مرکز گفتار درمانی دکتر صابر در حیطه درمان آپراکسی در کودکان و بزرگسالان فعالیت می نماید. بخش تخصصی گفتار درمانی مرکز مجهز به امکاناتی نظیر اتاق شنیداری، سنسوری روم، گفتار درمانی است. از خدمات مرکز درمان لکنت کاردرمانی درکی حرکتی می باشد در درمان آپراکسی گفتاری موثر است. مرکز درمان آپراکسی دکتر صابر با در اختیار داشتن 32 نیروی گفتار درمان و روانشناسان کودک و کاردرمان در جهت بهبود کودکان مبتلا به لکنت تلاش می کنند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
دکتر تشخیص آپراکسی و دیس پراکسی-علائم آپراکسی
برای تشخیص آپراکسی و دیس پراکسی توسط دکتر متخصص آپراکسی باید علائم زیر چک شود.
گفتار کند، پرزحمت، توام با تردید و تقلا و رفتارهای کورمال و مشهود در ساختارهای دهانی.
عدم وجود هر نوع ضعف، کندی یا ناهماهنگی عضلانی در معاینه دهانی حرکتی کودکان آپراکسی.
وجود خطاهای تولیدی بی ثبات و غیر قابل پیش بینی.
خطاهای تولیدی بیشتر کودکان آپراکسی در واژه های سایشی،مرکب و خوشه های همخوانی واقع میشود تا در واکه ها، همخوان های انسدادی یا همخوانهای منفرد.
نواقص تولیدی در کلمات چند هجایی بیش از تک هجایی ها روی می دهد.
گفته های خودکار (نظیر شمارش یا نامیدن روزهای هفته به صورت متوالی) از وضعیت تولیدی بهتری برخوردارند تا گفته های ارادی و بدیع.
یکنواختی نوای گفتار و وجود مکث های نابجا در کودکان آپراکسی.
ضعف در مهارتهای حرکات تکراری دهانی.
طبیعی بودن مهارت های درک شنیداری در فرد مبتلا به آپراکسی.
بهینه بودن مهارت های نوشتاری نسبت به مهارت های گفتاری.
خودآگاهی مناسب از خطاهای گفتار.
اهداف درمان در آپراکسی -درمان دیسک پراکسی
به کارگیری گفتار در سطح مکالمه با حداکثر صحت تولیدی و تناسب در نوای گفتار در کودک آپراکسی
حفظ تحرک عضلانی دهانی و آگاهی جنبشی دهانی بسنده به منظور حمایت از تولید مناسب گفتار در بیماران اپراکسی
کاربرد مداوم راهکارهای جبرانی به منظور کمک به بیرون ده کلامی بهینه در فرد آپراکسی.
استفاده موثر از سیستم ارتباطی منطبق/مکمل به منظور انتقال نیازها و انتظارات مراجعین مبتلا به آپراکسی ( کنش پریشی) در نبود گفتار واضح.
چه نوع نکاتی در درمان آپراکسی کودکان (کنش پریشی) و دیس پراکسی باید در نظر گرفت
جهت بررسی تشخیص فعلی وضعیت مراجعین مبتلا به آپراکسی، تاریخچه پزشکی، درمان قبلی و توانمندی مراجعین مبتلا به دیس پراکسی در کسب بهبودی،با تیم پزشکی صحبت کنید.
ارزیابی گفتاری-زبانی کاملی را با تاکید خاص بر ارزیابی دهانی حرکتی اجرا نمایید، به خصوص بر توانایی مراجعین مبتلا به کنش پریشی یا آپراکسی در اجرای حرکات دهانی خودکار و ارادی توجه نمایید.
ترتیب یک ملاقات مشروح را با مراجعین مبتلا به آپراکسی و مراقب بینش بدهید تا یافتههای ارزیابی،ارتباط وضعیت پزشکی با گفتار،و پیش آگهی میزان بهبودی در ارتباط کارکردی را به بحث بگذارید،با در نظر گرفتن سطح تحصیلی،شغل و سطح عمومی ارتباطی مراجعین مبتلا به دیس پراکسی،از خانواده وی اطلاعاتی را کسب کنید تا برنامه درمانی مرتبط با نیازهای ارتباطی وی را طراحی نمایید.
با این درخواست از بیمار که تصاویر (بزرگ) اشیا کارکردی را با انگشت ردیابی کند، مراحل اولیه درمان کارکرد بینایی (VAT ) را به مراجعین مبتلا به آپراکسی آموزش دهید. در صورتی که وی قادر به ردیابی تصویر به صورت ارادی نیست،با قرار دادن دستتان روی دستش به او کمک کنید.
با ارائه چند تصویر به مراجعین مبتلا به آپراکسی و درخواست آن که تصویر موردنظر را نشان دهد به وی آموزش دهید به محرک بینایی به صورت صحیح اشاره نمایند تا مفهوم کنترل ارادی را بفهمد،اشاره به تصویر را به یک تکلیف پایانه باز تبدیل نمایید که در آن مراجعین مبتلابه دیس پراکسی باید بیان شما را با اشاره به یک تصویر صحیح از میان سه یا چهار تصویر کامل کند (مثلاً شما می گویید «توپِ…» و مراجعین مبتلا به کنش پریشی به تصویر «پسر» اشاره میکند.)
به مراجعین مبتلابه آپراکسی گروهی از حرکات بیانگر مرسوم را بیاموزید (مثلاً قرار دادن انگشتتان روی دهان برای «خوردن» و یا حالت دادن انگشتان دست به شکل ( C ) در جلوی دهان برای «نوشیدن»)،حرکت بیانگر را هنگام بیان کلمه انجام دهید،از مراجعین مبتلا به دیس پراکسی بخواهید این حرکت را بدون گفتن کلمه تقلید نماید،در صورتی که وی قادر به اجرای ارادی حرکت بیانگر مذکور نیست با قرار دادن دستتان را روی دست مراجعین مبتلا به کنش پریشی به وی کمک کنید.
فک کودکان مبتلا به آپراکسی را با دست تا آخرین حد ممکن پایین آورید تا دهان کاملا باز شود،سپس فکر را به موقعیت اولیه (کاملاً بسته) برگردانید،. سه بار و هر پنج مرتبه این حرکت را انجام دهید.
به منظور افزایش حرکات و گردش تمام ساختارهای دهانی،حرکات کند و اغراق آمیز جویدن (روش جویدن) را به نمایش گذارید،از مراجعین مبتلا به دیس پراکسی بخواهید حرکات جویدن را تقلید نماید.
حرکات دهانی غیر گفتاری (نظیر لبخند زدن،بیرون آوردن زبان،گاز گرفتن لب پایین،غنچه کردن لب ها) را انجام دهید و از مراجعین مبتلا به کنش پریشی بخواهید که آنها را تقلید کند،در صورتی که کودکان آپراکسی قادر به انجام ارادی این حرکات نباشد،با دست شکل مطلوب را به ساختار های دهانی بدهید.
هنگامی که مراجعین مبتلا به آپراکسی بتواند به صورت باثباتی حرکات دهانی غیر گفتاری را تولید نماید،حرکات دهانی را با صداها ترکیب نمایند،(مثلاً از لبخند برای صدای ( ii ) از گاز گرفتن لب پایین برای صدای ( f f ) و از غنچه کردن لب ها برای صدای ( u u ) استفاده کنید) و صداها را به کلمات ساده تبدیل نمایید (مثلا ( f f ) به «فیل» و ( u u ) به « اونا» تبدیل شود).
به مراجعین مبتلا به دیس پراکسی حرکات بیانگری را بیاموزید که توام با حرکات گفتاری استفاده نماید (مثلاً باز و بسته کردن دست نشانگر باز و بسته کردن دهان یا اشاره انگشت نشانه به هر گوشه دهان نشانگر ( e e ) است.)
به فرد آپراکسی بیاموزید به صورت فیزیکی لب ها،گونه ها،و زبان را به گونهای دستکاری کند که جایگاه تولید تسهیل شود (مثلاً لب ها را محکم به یکدیگر بچسباند تا صدای ( p ) را تولید کند.)
صداها و هجاهای منفرد را تولید کنید تا کودکان مبتلا به آپراکسی از شما تقلید نماید. استفاده از آینه به مراجعین مبتلابه آپراکسی کمک میکند که تولید خویش را با گفتاردرمانگر مقایسه نماید.
تولید شفاهی مراجعین مبتلا به دیس پراکسی را با استفاده از مدل سازی، رد گیری و تمرینات رفتاری، به هجاها و کلمات معنی دار کوتاه نظیر «پا» و « نه» بسط دهید.
کودکان مبتلا به آپراکسی را تشویق نمایید که بارها یک هجا یا کلمه معنادار را همزمان با شما (گفتار درمانگر) بگوید،به تدریج از میزان تقلید مستقیم بکاهید به این صورت که ابتدا کلمه را الگوسازی نمایید و سپس در حالی که مراجعین مبتلا به کنش پریشی کلمه را میگوید شما لب بزنید (کلمه را زیر لب بگویید)،ابتدا یک کلمه را الگوسازی نمایید و از کودکان مبتلا به آپراکسی بخواهید آن را تکرار کند،کاربرد الگوی شفاهی را به تدریج حذف نمایید به این صورت که محرک نوشتاری یا تصویری را به مراجعین مبتلا به دیس پراکسی ارائه نمایید و از وی بخواهید کلمه هدف را نام ببرد.
بافتی را که کودک مبتلا به آپراکسی میتواند با حداکثر راحتی صداهای هدف را در آن تولید نماید (در سطح هجا یا کلمه) پیدا نمایید و تولید صحیح صداهای هدف را در آن سطح تثبیت نمایید،تولید صحیح را به سطح جمله گسترش دهید،از تمرینات تولیدی هنجار شده توأم با مدل سازی و تمرینات رفتاری استفاده نمایید.
از بیمار مبتلا به آپراکسی سوالاتی بپرسید که تولید صحیح گفته های هدف را در بر داشته باشد.
با آموزش سیستم اشارات دستی و استفاده همزمان آن با گفتار،تولید گفتههای پیشرفته تر را تسهیل نمایید.
با این پیشنهاد به بیمار مبتلا به دیس پراکسی که از حرکات بیانگر موزون (نظیر دست زدن،ضربه زدن به میز یا بالا و پایین بردن سر) استفاده کند و آنها را در حین صحبت نیز به کار برد،تولید کلمات چند هجایی و عبارت های کوتاه را تسهیل نماید.
به کودک مبتلا به آپراکسی آموزش دهید که با ضربات مترونوم صحبت کند،از سطحی شروع کنید که مراجعین مبتلا به آپراکسی می تواند بدون درک و تامل صحبت کند،به تدریج سرعت مترونوم را به سطحی افزایش دهید که برای وی مناسب است و سپس رفته رفته کاربرد مترونوم را حذف کنید.
روش درمان آهنگین ( MIT ) را اجرا نمایید،به کودک مبتلا به آپراکسی آموزش دهید ابتدا ریتم (وزن) عبارتی که از قبل یاد گرفته است (نظیر «یک توپ دارم قل قلیه») را ضرب بگیرد و سپس این ریتم را با زمزمه یک ملودی (آهنگ) که مشابه نواخت عبارت هدف است ترکیب کند،کلمات این عبارت را با ملودی بر ریتم ضرب گرفته شده ترکیب نمایید،ضربه زدن و ملودی را به تدریج حذف نمایید تا جایی که کلمات به تنهایی (بدون ضربه و ملودی) تلفظ شوند.
به مراجعین مبتلا به دیس پراکسی آموزش دهید به منظور افزایش کنترل کلامی اش،قبل از شروع گفتار در روش های آرمیدگی عضلانی عمیق را اجرا نماید.
با استفاده از جملات من فردی که معنایش با تغییر تاکید بر کلمات کلیدی متفاوت میشود (نظیر جمله «چرا علی؟» در مقابل«چرا علی؟ »)، روش هایی را مدلسازی کنید که بلندی صدا یا زیر و بمی را در کلمات مورد تاکید افزایش می دهد.
به کودکان مبتلا به آپراکسی آموزش دهید که از منحنی ها و الگوهای مناسب تاکید و نواخت مختلف (در انواع جملات نظیر خبری و پرسشی) استفاده نماید (مثلاً جمله «ما میرویم» در مقابل «ما می رویم؟»).
به منظور افزایش تاکید در گفتار،استفاده از زیر و بمی و شدت صوتی فزاینده را مدل سازی کنید،یا از کودک مبتلا به آپراکسی بخواهید کلماتی را که باید در یک متن مورد تاکید قرار گیرد علامت بزند و سپس از وی بخواهید که متن را با تاکید مناسب بر کلمات علامت دار بخواند،میزان موثر بودن بیان مراجعین مبتلا به دیس پراکسی را مورد نقد و بررسی قرار دهید.
بیماران مبتلا به آپراکسی را تشویق نمایید که برای نوشتن گفته هایش (در هنگامی که گفتار نامفهوم است) دفترچه یادداشت ای بهم همراه داشته باشد.
در صورتیکه گفتار مراجعین مبتلا به کنش پرشی پس از درمان آزمایشی هنوز نامفهوم است (یا به عنوان یک ابزار موقت ارتباطی در طی درمان تا زمانی که گفتار کودکان مبتلا به آپراکسی مفهوم گردد) یک ابزار ارتباطی جایگزین (نظیر تخته تصویر،تخته الفبا یا دستگاه خروجی صوتی مصنوعی) برای مراجعین مبتلا به دیس پراکسی در نظر بگیرید و طریقه استفاده از آن را به وی آموزش دهید.
به منظور تمرین گفتار مکالمه ای،برگزاری جلسات گروهی با دیگر مراجعین دارای آسیب گفتاری را تسهیل نمایید و استفاده از رفتارهای گفتاری را که پیشتر در جلسات درمانی به مراجعین مبتلا به کنش پریشی آموخته اید تقویت نمایید.
به منظور شرکت در مکالمات اجتماعی با افراد دیگر،با کودک مبتلا به آپراکسی به بخش هایی که از اتاق درمان دور است بروید،استفاده از رفتارهای کلامی جدید را ثبت کنید و تمرین را تا زمانی ادامه دهید که گفتار واضح و موثر تعمیم یابد.
اختلال حرکتی گفتار یا دیزارتری به اختلالاتی گفته می شود که منجر به ضعف عضلات گفتاری و اختلال در تولید گفتار می گردد. دیزارتی به علل مختلف مانند آسیب های مغزی و بیماری های پیشرونده ایجاد می شود. گفتار درمانی برای دیزارتری از درمان های مهم در انواع دیزارتی می باشد. مرکز گفتاردرمانی در اختلالات حرکتی گفتار تحت نظر دکتر صابر به درمان مشکلات حرکتی گفتار می پردازد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
اختلال حرکتی گفتار یا دیزارتری چیست؟
دیزآرتری یک اصطلاح کلی است که به اختلالات حرکتی گفتار اطلاق می شود و منجر به ضعف عضلات کنترل کننده گفتار می شود. این ضعف میتواند تمام سیستمهای گفتاری را به طور خیلی خفیف یا خیلی شدید تحت تاثیر قرار دهد،که خود تابعی از محل و وسعت آسیب در سیستم اعصاب محیطی و یا مرکزی می باشد. به طور کلی،احتمال تضعیف دامنه حرکت،قدرت،هماهنگی،و سرعت حرکت عضلات در هر یک از سیستم های گفتاری یا در تمام سیستمهای گفتاری وجود دارد که در نهایت روی نوای گفتار تاثیر سو خواهد داشت.
تشخیص افتراقی و پاتوفیزیولوژی اختلال حرکتی گفتار
دیزآرتری به علل مختلفی نظیر حمله قلبی عروقی،ضربه مغزی،تومر،سموم و بیماری های پیشرونده رخ می دهد. اما گاهی اوقات علت مشخص و قابل تشخیصی پیدا نمیشود.مناطق فراوانی از سیستم اعصاب محیطی و مرکزی هستند که در صورت آسیب منجر به دیزارتری میشوند،به همین دلیل این اختلال شیوع نسبتاً بالایی دارد.
انواع دیزارتری و گفتار درمانی برای دیزارتری
متخصصین گفتار درمانی در متون خود، 6 نوع دیزارتری آورده شده است: دیزارتری اسپاستیک (سفت)،دیزآرتری آتاکسیک،دیزارتری فلاسید(شل) ،اختلال حرکتی گفتار هایپر کینتیک،دیزآرتری هایپو کینتیک و دیزآرتری مختلط. تشخیص انواع دیزارتری بر پایه موارد زیر صورت می گیرد:
ویژگی های تولیدی،آوا سازی و تشدیدی گفتار بیمار که توسط متخصص بالینی شنیده می شود.
ویژگیهای عضلانی قابل مشاهده در اندامهای تولیدی و نرمکام
تجزیه و تحلیل گفتار بیمار با استفاده از دستگاه ها
ارزیابی متخصص مغز و اعصاب با استفاده از تکنیک های تصویربرداری عصبی که جایگاه ضایعه را آشکار سازد.
نوع
بیماری/اختلال
محل ضایعه
ویژگی های گفتاری
اسپاستیک
فلج بصل النخاعی کاذب
نورون حرکتی فوقانی
تولید غیر دقیق،کاهش سرعت،صوت خشن
آتاکسیک
آتاکسی فریدریش یا مخچه ای
مخچه
کشش واج و هجا،کاهش سرعت،نوای غیر طبیعی
فلاسید
فلج بصل النخاعی،میاستنی گراو
نورون حرکتی تحتانی
بیش خیشومی،فرار هوا از بینی،نفس آلودگی
هایپر کینتیک
کره هانتینگتون، دیستونی
سیستم خارج هرمی
تولید غیر دقیق،مکث های طولانی،سرعت متغیر،نوای آسیب دیده
هایپو کینتیک
بیماری پارکینسون
سیستم خارج هرمی
بلندی یکنواخت،زیر و بمی یکنواخت،کاهش شدت
مختلط
اسکلروز متعدد، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک
چند سیستم حرکتی
بستگی به سیستم حرکتی آسیب دیده دارد
گفتاردرمانی در اختلالات حرکتی گفتار
اختلالات حرکتی گفتار (Motor Speech Disorders – MSDs)، شامل دو گروه اصلی آپراکسی گفتار (ناتوانی در برنامهریزی و توالی حرکات گفتاری) و دیزآرتری (ضعف، کندی یا عدم هماهنگی عضلات گفتاری به دلیل آسیب عصبی)، چالشهای عمیقی در ارتباطات فرد ایجاد میکنند. این اختلالات، که اغلب ناشی از سکته مغزی، آسیبهای مغزی تروماتیک، بیماریهای تخریبکننده عصبی (مثل پارکینسون، ALS)، یا بیماریهای مادرزادی هستند، میتوانند باعث تولید گفتار نامفهوم، کند، تلگرافی، یکنواخت، یا با زیروبمی نامناسب شوند. اینجاست که گفتاردرمانی به عنوان سنگ بنای توانبخشی این اختلالات، نقشی حیاتی و تخصصی ایفا میکند. گفتاردرمانگران، با دانش تخصصی خود در زمینه آناتومی، فیزیولوژی و عصبشناسی مکانیسمهای گفتار، ابتدا به ارزیابی دقیق ماهیت و شدت اختلال میپردازند. این ارزیابی شامل بررسی دامنه حرکتی، قدرت، سرعت، هماهنگی و پایداری حرکات لبها، زبان، فک، کام نرم و تارهای صوتی، و همچنین تحلیل ویژگیهای آوایی گفتار (وضوح، سرعت، زیروبمی، بلندی و…) است. پس از تشخیص نوع اختلال (آپراکسی یا دیزآرتری و زیرگروه آن) و شناسایی نقاط ضعف و قوت، یک برنامه درمانی فردیسازی شده طراحی میشود. رویکردهای درمانی متنوع هستند و بسته به نوع و شدت اختلال انتخاب میگردند. برای آپراکسی گفتار، تمرکز بر تمرینات مکرر برنامهریزی حرکتی، استفاده از نشانههای چندحسی (دیداری، شنیداری، لمسی)، تکنیکهای نرخ-آهسته و توالیبندی هجاها و کلمات است. برای دیزآرتری، درمان ممکن است شامل تمرینات تقویت عضلات گفتاری، تمرینات افزایش دامنه حرکتی، بهبود هماهنگی، تنظیم سرعت گفتار، آموزش تنفس دیافراگمی، کار بر روی زیروبمی و لحن طبیعیتر (مثلاً در هیپوکینتیک ناشی از پارکینسون)، و استراتژیهای جبرانی برای افزایش وضوح مانند بیشتکیهدهی باشد. در موارد شدید، گفتاردرمانگران در معرفی و آموزش سیستمهای ارتباطی مکمل و جایگزین (AAC) مانند تبلتهای دارای نرمافزار تولید صدا یا تابلوهای ارتباطی مهارت دارند.
اهمیت مداخله به نگام و تداوم جلسات درمانی منظم بر کسی پوشیده نیست. پیشرفت در این اختلالات اغلب تدریجی و نیازمند صبر و پشتکار هم از سوی بیمار و هم خانواده اوست. متخصصان مجربی همچون دکتر صابر، با بهرهگیری از دانش بهروز و رویکردهای مبتنی بر شواهد، نقش تعیینکنندهای در کمک به بیماران مبتلا به اختلالات حرکتی گفتار دارند. هدف نهایی گفتاردرمانی در این حوزه، نه تنها بهبود وضوح کلامی، بلکه بازگرداندن توانایی ارتباط مؤثر، افزایش استقلال، و ارتقای چشمگیر کیفیت زندگی افراد است، تا صدای آنان بار دیگر بهوضوح شنیده شود و داستان زندگیشان روایت گردد.
کلینیک گفتار درمانی دکتر صابر در زمینه اختلالات گفتاری مختلف نظیر اسکلروز، پارکینسون، فلج مغزی و آسیب مغزی و نخاعی فعالیت می نماید. اختلالات بلع، مشکلات تلفظی، دیزارتری و…. فعالیت می نماید. گفتار درمانی در منزل از دیگر خدمات این مرکز می باشد. گفتار درمانی کودکان و بزرگسالان به صورت کاملا تخصصی در این مرکز ارائه می گردد
نتیجهگیری:
اختلالات حرکتی گفتار مانند دیزآرتری، چالشهای عمیقی در ارتباطات و کیفیت زندگی افراد ایجاد میکنند. با این حال، گفتاردرمانی تخصصی، بهعنوان مؤثرترین راهکار، امید به بهبود و بازیابی توانایی ارتباطی را زنده نگه میدارد. متخصصان مجرب این حوزه، همچون دکتر صابر، با بهرهگیری از دانش روز و طراحی برنامههای درمانی فردیسازی شده، به ارزیابی دقیق، تقویت عضلات، بهبود هماهنگی حرکتی و آموزش راهبردهای جبرانی میپردازند. تداوم جلسات درمانی و همراهی فعال بیمار و خانواده، کلید دستیابی به نتایج ملموس است. در نهایت، هدف غایی فراتر از وضوح کلمات است؛ بازگرداندن صدای مستقل فرد، احیای اعتمادبهنفس و توانایی مشارکت مؤثر در زندگی اجتماعی است، گامی حیاتی برای بازیابی هویت و بهبود چشمگیر کیفیت زندگی.
سوالات متداول:
1- آیا بهبود در اختلالات حرکتی گفتار امکانپذیر است؟ پیشرفت درمان معمولاً چگونه است؟
بله، بهبود در بسیاری از موارد امکانپذیر است، اما میزان و سرعت آن به عوامل مختلفی مانند علت اصلی اختلال (مثلاً سکته مغزی در مقابل بیماری پیشرونده)، شدت آسیب، زمان شروع گفتاردرمانی، تداوم و منظم بودن جلسات درمانی، انگیزه و همکاری بیمار، و حمایت خانواده بستگی دارد. پیشرفت اغلب تدریجی است و نیاز به صبر و پشتکار دارد. در آسیبهای غیرپیشرونده (مثل سکته مغزی)، پیشرفت قابلتوجهتری معمولاً در ماههای اول دیده میشود. در بیماریهای پیشرونده، هدف اغلب حفظ عملکرد موجود و آموزش راهبردهای جبرانی است.
2-چه عواملی باعث ایجاد اختلالات حرکتی گفتار میشوند؟
علل بسیار متنوعند و شامل آسیبهای مغزی اکتسابی مانند سکته مغزی (شایعترین علت)، آسیب مغزی تروماتیک (TBI) و تومورهای مغزی میشوند. همچنین، بیماریهای تخریبکننده عصبی مانند بیماری پارکینسون، اماس (MS)، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) و آتاکسیهای مخچهای از علل مهم هستند. برخی اختلالات حرکتی گفتار نیز ممکن است مادرزادی باشند یا در نتیجه عفونتهای مغزی یا عوارض جراحی ایجاد شوند.
