نویسنده: mehdisaber

عوارض بیش فعالی

شیوع اختلال نقص توجه و بیش فعالی بین 8 تا 10 درصد می باشد. اختلال بیش فعالی در پسر ها 3 برابر دختر ها می باشد. معمولاً ۵۰ درصد از کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی درجاتی از شدید تا خفیف از نقص توجه و بیش فعالی را دارند. عوارض بیش فعالی در کودکان خود باعث می‌شود بسیاری از جنبه‌های زندگی آنان را تحت تاثیر قرار بگیرد. در این کودکان به علت اینکه بیش‌فعالی آنها با اختلال هماهنگی رشدی همراه شده است،عوارض نقص توجه کودک شدیدتر از کودکان با اختلال نقص توجه به تنهایی بوده و کودک را مستعد شخصیت ضد اجتماعی، سوء مصرف الکل، رفتارهای مجرمانه،مشکلات خواندن و کاهش سطح تحصیلات می گردند. در مقاله بیش فعالی به بررسی علائم و عوارض بیش فعالی در کودکان پرداخته می شود. مرکز درمان بیش فعالی دکتر صابر، در زمینه درمان کودکان بیش فعال فعالیت می نماید.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

اختلالات روان،اختلالات اجتماعی و رفتاری از عوارض بیش فعالی

بسیاری از کودکان دارای اختلال بیش فعالی در مهارتهای حرکتی رشدی،مستعد بسیاری از اختلالات اعصاب و روان می باشند.احتمال اینکه کودکان با اختلال بیش فعالی دچار اختلالات اعصاب و روان و اجتماعی شوند بسیار بالا است.

کودکان دارای اختلالات بیش فعالی،به علت محدودیت در مهارتهای هماهنگی حرکتی در انجام برخی حرکات مشکل دارند و اکثر فعالیت های مهم مانند دوچرخه سواری،ورزش های توپی و غیر را نمی توانند به درستی و با دقت انجام دهند،لذا شرکت آنها در گروه ورزشی و همسالان بسیار پایین می آید و از گروههای همسن خود دوری می گزینند. عدم مهارت های حرکتی و شکست در پذیرش در گروههای همسن خودپنداره این کودکان را کاهش داده است،و به مرور آنها را منزوی می‌کند و روی روابط آنها با دوستان و والدین شان تاثیر می گذارد.همین امر آنها را مستعد اختلالات روانی می کند و احتمال زیادی وجود دارد که این کودکان دچار اختلالات روانی گردند به طوریکه این کودکان رفتارهای کلیشه‌ای و پرخاشگری دارند و ۹۲ درصد نیز نسبت به تغییرات مقاومند.

اطلاعات در مقالات بیش فعالی کودکان

دکتر بیش فعالی می گید بیشتر این اختلال روانی که این کودکان تجربه می‌کنند،اختلالات اضطرابی است که برخی منابع نیز شیوع آن را تا 50 درصد ذکر کرده‌اند. به طور میانگین حدود ۴۵ درصد از این کودکان آن را تجربه می کنند و حدود ۲۵ درصد این کودکان اختلالات همراه طیف اوتیسم دارند. این ارتباط به صورت برعکس نیز وجود دارد به طوری که حداقل ۳۱ درصد از کودکان طیف اوتیسم و سایر اختلالات نافذ رشدی، ۱۵ درصد اختلالات بیش فعالی و اختلال توجه را تجربه می کنند. حدود ۵۱ درصد رفتارهای درون سازی دارند،اختلالات اجتماعی نیز در این کودکان بالاست حدود ۴۵ درصد از این کودکان احتمال مبتلا شدن به اختلالات اجتماعی را مشخص میکنند. کودکان با اختلال بیش فعالی  علائم اضطراب و افسردگی بیشتری نسبت به کودکان عادی نشان می‌دهند.

شیوع اختلالات رفتاری در کودکان مبتلا به اختلالات بیش فعال و نقص توجه بالاست و فقط در بین منابع درصد آنها کمی فرق می‌کند. حدود ۲۸ درصد( از نظر والدین و نظر مراقبین کودکان ۸ درصد) از این کودکان دارای مشکلات رفتاری می باشند.در واقع جنسیت تاثیر گذار نیست،بلکه خصوصیت های فردی-شخصی،استرس و تعارضات،و روابط مادری (خانوادگی) عوامل تاثیرگذار در بروز میزان مشکلات روانی می باشد. با توجه به شیوع بالا و اختلالات اعصاب و روان و اجتماعی در اختلال بیش فعالی  در مداخلات درمانی این اختلال باید توجه خاصی به درمان همزمان اختلالات اعصاب و روان و اجتماعی کرد.

کاهش خودپنداره و روابط اجتماعی در کودکان بیش فعال

کودکان دارای اختلال بیش فعالی به علت داشتن مهارت حرکتی ضعیف و کنترل پایین بر رفتارها یشان دارای خودپنداره پایینی هستند. عزت نفس آنها و برداشت ها و توانایی های شان در زمینه های جسمی و ظاهری شان بسیار پایین بوده،همچنین روابط اجتماعی آنها با والدین و همسالان شان نسبت به کودکانی که دارای هماهنگی بهتری هستند بسیار کمتر است.

این کودکان به علت مهارت های حرکتی ضعیف معمولاً از تیم های ورزشی و گروه‌های همسالانشان طرد می‌شوند و به علت اعتماد به نفس پایین از گروه فاصله می‌گیرند. کیفیت و رضایتمندی آنها از زندگی،به علت عوامل ذکر شده نسبت به گروه هم سن عادی به مراتب پایین تر است.این کودکان توانایی زیادی در برقراری روابط دوستانه نزدیک ندارند و اکثر آنها در گرفتن دوست نزدیک و برقراری روابط رمانتیک دچار مشکل می شوند. کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی به علت مهارت های حرکتی-تعادلی پایین معمولاً در فعالیت های تفریحی-ورزشی خانه و مدرسه شرکت نمی کنند  به همین دلیل کیفیت زندگی آنها پایین تر از کودکان رشد معمولی می باشد. بررسی ها نشان می دهد چنانچه سطح فعالیتهای تفریحی منطبق با سطح مهارت های حرکتی-تعادلی کودکان اختلال بیش فعال باشد آنها از شرکت کردن در این فعالیت ها لذت می برند و کیفیت زندگی ها بالاتر می رود اما اینکه تصور والدین این کودکان نیز همین طور میباشد.همچنین چنانچه به کودکان با رشد معمولی فعالیتی حرکتی بالاتر از سنشان به آنها داده شود تمایلی به شرکت در آن فعالیت را نداشته و لذتی از آن نمی برند.

بدنِ خسته: عوارض جسمانیِ پنهانِ بیش‌فعالی درمان‌نشده
کودکان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی (ADHD) که درمان مناسب دریافت نمی‌کنند، تنها با چالش‌های رفتاری و تحصیلی روبرو نیستند. بدن آن‌ها به مرور زمان تحت تأثیر استرس مزمن عصبی، فرسودگی جسمانی پنهانی را تجربه می‌کند که کیفیت زندگی را عمیقاً تحت الشعاع قرار می‌دهد. سیستم عصبی این کودکان همواره در حالت «تهدید» قرار دارد و ترشح مداوم هورمون‌های استرس مانند کورتیزول، نه‌تنها بر عملکرد مغز اثر می‌گذارد، بلکه مانند سمی خزنده به ارگان‌های حیاتی آسیب می‌رساند.

یکی از نخستین قربانیان این فرآیند، الگوی خواب سالم است. بیش از ۷۰% کودکان درمان‌نشده ADHD با اختلالات خواب دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند: بی‌خوابی‌های شبانه، بیدار شدن‌های مکرر، یا خواب‌های منقطع. این محرومیت از استراحت باکیفیت، چرخه‌ی معیوبی ایجاد می‌کند؛ خستگی روزانه، تمرکز را کاهش می‌دهد و علائم بیش‌فعالی را تشدید می‌کند. در بلندمدت، کم‌خوابی مزمن خطر ابتلا به چاقی، دیابت و اختلال‌های متابولیک را افزایش می‌دهد.

دستگاه گوارش نیز از این التهاب عصبی در امان نیست. ارتباط تنگاتنگ مغز و روده (محور مغز-روده) باعث می‌شود کودکان بیش‌فعال درمان‌نشده، بیش از همسالان خود از دلدردهای عملکردی، یبوست، اسهال‌های عصبی یا تهوع رنج ببرند. این علائم معمولاً با بررسی‌های بالینی معمول توضیح داده نمی‌شوند و ریشه در تنش‌های عصبی دارند. افزون بر این، سیستم ایمنی بدن آن‌ها در برابر هورمون‌های استرس آسیب‌پذیر می‌شود. مطالعات نشان می‌دهند این کودکان تا ۴۰% بیشتر به عفونت‌های مکرر تنفسی، آلرژی‌های شدید و بیماری‌های التهابی مبتلا می‌شوند.

شاید کمتر کسی به تأثیر ADHD بر رشد فیزیکی توجه کند. کودکانی که دائماً در حال حرکت‌اند و انرژی خود را بی‌وقفه مصرف می‌کنند، اغلب کالری کافی برای رشد بهینه دریافت نمی‌کنند. ترکیب سوخت‌وساز بالا و تغذیه‌ی نامنظم (به‌دلیل بیتوجهی به گرسنگی) می‌تواند به کاهش شاخص توده بدنی (BMI) و حتی تأخیر در رشد منجر شود. در سوی مقابل، برخی کودکان برای آرام‌سازی خود به پرخوری عصبی روی می‌آورند که خطر چاقی زودرس را افزایش می‌دهد.

نادیده گرفتن این عوارض جسمانی، تنها درمان را پیچیده‌تر نمی‌کند. بلکه می‌تواند تا بزرگسالی نیز ادامه یابد و به بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، سندرم خستگی مزمن یا اختلال‌های خودایمنی بینجامد. خبر امیدوارکننده این است که با تشخیص زودهنگام و درمان جامع (شامل دارودرمانی، رفتاردرمانی و اصلاح سبک زندگی)، می‌توان این چرخه معیوب را شکست و از بار جسمانی این اختلال کاست.

سوالات متداول:

1-آیا بیش‌فعالی می‌تواند باعث انزوای اجتماعی شود؟
بله، رفتارهای تکانشی مانند قطع کردن صحبت دیگران یا بی‌قراری در بازی‌های گروهی، طرد شدن از سوی همسالان را به دنبال دارد. این کودکان اغلب در درک نشانه‌های غیرکلامی (مثل زبان بدن) مشکل دارند که به سوءتفاهم و کاهش فرصت‌های دوستیابی می‌انجامد.

2-آیا اختلال خواب از عوارض شایع بیش‌فعالی است؟
بله، بیش از ۷۰% کودکان مبتلا با مشکلاتی مانند بی‌خوابی، بیداری‌های مکرر شبانه یا راه‌ر‌فتن در خواب روبرو هستند. این کم‌خوابی مزمن خود باعث تشدید علائم بیش‌فعالی در روز بعد می‌شود.

بهترین مرکز رفتار درمانی کودکان در تهران

رفتاردرمانی یک روش درمانی در جهت اصلاح رفتار کودکان دچار مشکلات اضطرابی، ترس، فوبیا، استرس و اختلالات وسواس می باشد. همچنین اختلالات پرخاشگری، خشم یا خود کم بینی، اختلال دو قطبی توسط تکنیک های رفتار درمانی کودکان اصلاح می گردد. مشکلات رفتاری کودکان اوتیسم، بیش فعال و اختلال یادگیری توسط رفتاردرمانی و بازی درمانی بهبود می یابد. کلینیک رفتار درمانی تهران با استفاده از روش های رفتاردرمانی کودک به بیمار کمک می کند تا با روشی جدید اندیشیده و با استفاده از روش های جدید حل مسئله ی با رفتارهای سالم تر و درست تری در برابر حوادث ناخواسته و ناگوار برخورد کند. بهترین مرکز رفتار درمانی تهران در دو شعبه رفتار درمانی غرب و رفتار درمانی شرق تهران با در اختیار داشتن 35 نیروی متخصص در زمینه کودکان به اصلاح مشکلات رفتاری کودک می پردازد. تجهیزات پیشرفته روانشناسی کودک مرکز در زمینه رفتار درمانی و بازی درمانی ما را در رسیدن به بهترین نتیجه درمانی یاری می کنند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

دیدگاه فلسفی بنیادین رفتار درمانی، پدیدار شناختی است. این دیدگاه بر این فرضیه استوار است که ادراک و تفسیر فرد از موقعیت،پاسخ هیجانی و رفتاری او را به موقعیت تعیین می‌کند. رفتار درمانی مبتنی بر این دیدگاه است که آسیب شناسی روانی نتیجه خطای سیستماتیک ،سوگیری و تحریف در ادراک و تعبیر و تفسیر رویداد هاست. این عوامل شناختی منجر به پاسخ های ناکارآمد به روی داده ها می شوند که به نوبه خود موجب تداوم و پایداری شناخت های ناکارآمد می گردند. از لحاظ نظری تاکید بر تعامل بین فرد و محیط است نه بر فرد یا محیط به طور جداگانه تفسیر فرد از رویدادها نقش مهمی در بسیاری از آسیب‌های روانی ایفا می‌کند و این تفسیر محصول تعامل ویژگی های فرد و ماهیت رویدادهایی است که فرد با آن مواجه است. رفتار درمانی بر پایه بازی به شرح زیر مورد بررسی قرار می‌دهد.

