دسته: توانبخشی کودکان

بیش حسی شنوایی در کودکان اوتیسم

بیش حسی شنوایی در اوتیسم یکی از علائم رایج می باشد. حساسیت بیش از حد به صدا هایی مثل صدای شرشر آب یا صدای هواگش و یا حساسیت نسبت به صدای موتور ماشین در این کودکان دیده می شود. بیش حسی شنوایی در کودکان اوتیسم موجب به هم ریختگی عصبی کودک و رفتار های تکانشی در او می شود. کودک اوتیسم برای رهایی از حساسیت گوش به صدا شروع به انجام رفتار های کلیشه ای مانند چرخش به دور خود یا چرخاندن اشیاء می شود. مرکز اوتیسم دکتر صابر با در اختیار داشتن امکانات درمانی روز دنیا در زمینه درمان اوتیسم در حیطه رفع حساسیت به صدا در کودکان اوتیسم به طراحی اتاق پردازش شنیداری پرداخته است در این اتاق کودک اوتیسم به صورت تدریجی با محرک های شنیداری مواجه شده و بیش حسی شنوایی و کم حسی شنوایی در او تعدیل می گردد.

بیش حسی شنوایی در کودکان اوتیسم یا حساسیت بیش از حد به صدا

سر و صداهای ناگهانی و مختلف کودک اوتیسم را به شدت آشفته می کند . این حساسیت به صدا همیشه باعث واکنش‌های تند کودک اوتیسم مانند پرتاب اشیاء یا زدن بچه ها می شود. این حساسیت بیش از حد به صدا برای کودکان این طیف غیرمعمول نیست، زیرا آنها در قبال بعضی از محرک ها واکنش بیش از اندازه و نسبت به بعضی دیگر واکنشی کمتر از حد معمول نشان می‌دهند. تحقیقات اخیر نشان داده است که کودکان اوتیستیک ممکن است یک صدای بلند را نشنیده بگیرند در حالی که صدای مچاله کردن یک کیسه زباله منجر به واکنشی ناهنجار شود و بیش حسی شنوایی ایجاد کند.

علت حساسیت گوش به صدا چیست

دلیل حساسیت گوش به صدا در کودکان اوتیسم، عدم توانایی این کودکان برای نظم بخشیدن به داده های حسی و تفکیک محرک ها و پردازش آنهاست که به بیش حسی شنوایی معروف است. بورا فین و همکارانش در بوستون عقیده جالب توجهی را در باب علت بروز اوتیسم ارائه داده اند. (در حیوانات رفتار اوتیستیک می‌تواند به دلیل فقدان اطلاعات باشد، اما در کودکان اوتیستیک این رفتارها می‌تواند نتیجه عدم پردازش داده های حسی باشد. چنین کودکانی از سنین پایین به این سندروم مبتلا می‌شوند و در نتیجه فاقد تجارب ادراکی لازم برای ایجاد درک عمیق تر، گیرایی مفاهیم و یادگیری زبان هستند. این حساسیت بیش از حد به صدا با مشکل از پیش بررسی شده دیگری که بیانگر ناتوانی این کودکان در پذیرش محرک‌های همزمان و پردازش تک تک محرک‌های بصری یا شنیداری مرکب است، تشدید می‌شود.

فرد اوتیسم در صورت درمان حساسیت نسبت به صدا به عنوان یک بزرگ سال قادر خواهد بود تمام صداها را در یک فرودگاه شلوغ حذف کند و به مطالعه بپردازد، اما شاید هنوز قادر نباشد که صدای محیط را نادیده بگیرد و با تلفن صحبت کند.

مشکلات کودکان اوتیسم با حساسیت نسبت به صدا

مجموعه عوامل بیش حسی شنوایی و کم حسی شنوایی در یک کودک اوتیستیک منجر به بروز حرکات خود انگیخته مانند چرخش، ضربه به خود، یا فرار به دنیای درونی خویش به منظور فیلتر کردن محرک‌های بیرونی می شود. در غیر این صورت وجود محرک‌های همزمان در محیط برانگیختگی، قشقرق، فریاد و دیگر رفتارهای غیر معمول می‌شود. با وجود حساسیت به صدا،رفتارهای خود انگیخته موجب آرام شدن سیستم اعصاب مرکزی تعریف شده می‌شود. بعضی از دانشمندان معتقدند که کودکان اوتیستیک دارای سیستم عصبی بیش فعال هستند، در حالی که کودکان بیش‌فعال سیستم عصبی کند و آرامی دارند. یک کودک اوتیستیک خود را تحریک می‌کند تا آرام شود و کودک بیش‌فعال با فعالیت بیش از اندازه قصد فعال کردن سیستم عصبی منفعل خود را دارد.

بعضی از مربیان از حساسیت به صدا در کودکان سوء استفاده و از آن به عنوان عاملی برای تنبیه استفاده می‌کنند. این حساسیت فراوان به صدا در بزرگسالان مبتلا به اوتیسم هم دیده می‌شود. حتی ممکن است صداهای بلند ناگهانی مثل ترمز ماشین باعث یکه خوردن فرد شود. و اضطراب شدیدی در او به وجود ‌آورد. صداهای بلند و طنین دار مانند صدای موتور سیکلت برای فرد اوتیسم عذاب آورند.

درمان های توانبخشی نظیر اتاق پردازش شنیداری و اتاق سنسوری روم در رفع حساسیت نسبت به صدا در کودکان اوتیسم بسیار موثر می باشد و می تواند مشکلات بیش حسی شنوایی را تعدیل نماید.

راهکارهای عملی برای کاهش حساسیت شنوایی در کودکان اوتیسم

1. ایجاد محیط شنیداری ایمن

فضاهای آرام طراحی کنید: یک گوشه آرام در خانه با مبلمان نرم و عایق صوتی ایجاد نمایید

از پرده‌های ضخیم و فرش استفاده کنید تا انعکاس صدا کاهش یابد

محدود کردن منابع صوتی مزاحم: مانند خاموش کردن تلویزیون پس از استفاده

2. استفاده از ابزارهای کمک‌شنیداری

هدفون‌های حذف نویز: با مشورت کارشناس، هدفون‌های مخصوص انتخاب کنید

گوش‌گیرهای مناسب: انواع سیلیکونی یا فومی با اندازه کودک

دستگاه‌های تولید نویز سفید: برای پوشش صداهای ناگهانی

3. برنامه‌ریزی حسی پیشگیرانه

جدول زمانی فعالیت‌های پرسر و صدا: کودک را برای موقعیت‌های پرصدا آماده کنید

استفاده از تایمر بصری: برای نشان دادن مدت زمان باقی‌مانده در محیط پرسر و صدا

آماده‌سازی پیش از رویداد: توضیح اتفاقات پیش‌رو با تصاویر یا داستان‌های اجتماعی

4. تمرینات یکپارچگی حسی (تحت نظارت کاردرمانگر)

درمان تدریجی با صداها: شروع با صداهای آرام و افزایش تدریجی حجم صدا

بازی‌های شنیداری کنترل‌شده: مانند تشخیص منبع صدا یا دنبال کردن ریتم

فعالیت‌های سنگین جسمی: برای تنظیم سیستم عصبی قبل از مواجهه با صداها

5. راهکارهای رفتاری-شناختی

سیستم پاداش: برای تحمل تدریجی صداهای غیرمنتظره

کلمات رمز امن: ایجاد یک کلمه خاص که کودک با گفتن آن بتواند موقعیت را ترک کند

تکنیک‌های تنفسی: آموزش تنفس عمیق هنگام مواجهه با صداهای ناخوشایند

6. تغییرات محیط آموزشی

صندلی دور از منابع صوتی: مانند دور از درب کلاس یا سیستم تهویه

اجازه استفاده از وسایل کمک‌شنیداری در مدرسه

زمان‌های استراحت شنیداری بین کلاس‌ها

7. رژیم غذایی و مکمل‌ها (با نظارت پزشک)

کاهش محرک‌ها: مانند کافئین یا مواد غذایی حساسیت‌زا

مکمل‌های منیزیم: که ممکن است به کاهش حساسیت عصبی کمک کند

تأمین کافی امگا3: برای سلامت سیستم عصبی

وسایل کمک‌شنیداری برای کودکان اوتیسم

1-هدفون‌های حذف نویز (Noise-Canceling)

2-گوش‌گیرهای سیلیکونی نرم

3-گوش‌گیرهای فومی یکبارمصرف

4-گوش‌گیرهای سفارشی قالب‌گیری شده

5-دستگاه‌های تولید نویز سفید

6-هدفون‌های حساسیت‌زدایی (Desensitization)

7-سیستم‌های FM شخصی

8-گوش‌گیرهای ریتمیک (ضربان‌دار)

9-هدفون‌های Bone Conduction

10-گوش‌گیرهای هوشمند با فیلتر فرکانسی

سوالات متداول:

1-چگونه می‌توان کودک اوتیستیک را به استفاده از این وسایل عادت داد؟

با زمان‌بندی کوتاه شروع کنید (مثلاً 5 دقیقه در روز) و به تدریج افزایش دهید. می‌توانید از سیستم پاداش و بازی استفاده کنید.

2-چگونه گوش‌گیرهای سیلیکونی را تمیز و ضدعفونی کنیم؟

با آب ولرم و صابون ملایم شسته و کاملاً خشک کنید. از الکل استفاده نکنید چون ممکن است مواد سیلیکونی را خراب کند.

ترس کودک از شستن سر| ترس از آب در کودکان| مرکز درمان اختلال پردازش حسی دکتر صابر

 برخی کودکان و بزرگسالان، از جمله آنهایی که تدافعی لمسی دارند، صد در صد عاشق شستن‌سر در وان هستند. فشار هیدرواستاتیک مساوی، همه بدن را احاطه می‌کند و بدن را نرم میکند، به این ترتیب ورودی لمسی مداومی که اغلب مردم آرزوی آن را دارند فراهم می‌آورد. آب، چه از طریق جکوزی،دوش،استخر،دریاچه،یا سایر منابع،می توان یک تغییر دهنده حال و هوای مهم باشد و به معنای واقعی کلمه احساسات بد، نگرانی ها، غصه ها و سایر هیولا های مغز را بشوید و ببرد. آب می‌تواند به فرد کمک کند تا سر صبح به وضعیت ایده‌آل هوشیاری ملایم برسد و به همین ترتیب به هوشیاری کمتری در انتهای روز، تا فرد بتواند به خواب برود. با این حال برای برخی، شستن سر در وان و دوش گرفتن به این سادگی نیست. ترس کودک از شستن سر و ترس از آب در کودکان یکی از علائم اختلال پردازش حسی می باشد. در مرکز درمان اختلال پردازش حسی دکتر صابر با استفاده از تکنیک های مختلف درمانی به درمان مشکلات ترس از شستن سر در کودکان پرداخته می شود.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

احساس ناامنی ثقلی حین غوطه خوردن داخل وان و یا احساس ناامنی در حین ایستادن با چشمان بسته زیر دوش،می تواند برای فردی که آگاهی بدنی ضعیف، مشکلات وستیبولار، یا تون عضلانی پایین دارد ترسناک باشد. کودک ممکن است به صدای خوردن آب به کف وان یا کف حمام واکنش نشان دهد، همچنین به نور، به بو و بافت شامپو و حالت دهنده مو،به بدن شور و به سایر محصولات شست و شو.

درمان ترس کودک از سرشستن در حمام

در ادامه تعدادی راهکار برای کمک آورده شده است.

حمایت به وضعیت بدن: والدین همیشه باید یک کفپوش لغزش گیر حین شستن سر یا دوش گرفتن فراهم کنند تا از لیز خوردن و سقوط کردن جلوگیری شود. آنها همچنین می توانند با نصب میله در قسمتهای مناسب کاری کنند که کودک حین اینکه چشمانش بسته است چیزی را بگیرد. نصب آینه های نشکن در جلوی چشمان کودک ممکن است به کودک کمک کند تا زمانی که چشمانش باز است موقعیت خود را در محیط تنظیم کند،و همچنین به او کمک کند تا موقعی که می‌خواهد چشمانش را ببندد بداند کجاست و ترس کودک از شستن سر کم شود.