همه کودکان/نوجوانان دارای لکنت تنها کسانی نیستند که تحت تاثیر قرار می گیرند. والدین، معلمان، همسالان و دیگران میزان تأثیر از اختلال را تجربه میکنند. بعضی از این افراد ممکن است در مورد ماهیت لکنت احساس گیجی کنند. بعضی دیگر ممکن است در مورد لکنت و آینده کودک/نوجوان،تجربه اضطراب را داشته باشند. به خصوص در لکنت زبان والدین ممکن است دچار احساس گناه (مقصر بودن) در مورد نقشی که ممکن است آنها در شروع یا گسترش اختلال داشتهاند،شوند. هرچند،تحقیقات اخیر نشان میدهند که لکنت توسط والدین ایجاد نمیشود اما نقش والدین در درمان لکنت زبان در خانه و محیط مدرسه پررنگ می باشد. به خاطر تقلای واضح و ویژگی های غیر معمول آشکار لکنت، دیگران ممکن است احساس خجالت،شرم یا حتی ترحم برای کودک/نوجوان داشته باشند. اما نکته مهم اموزش نحوه برخورد والدین با کودک لکنت زبان است که می تواند رفتار دیگران با کودک را اصلاح نماید. مرکز لکنت زبان دکتر صابر در زمینه درمان های نوین لکنت و مشاوره والدین جهت کنترل اضطراب و کمک به روند درمان فعالیت می نماید. خدمات مرکز شامل، گفتار درمانی لکنت زبان، ماساژ های صورت، سنسوری روم، اتاق پردازش شنیداری، بازی درمانی و رفتار درمانی می باشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
لکنت زبان و رفتار با کودکان
محیط همچنین میتواند خود کودک/ نوجوان را تحت تاثیر قرار دهد. همسالان ممکن است قلدری کنند و کودک / نوجوان را در مورد مشکلات گفتاری اش مورد تمسخر قرار دهند. معلمان ممکن است در مورد چگونگی کمک به کودک/نوجوان نا مطمئن باشند،ندانند که کودک/نوجوان را اول صدا بزنند یا آخر،یا اصلا صدا نزنند.
والدین به طور قابل فهمی از کودک/ نوجوان می خواهند که به لکنت غلبه کند و آرزویشان این است که بهبود کودک/ نوجوان خود را ببینند،آنها ممکن است فشار اضافه ای را بر او برای باقی ماندن در گفتار روان وارد کنند. به علاوه،حتی بسیاری از گفتار درمانگران در مورد مهارت شان برای کمک به کودکان/نوجوانان دارای لکنت نامطمئن هستند و این نیز می تواند انگیزه و توانایی کودک/نوجوان را در برقراری ارتباط تحت تاثیر قرار دهد.
به زبان ساده،کودکان/نوجوانان دارای لکنت در محیطی زندگی می کنند که اختلال آنها درک نمی شود،در حالی که آنچه کودک / نوجوان بیشترین نیاز را دارد پذیرش و درک مشکلات گفتاری اش و نحوه برخورد صحیح با کودک لکنت زبان است. بهترین راهی که درمانگران میتواند در این زمینه کمک کنند از طریق آموزش در مورد ماهیت لکنت، اهداف و فرایندهای درمانی، نقش والدین در درمان لکنت، در مورد قلدری و مسخره کردن و در مورد تاثیر بالقوه لکنت بر روی زندگی کودک/نوجوان می باشد. البته،ارایه ی این آموزشها زیاد آسان نیست،چرا که برای درمانگران دسترسی به افرادی که در محیط کودک/نوجوان هستند، مشکل می باشد. در نهایت کودک/نوجوان باید به آموزش نحوه برخورد با کودک لکنت زبان به افراد در محیط خودش کمک کند. گفتاردرمانگر نقش حمایتی مهمی در این فرآیند بازی میکند اما این کودک/نوجوان است که باید در آموزش همسالان،معلمان و والدین تقویت شود.
کمک به والدین تا در درمان لکنت حمایت کننده باشند
بهطور ایده آل، والدین شرکتکنندگان فعالی در فرایند درمان خواهند بود و نقش مهمی در درمان لکنت دارند. اگر حمایت و درک درستی را به کودک/نوجوان عرضه کنند،به کودک/نوجوان کمک کنند تا روی مشکلات ناشی از لکنت که با آن مواجه می شود کار کند. و برای او فرصتهایی برای تمرین شیوه های گفتاری در یک محیط امن که میداند «مشکلی نیست لکنت کند»،فراهم می آورند.
چقدر والدین درک و پذیرش بیشتری نسبت به لکنت زبان و رفتار با کودکان خود داشته باشند، علاوه بر بهبود نگرش سالمتر در خود، بیشتر میتوانند از فرزندان خود حمایت کنند.
والدین کودکان لکنت زبان از ما چه میخواهند؟
والدین مختلف نیازهای متفاوتی دارند.برای درک نیازها و انتظارات آنها میتوان سوالاتی با این محتوا را از آنها پرسید:
چه مواردی قبلاً کارایی داشته و چه مواردی موثر نبوده است.
چه انتظاری از درمان دارند.
هم اکنون چیزی آنها را نگران میکند.
فکر میکنند در حال حاضر چه چیزی در درمان نیاز است.
در ابتدا بهتر است به والدین کمک کنیم تا بر آنچه واقعاً برای آن ها و فرزندانشان مهم است تمرکز کنند. برای کمک به والدین برای درک اهداف جامع درمان، می توانیم از آنها این سوال را بپرسیم:
«فرض کنید فرزند شما به لکنت ادامه دهد،دوست دارید ۵ سال دیگر در چه شرایطی زندگی کند؟.»
بیشتر والدین دوست دارند فرزندشان شاد و سلامت باشد، با مشکلش کنار آمده و عقبنشینی نکرده باشد، قادر به برقراری ارتباط مناسب بوده و دوستان خوبی داشته باشد. اینها دقیقاً اهدافی هستند که ما در درمان دنبال میکنیم. ما به والدین این حقیقت را که درمان لکنت فقط کار بر روی روانی گفتار نیست انتقال می دهیم.
آموزش والدین در مورد لکنت و درمان جامع
در جلسات خصوصی یا کلینیکی روش درمان لکنت، ممکن است والدین حاضر باشند. با این حال آنها ممکن است نقش والدین را در درمان کودک/نوجوان محدود ببینند. ممکن است از متخصص لکنت زبان انتظار داشته باشند که بیشتر کار را انجام بدهد. برای بهینه ساختن موفقیت در درمان، والدین باید نسبت به کودک/نوجوان حمایت کننده باشند. و برای انجام این کار، آنها بایستی درک درستی از ماهیت لکنت و اهداف درمانی در یک درمان جامع را داشته باشند و نحوه برخورد با کودک لکنت زبان را بیاموزند. یکی از تمرین های کلیدی که درمانگران باید در زمان کار با والدین دارای لکنت انجام دهند،آموزش آنها در مورد اختلال و درمان به طور کلی است.آغاز این تمرین توسط ارائه ساختار بنیادی مدل ( ICF ) به والدین میتواند کمککننده باشد. چارچوب چند وجهی ( ICF ) ،اختلال لکنت را در بر میگیرد و به والدین کمک میکند که درک کنند که« لکنت بیشتر از فقط لکنت کردن است» و « درمان لکنت فراتر از فقط لکنت را مورد توجه قرار میدهد» والدین نیاز است که درک کنند اهدافی که در عکس العمل های منفی کودک/ نوجوان به لکنت مورد توجه قرار میگیرند،عکس العملهای افراد در محیط کودک/نوجوان و مشارکت در فعالیتهای روزانه همه و همه بخشهایی از درمان موفق هستند.
البته این در مقابل آنچه والدین ممکن است انتظار داشته باشند قرار میگیرد. چرا که آنها ممکن است فکر کنند که کودک/نوجوان را برای درمان فرستادهاند تا لکنت متوقف شود. در این حالت به آنها فرصت میدهیم تا درباره ترس ها و نگرانی های خود صحبت کنند. به یاد داشته باشیم که نقش ما فقط ارائه حقایق نیست، بلکه تایید ترس ها و نگرانی های والدین و حمایت از آنها وظیفه اصلی ماست و بسیار اهمیت دارد.
بهترین فرد برای آموزش والدین در مورد ماهیت لکنت در واقع کودک/نوجوان دارای لکنت می باشد. کمک به کودک/نوجوان در آموزش نحوه برخورد والدین با لکنت درس های ارزشمندی در مورد اینکه چگونه در مورد لکنت به طور باز صحبت کند،توانمندسازی او در ایجاد تغییراتی در محیط شخصی خودش و کمک به والدین را یاد بگیرند لکنت،کودک/نوجوان را در زندگیاش عقب نگه نمی دارد،میدهد.
لکنت زبان و والدین
آغاز این گفت و گو بین والدین و کودک/نوجوان میتواند با کمک درمانگر باشد. همیشه این درمانگر خواهد بود که فرایند را شروع میکند،اما بعد از آن کودک/نوجوان با لکنت زبان با حمایت درمانگر در مورد آنچه میخواهد والدین بدانند صحبت میکند. نمونه هایی از انواع پیامهایی که کودک/نوجوان میتواند تهیه کند شامل پیشنهاداتی در مورد آنچه به او کمک میکند که راحت تر ارتباط برقرار کند و آنچه کمک نمی کند، توضیحاتی در مورد شیوههای درمانی و اینکه چرا به کارگیری آنها در همه زمانها سخت استو نحوه برخورد با لکنت زبان و مثل اینها می باشد. هدف این گفتوگو این نیست که والدین در مورد لکنت زبان به کودک/نوجوان بگویند. بلکه بیشتر بر عکس آن درست است که کودک/نوجوان در مورد گفتارش کارشناس است، برای همین این کودک/نوجوان است که باید به والدین در مورد لکنتش بگوید. متاسفانه، همه والدین با چنین گفتگویی راحت نیستند. بنابراین ممکن است لازم باشد که درمانگر به طور مستقیم تری در آموزش والدین در مورد لکنت درگیر شود.
بعضی از والدین ممکن است به این عقیده چسبیده باشند که «کودک/نوجوان قادر است به لکنت غلبه کند، اگر فقط به اندازه کافی سخت تلاش کند». اگرچه قابل درک است که والدین ممکن است اوقات سختی در پذیرش لکنت داشته باشند اما چنین فشارهای غیر واقعی می تواند به تلاش های کودک/نوجوان در تطابق کودک/نوجوان به مشکلات گفتاری اش، زیان آور باشد. یکی از دلایل این اعتقاد و رفتار والدین این است که با درمان زندگی نمیکند و اغلب نقش والدین در درمان لکنت مشاهده گر است. در واقع آنها درمان دریافت نمیکنند، مستقیماً در درمان فرزند خود مشارکت ندارند و در همان سطح آغازین خود باقی میمانند. بنابراین گاهی نیاز است خود والدین نیز نسبت به لکنت زبان حساسیت زدایی شوند. مشارکت در گروه های خود یاری و حمایتی می تواند کمک کند. نه تنها گروه های حمایتی/خود یاری می توانند به کودکان/نوجوانان در تطابق با لکنت زبانشان کمک کنند بلکه این گروه ها می توانند به والدین در یادگیری این نکته کمک کنند که لکنت،کودکان/نوجوانان را از انجام آن چه می خواهند در زندگی انجام دهند، باز نمیدارد. اغلب نگرانی مهم والدین این است که لکنت ممکن است زندگی کودک/نوجوان را نابود کند و بنابراین به آرزوی اینکه کودک/نوجوان هرجور هست لکنت را متوقف می کند چسبیده اند. فهمیدن اینکه کودک/نوجوان میتواند حتی اگر به لکنت زبان ادامه دهد خوب باشد، میتواند به والدین در کاهش اضطرابش کمک کند. در نهایت، باعث میشود که به آنها کمک کند تا در فرایند درمان شرکتکنندگان فعالتر و حمایت کننده تری باشند.
فاکتور دیگری که به والدین در کاهش نگرانی های شان کمک میکند، دیدن موفقیت فرزندانشان در چیزهایی است که آنها میخواهند انجام دهند. مثل صحبت کردن با دوستان و مشارکت در مدرسه. همزمان که کودکان/نوجوانان در استفاده از شیوه ها ماهرتر میشوند و بیشتر لکنت شان را میپذیرند،والدین خواهند دید که فرزندانشان به راستی خوب عمل خواهند کرد. درمانگران باید به کودک/نوجوانان کمک کنند تا شیوه های درمانی را به بیرون از کلینیک و به تجارب روزانه دنیای واقعی انتقال دهند تا والدین بتوانند تغییراتی که کودکان/نوجوانان در حال ایجاد هستند را ببینند.
یک تمرین برای آموزش نحوه برخورد با لکنت زبان
بعد از هر جلسه درمانی،از کودک/نوجوان بخواهیم تا کل جلسه را با والدین دوباره انجام دهد.
این کار باعث تقویت آنچه کودک/ نوجوان در جلسه یاد گرفته است می شود.
به والدین این فرصت داده می شود که درمان را زندگی کنند و در نتیجه تغییراتی در زندگی خویش ایجاد کنند.
با توجه به اینکه کودک/نوجوان نقش کارشناس را ایفا میکند،از رشد اعتماد به نفس و عزت نفس او حمایت می شود.
از تمرین کردن مراجع اطمینان حاصل میشود.
به والدین کمک میکند که فرایند درمان را درک کنند.
والدین را در جایگاه مناسب خود به عنوان «حمایت کننده» قرار می دهد و نه «هدایت کننده»
کودک/نوجوانان با والدین در مورد آنچه به او بیشتر کمک می کند صحبت کند. (نه به معنای شکایت کردن)
لکنت زبان و رفتار والدین
اگر والدین (و درمانگران) مرتب تلاش کنند که کودک/نوجوان همیشه گفتار روانی داشته باشد، در صورتی که او همیشه نتواند، این پیام آنها داده میشود که لکنت بد است و تو در موقع لکنت کردن هم بد هستی. و در نتیجه احساس شرم و مقصر بودن در کودک/نوجوان تقویت می شود. با این اوصاف والدین چه بگویند و چه چیز را تشویق کنند؟
والدین می توانند در همه جنبه های مدیریت لکنت را مورد تشویق قرار دهند. نه فقط مواردی که مربوط به روانی گفتار است.
این جنبه ها می توانند شامل این موارد باشند:
پذیرش لکنت زبان
صحبت کردن آزادانه حتی با وجود لکنت زبان
قرار گرفتن در موقعیت های سخت
مدیریت تنش های فیزیکی
برقراری ارتباط موفق
مسئولیت درمان لکنت زبان
به والدین کمک کنیم تا به یاد داشته باشند که این گفتار کودک است و نه گفتار آنها. برای والدین سخت است که به عقب بنشیند و نظاره گر تصمیمات فرزند خود باشند که احتمالاً با آنچه آنها فکر می کنند متفاوت نیز هست. آنها باید قادر به درک دیدگاه و تجارب کودک/نوجوان خود باشند تا بتوانند علت تصمیمات او را بفهمند. در نهایت این گفتار کودک/نوجوان،انتخاب او و مسئولیت اوست.و هر چه قدر والدین فرزند خود را برای به عهده گرفتن مسئولیت درمان توانمند کنند،به او در به کارگیری مهارت های یاد گرفته شده در طول زندگی کمک می کنند.
سوالات متداول:
1- آیا والدین باید مستقیماً تکنیکهای گفتاردرمانی را به کودک آموزش دهند؟
خیر، آموزش تکنیکها باید توسط متخصص انجام شود. والدین تنها میتوانند با تشویق کودک به انجام تمرینات تعیین شده و ایجاد فرصتهای طبیعی برای تمرین در زندگی روزمره، از روند درمان پشتیبانی کنند.
2-چگونه والدین باید با احساسات منفی کودک نسبت به لکنت برخورد کنند؟
پذیرش احساسات کودک بدون قضاوت، استفاده از جملات تأییدی مانند «مهم نیست چطور بگی، من گوش میدم» و تشویق کودک به بیان آزادانه افکارش، به کاهش احساس شرم یا ناامیدی کمک میکند.
لکنت زبان یکی از اختلالات شایع در کودکان 3تا 5 سال می باشد. مرکز درمان لکنت زبان دکتر صابر با در اختیار داشتن تجهیزات پیشرفته درمان لکنت همچنین متخصصان گفتار درمانی لکنت زبان در زمینه درمان لکنت زبان در کودکان پیشرو می باشد. دکتر صابر مدرس دانشگاه شهید بهشتی با سابقه بالا در زمینه لکنت زبان کودکان در حیطه تشخیص علت لکنت و درمان لکنت زبان بدون بازگشت فعالیت می نماید. از خدمات مهم مرکز لکنت زبان گفتار درمانی در منزل برای لکنت زبان می باشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
بازگشت لکنت زبان کودکان و نوجوانان
بازگشت لکنت،یعنی برگشت دوباره رفتار و یا واکنشی که قبلا کاهش پیدا کرده و یا حذف شده است. متاسفانه،بازگشت لکنت زبان یکی از معمول ترین مشکلاتی است که افراد دارای لکنت با آن مواجه می شوند. و این مشکل در برنامه های درمانی که بر روی روانی کامل گفتار،متمرکز هستند،شیوع بیشتری دارد.
در برنامه درمانی لکنت زبان که در مطالب قبل توضیح داده شد، هیچگاه به دنبال روانی کامل نیستیم. زمانی که بر روی حساسیت زدایی و پذیرش لکنت زبان کار می کنیم،کودک/نوجوان یاد میگیرد که امکان وجود نوسانات لکنت زبان در طی زمان و موقعیت های مختلف طبیعی است. و مهمتر از همه،مراجع یاد می گیرد که بعضی از دورههای زمانی که با مشکلات بیشتری مواجه میشود به دلیل این نیست که لزوماً کار اشتباهی انجام داده است. این دوره ها ممکن است فقط بخشی از طبیعت نوسانی لکنت زبان باشد.
مسلماً زمانهایی ممکن است نیاز باشد تا کودک/نوجوان با لکنت زبان مجدداً برای مدیریت گفتار و یا نگرش های خود برای حفظ ارتباط موثر تر تلاش کند. اگر مراجع ای انجام تمریناتش را متوقف کند و یا در موقعیت های جدید در مورد گفتارش نگرانی بیشتری داشته باشد، ممکن است کاهش توانمندی در حفظ و روانی گفتار و یا نگرش های سالم را تجربه کند. این دورههای زمانی بیشتر از آن که برچسب بازگشت بگیرند،به عنوان جزر و مد ها و یا نوسانات موقعیتی لکنت در نظر گرفته می شوند. در طول زندگی فرد چنین موقعیت هایی را مرتب تجربه می کند و به مرور تطابق بهتری پیدا می کند. نکته مهم در درمان لکنت زبان بدون بازگشت تکمیل پروسه درمان و درمان همه جانبه اختلال لکنت می باشد.
درمان لکنت بدون بازگشت
ما میتوانیم برای کودک/نوجوان با لکنت زبان و یا والدین این گونه توضیح دهیم هر زمان تجربه افت روانی گفتار و افزایش ترس از لکنت را داشتی، فرصتی است برای بازبینی مجدد و تقویت مهارتهای مدیریت لکنت و هر چه قدر این مسئله برای تو تکرار شود،مهارت تطابق تو با این مشکل بهتر میشود راحتتر میتوانی مشکل را کنترل کنی. و در آینده برای تو مفیدتر است. یکی از این روش ها روش مشارکت اجتماعی در درمان لکنت زبان است.
درمان قطعی لکنت زبان با کمک به کودک خود درمانگر
در نهایت، بهترین راه برای انتقال و حفظ طولانی مدت دستاوردهای درمان لکنت زبان ،کمک به کودک/نوجوان در مجهز شدن به ابزارهایی است که در آینده بتواند به صورت مستقل با مشکلات مواجه شود. بنابراین ما از مراجعمان می خواهیم که:
نیازهایش را برای بهبود توانایی های ارتباطی، در مورد ارزیابی قرار دهد
بروندادی که دوست دارد به آن برسد را شناسایی کند.
از بین شیوه های مختلف برای رسیدن به آن نیاز ها و رسیدن به برون داده های مورد نظرش انتخاب درستی را انجام دهد.
شیوه هایی را که انتخاب کرده با موفقیت اجرا نماید.
به عبارت دیگر،ما از کودک/نوجوان میخواهیم که گفتار درمانگر خود شود. ابزارهایی که کودک/نوجوان نیاز دارد تا به اهداف خود برسد در اینجا توضیح داده شده است.شامل:
مشاهده موقعیت فعلی (تاریخچه گیری و ارزیابی)
انتخاب شیوه هایی برای بهبود گفتار و کاهش لکنت زبان
توجه به باورها و احساسات مربوط به لکنت زبان
بهبود نگرش های ارتباطی
استفاده از سلسله مراتب و حساسیت زدایی برای دستیابی به اهداف سخت
آموزش افرادی که در محیط قرار گرفتهاند و هماهنگ کردن آنها با درمان لکنت زبان
تمرین مهارت ها و احترام به ارزش تمرین کردن
بهبود مهارتهای مشاهده خود و خود-تشویقی
حل مسئله خلاقانه در هنگام مواجه شدن با مشکلات در مسیر درمان
همه این مفاهیم،که به صورت مناسبی در درمان قرار داده شوند، به مراجع کمک میکند تا درمانگر خود شود و بازگشت لکنت زبان را کنترل کند. زمانی میتوان گفت انتقال و تثبیت به خوبی انجام شده است که کودک/نوجوان یاد بگیرد از خودش هم آن سوالاتی که ما از او می پرسیم را بپرسد و سپس از شیوه های حل مسئله در زمان مواجه شدن با موقعیت های جدید-که شاید در درمان به صورت مستقیم روی آنها کار نشده-استفاده کند.
تثبیت فقط یک دوره نیست،بلکه یک فرآیند مداوم است که از ابتدای درمان باید به آن پرداخته شود.
هدف از فرآیند تثبیت،حفظ دستاوردهای درمان در ابعاد مختلف و انتقال مهارتهای حل مسئله از درمانگر به مراجع است.
برای رسیدن به این هدف،درمانگر از همان ابتدای درمان،به این موارد توجه میکند. در مرکز گفتار درمانی دکتر صابر با انجام تکنیک های همراه جهت حفظ دستاورد های درمان لکنت به کودک کمک می شود به درمان قطعی لکنت زبان در خود نزدیک گردد.
نقش اختلالات اضطرابی پنهان در بازگشت لکنت زبان کودکان
یکی از عوامل کمتر شناختهشده در بازگشت لکنت زبان کودکان، وجود اختلالات اضطرابی پنهان است که اغلب توسط والدین نادیده گرفته میشود. تحقیقات نشان میدهد بیش از ۶۰ درصد کودکانی که پس از بهبودی نسبی لکنت، دچار عود این مشکل میشوند، از اضطرابهای نهفته رنج میبرند. این اضطرابها میتواند شامل ترس از جدایی والدین، فوبیای اجتماعی، یا حتی اضطراب عملکرد در موقعیتهایی مانند خواندن شعر در کلاس باشد. وقتی کودک در محیطی استرسزا قرار میگیرد، مغز او بهطور ناخودآگاه به حالت «جنگ یا گریز» رفته و هماهنگی بین سیستم تنفسی، تارهای صوتی و عضلات گفتاری مختل میشود. این اختلال، زمینهساز تکرار هجاها، قفل شدن روی کلمات و بازگشت لکنت است.
والدین باید به نشانههای غیرکلامی اضطراب در کودکان توجه کنند:
علائم فیزیکی: تعریق کف دست، تپش قلب، سردردهای بدون دلیل قبل از موقعیتهای اجتماعی.
رفتارهای اجتنابی: امتناع از حضور در جمع همسالان، ترس از پاسخ دادن به تلفن یا صحبت با غریبهها.
اختلالات خواب: کابوسهای مکرر یا صحبت کردن در خواب درباره مدرسه یا موقعیتهای ترسآور.
برای پیشگیری از بازگشت لکنت ناشی از اضطراب، این راهکارها را جدی بگیرید:
۱. فضای امن عاطفی ایجاد کنید: هرگز کودک را به خاطر لکنت یا اضطرابش سرزنش نکنید. جملاتی مانند «آروم باش، عجله نکن!» میتواند استرس او را افزایش دهد.