تقویت مثبت در درمان اختلال رفتاری

مهم ترین چیزی که باید در مورد رفتار دانست، این است که یک فرد تقریباً همیشه یا در حال تلاش برای دسترسی به چیزی مطلوب است یا در حال اجتناب از چیزی نامطلوب به عبارتدیگر، اگر هیچ نتیجه ای برای درگیر شدن در یک رفتار وجود نداشته باشد، تداوم رفتار اتفاق نمی افتد. ممکن است باور این موضوع برایتان سخت باشد و بخواهید این نکته را به چالش بکشید؛ اما یک لحظه به این مطلب فکر کنید در تک تک کارهایی که در زندگی انجام می دهید یا می خواهید چیز خوبی را به دست بیاورید یا می خواهید از چیزی که دوست ندارید اجتناب کنید برای مثال به سرکار می روید تا پول به دست آورید و یک تفاوت ایجاد کنید. کسب نتایج مطلوب و از یک چیز بد مثل از دست دادن خانه و عدم توانایی در امرار معاش خانواده اجتناب کنید.اجتناب از نتایج نامطلوب خانه را تمیز می کنید تا بودن در آن لذت بخش باشد کسب نتایج مطلوب و یا با این کار می خواهید از بد قضاوت شدن توسط دوستان و یا عصبانی شدن همسرتان جلوگیری کنید اجتناب از نتایج نامطلوب وقتی سردرد دارید، آسپیرین میخورید تا احساس بهتری داشته باشید کسب نتایج مطلوب و درد را از بین ببرید دوری از نتایج نامطلوب. اگر چنین مفهومی برایتان عجیب به نظر می رسد – یا شاید هم به خاطر بیش از حد ساده بودن، آشنا باشد – یک دقیقه وقت بگذارید و به این فکر کنید چه کاری را انجام می دهید که نه منجر به چیزی خوب می شود نه منجر به دوری از چیزی بد. تقویت مثبت اشاره به تحکیم یک رفتار دارد که منجر به دسترسی به چیزی دارای اولویت یا فعالیتی همسو با رفتار می شود. تقویت مثبت کلید تداوم و افزایش یک رفتار مطلوب است؛ بنابراین وقتی شروع به آموزش مهارت ها برای درمان اختلال رفتاری در کودکان و رفتاردرمانی می کنیم، در واقع با تقویت مثبت و فوری شروع می کنیم در حالی که ایجاد دسترسی فوری به یک تقویت کننده ملموس مثلاً اسباب بازی ها، فعالیت ها، غذا ها برای هر واکنش مستقلی قطعاً جهت تقویت رفتار مؤثر است؛ اما همیشه عملی نیست. این که کدام پاسخ ها و چند وقت یکبار تقویت شوند بسته به یادگیرنده متفاوت است. اگر یادگیرنده نسبت به تشویقی که می شود واکنش خوبی نشان دهد، در این صورت می توانید برای هر گام تکلیف تشویق داشته باشید و از یک تقویت کننده ملموس برای زمانی استفاده کنید که یادگیرنده کل تمرین را به صورت موفق به اتمام می رساند؛ اما اگر یادگیرنده علاقه خود را از دست بدهد یا به راحتی دلسرد شود، ممکن است لازم باشد در طول فرایند انجام یک تکلیف دسترسی بیشتری به پاداش های ملموس یا استراحت های مختلف بدهید به همین صورت ممکن است یک سیستم ایجاد کنید که شامل امتیازها یا جایزه هایی باشد که یادگیرنده بتواند بعد از انجام هر گام مستقل به دست آورد. او می تواند از این امتیازات یا پاداش ها برای خرید آیتم هایی از یک لیست تقویت کننده استفاده کند.

نظریه شخصیت در رفتار درمانی کودکان

کنل ۱۹۹۸ اظهار داشت هیچ نظریه شخصیتی وجود ندارد که مستقیماً زیر بنای نظریه رفتاری شناختی را تشکیل دهد.بلکه کانون توجه بیشتر بر آسیب‌شناسی روانی متمرکز بوده تا بر رشد شخصیت و نظریه شخصیت،بنا به نظر بک و امری درمان شناختی اختلالات هیجانی مستلزم تعامل بین شناخت،هیجان،رفتار و فیزیولوژی است. درمان شناختی بر این فرضیه استوار است که عاطفه و رفتار افراد تا حد زیادی به واسطه روشی که آنها بر اساس آن،جهان را تفسیر می کنند،تعیین می‌گردند. این مدل توضیح می‌دهد که رفتار از طریق فرایندهای کلامی پا به میان می‌گذارد و اختلالات هیجانی رفتار در حکم تجلی تفکر نامعقول به شمار می‌روند. سه موضوع مهم در درمان شناختی عبارتند از:

1. تاثیر افکار بر هیجانات و رفتارهای فرد در پاسخ به رویدادها
2. شکل‌گیری ادراکات و تفسیر رویدادها توسط عقاید و فرضیات فرد
3. متداول بودن خطا در تحریفات منطقی یا شناختی در افرادی که مشکلات روانی را تجربه می‌کنند.

گرچه مدل شناختی صرفاً یک نظریه شخصیتی نیست اما در این مدل،از تحریفات شناختی به عنوان پایه رفتار و اندیشه بشری به ویژه تحریفات مربوط به رشد آسیب شناسی روانی،سخن به میان می‌آید.این تحریف ها برای کودکان اغلب به صورت تحریف‌های ناسازگارانه است،اما الزاماً نامعقول به حساب نمی‌آیند.این مسئله به ویژه در مورد کودکان بسیار کم سن و سال که اغلب مواقع تفکرشان بر اساس تحریف غیرمنطقی،خودمحور و عینی است،صدق می‌کند.

مرکز رفتار درمانی شناختی در کودکان

رفتار درمانی کودکان بر پایه بازی درمانی،بر نظریه‌های رفتاری و شناختی رشد هیجان،آسیب شناسی روانی بنیز بر مبنای مداخله‌های ناشی از چنین نظراتی،استوار است. رفتار درمانی کودکان بر پای بازی مداخله های رفتاری و شناختی را به درون یک الگوی بازی درمانی جذب می کند.فعالیتهای بازی به صورت ارتباط کلامی و غیرکلامی مورد استفاده قرار می‌گیرند. رفتار درمانی کودک بر پایه بازی،یک چارچوب نظری مبتنی بر اصول رفتاری شناختی فراهم می آورد و این چارچوب این اصول را به لحاظ رشدی با یکدیگر تلفیق می کند.

از آنجا که درمان شناختی بر نظریه کلی و گسترده آسیب شناسی روانی استوار است،تعامل دو جانبه و پیچیده بین شناخت ها، هیجانات، رفتار و محیط را مورد توجه قرار می‌دهد. درمان شناختی متشکل از مجموعه ای از تکنیک های درمانی است که هدف آن تخفیف نشانه‌های پریشانی روانی است و از طریق اصلاح تقسیم تصورات ناسازگارانه صورت می‌پذیرد.

رفتار درمان کودک از یک رویکرد (پدیدار نگر) استفاده می‌کند. رفتار درمان کودک به غیر از آنکه تجارب بیمار را به عنوان «پرده ای» مد نظر قرار می‌دهد. که در پشت آن معنای ناخودآگاه مهمتری نهفته است (مانند کار روان تحلیلگر) ،از گزارش بیمار به عنوان داده های پایه برای توسعه یک طرح درمان استفاده می نماید. مفهوم سازی او بر مبنای شکل بندی های میدان پدیداری بیمار بدون اشاره به مکانیسم های دفاعی یا تعارضات ناخودآگاه قرار دارد. افکار بیمار از طریق سوالات متمرکز و درون نگری دقیق آشکار می‌شود. رفتار درمان کودکان نه تنها به دنبال تخفیف علائم است بلکه در جستجوی تغییر نگرش ها،عقاید و انتظارات می باشد. نخستین هدف رفتاردرمانی کودک،شناسایی و تغییر افکار ناسازگاری است که با نشانه های بیماری همراه می باشد.بک بیان می‌کند که اصطلاح «افکار ناسازگار» برای اندیشه پردازی هایی به کار برده می‌شود که با توانایی فرد برای فائق آمدن بر این تجربیات تداخل می نماید. امکان دارد چنین افکاری باعث اختلال و از هم گسیختگی هماهنگی درونی شوند و عکس العمل های هیجانی دردناک،نامناسب و یا مفرطی را به وجود آورند.

رفتار درمانی کودکان بر پایه بازی،یک انطباق حساس (از نظر رشدی) از درمانهای شناختی و رفتاری است. درمان را می‌توان به طور غیر مستقیم و با استفاده از فعالیت‌های بازی برای کودکان انجام داد به عنوان مثال،می توان عروسک های خیمه شب بازی و حیوانات توخالی را برای طرح ریزی راهبردهای شناختی نظیر مقابله با عقاید ناسازگار و به خود گویی مثبت مورد استفاده قرار داد. رفتار درمانی کودکان بر پایه بازی برای درمان کودکانی که تشخیص های ویژه ازقبیل لالی انتخابی بی اختیاری دفع،و ترس ها در مورد آنها داده شده و نیز کودکانی که رویدادها یا آسیب های زندگی نظیر طلاق و سوء استفاده جنسی را تجربه کرده‌اند،به کار می‌رود.رفتار درمانی کودکان بر پایه بازی بر درگیری کودک در درمان و نیز مشارکت او از طریق سخن گفتن در مورد موضوعاتی راجع به کنترل،تسلط و مسئولیت برای تغییر رفتار خود فرد،تاکید فراوان دارد. کودک با ترکیب مولفه های شناختی می‌تواند به یک شرکت کننده فعال در این تغییر بدل گردد. به عنوان مثال می‌توان از طریق کمک به کودکان در شناسایی و تغییر عقایدی که بالقوه ناسازگارند،قدرت فردی را تجربه نمود.ممکن است اتحاد میان مداخله های شناختی و رفتاری حاکی از تغییرات ویژگی های مرکب تمامی رویکردها باشد که به صورت دیگری قابل دسترسی نیستند.

رفتار درمانی کودک بر مبنای مدل شناختی برای درمان کودکان دارای اختلالات هیجانی است. رفتار درمانی کودکان و بازی درمانی کوتاه مدت،محدود به زمان،دارای ساخت رهنمودی و مشکل مدار است و به رابطه درمانی بی عیب و نقصی وابسته است که در آن یکی از نقش‌های درمان،نقش آموزشی آن است. فرایند رفتار درمانی کودکان مستلزم همکاری است.هرچند که ماهیت همکاری بین کودک و درمانگر با همکاری بین درمانگر و فرد بزرگسال تفاوت دارد. هر دو روش استقرایی (یا قیاسی) و سقراطی حائز اهمیت هستند و در رفتار درمانی در کودکان و بزرگسالان نقش متفاوتی را بازی می کنند. رفتار درمانی کودکان بر پایه بازی متکی بر یک رابطه درمانی مثبت از جمله تفاهم،به اعتماد و احساس امنیت و استفاده از فعالیتهای بازی به عنوان وسیله ارتباط بین درمانگر و کودک استوار است و با سایر بازی درمانی ها شباهت دارد،اما از بابت فلسفه مربوط به تشکیل اهداف،انتخاب مواد و فعالیت‌های بازی،کاربرد درمان به منظور آموزش و بهره گیری از تحسین و تفسیرات با سایرین فرق دارد و این نوع بازی درمانی در حکم یک مداخله فعال است که در آن کودک و درمانگر جهت تشکیل اهداف و انتخاب مواد و فعالیتهای بازی با هم کار می‌کنند. رفتار درمانگر کودک بر پایه بازی برخلاف سایرین،ممکن است «مربی» باشد که مهارت‌های جدید به کودک آموزش می دهد. و بلاخره برای یاری رساندن به کودک در جهت اکتساب رفتار ها و مهارت های جدید و نائل شدن به درک،تحسین و تنبیه به کار میبرد.

