلند ندارند. برای کاهش و کنترل فشار باید از بالش های کاهنده فشار استفاده شود و در سرتاسر روز به وسیله پرستاران و درمانگران بررسی شود.

استفاده از  ( Attendant- Propelled wheelchair )   که برای بیماران خاص تطبیق یافته اند می تواند به بیماران کمک کند تا آنهایی که نیاز به تحریکات اضافی دارند بتوانند بخش را ترک کنند. به صورت ایده آل،ویلچر باید برای فرد قابل دسترس باشد و بتواند در داخل/خارج خانه و ترخیص و تعطیلات آخر هفته از آن استفاده کند. در بعضی مراکز بیماران معمولاً تمایلی برای راندن ویلچر با پاها و دست هایشان ندارند. زمانی که بیمار از دست و پای غیرمبتلا برای این کار استفاده می کند تون عضلانی در سمت مبتلا افزایش می یابد.

ویلچر های برقی داخل خانه می توانند برای بیماران با ناتوانی های فیزیکی شدید و مشکلات قلبی و ریوی حاد استفاده شوند. شناخت و درک بینایی بیمار به عنوان بخشی از ارزیابی ویلچر باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد. استفاده از ویلچر های برقی در بیمارستان می تواند باعث افزایش انگیزه در بیمار شود و می تواند به عنوان یک انتخاب درمانی برای بیماران با مشکلات آگاهی فضایی و بی توجهی باشد.

ویلچرهای ترکیبی برقی داخل/خارج خانه نیاز به ارزیابی کامل توسط کاردرمانگر بخش بیمارستانی و متخصص ویلچر دارد که در این ارزیابی شناخت، درک و بینایی بیمار مورد توجه قرار می گیرد. این چهره ها می توانند برای افرادی که دارای مشکلات حرکتی طولانی مدت و شدید هستند مناسب باشند.

هنگام ارزیابی یک ویلچر برای استفاده طولانی مدت محیط خانه و مناطق خاصی که بیمار باید در آنجا زندگی کند نیز باید مورد توجه قرار گیرد. برای مناسب بودن ویلچر موارد زیر باید مدنظر قرار گیرد: منزل بیمار،نوع تطابق،عرض درهای خارجی و داخلی در منزل، فاصله بین مبلمان و پوشش کف.

( Toileting )

توالتهای با ارتفاع نشیمن بالا (که به طور عمل به زمین فیکس شده اند) می‌تواند به بیمار در بلند شدن از حالت نشسته در یک روش و نرمال و با استفاده از ریل های چسبیده به دیوار کمک کند.

حمام کردن ( Bathing\ showering )

اکثر بیماران سکته مغزی دارای تعادل نشستن مستقل می توانند ترانسفر از و به تخته حمام را کنترل کنند اما نشیمن حمام به دلیل نیاز مقدار زیاد انرژی بسیار سخت است. این مسئله تون عضلانی را افزایش می دهد و برای افرادی که با مشکلات قلبی-ریوی مزمن و افراد مسن بسیار طاقت فرسا می باشد. تشک ها و کفی های غیر لغزنده برای نشستن باید استفاده شوند. صندلی و نشیمن هایی که بر روی کف فیکس شده اند برای افرادی که حتی تعادل نشستن خوبی ندارند نیز بسیار اما تلقی می شوند. پله های موجود در رختکن حمام فضا را محدود و حداکثر موبیلیتی را برای بیماران سکته مغزی فراهم می‌سازند که در حالت نشسته و ایستاده می توانند به طور مستقل خود را بشویند،بنابراین صندلی و… باید به دیوار فیکس شوند.

آماده سازی غذا

بعضی تجهیزات آشپزخانه ای مانند قاشق های با دسته بلند که به وسیله کاردرمانگران تجویز می‌شوند می توانند توسط بیمارانی که مقداری از عملکرد دستشان برگشته است مورد استفاده قرار گیرند تا حرکات نرمال و بهبودی بیشتر تسهیل شود.این مسئله می تواند در جلسات آماده سازی غذا در بیمارستان یا خانه انجام شود. بسیاری از وسایل دیگر برای استفاده یک دستی و سبک کردن وسایل سنگین مورد استفاده قرار می گیرند. تخته های سوراخ دار و میخ دار، ( Wall tin opener ،Bell clamp  )   وسایلی هستند که با در قوطی کنسرو جفت میشوند و بیمار با عملکرد محدود اندام فوقانی را قادر به آماده کردن غذا می کند. یک ( Kettle tipper ) و (Drainage spoon  )  می‌تواند با آب در حال جوش تطابق پیدا کند. یک چرخ می‌تواند توسط بیمارانی که تحرک زیادی دارند استفاده شود تا غذاهای داغ را حمل کنند.