۲. از روشهای بازیمحور استفاده کنید: بازیهای نقشآفرینی مانند «مصاحبه تلویزیونی» یا «صحبت با عروسکها» میتواند اضطراب عملکرد را کاهش دهد.
۳. حساسیتزدایی تدریجی: کودک را بهطور غیرمستقیم در موقعیتهای کماسترس قرار دهید. مثلاً ابتدا از او بخواهید برای اعضای خانواده شعر بخواند، سپس در جمع کوچک دوستان.
۴. درمان چندوجهی: ترکیب گفتاردرمانی با رواندرمانیِ شناختی-رفتاری (CBT) تحت نظر متخصص، تا ۴۰ درصد احتمال عود لکنت را کاهش میدهد.
اضطراب کودکان همیشه با گریه کردن یا جیغ زدن همراه نیست! بسیاری از آنها اضطراب را درونی کرده و تنها در قالب نشانههایی مانند لکنت یا مکثهای طولانی بروز میدهند. اگر فرزندتان پس از دوره بهبودی لکنت، ناگهان دچار مشکل گفتاری شده است، احتمالاً یک عامل استرسزای جدید (مانند تولد فرزند دوم، تغییر مدرسه یا مشاجرات خانوادگی) باعث فعالسازی چرخه معیوب اضطراب-لکنت شده است. در این شرایط، همکاری با یک روانشناس کودک و اصلاح محیط خانوادگی، اولین قدم برای شکستن این چرخه است.
سوالات متداول:
1-نقش آلرژیهای فصلی در عود لکنت چگونه است؟
التهاب سینوسها و گرفتگی بینی ناشی از آلرژی، الگوی تنفسی حین صحبت را مختل کرده و با ایجاد مکثهای غیرطبیعی، لکنت را تحریک میکند.
2-چگونه تفاوت بین لکنت موقت و بازگشت واقعی را تشخیص دهیم؟
لکنت موقت اغلب کمتر از ۶ ماه طول میکشد و با تنش عضلانی همراه نیست، اما در بازگشت واقعی، کودک علائمی مثل قفل شدن فک، پلک زدن سریع حین صحبت و اجتناب از کلمات خاص را نشان میدهد.
مرکز گفتار درمانی دکتر صابر یکی از بهترین مراکز درمان اختلالات زبان و گفتار در تهران می باشد. گفتاردرمانی در اختلال زبان یکی از حیطه های مهم در زمینه گفتار درمانی مشکلات گفتار می باشد که در مرکز گفتار درمانی دکتر صابر ارائه می شود. اختلال زبان شفاهی شامل آسیب گسترده در استفاده از گفتار و یا اشارات کلامی می باشد که موجب اختلال در درک گفتار و تولید زبان در زمینه های مختلف معنایی، صرف و نحو و کاربرد واج شناسی زبان است. این نوع آسیب به خودی خود برطرف نشده و نیاز به خدمات گفتاردرمانی در اختلالات زبان به صورت تخصصی و ویژه دارد. مرکز گفتار درمانی کودکان تهران در کنار خدمات گفتار درمانی در داخل کلینیک به ارائه خدمات گفتار درمانی در منزل نیز می پردازد.
علائم اختلالات زبانی- اختلال زبان شفاهی
در اینجا یه علائم اختلال زبان در کودکان اشاره می شود:
پایین بودن خزانه واژگان درکی و یا بیانی،نسبت به هنجار های رشدی مورد انتظار در کودکان عادی ۵ تا ۱۲ ساله.
مشکلات دائمی و قابل توجه در درک و تولید ساختارهای نحوی پیچیده و پایه ای.
نواقص دائمی و قابل توجه در درک و یا تولید ویژگیهای تک واژشناختی.
مشکلات دائمی و قابل توجه در معنی و سازمان بندی زبان شفاهی.
مشکلات دائمی و قابل توجه در کاربرد زبان بیانی.
تاثیر بسیار مخرب نواقص زبان شفاهی بر ارتباط موثر در خانه،مدرسه و جامعه .
اهداف گفتار درمانی در اختلالات زبانی
در زیر به اهداف گفتاردرمانی در اختلال زبان اشاره می شود.
درک و تولید واژگان در بافت های ارتباطی متنوع به گونه ای متناسب با انتظارات فرهنگی،گویش و سن.
سازمان بندی واژگان به طبقات معنایی به منظور اصلاح موثر و کاربرد بعدی آنها در گفتار و زبان.
درک و تولید جملات مبنایی و پیچیده در مکالمه متناسب با انتظارات فرهنگی،گویشی و سن.
استفاده از مهارتهای کاربرد شناختی زبان در بافت های ارتباطی متنوع متناسب با انتظارات فرهنگی،گویشی و سن.
انتظارات واقع گرایانه والدین در مورد مهارت های زبانی شفاهی کودک شان.
نکات قابل توجه در درمان اختلال زبان- گفتار درمانی در مشکلات گفتار
گفتاردرمانی در اختلال زبان کودکان نکاتی را در درمان توصیه می کند:
توسط گفتاردرمانی در اختلال زبان آزمون های زبانی هنجار را جهت تعیین توانمندی ها و اختلال کلی زبان درکی و بیانی کودکان اختلالات زبان و مقایسه رشد زبان وی با هنجار های رشدی،فرهنگی و گویشی اجرا نمایید.
آزمون های معیار کودک اختلال زبان بیانی را جهت تعیین مهارت های زبان خاص کودکان اختلالات زبانی در بخش های زبانی که توسط آزمون های هنجار دارای ضعف تشخیص داده شده بود،اجرا نمایید.
در حالی که کودکان اختلالات زبانی در زمینه مبحث مورد علاقه اش صحبت میکند یک نمونه زبانی که نشانگر نوع مکالمه وی نیز هست را به صورت صوتی یا تصویری ضبط نمایید و این نمونه را به منظور بررسی نوع استفاده وی از زبان تحلیل نمایید.
به منظور تعیین نقاط ضعف و قوت اجتماعی و آموزشی کودکان اختلالات زبان شفاهی،با معلم وی و خود او(در صورت مناسب بودن سنش) و دیگر متخصصین آموزشی مربوطه مصاحبه نمایید.
گزارش مستندی از مهارت های ارتباطی کودکان با اختلال زبانی در کلاس درس،زمین بازی،بوفه یا دیگر موقعیت های اجتماعی و آموزشی حساس تهیه نمایید.
مهارت های دهانی-حرکتی کودکان اختلال زبانی را به این صورت ارزیابی نمایید که ابتدا ساختار های مشهود صورت،لب ها،دندان ها،زبان،سخت کام و نرم کام وی را مشاهده نمایید و سپس بررسی نمایید که او چگونه از ساختار های خاص مهم برای تولید گفتار و زبان استفاده میکند (مثلاً حرکت،قدرت و بسته بودن لبها،قدرت بیرون آوردن تو بردن و طرفی کردن زبان،یا حرکت نرم کام هنگام تولید واج ( a ) را بررسی کنید.)
آزمون غربالی شنوایی شناسی تن خالص را در فرکانس 500، 2000 ،1000 و 4000 هرتز در شدت ۲۰ دسی بل برای کودکان اختلال زبانی اجرا نمایید.
در صورتی که نتایج آزمون غربالی شنوایی نشانگر نیاز کودکان با اختلال زبان شفاهی به ارزیابی بیشتر بود،وی را برای ارزیابی کامل به یک شنوایی شناس ارجاع دهید.
از والدین بخواهید اطلاعاتی را در زمینه شاخصهای کودکان اختلالات زبانی،تاریخچه و وضعیت فعلی پزشکی،درمان های تخصصی قبلی،تلاش های ارتباطی در موقعیت های متفاوت،و مسائل مورد علاقه خانوادگی و اجتماعی مربوطه را فراهم آورند.
والدین از طریق متخصص اطفال یا متخصص گوش و حلق و بینی (متخصص گوش و حنجره) ارزیابی کامل پزشکی از کودکشان به عمل آورند تا از طریق آن هر نوع مبنای عضوی اختلال زبانی تعیین گردد.
والدین از طریق روانشناسی تعلیم و تربیت به ارزیابی شناختی کودک خود بپردازند تا هر نوع تاخیر در رشد شناختی بی را تعیین نمایند.
به منظور تعیین خدمات مورد نیاز و نیز جهت ایجاد و توسعه راهبرد های گفتاردرمانی در اختلال زبان مشترک،ترتیب ملاقاتی را با والدین و دیگر متخصصین مربوطه بدهید.
با توجه به نیازهای فردی کودکان اختلالات زبانی،مناسب ترین رویکرد درمانی کلی (نظیر درمان مشارکتی،مشاوره یا تکمیلی) را تعیین نمایید.
بر مبنای سن،مهارت های واج شناختی،وضوح گفتار،گویش،و نیازهای ارتباطی،اجتماعی و آموزشی کودکان اختلالات زبانی فهرست واژگان،ساختار های کلمه،جمله،و یا موقعیتهای کاربرد شناسی به ویژه را به عنوان اهدافی برای درمان اختلال زبان انتخاب کنید.
به والدین،معلمین و دیگر متخصصین مربوطه،ارتباط میان رشد زبان با سن،رشد گفتار،وضعیت شناختی و فیزیکی را توضیح دهید.
مطالب و منابع مفیدی در زمینه رشد زبان و اختلالات گفتاری برای والدین و معلمین کودکان اختلال زبانی فراهم نمایید.
به همراه والدین،معلمین و خود کودکان اختلال زبانی به جستجوی پاداش هایی بپردازید که ممکن است تلاش های ارتباطی موفق کودکان اختلالات زبان بیانی را تقویت نماید نظیر تقویت کننده های خارجی (همچون تحسین های کلامی یا ژتون های قابل معاوضه) و درونی (همچون دریافت یک پاسخ فوری در ازای یک درخواست کلامی واضح).
قبل از شروع یک فعالیت،به وضوح اهداف درمانی آن فعالیت را برای کودکان اختلالات زبان شفاهی تعیین نمایید و مثلاً بگویید «آموزش ما درباره عبارت اضافه است و این یادگیری به تو کمک می کند که جملات بهتری بسازی» ،در انتهای فعالیت،عرض کودک اختلال زبان بیانی بخواهید هدف ویژه این فعالیت و رابطه آن با موقعیت ارتباطی را به شما بگوید.
پس از آن که کودک اختلال زبان شفاهی اهداف زبانی تحت آموزش را به کار برد،از وی بخواهید درباره کیفیت کنش زبانی اش قضاوت نماید.
به کودکان اختلالات زبانی واژگان مکانی و زمانی رایج (نظیر نزدیک به،قبل از،یا بعد از) را در دستورات دو و سه مرحله ای بیاموزید و سپس برای وی راهبردهای بینایی،حرکتی یا شنیداری فراهم نمایید چه او در یادآوری توالی دستورات کمک می نماید،ابتدا از تکالیف آشنا همچون مطالب روزمره کلاس یا خانه شروع نمایید و سپس تکالیف ناآشناتر و جدیدتر (نظیر روش ساخت یک هواپیمای کاغذی یا روش پخت یک شیرینی) را به کار ببرید.
در حالی که کودکان با مشکلات گفتار با وسیله ای بازی می کنند که متشکل از جفت اشیای مشابهی با اشکال،اندازه ها و رنگ های متنوع است،به وی آموزش دهید که دستورات شما را که شامل اصطلاحات معنایی و فضایی چندگانه است (نظیر مربع کوچک زرد را وسط دایره صورتی بزرگ قرار بده) اجرا نماید.
به گفتاردرمانی در اختلال زبان توصیه کنید از تکالیف تکمیل جمله استفاده نمایید تا به کودک اختلال زبان شفاهی آموزش دهید که ریشه کلمات را با پیشوند ها یا پسوند های تقابلی مناسب سنش با ۸۰ درصد صحت مقایسه نماید (مثلاً دوستانه و غیر دوستانه یا مهربان و نامهربان).
به کودک اختلالات زبان شفاهی آموزش دهید با اتصال پیشوندها و پسوندهای مختلف نوشتاری (نظیر نا،بی،گر،گاه) به شکل نوشتاری ریشه کلمات (نظیر مهربان،کار یا دانش) کلمات جدید بسازد. این کلمات را با و بدون پیشوند یا پسوند در جملات متقابل تعریف و استفاده کند.
به کودکان اختلالات زبانی آموزش دهید شکل نوشتاری یا تصویری و اسامی مفرد و جمع بی قاعده نظیر مسجد و مساجد یا کتاب و کتب را با یکدیگر منطبق نماید و سپس آنها را در جملات متقابل تولید نماید.
از متن های آموزشی کودک اختلال زبان شفاهی یا کتابهای داستانی مناسب سن وی استفاده کنید.ابتدا فهرست کلمات مهم را تعیین نمایید و سپس در مورد معانی آن کلمات عمیقاً بحث کنید،و سرانجام به او بیاموزید همان فهرست کلمات را در بافت های کلامی و یا نوشتاری استفاده نماید.
در گفتاردرمانی در اختلال زبان به مراقب آموزش دهید از تصاویر بینایی (نظیر رشته های معنایی کلمات،نمودار ون و دیگر نظام های بینایی منطقی) برای گروه بندی،مقایسه یا مقابله واژگان مبتنی بر برنامه آموزشی در طبقات معنا شناختی(دارای معنا) استفاده نماید.
از کودک اختلال زبان بیانی بخواهید اشیا یا تصاویر مبتنی بر برنامه آموزشی را بر اساس ویژگیهای مشابه گروه بندی نماید،از وی بخواهید ویژگی های مشترک یا طبقه مافوق هر گروه را بیان نماید.
به کودک اختلال زبان شفاهی کمک کنید جملات پیچیده شفاهی و یا نوشتاری نظیر بندهای موصولی و مصدری،گروه های قیدی و عبارت های اسمی مبسوط،اسم مصدر،و جملات مجهول را درک نمایید.
از کودکان اختلالات زبان شفاهی بخواهید این عبارات را تکرار و تکمیل نماید «من به رستوران رفتم و—دیدم،من به باغ وحش رفتم و—دیدم،من به ساحل رفتم و—دیدم،یا من به مزرعه رفتم و—دیدم» و سپس با به کارگیری عبارتهای اسمی مبسوط،عبارت های مکمل متوالی به آن بیفزایید تا به کارگیری جملات پیچیده را تشویق نمایید (نظیر من به باغ وحش رفتم و میمون های بامزه شیطانی دیدم که بالا می رفتند و شیرهای وحشی خطرناکی که قدم می زدند.)
بخشهای مختلف گفتار (نظیر عبارتهای اسمی و فعلی،عبارت های مصدری،بندهای موصولی و گروه قیدی) را روی کارت بنویسید،به کودکان اختلالات زبانی بیاموزید بخشهای مختلف گفتار را به منظور ساخت جملات پیچیده متفاوت مرتب نماید.
آن دسته از امور روزمره زندگی (نظیر چگونگی معارفه،سلام و احوالپرسی،یا جلب توجه دیگران) راکه برای کودک با مشکلات گفتار زیاد پیش می آید الگو سازی نمایید. از کودک اختلال زبانی بخواهید در این موقعیت های ارتباطی نقش خود را به درستی ایفا کند (روش ایفای نقش. )
پس از آنکه به عمد اطلاعات مهم لازم برای تکمیل یک فعالیت ناآشنا (نظیر ساختن یک ساختمان با لگو، پختن شیرینی،یا انجام یک برنامه هنری) را در توضیحات خود نیاورید،کودکان اختلالات زبانی را تشویق نمایید که بگوید مقصود شما را نفهمیده است و سپس به منظور فهم بهتر موضوع سوالاتی از شما بپرسد (نظیر آنچه شما می خواهید من دقیقا چه کاری انجام دهم؟چگونه این را می توان نصب کرد؟یا این کجا باید برود؟)
از کودک اختلال زبان شفاهی بخواهید در حال بازی با یک همسال،دستورات شفاهی به او بدهد و به او بیاموزید که دستورات شفاهی غیر واضح را به نحوی دیگر بیان نماید.
پس از گفتن یا خواندن یک داستان مبتنی بر برنامه آموزشی و متناسب با سن بیمار،سوالات درک مطلب از ویژگی بپرسید (نظیر چه اتفاقی افتاد برای …..؟به نظرت چرا این کار را انجام داد؟کجا رفت بعد از ….؟ به نظرت وقتی آن اتفاق افتاد او چه حسی داشت؟)
از کتابهای داستانی مناسب سن کودک اختلال زبان شفاهی استفاده نمایید،به کودک اختلال زبان بیانی چگونگی خلاصه کردن،پیشبینی مطلب،و ارزیابی شخصیت ها و حوادث داستان را بیاموزید،با پرسیدن سوالات مرتبط درباره مطلب ارائه شده میزان درک مطلب وی را بسنجید.
پس از آن که مکرراً داستانی را برای کودک اختلال زبانی خواندید،از وی بخواهید حوادث داستان را بازگو نماید به این صورت که جزئیات و ساختارهای روایتی متناسب با فرهنگ را بیش از پیش بر آن بیفزاید.
خاطرات یا حوادث واقعی زندگی را (نظیر برگزاری مهمانی تولد یا رفتن به رستوران) به صورت نمایش اجرا نمایید،به کودک اختلال زبان شفاهی بیاموزید به منظور ارتباط و اتصال و وقایع،این حوادث را با کاربرد تدریجاً پیچیده تر ضمایر پیوندی و انتقالی به صورت نوشتاری یا کلامی بیان نماید.
مهم ترین مسئله در درمان لکنت زبان در بزرگسالی شناخت ابعاد این مشکل می باشد. با توجه به این نکته که لکنت زبان در دوران کودکی بین 2 تا 6 سالگی بروز می کند و به مرور با افزایش سن و بزرگسالی پیچیده تر می گردد. شناخت ماهیت روانی این اختلال حائز اهمیت است.درمان لکنت زبان در کودکان با درمان لکنت در بزرگسالان متفاوت است. با گذشت زمان لکنت زبان در جنبه های روانی فرد نفوز میکند و درمان لکنت زبان را در بزرگسالی دشوارتر می نماید. دکتر لکنت زبان برای درمان لکنت زبان در بزرگسالان باید حتما در کنار گفتاردرمانی به روان درمانی نیز بپردازد.
مرکز گفتار درمانی دکتر صابر با در اختیار داشتن تیم متخصص در زمینه گفتار درمانی، کاردرمانی و روانشناسی در جهت درمان لکنت زبان در بزرگسالان و کودکان فعالیت می نماید.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
نکات درمان لکنت زبان در کودکان و بزرگسالان
در گفتاردرمانی لکنت زبان، گفتار درمانان باید به نحوه صحبت کردن فرد دارای لکنت زبان دقت کنند. گفتاردرمان با بررسی گفتار طبیعی و غیر طبیعی فرد بزرگسال به اصلاح مشکلات گفتار در بزرگسالان می پردازد.
گفتار غیر طبیعی تر
گفتار رباتی
گفتار مونوتون
گفتار کشیده
گفتار پیوسته
آوا سازی پیوسته
گفتار لاک پشتی
گفتار طبیعی تر
گفتار آهسته
گفتار کمی نرم
گفتار با مکث های کوتاه بین عبارات
گفتار با مکث هایی در زمان نوبت گیری
به طور کلی،گفتار با تغییرات اندک
درمان لکنت زبان در بزرگسالان با روش تغییر زمان بندی گفتار
نکات اصلی برای استفاده از تغییرات زمان بندی برای افزایش روانی گفتار کودکان/بزرگسالان
تغییرات زمانبندی نباید زیاد واضح باشند.
لازم نیست تغییرات در همه زمانها به کار برده شوند.
استاندارد قراردادی زمانبندی نباید کسب شود.
تغییرات زمانبندی باید در طول یک سلسله مراتب از موقعیتهای آسان به سخت تمرین شوند تا جایی که فرد بتواند استفاده موفق از آنها را فرا گیرد.
مکث و عبارت بندی در درمان لکنت زبان بزرگسال
ابزار مفید دیگر به منظور افزایش روانی در کودکان/بزرگسالان مکث و عبارت بندی است. با این رویکرد،مراجعه یاد میگیرد تا مکث مختصری میان گروهی از کلمات جایگزین کند. بزرگسال با لکنت زبان می تواند آموزش ببیند تا گفتار را به صورت عبارت های طبیعی با مکث های کوتاه جایگزین شده در مکان مناسب بین عبارتها و در پایان جمله تولید کند. مکث نباید خیلی طولانی باشد-مکث تا یک ثانیه اغلب کافی است- برای کودکانی که به اندازه کافی برای خواندن بزرگ شدهاند،اغلب شیوه مکث و عبارت بندی را به صورت خواندن با صدای بلند قرار میدهیم. این پیشنهاد دو جزء دارد: ابتدا،زمانی که مراجع در حال خواندن است،میتواند توجه اش را بیشتر روی استفاده از شیوه،متمرکز کند تا محتوای گفته. او می تواند تا زمانی که با این شیوه به اندازه کافی احساس راحتی کند،درست خواندن برای تمرین بماند. و سپس به سطح محاوره پیش رود. دوم،اگر ما موارد خواندنی را از میان مطالب درسی انتخاب کنیم،میتوانیم فرآیند تعمیم را تسهیل کنیم. این کار همچنین به ما کمک میکند تا مطمئن شویم که موارد انتخاب شده برای خواندن،مناسب سن و سطح مهارت او است. برای تسهیل فراگیری،میتوان با علامت ویرگول ( ،) مکان مناسب مکث ها را در متن مشخص کرد. برای کودکان سن مدرسه،ممکن است مکانی که مکث ها باید قرار داده شود مشهود نباشد. بنابراین،قبل از خواندن با صدای بلند،ما از مراجع میخواهیم که متن را بخواند و جایی که مکث ها باید قرار داده شوند را مشخص کند،اینکار به استفاده از متن های از قبل آماده شده با مکث های از قبل مشخص شده ترجیح دارد. با این رویکرد مراجعه سریعتر به استقلال می رسد و فرصتی برای گفت و گو درباره اینکه چگونه میتواند عبارت ها را انتخاب کند فراهم می آورد.
با این تمرین کودک/بزرگسال احساس بهتری برای زمان مکث ها،مقدار مکث ها،و مدت زمان مکث ها پیدا میکند.این کار به او کمک خواهد کرد تا میان تغییر گفتار و حفظ طبیعی بودن گفتار و تعادل ایجاد کند و احتمال اینکه از شیوه در زمان ارتباط در جهان واقعی استفاده کند را بیشتر می کند. هنگامی که مراجع مهارتش با این روش افزایش یافت،میتوانیم به وسیله ترکیب این شیوه که با شیوه شروع آسان که در ادامه توصیف می شود،روانی گفتار را افزایش دهیم. بنابراین،او میتواند روی زمان و تنش گفتارش به صورت همزمان آموزش ببیند،چرا که کار کردن این دو شیوه با هم – ترکیب استفاده از مکث و عبارت بندی با شروع آسان-به فرد بزرگسال کمک خواهد کرد که با همه شیوهها به موفقیت دست یابد. در نتیجه روانی،و تعمیم مهارت های گفتاری اش به محیط های دیگر افزایش می یابد. در نهایت،درک این نکته مهم است که مکث،شیوهای است که ما میتوانیم در همه تمرین هایمان وارد کنیم.
نکات اصلی برای استفاده از مکث برای درمان لکنت زبان کودکان و یزرگسالان
مکث بین جملات و عبارات و مکان های مناسب در گفتار باعث طبیعی تر شدن گفتار میشود.
مکث هانباید انقدر طولانی شوند که مراجع احساس ناراحتی در به کارگیری آنها داشته باشد (یک ثانیه مناسب به نظر میرسد).
برای راحت شدن با استفاده از مکث نیاز به تمرین وجود دارد.
تمرکز کردن بر روی مکث ها آسان تر و موثرتر از تمرکز بر روی سرعت گفتار می باشد.