جلسات رفتاردرمانی کودکان

جلسات درمانی در رفتار درمانی کودک فرصتی را در اختیار بیماران قرار می دهد تا واقعیت شناختهای کلامی یا تصویری را که به طور اتفاقی به عواطف شان مربوط می شود، تجربه کنند و بیازمایند. بیماران، ایده های تحریف شده را بررسی می‌کنند و برای تمایز قائل شدن بین ایده های معقول و نامعقول،«واقعیت عینی»و «آراستگی درونی» را آموزش می بینند. بنابراین،از طریق این فرایند،فرد در می یابد چه ایده های او نامعقولند. یکی از مکانیسم های مشخص در درمان شناختی تغییر یا جابجایی سیستم فکری بیمار است. همانطور که مفاهیم نامعقول، خود را از دست می‌دهند،آسیب روانی ممکن است عود کند.

بررسی وضعیت کودک در کلینیک رفتار درمانی تهران

تاریخچه زندگی کودک نشان می‌دهد که وقایع استرس زای زندگی چگونه و تا چه حد بر او اثرات مخرب داشته است. از بین آن‌ها نگرانی‌های طلاق والدینش،درگیری‌های بین والدین،افسردگی مادر،و مسائل خواهر و برادر با کارلا مهمترین بودند.

در مرکز رفتار درمانی تهران عقاید و نگرش‌های والدین در سیاهه رفتاری کودکان جمع آوری شده و با داده های نرم سنی و استاندارد مقایسه می‌شوند. نیمرخ سیاهه رفتاری کودکان به وسیله هر یک از والدین جداگانه تکمیل می‌شود،هر دو والد به سهم خود در روشن نمودن موضوع نقش چشمگیری دارند.

رفتارگرایان کودک معمولاً بر روش های فرافکن تکیه نمی کنند زیرا در این قسمت منطق نظری چنین روش‌هایی به خاطر ویژگی‌های روان سنجی شان زیر سوال است. به هر حال روش های فرافکن مبتنی بر این فرض هستند که ادراکات و تفسیرهای یک فرد از موضوعات بدون ساختار،فرافکنی شخصیت فرد هستند،که می تواند یک ابزار ارزشمندی برای رفتار درمانگر بر پایه بازی باشد. این داده ها می تواند اطلاعاتی را در مورد تعارض ها،سبک های مقابله ای،سبک سازماندهی اطلاعات،و نگاه به زندگی کودک نشان دهد. این داده ها معمولا مبهم و بدون ساختار هستند. گرچه کنل استدلال می‌کند که آزمون‌های فرافکن ممکن است ساختاری را برای کودک بسیار خردسال فراهم کند که در مصاحبه‌های شفاهی قابل دسترسی نیستند. این ساختار اغلب به شکل نمایش های تصویری و عینی هستند که کودک بتواند پاسخ دهد. علاوه بر این،ابزار فرافکن برخی از تمرکز ها را از فرد برمی دارد و به او اجازه می‌دهد اطلاعات را به شکلی آماده کند که به نظر نرسد به طور خاص مربوط به کودک باشد.

اهداف درمانی در مرکز رفتار درمانی کودک

1. بالا بردن توانایی کودک در بیان احساساتش و بیان کلامی را جایگزین رفتارهای ناسازگارانه اش کند. باید احساسش را در مورد موقعیت های خاص خود،بیان کنند برای مثال:

• طلاق والدین،و تنظیم زندگی فعلی با هر والد (مثل نصف کردن زمان برای پدر و مادر)
• ارتباط مادر با دو کودک به صورت متفاوت و مسائل خواهر و به ویژه کارلا
• فقدان دسترسی به مادر در موقع افسردگی

2. کشف احساسات ناسازگارانه (مثل نقش علی که او ممکن است حس کند در طلاق والدین دارد) و تسهیل توسعه افکار ناسازگارانه تر و نظر واقع بینانه تر در مورد موقعیت (مثل والدین با هم برنمی گردند). قسمتی از این هدف،طبیعی کردن تجربه طلاق برای کودک خواهد بود.
3. رشد و افزایش استفاده از به خودگویی های سازگارانه مثبت برای افزایش عزت نفس،خویشتنداری،و کنترل تکانه.
4. افزایش فعالیتهای مناسب گروه همسالان
5. افزایش مهارت‌های حل مسئله،شامل تجربه موقعیت‌هایی که او را از عصبانی می سازد.

اهداف برای والدین

1. بحث بین دو والد پیرامون ناهماهنگی در رسیدگی به کودک،برقراری مجموعه قوانین روشن تر در هر خانه،و تشویق او به منظور درک احساس او،احترام گذاشتن والدین به قوانینی که در منزل والد دیگر وجود دارد.
2. نشان دادن تعامل والدین با یکدیگر،تسهیل ارتباط آزاد و تعامل‌های مثبت در جلوی کودکان،کاهش استفاده از کودکان به عنوان رابط بین دو والد.
3. افزایش توانایی ما در جهت مقابله با سوگیری های روزانه،اما و بررسی و رسیدگی به مسئله روان درمانی فردی برای او.

توصیف روند درمان در رفتار درمانی

موقعیت/مواد

رفتار درمانی کودک بر پایه بازی می‌تواند در اتاق بازی درمانی با وسایل مرتب شده ای که معمولاً در دسترس هستند،انجام شود. به طور کلی،تکنیک های مستقیم تر در رفتار درمانی کودکان بر پایه بازی به برنامه‌ریزی و دوراندیشی مربوط به انتخاب مواد نیاز دارد. از بین وسایل،آنهایی که غالباً استفاده می شوند،عروسک های خیمه شب بازی یا تصاویر،وسایل هنری،و سایر اسباب بازی ها هستند این وسایل معمولاً بهترین وسایلی هستند که در دسترس قرار دارد،در حالی که کودک حق انتخاب داشته باشد.

شما می‌توانید وسایلی را بخرید و با هر موقعیت درمانی ممکن جور کنید،اما نه ضروری است و نه مطلوب. انعطاف پذیری درمانگر،کودک را تشویق می کند که خلاق باشد،ولی درمانگر نباید برای هر کودک اسباب‌بازی‌های خواص بخرد.

برای کار با کودک،بازی محور بودن و کار با وسایل در مقابل کلام محور بودن،ضروری بود،به ویژه موقعی که او به موضوعاتی می‌پرداخت که بار عاطفی بیشتری داشت. ارزیابی نشان داد موقعی که مصاحبه متمرکز بر مشکلات می شد،او عموما غیر کلامی می شد،به ویژه موقعی که نحوه پاسخگویی کودک نسبت به موضوعات مورد توجه قرار می‌گرفت و او تشویق می شد خودش را از طریق بازی،نقاشی،و دیگر وسایل غیر کلامی تر بیان کند.رفتار درمان کودک باید و حضور می‌یافت تا سازماندهی بیشتری برای کودک در آزمون فرض هایش و پرداختن به روش‌های مختلف مقابله از طریق وسایل بازی،فراهم کند.

وسایل مواد بازی شامل لوازم هنری و اسباب‌بازی‌هایی بود که در دسترس کودک قرار داشتند و یا توسط رفتار درمان انتخاب می شدند به راحتی برای هدایت کودک به کار می‌رفتند.

برای مثال،کودک به صورت منفی به نقاشی ها پاسخ داد اما همینکه رفتار درمان عروسک ها را به کار می برد،جز عروسک ها شد سپس درمان به سمت استفاده وسیع و بیشتر از عروسک ها حرکت کرد تا مجدداً از طریق ترسیم ارتباط برقرار سازد.

سوالات متداول:

چه اختلالاتی با رفتار درمانی قابل درمان هستند؟
اختلالاتی مانند بیش‌ فعالی، نقص توجه، اضطراب، ترس، فوبیا، وسواس، پرخاشگری، خشم، خودکم‌ بینی، اختلال دو قطبی و مشکلات رفتاری ناشی از اوتیسم، از جمله اختلالاتی هستند که با رفتار درمانی قابل درمان می‌باشند.

آیا رفتار درمانی برای کودکان اوتیسم مؤثر است؟
بله، رفتار درمانی به‌ویژه در قالب بازی درمانی، می‌تواند به بهبود مهارت‌های اجتماعی، ارتباطی و رفتاری کودکان مبتلا به اوتیسم کمک کند.

علائم اوتیسم چیست؟

علائم اوتیسم در کودکان بسته به شدت اختلال متفاوت می باشد. یکی از علایم اوتیسم در نوزادان عدم ارتباط چشمی کودک است و با رشد کودک علائم دیگر خود را نمایان می کند. مشکلات حسی نظیر رژیم غذایی محدود، بی قراری در هنگام تعویض لباس و… از دیگر علائم کودکان اوتیسم است. عدم واکنش به نام خود از دیگر علائم هشدار دهنده اوتیسم در کودکان بالای دو سال می باشد. مرکز درمان اوتیسم دکتر صابر با تشخیص دقیق علائم واضح اوتیسم به درمان کودکان اوتیسم در حیطه توانبخشی کودکان، کاردرمانی، گفتاردرمانی و روانشناسی کودک می پردازد.

رایج ترین نشانه های کودک اوتیسم به شرح زیر می باشد :

اختلال طیف اوتیسم با طیفی از علائم مشخص می شود که بر تعامل اجتماعی، ارتباطات و رفتارها تاثیر می گذارد. نشانه های شایع اختلال اوتیسم شامل دشواری در تعاملات اجتماعی، رفتارهای تکراری و چالش ها در ارتباطات است. این علائم می توانند در هر فرد به گونه ای متفاوت ظاهر شوند و شدت آن ها می تواند بسیار متغیر باشد. نوزادان با سرعت خودشان رشد می کنند و بسیاری از آن ها از جدول های زمانی دقیقی که در برخی کتاب های والدین هست، پیروی نمی کنند. اما کودکان مبتلا به طیف اوتیسم معمولا قبل از سه سالگی نشانه هایی از تاخیر در رشد را نشان می دهند. نشانه های اختلال طیف اوتیسم اغلب در اوایل رشد، زمانی که تاخیر های آشکاری در مهارت های زبانی و تعاملات اجتماعی وجود دارد، ظاهر می شوند. پس اگر نگران رشد فرزندتان هستید یا فکر می کنید فرزندتان ممکن است به اوتیسم مبتلا شده باشد، با یک متخصص تشخیص اوتیسم در مورد نگرانی هایتان مشوت کنید. کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم حساسیت بیش از حد نشان می دهند. اغلب به محرک های مختلف واکنش های غیر عادی نشان می دهند. به عنوان مثال صداهای بلند می توانند با واکنش شدید مواجه شوند. از طرف دیگر کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب با حس های خاصی مانند لمس یک پارچه نرم، آرامش می یابند. یکی از اولین چیز هایی که باید در مورد اوتیسم درک کرد این است که مداخله زود هنگام می تواند تفاوت بزرگی ایجاد کند، به همین دلیل ما از این فرصت استفاده می کنیم تا 9 نشانه رایج اوتیسم در کودکان را بیان کنیم:

-اجتناب از تماس چشمی

-مشکل در برقراری ارتباط غیر کلامی اولیه

-کمبود مهارت های زبانی

-انجام حرکات تکراری

-پسرفت گفتار

-علاقه های خاص و تعصبی

-انزوا و گوشه گیری (ترجیح تنهایی)

-مقاومت در برابر تغییر

-واکنش به محرک ها

همان طور که در این قسمت مشاهده می کنید، علائم اوتیسم بسیار متنوع هستند. پیچیده تر شدن موضوع این است که کودکان می توانند درجات مختلفی از این علائم را نشان دهند. یکی از دلایل اصلی تغییر نام “اوتیسم” به “اختلال طیف اوتیسم” به دلیل طیف وسیع علائم و درجه بروز آن هاست. در حقیقت، علائم این اختلال رشدی آن قدر متنوع هستند که اوتیسم اغلب اشتباه فهمیده شده یا اشتباه تشخیص داده می شود، به همین دلیل برای تشخیص این اختلال باید به یک متخصص کارآزموده و با تجربه مراجعه کرد. اگر به فرزندتان مشکوک هستید، ضروری است هر چه سریع تر به دنبال یک ارزیابی حرفه ای باشید تا بتوانید گام های درمان زودهنگام را سریع تر بردارید.