کودکان کوچک با ترس از آب که از بزرگی وان حمام وحشت زده میشوند، ممکن است در فضاهای کوچک تر مثل سطل یا سینک  بزرگ بهتر شوند. در فروشگاه هایی که وسایل نوزاد می فروشند به راحتی می توان صندلی حمام کودک یا نوپا پیدا کرد که برای کودکان خیلی کوچک،دارای کمربند هم هستند. اگر کودک بزرگتر، نوجوان یا حتی یک بزرگسال احساس بی تعادلی می‌کند و یا موقع بستن چشمها در خطر سقوط است، می تواند روی یک صندلی حمام بنشیند که قابل تهیه در فروشگاههای لوازم پزشکی یا ابزار فروشی ها هم هست. اگر حمایت بیشتری برای کودک بزرگتر،نوجوان یا بزرگسال جوان مورد نیاز است، صندلی حمام پیشرفته ی لکی ( Leckey Advance Bath Chair ) حداکثر حمایت و ثبات را برای شستن سر فراهم می‌آورد.

ترس از آب در کودکان

دما: بچه های دارای مشکلات حسی ممکن است سرما و گرما را به نحو متفاوتی حس کنند. در یک مکانی من به کودک اجازه دهید به درجات سرد تر و گرم تر آب دست بزند تا دمای ایده آل را پیدا کنید. والدین می‌توانند حداکثر دما را در آبگرمکن تنظیم کنند برای جلوگیری از سوختگی می‌توانند از سردوش یا دوش دستی ضد سوختگی ،استفاده کنند. هنگامی که آب داغ به دمای خطر آفرین می رسد، این سردوش جریان آب را تا حد چکه کاهش می‌دهد تا از سوختگی جلوگیری کند و سپس هنگامی که آب سرد شد،جریان را آزاد می سازد.

همچنین ممکن است کودک در وان یا زیر دوش راحت‌تر باشد و والد قبل از ورود کودک به حمام، فضا و سطوح را با جاری ساختن آب گرم به مدت چند دقیقه،گرم کند. حوله ها را هم میتوان قبل از استفاده برای بررسی مشکلات حس لامسه در لباس پوشیدن کودک،روی خشک کن گرم کرد.

ورودی حسی: برای بسیاری از کودکان با اختلال پردازش حسی زمان حمام یک زمان بسیار خوبی برای تحریکات حسی است. والدین می توانند از اسباب بازی های وان فراهم کنند مثل رنگ وان،مداد شمعی وان،سوت های آبی،اسباب بازی های آب پاشی،و غیره. مثل هر مسئله حسی دیگری، ترس از شستن سر در کودک نیز نیازمند کمی آزمون و خطاست. کودک ممکن است از حباب بترسد و آب صاف و زلال را ترجیح دهد. دیگری ممکن است برای حفظ تمایلش، به همان حباب ها نیاز داشته باشد. فکر نکنید نرمی همیشه بهترین انتخاب است. در وان یا زیر دوش،یک کودک ممکن است یک ماساژ نرم و صابونی را ترجیح دهد یا اینکه یک مشت و مال سخت با یک سنگ پا یا یک اسفنج نایلونی را. از واکنش کودک به خشک شدن با یک حوله نرم پشمی و با حوله ای زبرتر به این مسئله پی ببرید.

یک بطری آب دم دست قرار دهید، ممکن است کودک تشنه شود. شما که نمی خواهید کودک آب صابونی وان را بخورد و حتی احتمال دارد یک وان قدیمی از جنس چینی،سرب به داخل وان آزاد کند. والدین می‌توانند یک کیت تست سرب از ابزار فروشی ها تهیه کنند.

تا جایی که ممکن است کودکان با مشکلات حس بویایی باید محصولاتی که بیشترین علاقه را به آنها دارند انتخاب کنند. شامپوهای بدون خوشبو کننده، صد در صد طبیعی، حالت دهنده ها، صابون و کف حمام از شرکت هایی مثل ( honest. Com) ایمن ترین و قابل تحمل ترین محصولات برای افراد حساس هستند که نمی توانند عطر های مصنوعی، رنگ های صنعتی و مواد شیمیایی را تحمل کنند. البته، برخی کودکان محصولات شدیداً معطر را دوست دارند مثل شامپوی ( Herbal Essences).

درمان ترس از شستن سر در کودکان

شامپو زدن و شستن: بسیاری از کودکانبا اختلال پردازش حسی از حمام با وان و دوش گرفتن لذت می برند، اما از شستن مو ها نفرت دارند چرا که حس ریختن آب روی سر و صورت را دوست ندارند. همچنین ممکن است دوست نداشته باشند که چشم هایشان را محکم بسته نگه دارند و البته رفتن آب یا صابون داخل چشم هایشان. هر وقت کودک،شامپو یا حالت دهنده مورد علاقه اش را انتخاب کرد،(محصولات ترکیبی نسبت به محصولات مجزا بهترند چرا که تعداد مراحل شستشو را کم می‌کنند) والدین همچنین می‌توانند:

• ابتدا سر را حساسیت زدایی کنند: با ماساژهای ملایم اما عمقی پوست سر،گوشها،گردن،و حتی صورت توسط کاردرمانی حسی، آنها می توانند یک برس موی لرزان (قابل تهیه از ( Com ) و بسیاری از کاتالوگ های درمانی) را هم امتحان کنند. یک ویبراتور دهانی برای روی گونه ها،فک،و لب ها هم می تواند کمک کننده باشد.
• در نظر داشته باشند که کودک اگر بتواند تحمل کند، می تواند از گوش گیر های ضد صوت یا گوش‌گیر های شنا هم بهره ببرد(قابل تهیه از داروخانه ها یا ( com ).
• آب را با یک سطل یا لیوان بریزید تا فشار مساوی تری هنگام شست و شو بر بدن وارد آید. اگر امکان دارد بگذارید کودک آب را خالی کند. در هر دو صورت، قبل از ریختن آب، شروع به شمارش معکوس نمایید تا کودک احساس کند شرایط قابل پیش بینی است.
• کودک ممکن است قبول کند هنگامی که درون وان نشسته است از سر دوش دستی استفاده شود. در این صورت تنظیمات مختلف آن را، از جمله ریتم های ماساژ دهنده سریع و کند را امتحان کنید.
• کودک می‌تواند حین شامپو کردن و شستن بعد آن، چشمانش را با یک لیف بپوشاند.
• یک کلاه لبه دار حمام می‌تواند کمک کند تا شامپو و آب وارد چشمان کودک نشود.
• به محض این که امکانش وجود دارد به کودک آموزش دهید خودش موهایش را شامپو کند. شرکت به این ترتیب کودک احساس کنترل و توانمندی خواهد داشت.
• اگر واقعا ضروری است، از شامپوهای بدون نیاز به شستشو با آب،استفاده کنید.
• در حمام یا وان با استفاده از وسایلی رادیو ضبط یا به صورت آنلاین، موسیقی پخش کنید تا ببینید که پخش موسیقی باعث آرامش یا تحریک کودک با اختلال پردازش حسی می‌شود.می توانید یک تکه اسفنج یا قالب صابون را به شکل میکروفون درآورید تا کودک با آن وانمود به خوانندگی کند.

علائم اوتیسم در نوزادان چیست

جهت توضیح این مسئله که علائم اوتیسم در نوزادان چیست؟ باید اشاره نمود که ابتدا نشانه های اوتیسم توسط والدین شناسایی می شود. از علائم اوتیسم در نوزاد سه ماهه می توان عدم ارتباط چشمی مناسب و بی قراری نوزاد و عدم عکس العمل به چهره مادر را نام برد. در مواردی که والدین به علائم اولیه اوتیسم در نوزادان شک می کنند باید جهت بررسی علائم اوتیسم در نوزادی به پزشک متخصص اوتیسم مراجعه کنند  علائم اوتیسم در نوزاد شش ماهه به وضوح توسط یک پزشک متخصص اوتیسم قابل تشخیص می باشد. مرکز تخصصی اوتیسم دکتر صابر در زمینه تشخیص و درمان اختلال اوتیسم در تهران فعالیت می نماید و با دوشعبه فعال در شرق و غرب تهران آماده ارائه خدمات تست های تشخیصی، توانبخشی کاردرمانی، گفتار درمانی و روانشناسی کودک می باشد.

لزوم آگاهی از علائم اولیه اوتیسم در نوزادان

خانواده و در راس آن پدر و مادر، بیشترین تاثیر را در جلوگیری از بروز اوتیسم در کودکان دارند چراکه بیشترین زمان را با او می گذارنند . پس می بایستی با تکمیل اطلاعات خود راجع به علائم اوتیسم در نوزادان ،اگر علائم هشداردهنده ای مشاهده کردند ، با مراجعه به مرکز جامع اتیسم دکتر صابر در اسرع وقت، تشخیص قطعی اوتیسم را سرعت داده و با استفاده از تکنیک های درمانی مدرن و موثر گفتار درمانی اوتیسم و کاردرمانی اوتیسم باعث کنترل اوتیسم در کودکان شوند. اما آیا می توان علائم اولیه اوتیسم در نوزادان را شناسایی کرد؟ جواب مثبت است، پس ضروریست والدین معاینه های پیش از یک سالگی را جدی بگیرند تا از بروز اوتیسم در کودکان خود جلوگیری کنند. مشاهده علائم اوتیسم در نوزادان دلیل قطعی اختلال اوتیسم در کودکان نیست بلکه در صورت بروز چنین علائمی می بایستی رفتار کودک توسط دکتر صابر مورد ارزیابی تخصصی و دقیق تر قرار گیرد .

علائم اوتیسم در نوزادان چیست

مواجه شدن با فرزند اوتیستیک برای یک مادر جوان بسیار ترسناک است، چون نمی‌داند در برابر کودکی که او را از خود می راند باید چه عکس العملی نشان دهد. شاید مادران نوزادان اوتیسم سعی کنند که این رفتار نوزاد را معمولی ببینند و نادیده بگیرند. در عین حال نوزادان اوتیسم بچه ای بسیار سالم، هوشیار با حرکاتی هماهنگ به نظر می رسند. از آنجا که در اولین فرزند خانواده، شاید مادر این گوشه گیری نوزاد را عادی و جزئی از مراحل تکامل و مستقل شدن کودک بپندارد. عدم تمایل به برقراری هرگونه تماس که از علائم کودکان اوتیسم در نوزادی است، نقطه آغازی است برای رفتارهای اوتیستیک دیگری که در سال‌های بعد از خود بروز می دهد. علاقه شدید به چرخاندن اشیا، انزوا طلبی، رفتارهای مخرب، قشقرق، ناتوانی در تکلم، حساسیت به صدا های ناگهانی، علائم ناشنوایی و حساسیت فراوان به رایحه های مختلف از علائم اوتیسم در نوزادان می باشد

نوزاد شش ماهه

۶ ماه بیشتر نداشتم که مادرم متوجه موضوعی عجیب شد. منقبض کردن بدنم هنگام در آغوش گرفته شدن و عدم تمایل به برقراری این ارتباط. در حدود یک سالگی، هر وقت مادر سعی می کرد در آغوشم بگیرد، مثل حیوانی به دام افتاده به او حمله ور می شدم و او را چنگ میزدم. رفتار من برایش قابل درک نبود و عکس‌العمل‌های خشن من باعث آزردگی خاطرش می شد. او نوزادان دیگر را می دید که در آغوش مادرشان آرام می گیرند و صداهای دلنشینی در می‌آورند. کجای کارش اشتباه بوده است؟ او جوان و بی تجربه بود.