تغییر تنش برای افزایش روانی گفتار(تماس نرم و ملایم) در بزرگسالان با لکنت زبان
وقتی عضلات کودک/بزرگسال بسیار فشرده می شوند صحبت کردن سخت تر می شود. تنش و تقلا در واقع،واکنش فرد به احساس «عدم کنترل» است. تنش و تقلا در واقع لکنت نیست،بلکه بخشی از کاری است که فرد برای مداخله در گفتارش انجام میدهد. تنش فیزیکی کمتری که یک کودک در زمان صحبت کردن استفاده می کند باعث احتمال کمتر شدن تجربه افزایش تنش در رابطه با لکنت زبان است. بنابراین،تغییر دیگری که میتواند روانی گفتار را افزایش دهد،کاهش تنش فیزیکی (تقلا) در تولید کننده هاست. همانطور که در «تماس ملایم» یا «شروع ملایم» دیده می شود. با این شیوه ها،کودک/بزرگسال یاد می گیرد که تولیدکننده ها را با تنش فیزیکی کمتری با هم تماس دهد. مشکلی که با تماس ملایم وجود دارد این است که انجام آن برای کودکان/بزرگسالان به ویژه در گفتار محاوره سخت است. به خصوص زمانی که در عجله یا هیجان هستند و ممکن است اجرای شیوه را در موقعیت های سخت رها کنند. در حالی که می دانند این روش به کاهش لکنت شان کمک می کند.
بهتر است آموزش این شیوه را به تنهایی در سطح صدا یا در سطح تک کلمه انجام دهیم،سپس به سمت عبارت یا گفتار محاورهای حرکت کنیم. برای بعضی از مراجعان تشخیص تماس نرم مشکل است،و برای بعضی تماس نرم ممکن است باعث غیر طبیعی شدن گفتارشان شود. بنابراین مهم است که مطمئن شویم قابلیت فهم گفتار،زمان استفاده از این شیوه کاهش پیدا نکند.
همانطور که در تغییرات سرعت گفتاری توضیح داده شد،کودکان/نوجوانان باید سعی کنند تا همیشه تماس ملایم را استفاده کنند.در عوض آنها میتوانند تماس ملایم را فقط در لحظاتی که افزایش تنش را احساس می کنند به کار گیرند. برای انجام این کار،آنها باید در مورد تنش در عضلات گفتار ایشان یاد بگیرند. بنابراین آموزش تماس ملایم مستلزم آموزش کودک/بزرگسال در مورد عضلات درگیر در گفتار (شامل عضلات تنفسی،آوا سازی و تولید) و کمک به کودک/بزرگسال در یادگیری این مطلب است که در طول تولید گفتار عضلات او به شیوه های مختلفی منقبض می شوند. هرچه بیشتر در مورد مکانیزم گفتاریش بداند،بیشتر قادر به ایجاد تغییراتی میشود که باعث تسهیل روانی گفتار میگردد. هرچه بیشتر کودک/بزرگسال در تشخیص احساس تنش در عضلاتش مهارت پیدا کند،بیشتر قادر خواهد بود تا تعیین کند چه زمانی تماس ملایم را استفاده کند. مثل تغییرات زمان بندی،این روش هم نیاز به میزان قابل توجهی تمرین دارد. در طول زمان کودک/بزرگسال در خواهد یافت که کاهش تنش در عضلات گفتاری برای افزایش روانی،آسان تر است.
تغییر زمانبندی و تنش در افزایش روانی (شروع آسان) در لکنت زبان
برای اینکه کودکان/بزرگسالان بتوانند راحتتر،از شیوه های زمانبندی و تغییر در تنش در گفتار استفاده کنند،میتوان به آنها یاد داد که لازم نیست همیشه این شیوه ها را به کار بگیرند. در عوض می توانند در هر زمان احساس نیاز کردند،تصویر اصلاحات را به کار ببرند. سرعت گفتار را فقط به اندازهای که باعث افزایش روانی گفتار شود کاهش دهند.نه آنقدر که باعث غیرطبیعی بودن گفتارشان شود و یا در ایجاد ارتباط راحت با دیگران تداخل کند. البته رسیدن به این تعادل و توانایی در مدیریت گفتار به شیوه ای انعطاف پذیر و قابل قبول،نیاز به تلاش و تمرین دارد. یکی از راههایی که گفتاردرمان میتوانند کودکان/بزرگسالان را در کسب این تعادل کمک کنند،قانون درک این حقیقت است که آنها روی هر کلمهای که تولید میکنند،لکنت نمیکنند و توزیع کلمات لکنت شده تصادفی نیست. بیشتر مواقع،لکنت در ابتدای گفته ها اتفاق میافتد. زمانی که گوینده اولین کلمه را بیان میکند (یا حتی فقط صدا های آغازین را) بقیه گفته اغلب به روانی تولید میشود.
بنابراین،اگر فرد بر روی اصلاحات زمانبندی و تنش خود نه بر روی همه گفته ها،بلکه تنها بر روی صداهای اول گفته تمرکز کنند،تمرین اصلاح گفتار برای افزایش روانی میتواند سادهتر شود. نتیجه این تلاش روشی است که «آغاز های آسان» یا «شروع های آسان» نامیده میشود.
در این روش،گوینده یک گفته را با سرعت کم (کاهش زمان بندی) و تماس ملایم (کاهش تنش فیزیکی) و انتقال آن به سرعت طبیعی برای بقیه عبارت به کار میبرد. استفاده از سرعت طبیعی و تنش طبیعی در بقیه عبارت،استفاده از شیوه را آسان تر و طبیعی تر می کند.
کودک/بزرگسال می تواند با به کار گیری مکث و عبارت بندی فرصتهای بسیاری را برای استفاده از شروع های آسان فراهم کند. اگرچه برای فرد استفاده از شروع آسان بر روی هر عبارتی هم ضرورتی ندارد.
برخی از مراجعان،مخصوصاً آنهایی که لکنت شدید دارند،ممکن است نیاز باشد تا از این شیوه به صورت متناوب در گفتار شان استفاده کنند. دیگران ممکن است با استفاده کمتر از این شیوه،بتوانند سطح روانی موردنظرشان را حفظ کنند. در هر حال،هر فردی به میزان متفاوتی از کاهش تنش به منظور افزایش روانی نیاز خواهد داشت و ما می توانیم مراجعمان را هدایت کنیم تا به اندازه کافی از این شیوه در گفتارش استفاده کند تا جایی که احساس طبیعی بودن در گفتارش را حفظ کند.
در هنگام آموزش یک کودک/بزرگسال برای استفاده از شیوه شروع آسان،بهتر است این شیوه را به تدریج و ابتدا روی صداهایی که برای شروع آسانتر است معرفی کنیم.صداهایی که برای انجام شروع آسان سخت تر هستند نگه می داریم تا زمانی که راحتی و آشنایی مراجعه با شیوه روی صداهای آسان تر توسعه یابد. مثال هایی از صداهای آسانتر برای انجام شروع آسان،شامل صداهای واکدار و با جریان پیوسته است،مانند خیشومی ها، لغزان ها،این صدا ها خودشان به استفاده از شروع آسان کمک می کنند چرا که قابل کشش هستند. صدا های سخت تر برای استفاده از شروع آسان شامل انسدادی ها و برای بعضی از کودکان/بزرگسالان، واکه هاست،چرا که ممکن است آنها به جای شروع ملایم حنجره ای با یک انسداد گلوتال آغاز شود. مشروع از صداهایی که برای شروع آسان،آسان تر است،به کودک/بزرگسال فرصت داده می شود تا موفقیت بیشتری را احساس کند و زمانی که تلاش می کند این شیوه را برای صداهای سخت تر استفاده کند،موفقیت بیشتری داشته باشد.
از طریق «مکانیسم گفتار» که قبلاً درباره آن بحث شده کودک/بزرگسال درباره شیوه هایی که صداهای مختلف تولید می شوند و بخش هایی از دهان که برای تولید آنها نیاز است،آموزش میبیند. این دانش پایه ای درباره فرآیند تولید گفتار،به او کمک میکند تا نقش فعالی در انتخاب صدا های گفتاری که روی آنها کار خواهد کرد،بازی کند. همچنین تضمین میکند که کودک/بزرگسالان اصول اساسی برای استراتژی های درمان و فعالیت های تمرینی را درک خواهد کرد.
تعمیم مهارتهای تغییر گفتار یکی از چالشهای عمدهای است که گفتاردرمانان با آن روبرو هستند،ترجیحا تا جایی که ممکن است،تمرین شروع آسان را از عبارت ها و جملات کوتاه آغاز کنیم تا یک صدای منفرد یا تک کلمه. فایده استفاده از شیوه شروع آسان در عبارت این است که پیشرفته شیوه ای مکث و عبارت بندی،را تسهیل میکند. استفاده از شروع آسان در ابتدای عبارت،نسبت به استفاده از آن قبل از کلمه تنها ترجیح دارد،چرا که صدا برای شنونده طبیعی تر و برای مراجع قابل تحمل تر است. در بعضی کودکان آنهایی که تاخیر زبانی یا شناختی دارند،ممکن است نیاز باشد تا برای یک دوره زمانی کمی (به مدت کمی) استفاده از شروع آسان را از سطح تک کلمه آغاز کنیم.همچنین ما میتوانیم برای تسهیل انتقال به عبارتها،عبارت های حامل ساده را مطرح کنیم. به عنوان گفتاردرمان ،باید همیشه به نیازهای فردی مراجعان حساس باشیم و سطح سختی درمان مان را متناسب با نیاز و توانایی آنها تنظیم کنیم.
بنابراین،زمان معرفی شیوه شروع آسان بهتر است عبارت های کوتاه و جملات طولانی که کلمات ابتدای آنها با صدا های آسان شروع می شود،چهارمین را معرفی می کنیم. در عبارت هایی که میتوان انتخاب کرد محدودیتی وجود ندارد پیچیدگی عبارتها خودشان میتوانند مقیاس برای سنجش سطح پیشرفت کودک یا مهارتش باشد. شما میتوانید هر مجموعهای از عبارت ها را به صورت سلسله مراتبی از آسان به سخت مرتبط کنید. برای این کار می توان عبارت را در جلسه درمان با کمک خود کودک بسازیم،بنابراین،ما لیست عبارت های تمرینی را در صورت نیاز تغییر و یا بسط می دهیم.در ابتدا برای اینکه بتوانیم یک مدل صحیح از استفاده درست از شروع آسان را فراهم کنیم ممکن است عبارت را به صورت تقلید تقسیم معرفی کنیم و سپس به سمت تقلید تاخیری یا بازیهای نوبتگیری،عبارتهای حامل،محاورات ساختارمند و نهایتاً گفتار خود انگیخته حرکت کنیم.
اهداف درمان لکنت زبان در بزرگسالی و کودکی
نهایتاً برای مراجعان هدف این است که یاد بگیرند تا در صورت لزوم از شروع آسان استفاده کنند.ما از آنها انتظار نداریم تا در همه زمان ها از این شیوه استفاده کنند.هر درمانگری که برای استفاده از شروع آسان در همه زمانها تلاش می کند متوجه خواهد شد که انجام آن با ۱۰۰ درصد موفقیت،بیش از حد سخت است. برای درک سختی این کار میتوانیم ببینیم آیا می توانیم به مدت یک روز کامل از شروع آسان استفاده کنیم! و به سرعت متوجه خواهیم شد که چرا مراجعانمان از این شیوه در همه زمان ها استفاده نمی کنند. زمانی که یک شیوه ای کم استفاده شود مراجعان هر زمان که بخواهند،میتوانند به روانی افزایش یافته دست یابند،بدونه اینکه روی طبیعی بودن گفتارشان تاثیر بگذارد. علاوه بر این مسئولیت سنگینی را برای او به منظور کاری که غیر ممکن است ایجاد نکرده و به جای آن،توانایی اش را برای داشتن یک ارتباط موثر افزایش می دهد.
مثل همه شیوه هایی که ارائه شد،یادگیری میزان و زمان استفاده از شروع های آسان نیاز به تمرین دارد. رسیدن به تعادل و انعطاف پذیری برای اجرای شیوه ها برای کودکان با سن پایین تر و یا کودکان با مشکلات زبانی و یا شناختی می تواند سخت باشد و به همین دلیل ممکن است این گروه،نیاز به استفاده از اصلاح گسترده تری برای افزایش روانی گفتار داشته باشند.
پس به طور خلاصه کودکان/بزرگسالان باید به اندازهای اصلاح در زمانبندی و تنش را در گفتارشان به کار ببرند که برای بهبود روانی شان نیاز است و نباید به کارگیری شیوه ها آنقدر نباشد که تمرین بسیار سخت شود یا ارتباط به خطر بیفتد. و باز هم نیاز است که گفتاردرمان این نکته را بپذیرند که هدف درمان،بهبود ارتباط است. و بهبود روانی گفتار،فقط بخشی از اهداف درمانی برای درمانی جامعه می باشد. بسیاری از کودکان/بزرگسالان نیاز دارند که واکنشهای احساسی،رفتاری و شناختی منفی همراه با لکنت شان مورد توجه قرار گیرند،در بخش بعدی به جنبه هایی که تجربه کلی کودک/بزرگسالان از اختلال است پرداخته میشود.
جمع بندی
تغییر زمانبندی و تنش در طراحی زبانی و تولید گفتار،باعث افزایش روانی گفتار می شود. برای رسیدن به این اهداف،از شیوههای کاهش سرعت و افزایش مکث برای تغییر در زمانبندی و از شیوه تماس نرم برای کاهش تنش و در نهایت از شروع آسان برای بهبود زمانبندی و تنش به طور همزمان استفاده می شود.
بسیاری از گفتاردرمانان با استعاره معروف مبنی بر اینکه لکنت زبان شبیه کوه یخ است،آشنا هستند. بخش نسبتاً کوچکی از کل اختلال «روی سطح» و بخش عظیمی از اختلال «زیر سطح» قرار دارد. در واقع این تشبیه نشان میدهد که ویژگیهای قابل مشاهده ی لکنت،گفتار ناروان، تنش فیزیکی و تقلاها، فقط بخش کوچکی از تجربه کل لکنت زبان است.مرکز گفتار درمانی در لکنت زبان جناب آقای دکتر صابر دکتر لکنت زبان با در اختیار داشتن تیم گفتار درمانی برای لکنت زبان در کودکان و بزرگسالان به درمان لکنت زبان به صورت همه جانبه می پردازد. کلینیک گفتاردرمانی لکنت زبان با استفاده از تکنیک های روز دنیا در زمینه لکنت زبان کودکان و لکنت زبان بزرگسالان همچنین در اختیار داشتن روانشناسان و کاردرمانان با تجربه در زمینه لکنت زبان در حیطه درمان لکنت زبان بسیار موفق بوده است. فاکتورهایی که باعث اثر منفی بزرگتر اختلال لکنت زبان میشود- احساسات کودک/بزرگسالان و واکنش به لکنت-به صورت مستقیم قابل مشاهده نیستند.اما اگر بخواهیم احتمال موفقیت طولانی مدت را افزایش دهیم باید این جنبه اصلی لکنت را در برنامه مداخله مان اضافه کنیم.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
روان درمانی همراه گفتار درمانی برای لکنت زبان در کودکان و بزرگسالان
لکنت می تواند منجر به احساس شرم و کاهش عزت نفس (خود ارزشی) در کودک/بزرگسال شود. و می تواند عواقب اجتماعی منفی بارزی در بر داشته باشد. می تواند باعث شود که کودک/بزرگسال کلمات را در تلاش برای کاهش لکنت ظاهری جایگزین کند. یا از کل موفقیتهای گفتاری برای اینکه مجبور به تجربه این واکنشهای منفی عاطفی و شناختی نشود اجتناب کند. کمک به کودکان/بزرگسالان در کاهش نقصشان (از طریق تغییراتی در زمانبندی و تنش) میتواند به آنها در کاهش این احساس شرم و خجالت و به طور کلی واکنشهای منفی کمک کند.با این حال ، متاسفانه برای بسیاری از کودکان/بزرگسالان این کار،کافی نیست.به همان مقدار که مقداری از لکنت زبان و گفتارشان هنوز باقی میماند،عامل واکنش های منفی نیز باقی می ماند. بسیاری از کودکان/بزرگسالان سن مدرسه مهارت هایی که برای سازش با این واکنش های عاطفی،رفتاری و شناختی نیاز است را ندارند. بنابراین لازم است تا در این زمینه، گفتار درمانگر آن کمک کنند.خوشبختانه کارهای زیادی است که میتواند انجام شود.
گفتاردرمانی برای لکنت زبان در مورد واکنش های منفی به چه معناست؟
واکنش های شناختی و احساسات گوینده ها به لکنت،در واقع جنبه های پنهان و نامحسوس اختلال لکنت زبان هستند.
واکنشهای احساسی که میتواند بخشی از کوه یخ لکنت زبان باشد شامل:
اضطراب
ترس
ناامیدی
افسردگی
خجالت
عصبانیت
واکنش های شناختی ممکن است شامل:
کاهش عزت نفس
عدم اعتماد به نفس
کاهش خود- کفایتی
احساس خوب نبودن در صحبت کردن
این واکنش های شناختی و عاطفی می تواند منجر به واکنش های رفتاری متنوعی شود. مثال:
تنش فیزیکی و تقلا،که صحبت کردن را سختتر میسازد.
رفتارهای ثانویه به لکنت،مانند پلک زدن
رفتارهای اجتنابی،که از شرکت کردن کودک/نوجوان در تجربه های مهم زندگی جلوگیری می کند.
همه این واکنش ها می توانند توانایی کودک با لکنت زبان را به منظور یک ارتباط برقرار کننده موثر شدن تحت تاثیر قرار دهند. بنابراین اگر میخواهیم در زمینه کمک کردن به کودک به منظور پیشرفت توانایی ارتباطی اش موفق شویم،باید این جنبههای لکنت زبان را در برنامه جامع درمان لکنت زبان خود قرار دهیم. برای انجام این کار،به افراد کمک میکنیم تا به این درک برسند که لکنت کردن اشتباه نیست و آن هم مقصر نیستند و می توانند یاد بگیرند تا گفتارشان را تغییر دهند.
نکات مهم در درمان لکنت زبان کودکان و بزرگسالان
افراد دارای لکنت در زمان صحبت کردن «از دست دادن کنترل» را تجربه میکنند.
زمانی که فرد دارای لکنت مرتب از دست دادن کنترل را تجربه میکند،دچار ترس میشود و در واکنش به از دست دادن کنترل،عواطف منفی را تجربه می کنند و رفتارهایی را برای به دست آوردن مجدد کنترل انجام میدهند.
نتایج ترس میتواند موارد زیر باشد:
افزایش تنش و تقلا
افزایش رفتارهای اجتنابی
افکار منفی و خودگویی منفی
عزت نفس و اعتماد به نفس ضعیف
کیفیت زندگی پایین
آیا کار بر روی واکنش های فکری و احساسی،وظیفه گفتار درمانگر لکنت است؟
برخورد با لکنت زبان می تواند واقعاً سخت باشد و گاهی اوقات،یک کودک و یا نوجوان در نتیجه لکنت زبان ممکن است دچار هیجانات منفی شدیدی شود. متاسفانه،بسیاری از درمانگران مهارت کافی برای کمک به کودکان و خانواده هایشان به منظور برخورد با جنبههای هیجانی لکنت زبان را ندارند.گفتاردرمان ممکن است به این فکر کنند که آیا کار بر روی این بخش از اختلال لکنت واقعاً جز وظایف آنهاست یا مستلزم درگیر شدن متخصصان دیگر باشد. به نظر میرسد،به دلیل اینکه ما متخصصانی هستیم که چیزهای زیادی درباره لکنت زبان می دانیم بهترین افرادی هستیم که میتوانیم در زمینه احساسات و واکنشهای کودک و یا نوجوان نسبت به لکنت زبان کار کنیم.البته درست است که برخورد با نگرشها و احساسات کودک/بزرگسالان درباره لکنت زبان نیازمند درجاتی از مهارتهای مشاوره است. اما مهمتر از آن نیازمند شناخت و راحتی با خود لکنت زبان است،همه ما میدانیم که بسیاری از درمانگران حتی در گوش دادن به لکنت نیز راحت نیستند. بنابراین موفقیت در درمان بیشتر افراد دارای لکنت زبان به یک مشاور خاص شدن نیاز ندارد،اما اگر احیاناً احساس می کنیم برای پرداختن به این جنبه درمان کودک مهارت نداریم- یا اگر نمی توانیم رفتارهای لکنت را تحمل کنیم- شاید به موفقیت زیادی با کودکان دارای لکنت زبان دست یابیم و در صورت تمایل نیاز به آموزش های بیشتری در این زمینه داریم.
البته بسیاری از گفتار درمانگران مهارت های مورد نیاز برای کمک به کودکان به منظور پرداختن به واکنشهای منفی شان به لکنت را دارند.
توانایی خوبی در گوش دادن دارند.
می دانند چگونه به موقعیت های مختلف کودک که ممکن است با آن روبهرو شود،پاسخ دهند.
به موفقیت کلی کودک در ارتباط توجه میکند.
بنابراین بسیاری از استراتژی های درمانی که تقریباً توصیف شد به منظور کمک به کاهش واکنشهای منفی کودکان/بزرگسال لکنت طراحی شده است به گونهای که آنها یاد بگیرند تا آسان تر صحبت کنند و به صورت موثرتری ارتباط برقرار کنند. مشاور با دیگر اعضای کلیدی تیم،مانند کاردرمانان یا روانشناسان،حتماً میتواند کمک کند.اگر کودک نگرانیهایی که فراتر از مهارت ماست نشان داد، یک ارجاع رسمی به دیگر اعضای تیم میتواند انجام شود. همیشه تشخیص اینکه بدانیم کجا در محدوده کاری ما نیست و مربوط به دیگر متخصصان میشود،آسان نیست. با این حال لازم است به تدریج راحتی خود را با جنبههای مهم اختلال لکنت زبان،افزایش داده و مهارت های کلی بالینی را به منظور کمک به همه ی کودکان/بزرگسال که با آنها کار میکنیم،گسترش دهیم.
درمان لکنت زبان کودکان و بزرگسالان
برای بسیاری از گفتاردرمانان،برخورد با واکنشهای شناختی،احساسی و رفتاری به لکنت می تواند چالش برانگیز باشد. بعضی متخصصین گفتاردرمانی از این جنبه های درمان لکنت زبان به دلیل عدم راحتی خودشان با اختلال اجتناب می کنند شاید به این دلیل که از بدتر شدن کودک/بزرگسال می ترسند یا به دلیل اینکه اطمینان ندارند چه چیزی برای کمک به او بگویند تا «احساس بهتر» درباره لکنتش داشته باشد.
کودک/بزرگسال باید به این درک برسد که لکنت مال اوست.این کار می تواند با هدایت و حمایت ما به انجام برسد و نه صرفاً از طریق تشویق ما به این کار. بسیاری از مفاهیم درمان لکنت زبان توصیف شده در اینجا می تواند به مراجع کمک کند تا با موفقیت بیشتری از عهده لکنت برآید. هنگامی که کودک/بزرگسال ، یاد گرفت تا لکنت زبان را به شکل موثرتری کنترل کند، علت اصلی عدم راحتی او کاهش مییابد.
موارد بیشتری هست که ما میتوانیم به مراجعان برای کمک به پرداختن به نگرش منفی شان نسبت به لکنت زبان انجام دهیم ولی اولین و مهمترین آنها گوش دادن به کودکان/بزرگسالان و فراهم کردن فضایی است که آنها بتوانند درباره تجربیاتشان با لکنت زبان صحبت کنند. داشتن اختلال لکنت لذتبخش یا آسان نیست،اما کودکان/بزرگسال تا حد زیادی می توانند از داشتن اعتماد همدلانه با کسانی که میتوانند احساساتشان را با او تقسیم کنند،بهرهمند شوند. به عنوان گفتاردرمان،ما نقش منحصر به فردی در کمک به کودکان/بزرگسالان که با الگوی لکنت می آیند،بازی میکنیم. البته کودکان/نوجوانان باید با خانواده هایشان هم صحبت کنند،اما اگر خانوادهها نگرانیهای خود را نسبت به گفتار فرزندشان دارند،یا اگر آنها هنوز پذیرش کامل نسبت به لکنت زبان ندارند،ممکن است برای ایشان سخت باشد که قادر به کمک به کودکشان با نگرانی های احساسی باشند. این کار برای همسالان،معلمان و دیگر اعضای فامیل نیز همانگونه است. از طرف دیگر،ما میتوانیم برای کودکان/یزرگسالان یک محیط حمایت کننده،فراهم کنیم تا جایی که بتوانند یاد بگیرند که آنها می توانند هر چیزی که در زندگی شان می خواهند را انجام دهند،صرف نظر از اینکه آنها لکنت می کنند یا نه.ما میتوانیم به آنها کمک کنیم متوجه شوند که لکنت زبان نمی تواند مانعی برای آنها باشد.