علایم حسی اوتیسم : رفتارهای خود تحرکی، بیش و یا کم برانگیختگی حسی، علایق محدود غذایی، رفتار غیر قابل پیش بینی در برخورد با محرک‌های حسی، برانگیختگی یا گوشه گیری در محیط‌ هایی که چندین حس درگیر می‌شود و ناتوانایی در تعدیل ورودی حسی جزو علائم اوتیسم در نوزادان و کودکان است.

علائم رفتاری اتیسم : رفتارهای خود آزاری، رفتارهای شدید و طولانی پرخاشگرانه، آشفتگی در خواب، بیش ‌فعالی، علایق محدود، آشفتگی، وابستگی به اشیا یا فعالیت ها، روتین های تکراری، اصرار بر یکنواختی، مقاومت در برابر تغییر، اشتغال با موضوعات خاص و سبک آموزش منحصر به فرد شامل : ضعف در تعمیم، یادگیری بینایی قوی و یادگیری موارد تکراری.

علائم زبانی کودکان اوتیسم : غیر کلامی بودن، عدم استفاده از ژست های ارتباطی مثل اشاره و خداحافظی با دست، اظهار نیازها با ژست، استفاده از رفتارهای چالش برانگیز برای ارتباط، اکولیلیا، گفتار بی ‌معنا، آسیب درک زبان، دشواری در آغازگری محاوره و استفاده از جارگون غیرقابل فهم.

علایم اجتماعی : تماس چشمی ضعیف، علاقه محدود به اجتماع شامل: ضعف در فهم سرنخ های اجتماعی، ضعف در مهارت نوبت‌ گیری، اشکال در دوستیابی و حفظ دوست.

طبقه بندی بر اساس علائم اوتیسم در کودکان دو و سه ساله

رایج ترین طبقه بندی موجود برای تشخیص اختلال طیف اوتیسم توسط دکتر اوتیسم، در حال حاضر طبقه بندی معرفی شده توسط DSM _V به شرح زیر می باشد :

طبقه بندی اوتیسم بر اساس DSM_V 

معیار A در تشخیص علائم کودکان اوتیسم

وجود نقایصی در ارتباطات و تعاملات اجتماعی در تمام زمینه های گوناگون که اخیراً یا در گذشته رخ داده است، به صورتی که در ادامه می‌آید :

• نقایصی در تقابل اجتماعی و عاطفی. برای مثال رفتارهای اجتماعی غیرعادی و شکست در گفت و گو های رو در رو، کاهش یافتن علائق مشترک، عواطف، یا احساسات شکست در شروع تعاملات اجتماعی و یا پاسخ به آن.
• نقص در رفتارهای ارتباطی غیر کلامی مورد استفاده برای تعاملات اجتماعی. برای مثال کمبود یکپارچگی ارتباطی کلامی و غیرکلامی، ناهنجاری‌ هایی در تماس چشمی و زبان بدن یا نقایصی در فهم و کاربرد ایما و اشارات، نبود کامل حالات چهره و ارتباط غیر کلامی.
• نقایصی در رشد، ادراک و فهمیدن ارتباطات. برای مثال مشکلات در سازگاری رفتاری در زمینه های اجتماعی گوناگون، مشکلاتی در مشارکت در بازی های تخیلی یا در دوست یابی و فقدان تمایل به همسالان.

نقص در تعامل و ارتباط اجتماعی، که از بارز ترین و متداول ترین علائم اختلالات طیف اوتیسم می باشد. افراد مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم در استفاده از رفتارهای غیرکلامی (مثل تماس چشمی، میمیک صورت) ناتوانایی دارند و نمی‌توانند تعامل اجتماعی و ارتباطات میان فردی را تنظیم کنند. کودکان اوتیسم به ندرت به دیگران نزدیک می‌شوند و تقریباً هرگز در سلام کردن به دیگران پیشقدم نمی شوند و به هنگام حرف زدن با دیگران یا جدا شدن آنها به چشمهای مخاطبشان نگاه نمی‌کنند.

در کودکان خردسال این پدیده به صورت عدم علاقه ی آشکار به دوست یابی، حفظ دوستی، یا سایر انواع ارتباط میان همسالان ظاهر می شود. کودکان اوتیسم ظاهرا نمی‌توانند قصد، نیت یا هیجان های دیگران را درک کنند و به طور کلی نسبت به کارهای دیگران بی اعتنا هستند. این حالت باعث شده که بعضی روانشناسان بالینی عقیده داشته باشند که کودکان اوتیسم نمی تواند ذهن خوانی داشته باشند. یعنی نمی‌توانند نیت، خواسته ها و باورهای دیگران را حدس بزنند و یا درک کنند. این ناتوانی باعث می‌شود که آنها نتوانند بفهمند که چرا بعضی مردم بعضی کارها را انجام می‌دهند. کودکانی که به سطوح خفیف ‌تر به علائم اوتیسم مبتلا هستند ممکن است متوجه شوند که کدام رشته های فیزیکی و کدام میمیک ها با حرکات، احساسات و هیجانات ارتباط دارند. مثلا، متوجه می‌شوند که اخم کردن نشانه ی خشم یا عدم تایید است. اما متوجه نمی‌شوند که چرا دیگران هیجان خاصی را نشان می‌دهند، مثلاً متوجه نمی‌شوند که چرا کودک بغل دستی آنها ناگهان داد می‌کشد و بعد از آن گریه میکند.

معیار B در تشخیص علائم اوتیسم

الگوهای علایق، فعالیت ها و رفتارهای تکراری و محدود، همچنین مشاهده شدن دو مورد از موارد زیر که اخیرا یا قبلا اتفاق افتاده باشد.

• فعالیت های حرکتی تکراری و کلیشه ای، استفاده کلیشه ای و غیر معمول از اشیا یا گفتار. مثل حرکت های ساده کلیشه ای به خط کردن اسباب بازیها و حرکت‌های پروانه ‌ای، اکولالیا یا و گفته‌های به خصوص به خود.
• پافشاری بر یکنواختی، پیروی بدن انعطاف از امور روزانه و الگوها یا رفتارهای کلامی و غیرکلامی تشریفاتی. برای مثال پریشانی شدید در اثر کوچکترین تغییر. مشکلات با تغییرات، الگوهای فکری جامد، مراودات تشریفاتی، نیاز به حفظ خط سیری ثابت در امور روزانه و یا خوردن یک غذای تکراری در هر روز.
• محدودیت فراوان در اثر علائق ثابت که در شدت یا مرکز توجه بودن غیرعادی هستند. برای مثال وابستگی به تمایلات شدید اشیا غیر معمول علایق افراطی محدود یا ثابت.
• بیش واکنشی یا کم واکنشی به درون داد حسی یا علایق غیرمعمول در جنبه های حسی در محیط (نشان دادن بی تفاوتی به درد یا فشار، پاسخ‌های مغایر به صداها یا نسوج خاص و یا پاسخ افراطی به گروه‌های لمس شدن، شیفتگی دیداری به نور یا حرکت.

یکی از ویژگی های کلی افراد مبتلا به اختلال اوتیسم این است که رفتارها، علایق و فعالیت‌های بسیار محدود، تکراری و کلیشه‌ای دارند. آنها در کودکی به تعداد انگشت شماری از اسباب ‌بازی‌ها علاقه‌ای خاص نشان می دهند. آنها اسباب ‌بازی‌های خود را بارها و بارها و دقیقاً به یک شکل پشت سر هم می چینند و اگر کسی روتین آنها را به هم بزند یا به آنها اجازه ندهد روتین خود ادامه دهند بسیار ناراحت می‌شوند. به نظر می ‌رسد که نیاز به یکنواخت بودن صرفاً به وسایل شخصی ختم نمی‌شود. مثلا اگر جای مبلمان خانه عوض شود یا در مسیر دیگری غیر از مسیر همیشگی به مدرسه بروند به شدت ناراحت می شوند. مثلا اگر پدر در سر راه مدرسه مسیر خود را عوض کند و جلوی خودپرداز یک بانک لحظه ای توقف کند، آنها به شدت مشوش می شنوند و قشقرق به راه می‌اندازند.

کودکان اوتیسم، به اشیای بی جان علاقه خاص عمیقی پیدا می کنند، مثلاً به کلید، سنگ، وسایل مکانیکی، یا ابزارهایی که دست زدن به آنها احساس خاصی در حس لامسه ایجاد می‌کند. مثلا عاشق صافی و لیزی سطح سنگ هستند. این کودکان معمولا با اسباب بازی ها بازی نمی کنند و اگر هم شروع به بازی کنند، به هنگام بازی نیز بازی نمادین  (سمبولیک) ندارند. مثلا ماشین اسباب بازی را دور اتاق نمی گردانند، در حالی که کودکان سالم با یک قوطی کبریت ماشین بازی می‌کنند،  آنها را واقعی می پردازند. یک علامت کلی دیگر کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم حرکات بدنی کلیشه ای، مثل دست زدن، بشکن زدن، جلو و عقب رفتن در صندلی، جلو و عقب یا به چپ و راست حرکت دادن بالا تنه به هنگام ایستادن یا بالا و پایین بردن خود می باشد. این رفتارهای تکراری ظاهراً برای خود تحریکی هستند و گاهی آنقدر شدید و قوی می شوند که ممکن است آسیب فیزیکی ایجاد کنند، مثل گاز گرفتن انگشت، کوبیدن سر در به دیوار یا جاهای دیگر، کشیدن موها و خاراندن خود.

علاوه بر علائم هشدار دهنده اوتیسم حدود ۸۰ درصد افراد مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم ناتوانی ذهنی دارند و هوش بهر آنها کمتر از ۷۰ است. اما ماهیت نقص های ذهنی کودکان اوتیسم و کودکان مبتلا به معلولیت ذهنی، متفاوت است. کودکان اوتیسم در آزمون‌های توانایی دیداری فضایی، در مقایسه با آزمونهای ادراک اجتماعی یا توانایی کلامی، معمولا عملکرد بهتری دارند. بنابراین، آنها در یافتن اشیا پنهان شده در یک نقاشی، سر هم کردن اشیای باز شده و جفت کردن اشیا مربوط به هم در آزمونهای مختلف (مثلاً مکعب ها) بسیار بهتر عمل می کنند. برخی افراد مبتلا به اوتیسم در یک کار یا فعالیت خاص بسیار عالی عمل می کنند، مثلاً توانایی محاسبه‌ ی تاریخ‌ها، ریاضیات یا موسیقی. افرادی که در زمینه های مختلف ناتوانی ذهنی دارند و تنها در یک کار مهارت و تخصص خارق ‌العاده‌ای نشان می‌دهند، مبتلا به سندروم ساوانت نامیده می شود. (ساوانت با ریشه فرانسوی، یعنی دانشمند و فردی بسیار مطلع و توانا به عنوان مثال این افراد، می‌توانند بگویند روز ۲۲ آوریل سال ۱۲ ۱۲ میلادی شنبه بوده است یا جمعه، اما ممکن است نتوانند لباس خود را بپوشند!

 معیار C در تشخیص علائم اوتیسم در کودکان

بیشتر علائم اوتیسم می بایستی در دوره‌های اولیه رشد مشاهده شود، اما ممکن است تا زمانی که نیازهای اجتماعی، ظرفیت‌های محدود در این زمینه را نمایان سازد، به طور کامل آشکار نگردد، یا اینکه ممکن است به وسیله راهبردهای یاد گرفته شده در مراحل بعدی زندگی پوشیده شده باشد.

 معیار D

علائم موجب آسیب های مهم در امور اجتماعی، حرفه‌ای یا دیگر زمینه‌های مهم در عملکرد فعلی فرد گردیده باشد.

 معیار E

اختلالات اوتیسم به واسطه نقص در عملکرد هوش یا تاخیر در رشد کلی نمایان‌ نمی شود. ناتوانی هوش و اختلالات طیف اوتیسم اغلب با هم رخ می دهند و هر دو همزمان نمایان می گردد‌. تمایز بین این اختلال و اختلالات همزمان تعامل اجتماعی باید در تمام مراحل رشد مورد نظر قرار گیرند.