برای آماده کردن غذا و خستگی مهمترین فاکتوری است که باید مورد توجه قرار گیرد. ساختمان و طرح آشپزخانه و چیدمان وسایل آشپزخانه در طول ارزیابی منزل باید مورد توجه قرار گیرند. بعضی آیتم های قابل حمل باید در نزدیک هم قرار گیرند تا انرژی بیمار ذخیره شود. یک صندلی بلند هم می‌تواند به کاهش خستگی کمک کند.

مداخلات توانبخشی در منزل

مناطق خاصی از مغز ما وجود دارد که گفتار و ارتباطات ما را کنترل می ‌کند. اگر این قسمت‌های مغز تحت تأثیر سکته مغزی قرار گیرند، ممکن است موراد زیر دشوار باشد:

-درک آنچه مردم می ‌گویند

-خواندن

-صحبت کردن

-نوشتن

این چالش ‌ها ممکن است بر نحوه ارتباط شما با اطرافیان تان تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، ممکن است زمان بیشتری طول بکشد تا دیگران آنچه را که می ‌خواهید بیان کنید، درک کنند. گفتاردرمانی شامل ارزیابی و درمان مشکلات ارتباطی است. گفتار درمانگر شما را ارزیابی کرده و با شما همکاری خواهد کرد تا درمان را مطابق با نیازها و اهداف شما سفارشی کند. گفتاردرمانی می ‌تواند با موارد زیر به بهبود ارتباطات و تسهیل تعامل بهتر کمک کند:

-بازآموزی عملکردهای گفتار و زبان شما

-آموزش استراتژی‌ های ارتباطی خاص به شما

-توسعه راه‌ های جایگزین ارتباطی مانند اشاره کردن یا استفاده از نمودارها یا دستگاه‌ های ارتباطی

-آموزش به یک والد یا مراقب برای حمایت از ارتباطات شما در خانه

شما باید با گفتار درمانگر خود صحبت کنید تا مناسب ‌ترین گزینه را برای خود تعیین کنید. بهبودی از هرگونه مشکل ارتباطی متغیر است و اغلب هفته ‌ها تا ماه‌ ها طول می‌کشد. مشارکت فعال شما برای فرآیند توانبخشی حیاتی است. با تمرین منظم و یک شبکه حمایتی از خانواده و دوستان، گفتار درمانگر قادر خواهد بود با شما همکاری کند تا راه‌ هایی برای برآورده کردن نیازهای ارتباطی شما ایجاد کند. از خانواده و دوستان خود بخواهید که در جلسات درمانی با شما شرکت کنند تا آن ها نیز بتوانند استراتژی‌ هایی را برای کمک به شما در برقراری ارتباط بهتر بیاموزند. گفتاردرمانی در منزل برای بزرگسالان خدمات آسیب‌ شناسی گفتار و زبان حرفه ‌ای را مستقیماً در آسایش خانه شما ارائه می ‌دهد. این رویکرد به ویژه برای افرادی که از سکته مغزی بهبود می ‌یابند یا شرایطی را مدیریت می ‌کنند که بر گفتار، زبان یا عملکرد شناختی تأثیر می ‌گذارد، مفید است. این نیاز به سفر را از بین می ‌برد و درمان را قابل دسترس ‌تر می‌ کند و موانع بهبودی را کاهش می‌ دهد. انتخاب خدمات توانبخشی در منزل مزایای بسیاری، هم عملی و هم عاطفی، برای بازماندگان سکته مغزی و مراقبان آن ها فراهم می ‌کند: راحتی و آسایش، درمان متناسب با زندگی روزمره، مشارکت فعال خانواده، پیشرفت بی ‌وقفه بدون موانع سفر. آسیب ‌شناسان گفتار و زبان این خدمات را ارائه می‌ دهند، درمان را برای رفع نیازهای فردی، سفارشی می ‌کنند و بیماران را از طریق یک فرآیند گام به گام برای دستیابی به اهداف ارتباطی راهنمایی می‌ کنند.

منابع:

healthhub.sg

feeltheadvantage.com

سوالات متداول:

1. چه نکاتی باید در ارزیابی توانبخشی سکته مغزی در منزل انجام شود؟

ارزیابی های حرکتی دامنه حرکتی بیمار توانایی راه رفتن و حرکت ، بررسی وضعیت بلع و گفتار کودک، بررسی درک و قدرت حافظه و پردازش بیمار

2. آیا در توانبخشی در منزل امکان انتخاب درمانگر آقا یا خانم وجود دارد؟

در مرکز توانبخشی دکتر صابر این امکان فراهم شده است که گفتاردرمانان و کاردرمانان جهت مراجعه به منزل بیمار بسته به تقاضای بیمار انتخاب شوند.