در دوران کودکی بسیار مخرب هستند.نه یکبار و دوبار بلکه هر بار که مداد یا مداد شمعی پیدا می کردم تمام دیوارها را نقاشی می کردم. یادم می‌آید که مادرم مرا به علت ادرار کردن روی فرش تنبیه می کرد، و من بارها پرده را می‌کشیدم و بین دو پای خود قرار می‌دادم تا شاید لباسم زودتر خشک شود و مادر متوجه حرکت ناپسند من نشود. بچه ها معمولا با خمیر بازی می کنند اما من به جای خمیر با مدفوع خودم باز می کردم، و هر چه را که می ساختم به همه جا می مالیدم. پازل ها را می جویدم و تفاله های کارت های بازی جویده شده را روی زمین تف میکردم.

علائم اولیه اوتیسم در نوزادان

رفتار بسیار خشنی دارند و اگر کسی آن ها را از انجام کاری منع کند هرآنچه به دستشان برسد از گلدان های عتیقه تا اسباب بازی پرتاب می کنندو بی وقفه فریاد میزنند. گاهی صدایی نامفهوم آنها را عمیقا تحریک می کند، در حالی که در بعضی شرایط به نظر ناشنوا می آیند. تفاوت زیاد رفتارهای نوزاد اوتیسم با کودکانی که در همسایگی آنها زندگی می کنند، باعث می شود که در تقریبا در سه تا سه سال و نیمگی والدین آنها را پیش یک متخصص مغز و اعصاب ببرند.

خاطرات یک کودک اوتیسم:

من اولین فرزند از چهار فرزند خانواده بودم و هیچ کدام از خواهران و برادران کوچکترم چنین رفتارهایی نداشتند. نوار مغزی و تست شنوایی طبیعی بود و ارزیابی صورت گرفته طبق پرسشنامه (فهرست بازبینی) ریملند امتیاز ۹+ را برای من رقم زد. لازم به ذکر است که در این ارزیابی امتیاز ۲۰ + بیانگر اوتیسم کلاسیک (سندروم کانر) است. (تنها  ۱۰ درصد) از کودکان اوتیستیک در محدوده کانر می‌گنجند و دلیل این امر تفاوت های متابولیک میان مبتلایان به سندروم کانر و دیگر انواع اوتیسم است. اگرچه الگوهای رفتاری من به وضوح اوتیستیک بود، صداهای معنادار هرچند ضعیف من، باعث بهبود امتیازم در پرسشنامه ریملند شد.

توانبخشی در بهبود علائم اوتیسم در نوزادان

احساس درماندگی والد و کودک در هر درجه اوتیسم اجتناب ‌ناپذیر است. بعد از انجام ارزیابی، زمانی که وجود هرگونه معلولیت جسمانی منتفی اعلام شود ، پزشک کاردرمانی و گفتار درمانی را به منظور بهبود ناتوانی کودک در برقراری ارتباط پیشنهاد می کند. برقراری ارتباط برای کودک اوتیسم به منزله خیابانی یک طرفه است، هر آنچه گفته می‌شد برای او قابل فهم نبوده، و قادر به پاسخگویی نیست. فریاد زدن و تکان دادن دست برای نوزاد تنها راه برقرار کردن ارتباط است. گنجینه لغات کودک اوتیسم در ابتدای امر بسیار محدود بود و لغات را به سختی و با تکیه ادا می کند مثلاً (bah  ) را به جای (ball) به کار می ‌برد. البته از کلمات یک سیلابی به وفور استفاده می‌شود مثل (نه) ،  (تو) ، (من) ، (یخ) و از این قبیل از نظر والدین کوشش های کودک شگفت آور و ارزشمند است. گامی به پیش محسوب می‌شود، گامی جلوتر از زمزمه کردن و جیغ کشیدن و گامی به سوی ادای کلمات.

از خانم رنلدز  به‌ عنوان گفتار درمانم به استثنای چوب اشاره‌ای که همیشه در دست داشت، خاطرات خوبی دارم. چوب اشاره او بسیار تیز و عجیب بود در خانه بارها به من گفته شده بود که هرگز وسیله تیزی را به سمت کسی نگیرم چون می‌تواند حتی چشم آدم را از حلقه درآورد. و حالا خانوم رنلدز آن را به سوی من نشانه می گرفت، و من با ترس خود را عقب کشیدم. شاید او هیچگاه متوجه وحشت من از آن وسیله نشد و من هم  قادر نبودم که ترس خود را برای او بازگو کنم. بدون در نظر گرفتن این یک مورد او بسیار به من کمک کرد. به یاد دارم اولین باری که به تلفن پاسخ دادم، در دفتر او بودم خانم رنلدز برای چند لحظه اتاق را ترک کرد که تلفن شروع به زنگ زدن کرد، تلفن بی‌وقفه زنگ می‌خورد و کسی نبود تا جواب آنها را بدهد. در آن لحظه اضطراب و هیجان که صدای تلفن در من به وجود آورد روزنه ای را در دنیای همیشگی من با آن کلمات متزلزل کرد. ناگهان به آن سوی اتاق دویدم و گوشی را برداشتم (اَل – لو!) حتم دارم که اولین تلفن گراهام بل هم نمی‌توانست  چنین عکس العمل حیرت انگیزی را همراه داشته باشد.

سوالات متداول:

1-چرا نوزاد من فقط به چرخش پنکه سقفی خیره می‌شود؟
تمرکز شدید و طولانی‌مدت بر حرکات چرخشی می‌تواند از اولین نشانه‌های تفاوت‌های پردازش حسی در اوتیسم باشد.

2-چرا نوزاد من اصلاً به چهره‌ها نگاه نمی‌کند؟
اجتناب از تماس چشمی پایدار در نوزادان 2-6 ماهه یکی از قوی‌ترین نشانه‌های اولیه اوتیسم محسوب می‌شود.

مشکلات جسمی کودکان| کاردرمانی جسمی حرکتی| اختلال جسمی کودک| اختلال حرکتی | دکتر صابر

کاردرمانی جسمی حرکتی به درمان اختلال جسمی کودکان میپردازد. مشکلات جسمی کودکان شامل اختلالات ژنتیکی مانند دیستروفی عضلانی، آسیب های مغزی مانند فلج مغزی، اختلال حرکتی ارتوپدیک کودک می شود. همچنین اختلال جسمی کودک می تواند به علت تاخیر حرکتی در رشد کودکان اتفاق بیافتد. مرکز توانبخشی دکتر صابر در زمینه  کاردرمانی جسمی کودکان به ارائه تمرینات تخصصی کاردرمانی حرکتی توسط متخصصین مجرب کاردرمانی می پردازد. بهبود اختلالات جسمی و حرکتی می تواند در استقلال فردی کودک و پیشرفت تحصیلی او نقش بسزایی داشته باشد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

اختلال جسمی کودکان چیست؟

اختلالات جسمی کودکان یا به صورت مادرزادی در کودک وجود دارند یا به صورت اکتسابی در فرد ایجاد می شود.

اختلالات مادرزادی شامل  فلج مغزی، سندرم های ژنتیکی، دیستروفی عضلانی، میوپاتی، اختلالات ارتوپدیک نظیر پا پرانتزی،

اختلال جسمی اکتسابی شامل نقص عضو، ضربه مغزی و آسیب های مغزی، تومورهای مغزی و نخاعی و…

تمرینات کاردرمانی جسمی حرکتی درشت اندام تحتانی

در این بخش تمرینات هماهنگی حرکتی مربوط به اندام تحتانی یا پاها ارائه شده است این تمرینات مربوط به کسانی است که از ضعف شدید هماهنگی عضلانی رنج می برند و نمی توانند حرکات دست ها و پاها را همزمان با یکدیگر هماهنگ کنند یا افرادی که هماهنگی عضلانی آنها در پاهای شان ضعیف تر از دست هایشان می باشد.

در این بخش نیز فقط تعداد محدودی تمرین جهت بهبود اختلال جسمی حرکتی بیان شده و باید مانند بخش قبل عمل گردد.

1. مراجعه کننده در جا می زند(یعنی پاها را یکی در میان به زمین می کوبد).
2. مراجعه کننده پاها را به اندازه عرض شانه باز می کند و پاها را یکی در میان جمع کرده و به یکدیگر میزند.
3. مراجعه کننده پاها را یکی یکی از ران خم می کند و بالا می آورد (حدود ۹۰ درجه)

تمرینات دو اندام جهت بهبود مشکلات جسمی کودکان

• کودک با اختلال جسمی با پاهای جفت ایستاده و پای چپ را مانند رقص کردی جلو آورده و سپس زانوی پای راست را خم کرده و به باسن میزند همزمان هر دو دست را با حرکت هرپا تا عرض شانه از پهلو بالا می آورد.
• همانند تمرین بالا میباشد با این تفاوت که دستها تا عرض شانه باز هستند و با خم شدن هر زانو به داخل شکم به سمت کنار بدن (پهلو) به صورت متناوب برای حرکت می کنند.
• کودک با مشکلات جسمی پاها را به اندازه عرض شانه باز می کند دستها را کنار بدن قرار می دهد سپس یک پا و دست سمت راست را ۹۰ درجه داخل شکم و بدن خم می کند و همزمان دست دیگر را در حالی که کنار بدن است با کمی خم کردن تنه به طرف چپ در کنار پا به سمت زانو حرکت می‌دهد و تمرین را برعکس انجام می‌دهد.
• مراجعه کننده پاها را باز میکند سپس دولا شده و به ترتیب دست چپ را به قوزک راست و دست راست را به قوزک چپ میزند.
• کودک با اختلال جسمی یک پا را جلو و پای دیگر را عقب می گذارد سپس دولا شده و زیر ران پای جلو گذاشته شده،دست میزند و بعد دست ها در راستای شانه در پهلو قرار می‌دهد.
• در تمرین قبل می توان پاها را عقب جلو نگذارد (در یک راستا) و به جای ثابت نگه داشتن یکی یکی از آنها را جلو بگذارد و زیر آن ها دست بزند.
• مراجعه‌کننده یک پا را جلو و یک پا را عقب می‌گذارد و دستها را از پهلو باز کرده و در راستای شانه قرار می دهد سپس پای جلویی را ثابت نگه میدارد و پای عقبی را جلو می آورد و با جلو آوردن هر پا دستها را به حالت دست زدن جلو می آورد.
• مانند تمرین قبل است فقط یک دست و یک پا حرکت می کند نه هر دو دست،دست دیگر کنار پهلو ثابت است.
• مانند تمرین (فوق) است با این تفاوت که حرکت دست و پا برعکس می باشد بدین معنی دست رو به پایین حرکت میکند و پا رو به بالا حرکت میکند.
• در حالت ایستاده تا ها عقب-جلو می باشند و سپس با عقب جلو گذاشتن پاها و دستها را با پای هم آن طرف عقب و جلو می برد.
• پاها را اندازه عرض شانه بازکرده و پاها را از قوزک به یکدیگر میزند و همزمان با هر دو دست که بالای سر قرار دارند و در طرف چپ و راست دست میزند،بهتر است با خوردن هر پا به قوزک پای دیگر،در همان طرف دست بزند.
• از کودک با اختلال جسمی حرکتی بخواهید ملق بزند،جهت آموزش از مراجعه کننده به خواهید چهار دست و پا شود و گردن را تا جایی که می‌تواند به سمت داخل شکم خم کند و ثابت نگه دارد و بعد زانوها را از روی زمین بلند کند و با پنجه به جلو بیاید تا ملق بزند.بهتر است هنگام چرخیدن سر زیر تنه نباشد بلکه با خم شدن به یک طرف روی بغل گردن غل خورد. کودکان با اختلال حرکتی عضلانی به شدت در انجام و رعایت این موارد مشکل دارند.
• کودک با مشکلات جسمی پاها را به صورت ضربدری جلو می‌آورد یعنی هر پا که جلو می‌آید در سمت خارجی پای دیگر قرار می گیرد و دستها عکس مسیر حرکت پا در طرف مقابل به یکدیگر می خورند (یا دست می زنند).
• در تمرین فوق می توان جهت راحتی تمرین در همان طرفی که پا حرکت کرده است و در همان سمت قرار گرفته است دست زد.
• در تمرین قبل دست ها به صورت متناوب از پهلو باز میشوند.