طبقه بندی جدید، توجه به نکات زیر مهم به نظر می رسد :

• افرادی که طبق معیارهای DSM_IV مبتلا به اختلال اوتیسم، آسپرگر، یا اختلال رشدی فراگیر نامشخص، شناخته شده اند اکنون باید مبتلا به اختلال طیف اوتیسم دیاگنوز معرفی شوند.
• افرادی که در ارتباط اجتماعی نقص‌هایی شدید دارند، اما علائم شان معیارهای لازم برای اختلالات طیف اوتیسم را برآورده نمی‌کنند، باید برای اختلال ارتباط اجتماعی (پراگماتیک) معاینه شوند.
• در صورت وجود آسیب هوشی می بایستی دیگر ملاک های تشخیصی علائم اوتیسم مورد بررسی قرار گیرند مانند علایق محدود، حرکات های کلیشه ای و… و توجه به این نکته مهم است که ناتوانی های عملکردی کودک مانند فقر ارتباط به خاطر اختلال هوش عقب ماندگی ذهنی نباشد.
• از طبقه بندی جدید این گونه بر می آید که نمی‌توان تاخیر و محدودیت زبانی را منحصرا ملاکی برای تشخیص علائم اوتیسم دانست.
• اگر اختلال، با یک عامل شناخته شده پزشکی یا شرایط ژنتیک یا عامل محیطی ارتباط داشته باشد، در زمان ارزیابی و تشخیص می بایستی به شرح حال و تاریخچه ای که شرح می دهند توجه نمود.
• باید به این نکته توجه شود که اگر کودک اکثریت ملاک های مرتبط تشخیصی را داشته باشد، باید مراقب بود که ملاک های تشخیصی اختلال نافرمانی مقابله ای یا رفتارهای تخریبی کودک با علائم رفتاری اختلال اوتیسم اشتباه نشود به همین علت می بایستی در زمان مشخص و ارزیابی به شرح حال و تاریخچه خانوادگی و شرایط و علائم کودک در فرایند رشد توجه گردد تا در جای ممکن جلوی تشخیص های انحرافی گرفته شود.

درمان علائم واضح اوتیسم در کودکان

مرکز اوتیسم دکتر صابر با دو شعبه فعال در غرب (سعادت آباد) و شرق تهران( پاسداران) به صورت کاملا تخصصی در زمینه تشخیص ، ارزیابی و درمان کودکان اوتیسم مشغول به فعالیت می باشد. دکتر صابر مدرس دانشگاه با تجربه بالا در زمینه کودکان اوتیسم در حیطه درمان این کودکان پیشرو بوده و با گردهم آوردن جدیدترین متدهای درمانی متداول در دنیا در زمینه کاردرمانی اوتیسم، گفتار درمانی کودکان اوتیسم بستری را فراهم آورده تا کودکان اوتیسم و والدینشان با آرامش بیشتری روند درمان را پیگیری کرده و بهترین نتیجه درمانی را بدست آورند. متخصصین مرکز اوتیسم دکتر صابر در بخش های مختلفی نظیر کاردرمانی حسی حرکتی، کاردرمانی ذهنی، سنسوری روم، اتاق شنیداری، اتاق تاریک، بخش تعدیل حسی، گفتار درمانی، آب درمانی، بازی درمانی ، رفتاردرمانی و بخش آموزش پیش دبستانی و تست های تخصصی هوش به ارائه خدمات کاردرمانی، گفتار درمانی و روانشناسی می پردازند. همچنین خدمات توانبخشی در منزل برا مراجعینی که امکان حضور در کلینیک را ندارند توسط مربیان مرکز انجام می گیرد. امکان ویزیت آنلاین کودکان توسط دکتر متخصص مرکز جهت تشخیص علائم کودکان اوتیسم و خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی آنلاین جهت درمان در این مرکز وجود دارد که با صلاح دید دکتر به صورت دوره های دو ماهه توسط  تماس ویدئویی ارائه می شود.

منابع:

celebrationspeechgroup.com

www.nhs.uk

سوالات متداول:

1-آیا عدم تمایل به برقراری دوستی با همسالان از نشانه‌های اوتیسم است؟
بله، کودکان مبتلا اغلب تمایل کمی به تعامل با همسالان نشان میدهند. آنها ممکن است در درک احساسات دیگران، تقسیم کردن علایق، یا مشارکت در بازی‌های گروهی مشکل داشته باشند. برخی نیز ترجیح میدهند تنها بازی کنند یا فقط با بزرگسالان ارتباط برقرار کنند.

2-مشکلات در بازی‌های تخیلی چگونه از علائم اوتیسم محسوب میشوند؟
کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب در انجام بازی‌های تخیلی یا نمادین (مثل وانمود کردن به غذا دادن به عروسک) مشکل دارند. آنها ممکن است به‌جای استفاده خلاقانه از اسباب‌بازی‌ها، روی جزئیات غیرعملی (مثل چرخاندن چرخهای ماشین برای ساعت‌های طولانی) تمرکز کنند یا اصرار داشته باشند قوانین خاصی در بازی رعایت شود.

بهترین مرکز گفتار درمانی برای لکنت زبان درکودکان تهران|گفتاردرمانی لکنت بزرگسالان|دکترصابر

 بسیاری از گفتاردرمانان با استعاره معروف مبنی بر اینکه لکنت زبان شبیه کوه یخ است،آشنا هستند. بخش نسبتاً کوچکی از کل اختلال «روی سطح» و بخش عظیمی از اختلال «زیر سطح» قرار دارد. در واقع این تشبیه نشان می‌دهد که ویژگی‌های قابل مشاهده ی لکنت،گفتار ناروان، تنش فیزیکی و تقلاها، فقط بخش کوچکی از تجربه کل لکنت زبان است.مرکز گفتار درمانی در لکنت زبان جناب آقای دکتر صابر دکتر لکنت زبان با در اختیار داشتن تیم گفتار درمانی برای لکنت زبان در کودکان و بزرگسالان به درمان لکنت زبان به صورت همه جانبه می پردازد. کلینیک گفتاردرمانی لکنت زبان با استفاده از تکنیک های روز دنیا در زمینه لکنت زبان کودکان و لکنت زبان بزرگسالان همچنین در اختیار داشتن روانشناسان و کاردرمانان با تجربه در زمینه لکنت زبان در حیطه درمان لکنت زبان بسیار موفق بوده است. فاکتورهایی که باعث اثر منفی بزرگتر  اختلال لکنت زبان می‌شود- احساسات کودک/بزرگسالان و واکنش به لکنت-به صورت مستقیم قابل مشاهده نیستند.اما اگر بخواهیم احتمال موفقیت طولانی مدت را افزایش دهیم باید این جنبه اصلی لکنت را در برنامه مداخله مان اضافه کنیم.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

روان درمانی همراه گفتار درمانی برای لکنت زبان در کودکان و بزرگسالان

لکنت می تواند منجر به احساس شرم و کاهش عزت نفس (خود ارزشی) در کودک/بزرگسال شود. و می تواند عواقب اجتماعی منفی بارزی در بر داشته باشد. می تواند باعث شود که کودک/بزرگسال کلمات را در تلاش برای کاهش لکنت ظاهری جایگزین کند. یا از کل موفقیت‌های گفتاری برای اینکه مجبور به تجربه این واکنش‌های منفی عاطفی و شناختی نشود اجتناب کند. کمک به کودکان/بزرگسالان در کاهش نقصشان (از طریق تغییراتی در زمانبندی و تنش) می‌تواند به آنها در کاهش این احساس شرم و خجالت و به طور کلی واکنش‌های منفی کمک کند.با این حال ، متاسفانه برای بسیاری از کودکان/بزرگسالان این کار،کافی نیست.به همان مقدار که مقداری از لکنت زبان و گفتارشان هنوز باقی می‌ماند،عامل واکنش های منفی نیز باقی می ماند. بسیاری از کودکان/بزرگسالان سن مدرسه مهارت هایی که برای سازش با این واکنش های عاطفی،رفتاری و شناختی نیاز است را ندارند. بنابراین لازم است تا در این زمینه، گفتار درمانگر آن کمک کنند.خوشبختانه کارهای زیادی است که می‌تواند انجام شود.

گفتاردرمانی برای لکنت زبان در مورد واکنش های منفی به چه معناست؟

واکنش های شناختی و احساسات گوینده ها به لکنت،در واقع جنبه های پنهان و نامحسوس اختلال لکنت زبان هستند.

واکنش‌های احساسی که می‌تواند بخشی از کوه یخ لکنت زبان باشد شامل:

• اضطراب
• ترس
• ناامیدی
• افسردگی
• خجالت
• عصبانیت

واکنش های شناختی ممکن است شامل:

• کاهش عزت نفس
• عدم اعتماد به نفس
• کاهش خود- کفایتی
• احساس خوب نبودن در صحبت کردن

این واکنش های شناختی و عاطفی می تواند منجر به واکنش های رفتاری متنوعی شود. مثال:

• تنش فیزیکی و تقلا،که صحبت کردن را سخت‌تر می‌سازد.
• رفتارهای ثانویه به لکنت،مانند پلک زدن
• رفتارهای اجتنابی،که از شرکت کردن کودک/نوجوان در تجربه های مهم زندگی جلوگیری می کند.

همه این واکنش ها می توانند توانایی کودک با لکنت زبان را به منظور یک ارتباط برقرار کننده موثر شدن تحت تاثیر قرار دهند. بنابراین اگر می‌خواهیم در زمینه کمک کردن به کودک به منظور پیشرفت توانایی ارتباطی اش موفق شویم،باید این جنبه‌های لکنت زبان را در برنامه جامع درمان لکنت زبان خود قرار دهیم. برای انجام این کار،به افراد کمک می‌کنیم تا به این درک برسند که لکنت کردن اشتباه نیست و آن هم مقصر نیستند و می توانند یاد بگیرند تا گفتارشان را تغییر دهند.

نکات مهم در درمان لکنت زبان کودکان و بزرگسالان

افراد دارای لکنت در زمان صحبت کردن «از دست دادن کنترل» را تجربه می‌کنند.

زمانی که فرد دارای لکنت مرتب از دست دادن کنترل را تجربه می‌کند،دچار ترس می‌شود و در واکنش به از دست دادن کنترل،عواطف منفی را تجربه می کنند و رفتارهایی را برای به دست آوردن مجدد کنترل انجام می‌دهند.

نتایج ترس می‌تواند موارد زیر باشد:

• افزایش تنش و تقلا
• افزایش رفتارهای اجتنابی
• افکار منفی و خودگویی منفی
• عزت نفس و اعتماد به نفس ضعیف
• کیفیت زندگی پایین

آیا کار بر روی واکنش های فکری و احساسی،وظیفه گفتار درمانگر لکنت است؟

برخورد با لکنت زبان می تواند واقعاً سخت باشد و گاهی اوقات،یک کودک و یا نوجوان در نتیجه لکنت زبان ممکن است دچار هیجانات منفی شدیدی شود. متاسفانه،بسیاری از درمانگران مهارت کافی برای کمک به کودکان و خانواده هایشان به منظور برخورد با جنبه‌های هیجانی لکنت زبان را ندارند.گفتاردرمان ممکن است به این فکر کنند که آیا کار بر روی این بخش از اختلال لکنت واقعاً جز وظایف آنهاست یا مستلزم درگیر شدن متخصصان دیگر باشد. به نظر می‌رسد،به دلیل اینکه ما متخصصانی هستیم که چیزهای زیادی درباره لکنت زبان می دانیم بهترین افرادی هستیم که می‌توانیم در زمینه احساسات و واکنشهای کودک و یا نوجوان نسبت به لکنت زبان کار کنیم.البته درست است که برخورد با نگرش‌ها و احساسات کودک/بزرگسالان درباره لکنت زبان نیازمند درجاتی از مهارت‌های مشاوره است. اما مهمتر از آن نیازمند شناخت و راحتی با خود لکنت زبان است،همه ما می‌دانیم که بسیاری از درمانگران حتی در گوش دادن به لکنت نیز راحت نیستند. بنابراین موفقیت در درمان بیشتر افراد دارای لکنت زبان به یک مشاور خاص شدن نیاز ندارد،اما اگر احیاناً احساس می کنیم برای پرداختن به این جنبه درمان کودک مهارت نداریم- یا اگر نمی توانیم رفتارهای لکنت را تحمل کنیم- شاید به موفقیت زیادی با کودکان دارای لکنت زبان دست یابیم و در صورت تمایل نیاز به آموزش های بیشتری در این زمینه داریم.