پذیرش و تطابق با لکنت در درمان لکنت زبان
برای کودک/بزرگسال که واکنشهای احساسی به لکنتش را تجربه میکند،موفقیت طولانی مدت و نهایتاً به توانایی او برای یادگیری زندگی با این حقیقت که او لکنت می کند،بستگی دارد. این به این معنی نیست که او از پیشرفت روانی گفتارش منصرف نخواهد شد.همچنین به این معنا نیست که او نیاز دارد تا این حقیقت که او لکنت می کند را دوست داشته باشد،بلکه نیاز به رسیدن به «توقف در جنگیدن» با لکنتش را دارد تا جایی که وجود گاهگاه لکنت زبان را بپذیرد و با شدیدتر شدن لکنت،یاد بگیرد تا با موفقیت از عهده لکنتش برآید. بسیاری از شیوه ها برای تغییر تنش موجود در لکنت زبان به کودک/بزرگسال کمک می کند تا زندگی آسان تر با لکنت زبان را یاد بگیرد. هرچند ممکن است این شیوهها به اندازه کافی به کودک برای غلبه کامل بر نگرانی اش درباره لکنت زبان کمک نکند. و نیاز باشد که به جنبه های شناختی و عاطفی تجربه لکنت کودک،نوجوان مستقیم تر پرداخته شود. در این بخش،به استراتژی های خاص طراحی شده به منظور کمک به کودک/بزرگسال در جهت رسیدن به پذیرش می پردازیم.
راهکارهای درمان لکنت زبان در واکنش منفی به لکنت
حساسیت زدایی
یکی از راههایی که گفتاردرمان میتوانند به کودکان/بزرگسالان در غلبه بر ترس های شان در رابطه با لکنت زبان کمک کنند، استفاده از شیوههای حساسیت زدایی در درمان لکنت زبان است. حساسیت زدایی فرایند کمک به افراد برای این است که کمتر به لکنت زبان واکنش منفی نشان دهند و پذیرش بیشتری نسبت به رفتارها و یا اتفاق هایی که آنها را آزار میدهد داشته باشند. اصول حساسیتزدایی برای مواجه شدن با ترس های مختلف مشترک است. به کارگیری این اصول به زمان،حمایت و در نظر گرفتن نیازهای خاص هر فرد نیاز دارد. برای مثال،وقتی افراد ترسی از ارتفاعات یا عنکبوت دارند،می توان برای کمک به آنها بر غلبه از آن ترس فرایند حساسیت زدایی را برایشان اجرا نمود. حساسیت زدایی شامل مواجه کردن افراد با چیزهایی است که از آن می ترسند. (مثلاً ارتفاع،عنکبوت یا در این مورد،لکنت).حساسیت زدایی به یکباره انجام نمی شود قرار دادن فردی که از عنکبوت می ترسد در اتاقی پر از عنکبوت حقیقت نمی تواند ترس فرد را افزایش دهد. در عوض،حساسیت زدایی بایستی به تدریج صورت گیرد. با موفقیت های آسان تر شروع شود و به سمت موفقیت های سخت تر پیش رود (یعنی در طول یک سلسله مراتب) تا زمانی که ترس کم شود.بنابراین فردی با ترس از ارتفاع ممکن است از طبقه اول یک ساختمان شروع کند و سپس به تدریج از ترس های خودش در طبقه دوم و سوم و به همین ترتیب حساسیت زدایی کند.کلید حساسیت زدایی عمدی بودن آن است که با مواجه شدن فعالانه با اضطراب و انجام رفتار مورد هراس به صورت عمدی همراه می شود.
اصول حساسیت زدایی در گفتاردرمانی لکنت
این روش شامل مواجه سازی سلسله مراتبی و عمدی می باشد. به عنوان مثال در ابتدا، وقتی از کودک/بزرگسال خواسته میشود که از روی عمد لکنت کند،ممکن است آن را خیلی ناراحتکننده بداند. این حالت تعجب آور نیست،چرا که گفتاردرمان از کودک/بزرگسال میخواهد با چیزی که از آن می ترسد و دوست ندارد، مواجه گردد. به همین علت است که استفاده از سلسله مراتب بسیار مهم می باشد. با استفاده از سلسله مراتب،گفتاردرمان می تواند موقعیتی را که بسیار آسان است و کودک/بزرگسال میتواند به آن نزدیک شود را شناسایی کند. مثلاً لکنت کاذب به صورت همخوانی با درمانگر،در اتاقی با خودش با درهای بسته،یا به عنوان یک فعالیت شناسایی که قبلاً توضیح داده شد. زمانی که کودک/یزرگسال توانست حتی یک لکنت کوچک را در یک موقعیت کنترل شده به دقت تولید کند،آماده است که فرایند بالا رفتن از نردبان سلسله مراتب خودش را شروع کند. بنابراین نمیتواند در موقعیتهایی که به تدریج سختتر میشوند، باز تر و راحت تر لکنت کند. در نهایت هدف برای کودک/نوجوان این است که قادر به صحبت کردن (و لکنت کردن) به طور آزادانه در هر موقعیتی،بدون ترس شود،تا جایی که لکنت زبان،با احتمال کمتری بر روی توانایی کودک/بزرگسال در گفتن آنچه او می خواهد بگوید تاثیر داشته باشد. مسلما این کار زمان بر خواهد بود. اما با کمک گفتاردرمان،کودک/بزرگسال قادر خواهد بود ترس خود را کاهش دهد و در نتیجه به کودک/بزرگسال در کاهش تنش،تقلا و اجتنابی که ناشی از ترس او از لکنت زبان میشود کمک خواهد کرد.
نمونه ای از سلسله مراتب موقعیت ها برای درمان لکنت زبان
در اتاق درمان
در اتاق درمان با یک دوست
در رستوران با یک دوست
در سالن بیرون از اتاق درمان
در یک رستوران خالی
برای هدایت کودک/بزرگسال در بین این گام ها،می توانیم از یک چارچوب استفاده کنیم.
حساسیتزدایی نسبت به لکنت
این فعالیت ها می توانند شامل موارد زیر باشند
یادگیری در مورد گفتار
یادگیری در مورد لکنت
یادگیری در مورد لکنت افراد دیگر
نزدیک شدن به لکنت خود
ماندن در لحظه لکنت
تغییر و اصلاح لحظه لکنت
حساسیتزدایی نسبت به شیوههای درمان لکنت
حساسیتزدایی همچنین برای کمک به کودکان در جهت راحت تر شدن با شیوه های تغییر گفتار ضروری است، چرا که این شیوهها گفتار کودک را متفاوت از دیگر کودکان می کند و در نتیجه او نمیخواهد متفاوت باشد. البته،او نمیخواهد لکنت هم داشته باشد،اما از آنجایی که استفاده از شیوه ها مستلزم تلاش است،و چون شیوه هنوز برای او طبیعی نیست،پس کودک/بزرگسال دچار تعارض می شود. به منظور کمک به کودکان/نوجوانان برای راحت تر شدن با شیوه های شان ما باید به آنها کمک کنیم تا فعالیتهای حساسیتزدایی را برای شیوه های روان تر صحبت کردن هم به کار ببرند. همچنین این کار تعمیم شیوه ها به موقعیت های واقعی را نیز سریع تر می کند.
در مجموع حساسیتزدایی جزء اصلی فرآیند درمان لکنت زبان کودکان و بزرگسالان است،صرف نظر از اینکه ما در حال کار کردن روی اهدافی برای پیشرفت نگرشها و افزایش روانی،یا کاهش تنش فیزیکی و تقلا در طی لحظههای لکنت زبان باشیم.
برخورد با شرم از لکنت زبان در کودکان و بزرگسالان
لکنت می تواند خجالت آور باشد. احساس شرم و خجالت یکی از احساس های عمدهای است که افراد دارای لکنت زبان آن را تجربه میکنند و به همین دلیل در اینجا به صورت اختصاصی به آن پرداخته میشود. شرم احساسی از نوع شکست در تعریف خود است. اینکه من یک فرد دارای مشکل هستم این احساس را میتوانیم با انجام لکنت کاذب در موقعیت های مختلف تجربه کنیم. شرم از لکنت زبان می تواند کاهش پیدا کند.کودکان دارای لکنت زبان نیاز به آموزش برای برخورد با شرم را دارند. در واقع هر چقدر لکنت زبان شدیدتر باشد، یادگیری چگونگی مدیریت شرم،اهمیت بیشتری پیدا میکند.
کودک/بزرگسالان با یادگیری مدیریت شرم،قادر خواهد بود فارغ از اینکه چقدر لکنت می کند،آزادانه صحبت کند،به این معنا که:
هرآنچه را می خواهد بیان کند
هرآنچه را میخواهد انجام دهد
و آن کسی باشد که دوست دارد
راهکارهای عملی کاهش شرم از لکنت
برای کاهش شرم،مهمترین راهکار مقابله با چیزهایی است که خجالت میکشیم
در مورد آن صحبت کنیم
عواطف خود را در مورد آن ابراز کنیم
در مورد آن به دیگران یاد بدهیم
با آن راحت تر باشیم
در مورد آن فکر کنیم
در مورد آن یاد بگیریم
آن را داشته باشیم
آن را بپذیریم
بنابراین همانطور که در بخش های مختلف توضیح داده شده،تمرینات زیر به کاهش شرم کمک می نماید.
تمرینات حساسیت زدایی
صحبت درباره لکنت
آموزش دیگران درباره لکنت
هنگامی که کودکان شروع به راحت تر شدن با لکنت کردند،میل آنها برای اجتناب از لکنت زبان،و در نتیجه تنش و تقلای آنها به منظور جلوگیری از لکنت زبان کاهش می یابد. در نتیجه،کودک با تنش فیزیکی کمتری لکنت می کند و علاقه بیشتر به ارتباط آزادانه و گفتن آنچه که او می خواهد بگوید صرف نظر از اینکه فکر کند که لکنت می کند بیشتر میشود. افزایش راحتی با لکنت زبان می تواند به این معنا باشد که ناروانی باقی مانده برای شنونده ها قابل توجه نخواهد بود. بنابراین هنگامی که کودکان/بزرگسال پیشرفت کردند آنها نیاز به آموزش برای راحت بودن درباره لکنت زبان دارند. به این معنا که کودکان باید به مردم اجازه دهند تا لکنت شان را ببینند و بشنوند. البته آنها نیاز به صحبت درباره لکنت زبان با هر فردی که ملاقات میکنند را ندارند بلکه آنها نیاز دارند به راحتی کافی با لکنت باقی مانده صحبت کنند و برای مخفی کردن آن تلاش نکنند.
دستیابی به این درجه از راحت بودن با لکنت زبان، میتواند در ابتدا برای بعضی از کودکان/بزرگسالان سخت باشد،اما هدفی است که میتوانند در طی درمان به آن برسند. برای رسیدن به این هدف نقشه گروه های حمایتی بسیار مهم است.
به علاوه،کودکی که می آموزد چگونه شرم مربوط به لکنت زبان را مدیریت کند،می تواند شرم مربوط به جنبه های دیگر زندگی مثل صحبت در جمع،شرکت در بحث یا بازی های کلاسی،و یا موضوعات ناشناخته در مدرسه را نیز مدیریت نماید. بنابراین،کودکان/بزرگسالان که در گفتار درمانی به موفقیت دست یابند ممکن است تاثیرات مثبت دیگری را در زندگی شان ایجاد کنند.
بازسازی شناختی در لکنت زبان
راه دیگری که درمانگران میتوانند به کودکان/بزرگسالان در کاهش واکنش های منفی به لکنت زبان کمک کنند،از طریق بازسازی شناختی می باشد. بازسازی شناختی به افراد کمک میکند که در مورد مشکلاتی که با آنها در زندگیشان مواجه میشوند به طور متفاوتی فکر کنند. هدف،تغییر افکار و باورهای غیرمنطقی،از طریق ارزیابی آن باورها و مقایسه کردن آنها با شواهد موجود به صورت منطقی تر می باشد.فرایند این کار شامل کمک به افراد در شناسایی افکار جاری در مورد یک مشکل و پس از آن اصلاح تدریجی آن افکار برای کاهش مشکل است. این مراحل ممکن است شامل یادگیری در مورد گفتار روان و با لکنت،شناسایی منبع ترس همراه با لکنت زبان (مثلا واکنشهای شنوندگان)،تعیین اینکه آیا آن ترسها منطقی هستند با استفاده از ارزیابی موقعیت هایی که ایجاد اضطراب می کنند و خلق یک سری افکار و باورهای متفاوت بر اساس شواهد جدید باشد.
بازسازی شناختی
چگونگی افکار ما در مورد اتفاقی،چگونگی احساس ما را تعیین میکند.
بعضی از افکار ما نگران کننده هستند و در نتیجه باعث ایجاد احساس ترس در ما میشوند.
بعضی از افکار ما آرامبخش تر هستند و در نتیجه باعث ایجاد احساس ترس کمتری در ما می شوند.
اگر ما بتوانیم افکار نگران کننده خود را به افکار آرامبخش تر تغییر دهیم، احساس ترس کمتری می کنیم.
مراحل بازسازی شناختی
شناسایی افکار منفی که در پشت احساسات منفی قرار گرفتهاند.
جمع آوری شواهد برای افکار
آزمون کردن عواقب احتمالی اتفاق مورد هراس
ارزشیابی افکار بر اساس شواهد
تغییر افکار نگرانکننده به افکار آرامبخش
هدف ما متقاعد کردن کودکان/نوجوان به فکر کردن به شیوهای متفاوت نیست،بلکه ایجاد فرصتی است برای ارزشیابی کردن افکار فعلی خودشان. و از این طریق خودشان افکارشان را تغییر خواهند داد.
شناسایی افکار منفی که در پشت احساسات منفی قرار گرفتهاند.
به عنوان مثال،بعد از اینکه یک کودک/بزرگسال در مورد آنچه در حین لحظه لکنت انجام میدهد (در تمرین شناسایی لکنت) یاد گرفت،می تواند لیستی از آنچه چه باعث اضطراب در موقعیت های گفتاری خاص می شود ایران را تهیه کند. مثلاً،اگر موقعیت مورد هراس خواندن بلند در کلاس است،درمانگر و کودک/بزرگسال میتوانند از فعالیت «بارش فکری» برای کمک به کودک/بزرگسال استفاده کند. به این صورت که همه عواملی که در آن موقعیت باعث ترس او میشود،فکر کند.
جمع آوری شواهد برای افکار
برای آسان تر کردن این کار،گفتاردرمان میتواند به کودک/بزرگسال کمک کند تا یک لیست از همه چیزهایی که ممکن است وقتی که او بلند می خواند به بدی اتفاق بیفتد را بنویسد و ترس هایش را به آنها ارتباط دهد. شاید لیست شامل تولید یک قفل شدید،خندیدن سایر بچهها به او،از دست دادن جایگاهش،به خطا تولید کردن یک کلمه و غیره باشد.
آزمون کردن عواقب احتمالی اتفاق مورد هراس
گفتاردرمان باید این ترس ها را تایید کرده و به کودک/بزرگسال کمک کند تا بفهمد که این قابل درک است که او به این شیوه فکر و احساس کند. اما در همین زمان،گفتاردرمان میتواند به کودک/بزرگسال کمک کند تا آنچه را که در حقیقت اتفاق خواهد افتاد اگر یکی از اتفاقات مورد هراسش اتفاق بیفتد را در نظر بگیرد. اگر کودک/بزرگسال به این احتمالات به صورت یک فاجعه نگاه کند،گفتاردرمان پس از آن،میتواند یک سلسله مراتب حساسیت زدایی را برای کمک به او در جهت تجربه اتفاقات مورد هراس در یک موقعیت نسبتا امن و حمایتی انجام دهد. گفتاردرمان و کودک/بزرگسال می توانند در فعالیت های نقش بازی کردن درگیر شوند تا بفهمند واقعا چه اتفاقی می افتد اگر چه کودک/بزرگسال یک سلول طولانی را در هنگام خواندن نشان دهد. (در اینجا باز هم،کودک/بزرگسال می تواند از لکنت کاذب به عنوان راهی برای شناسایی راه های مختلف لکنت زبان استفاده کند هم زمانی که به لحظه لکنت هم حساسیت زدایی می شود.) در ابتدا،این فعالیتها در اتاق درمان صورت میگیرد،اگرچه کودک/بزرگسال در نهایت باید روی روشش بر اساس یک سلسله مراتب از موقعیتها (مثل خواندن در اتاق درمان وقتی دوستی آنجاست،خواندن در کلاس درس وقتی فقط گفتار درمانگر در کلاس حضور دارد،خواندن در کلاس وقتی درمانگر و معلم آن جا هستند و…) کار کند تا این نقطه که او قادر است با موقعیت مورد هراس «جهان واقعی» روبرو شود و ترس هایش را دوباره ارزیابی کند.
ارزشیابی افکار براساس شواهد
به این علت که کودک/بزرگسال در حساسیت زدایی درگیر شده است، خواهد فهمید موقعیت مورد هراس به اندازه ای که او فکر می کرده ترسناک نیست و اینکه حالا می تواند در مورد آن موقعیت به صورت متفاوتی شروع به فکر کند.از طریق این نوع بازسازی شناختی و تمرینهای حساسیتزدایی،گفتاردرمان میتواند به کودک/بزرگسال کمک کند که تفکرات و احساسات خود را در مورد لکنت زبان تغییر دهد به نحوی که او قادر خواهد شد آزادانه تر ارتباط برقرار کند و کمتر به صورت منفی لکنت واکنش نشان دهد.
تغییر افکار نگرانکننده به افکار آرام بخش
خودگویی مثبت،شیوهای است که افراد میتوانند برای تقویت تغییراتی که در حال انجام هستند در مواجه شدن با چالش های فکری که با آنها مواجه می شوند به کار گیرند.
برای کمک به مراجعین برای کسب این مهارت،در ابتدا میتوانیم به کودکان/بزرگسال شناسایی خود گویی های منفی و آسیب رسان را یاد دهیم. (برای مثال: وقتی من لکنت می کنم مردم فکر میکنند من مشکل ذهنی دارم.)در مرحله بعد تغییر ساختار این جملات را به جملات مثبت تر آموزش می دهیم. (برای مثال: من می دانم مشکل ذهنی ندارم… لکنت فقط یک مشکل گفتاری است)
ما میتوانیم از مراجعمان بخواهیم افکار منفی و مثبت مقابل آن را بنویسد و تاثیر هر کدام از گفته ها را بر روی احساسش از لکنت زبان ارزیابی کند.این تمرین به مراجع این امکان را می دهد یاد بگیرد زمانی که در مورد لکنت احساس ناامیدی و خستگی کرد،چگونه در مقابل افکار مایوس کننده اش مقابله کند و به چیزهای دیگری فکر کند که از فکر کردن به آنها احساس افتخار داشته باشد. این که می تواند افکار منفی را به افکار مثبت تر تغییر دهد و برقراری ارتباط بهتری داشته باشد.
مثالهایی از افکار نگرانکننده و آرام بخش در لکنت زبان
افکار نگران کننده
اگر من با صدای بلند درکلاس بخوانم روی هر کلمه ای لکنت می کنم و همه به من خواهند خندید.
من همیشه وقتی با دخترها/پسرها حرف میزنم لکنت می کنم.
من نمی توانم در کلاس به سوالات پاسخ دهم،چون اگر روزی کلمهای قفل کنم همه به من خیره میشوند.
من نمیتوانم… به خاطر اینکه….
اگر من لکنت کنم… پس…(اتفاق بدی خواهد افتاد)
افکار آرامبخش
ممکن است روی کلماتی لکنت کنم،اما دارم یاد میگیرم که زیاد در موردش نگران نباشم.
ممکن است بعضی از افراد به لکنت من بخندند ولی همه این طور نیستند. من در کلاس دوستانی دارم که هیچگاه نمی خواهند عمداً من را دچار احساس بدی کنند.
اشکالی ندارد گاهی موقع صحبت کردن با دیگران دچار لکنت شوم.
. گروه های خود یاری و حمایتی
راه دیگر برای کودکان/بزرگسالان برای کمک به غلبه بر واکنش های منفی به لکنت زبان،گروه های خود یاری و حمایتی است. حضور در این گروه ها به کودکان/بزرگسالان کمک میکند که درک کنند آنها در مواجهه با لکنت زبان تنها نیستند. گروه های خود یاری نه تنها به کودکان/بزرگسالان کمک میکنند تا سایر کودکان/بزرگسالان که لکنت می کنند را ملاقات کنند بلکه محیط امنی را ایجاد میکند برای صحبت در مورد لکنت زبان،برای شناسایی راههای مختلف واکنش به لکنت زبان و برای یادگیری اینکه مشکلی در لکنت کردن نیست. گروه های حمایتی همچنین به کودکان/بزرگسالان کمک میکند تا با بزرگسالانی که بر لکنت غلبه کرده اند ملاقات داشته باشند. این به آنها کمک میکند یاد بگیرند میتوانند چیزهایی را که میخواهند در زندگی انجام دهند،حتی اگر به لکنت زبان ادامه دهند. علاوه بر این به کودکان/بزرگسال کمک میکند تا ترس و اضطراب را کاهش دهند.
گروه های حمایتی حتی میتوانند به والدین کودکان/بزرگسالان دارای لکنت کمک کنند.به این صورت که این گروهها به آنها فرصت می دهند تا ببینند چگونه سایر خانوادهها با مشکلات حاضر مربوط به لکنت تطابق پیدا میکنند. البته در کشور ما چنین گروههایی برای کودکان و نوجوانان کمتر وجود دارند.
آیا لکنت زبان کودکان/بزرگسالان درمان می شود؟
لکنت یک اختلال پیچیده است که میتواند روی جنبههای زیادی از زندگی کودک/نوجوان تاثیر بگذارد،از جمله عملکرد آموزشی و تعامل اجتماعی. این اختلال ریشه هایی در جنبههای نورولوژیکی رشد دارد (زبانی،حرکتی و خلقی)،و تجربه اختلال،اجزای شناختی،رفتاری و عاطفی را در بر دارد که میتواند مانع توانایی کودک/ بزرگسال به منظور یک ارتباط برقرار کننده موثر شود. اینکه ماهیت اصلی اختلال لکنت زبان تاثیر زیادی روی کیفیت زندگی افراد داشته باشد بیشتر در بزرگسالان مشخص شده است،اگرچه تحقیقات جدید تاثیر زیاد آن را در کودکان و نوجوانان دارای لکنت نیز نشان دادهاند.
در درمان جامع،هدف یک رویکرد درمانی اساسی است که به منظور پرداختن به همه پیچیدگی های اختلال تلاش کند. البته،همه کودکان به هر یک از این بخش ها نیاز خواهند داشت. اگر کودکی نگرانی در یک ناحیه خاص نداشت،پس نیازی نیست ما آن حوزه را به برنامه ی درمانش اضافه کنیم. اما،باید حداقل این حقیقت را که بسیاری از کودکان به بعضی یا همه این نواحی نیاز دارند در نظر گرفت. اگر با تمرکز بیش از حد روی ویژگیهای قابل مشاهده اختلال،یا روی واکنش کودک/نوجوان به یک قسمت اختلال پرداخته شود،این پوشش پس درمان ناکامل خواهد بود.
به یاد داشته باشیم،قبل از اینکه افراد قادر به ایجاد تغییرات باشند،آنها باید
باور داشته باشند که تغییرات برای آنها مناسب است.
درک کنند که برای تغییرات مناسب هستند.
آنها معتقد باشند که میتوانند تغییرات را ایجاد کنند و یک احساس قوی « خود- کارایی» داشته باشد بنابراین کمک به کودکان به منظور ایجاد تغییر در گفتارشان مستلزم این است که ما به آنها کمک کنیم تا در واکنش هایشان تغییر ایجاد کنند.
درمان لکنت زبان در خانه- گفتاردرمانی در منزل لکنت زبان کودکان
یکی از خدمات مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه لکنت زبان ارائه گفتاردرمانی در منزل لکنت زبان می باشد. برخی از کودکان و نوجوانان به علت اعتماد به نفس پایین و شکست های پیاپی در درمان لکنت از حضور در مراکز درمانی اجتناب می کنند. خدمات گفتاردرمانی در منزل کمک بسزایی در زمینه درمان این کودکان می باشد. استفاده از تکنیک های مختلف درمانی و تجربه گفتاردرمانان کلینیک غرب تهران بهترین نتایج درمانی را برای کودکان رقم می زند.