• مانند تمرین بالاست فقط حرکت دست ها فرق می کند بدین صورت که دست ها در راستای شانه یکی از آرنج ها خم شده روی سینه قرار میگیرد و دست دیگر با آرنج باز به صورت صاف و کشیده کنار بدن قرار می گیرد. جهت راحتی و زیبایی تمرین بهتر است و زمانی که پا به سمت چپ حرکت می کند آرنج دست راست صاف باشد و آرنج دست چپ خم شود.
• در کاردرمانی جسمی پاها را عقب جلو می گذارد سپس مانند مشت زدن در ورزش های رزمی،دست سمت پایی که رو به جلو حرکت می کند مشت میزند و دست دیگر کنار پهلو قرار میگیرد حرکت پاها و دستها باید همزمان باشند و جای پاها و دستها به صورت متناوب عوض میشوند. جهت زیبایی و قشنگی تمرین بهتر است دستی که مشت میزند کف دستان رو به زمین باشد و دستی که کنار پهلو مشت شده است کف آن رو به بالا باشد.
• مانند تمرین  (فوق) می باشد با این تفاوت که حین مشت زدن پای سمتی که مشت میزند یک قدم رو به جلو حرکت می کند و پایین دیگر فقط به عنوان تکیه گاه عمل می کند ولی دست پای تکیه گاه مشت میزند.
• در کاردرمانی اختلال جسمی پاها را عقب و جلو می گذارد و به صورت ریتمیک بدونه تغییر دادن مکان پاها با حرکت دادن لگن (انتقال وزن رو به جلو)پاشنه پای عقبی را بلند کرده سپس پاشنه را روی زمین می‌گذارد و پنجه پای جلویی را بالا آورد در این هنگام دستها از پهلو کنار شانه باز شده اند و هر بار که پاشنه بلند می شود و بدن رو به جلو حرکت می کنند آنها نیز جلو آمده و جلوی صورت با آرنج صاف به یکدیگر می خورند.
• در تمرین قبل دستها کنار پاها هستند و به صورت ریتمیک دائماً باز و بسته می شوند.
• پاها کمی بیشتر از عرض شانه باز می شوند و یا بلند شدن پاشنه پای چپ بدن مقداری روی پنجه پا چرخیده و به سمت راست متمایل می‌شود در این هنگام دست چپ نیز به سمت چپ حرکت کرده یک لحظه در راستای شانه راست قرار می‌گیرد و برمی گردد.
• همان تمرین قبل است با این تفاوت که هر دو دست به سمت راست حرکت کرده و سپس حرکت را برعکس می کنیم.
• کاردرمانی جسمی حرکتی در این تمرین یک پا را جلو آورده و روی زمین گذاشته نمی شود در همان موقع پایی که روی آن تکیه کرده اید را خم و راست می کنید و با هر خم کردن پا دست ها در جلوی صورت به یکدیگر می خورند و این تمرین فشار زیادی را به زانوی پای تکیه گاه وارد می کند و در صورت داشتن آرتروز حاد یا شدید از انجام دادن آن خودداری کنید در ضمن این تمرین باعث تقویت مناسب عضلات زانو و لگن می گردد.
• پاها کمی بیشتر از عرض شانه باز می‌شوند و مراجعه‌کننده دولا شده و پشت مچ هر پا به صورت متناوب دست میزند.
• کودک با مشکلات جسمی حرکتی با پاهای جفت شده می ایستد و دستها را بالای سر با آرنج صاف قرار می دهد سپس پای راست را از پهلو (بدون اینکه با زمین تماسی داشته باشد یعنی از کنار باز شده و روی زانو قرار نمی گیرد) حرکت می دهد و هر دو دست از پهلو به سمت راست با آرنج صاف به سمت راست و به سمت پای راست خم می شوند،حرکت را به صورت متناوب عوض می‌کند. این تمرین فوق العاده سخت می باشد.
• کودک با اختلال جسمی درجا می‌زند دستها در جلوی صورت،به صورت صاف و کشیده قرار می‌گیرد و در حین درجا زدن مراجعه کننده مچ دست ها را بدون حرکت دادن شانه به سمت پایین و بالا حرکت می دهد بهتر است دست ها مشت نباشند.

مشکلات حرکتی چیست|مشکلات حرکتی نوزادان|مشکل حرکتی کودکان|کلینیک پایا|کاردرمانی غرب تهران| دکتر صابر

یکی از مشکلات شایع در کودکان مشکلات حرکتی می باشد.  مشکلات حرکتی به دلایل مختلف در کودکان رخ می دهد. اختلالات حرکتی مختلف نظیر فلج مغزی، مشکلات ارتوپدیک مانند پا پرانتزی، در رفتگی لگن، بد فورمی های ستون فقرات همه از دلایل مشکلات حرکتی کودکان می باشد. از دیگر موارد قابل ذکر تاخیر رشد حرکتی کودکان است که موجب تاخیر در راه رفتن در کودک می گردد. مرکز کاردرمانی دکتر صابر به صورت تخصصی به بررسی مشکلات حرکتی نوزادان و ارائه تمرینات مناسب بر روی مشکل حرکتی کودکان فعالیت می نماید.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

مشکلات حرکتی چیست و شدت آن چگونه مشخص میشود؟

سیستم طبقه بندی عملکرد حرکتی درشت(Gross Motor Function Classification System ) یا ( GMFCS ) روشی است که غالباً کاردرمانگران برای توصیف عملکردی حرکات درشت کودکان فلج مغزی از آن استفاده می کنند. در این سیستم اختلال حرکتی کودک در پنج سطح تعریف شده و به طور خاص روی توانایی ها و محدودیت های کودک در سه حوزه نشستن،ایستادن و راه رفتن تاکید می گردد.

سطح یک ( GMFCS  ) : کودک در منزل،مدرسه،بیرون منزل و اجتماع قادر به راه رفتن است. او می تواند بدون استفاده از نرده از پله ها بالا برود. کودک مهارت های حرکتی درشت از قبیل دویدن و پریدن را انجام می دهد ولی در سرعت حرکت،تعادل و هماهنگی حرکت مشکل دارد.

سطح دو ( GMFCS  )  : کودک در اکثر محیط ها قادر به راه رفتن است. او با گرفتن نرده از پله ها بالا می رود. او ممکن است در راهپیمایی های طولانی دچار مشکل شده و هنگام راه رفتن روی زمین های ناهموار،سراشیبی ها،جاهای شلوغ یا فضاهای تنگ و محدود نیز دچار مشکلات تعادلی گردد. کودک مسافت‌های طولانی را با کمک دیگران یا با استفاده از وسایل (عصا و واکر) و تجهیزات کمکی چرخدار می‌پیماید.این کودکان برای انجام دادن مهارتهای حرکتی درشت مانند دویدن و پریدن از حداقل توانایی برخوردار هستند.

سطح سه  ( GMFCS  ) : کودک در اکثر فضاهای خانگی و داخل ساختمان با استفاده از ویلچر و واکر قادر به راه رفتن هست. او تحت نظارت و یا با کمک دیگران می تواند با گرفتن نرده از پله ها بالا برود. کودک مسافت های طولانی را با کمک وسایل کمکی چرخدار  پیموده و ممکن است در مسافت های کوتاه خودش آن وسیله (ویلچر یا واکر چرخدار) را به جلو براند.

سطح چهار ( GMFCS  )  : کودک در اکثر اماکن و فضاها برای جابجایی نیاز به تجهیزاتی دارد که یا با کمک دیگران(هل دادن)؛حرکت داده می شود و یا با استفاده از بطری کار می کنند. او ممکن است در داخل منزل با کمک دیگران،با استفاده از وسایل کمکی (ویلچر) باتری دار،و یا واکر های مخصوصی که کودک را به خوبی حمایت می‌کنند،قدم بردارد. او می‌تواند با کمک ویلچرهای دستی یا باطری دار در مدرسه،فضاهای بیرون و در اجتماع حضور پیدا کند.

سطح پنج  ( GMFCS  ) : کودک در تمامی فضاها و اماکن با کمک دیگران و نیز با استفاده از ویلچر دستی جا به جا می شود. توانایی این کودکان برای حفظ وضعیت های ضد جاذبه سر و گردن (مانند گردن گرفتن و کنترل سر) و نیز کنترل حرکات دست ها و پاها محدود است.

مشکلات حرکتی نوزادان

بررسی دقیق روند رشد نوزاد از این نظر بسیار حائز اهمیت می باشد که هر گونه تاخیر حرکتی در رشد کودک می تواند نشانه مشکلات حرکتی یا اختلالات رشد روانی در آینده نوزاد باشد. به همین علت تشخیص مشکلات حرکتی نوزاد  توسط دکتر تاخیر حرکتی و برطرف نمودن آن ها در بهبود رشد حرکتی مناسب نوزادان نقش اساسی دارد. کاردرمانی جسمی در نوزادان به صورت تخصصی به درمان مشکلات حرکتی نوزادان می پردازد.

تمرینات کاردرمانی برای مشکل حرکتی کودکان

در اینجا به ارائه تمریناتی در جهت بهبود مشکلات حرکتی در کودکان می پردازیم که والدین نیز می توانند در منزل با فرزندان خود انجام دهند. هماهنگی حرکتی موجب بهبود مشکلات حرکتی کودکان می گردد. این امر نیاز به تکرار و تمرین فراوان دارد.

• کودک با مشکلات حرکتی یک پا را جلو و پای دیگر را عقب قرار می دهد و دست مقابل پایی را که عقب قرار گرفته است را بالا نگه می‌دارد و سپس پای عقبی را از زانو خم کرده و بالا می آورد و همزمان دست مقابل را نیز پایین آورده و به زانوی پای مقابل میزند و پس از اصابت دست به زانو سریعاً پا به عقب برگشته (به حالت اولیه) و بالای سر قرار می گیرد و حرکت را به صورت پشت سر هم تکرار می کند. در این تمرین باید بعد از چند بار تکرار جای پاها عوض میشود.
• کودک با مشکل حرکتی یک پا را جلو و پای دیگر را عقب قرار می دهد و زیر هر ران که خم می شود یکبار دست میزند (رسیدن دست ها به یکدیگر کفایت میکند.)
• تمرین فوق را در حالیکه پاها در در راستای (عقب جلو نباشند) یکدیگر هستند را انجام دهد. در حالیکه ایستاده پاها را از ران خم می کند و زیر هر ران که خم می شود یکبار دست میزند (رسیدن دستها به یکدیگر کفایت می کند.)
• کودک با مشکلات حرکتی در حالی که یک پا را عقب می گذارد،همزمان دست طرف مقابل را از جلوی سینه تا ۹۰ درجه بالا ( flex ) می آورد و سپس حرکت را برعکس می کند.
• کودک با مشکلات حرکتی می ایستد پاهایش را شبیه رقص کردی یکی یکی در حالی که زانو ها صاف هستند با خم کردن رانها جلو می دهد و همزمان در جلوی بدن دست ها را به هم نزدیک و دور می کند،دست ها بهتر است نبرد درجه پا عرض شانه باز ( flex ) شده باشند و در جلوی بدن به یکدیگر نزدیک شوند.
• کودک با مشکلات حرکتی می ایستد و سپس پاها را یکی یکی به سمت عقب بدن حرکت میدهد (پشت بدن می گذارد) در این حرکت نیز باید زانوها صاف و حرکت از ران صورت گیرد جهت راحتی و زیبایی تمرین بهتر است هنگام عقب گذاشتن پاها فقط پنجه یا نوک انگشت شست روی زمین قرار گیرد و همزمان با حرکت پاها دستهایی که به اندازه ی 90 درجه بالا آمده ( flex ) و در جلوی قفسه سینه (صورت)قرارگرفته‌اند به سمت عقب تا راستای شانه یا کمی عقب تر حرکت می کنند.توصیه می‌شود به این عقب رفتن یک پا دستها رو به عقب بیایند و برعکس.
• کودک با مشکلات حرکتی در حالی که پاها جفت هستند،دست و پای یک طرف را همزمان از پهلو دور ( abd ) می کند و دوباره آن را سر جای اولیه قرار می‌دهد و سپس از طرف دیگر را دور میکند.
• کودک با مشکل حرکتی در حالی که دست‌ها و پاها در حالت ایستاده کنار بدن میباشند،سپس یک دست به همراه پای مخالف را از پهلو دور ( Abd ) می کند و پس از برگرداندن اندامهای حرکت کرده و به جای اولیه،اندامهای دیگر را به همین صورت حرکت می‌دهد. در صورتیکه مراجعه کننده نمی تواند این تمرین را انجام دهد می تواند این تمرین را در یک دست و پای مخالف چند بار تمرین کند سپس سراغ بخش دیگر برود.
• کودک با مشکلات حرکتی بخواهید پاها را کمی بیشتر از عرض شانه باز کند سپس خم شود و دست راست را به قوزک داخلی پای مخالف بزند و دست دیگر نیز باید به سمت بالا حرکت کند و یک زاویه ۱۸۰ درجه با دستی که به قوزک برخورد می کند پیدا کند و سپس حرکت را برعکس کند.
• در وضعیت تمرین بالا بعد از اصابت هر دو دست با پای مخالف،دست ها در وسط هر دو پاها به زمین میخورد و بعد کمر را صاف میکند و بایستد.  این تمرین ۴ مرحله دارد.
• کودک با مشکل حرکتی می ایستد پاها را به اندازه عرض شانه باز می کند سپس پاها را یکی یکی از زانو خم کرده و به باسن میزند و همزمان دست ها را با هم از آرنج خم می کند.
• کودک با مشکلات حرکتی می ایستد پای راست را از بغل به اندازه یک عرض شانه باز می کند و پای چپ را به پای راست میزند دوباره پای راست را باز میکند و با پای چپ دوباره به پای راست میزند به عبارت دیگر به اندازه دو قدم از پهلو به یکدیگر حرکت می کند. در انتها دوباره دو قدم به همان صورت،برمی‌گردد. در تمام مراحل فوق نیز باید دست ها را از آرنج بدون وقفه خم کند،این تمرین جز تمرینات سخت میباشد.
• در تمرین فوق دستها کودک کنار بدن می باشند و با هر قدم همزمان از پهلو باز می شوند.
• در تمرین فوق زمانی که مراجعه کننده به کنار میرود دست ها از پهلو باز میشوند و زمانی که به وسط می آید دست ها همزمان جلو بیایند این تمرین فوق العاده سخت میباشد.