البته بسیاری از گفتار درمانگران مهارت های مورد نیاز برای کمک به کودکان به منظور پرداختن به واکنش‌های منفی شان به لکنت را دارند.

• توانایی خوبی در گوش دادن دارند.
• می دانند چگونه به موقعیت های مختلف کودک که ممکن است با آن روبه‌رو شود،پاسخ دهند.
• به موفقیت کلی کودک در ارتباط توجه می‌کند.

بنابراین بسیاری از استراتژی های درمانی که تقریباً توصیف شد به منظور کمک به کاهش واکنش‌های منفی کودکان/بزرگسال لکنت طراحی شده است به گونه‌ای که آنها یاد بگیرند تا آسان تر صحبت کنند و به صورت موثرتری ارتباط برقرار کنند. مشاور با دیگر اعضای کلیدی تیم،مانند کاردرمانان یا روانشناسان،حتماً می‌تواند کمک کند.اگر کودک نگرانی‌هایی که فراتر از مهارت ماست نشان داد، یک ارجاع رسمی به دیگر اعضای تیم می‌تواند انجام شود. همیشه تشخیص اینکه بدانیم کجا در محدوده کاری ما نیست و مربوط به دیگر متخصصان می‌شود،آسان نیست. با این حال لازم است به تدریج راحتی خود را با جنبه‌های مهم اختلال لکنت زبان،افزایش داده و مهارت های کلی بالینی را به منظور کمک به همه ی کودکان/بزرگسال که با آنها کار می‌کنیم،گسترش دهیم.

درمان لکنت زبان کودکان و بزرگسالان

برای بسیاری از گفتاردرمانان،برخورد با واکنش‌های شناختی،احساسی و رفتاری به لکنت می تواند چالش برانگیز باشد. بعضی متخصصین گفتاردرمانی از این جنبه های درمان لکنت زبان به دلیل عدم راحتی خودشان با اختلال اجتناب می کنند شاید به این دلیل که از بدتر شدن کودک/بزرگسال می ترسند یا به دلیل اینکه اطمینان ندارند چه چیزی برای کمک به او بگویند تا «احساس بهتر» درباره لکنتش داشته باشد.

کودک/بزرگسال باید به این درک برسد که لکنت مال اوست.این کار می تواند با هدایت و حمایت ما به انجام برسد و نه صرفاً از طریق تشویق ما به این کار. بسیاری از مفاهیم درمان لکنت زبان توصیف شده در اینجا می تواند به مراجع کمک کند تا با موفقیت بیشتری از عهده لکنت برآید. هنگامی که کودک/بزرگسال ، یاد گرفت تا لکنت زبان را به شکل موثرتری کنترل کند، علت اصلی عدم راحتی او کاهش می‌یابد.

موارد بیشتری هست که ما می‌توانیم به مراجعان برای کمک به پرداختن به نگرش منفی شان نسبت به لکنت زبان انجام دهیم ولی اولین و مهمترین آنها گوش دادن به کودکان/بزرگسالان و فراهم کردن فضایی است که آنها بتوانند درباره تجربیاتشان با لکنت زبان صحبت کنند. داشتن اختلال لکنت لذت‌بخش یا آسان نیست،اما کودکان/بزرگسال تا حد زیادی می توانند از داشتن اعتماد همدلانه با کسانی که می‌توانند احساساتشان را با او تقسیم کنند،بهره‌مند شوند. به عنوان گفتاردرمان،ما نقش منحصر به فردی در کمک به کودکان/بزرگسالان که با الگوی لکنت می آیند،بازی می‌کنیم. البته کودکان/نوجوانان باید با خانواده هایشان هم صحبت کنند،اما اگر خانواده‌ها نگرانی‌های خود را نسبت به گفتار فرزندشان دارند،یا اگر آنها هنوز پذیرش کامل نسبت به لکنت زبان ندارند،ممکن است برای ایشان سخت باشد که قادر به کمک به کودکشان با نگرانی های احساسی باشند. این کار برای همسالان،معلمان و دیگر اعضای فامیل نیز همانگونه است. از طرف دیگر،ما می‌توانیم برای کودکان/یزرگسالان یک محیط حمایت کننده،فراهم کنیم تا جایی که بتوانند یاد بگیرند که آنها می توانند هر چیزی که در زندگی شان می خواهند را انجام دهند،صرف نظر از اینکه آنها لکنت می کنند یا نه.ما می‌توانیم به آنها کمک کنیم متوجه شوند که لکنت زبان نمی تواند مانعی برای آنها باشد.

پذیرش و تطابق با لکنت در درمان لکنت زبان

برای کودک/بزرگسال که واکنش‌های احساسی به لکنتش را تجربه می‌کند،موفقیت طولانی مدت و نهایتاً به توانایی او برای یادگیری زندگی با این حقیقت که او لکنت می کند،بستگی دارد. این به این معنی نیست که او از پیشرفت روانی گفتارش منصرف نخواهد شد.همچنین به این معنا نیست که او نیاز دارد تا این حقیقت که او لکنت می کند را دوست داشته باشد،بلکه نیاز به رسیدن به «توقف در جنگیدن» با لکنتش را دارد تا جایی که وجود گاهگاه لکنت زبان را بپذیرد و با شدیدتر شدن لکنت،یاد بگیرد تا با موفقیت از عهده لکنتش برآید. بسیاری از شیوه ها برای تغییر تنش موجود در لکنت زبان به کودک/بزرگسال کمک می کند تا زندگی آسان تر با لکنت زبان را یاد بگیرد. هرچند ممکن است این شیوه‌ها به اندازه کافی به کودک برای غلبه کامل بر نگرانی اش درباره لکنت زبان کمک نکند. و نیاز باشد که به جنبه های شناختی و عاطفی تجربه لکنت کودک،نوجوان مستقیم تر پرداخته شود. در این بخش،به استراتژی های خاص طراحی شده به منظور کمک به کودک/بزرگسال در جهت رسیدن به پذیرش می پردازیم.

راهکارهای درمان لکنت زبان در واکنش منفی به لکنت

1. حساسیت زدایی

یکی از راه‌هایی که گفتاردرمان می‌توانند به کودکان/بزرگسالان در غلبه بر ترس های شان در رابطه با لکنت زبان کمک کنند، استفاده از شیوه‌های حساسیت زدایی در درمان لکنت زبان است. حساسیت زدایی فرایند کمک به افراد برای این است که کمتر به لکنت زبان واکنش منفی نشان دهند و پذیرش بیشتری نسبت به رفتارها و یا اتفاق هایی که آنها را آزار می‌دهد داشته باشند. اصول حساسیت‌زدایی برای مواجه شدن با ترس های مختلف مشترک است. به کارگیری این اصول به زمان،حمایت و در نظر گرفتن نیازهای خاص هر فرد نیاز دارد. برای مثال،وقتی افراد ترسی از ارتفاعات یا عنکبوت دارند،می توان برای کمک به آنها بر غلبه از آن ترس فرایند حساسیت زدایی را برایشان اجرا نمود. حساسیت زدایی شامل مواجه کردن افراد با چیزهایی است که از آن می ترسند. (مثلاً ارتفاع،عنکبوت یا در این مورد،لکنت).حساسیت زدایی به یکباره انجام نمی شود قرار دادن فردی که از عنکبوت می ترسد در اتاقی پر از عنکبوت حقیقت نمی تواند ترس فرد را افزایش دهد. در عوض،حساسیت زدایی بایستی به تدریج صورت گیرد. با موفقیت های آسان تر شروع شود و به سمت موفقیت های سخت تر پیش رود (یعنی در طول یک سلسله مراتب) تا زمانی که ترس کم شود.بنابراین فردی با ترس از ارتفاع ممکن است از طبقه اول یک ساختمان شروع کند و سپس به تدریج از ترس های خودش در طبقه دوم و سوم و به همین ترتیب حساسیت زدایی کند.کلید حساسیت زدایی عمدی بودن آن است که با مواجه شدن فعالانه با اضطراب و انجام رفتار مورد هراس به صورت عمدی همراه می شود.

اصول حساسیت زدایی در گفتاردرمانی لکنت

این روش شامل مواجه سازی سلسله مراتبی و عمدی می باشد. به عنوان مثال در ابتدا، وقتی از کودک/بزرگسال خواسته می‌شود که از روی عمد لکنت کند،ممکن است آن را خیلی ناراحت‌کننده بداند. این حالت تعجب آور نیست،چرا که گفتاردرمان از کودک/بزرگسال می‌خواهد با چیزی که از آن می ترسد و دوست ندارد، مواجه گردد. به همین علت است که استفاده از سلسله مراتب بسیار مهم می باشد. با استفاده از سلسله مراتب،گفتاردرمان می تواند موقعیتی را که بسیار آسان است و کودک/بزرگسال می‌تواند به آن نزدیک شود را شناسایی کند. مثلاً لکنت کاذب به صورت همخوانی با درمانگر،در اتاقی با خودش با درهای بسته،یا به عنوان یک فعالیت شناسایی که قبلاً توضیح داده شد. زمانی که کودک/یزرگسال توانست حتی یک لکنت کوچک را در یک موقعیت کنترل شده به دقت تولید کند،آماده است که فرایند بالا رفتن از نردبان سلسله مراتب خودش را شروع کند. بنابراین نمی‌تواند در موقعیت‌هایی که به تدریج سخت‌تر می‌شوند، باز تر و راحت تر لکنت کند. در نهایت هدف برای کودک/نوجوان این است که قادر به صحبت کردن (و لکنت کردن) به طور آزادانه در هر موقعیتی،بدون ترس شود،تا جایی که لکنت زبان،با احتمال کمتری بر روی توانایی کودک/بزرگسال در گفتن آنچه او می خواهد بگوید تاثیر داشته باشد. مسلما این کار زمان بر خواهد بود. اما با کمک گفتاردرمان،کودک/بزرگسال قادر خواهد بود ترس خود را کاهش دهد و در نتیجه به کودک/بزرگسال در کاهش تنش،تقلا و اجتنابی که ناشی از ترس او از لکنت زبان می‌شود کمک خواهد کرد.

نمونه ای از سلسله مراتب موقعیت ها برای درمان لکنت زبان

• در اتاق درمان
• در اتاق درمان با یک دوست
• در رستوران با یک دوست
• در سالن بیرون از اتاق درمان
• در یک رستوران خالی

برای هدایت کودک/بزرگسال در بین این گام ها،می توانیم از یک چارچوب استفاده کنیم.

1. حساسیت‌زدایی نسبت به لکنت

این فعالیت ها می توانند شامل موارد زیر باشند

• یادگیری در مورد گفتار
• یادگیری در مورد لکنت
• یادگیری در مورد لکنت افراد دیگر
• نزدیک شدن به لکنت خود
• ماندن در لحظه لکنت
• تغییر و اصلاح لحظه لکنت

2. حساسیت‌زدایی نسبت به شیوه‌های درمان لکنت

حساسیت‌زدایی همچنین برای کمک به کودکان در جهت راحت تر شدن با شیوه های تغییر گفتار ضروری است، چرا که این شیوه‌ها گفتار کودک را متفاوت از دیگر کودکان می کند و در نتیجه او نمی‌خواهد متفاوت باشد. البته،او نمی‌خواهد لکنت هم داشته باشد،اما از آنجایی که استفاده از شیوه ها مستلزم تلاش است،و چون شیوه هنوز برای او طبیعی نیست،پس کودک/بزرگسال دچار تعارض می شود. به منظور کمک به کودکان/نوجوانان برای راحت تر شدن با شیوه های شان ما باید به آنها کمک کنیم تا فعالیت‌های حساسیت‌زدایی را برای شیوه های روان تر صحبت کردن هم به کار ببرند. همچنین این کار تعمیم شیوه ها به موقعیت های واقعی را نیز سریع تر می کند.

در مجموع حساسیت‌زدایی جزء اصلی فرآیند درمان لکنت زبان کودکان و بزرگسالان است،صرف نظر از اینکه ما در حال کار کردن روی اهدافی برای پیشرفت نگرش‌ها و افزایش روانی،یا کاهش تنش فیزیکی و تقلا در طی لحظه‌های لکنت زبان باشیم.