جمع بندی
برای رسیدن به یک درمان موفق،گفتاردرمانی باید واکنشهای فرد به لکنتش را نیز در نظر بگیرد. این واکنش ها به سه دسته کلی واکنش های عاطفی،شناختی و رفتاری تقسیم میشوند. کار بر روی این بخش به کودک/بزرگسال کمک می کند تا اضطراب کمتری داشته باشد،اعتماد به نفس کافی برای صحبت کردن راحت را داشته باشد و از رفتارهای ثانویه و اجتنابی در مقابل لکنت زبان،استفاده نکند.
برای رسیدن به این هدف،روشهای حساسیت زدایی تدریجی،مقابله با شرم لکنت زبان و باز بودن درباره لکنت،همچنین روش های بازسازی شناختی و شرکت در گروه های حمایتی کمک کننده هستند.
مطالعات زیادی نشان داده اند که کودکان دارای لکنت زبان احتمالاً بیشتر از کودکانی که لکنت زبان نمی کنند، دیگر اختلالات گفتار و زبان را نشان می دهند. متداول ترین این مشکلات همراه،اختلالات صداهای گفتاری یا تولیدی گفتار است،که ممکن است تقریباً در ۳۰ تا ۴۰ درصد کودکان دارای لکنت همراه با لکنت اتفاق بیفتد. متخصص لکنت زبان کودکان اشاره می کنند که کودکان مدرسه ی رو دارای لکنت زبان به احتمال بیشتر اختلالات صداهای گفتاری را نشان میدهند. مظالعات دکتر لکنت زبان نشان داده شده است که وجود اختلال صدای گفتار به عنوان ریسک فاکتوری برای ثبات لکنت در سنین قبل از مدرسه مطرح شده است نگرانی دیگر فوق تخصص لکنت زبان کودکان ،این است که بعضی اختلالات زبانی،اختلالات حرکتی-دهانی،اختلالات شناختی،و اختلالات روانی مانند تندگویی،ممکن است در میان کودکان دارای لکنت نسبت به کودکان بدون لکنت شیوع بیشتری داشته باشد اگرچه تحقیقات در این زمینه هنوز در حال رشد است بهترین متخصص لکنت زبان در تهران با با توجه به اهمیت درمان به موقع لکنت به بررسی دقیق علائم همراه لکنت زبان در کودکان می پردازد و بهترین درمان را انتخاب می کند. یک دکتر خوب برای لکنت زبان از تمام تیم توانبخشی شامل گفتاردرمانی، کاردرمانی ذهنی و رفتاردرمانی و… جهت رسیدن به بهترین نتیجه درمانی استفاده می نماید. دکتر صابر در مرکز تخصصی درمان لکنت به صورت کاملا حرفه ای با بهرگیری از تیم جامع درمانی خود به درمان لکنت زبان در کودکان می پردازد جهت مشاوره رایگان می توانید با مشاورین ما تماس حاصل فرمایید.
برای تشخیص علت لکنت زبان به چه دکتری مراجعه کنیم؟
برای درمان لکنت زبان یکی از نکات مهم مراجعه به بهترین دکتر برای لکنت زبان است. تشخیص صحیح شدت لکنت زبان و اختلالات همراه با آن باید توسط یک دکتر خوب برای لکنت زبان انجام شود. وجود اختلالات ارتباطی می تواند به صورت قابل توجهی درمان را تحت تاثیر قرار دهد. کودکانی که هم لکنت و هم اختلالات صداهای گفتاری یا زبانی را نشان می دهند ممکن است به دوره درمانی طولانی تری نیازمند باشند. آنها ممکن است با احتمال بیشتری واکنشهای منفی از شنونده هایی که به سختی گفتارشان را درک می کنند،را تجربه کنند و نگرانی شان درباره روانی گفتارشان بیشتر باشد. بنابراین، ما باید به منظور تعدیل اختلالات همراه در کودکان دارای لکنت آماده باشیم. مرکز درمان لکنت زبان دکتر صابر با تجربه بالا در زمینه درمان لکنت زبان و در اختیا داشتن تیم درمانی مجرب در درمان لکنت زبان پیشرو می باشد.
تشخیص اختلالات تولیدی و یا زبانی توسط متخصص لکنت زبان
شاید متداولترین سوالی که ما درباره اختلالات همراه می پرسیم این است که «چه زمانی من آن ها را درمان کنم؟» اغلب این سوال حاصل این مفهوم است که «من می خواهم تولید یا زبان را درمان کنم،چرا که با این کار می توانم پیشرفتی در این زمینه ایجاد کنم و مشکلات ارتباطی را کاهش دهم.»
اگر چه بسیاری از درمانگران اعتقاد دارند که اگر روی اختلالات دیگر کار کنیم،لکنت بدتر شود. اما نتایج بعضی از تحقیقات این مطلب را تایید نکرده است. با این حال درمان اختلالات همراه باید محتاطانه توسط بهترین دکتر برای لکنت زبان و با در نظر گرفتن نیازهای کودک در هر دو مشکل انجام شود.
برای مثال هنگامی که در حال کار با کودکان دارای لکنت که اختلال صداهای گفتاری همراه دارند،هستیم،دکتر لکنت زبان با سه انتخاب اصلی روبهرو هستیم:
ابتدا درمان لکنت
ابتدا درمان صداهای گفتاری
درمان هر دو اختلال به صورت همزمان
با توجه به همه جنبه های لکنت،هیچ قانون محضی برای اجرای همه این موارد وجود ندارد،ما میتوانیم این حقیقت را به یاد آوریم که: اختلالات صدای گفتاری تقریباً از روزی به روز دیگر ثابت هستند،در حالی که لکنت زبان به علت ماهیت تغییر پذیرش،هم از لحاظ فراوانی و هم شدت متغیر است و امکان افزایش شدت لکنت زبان نیز وجود دارد.به این علت شاید بهتر باشد که تعدیل لکنت زبان حتی در یک شکل ابتدایی،قبل از درمان صدا های گفتاری آغاز شود.
متخصص لکنت زبان چگونه اهداف درمانی را انتخاب می کند؟
جالب است بدانید که یک کودک سن مدرسه با یک اختلال تاخیر تولیدی ممکن است همان واکنشهای منفی و نگرانیها درباره توانایی گفتارش را که یک کودک با یک اختلال لکنت زبان دارد،تجربه کند. بنابراین جنبه هایی از فرآیند درمان که باعث افزایش احساس راحتی کودک با ارتباط، پذیرش خطا های گفتاری و… را هدف قرار میدهد،برای کودکان با اختلالات همراه تولیدی نیز مفید خواهد بود.
برای کودکانی با اختلالات زبانی،انتخاب درباره زمان و چگونگی زمان مشابه است. اگرچه در مورد اختلالات زبانی،ممکن است دکتر لکنت زبان فرمول سازی زبانی،مشکلات بازیابی کلمه،آماده سازی جمله، دیدگاه گیری، داستان گویی ، و دیگر جنبه های زبانی،روانی گفتار کودک را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین،حمایت رشد زبانی کودک میتواند منجر به حمایت روانی کودک شود. صرف نظر از نوع و دیگر نگرانی های ارتباطی کودک با لکنت زبان،شاید بهترین توصیه این باشد که درمان برای اختلالات دیگر،دربافت درمان برای لکنت زبان مدنظر قرار داده شود نه به جای درمان لکنت زبان. به یاد داشته باشیم که حضور یک اختلال همراه نباید بهانه ای برای نادیده گرفتن لکنت زبان باشد.
درمان قطعی لکنت زبان کودکان
لکنت زبان در سنین 2 و3 سال می تواند کیفیت زندگی کودک را تحت تاثیر قرار دهد. کودک با لکنت زبان اعتماد به نفس پایینی دارد و در برقراری ارتباط و دوست یابی دچار مشکل می شود. رفتارهای وسواس گونه و اضطراب در کودکان با لکنت زبان بیشتر دیده می شود. تشخیص زودهنگام و درمان به موقع لکنت زبان در کودکان موجب بهبود ارتباط کلامی کودک و اعتماد به نفس او می گردد. گفتاردرمانی لکنت زبان از درمان های مفید برای این کودکان می باشد که در کنار بازی درمانی و گروه درمانی با ایجاد موقعیت های واقعی کودک را در کنترل لکنت و درمان آن یاری می دهد. مرکز گفتاردرمانی لکنت زبان در تهران با در اختیار داشتن بهترین دکتر لکنت زبان و متخصصین لکنت زبان در کنار امکانات پیشرفته و روز دنیا نظیر سویچ صوتی و اتاق شنیداری در درمان اختلالات ربان به ویژه لکنت زبان و بهبود روانی گفتار در کودکان فعالیت می نمایند. متخصص لکنت زبان با تجربه بالا در حیطه درمان های مختلف لکنت با مشاوره به والدین روش ها و راهکارهای صحیح برخورد با لکنت در کودکان را آموزش می دهدن و والدین را در جهت برخورد مناسب با شرایط استرس زا آگاه می نمایند تا در کمترین زمان ممکن لکنت زبان را در کودکان درمان نموده و از بروز مجدد لکنت در کودک پیشگیری نمایند. برنامه های جامع درمانی نظیر گفتاردرمانی در منزل و گروه درمانی در آموزش صحیح ارتباط به کودک کمک می نماید تا با کنترل استرس از بروز مجدد لکنت جلوگیری نموده و یا لکنت خود را کنترل نماید.
توصیه های متخصص برای لکنت زبان و تنوع فرهنگی
ما گفتار درمانان در حال کار با کودکان/نوجوانان و خانواده هایی با سابقه های فرهنگی متنوع روبهرو هستیم و می دانیم که بافت فرهنگی مراجعان باید در برنامه ریزی برنامه درمانی فرد در نظر گرفته شود.
مواردی که در درمان لکنت در زمینه فرهنگ باید در نظر گرفته شود:
باورها درباره نقش خانواده و نقش گفتاردرمان در مداخله
استفاده از لغت شناسی درست برای توصیف اختلالات زبان
ادراک فرهنگی نسبت به جنسیت و سن کودک و گفتاردرمان
استفاده از عنوان های رسمی زمانی که اعضای خانواده مخاطب قرار میگیرند.
مشکلاتی که ممکن است به واسطه مشکلات زبانی تجربه شود.
موضوعات که بهطور مخصوص وابسته به کودکان دارای لکنت است:
ادراک خانواده یا فرهنگ از لکنت به عنوان یک اختلال ارتباطی
مناسب بودن تماس چشمی مستقیم در یک فرهنگ
چگونگی مواجه شدن فرد و خانوادهها با مسائلی مانند خجالت،اضطراب،یا شرمندگی
میزان تلاشی که از کودکان/نوجوانان در درمان انتظار می رود.
به دلیل اینکه برنامههای درمانی متناسب با نیازهای خاص هر مراجع طرح ریزی می شود،باید با هر یک از اعضای خانواده به منظور تعیین نگرشهای ایشان درباره این موضوع کار شود.
برچسب ها: دکتر لکنت زبان- دکتر لکنت- بهترین دکتر لکنت زبان در تهران- فوق تخصص لکنت زبان کودکان- دکتر خوب برای لکنت زبان- دکتر برای لکنت زبان- بهترین دکتر برای لکنت زبان-متخصص لکنت زبان کودکان-دکتر متخصص لکنت زبان- بهترین دکتر لکنت زبان-
تاثیرات مشکلات روانشناختی در لکنت زبان
اگر چه تعدادی از استراتژی های مفید برای کمک به کودکان/نوجوانان به منظور غلبه بر تاثیرات منفی و واکنش های شناختی به لکنت زبان مطرح شد،اما ما هنگام کمک به کودکان/نوجوانان برای برخورد با احساسات شان تنها نیستیم. برخی از کودکان/نوجوانان ممکن است واقعاً واکنشهای احساسی داشته باشند که تعدیل موثر آن برای گفتار درمانگر ممکن نباشد به کار تخصصی ویژهای از جمله روانشناسی در لکنت زبان نیاز باشد.
اگر احساس کردیم که یک کودک/نوجوان واکنشهای عاطفی و شناختی نسبت به لکنتش نشان می دهد که با پیشرفتش در درمان گفتار در تداخل است هرگز برای مشاوره با متخصصان سلامت ذهن، روانشناسان مدرسه یا مددکاران اجتماعی شک نکنیم. مسلماً به منظور دستیابی به موفقیت در مشارکت با دیگران متخصصان،باید به آنها درباره لکنت زبان آموزش دهیم.
موضوعات کلیدی آموزش به متخصصین لکنت زبان:
تغییر پذیری لکنت
این واقعیت که لکنت زبان یک مشکل روانشناختی یا احساسی نیست.
این واقعیت که مراحل آسان یا دارویی برای لکنت زبان وجود ندارد.
بیان اینکه تغییر گفتار لکنت شده میتواند برای کودک/نوجوان سخت باشد.
آموزش مهارت های پایه ارتباطی توسط دکتر متخصص لکنت
لکنت زبان میتواند تجربه ناخوشایندی برای گویندگان باشد. آنها نمیخواهند لکنت کنند و در نتیجه ممکن است راهکارهایی را به منظور تلاش برای کاهش یا حذف آن گسترش دهند. برخی از این راهکارها -مانند آنهایی که در درمان آموزش داده می شوند-می تواند مفید باشد. راهکارهایی نیز ممکن است کمی مفید باشد،اگرچه می توانند منجر به مشکلات بزرگ تری با ارتباط شوند.
یکی از راهکارهای مقابله با مشکلات که بسیاری از کودکان/نوجوانان دارای لکنت زبان آن را گسترش میدهند،اجتناب از موقعیت های گفتاری است. آن ها ممکن است وسوسه شوند تا از گفتار اجتناب کنند چرا که این اجتناب مانع لکنت کردن آنها می شود و در نتیجه مانع از احساس شرمندگی یا پریشانی همراه لکنت زبان در مقابل مردم دیگر میشود. اگر یک کودک اجتناب از صحبت داشته باشد،فرصت بکارگیری تجربه های کلیدی که به رشد مهارت های اجتماعی اش کمک می کند را از دست می دهد. در نتیجه،ما اغلب می بینیم کودکان دارای لکنت زبان در مهارت های کاربرد زبان (پرگماتیک) همانند همتایان شان پیشرفت نداشته اند. هنگامی که این کودکان مراحل درمان را طی میکنند و در نتیجه به صورت آزادانه تری شروع به برقراری ارتباط می کنند،ممکن است نیازمند کمک در زمینه جنبه های دیگر معاملات اجتماعی داشته باشند تا جایی که بتوانند ارتباط برقرار کننده های موثرتری شوند.
البته همه کودکان دارای لکنت زبان به درمان مهارتهای کاربرد زبان نیاز نخواهند داشت. هدف ما در این بخش حقیقتاً مشخص کردن برخی از جنبه های ارتباطی اجتماعی است که امکان دارد در یک رویکرد جامع درمانی نیاز به تعدیل آن باشد. آنچه در این مبحث دنبال میشود،مرور کلی جنبههایی از تعاملات اجتماعی است که بر طبق یافته ها بیشترین چالش را برای کودکان/نوجوانان دارای لکنت زبان دارد.
چالش های تعاملات اجتماعی در افراد دچار لکنت زبان
صحبت در زمانی که مطلبی دارند که میخواهند بگویند.
شروع و پایان یک مکالمه
تغییر یا حفظ یک موضوع
صحبت کردن با سبک مناسب اجتماعی و متناسب با سن
استفاده از مهارتهای اجتماعی خود در طی زمانی هایی که در حال لکنت هستند.
مشارکت و درک سرنخ های غیرکلامی از شنوندگان شان
سرنخهای غیر کلامی ممکن است مشکلات خاصی به دنبال داشته باشد چرا که کودکان/نوجوانان دارای لکنت زبان ممکن است واکنش های کم و طبیعی شنوندگان را به غلط به عنوان نشانه هایی از بی خبری،آشفتگی یا اذیت شدن با لکنت زبان تفسیر کنند. به عبارت دیگر،کودکان/نوجوانان ممکن است احساسات شان درباره لکنت زبان را به شنونده ها نسبت دهند و در نتیجه ممکن است باعث این باور در آنها شود که شنونده تحمل لکنت زبان را ندارد و ممکن است منجر به افزایش ترس از لکنت شود. البته،چون کودکان/نوجوانان دارای لکنت زبان اغلب با بیخبری و آشفتگی شنونده هایشان روبهرو میشوند،بنابراین ممکن است برای آنها سخت باشد تا به خوبی سرنخ های غیرکلامی آنها را تفسیر کنند.
گفتاردرمانی روی مهارت های ارتباطی کودکان لکنت زبان
خوشبختانه،بیشتر گفتاردرمانان لکنت زبان مهارت های لازم برای کمک به گسترش مهارت های تعامل اجتماعی کودکان را دارا هستند. به این صورت که می توان اجزای اصلی درمان پرگماتیک و زبانی را در درمان جامع برای کودکان/نوجوانان دارای لکنت زبان در صورت نیاز وارد کرد.به طور تجربی سه موضوع کلیدی که درمانگران ممکن است نیاز به تعدیل آن با کودکان/نوجوانان سن مدرسه دارای لکنت زبان باشند عبارتند از: تماس چشمی،نوبت گیری،مدیریت فشار زمان گفت و گو.
البته،این یک لیست کامل از مهارتهای پرگماتیک چه کودکان/نوجوانان نیاز به پیشرفت در آنها دارند نیست،و هر مراجع در حوزههای مختلف نیازهایی دارد.
-تماس چشمی در لکنت زبان
بسیاری از کودکان دارای لکنت زبان،مخصوصاً کودکان بزرگتر و نوجوانان،تماس چشمی ضعیفی زمان صحبت با دیگران دارند.تماس چشمی ضعیف می تواند به عنوان نشانهای مبنی بر اینکه گوینده نسبت به لکنتش دستپاچه یا شرمنده است دریافت شود. در نتیجه،بسیاری از درمانگران به منظور کمک به افزایش تماس چشمی کودکان در طی هم گفتار روان و هم گفتار دارای لکنت کار کردهاند. تماس چشمی خوب می تواند بیانگر آگاهی،اعتماد به نفس،و اطمینان باشد،تماس چشمی ضعیف می تواند بیانگر اضطراب،شرمندگی و ناراحتی باشد. با این وجود،یک کودک/نوجوان باید یاد بگیرد که حفظ همیشگی تماس چشمی مدنظر نیست. هدف کار روی تماس چشمی کمک به مراجع در جهت پیشرفت تماس چشمی مناسب از نظر اجتماعی است. به عبارتی دیگر،یک کودک/نوجوان دارای لکنت زبان باید به اندازه همسالان خود تماس چشمی داشته باشد،نه بیشتر و نه کمتر.به این صورت که نه چشم از مخاطبینش بردارد که نشان دهنده احساس شرم است و نه به شنوندگان آن چنان خیره شود آنها احساس راحتی نکنند. ما اغلب می بینیم که کودکان/نوجوانان پس از درمان تماس چشمی غیر طبیعی نشان می دهند و این می تواند مشکلاتی را با تعاملات اجتماعی اش به همراه داشته باشد.
به منظور کمک به حفظ تماس چشمی مناسب،باید مطمئن شویم که او به وسیله احساساتش درباره لکنت زبان تحت تاثیر قرار نمی گیرد. یکی از نتایج مثبت برخی از این درمانها این است که حفظ تماس چشمی مناسب را برای کودک آسانتر می کند. از طریق نقش بازی کردن و دیگر فعالیت هایی که ارزش استفاده از تماس چشمی مناسب را برجسته میکند،می توان این کار را تمرین کرد.هنگامی که مراجع اعتماد به نفس در توانایی صحبت کردن خود یافت،و هنگامی که کل مهارتهای ارتباطی اش پیشرفت کرد،در نتیجه تماس چشمی مناسبتری نیز خواهد شد.
-فشار زمان در لکنت زبان
همه گویندگان در موقعیتهای محاوره احساس فشار زمان دارند. واکنش های کلامی و غیرکلامی شنوندگان، میزان زمان موجود برای مکالمه،و رقابت های طبیعی در میان گویندگان برای زمان صحبت،همه در احساس گوینده مبنی بر اینکه باید عجله نکند شرکت دارند. زمانی که گویندگان فشار زمانی را احساس می کنند،ممکن است تغییراتی در گفتارشان ایجاد شود،مانند کاهش تعداد یا دیرش مکث ها،افزایش سرعت گفتاری،دقیق فکر نکردن درباره آنچه که می خواهند بگویند،یا صرفاً احساس عجله. بیشتر این موارد احتمال ناروان شدن فرد را افزایش میدهد،که این هم برای افراد دارای لکنت زبان و هم برای افرادی که لکنت ندارند صدق می کند،اما نتیجه افزایش فشار زمانی میتواند مخصوصاً برای کودکان/نوجوانان دارای لکنت زبان مشکل آفرین باشد.
به منظور غلبه بر استرس های مرتبط با افزایش فشار زمانی،مراجعان می توانند یاد بگیرند که اشکالی ندارد به اندازهای که نیاز دارند زمان مصرف کنند، حتی اگر باور داشته باشند که شنونده از آنها می خواهد که عجله کنند. به عبارت دیگر،آنها باید «در مقابل فشار زمانی مقاومت کنند». برای کودکان کوچکتر،سعی کنیم فشار زمانی را با دادن فرصت کافی برای صحبت کردن،از طریق کمک به خانواده ها و دیگران در محیط کودک کاهش دهیم. ما میتوانیم این کار را از طریق آموزش به آنها درباره اهمیت نوبت گیری مناسب و از طریق کمک به آنها جهت تمرین دادن فرصت مناسب به کودک برای برنامهریزی و تولید گفته ش انجام دهیم. البته،ما نمی توانیم به کاهش فشار زمانی در همه موقعیتهای زندگی کودک امید داشته باشیم-و هر چقدر بزرگتر می شود،او بیشتر با فشار زمانی در زندگی اش رو به رو خواهد شد.در نتیجه کودکان باید تحمل فشار زمانی را یاد بگیرند و منتظر بمانند تا زمانیکه آنها (و مکانیسم گفتاریشان) قبل از تلاش برای صحبت کردن آماده شود.
تمرین انتظار تا زمان آمادگی برای ثبت برای برخی کودکان مشکل است،برای همین نیاز دارند تا بازخوردهایی که معتقدند از شنونده ها دریافت می کنند را نادیده بگیرند. ممکن است لازم باشد زمان بیشتری را صرف کنیم تا اطمینان پیدا کنیم که کودکان منطق مقاومت در برابر فشار زمانی را درک کردهاند. استفاده از فلوچارت و دیگر تصاویر گرافیکی به منظور تقویت پیامی مبنی بر اینکه مقاومت در برابر فشار زمانی حقیقتاً به داشتن ارتباط موثرتر کودک کمک میکند،موثر است.در این تصاویر می توانیم نشان دهیم که چگونه آموزش در باره داشتن تفکر متفاوت درباره فشار زمانی می تواند به داشتن ارتباط موثر تر کمک کند.ما همچنین می توانیم به دانش آموزان از طریق الگوهای بازسازی شناختی به منظور مقایسه تفکرات کهنه و تفکرات جدید توضیح داده شده در مورد فشار زمانی استفاده کنیم.
-نوبت گیری در لکنت زبان
نوبت گیری مناسب از جانب شنوندگان میتواند دفعاتی که گفتار کودک/نوجوانان متوقف میشود را کاهش دهد،و در نتیجه میتواند فشار زمانی را در زمان تلاش برای صحبت کردن کاهش دهد. برای یک کودک /نوجوان دارای لکنت زبان سخت است که نوبت صحبت کردنش را حفظ کند،بنابراین شنونده ها باید منتظر نوبت خودشان ماندن را،یاد بگیرند. همزمان،یک کودک/نوجوان دارای لکنت زبان نیز باید تحملش را برای زمان هایی که دیگران گفتار او را قطع میکنند بالا ببرد تا گفتارش بیش از حد مختل شود.
گاهی اوقات،ممکن است برای یک کودک دارای لکنت زبان منتظر نوبت ماندن برای صحبت کردن سخت باشد.و زمانی که احساس می کند راحت تر می تواند صحبت کند بدون توجه به این که نوبت صحبت کردن او نیست تصمیم بگیرد صحبت کند. بنابراین،ما میتوانیم قوانین مناسبی برای نوبت گیری را در حین صحبت با فرد دارای لکنت زبان مرور کنیم و هنگامی که اعتماد به نفس کودک/نوجوان در زمینه توانایی گفتارش افزایش یافت،بهتر قادر خواهد بود تا منتظر نوبتش باشد بدون اینکه درباره اینکه آیا قادر به خروج کلمات در زمان نوبتش خواهد بود یا نه،نگران باشد.