گفتار درمانی حسی چیست|تمرینات گفتار درمانی حسی|تمرینات گفتار درمانی درکی کودک| دکتر صابر

برای پاسخ به این سوال که تمرینات گفتار درمانی حسی چیست؟ باید بیان کرد، این بخش مناسب افرادی است که انواع اختلالات گفتاری و بلع را ناشی از عدم هماهنگی حرکتی بین لبها و زبان نشان می دهند، آبریزش دهانی دارند، توانایی جویدن مناسب ندارند و معمولاً غذا را خوب نمی جوند غذا یا آب دهان آنها حین جویدن از دهان آنها خارج می‌شود، در تولید اصوات و تلفظ ها مشکل دارند و برخی مهارت های دهانی نظیر فوت کردن یا سوت زدن را ندارند. با توجه به اینکه بسیاری از کودکان اختلال هماهنگی رشدی و بسیاری از کودکان دیگر علائم فوق را ناشی از هماهنگی حرکتی نشان میدهند و مشکلات بسیاری حتی در تحصیل برای خود و خانواده ایجاد نموده اند انجام و تکرار تمرینات گفتار درمانی درکی حرکتی در درمان آنها بسیار موثر است. مرکز گفتار درمانی کودکان دکتر صابر با در اختیار داشتن متخصص گفتار درمانی و بخش تخصصی گفتار درمانی حسی به ارائه تمرینات گفتار درمانی درکی حرکتی و تمرینات گفتار درمانی حسی در منزل و کلینیک می پردازد.

 جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

گفتار درمانی حسی چیست؟

با انجام این تمرینات گفتار درمانی حسی می‌توان توانایی و مهارت های حرکتی عضلات صورت،لب ها و زبان را بهبود بخشید و نهایتاً به بهبود ناتوانی های فوق کمک کرد. همچنین انجام این تمرینات جهت جلوگیری و درمان صورت ماسکه،بدشکلی های صورت و لبها (ناشی از فلج بلز،سکته مغزی و سایر اختلالات) بسیار موثر است.

تمرینات گفتار درمانی حسی حرکتی

تمرین1-  دهان را باز و بسته بکند.

تمرین 2 – لب‌ها را باز و بسته کند (شبیه ماهی).

تمرین 3- لب ها را شبیه دهان ماهی یا اردک کند. (به اصطلاح شکلک ماهی در بیاورد)

تمرین 4- زبان را داخل و بیرون ببرد.

تمرین 5- لب پایین را روی لب بالایی (محل رویش سیبیل) قرار دهد.

تمرین 6 – لب بالایی را روی لبه پایینی قرار دهد.

تمرین 7- دهان را شبیه خندیدن باز کند و سپس شبیه فوت کردن ببندد.

تمرین 8- لب ها را روی یکدیگر فشار دهد و لبها را باز کند.

تمرین9 – لب‌ها را در حالت بسته به داخل دهان ببرد.

تمرین 10- در حالت بسته لبها،گوشه لب را داخل دهان ببرد.

تمرین11 – لب‌ها را از یک طرف (چپ یا راست) صورت بالا بکشد.

تمرین 12- یک عدد نی را با لب ها نگه دارد و در صورت توانایی با لب ها حرکت دهد.

تمرین 13- زبان را روی لب بالایی بگذارد.

تمرین14- زبان را روی لبه پایینی بگذارد.

تمرین 15- زبان را به گوشه لبها به صورت متناوب بزند.

تمرین 16- زبان را عقب دهان ببرد.

تمرین 17- زبان را به سقف دهان بزند.

تمرین 18- نوک زبان را به کف دهان یا زیر زبان ببرد.

تمرین 19- با زبان به لبها فشار دهد.

تمرین20- زبان را شبیه لوله کند.

تمرین21- با فشار دادن زبان به دندان های جلویی بالا،زبان را جمع کند.

تمرین 22- زبان را دور لبها بچرخاند.

تمرین23- زبان را پشت دندان‌های بالا و پایین به صورت بیضی بچرخاند.

تمرین24- زبان را روی دندان آسیاب قرار دهد.

تمرین 25- صدای حرف دال را تکرار کند.

تمرین 26- صدای حرف پ را تکرار کند.

تمرین 27- زبان را به صورت متناوب به لپ چپ و راست بزند.

تمرین 28- فوت کند.

تمرین 29- پلاستیک فریزری باد کند.(شرایط احتیاج جهت جلوگیری از خفگی کودک را رعایت کند) در مراحل بعد بادکنک باد کند.

تمرین 30- با نی فوت کند.

تمرین 31- با نی مایعات بنوشد.

تمرین32- مقداری آب در دهان نگه دارد و بعد بپاشد.

تمرین33- با دهان صدای (زبان را به سقف دهان فشار دهد و) تق تق ایجاد نماید.

تمرین 34- با گوشه لبها فوت کند.

تمرین35- مسواک بزند. (این تمرین تحریک حسی مناسب نیز تولید می کند)

تمرین 36- نان خمیری بربری یا لواش را با دندان بکند و بجود.

تمرین37- آدامس بجود.

تمرین38- تمرین سوت زدن با دهان،با انگشتان،و با وسیله سوت انجام دهد.

تمرین39- زبان را پشت لبها و جلوی دندان‌ها بچرخاند.

تمرین 40- خیلی آرام با دندان ها به یکدیگر ضربه بزند.

تمرین41- ابروها را بالا بیندازد.

تمرین42- چشمک بزند.

تمرین 43- اخم کند.

تمرین44- با بستن یک چشم یک ابرو را پایین نگه دارد و دیگری را بالا ببرد.

فلج مغزی چیست (سی پی)

قسمت های مختلف مغز انسان مسئول کنترل اعمال، رفتار و حرکاتی است که در طی شبانه روز از او سر می زند. فلج مغزی چیست؟ یک واژه کلی است که به بیماری هایی اطلاق می شود که در آنها حرکات،حالت کلی بدن و هماهنگی بین دست و پا و تنه دچار آسیب می شود. علت فلج مغزی در نوزادان آسیب یکی از نواحی کنترل کننده حرکت در مغز (قشر مغز، هسته های قاعده ای یا مخچه) می باشد و یا رشد آن دچار اختلال می گردد. بنابراین فلج مغزی بیماری است که در آن کنترل عضلات بدن در نتیجه آسیب به بخش‌هایی از مغز دچار اشکال می شود. معمولا والدین با دانستن مراحل رشد طبیعی می‌توانند متوجه تاخیر رشدی کودک‌شان بشوند. اگر کودکی در یکی از حوزه‌های رشدی بویژه عملکرد حرکتی دچار تاخیر باشد، شناسایی علت و علائم فلج مغزی (در صورت رخداد) می‌تواند به تشخیص زودهنگام آن بیانجامد. فلج مغزی در حدود ۱۸ ماهگی در اکثر کودکان قابل تشخیص می‌شود. تعیین علت فلج مغزی در جنین و درمان فلج مغزی در مرکز فلج مغزی دکتر صابر به صورت تخصصی توسط کاردرمانان مجرب و گفتار درمانان فلج مغزی انجام می گیرد و به کودکان و والدین آنان کمک می کند کودک را به حداکثر توانایی های حرکتی و ذهنی خود برسانند.

فلج مغزی چیست

اصطلاح فلج مغزی زمانی به وسیله متخصصین به کار می‌رود که آسیب مغزی،پیش از تولد،حین تولد و یا در سال های اول زندگی کودک،در مغز در حال رشد اتفاق افتاده باشد. نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه داشت این است که مشکل حرکتی کودک فلج مغزی،در طی مراحل رشد حرکتی کودک خود را نشان می‌دهد.

نکته بسیار مهمی که ضروری است والدین به آن توجه داشته باشند این است که پیش از تشخیص قطعی، پزشک منتظر می‌شود تا ببیند کودک چگونه مراحل رشد حرکتی خود را طی می‌کند. بنابراین تا زمان رسیدن به سن دو سالگی، تشخیص قطعی مطرح نمی‌شود و ممکن است از اصطلاحات دیگری استفاده کند. در این گونه مواقع،به هیچ عنوان مضطرب و نگران نشوید،درمانهای توانبخشی را با توصیه پزشک در اسرع وقت شروع کنید و از کاردرمانگر خود بخواهید تا اصطلاحات مطرح شده را برای شما توضیح بدهد.

متمایزترین علائم نوزاد سی پی عبارتند از:

• لگد نزدن
• سفت بودن و خشکی دست و پا
• شل بودن تنه، دست و پا، کندی حرکات یا وجود لنگی در آن­ها
• اشکال در حرکات چشم‌ها
• یک سمت بدن را کت داده و سمت دیگر بی‌حرکت است.
• تا سه ماهگی لبخند نزند.
• عدم توانایی در کنترل سر بین ۳ تا ۶ ماهگی
• نبردن دست به دهان بعد از ۳ ماهگی
• غلت زدن را آغاز نکرده یا دستانش را به طرف اشیا نمی‌برد.
• به صدا و نور حساس نیست.
• تاخیر در برقراری ارتباط با دیگران
• تا ۱۸ ماهگی راه نرود.
• با افراد و یا اشیا احساس آشنایی نداشته باشد.
• توان عضلانی غیرعادی و غیرطبیعی

موارد خفیف فلج مغزی معمولا دیر تشخیص داده می‌شوند چراکه تا زمانیکه کودک بزرگتر نشود، علائم و نشانه‌های فلج مغزی در او آشکار نمی‌گرد. در مجموع، کودکان از بدو تولد تا ۳ سالگی باید به شدت تحت نظارت و پایش بوده و والدین نیز باید گوش به زنگ باشند تا در صورت پیشی گرفتن رشد دیگر کودکان از کودک خود و یا تا خیر رشدی کودک خود، در اسرع وقت برای پیگیری به پزشک مراجعه کنند.