برخورد با شرم از لکنت زبان در کودکان و بزرگسالان

لکنت می تواند خجالت آور باشد. احساس شرم و خجالت یکی از احساس های عمده‌ای است که افراد دارای لکنت زبان آن را تجربه می‌کنند و به همین دلیل در اینجا به صورت اختصاصی به آن پرداخته می‌شود. شرم احساسی از نوع شکست در تعریف خود است. اینکه من یک فرد دارای مشکل هستم این احساس را می‌توانیم با انجام لکنت کاذب در موقعیت های مختلف تجربه کنیم. شرم از لکنت زبان می تواند کاهش پیدا کند.کودکان دارای لکنت زبان نیاز به آموزش برای برخورد با شرم را دارند. در واقع هر چقدر لکنت زبان شدیدتر باشد، یادگیری چگونگی مدیریت شرم،اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

کودک/بزرگسالان با یادگیری مدیریت شرم،قادر خواهد بود فارغ از اینکه چقدر لکنت می کند،آزادانه صحبت کند،به این معنا که:

• هرآنچه را می خواهد بیان کند
• هرآنچه را می‌خواهد انجام دهد
• و آن کسی باشد که دوست دارد

راهکارهای عملی کاهش شرم از لکنت

برای کاهش شرم،مهمترین راهکار مقابله با چیزهایی است که خجالت میکشیم

• در مورد آن صحبت کنیم
• عواطف خود را در مورد آن ابراز کنیم
• در مورد آن به دیگران یاد بدهیم
• با آن راحت تر باشیم
• در مورد آن فکر کنیم
• در مورد آن یاد بگیریم
• آن را داشته باشیم
• آن را بپذیریم

بنابراین همانطور که در بخش های مختلف توضیح داده شده،تمرینات زیر به کاهش شرم کمک می نماید.

• تمرینات حساسیت زدایی
• صحبت درباره لکنت
• آموزش دیگران درباره لکنت

هنگامی که کودکان شروع به راحت تر شدن با لکنت کردند،میل آنها برای اجتناب از لکنت زبان،و در نتیجه تنش و تقلای آنها به منظور جلوگیری از لکنت زبان کاهش می یابد. در نتیجه،کودک با تنش فیزیکی کمتری لکنت می کند و علاقه بیشتر به ارتباط آزادانه و گفتن آنچه که او می خواهد بگوید صرف نظر از اینکه فکر کند که لکنت می کند بیشتر میشود. افزایش راحتی با لکنت زبان می تواند به این معنا باشد که ناروانی باقی مانده برای شنونده ها قابل توجه نخواهد بود. بنابراین هنگامی که کودکان/بزرگسال پیشرفت کردند آنها نیاز به آموزش برای راحت بودن درباره لکنت زبان دارند. به این معنا که کودکان باید به مردم اجازه دهند تا لکنت شان را ببینند و بشنوند. البته آنها نیاز به صحبت درباره لکنت زبان با هر فردی که ملاقات می‌کنند را ندارند بلکه آنها نیاز دارند به راحتی کافی با لکنت باقی مانده صحبت کنند و برای مخفی کردن آن تلاش نکنند.

دستیابی به این درجه از راحت بودن با لکنت زبان، می‌تواند در ابتدا برای بعضی از کودکان/بزرگسالان سخت باشد،اما هدفی است که می‌توانند در طی درمان به آن برسند. برای رسیدن به این هدف نقشه گروه های حمایتی بسیار مهم است.

به علاوه،کودکی که می آموزد چگونه شرم مربوط به لکنت زبان را مدیریت کند،می تواند شرم مربوط به جنبه های دیگر زندگی مثل صحبت در جمع،شرکت در بحث یا بازی های کلاسی،و یا موضوعات ناشناخته در مدرسه را نیز مدیریت نماید. بنابراین،کودکان/بزرگسالان که در گفتار درمانی به موفقیت دست یابند ممکن است تاثیرات مثبت دیگری را در زندگی شان ایجاد کنند.

بازسازی شناختی در لکنت زبان

راه دیگری که درمانگران می‌توانند به کودکان/بزرگسالان در کاهش واکنش های منفی به لکنت زبان کمک کنند،از طریق بازسازی شناختی می باشد. بازسازی شناختی به افراد کمک می‌کند که در مورد مشکلاتی که با آنها در زندگیشان مواجه می‌شوند به طور متفاوتی فکر کنند. هدف،تغییر افکار و باورهای غیرمنطقی،از طریق ارزیابی آن باورها و مقایسه کردن آنها با شواهد موجود به صورت منطقی تر می باشد.فرایند این کار شامل کمک به افراد در شناسایی افکار جاری در مورد یک مشکل و پس از آن اصلاح تدریجی آن افکار برای کاهش مشکل است. این مراحل ممکن است شامل یادگیری در مورد گفتار روان و با لکنت،شناسایی منبع ترس همراه با لکنت زبان (مثلا واکنش‌های شنوندگان)،تعیین اینکه آیا آن ترس‌ها منطقی هستند با استفاده از ارزیابی موقعیت هایی که ایجاد اضطراب می کنند و خلق یک سری افکار و باورهای متفاوت بر اساس شواهد جدید باشد.

بازسازی شناختی

• چگونگی افکار ما در مورد اتفاقی،چگونگی احساس ما را تعیین می‌کند.
• بعضی از افکار ما نگران کننده هستند و در نتیجه باعث ایجاد احساس ترس در ما میشوند.
• بعضی از افکار ما آرامبخش تر هستند و در نتیجه باعث ایجاد احساس ترس کمتری در ما می شوند.
• اگر ما بتوانیم افکار نگران کننده خود را به افکار آرامبخش تر تغییر دهیم، احساس ترس کمتری می کنیم.

مراحل بازسازی شناختی

1. شناسایی افکار منفی که در پشت احساسات منفی قرار گرفته‌اند.
2. جمع آوری شواهد برای افکار
3. آزمون کردن عواقب احتمالی اتفاق مورد هراس
4. ارزشیابی افکار بر اساس شواهد
5. تغییر افکار نگران‌کننده به افکار آرامبخش

هدف ما متقاعد کردن کودکان/نوجوان به فکر کردن به شیوه‌ای متفاوت نیست،بلکه ایجاد فرصتی است برای ارزشیابی کردن افکار فعلی خودشان. و از این طریق خودشان افکارشان را تغییر خواهند داد.

1. شناسایی افکار منفی که در پشت احساسات منفی قرار گرفته‌اند.

به عنوان مثال،بعد از اینکه یک کودک/بزرگسال در مورد آنچه در حین لحظه لکنت انجام می‌دهد (در تمرین شناسایی لکنت) یاد گرفت،می تواند لیستی از آنچه چه باعث اضطراب در موقعیت های گفتاری خاص می شود ایران را تهیه کند. مثلاً،اگر موقعیت مورد هراس خواندن بلند در کلاس است،درمانگر و کودک/بزرگسال می‌توانند از فعالیت «بارش فکری» برای کمک به کودک/بزرگسال استفاده کند. به این صورت که همه عواملی که در آن موقعیت باعث ترس او میشود،فکر کند.

2. جمع آوری شواهد برای افکار

برای آسان تر کردن این کار،گفتاردرمان می‌تواند به کودک/بزرگسال کمک کند تا یک لیست از همه چیزهایی که ممکن است وقتی که او بلند می خواند به بدی اتفاق بیفتد را بنویسد و ترس هایش را به آنها ارتباط دهد. شاید لیست شامل تولید یک قفل شدید،خندیدن سایر بچه‌ها به او،از دست دادن جایگاهش،به خطا تولید کردن یک کلمه و غیره باشد.

3. آزمون کردن عواقب احتمالی اتفاق مورد هراس

گفتاردرمان باید این ترس ها را تایید کرده و به کودک/بزرگسال کمک کند تا بفهمد که این قابل درک است که او به این شیوه فکر و احساس کند. اما در همین زمان،گفتاردرمان می‌تواند به کودک/بزرگسال کمک کند تا آنچه را که در حقیقت اتفاق خواهد افتاد اگر یکی از اتفاقات مورد هراسش اتفاق بیفتد را در نظر بگیرد. اگر کودک/بزرگسال به این احتمالات به صورت یک فاجعه نگاه کند،گفتاردرمان پس از آن،میتواند یک سلسله مراتب حساسیت زدایی را برای کمک به او در جهت تجربه اتفاقات مورد هراس در یک موقعیت نسبتا امن و حمایتی انجام دهد. گفتاردرمان و کودک/بزرگسال می توانند در فعالیت های نقش بازی کردن درگیر شوند تا بفهمند واقعا چه اتفاقی می افتد اگر چه کودک/بزرگسال یک سلول طولانی را در هنگام خواندن نشان دهد. (در اینجا باز هم،کودک/بزرگسال می تواند از لکنت کاذب به عنوان راهی برای شناسایی راه های مختلف لکنت زبان استفاده کند هم زمانی که به لحظه لکنت هم حساسیت زدایی می شود.) در ابتدا،این فعالیت‌ها در اتاق درمان صورت می‌گیرد،اگرچه کودک/بزرگسال در نهایت باید روی روشش بر اساس یک سلسله مراتب از موقعیت‌ها (مثل خواندن در اتاق درمان وقتی دوستی آنجاست،خواندن در کلاس درس وقتی فقط گفتار درمانگر در کلاس حضور دارد،خواندن در کلاس وقتی درمانگر و معلم آن جا هستند و…) کار کند تا این نقطه که او قادر است با موقعیت مورد هراس «جهان واقعی» روبرو شود و ترس هایش را دوباره ارزیابی کند.

4. ارزشیابی افکار براساس شواهد

به این علت که کودک/بزرگسال در حساسیت زدایی درگیر شده است، خواهد فهمید موقعیت مورد هراس به اندازه ای که او فکر می کرده ترسناک نیست و اینکه حالا می تواند در مورد آن موقعیت به صورت متفاوتی شروع به فکر کند.از طریق این نوع بازسازی شناختی و تمرین‌های حساسیت‌زدایی،گفتاردرمان می‌تواند به کودک/بزرگسال کمک کند که تفکرات و احساسات خود را در مورد لکنت زبان تغییر دهد به نحوی که او قادر خواهد شد آزادانه تر ارتباط برقرار کند و کمتر به صورت منفی لکنت واکنش نشان دهد.

5. تغییر افکار نگران‌کننده به افکار آرام بخش

خودگویی مثبت،شیوه‌ای است که افراد می‌توانند برای تقویت تغییراتی که در حال انجام هستند در مواجه شدن با چالش های فکری که با آنها مواجه می شوند به کار گیرند.

برای کمک به مراجعین برای کسب این مهارت،در ابتدا می‌توانیم به کودکان/بزرگسال شناسایی خود گویی های منفی و آسیب رسان را یاد دهیم. (برای مثال: وقتی من لکنت می کنم مردم فکر می‌کنند من مشکل ذهنی دارم.)در مرحله بعد تغییر ساختار این جملات را به جملات مثبت تر آموزش می دهیم. (برای مثال: من می دانم مشکل ذهنی ندارم… لکنت فقط یک مشکل گفتاری است)

ما می‌توانیم از مراجعمان بخواهیم افکار منفی و مثبت مقابل آن را بنویسد و تاثیر هر کدام از گفته ها را بر روی احساسش از لکنت زبان ارزیابی کند.این تمرین به مراجع این امکان را می دهد یاد بگیرد زمانی که در مورد لکنت احساس ناامیدی و خستگی کرد،چگونه در مقابل افکار مایوس کننده اش مقابله کند و به چیزهای دیگری فکر کند که از فکر کردن به آنها احساس افتخار داشته باشد. این که می تواند افکار منفی را به افکار مثبت تر تغییر دهد و برقراری ارتباط بهتری داشته باشد.