جمع بندی
مهارت های ارتباطی خوب،موفقیت ارتباطی را افزایش میدهد. بهطور کلی،گفتاردرمانی که با کودکان/نوجوانان دارای لکنت زبان کار می کنند،بر روی لکنت زبان به عنوان اولین اختلال تمرکز میکنند. اگرچه در بسیاری از مراجعان فقط تمرکز کردن بر روی لکنت زبان کافی است ولی در بعضی از مراجعان نیاز به در نظر گرفتن سایر اختلالات ارتباطی دیگر نیز می باشد.
سوالات متداول:
1- آیا متخصص لکنت زبان برای کودکان و بزرگسالان متفاوت است؟
برخی متخصصان صرفاً روی گروه سنی خاصی (مثلاً کودکان) تمرکز میکنند. بهتر است پیش از انتخاب، حوزه تخصصی فرد را بررسی کنید تا با نیازهای شما هماهنگ باشد.
2-آیا متخصص لکنت زبان باید با خانواده بیمار همکاری کند؟
بهترین متخصصان جلسات مشاوره منظم با خانواده برگزار میکنند و آموزشهایی برای تقویت نقش حمایتی خانواده در محیط خانه ارائه میدهند.
کودک مبتلا به سندروم فروپاشی دوران کودکی دوره ای طولانی (بین ۳ تا ۴ سال) از رشد ، زبانی طبیعی دارد،شروع اختلال ازهم پاشیدگی کودکی بعد از دوسالگی و قبل از ۱۰ سالگی است. کودکان با اختلال فروپاشی دوران کودکی پسرفت در مهارت های بازی، مهارتهای اجتماعی و زبان را نشان می دهند. اختلال از هم پاشیدگی کودکی از اختلالات نادر در کودکان است. اختلال فروپاشنده دوران کودکی در پسرها هشت برابر دختر ها شایع است. گفتار درمانی در سندروم فروپاشی دوران کودکی نقش مهمی را ایفا می کند. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در دو شعبه غرب و شرق تهران در زمینه گفتاردرمانی در اختلال فروپاشنده دوران کودکی فعال می باشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
سندروم فروپاشی دوران کودکی ( Childhood Disintegrative Disorder )
از بین رفتن مهارت های کسب شده قبلی در سندروم فروپاشی دوران کودکی (حداقل دو مورد تا قبل از ده سالگی):
زبان درکی و بیانی.
مهارت های اجتماعی و رفتارهای سازشی.
کنترل ادرار و مدفوع.
بازی.
مهارت های حرکتی.
در اختلال فروپاشنده دوران کودکی نیز الگوهای تکراری و کلیشهای رفتارها و علایق وجود دارد. این اختلال نادر است و شیوع آن کمتر از اوتیسم است،پسران بیشتر از دختران به این اختلال مبتلا می شوند. معمولاً همراه با عقب ماندگی ذهنی شدید همراه می شود.
علائم سندروم فروپاشی دوران کودکی ، نمونه صوتی:
خزانه واژگان بسیار محدود و کلیشهای.
گفتار متشکل از تک کلمات ساده و تکراری بدون داشتن درک ای از آنها.
استفاده نکردن از واژگان دستوری صفت،فعل،حروف ربط و اضافه.
نداشتن درک از مفاهیم زمانی مثل روز و شب.
تعمیم بیش از حد.
اختلال تولیدی
گفتار کودک مبتلا به اختلال از هم گسیختگی کودکی تشکیل شده از تک کلمات ساده که در طول گفته خود چند بار آنها را تکرار میکند و بدون اینکه کلمات مربوط به تصویر را انتخاب کند آنها را پشت سر هم ردیف می کند که با توجه به این ویژگی میتوان فهمید کودک دارای سندروم فروپاشی کودکی درکی از کلماتی که به کار میبرد ندارد،مثل تکرار کلمات ( ?inja ) و ( bala) همچنین توانایی ساختن جملات پیچیده را ندارد به عنوان مثال عبارت: ( ?aji bace ?iya ja?be )
در گفتار کودک دارای سندروم فروپاشی دوران کودکی صفت،نشانه های جمع(ها،ان) ،حروف ربط و حروف اضافه شنیده نمی شود. البته در نمونه گفتار کودک مبتلا به اختلال فروپاشی دوران کودکی حرف اضافه «را» شنیده میشود که صرفاً تقلیدی است از آنچه که شنیده است. کودک مبتلا به سندروم فروپاشی کودکی فقط فعل بیا ( ?iya ) را تولید می کند که کاملاً بی ربط به تصویر مربوط است است و این نشان دهنده نداشتن درک از این فعل می باشد.
کودک دارای اختلال ازهم پاشیدگی کودکی مفاهیم روز،شب،بالا و پایین را ندارد و به صورت تقلید و تکرار،شنیده هایش را به کار می برد،به عنوان مثال میتوان به آخرین عبارت کودک دارای اختلال فروپاشنده دوران کودکی ( sabe ) اشاره کرد در حالی که تصویری که در اختیار کودک مبتلا به اختلال از هم گسیختگی کودکی قرار گرفته مربوط به روز است.
کودک دارای علائم سندروم فروپاشی دوران کودکی کلمه بابایی را به همه ی مردها (در اینجا باغبان) و آجی را به همه ی دخترها تعمیم میدهد،این ویژگی «تعمیم بیش از حد» نام دارد که ویژگی کودکان ۱-۲ ساله است.
گفتار درمانی در سندروم فروپاشی دوران کودکی و تفاوت آن در کودکان اختلال تولیدی.
اختلال این کودک و کودکان دارای علائم سندروم فروپاشی دوران کودکی ممکن است به اشتباه اختلال تولیدی خالص تشخیص داده شود.در حالی که کودکان مبتلا به سندروم فروپاشی دوران کودکی علاوه بر تاخیر در مهارت های تولیدی در مهارتهای زبانی نیز تاخیر دارند. آنها به منظور غلبه بر ناتوانی خود در برقراری ارتباط تلاش میکنند کلماتی مشابه با آنچه شنیده اند تولید کنند اما به علت محدودیت در مهارت های تولیدی نمیتوانند کلمات شنیده شده را به درستی تولید کنند.
معمولاً کودکان مبتلا به سندروم فروپاشی کودکی لجبازند و اختلال رفتاری شدید دارند که ناشی از ناتوانی آنها در بیان خواسته ها و نیازهایشان و برقراری ارتباط با اطرافیان است.
گفتار درمانی در سندروم فروپاشی دوران کودکی و مقایسه آن با کودکان ۴ ساله طبیعی:
در مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر توضیح داده می شود که ،تعداد واژگان کودکان 5-4ساله حدود ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ واژه است درحالی که تعداد واژگان قابل فهم کودکان مبتلا به اختلال فروپاشنده دوران کودکی بسیار محدود می باشند (حدود ۱۵ واژه)
طبق گفتاردرمانی اختلال سندروم فروپاشی دوران کودکی ،در این سن،کودکان درک حدود ۵۶۰۰ واژه را دارند،درحالیکه کودکان دارای اختلال از هم گسیختگی کودکی تنها درک ۱۵- ۲۰ واژه را دارد.
گفتار درمانی برای سندروم فروپاشی دوران کودکی اینگونه توضیح می دهد که در ۴ سالگی کودکان با جملات تقریباً کامل و پیچیده صحبت می کنند در حالیکه کودکان دارای علائم سندروم فروپاشی دوران کودکی،مشابه کودکان دو ساله با تک کلمات اغلب غیر قابل فهم،صحبت می کنند.
مطابق گفتاردرمانی در اختلال سندروم فروپاشی دوران کودکی ،کودکان در سن ۴- ۵ سالگی مفاهیم زمانی مثل شب و روز را درک می کنند،در حالیکه کودکان دارای اختلال فروپاشی دوران کودکی درکی از مفاهیم شب و روز ندارد.
از نظر گفتار درمانی در سندروم فروپاشی دوران کودکی ، در خزانه واژگان (دایره لغات) کودکان طبیعی ۴-۵ ساله کلمات پرسشی« چرا- چیه» وجود دارد ولی تنها سوال پرسشی کودک مبتلا به سندروم فروپاشی دوران کودکی «چیه» می باشد.
نظریه گفتاردرمانی کودکان سندروم فروپاشی دوران کودکی می گوید قابلیت فهم گفتار کودکان طبیعی در این سن زیاد است است و توسط افراد ناشناس و غریبه نیز فهمیده می شود البته در تولید بعضی صداها مثل /s/ و /I/ و /v/ و /r/ هنوز مهارت کافی را کسب نکرده اند. همانطور که در نمونه صدای کودک دارای سندروم فروپاشی کودکی شنیده می شود قابلیت فهم گفتار او بسیار کم و تعداد کلمات ناواضح در گفتارش زیاد است. گاهی افراد آشنا (پدر و مادر) نیز گفته های او را متوجه نمیشود و کودک مجبور می شود با اشارات،گریه کردن و یا فریاد زدن پیام خود را منتقل کند.
اختلال شنوایی یک واژه عام و نشانگر یک ناتوانی در شنیدن است و می تواند از لحاظ شدت از درجه خفیف تا عمیق گسترده باشد. این اختلالات شنوایی ممکن است مربوط به گوش خارجی مانند وجود جسم خارجی در مجرای گوش و (بوشون) و یا به علت تورم و عفونت در گوش میانی باشد که در این صورت صداها به گوش داخلی نمی رسد و به آن کری انتقالی گویند. در اختلال گوش داخلی حس صدا به علت خرابی سلول های درک اصوات از بین می رود که به آن کری عصبی گویند. كری، ممكن است مادرزادی مثل سیفلیس مادرزادی، سرخجه مادر، استعمال بعضی از داروها در دوران بارداری مانند اسپتومایسین و الکلیسم و یا بدشكلی های اعضای شنوایی به علت صدمات دوران جنینی و زایمان باشد. در نوع اكتسابی، مهم ترین علت، عفونت های گوش میانی است كه اغلب بعد از بیماری های عفونی مخصوصاً سرخجه و تیفوئید دیده می شود. خدمات گفتار درمانی در کودکان با مشکلات شنوایی باید به سرعت آغاز شود، برنامه قبل از دبستان شامل گفتار درمانی در ایجاد ارتباط مناسب، نیاز به برخورد اجتماعی با کودکان شنوا و ناشنوا و استفاده از امکانات ویژه گفتاردرمانی کودکان کم شنوا و مشاوره با خانواده هاست که کودک ناشنوا مجبور می شود تجارب لازم و مورد نیاز را در را در محدوده زمانی کوتاه و سریعا بدست آورد. تربیت شنیداری در کودکان کم شنوا کمک شایانی در استفاده از حداکثر شنوایی باقی مانده در جهت آموزش های دبستان و… می کند.
علل کم شنوایی در کودکان
افت شنوایی و اختلالات زبان از علائم کودکان کم شنوا به حساب می آید که در تشخیص کم شنوایی موثر است. وسایل کمک شنوایی در درمان کودکان کم شنوا مورد استفاده قرار می گیرد، اما درمان های مکمل مانند تربیت شنیداری به کودکان کم شنوا این امکان را می دهد که از باقیمانده قدرت شنوایی خود در مرکز تربیت شنوایی در تهران جهت بهبود درمان های گفتار درمانی برای کودکان کم شنوا استفاده نمایند. مرکز گفتار درمانی کودک کم شنوا دکتر صابر با دو شعبه در غرب و شرق تهران در زمین تربیت شنوایی با ایجاد اتاق تقویت مهارت های شنوایی در این حیطه پیشتاز بوده است.
اصوات فقط از راه هوایی به گوش نمی رسند بلکه با ارتعاش درآوردن جمجمه نیز اصوات را می توان به حلزون گوش منتقل کرد که با گذاشتن دیاپازون مرتعش به ناحیه پیشانی یا پشت گوش انجام می گیرد. اگر انتقال اصوات از راه استخوانی بهتر از انتقال هوایی باشد نشانه ناراحتی های گوش خارجی و یا میانی است و اکثر ناشنوایی های اکتسابی مشکل گوش میانی دارند.
اختلال شنوایی ممکن است مربوط به ضایعات مغزی بر اثر زایمان، یرقان شدید به علت ناهمسانیبعد از تولد و عفونتهای نظیر مننژیت و انسفالیت باشد.RH عامل تقریبا نیمی از علل ناشنواییها عوامل ارثی است و بیش از 90 نوع ناشنوایی ارثی شناخته شده است. 20 درصد کل ناشنوایی های ارثی از راه ارث غالب نوجود می آید در این صورت یکی از والدین ناشنوا هستند و احتمال داشتن فرزند ناشنوا 50 درصد است. ناشنوایی به علت ژن های نهفته 75 تا 80 درصد کل ناشنوایی های ارثی را تشکیل می دهند. در این صورت والدین هر دو حامل ژن نهفته هستند و چون ژن معیوب آن ها تنهاست لذا بیماری در آن ها بروز نمی کند ولی وقتی دو ژن هم ردیف و از یک نوع با هم می شوند بیماری بوجود می آید و احتمال داشتن فرزند ناشنوا برای هر حاملی به نسبت یک به چهار است. منظور ما از اختلالات شنوایی بیشتر کری های کامل از هر دو گوش و همچنین ضعف شدید شنوایی است.
علائم کودکان کم شنوا
افت شنوایی در محدوده ۳۵ تا ۷۰ دسی بل از علایم کودکان کم شنوا می باشد.(وجود میزانی از باقیمانده شنوایی)
ضایعه حسی عصبی یا ترکیبی از ضایعه حسی عصبی و انتقالی.
یکی از علائم کم شنوایی اختلالات زبان دریافتی و بیانی است.
اختلال واجی از دیگر علائم کودکان کم شنوا در زمینه گفتار می باشد.
وجود ویژگیهای نوایی شامل کاهش سرعت گفتار،الگوهای نامناسب تکیه،تشدید مختل و کنترل تنفسی نامناسب.
عدم توجه نسبت به علائم شنیداری.
اهداف بلندمدت در گفتار درمانی کودک کم شنوا
رفع نیازها و خواسته های ارتباطی در موقعیت های معمول روزمره.
افزایش آگاهی و قدرت تمایز درموردم حرکات مختلف.
کاربرد واژگان کلیدی در ارتباط روزمره.
کاربرد قواعد اجتماعی ارتباط به طور مناسب در تعامل دیگران.
کاربرد مهارت های واجی متناسب با سن در طول مکالمات.
کاربرد زبان اشاره جهت تعامل مناسب با دیگران در موقعیت های روزمره.
مرکز درمان کم شنوایی کوکان- مرکز تربیت شنیداری
آزمون های هنجار شده گفتار زبان را اجرا کنید. آزمون های علائم کودک کم شنوا را برای تعیین همه جانبه نقاط قوت و ضعف گفتار و زبان کودکان کم شنوا به کار گیرید. تکامل گفتار و زبان وی را با هنجارهای رشد و تکامل،فرهنگ و لهجه مقایسه کنید.
قبل از شروع ارزیابی علائم کودک کم شنوا تعیین کنید که شیوه ارزیابی او باید شفاهی باشد و یا با زبان اشاره صورت گیرد،گروه مقایسه ای مناسب را برای آزمون هنجار کودک کم شنوا مشخص کنید،آزمون را در صورت لزوم اصلاح کنید بدون اینکه از هنجارها تخلف شود،اطمینان حاصل کنید که وی دستورات مربوط به انجام آزمون را متوجه می شود،و عوامل حواس پرت کن را در محیط اطراف به حداقل رسانید.
برای تعیین وضعیت واجی کودک کم شنوا یک آزمون واجی و جهت تعیین چگونگی درک دیگران از گفتار وی از یک آزمون میزان وضوح گفتار در گفتار درمانی کودکان کم شنوا استفاده کنید.
هنگام تعامل در فعالیت های مورد علاقه و روزمره کودک کم شنوا یک نمونه ارتباطی که وضعیت متوسطی از او نشان دهد را ضبط ویدیوی کنید، در مرکز تربیت شنیداری الگوهای گفتار و زبان او را مورد تحلیل قرار دهید (برای مثال تعاملات پیش ارادی،ارادی،با حرکات چهره و بدن،اشاره ای یا کلامی با دیگران.)
با والدین،معلم،کمک مربی و دیگر افرادی که به نوعی از نظر آموزشی با کودکان کم شنوا ارتباط دارند و نیز با متخصصین مربوطه مصاحبه کنید تا نقاط قوت و ضعف از نظر آموزشی و اجتماعی مشخص شود.
از اطلاعات مشاهده ای جهت مشخص کردن مهارتهای ارتباطی کودک کم شنوا در کلاس،زمین بازی،بوفه (رستوران) ،محل کار،جامعه،خانه و سایر موقعیت های اجتماعی و آموزشی استفاده کنید.
از والدین اطلاعاتی در مورد مراحل رشد و تکامل کودکان کم شنوا،ویژگی های اولیه ارتباطی،وضعیت درمانی و تاریخچه فعلی،مداخلات گفتار درمانی تخصصی در کم شنوایی،تلاش های ارتباطی در موقعیت های مختلف و ارتباطات خانوادگی و خویشاوندی فراهم کنید.
مهارت های حرکتی- دهانی کودک کم شنوا را ابتدا با مشاهده وضعیت ساختمانی صورت ،لب ها،دندان ها،زبان،نرم کام و سخت کام در جلسات گفتاردرمانی کودکان کم شنوا ارزیابی کنید،چگونگی کاربرد ساختارهای خاصی که برای تولید گفتار و زبان مهم هستند را بررسی کنید،(برای مثال،حرکت و قدرت و میزان بسته شدن لبها،قدرت،چگونگی جلو آمدن،داخل بردن و حرکت به طرفین زبان،یا حرکت نرم کام زمانیکه واج تولید می شود).
کودک کم شنوا را به یک شنوایی شناس ارجاع دهید تا آزمایشات معمول روی او صورت بگیرد، سپس برنامه تربیت شنیداری را با توجه به نتایج طرح ریزی کنید.
ملاقاتی با خانواده و سایر متخصصین ترتیب دهید، ابتدا از اولویت های خدماتی مورد نیاز کودک کم شنوا را تعیین کنید،سپس راهکارهای همکاری در مداخلات گفتار درمانی کودک کم شنوا را مشخص کنید و پس از آن به طور کلی شیوه درمانی مناسب را با توجه به نیازهای وی تعیین کنید مثل برنامه های ارتباطی کلی،شفاهی یا زبان اشاره.
روش مداخله ای را با مشارکت خانواده انتخاب کنید (برای مثال،شفاهی،کلی یا روش اشاره دستی) تابع ایجاد و افزایش مهارتهای ارتباطی کودک کم شنوا کمک شود.
موقعیت های معمول روزمره، واژگان خاص،ساختارهای جمله/ کلمه،و یا موقعیت های کاربردی زبان را بر اساس توانایی شنیداری،سن تقویمی، توانایی واجی یا مهارت های حرکتی،نیازهای مربوط به وضوح گفتار،لهجه،نیازهای ارتباطی اجتماعی،حرفه ای،و یا آموزشی کودک کم شنوا به عنوان اهداف مداخلهای در تربیت شنیداری کودک کم شنوا انتخاب کنید،رضایت والدین و معلمین را برای طرح درمان جلب نمایید.
والدین،شنوایی شناس،معلمین،و گفتار درمانی با تشریک مساعی به تشخیص وسیله کمکی مناسب برای موقعیت های مختلف بپردازند و به کودک کم شنوا حفظ و نگهداری این وسایل را آموزش دهند.
وضعیت وسایل کمک شنیداری را قبل از شروع هر جلسه درمانی بررسی کنید.
با کمک شنوایی شناس و یا مشاور گفتاردرمانی کم شنوا به کودک کم شنوا بازبینی معمول وسیله کمک شنیداری را آموزش دهید که متوجه شود آیا کارکرد آن مناسب است و یا اینکه دچار مشکل شده است مثل خالی شدن باتری یا قرارگیری نامناسب قالب .
برای والدین کودکان کم شنوا،معلمین و متخصصین گفتار درمانی کودکان مربوطه ارتباط بین رشد گفتار و زبان و افت شنوایی باسن،وضعیت فیزیکی و شناختی را شرح دهید.
منابع و مراجع مناسبی را در مورد ضایعه شنوایی و اختلالات ارتباطی برای والدین و معلمین کودکان کم شنوا مشخص نمایید.
به والدین و معلمین کمک کنید تا از وسایل کمک شنوایی و تدابیری تربیت شنوایی مثل کمکهای فرا تخصصی آموزشی و هماهنگ شدن با دورههای آموزشی حمایت کنند. تا کودک کم شنوا را قادر سازند با موفقیت از کلاسهای درس مربوط به همسالان عادی خود استفاده کند.
به ایجاد و توسعه گروههای اجتماعی که فعالیتهای آنها شامل جلسات همسالان برای فعالیت های تفریحی در ساعات ناهار و بعد از مدرسه باشد،با گفتار درمانی در منزل کمک کنید.
به والدین کودکان کم شنوا آموزش دهید تا بسامد دستورات شان و کنترل کردن موضوعات را کاهش دهند و شروع به کار برد نوعی از زبان متقابل کنند که کودکان کم شنوا را تشویق کنند تا در مکالمات،راهکارهای ارتباطی موثر را به کار گیرند (برای مثال،بسط: نوع کامل تری از گفته کودک را به کار ببرید،برگشت: اطلاع داشتن از گفته های قبلی کودک و سپس به کونهای پرسش کردن که موجب بسط موضوع گردد،یا درخواست موردی: از کودک بخواهید که تکرار کند یا آنچه را که گفته است واضح تر بیان کند.)
از کودک کم شنوا بخواهید که وقتی شما وسیله کمک شنوایی او یا دیگر وسایل کمک شنوایی را روشن یا خاموش می کنید در جلسات گفتاردرمانی علامت بدهد.
در جلسات تربیت شنیداری از کودک کم شنوا بخواهید زمانی را که صدا شروع میشود یا پایان می یابد،علامت بدهد.
در مرکز تربیت شنیداری به کودک کم شنوا آموزش دهید که به صداهای بلند محیطی مثل کوبیدن روی یک سطح سخت یا در زدن پاسخ بدهد.
در جلسات تربیت شنوایی از بازیهایی که تولید صدا و حرکت می کنند استفاده کنید،صبر کنید تا کودک کم شنوا با شما تماس چشمی پیدا کند یا به اسباب بازی نگاه کند. وقتی که او به سمت دیگری توجه کرد،اسباب بازی را خاموش کرده و سپس دوباره آنرا زمانی که کودک کم شنوا مجدداً توجه میکند،روشن کنید.
بعد از توجه کودک کم شنوا به اسباب بازی که حرکت کرده و تولید صدا می کند،اسباب بازی را پنهان کرده یا آن را به پشت سرش ببرید و منتظر بمانید تا او به سمت صدا برگردد،در جلسات تربیت شنیداری ابتدا صدا را بالا ببرید تا پاسخی بگیرید و سپس به تدریج صدا را به کمترین سطح قابل شنیدن برای کودک کم شنوا کاهش دهید.
بعد از انتخاب صداهای محیطی ضبط شده که برای کودکان کم شنوا آشنا هستند،در مرکز تربیت شنوایی دو تا از اصوات را مشخص کنید و سپس به تصاویری که هر کدام از صداها را نشان میدهد،اشاره کنید و سپس از او بخواهید که تصویر درست را بعد از شنیدن اصوات مربوطه نشان بدهید.
آثار روانی مبتلایان به اختلالات شنوایی(ناشوایی- کم شنوایی)
اختلال شنوایی سد بزرگی برای رشد طبیعی گفتار و فعالیت اجتماعی بخصوص فعالیت های مدرسه است. با انکه جامعه به اختلالات شنوایی کمتر از اختلالات بینایی اهمیت می دهد معذالک آثار روانی مبتلایان به اختلالات شنوایی به مراتب بیشتر از آثار روانی مبتلایان به اختلالات بینایی است. کودک ناشنوا بیشتر در معرض اختلالات روانی قرار دارد و حتی ثابت شده که خودکشی در ناشنوایان بیشتر از نابینایان است. مردم همیشه سعی می کنند به نحوی به نابینایان مکم کنند ولی ناشنوایان را مسخره می کنند بیمار می داند که نمی شنود بنابراین وقتی مشاهده می کند که در رفتار اطرافیانش تغییری پیش آمده آنها را به خود نسبت می دهد و همین امر باعث بروز اختلالات روانی در کودک می گردد.در دوران یادگیری مهارتها، کودک ناشنوا مانند کودک نابینا از برقراری رابطه با محیط عاجز است به هر حال قادر به فهم کامل توضیحات اطرافیان و مربیان نیست و نمی تواند نیازهای خود را بیان کند. در این مرحله کودک از آنچه واقعا هست کم هوش تر به نظر می رسد. بعضی ها عقیده دارند در دوران رشد شخصیت که به مرحله عقده ادیپ معروف است کودک ناشنوا فوق العاده حسود می شود. چون کودک خود را از هر نوع ارتباط و مکالمه با دیگران محروم می بیند لذا این امر موجبات حسادت شدید او را نسبت به اطرافیانش که پیوسته با هم در حال ارتباط و گفت و شنود هستند فراهم می آورد. به طور کلی آثار اختلالات شنوایی به صورت واکنش های مختلف در زمینه های فردی، تحصیلی و اجتماعی ظاهر می شود.