 در صورت کندی رشد کودک چه باید کرد؟

اولین قدم در تشخیص فلج مغزی کشف علائم تاخیر رشدی در کودک است. والدینی که به اختلال تکاملی – حرکتی کودک خود مشکوک هستند، در اسرع وقت باید به پزشک متخصص مراجعه کنند. هرچه زودتر فلج مغزی تشخیص داده شود، زودتر درمان آن آغاز شده و احتمال بهبود کیفیت زندگی کودک افزایش پیدا می‌کند. والدین باید مطمئن شوند که متخصص اطفالی که به او مراجعه می‌کنند:

• در تشخیص فلج مغزی تبحر داشته باشد.
• خواهان برقراری ارتباط با والدین و کودک باشد.
• دلسوز بوده و حس همدردی داشته باشد.
• با متخصص مرتبط در دیگر عرصه‌های پزشکی و توانبخشی آشنایی داشته باشد.

تشخیص فلج مغزی بعضی اوقات نیازمند گذر زمان بوده و برای والدین استرس‌زا است. در این شرایط، یافتن یک متخصص اطفال با تجربه اهمیت دارد. کودکانی که در مرحله غربالگری تشخیص فلج مغزی هستند، غالبا باید بوسیله متخصصین دیگر (بطور مثال متخصص مغز و اعصاب) نیز ویزیت شوند.

اکیدا به والدین توصیه می‌شود که در سنین ۹، ۱۸، ۲۴ تا ۳۰ ماهگی، جهت غربالگری و تشخیص زودهنگام اختلالات رشدی به مراکز بهداشت یا متخصصین مربوطه مراجعه کنند. گاهی اوقات لازم است والدین به علت شدت علائم بیش از مواردی که در بالا ذکر شد، به غربالگری مراجعه کنند.

علت فلج مغزی در کودکان چیست؟

از هر هزار کودک متولد شده، دو نفر به فلج مغزی مبتلا می‌شوند. در همین ابتدا تاکید بر دو نکته ضروری به نظر می رسد:

1. با وجود بررسی‌های متعدد، معاینات دقیق و آزمایشات متنوع، ممکن است نتوان علت واحد و مشخصی برای ابتلای کودک به فلج مغزی پیدا کرد.

2. پزشکان و درمانگران اغلب نمی توانند در مورد مکانیسم آسیب مغز کودک و یا علل عدم رشد طبیعی آن، دلیل مشخص و دقیقی ارائه بدهند.

در مجموع، مشکلات مغزی این دسته از کودکان در مواقع زیر ایجاد می شود:

1. هنگامی که مغز جنین به طور طبیعی رشد نکند و به اندازه کافی تشکیل نشود. در نتیجه، کودک پس از تولد،دچار نابهنجاری های مغزی می گردد.
2. در ماه های اول بارداری، به طور مثال زمانی که مادر مبتلا به عفونتهای خاصی مثل سرخجه یا سیتومگال ویروس می شود.
3. در حین زایمان یا در زمان تولد،مانند وقتی که اکسیژن کافی به مغز کودک نمی رسد.
4. بلافاصله بعد از تولد،مانند زمانی که نوزاد در اولین روزها یا هفته های زندگی خود مبتلا به مننژیت می شود.
5. در کودکانی که در اولین سال های عمر خود، حادثه برایشان رخ می دهد که منجر به آسیب دائمی مغزی در آنها می گردد. این کودکان نیز در زمره کودکان مبتلا به فلج مغزی قرار می گیرند.

اخیراً می‌توان با استفاده از فناوری‌های تصویربرداری مغزی نظیر ام آر آی ( MRI ) و آزمایشات خونی پیچیده،دیگر علل ناشناخته فلج مغزی را شناسایی کرد. در مجموع، فلج مغزی که بیماری چند علتی و پیچیده است. در حال حاضر،تحقیقات دانشمندان بیانگر این نکته است که فلج مغزی به طور عمده ۷۵ درصد از عواملی که پیش از تولد (حین حاملگی) بر مغز جنین تاثیر می گذارند، ایجاد می گردد. بین ۱۰ تا ۱۵ درصد موارد ابتلاء وابسته به مشکلات زمان تولد یا دوره نوزادی است. ۱۰ درصد باقی مانده مربوط به بیماری ها و یا حوادثی است که در هفته‌ها،ماه ها یا سال های اول زندگی کودک به مغز و آسیب می‌زنند. بیماری هایی که تا سنین 5 یا 6 سالگی، کودک را مبتلا کرده و منجر به نقائص دائمی در سیستم عصبی او می شوند، نیز در زمره فلج مغزی قرار می‌گیرند. نوزاد هر چه نارس تر به دنیا بیاید،خطر ابتلای او به فلج مغزی افزایش پیدا میکند. در اینگونه مواقع،گاهی اوقات نمی توان به وضوح مشخص کرد که مشکلات عصبی کودک،قبل از تولد زودهنگام (نارس) او ایجاد شده و یا اینکه تولد نارس او علت فلج مغزی در جنین گردیده است! بار دیگر تاکید بر این نکته ضروری به نظر می رسد که علت اولیه ابتلا به فلج مغزی،عضلات و اعصاب متصل به آنها نیستند بلکه علت اولیه،آسیب یا نقص رشدی نواحی ای از مغز است که کنترل عضلات و حرکات بدن را بر عهده دارند.

علت فلج مغزی

1. عفونت مادر در اوایل دوران بارداری می تواند علت فلج مغزی جنین باشد.
2. خونریزی مغزی که احتمال وقوع آن پس از تولد نارس و ابتلای به عفونت افزایش پیدا می کند.
3. رشد و نمو غیر طبیعی مغز از دیگر علل فلج مغزی نوزاد است
4. زایمان سخت یا تولد پیش از موعد
5. زمینه ژنتیکی_اگرچه احتمال انتقال ژنتیکی فلج مغزی از یک نسل به نسل دیگر کاملا نادر است.
6. رشد کم جنین در دوران بارداری
7. عدم سازگاری گروه های خونی مادر و جنین
8. عفونت و یا حادثه ای که در سال های ابتدایی زندگی کودک به مغز او آسیب برساند.
9. تولد های چندتایی (دوقلویی یا چند قلو زایی) احتمال وقوع فلج مغزی را افزایش می‌دهد.

با وجود این همه علتی که برای وقوع فلج مغزی گفته شد،در اکثر مواقع نمی‌توان علت واضحی برای این بیمار یافت.

علی رغم تمام نکات گفته شده پیرامون علل فلج مغزی و نیز اطلاع رسانی هایی که تا به حال در این رابطه صورت گرفته است،تقریبا تمام خانواده ها درباره دلایل و چگونگی ایجاد این بیماری نگران باقی مانده و این نگرانی را به شیوه های گوناگون بروز می دهند.اما باید گفت که این واکنش قابل درک بوده و بروز آن طبیعی محسوب می‌شود. والدین غالباً بابت اعمال یا اشتباهاتی که احتمالاً خواسته یا ناخواسته در طی بارداری و یا حین تولد مرتکب شده‌اند،خود را مقصر دانسته و سرزنش می‌کنند. اما معمولاً حوادث و اتفاقاتی که والدین بابت آنها خود را سرزنش می کنند،یا علت اصلی ابتلای کودک به فلج مغزی نیستند و یا اینکه غیر قابل اجتناب بوده و آنها قادر به پیشگیری از وقوع شان نبودند. در اینگونه شرایط بهتر است والدین مشکلشان را با درمانگر کودک مطرح کنند. این کار موجب می‌شود تا از تجربیات و راهکارهای علمی او بهره مند شوند و از شر باورهای غلط و خرافه آلودی که در سطح اجتماع وجود دارد،رهایی یابد.

سوالات متداول:

1.علت فلج مغزی در کودکان چیست؟

علل مختلفی برای فلج مغزی شناخته شده است که می توان به عفونت های زمان بارداری، خونریزی مغزی پس از تولد، رشد کم جنین ،حوادث در سال های ابتدایی زندگی،عدم سازگاری گروه های خونی مادر و جنین، عوامل ژنتیکی، زایمان سخت و موارد دیگر را اشاره نمود.

2.فلج مغزی چیست؟

اصطلاح فلج مغزی زمانی به وسیله متخصصین به کار می‌رود که آسیب مغزی،پیش از تولد،حین تولد و یا در سال های اول زندگی کودک،در مغز در حال رشد اتفاق افتاده باشد و خود را با علائمی مانند مشکلات حرکتی و ذهنی در کودک نشان می دهد.

انواع فلج مغزی در کودکان| درمان فلج مغزی (سی پی) | کاردرمانی فلج مغزی| توانبخشی دکتر صابر

طیف ابتلای به فلج مغزی وسیع بوده و ممکن است میزان درگیری افراد مبتلا به فلج مغزی و بروز علائم حرکتی از خفیف تا شدید باشد. مشکلات کودک فلج مغزی عبارتند از: ضعف عضلانی،خشکی مفاصل،حرکات بدون ظرافت و دقت،کندی حرکات،حرکات اضافه و اختلال تعادل. این مشکلات به صورت خفیف تا شدید در انواع فلج مغزی در کودکان مشاهده می شود. گفتار درمانی در فلج مغزی و کاردرمانی در فلج مغزی در زمینه درمان انواع فلج مغزی اسپاستیک،آتاکسی و دیس کینتیک کاربرد دارد. مرکز توانبخشی دکتر صابر به صورت تخصصی در زمینه درمان انواع فلج مغزی کودکان و مشکلات فلج مغزی فعالیت می نماید.

 جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

فلج مغزی خفیف در کودکان

انواع فلج مغزی بر اساس شدت درمان های خاصی را نیازمند است. در نوع خفیف فلج مغزی،حرکات زمخت و ناشیانه،به صورت محدود در یکی از اندامها ( دست یا پا) مشاهده می‌شود،به طوری که این علائم حرکتی به ندرت موجب جلب توجه دیگران (به غیر از درمانگر و والدین) به کودک می‌شود. در نتیجه،این کودکان به کمک یا مداخله ویژه و طولانی مدت احتیاج نداشته و فقط لازم است والدین با مراجعه دوره‌ای به پزشک متخصص و  کاردرمانگر،از بهبود علائم و کنترل روند بیماری اطمینان حاصل کنند. اما در نوع شدید فلج مغزی،کودک دچار مشکلات عدیده‌ای در کارهای روزمره،حرکات بدن و اندام های خود می شود. برنامه والدین این دسته از کودکان باید در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه کرده و پس از تشخیص، به منظور بهبود و کنترل مشکلات حرکتی به کاردرمانی،فیزیوتراپی،گفتار درمانی به دیگر درمان‌های لازم ارجاع داده شوند.

انواع فلج مغزی در کودکان

فلج مغزی غالباً به چهار گروه اصلی طبقه‌ بندی می‌شود: اسپاستیک ، دیس کینتیک ( آتتویید) ،آتاکسیک،و ترکیبی از این موارد. توجه به این نکته ضرورت داردکه در اغلب مواقع تشخیص نوع فلج مغزی در کودک مبتلا به بسیار مشکل بوده و ممکن است یک کودک ترکیبی از علائم هر سه نوع فلج مغزی را داشته باشد.

• فلج مغزی اسپاستیک (هرمی)

اسپاستیک به معنی (سفت و غیرقابل انعطاف) است. این نوع فلج مغزی شایع ترین نوع آن است. در این نوع فلج مغزی، عضلات سفت و ضعیف هستند. همین موضوع موجب می گردد تا میزان حرکات کودک مبتلا به فلج مغزی، به طرز مشهودی کاهش یابد.سفتی عضلات به این دلیل است که پیام هایی که از قسمت های آسیب دیده مغز به عضلات مخابره می شوند،پیام های نامناسبی هستند. در نتیجه باعث انقباض بیش از حد عضلات درگیر می‌شوند.