در زمینه فردی موجب تاخیر در گویایی و حتی لالی کامل،انزوا طلبی، بدبینی و زودرنجی می شود.
در زمینه تحصیلی موجب تنبلی غیر واقعی و عقب افتادگی های کاذب تحصیلی می شود.
در زمینه اجتماعی مونجر به اختلالات و عکس العمل های غیراجتماعی،ضداجتماعی و حتی انتقام جویی می شود.
اختلالات روانی در مبتلایان به کری نسبی ممکن است به صورت واکنش های پسیکوتیک(هذیان و توهمات گوناگون)، واکنش های نوروتیک ( افسردگی، اضطراب) و اختلالات رفتاری مانند دزدی، دروغ گویی، فرار، مخالفت، طغیان و غیره تظاهر نماید.
سنجش شنوایی
طبق مطالعات ون کاور در انگلستان میانگین سن برای تشخیص ناشنوایان مطلق ده ماهگی و برای ناشنوایان شدید شانزده ماهگی بوده است. بعلت عکس العمل های کودک نسبت به صداهای بلند مانند جاروبرقی، بوق اتومبیل، زنگ درب خانه و یا رادیو و تلویزیون به علت حساسیت بینایی و گیرندگی ارتعاشات، افراد نیمه شنوا مشکوک به نظر نمی رسند. بیش از نیمی از پزشکان نظرات والدین را جدی نگرفته و معتقد به ناشنوا بودن کودک نبوده اند در صورتی که بعدا عکس آن ثابت شده است.
امواج صوتی در حقیقت از تعدادی نوسانات یا سیکلها تشکیل شده است و تعداد این نوسانات یا سیکل ها در ثانیه فرکانس نامیده می شود. هر فرکانس یا سیکل یک واحد هرتز و بیست هرتز یعنی بیست سیکل در ثانیه و حدود شنوایی انسان بطور عادی بین 20 – 20000 است. آستانه شنوایی (حداقل شدت صوت قابل شنیدن) از نظر بین المللی در فرکانس 1000 هرتز تعیین شده است ومسلم است هر چه شدت یا فشار صوتی بیشتری به پرده گوش وارد شود صدا بلندتر شنیده می شود.
واحد دیگر بین المللی (دسیبل) است که به علت نام الکساندرگراهام بل نام گذاری شده است. در سنجش شنوایی آستانه شنوایی در حدود 25-0 دسیبل، طبیعی نامیده می شود. مکالمه عادی بین افراد دارای شدتی برابر 50- 40 دسیبل می باشد و 20 دسیبل برابر است با شدت نجوا کردن.
ناشنوا به کسی اطلاق می شود که 90 تا 95 دسیبل از بالاترین حد شنوایی ممکن را قادر باشد و افراد نیمه شنوا یا سنگین گوش دارای فقدان 40 تا 90 دسیبل از بهترین حد شنوایی هستند. اصواتی که در سنجش شنوایی بکار برده می شود از فرکانس های خالص و فرد می باشد در صورتیکه اصواتی که ما می شنویم از ترکیب چندین فرکانس تشکیل یافته است.
با سنجش شنوایی در کودکان مانند اعمال بازتابی طبیعی که کودک با شنیدن صدا به طرف آن بر می گردد( مانند صدا کردن کودک، صدای ساعت که در 6 تا 12 ماهگی انجام می شود) و همچنین از طریق بازی با کودک در کودکان 2 تا 3 ساله و پاسخگویی کودک به سوالات یا انجام کارهایی که به او گفته می شود. و بالاخره انجام ادیومتری هر گوش بطور جداگانه می توان به میزان شنوایی و یا اختلال آن پی برد.
ادیومتری جدید که از طریق رسم فعالیت های امواج مغزی (الکتروانسفالوگرام) انجام می شود. سنجش دقیقی از شنوایی با کامپیوتر است که حتی در خواب می شود بدون آگاهی کودک مورد استفاده قرار گیرد.
بررسی ها نشان داده که تشخیص ناشنوایی کودک که یک مسئله اساسی و مهم برنامه های آموزشی است همیشه با تاخیر همراه بوده است. تاکنون هیچ کس نتوانسته روشی را برای ناشنوایان بکار برد که برای همه آنها مفید باشد بلکه والدین باید راههای مختلف ارتباطی ناشنوایان را چه در گذشته و چه در حال بشناسند تا بتوانند یک ارتباط کلی، مفید و همه جانبه که هدف اصلی است با کودک ناشنوای خود برقرار نمایند و کودک ناشنوا بتواند یک زندگی اجتماعی نسبتا مستقل و راحت در جامعه برای خود انتخاب نمایند.
برای این کودکان آموزش قبل از دبستان دارای اهمیت حیاتی است که ممکن است کودک را صبح ها در مراکز آموزشی خردسالان آموزش داده و بعد از ظهرها به منزل آورد و یا در مراکز نگهداری و یا جایی دیگر جهت بازی فرستاد.
برنامه قبل از دبستان شامل پیشرفت ارتباط بهتر، نیاز به برخورد اجتماعی با کودکان شنوا و ناشنوا و استفاده از امکانات و خدمات ویژه مانند گفتاردرمانی کودکان کم شنوا، تربیت مسئولان و مشاوره با خانواده هاست که کودک ناشنوا مجبور می شود تجارب لازم و مورد نیاز را در را در محدوده زمانی کوتاه و زودگذر سریعا بدست آورد.
کودکان برای برقراری ارتباط و استفاده از سایر اعضای بدن خود ناراحت نمی شوند و براحتی با ایجاد اشاره، مطالب خود را بیان می کنند. روش آموزش ارتباط کلی و مقایسه آن با روشهای دیگر مانند لب خوانی، اشارات و هجی کردن نشان داده است که روش ارتباط کلی از مزیت خاصی برخورد دار بوده است. گزارشات موریس ویس ، گودوین، آرنولد و ترمبلی و توأم کردن ارتباطی کلی و بازی کودکان مختلط شنوا و ناشنوا نیز حاکی از آنست. کودکان ناشنوا احتیاج دارند با کودکان و بزرگسالان شنوا و ناشنوا هر دو گروه ارتباط داشته باشند. در مراکز آموزشی بهره گیری یک کودک ناشنوا ارتباط با کودکان و کارکنان شنواست که می تواند با زبان اشاره ای با آن ارتباط برقرار نمایند و همچنین حضور یک یا چند ناشنوای بزرگسال که از اشارات استفاده می کنند قدرت ارتباطی کودک را بالا می برد. در این مراکز ابتدا سمعک کودک کنترل می شود بعدا کودک با دوستان ناشنوا مشغول بازی می شود و سپس در یک جلسه درسی به مدت 10 دقیقه به طور انفرادی با معلم خود آموزش ارتباطی برقرار می کند بدنبال آن فعالیت های هنری مانند رنگ، چسب کاغذ، مقوا، نقاشی،بازی با قطعات، ساختمان سازی و … شروع می شود که کودک رقابت های لازم را با دیگر کودکان فرا می گیرد. برنامه پیاده روی در فضای آزاد و اطراف مرکز که کارکنان مرکز فرصت و وقت نظافت را داشته باشند انجام می گیرد. پس از برگشت وقت ناهار فرصت مناسبی برای آموزش و تبادل اشارات جدید بین کودکان شنوا وناشنوا و کارکنان و نشان دادن نقطه نظر و کنجکاوی ها قبل از رفتن به منزل است. به عبارت دیگر برنامه های آموزشی قبل از دبستان برای کودک ناشنوا و کم شنوا آموزش فعال در زمینه های ذهنی، اجتماعی، زبانی، هوشی فراهم می آورد و این برنامه هاروزانه بین 2 تا 4 ساعت برای کودکان 3 تا 5 سال ارائه می شود. این برنامه ها می تواند در مرکز نگهداری شبانه روزی و یا نیمه وقت باشد.
نکات آموزشی در مرکز تربیت شنوایی و گفتاردرمانی کم شنوایی
یک گفتاردرمانی کودکان کم شنوا نکاتی را برای آموزش به این کودکان برای شما توضیح می دهد.
به کودک کم شنوا آموزش دهید که عباراتی را که میشنود با اشاره کردن یا حرکات بدنی و چهره نشان بدهد (مثال: بای بای،من گرسنه ام،یا بیشتر.)
در جلسات گفتار درمانی کودک کم شنوا به والدین بیاموزید که از طریق بیان عبارات در طی مکالمات روزانه به کودک کم شنوا کمک کنند تا این عبارات را بشنود. (برای مثال به والدین آموزش دهید که دائماً هنگام توپ بازی بگویند،توپ را پرت کن.)
کلمات و عباراتی را انتخاب کنید که کودک کم شنوا در کلاس هایش به آنها نیاز دارد،تصاویری تهیه کنید که گفتار ارائه شده را نشان دهد و در گفتار درمانی کودکان کم شنوا به کودک کم شنوا بیاموزید که با دقت گوش دهد تا تصویر را با آنچه که می شنود تطبیق بدهد. (برای مثال،کیف،لیف،یا موش،گوش.)
به کودک کم شنوا،والدین،خواهران و برادران و سایر افرادی که در زندگی کودک کم شنوا نقش دارند بیاموزید که از اشارات ارتباط دستی استفاده کنند،ارتباط برای نیازها و خواسته ها و سپس برای افراد و اشیا دارای اهمیت در زندگی معمول روزمره وی،و در نهایت به افزایش کاربرد خزانه واژگان و نحوه مورد نیاز بپردازید.
در مرکز تربیت شنیداری از همسالان کودک کم شنوا بخواهید که در بازی و تعامل با او ای بر اساس قاعده ای مشخص و با مهارت،از علائم استفاده کنند.
اشارات دستی را در جلسات گفتار درمانی کودک کم شنوا به کار بگیرید تا مهارت های ارتباطی کودک کم شنوا به صورت همه جانبه بهبود یابد.
واژگانی را به کودک کم شنوا آموزش دهید که معمولاً در دستورات نوشتاری و شفاهی به کار می رود (برای مثال،بالا،پایین،قبل،یا اول) این کار را از طریق تمرین این کلمات با حرکات بدنی و فعالیت هایی با استفاده از کاغذ و قلم انجام دهید.
بازی دستور بازی را از طریق کاربرد دستورات یک یا دو یا سه مرحله ای ( برای مثال،دست چپت را روی شکمت بگذار دست راست را روی سرت بگذار. ورم روی پای چپ ضربه بزن.) و در ابتدا با یا سه و در ابتدا با نشانه های بینایی به کار بگیرید با کودک کم شنوا به موقعیت های بزرگتری دست یابد.
به والدین در جلسات تربیت شنیداری راهکارهایی را بیاموزید تا در طول فعالیت های روزمره و در موقعیتهای مختلف کودک خود را در معرض واژگان جدید قرار دهند (بیش از برای مثال گفته های کودک کم شنوا را با اطلاعات معنایی دیگری توسعه دهید،گفته های او را از نو بسازید و تبدیل به نوع جدیدی از گفته کنید،یا از گفتار موازی استفاده کنید به این صورت که در طی فعالیت او گفته ها به وی ارائه شود.
به کودک کم شنوا کمک کنید که دفترچه مرجعی از واژگان داشته باشد که شامل کلمات مورد نیازش در مورد موضوعات تحصیلی یا موقعیت های حرفهای باشد،در ابتدا به او بیاموزید که تعاریف را از کلمات به گونه ای ساده بنویسد و سپس به او کمک کنید تا این کلمات را در موقعیت های مختلف شفاهی یا متون نوشتاری به کار بگیرد.
برای ایجاد مهارت های اولیه داستانگویی والدین او را به سه بحث در مورد وقایع گذشته و آینده زندگی اش در طول تعاملات روزمره سوق دهید یا از تصاویری استفاده کنید که او را در فعالیتهای مهم و مختلف،(برای مثال جشن تولدها،تعطیلات،یا مسافرت ها نشان می دهد.
به کودک کم شنوا کمک کنید تا توالی فعالیتهای روزمره را بیاموزد و در مورد آنها بحث کند،کتابی از فعالیت های روزمره تهیه کنید که زمان فعالیت ها را در طول روز مشخص کند،به او بیاموزید که آنچه را که انجام داده یا در آینده انجام خواهد داد شرح بدهد.
برای کودکان کم شنوا خردسال،به والدین بیاموزید که گفتههای آنها را به صورت عادی و طبیعی در مکالمات روزمره با اضافه کردن ساختارهای پیچیده تر نحوی توسعه دهند(برای مثال وقتی که او می گوید: کیف مامان کجا؟ ،بگویید کیف مامان کجاست؟.)
اجزای مختلف گفتار را روی کارتهایی بنویسید ( برای مثال، عبارات اسمی و فعلی،عبارات مصدری،بندهای موصولی و عبارات همراه با حرف اضافه)،به کودک کم شنوا آموزش دهید که اجزای مختلف گفتار را جهت بیان جملات پیچیده به کار بگیرد.
برای کودکان کم شنوا بزرگتر،تکالیف نوشتاری مدرسه را به کار بگیرید تا به آنها در ارزیابی ساختارهای نحوی ( برای مثال،استفاده از علائم نوشتاری در متون) و افزایش عبارات اسمی و فعلی،موصولی و انواع مختلف عبارات و بندهای پیچیده کمک کند.
درمرکز تربیت شنیداری به کودک کم شنوا بیاموزید که مهارت های واجی را به کار بگیرد به گونه ای که قادر به تعامل موثر در موقعیت های روزمره باشد.
در ابتدا،در برنامه های تربیت شنیداری به کودک کم شنوا کمک کنید تا تشخیص دهد چه زمانی صحبت های گوینده را نمی شنود یا درک نمیکند و سپس به او بیاموزید که در موقعیتهای مختلف زبان مناسب را برای درخواست از دیگران جهت وضوح مواردی از مکالمه که متوجه نشده است به کار گیرد. (برای مثال،بیان: چی؟من متوجه نشدم،یا ببخشید،نشنیدم چی گفتید.)
بعد از آن که به صورتی هدفمند اطلاعات ضروری مورد نیاز برای کامل کردن یک فعالیت ناآشنا (برای مثال،بنا کردن یک ساختمان،شیرینی پختن،یا انجام یک پروژه هنری) را در اختیار کودک کم شنوا قرار ندادید،تلاش کنید که کودک کم شنوا بیان کند متوجه منظور نمی شود و سپس توضیح بیشتری بخواهد (برای مثال،شما از من می خواهید که چه کار کنم؟ ،این چطور آماده می شود؟یا، این کجا میرود؟.)
در گفتار درمانی کودک کم شنوا از ایفای نقش استفاده کنید تا مهارت های مکالمه ای (برای مثال معرفی خود،حفظ و نگهداری یا تغییر موضوع،رعایت ادب،صداقت و در نظر گرفتن مناسبتها و ارتباطات) در مورد نیاز کودک کم شنوا در موقعیتهای اجتماعی خاص را آموزش دهید.
آموزش دانش آموزان ناشنوا و کم شنوا
آموزش دانش آموزان ناشنوا احتیاج به روشهایی دارد که لازمه زبان و گفتار نیست ولی دانش آموزانی که ناشنوایی مختصری دارند و دارای رشد گفتار هستند احتیاج به تسهیلات آموزشی مخصوصی دارند. مربی و آموزگار با تخصص و آموزشی که در این مورد دیده و کمک از گفتاردرمانی کودکان کم شنوا، باید فعالیت خود را به نحوی تنظیم کند که کودک بتواند با دیگران ارتباط عادی برقرار نماید. آموزش شنوایی، لب خوانی و صحبت و هجی با حرکات انگشتان به جای حرکات زبان یا انگشت خوانی روشهایی هستند که مورد استفاده قرار می گیرند.
آموزش شنوایی: آموزش شنوایی شامل 3 مرحله است: در مرحله اول آموزگار باید اطمینان داشته باشد که کودک به اصوات مختلفی که در محیطش وجود دارد آگاهی دارد و به عبارتی دیگر رشد آگاهی به وجود صداها باقی است. در این مرحله کودکانی که اختلال شنوایی شدید دارند باید از سمعک برای کمک به شنوایی استفاده کنند. کودکانی که از ابتدا از وسایلی برای کمک به شنوایی استفاده نکرده اند بعد از مدت ها که از سمعک استفاده می کنند مشکل بزرگی برای تحمل و نگهداری سمعک داشته و اکثرا صداهایی را که می شنود عینا همان صداها را تکرار می کنند. بدین جهت طرفداران این روش استفاده از وسایل کمکی را هرچه زودتر توصیه می کنند که کودک از همان ابتدا به عملکرد صداهای محیط اطراف خود آگاهی داشته باشد.
مرحله دوم موقعی شروع می شود که کودک آگاهی از وجود صدا در اطراف خود را احساس کند و معمولا سن شروع این مرحله در 3 سالگی است در این مرحله کودک باید صداهایی را که قبلا ضبط شده و با تصاویری به او نشان داده می شود مطابقت داده و بیان کند. و به عبارتی دیگر رشد و توانایی تشخیص و جداکردن صداهای محیطی را داشته باشد. مثلا وقتی تلفن زنگ می زند به کودک نام تلفن گفته می شود و به او نشان داده می شود که این شکل تلفن است که به این نوع زنگ می زند و این عمل چندین بار تکرار می شود.سپس به کودک گفته می شود که به تصویر نگاه کند هر وقت که تلفن زنگ زد آن را نشان دهد بعدا صداهای مختلف در محیط اطراف کودک مانند (سگی که پارس می کند) یا (آژیر اتومبیل آتش نشانی ) به کودک نشان داده می شود و کودک در موقع صداهای هر کدام به طور جداگانه به آنها اشاره می کند و یا اسم آن را می برد.
در مرحله سوم وقتی کودک قادر به درک و اختلاف صداهای محیط خود شد باید به تشخیص اختلاف صداهای صحبت افراد آموزش داده شود. با توجه به عوامل متعددی که در طرز بیان و صحبت افراد وجود دارد این مرحله باید با دقت بیشتری انجام گیرد و اختلاف در طرز بیان افراد مختلف برای این کودکان همیشه مسئله ساز بوده است. بهترین روش این است که از کودک خواسته شود ابتدا صدا را گوش کند و آن را عینا تکرار نماید. ابتدا باید از صداهای با طنین کم و بعدا تدریجا صداهای با طنین عادی و بالا جهت یادگیری کودک بکار برده شود. توأم کردن گوش دادن و تکرار کردن کمک بیشتری در تشخیص و اختلاف صداها کرده و نتیجه بهتر و سریع تر عاید می شود.
گفتار خوانی یا لب خوانی: لغتی رایج و مصطلح است و در آموزش کودکان ناشنوا به کار می رود. کودک با نگاه دقیق به حرکات لب های صحبت کننده متوجه منظور او می شود و با او ارتباط برقرار می کند. این روش به دو طریق انجام می گیرد:
نوع اول روش تجزیه ای است که در آن تاکید بر آموزش هجی و سیلاب کلمات (قطعات کوچک کلام) و سپس تشخیص حروف الفبا وقتی که در جمله ای گفته می شود می باشد.
نوع دوم روش ترکیبی است که در اینجا تاکید بر داشتن معنای صحبت است بدون اینکه حروف الفبا و صداهای کلمات جدا جدا در نظر گرفته شده است.
ساندرز در سال 1982 برای این نوع آموزش 3 روش مختلف پیشنهاد کرده است:
روش اول حرکاتی که از محیط می رسند و در آن ارتباط برقرار می شود مانند نشان دادن تصاویر، مناظر و عکس و سوال درباره آنها (رشد آگاهی از اصوات).
روش دوم حرکاتی هستند که ارتباط مستقیم با پیغام داده شده دارد بدون اینکه صحبتی کرده شود مانند قیافه گرفتن، اخم کردن، خندیدن، طنین زیر و بم صداها که مقصود صحبت را بدون گفتن مشخص می کند (تشخیص اصوات محیطی)
روش سوم حرکاتی که مستقیما با نحوه صحبت وصدا ارتباط دارد مانند طرز باز و بسته کردن لب، چانه، چرخانیدن زبان، چگونگی حرکات، سرعت و شمردگی در تلفظ تمرکز حواس و دقت کودک که نقش مهمی را در این مرحله بازی می کند. (تمیز اصوات گفتاری)
انگشت خوانی یا صحبت با حرکات انگشتان دست: از زمان سقراط و قرن سوم برای ناشنوایان مرسوم بوده است. این روش را اگرچه فاقد محتوای گرامری می دانستند ولی از سال 1970 مجددا بعنوان روش مفیدی بکار گرقته شد. در این روش حرکات و تکان دست و انگشتان بجای حرکات و تکان زبان بکار می رود و در حقیقت هر حرکت انگشت یاانگشتان به عنوان ایراد یک حرف از حروف الفبا می باشد. در صورتی که روش های گفتارخوانی و انگشت خوانی بطور توأم بکار برده شود روش ارتباط کل نامیده می شود.
اخیرا با پیشرفت تکنولوژی روش های جدید برای ناشنوایان پیدا شده که آنها را با دنیای بیرون براحتی ارتباط می دهد. آموزش با کامپیوتر، برنامه های تلویزیونی با زیرنویستلکس، دستگاه تلفن که صحبت به نوشته تبدیل می شود و فرد ناشنوا آن را می خواند. روش اخیر ارتباط فرد ناشنوا را با ناشنوایان دیگر و یا سایر افراد برقرار می کند. قرار دادن سمعک های مخصوص و جدید در پشت گوش و مجرای گوش و حتی اخیرا در داخل گوش که با عمل جراحی از پشت گوش انجام می گیرد.
طبق آمار 79 درصد دانش آموزان ناشنوا گاهگاهی و 67 درصد همه وقت از سمعک در کلاسهای درس استفاده می کنند و مصرف سمعک های خیلی کوچک و ترانزیستوری و پشت عینک طبق عقیده ساندرز در 15 سال اخیر پنج برابر شده است.
دانش آموزان مبتلا به اختلالات شنوایی ممکن است در مدارس عادی تحصیل کنند و یا به علت شدت ناراحتی در مدارس شبانه روزی ناشنوایان به سر برند. ناشنوایانی که در کلاس های عادی با شاگردان شنوا تحصیل می کنند باید از آموزش خاصی که آموزگار و گفتاردرمانی کودکان کم شنوا برای آنها تهیه دیده استفاده کنند و برنامه ها طوری تنظیم شود که کودک ارتباط عادی با دیگران برقرار کند و دروس را متوجه شده و در سوال و جواب اشکالی نداشته باشد.
سوالات متداول:
آیا کودکان با اختلال شنوایی می توانند در مدارس عادی تحصیل کنند؟
بله، اما تمام کودکان با اختلال شنوایی نمی توانند در مدارس عادی تحصیل کنند و این مورد به شدت کم شنوایی کودک بستگی دارد.
2. در چه سنی باید کودک را برای سنجش شنوایی به شنوایی سنجی ببریم؟
همه کودکان در بدو تولد از نظر سلامتی شنوایی مورد بررسی قرار می گیرند، اما پس از آن اگر احساس میکنید کودک شما به محرک های شنوایی پاسخ نمی دهد، حتما تا 6 ماهگی برای انجام شنوایی سنجی اقدام نمایید.
3.آموزش کودکان کم شنوا و گفتاردرمانی آنان از چه سنی باید شروع شود؟
پاسخ این سوال بسیار قابل اهمیت است. هر چه کم شنوایی کودک زودتر تشخیص داده شود و کلاس های آموزشی و گفتاردرمانی زودتر آغاز شود پیشرفت کودک به همان میزان بیشتر خواهد بود. پسدر اولین زمان ممکن اقدام نمایید.