هنگامی که یک فرد سالم اراده می‌کند حرکتی را انجام دهد، عضلات مسئول آن حرکت به صورت گروهی منقبض می‌شوند. این در حالی است که عضلات مخالف،در حالت عدم انقباض قرار می‌گیرند تا با عضلات مسئولان حرکت مقابله نکنند. به عنوان مثال، زمانی که شما تصمیم می گیرید آرنج خود را خم کنید،عضلات خم کننده آرنج منقبض می شوند. در همان لحظه، عضلات مخالف این حرکت یعنی عضلات باز کننده آرنج شل می شوند تا مانع بسته شدن مفصل آرنج نشوند. در کودکان فلج مغزی اسپاستیک، این ساز و کار طبیعی سیستم عصبی بدن که به مهار متقابل معروف است، به هم میریزد،به شکلی که هر دو گروه از عضلات موافق و مخالف حرکت (در مثال بالا عضلات خم کننده و باز کننده آرنج) با هم منقبض می شوند. درنتیجه انجام دادن حرکت و تکان دادن اندام (به عنوان مثال دست، پا و یا تنه) در این دسته از کودکان فلج مغزی با مشکل مواجهه می‌شود. اگر دست یا پای هر دو طرف بدن سفت شود، فلج مغزی اسپاتیک از نوع دو طرفه بوده و اگر دست یا پای یک سمت بدن سفت گردد،فلج مغزی اسپاستیک از نوع یک طرفه تشخیص داده میشود.

• فلج مغزی دیس کینتیک ( خارج هرمی)

ویژگی اصلی این نوع از انواع فلج مغزی، وجود حرکات غیر طبیعی و غیر ارادی در کودکان مبتلا است. حرکات اضافی و غیر ارادی فلج مغزی نوع دیس کینتیک ، دیسنومیا و آتتوز نام دارند.

دیستونیا: انقباض ممتد عضلانی ای که منجر به چرخش تنه یا اندام،حرکات تکراری و حالات ( پوسچر) غیر طبیعی بدن می گردد، دیستونیا نامیده می شود.

آتتوز: حرکات اضافی غیر قابل کنترل که به ویژه در انگشتان  دست و پا عضلات اطراف دهان رخ می دهد،حرکات آتتوئید نامیده می شوند. زمانی که کودک اندام خود را حرکت می‌دهد،ماهیت غیر قابل کنترل بودن حرکات آتتوز بیشتر به چشم می آید،مانند هنگامی که کودک سعی می کند با دستان خود قاشق یا اسباب بازی اش را بگیرد. از طرفی،وقتی این کودکان را برای جابجایی بغل می کنید،غالباً شر به نظر می رسند.حرکات اضافی به این دلیل به وجود می‌آیند که عضلات درگیر به طور متناوب و با سرعتی متغیر منبسط و منقبض می شوند،به طوری که کنترل ارادی آنها مشکل است. این حالت بر گفتار و شنوایی کودک نیز تاثیر می گذارد.

فلج مغزی آتاکسی

نوع آتاکسی فلج مغزی در مقایسه با دیگر انواع فلج مغزی از شیوع پایین تری برخوردار است. مشکل تعادل ( تلو تلو خوردن و نامطمئن راه رفتن)غالباً به صورت واضح در این دسته از کودکان به چشم می خورد. حرکات افراد مبتلا معمولاً زمخت و ناهماهنگ بوده و به نظر می رسد در انجام حرکات خود بعضا دچار شک و تردید هستند. به این حالت آتاکسیا ( آتاکسی) میگویند. آتاکسی یا همان عدم توانایی در انجام حرکات نرم،دقیق و هماهنگ،تمام عضلات بدن و حرکات آن ها را تحت تاثیر قرار می دهد. این کودکان معمولاً می توانند راه بروند اما برای حفظ تعادل خود همانند کودک سالمی که به تازگی راه رفتن خود را آغاز نموده،پاهای خود را بسیار از هم باز کرده،قدم بر می دارند و این شیوه غلط راه رفتن را تا سنین بالا حفظ می کنند.

از دیگر علائم فلج مغزی نوع آتاکسی می توان به لرزش دست و انگشتان آنها اشاره کرد که معمولاً در حین انجام فعالیت های روزمره و بازی به طور واضح بروز پیدا می کند. آتاکسی حتی عضلات دخیل در گفتار را نیز درگیر می‌کند.در نتیجه این افراد گفتار نامنظم داشته و به مداخلات گفتاردرمانی نیاز پیدا می کنند.آتاکسی حتی عضلات اطراف کره چشم ها را نیز مبتلا می سازد. در نتیجه، حرکات غیرطبیعی به صورت حرکات رفت و برگشتی کره چشم ها یا همان نیستاگموس در این افراد ظاهر می‌شوند.

فلج مغزی ترکیبی

گاهی اوقات آسیب وارده به مغز در حال رشد به یک ناحیه محدود نمی شود. در این گونه مواقع کودک فلج مغزی،ترکیبی از علائم انواع فلج مغزی ای که پیش‌تر توضیح داده شده را از خود بروز می دهد.

کدام قسمتهای بدن در فلج مغزی درگیر می‌شوند؟ انواع فلج مغزی اسپاستیک

میزان ابتلای اعضای بدن،از یک کودک به کودک دیگر متفاوت است. با این وجود،پزشکان و درمانگران برای نشان دادن اندام های درگیر در کودک مبتلا، اصطلاحات خاص و تعریف شده ای را به کار می برند. بنابراین بهتر است به منظور روشن ساختن ذهن والدین و رفع ابهام آن ها،این اصطلاحات به ساده ترین شکل ممکن برای آنها توضیح داده شود.

• مونوپلژی: حرکت یکی از اندامها (معمولاً یکی از دستها) دچار اشکال می شود. این نوع مشکل حرکتی خیلی نادر است.
• همی پلژی: علائم حرکتی در نیمی از بدن ظاهر شده و نیمه دیگر سالم است. اگر علائم حرکتی در نیمه درگیر خفیف باشند،از اصطلاح «همی پارزی» استفاده می‌شود.
• دایپلژی: هر چهار دست و پا درگیر می شوند ولی معمولاً مشکلات حرکتی در پاها شدیدتر است.
• کوداریپلژی: هر چهار دست و پا و نیز تنه درگیر می باشند اما درگیری دست ها بیشتر از پاها خواهد بود.
• همی پلژی دو طرفه: مانند کوادریپلژی هر چهار اندام درگیر می‌شوند ولی درگیری هر سمت بدن متفاوت بوده و در همان سمت یکسان است. به عنوان مثال در یک کودک ممکن است سمت راست به صورت متوسط و سمت چپ به صورت شدید درگیر باشد.
• تری پلژی: سه اندام (معمولاً دو دست و یک پا) دچار مشکل شده‌اند.

مشکلات فلج مغزی

• کودکان فلج مغزی قادر به شنیدن یا فهمیدن سخنان ما نیستند!

گاهی اوقات آسیب مغزی ای که باعث فلج مغزی می شود،می تواند بر شنوایی و گفتار نیز تاثیر بگذارد. با این حال،این طرز فکر کاملاً غلط است که چون دیده شده که یک کودک فلج مغزی برای تکلم بسیار تقلا می کند،بقیه این کودکان هم نمی‌توانند بشنوند یا حرف ما را بفهمند.

• کودکان فلج مغزی همگی ویلچر نشین می‌شوند!

با اینکه بعضی از کودکان فلج مغزی به ویلچر نیاز پیدا می کنند،اما تعدادی از آنها نیز می‌توانند به طور مستقل یا با کمک عصا راه می روند.

• وضعیت کودکان فلج مغزی بطور دائم رو به وخامت می‌رود!

با اینکه فلج مغزی بر رشد طبیعی مغز،قبل یا بلافاصله بعد از تولد تاثیر می گذارد،اما این آسیب مغزی هیچگاه بدتر نمی شود. به عبارت دیگر خود آسیبی که به مغز وارد شده پیشرونده نبوده ولی عوارض عضلانی-اسکلتی آن در صورت عدم پیگیری تمرینات و وضعیت های ارائه شده در جلسات کاردرمانی،پیشرونده بوده و بدتر خواهند شد. در واقع،مراقبت و درمان به موقع و مناسب این کودکان می توانند به تدریج تحرک شان را بهبود ببخشد.

• کودکان فلج مغزی بهره هوشی مناسبی ندارند!

بعضی از کودکان فلج مغزی در نتیجه آسیبی که به مغز شان رسیده است،دچار اختلالات ذهنی و شناختی می شوند.اما در تعدادی از آنها بهره هوشی متوسط یا بالاتر از حد متوسط است.

• آسیب مغزی این کودکان خوب شدنی است!

آسیب مغزی اولیه هیچگاه بهبود نمی‌یابد،اما درمان های زیادی وجود دارد که به این کودکان فرصت می‌دهد تا از نواحی سالم مغز برای جبران نسبی عملکرد ناحیه آسیب دیده استفاده کرده و از زندگی طولانی بهره‌مند شوند.

مشکلات پردازش حسی در اختلال یادگیری| کودکان اختلال یادگیری و مشکلات حسی| دکتر صابر

کودکان اختلال یادگیری، کودکانی هستند که با وجود هوش طبیعی مشکلات فراوانی در یادگیری دارند. این مشکلات ممکن است به علت اختلالات توجه، حافظه ،مشکلات پردازش اطلاعات و پردازش حسی به وجود آید. مرکز درمان اختلالات یادگیری دکتر صابر در تهران با در اختیار داشتن امکانات روز دنیا در زمینه تشخیص علل اختلال یادگیری و درمان موثر آن فعالیت می نماید. تیم توانبخشی مرکز شامل گفتار درمانان، کاردرمانان و روانشناسان کودک به صورت تخصصی در کودکان اختلال یادگیری فعالیت می نمایند.

 جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

مشکلات پردازش حسی و اختلالات یادگیری

کودکانی که اختلال یادگیری دارند ولی استعداد خوبی دارند، افزایش مشکلات تحصیلی را دارند. برای یک کودک اختلال یادگیری یا کودکی که تاخیر رشد دارد، پردازش بینایی ضعیف ممکن است رسیدن و حفظ جایگاه مطلوب و هیجانات لازم برای گوش دادن و خواندن و پیشرفت کردن را سخت کند. ضمناً کسانی که هوش خیلی عمیق و بالایی دارند استعداد داشتن تشخیص حساسیت بالا، که به صورت ارثی است و حساسیت سیستم عصبی سایکولوژیکال را دارا هستند. یک مطالعه در زمینه اختلال پردازش حسی نشان داده است که افرادی که هوش بالایی دارند،در واقع حساسیت بالاتری را نسبت به محیط شان دارند و واکنش‌های آنها به صورت پاسخ های رفتاری و هیجانی بالاتری نسبت به کودکانی است که دارای هوش متوسط هستند. این حساسیت سیستم عصبی با حساسیت زیاد به هوش و خلاقیت آنها کمک می‌کند و آن را به عنوان مشکل طرح نشده نشان میدهد مگر اینکه توانایی های کودک برای درگیر شدن در فعالیت ها و کارهایی که برای خانواده کودک بامعنی است را تحت تأثیر قرار دهد.

مشکلات پردازش بینایی در کودکان اختلال یادگیری

کودکان اختلال یادگیری مشکلات بسیاری در زمینه درک بینایی و پردازش محرک های بینایی دارند. برای مثال اختلالات پردازش بینایی در زمینه جهت یابی فضایی، وضعیت در فضا، تشخیص شکل از زمینه و… دچار مشکل هستند. این مشکلات باعث اختلال در یادگیری حروف، دیکته نویسی و جا اندازی حروف، معکوس نویسی و جا اندازی نقطه در رو نویسی می شود. همچنین در کودکان با اختلال ریاضی مشکلاتی مانند معکوس نویسی اعداد، جا به جا نویسی اعداد و اختلال در درک اشکال فضایی دیده می شود.

تاخیر رشدی چیست؟

تاخیر رشدی چیزی بیش از یک «کندی رشدی»یا «عقب افتادن رشدی»است. تاخیر رشدی یا تاخیر حرکتی به این معنا است که کودک شما دائما در رشد و ایجاد مهارت هایی که کودکان هم سن او دارند،عقب است. به عنوان مثال،کودکی که تا ۴ ماهگی غلت نمی‌زند،ممکن است فقط کمی در همین مهارت عقب باشد. اما اگر همین کودک در کنترل سر نیز مشکل داشته و یا قادر نباشد زمانی که روی شکم خوابیده، خودش را روی دستانش به بالا بکشد، در بیش از یک مهارت حرکتی تاخیر داشته است. مجموعه این علائم نشان دهنده تاخیر رشدی است. اگر شما متوجه این وضعیت در کودک خود شده اید،بدانید که روش های مختلفی برای کمک به او وجود دارد. مرکز کاردرمانی اختلال رشدی و گفتار درمانی دکتر صابر با در اختیار داشتن امکانات روز دنیا به درمان تاخیر رشدی کودکان می پردازد. امکانات پیشرفته مرکز دکتر صابر در حیطه بهبود مهارت های حرکتی و ذهنی کودکان با تاخیر حرکتی بسیار موثر می باشد.

اختلالات تکاملی چیست؟

مهارت های حرکتی کودکان طبق جدول زمان بندی دقیق و از پیش تعیین شده رشد نمی کند. به عنوان مثال، بعضی از کودکان در 9 ماهگی شروع به راه رفتن می کنند. این در حالی است که کودکان دیگر ممکن است تا 15 ماهگی قدم از قدم برنداشته و بعد شروع به راه رفتن کنند. اما باید گفت که هر دو دسته این کودکان در دامنه رشد طبیعی قرار دارند. بنابراین تفاوت های کوچک در زمان شروع به انجام یک مهارت توسط کودک، معمولاً عامل نگران کننده نیستند.

تفاوت بین تاخیر رشدی کودکان و ناتوانی رشدی

گاهی اوقات پزشکان و کاردرمانگران این دو اصطلاح را به جای یکدیگر به کار می‌برند. اولاً این دو اصطلاح معادل هم نیستند. ثانیاً گاهی اوقات تشخیص تاخیر رشدی کودک،ناتوانی رشدی و دلایل شکل‌گیری آنها مشکل است. ناتوانی های رشدی به مواردی اطلاق می‌شود که کودک علی‌رغم این که می تواند پیشرفت بکند، از یک حدی بزرگتر نشده و رشد نمی کند. این شکل از ناتوانایی ها شبیه ناتوانایی های یادگیری نبوده اما می توانند در یادگیری کودک تاثیر منفی بگذارند. بعضی از بیماری هایی که می توانند موجب ناتوانایی رشدی شوند عبارتند از: سندروم داون، سندروم انگلمن، اوتیسم، طیف اختلالات جنین الکلی و آسیب مغزی.

تاخیر رشدی کودک به دنبال علل کوتاه مدت ایجاد می‌شود،مانند تحقیر گفتاری به دنبال فقدان شنوایی ناشی از عفونت‌های گوش و یا تأخیر جسمی در اثر بستری شدن طولانی مدت. تاخیر رشدی کودکان همچنین می تواند ناشی از علائم اولیه مشکل در یادگیری یا توجه باشد. با وجود اینکه همیشه علت به وجود آورنده تاخیر رشدی کودک مشکل نیست، اما با مداخله زودهنگام غالباً کودکان دارای تاخیر به رشد مطلوب خود می‌رسند. بعضی از این کودکان زمانی که به سن مدرسه می‌رسند، هنوز هم در مهارت‌های خاصی دچار تاخیر هستند. در این گونه مواقع، این کودکان واجد شرایط دریافت خدمات آموزش استثنایی می‌شوند.

اگر کودک با سرعتی که مورد انتظار کاردرمانگر است پیشرفت نکرد، درمانگر مجدداً او را مورد ارزیابی قرار می‌دهد تا درک بهتری از شرایط پیش آمده به دست آورد. پس از ارزیابی‌های به عمل آمده، درمانگر نوع و میزان مداخله لازم برای رفع مشکل  تاخیر تکاملی پیش آمده را ممکن است تغییر دهد.

5 حوزه رشد مهارت و شایعترین تاخیر تکاملی

تاخیر رشدی کودک می‌تواند در یک یا چند حوزه رخ دهد. تاخیر عمومی، زمانی رخ می دهد که کودک حداقل در دو حوزه زیر دچار تاخیر گردد. مهارت های کودک در ۵ حوزه رشد می‌کنند:

مهارت های شناختی (تفکر): این مهارت موجب تفکر،یادگیری و توانایی حل مسئله در کودک می شود. در نوزادان،رشدی مهارت با میزان کنجکاوی او سنجیده می‌شود. اینکه کودک چطور دنیای اطراف خود را با چشم ها،گوش ها و دستان خویش را کشف می‌کند. در کودکان نوپا، این مهارت شامل یادگیری شمردن،نام رنگ ها و یادگیری واژگان جدید است.

مهارت های اجتماعی و هیجانی:این مهارت ها موجب می شوند که کودک از توانایی برقراری ارتباط با دیگر افراد برخوردار شود. این مهارت ها شامل توانایی بیان و کنترل احساسات نیز می شود. در نوزادان، لبخند زدن به دیگران و صدا درآوردن برای برقراری ارتباط از مصادیق این مهارت است. در کودکان نوپا و پیش‌دبستانی، این مهارت به صورت کمک گرفتن از دیگران، نشان دادن احساسات و بیان آن،و نیز مشارکت کردن با دیگران خود را نشان می‌دهد.

مهارت های گفتار و زبان: این مهارت در قالب توانایی استفاده و فهم زبان خود را نشان می‌دهد. در نوزادان به صورت غان و غون بروز پیدا می کند. در کودکان بزرگتر، این مهارت خود را در قالب فهم زبان و ادای درست و صحیح کلمات (به نحوی که قابل فهم برای دیگران باشد) بروز می دهد.

مهارت های حرکتی ظریف و درشت:این مهارت ها به توانایی استفاده از عضلات کوچک دست برای انجام دادن حرکات ظریف انگشتان دست و عضلات بزرگ بدن برای انجام دادن حرکت درشت و بزرگ دست،پا و تنه اطلاق می شوند. نوزادان معمولاً از مهارت های حرکتی ظریف برای گرفتن اشیای کوچک استفاده می‌کنند.کودکان نوپا و پیش‌دبستانی از مهارت های حرکتی ظریف برای گرفتن لوازم و اسباب مورد نیاز،کار با اشیای کوچک و نقاشی بهره می‌گیرند. نوزادان مهارت های حرکتی درشت را در قالب نشستن،غلت زدن و راه افتادن بروز می دهند. مهارت های حرکتی درشت کودکان بزرگتر شامل پریدن،دویدن و بالا رفتن از پله است.

فعالیت های روزمره زندگی: توانایی انجام کارها و تکالیف روزانه مربوط به این دسته از مهارتها است. در کودکان این مهارت ها شامل غذا خوردن،لباس پوشیدن،شستشوی خود و حمام کردن است.

عوامل ایجاد کننده تاخیر رشدی در کودکان

علت مشخصی برای تاخیر رشدی وجود ندارد اما بعضی از عوامل،خطر ابتلای به آن را افزایش می دهند:

1. مشکلات حین تولد: تولد نارس (پیش از موعد)،وزن کم زمان تولد،و نرسیدن اکسیژن کافی در هنگام تولد.
2. عوامل محیطی: سمیت با فلزات سنگین مثل سرب،تغذیه ناکافی و نادرست،مصرف الکل و دارو پیش از تولد،مشکلات خانوادگی و تروما(مثلاً ضربه به سر نوزاد)
3. دیگر مشکلات پزشکی: عفونت مزمن گوش،مشکلات بینایی،و بیماری،عوارض و آسیب هایی که اثرات عمیق و طولانی مدت روی فعالیت‌های روزمره کودک می گذارد.

گاهی اوقات، والدین نگران این موضوع می شوند ( و گاها به اشتباه خود را ملامت می کنند) که ناخواسته در ایجاد تاخیر رشدی در کودک خود سهیم بوده‌اند. این کار اصلاً صحیح نبوده و کمکی به حل مشکل نمی کند. به عنوان مثال،آموزش بیش از یک زبان به کودک موجب مشکل گفتاری نمی‌شود. حال اگر یک مادر این عامل را سبب تاخیر گفتاری کودک خود دانست،بهتر است درمانگر موضوع را برای او توضیح داده و روی روش‌های درمانی و مداخله‌ای خود تمرکز کند.

درمان تاخیر رشدی و مشکلات یادگیری و توجه

در بچه های کوچکتر، هر گونه تاخیر در رشد می تواند به عنوان اولین علامت اختلال در یادگیری و توجه کودک تلقی شود. به عنوان مثال،تاخیر گفتار و زبان ممکن است نشان‌دهنده مشکل یادگیری یا اختلال ارتباطی در کودک باشد. البته تا زمانی که کودک به مدرسه نرود، نمی‌توان همیشه به سادگی به این تاخیر رشدی کودک و مسائل توجه و یادگیری او ارتباط منطقی پیدا کرد. در مدرسه معلم این عملکرد کودک را در دروس ریاضی،خواندن و دیکته ارزیابی می‌کنند. آنها همچنین می توانند درباره توجه و تمرکز کودک در سر کلاس قضاوت کنند. در مدرسه نقاط ضعف و قوت کودک با آزمون های رسمی مشخص می‌شود.با انجام این آزمون ها میتوان مهارت کودک را با همکلاسی هایش مقایسه نمود. در این مقایسه ها،تفکر و توانایی حل مسئله کودک آشکار می‌گردد. در نهایت تمام این کارها مشخص می کند که کودک در یادگیری و توجه اختلال دارد یا خیر.

تاخیر تکاملی- تاخیر در گفتار

تاخیر تکاملی در گفتار یکی از موارد تاخیر رشدی است که باید به صورت تخصصی تشخیص و مورد بررسی قرار گیرد. کودکان در سن دو تا دو و نیم سالگی توانایی بیان کلمات را پیدا کرده و جملات دو کلمه ای بیان می کنند. اگر کودک در سن سه سالگی هنوز توانایی بیان درخواست هایش را ندارد به نام خود عکس العمل نشان نمی دهد یا دستورات کلامی شما را متوجه نمی شود حتما باید مورد بررسی دقیق گفتاردرمانی قرار گرفته و درمان به موقع برای این کودکان آغاز گردد. درمان توانبخشی شامل کاردرمانی و گفتردرمانی در اختلالات تکاملی موجب بهبود توانایی های کودک و تسریع روند رشد گفتار و حرکتی در کودکان می گردد.

در پایان این که اگر در مورد رشد کودک خود نگران هستید،حتماً با پزشک تاخیر رشدی (فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان) یا کاردرمانگر مجرب مشورت کنید تا کودک را با تست تشخیصی ارزیابی کرده و در صورت لزوم مداخله زودهنگام را شروع نماید.

سوالات متداول:

1.چه مهارت هایی در کودکان با تاخیر رشدی دچار مشکل می شود؟

پنج حوظه رشد که کودکان می توانند تاخیر رشدی را در خود نشان دهند شامل مهارت های شناختی، اجتماعی، حرکتی درشت و ظریف، زبان و گفتار می باشد.

2. چه درمان هایی برای کودکان با تاخیر رشدی وجود دارد؟

بهترین درمان برای کودکان با تاخیر رشدی درمان های توانبخشی، شامل کاردرمانی، گفتاردرمانی و روانشناسی می باشد که به کودک کمک می نماید مراحل رشد را به صورت مناسب طی کند و تاخیر حرکتی و ذهنی خود را جبران نماید.