مثالهایی از افکار نگران‌کننده و آرام بخش در لکنت زبان

افکار نگران کننده

• اگر من با صدای بلند درکلاس بخوانم روی هر کلمه ای لکنت می کنم و همه به من خواهند خندید.
• من همیشه وقتی با دخترها/پسرها حرف می‌زنم لکنت می کنم.
• من نمی توانم در کلاس به سوالات پاسخ دهم،چون اگر روزی کلمه‌ای قفل کنم همه به من خیره میشوند.
• من نمی‌توانم… به خاطر اینکه….
• اگر من لکنت کنم… پس…(اتفاق بدی خواهد افتاد)

افکار آرامبخش

• ممکن است روی کلماتی لکنت کنم،اما دارم یاد میگیرم که زیاد در موردش نگران نباشم.
• ممکن است بعضی از افراد به لکنت من بخندند ولی همه این طور نیستند. من در کلاس دوستانی دارم که هیچگاه نمی خواهند عمداً من را دچار احساس بدی کنند.
• اشکالی ندارد گاهی موقع صحبت کردن با دیگران دچار لکنت شوم.
• . گروه های خود یاری و حمایتی

راه دیگر برای کودکان/بزرگسالان برای کمک به غلبه بر واکنش های منفی به لکنت زبان،گروه های خود یاری و حمایتی است. حضور در این گروه ها به کودکان/بزرگسالان کمک می‌کند که درک کنند آنها در مواجهه با لکنت زبان تنها نیستند. گروه های خود یاری نه تنها به کودکان/بزرگسالان کمک می‌کنند تا سایر کودکان/بزرگسالان که لکنت می کنند را ملاقات کنند بلکه محیط امنی را ایجاد می‌کند برای صحبت در مورد لکنت زبان،برای شناسایی راه‌های مختلف واکنش به لکنت زبان و برای یادگیری اینکه مشکلی در لکنت کردن نیست. گروه های حمایتی همچنین به کودکان/بزرگسالان کمک می‌کند تا با بزرگسالانی که بر لکنت غلبه کرده اند ملاقات داشته باشند. این به آنها کمک می‌کند یاد بگیرند می‌توانند چیزهایی را که می‌خواهند در زندگی انجام دهند،حتی اگر به لکنت زبان ادامه دهند. علاوه بر این به کودکان/بزرگسال کمک می‌کند تا ترس و اضطراب را کاهش دهند.

گروه های حمایتی حتی می‌توانند به والدین کودکان/بزرگسالان دارای لکنت کمک کنند.به این صورت که این گروه‌ها به آنها فرصت می دهند تا ببینند چگونه سایر خانواده‌ها با مشکلات حاضر مربوط به لکنت تطابق پیدا می‌کنند. البته در کشور ما چنین گروه‌هایی برای کودکان و نوجوانان کمتر وجود دارند.

آیا لکنت زبان کودکان/بزرگسالان درمان می شود؟

لکنت یک اختلال پیچیده است که می‌تواند روی جنبه‌های زیادی از زندگی کودک/نوجوان تاثیر بگذارد،از جمله عملکرد آموزشی و تعامل اجتماعی. این اختلال ریشه هایی در جنبه‌های نورولوژیکی رشد دارد (زبانی،حرکتی و خلقی)،و تجربه اختلال،اجزای شناختی،رفتاری و عاطفی را در بر دارد که می‌تواند مانع توانایی کودک/ بزرگسال به منظور یک ارتباط برقرار کننده موثر شود. اینکه ماهیت اصلی اختلال لکنت زبان تاثیر زیادی روی کیفیت زندگی افراد داشته باشد بیشتر در بزرگسالان مشخص شده است،اگرچه تحقیقات جدید تاثیر زیاد آن را در کودکان و نوجوانان دارای لکنت نیز نشان داده‌اند.

در درمان جامع،هدف یک رویکرد درمانی اساسی است که به منظور پرداختن به همه پیچیدگی های اختلال تلاش کند. البته،همه کودکان به هر یک از این بخش ها نیاز خواهند داشت. اگر کودکی نگرانی در یک ناحیه خاص نداشت،پس نیازی نیست ما آن حوزه را به برنامه ی درمانش اضافه کنیم. اما،باید حداقل این حقیقت را که بسیاری از کودکان به بعضی یا همه این نواحی نیاز دارند در نظر گرفت. اگر با تمرکز بیش از حد روی ویژگی‌های قابل مشاهده اختلال،یا روی واکنش کودک/نوجوان به یک قسمت اختلال پرداخته شود،این پوشش پس درمان ناکامل خواهد بود.

به یاد داشته باشیم،قبل از اینکه افراد قادر به ایجاد  تغییرات باشند،آنها باید

1. باور داشته باشند که تغییرات برای آنها مناسب است.
2. درک کنند که برای تغییرات مناسب هستند.

آنها معتقد باشند که می‌توانند تغییرات را ایجاد کنند و یک احساس قوی « خود- کارایی» داشته باشد بنابراین کمک به کودکان به منظور ایجاد تغییر در گفتارشان مستلزم این است که ما به آنها کمک کنیم تا در واکنش هایشان تغییر ایجاد کنند.

درمان لکنت زبان در خانه- گفتاردرمانی در منزل لکنت زبان کودکان

یکی از خدمات مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه لکنت زبان ارائه گفتاردرمانی در منزل لکنت زبان می باشد. برخی از کودکان و نوجوانان به علت اعتماد به نفس پایین و شکست های پیاپی در درمان لکنت از حضور در مراکز درمانی اجتناب می کنند. خدمات گفتاردرمانی در منزل کمک بسزایی در زمینه درمان این کودکان می باشد. استفاده از تکنیک های مختلف درمانی و تجربه گفتاردرمانان کلینیک غرب تهران بهترین نتایج درمانی را برای کودکان رقم می زند.

جمع بندی

برای رسیدن به یک درمان موفق،گفتاردرمانی باید واکنش‌های فرد به لکنتش را نیز در نظر بگیرد. این واکنش ها به سه دسته کلی واکنش های عاطفی،شناختی و رفتاری تقسیم می‌شوند. کار بر روی این بخش به کودک/بزرگسال کمک می کند تا اضطراب کمتری داشته باشد،اعتماد به نفس کافی برای صحبت کردن راحت را داشته باشد و از رفتارهای ثانویه و اجتنابی در مقابل لکنت زبان،استفاده نکند.

برای رسیدن به این هدف،روشهای حساسیت زدایی تدریجی،مقابله با شرم لکنت زبان و باز بودن درباره لکنت،همچنین روش های بازسازی شناختی و شرکت در گروه های حمایتی کمک کننده هستند.

دیر راه رفتن کودکان

اختلال هماهنگی رشدی یکی از علت دیر راه رفتن کودکان یا تاخیر در راه افتادن در کودکان به حساب می آید. در واقع علت تاخیر در راه رفتادن کودک ناشی از عدم رشد مناسب  و عدم کارایی فیزیولوژیک مناسب بسیاری از قسمت های مغز است. همیشه برای والدین این سوال مطرح می شود که دیر راه افتادن کودک نشانه چیست؟ علل مختلفی برای دیر راه رفتن نوزاد وجود دارد ولی نکته مهم درمان دیر راه رفتن کودکان می باشد. درمان به موقع و تخصصی تاخیر در راه رفتن کودک از ایجاد مشکلات اسکلتی و عضلانی در آنان جلوگیری می کند. کلینیک کاردرمانی جسمی دکتر صابر در زمینه بهبود تاخیر حرکتی و درمان تاخیر راه افتادن کودکان با در اختیار داشتن تجهیزات روز دنیا و کاردرمانان مجرب جزو مراکز کاردرمانی کودکان شناخته شده در تهران می باشد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

علت دیر در راه افتادن کودک

کودکان یا تاخیر در راه رفتن علیرغم اینکه در مهارتهای حرکتی مشکل دارند در عملکردهای اجرایی (مهارت حرکتی به همراه شناخت)نیز دچار مشکل می باشند بدین معنی که این کودکان قادر به انجام چند رفتار حرکتی پشت سر هم که احتیاج به شناخت و تفکر کردن و هوشیاری (از هر لحاظ به عنوان نمونه زمانبندی) دارد و منجر به یک عملکرد اجرایی می‌شود،مشکل دارند. در واقع عملکرد اجرایی فراتر از یک دستور ساده بوده و دستوری است که احتیاج به رفتار حرکتی به همراه شناخت و هوشیاری (تفکر کردن) دارد. نقص در عملکرد اجرایی در برخی منابع به عنوان یک اختلال جداگانه بررسی می شود و در اکثر منابع به عنوان اختلال هماهنگی رشدی در نظر گرفته می‌شود و برخی پیشنهاد می‌کنند به عنوان یک زیر گروه از اختلال هماهنگی رشدی در نظر گرفته شود.

سرعت عمل و زمان عکس العمل در کودکان با تاخیر در راه رفتن

سرعت عمل و سرعت پاسخ به محرکات گوناگون حسی (بینایی و فضایی،شنوایی،لمسی) در کودکان با اختلال هماهنگی رشدی نسبت به کودکان عادی کاهش یافته است. این کودکان نسبت به این محرکات حسی بسیار دیر تر پاسخ می‌دهند به نحوی که در برخی موارد به علت کندی عکس العمل زمان پاسخ را از دست می‌دهند، واکنش ها نسبت به نوع تحریک حسی متفاوت است،کودکان با تاخیر در راه رفتن به محرک های بینایی دیرتر و با سرعت پایین تری نسبت به کودکان عادی پاسخ می‌دهند. سرعت تشخیص هدف و سرعت انتقال شناخت به حرکت در کودکان با تاخیر در راه افتادن به کندی صورت می گیرد.

سرعت کودکانی که دیر راه می افتند در انجام فعالیت هایی که احتیاج به انتقال بین دو نیمکره مغز دارند،بسیار پایین می باشد به عنوان مثال ضربه زدن به توپ یا پدال،از پای راست به پای چپ با سرعت کمتری در این کودکان صورت می‌گیرد در کل در انجام حرکات و فعالیت ها با دو نیمه بدن به صورت متناوب مشکل دارند.

به نظر می رسد سرعت پایین کودکان در عکس العمل و انجام فعالیت ناشی از نقص در شبکه توجه شکمی در مغز و مکانیسم کنترل مهاری (مکانیسمی که موجب توقف یک حرکت و انجام یک حرکت دیگر در اندام میشود) باشد. انجام مداخلات تمرینی کاردرمانی جسمی در بهبود علائم بالا مفید است.

اختلال در زمان‌بندی انطباق در کودکانی که تاخیر در راه رفتن

دریافت به موقع و دقیق محرک و پاسخ مناسب حرکتی در زمان مناسب را زمان بندی انطباق یا توانایی رهگیری می گویند،کودکان با تاخیر در راه رفتن در زمان بندی انطباق یا رهگیری اشیا هنگام استفاده از اشیا و ابزار مشکل دارند این ضعف باعث می شود این کودکان در فعالیتهای نظیر گرفتن یا ضربه زدن به توپ بیس بال مشکل داشته باشند.

کاردرمانی جسمی و وضعیت قامتی (پوسچر) بدن

این افراد در حفظ یا ایجاد وضعیت های مناسب بدن نظیر ایستادن صاف و کشیده و نشستن مناسب مشکل دارند،استفاده از دستورات زبانی جهت اصلاح وضعیت بدن نظیر وضعیت دست به سینه ایستادن در این کودکان برخلاف کودکان عادی کافی نیست و این کودکان احتیاج به راهنمایی های حسی- لمسی بینایی نیز دارند ضعف این کودکان جهت ایجاد و حفظ وضعیت های قامتی مناسب می‌تواند ناشی از عدم رشد مناسب مدل های داخلی آگاهی بدن،نقص خود حرکتی مدل داخلی (یعنی این کودکان مدل های) و نقص در زمان بندی فعال شدن ماهیچه های قامتی (پوسچرال)باشد که خود می تواند ضعف تعادل این کودکان را وخیم‌تر نیز کند.

کودکان که دیر را رفتند زمانی که فیدبک های بینایی یا جسمی-حسی دریافت می کنند و مشغول پاسخ دادن به آنها می شوند،(به عبارت دیگر زمانی که فعالیتی که احتیاج به این فیدبک ها دارد انجام می دهند) در حفظ پوسچر یا قامت خود بسیار مشکل دارند و معمولاً وضعیت قامتی یا پوسچر آنها از وضعیت عادی خارج میشود. نقص وضعیت قامتی در این کودکان از لحاظ عصب‌شناسی ناشی از ضعف کنترل اعصاب سوپرااسپاینال در حفظ وضعیت در لرزش ها و ضعف اعصاب محیطی یا کاهش بازخوردهای نخاعی است در حفظ درهم و برهم شدن.

تاخیر در راه افتادن و ذخیره انرژی

به طور میانگین میزان ذخیره انرژی که تاثیرش را در خستگی زودرس در انجام فعالیت های حرکتی و ورزشی نشان می‌دهد در کودکان با تاخیر در راه رفتن نسبت به همسالان خود کمتر است.

اختلال هماهنگی رشدی و درمان دیر راه رفتن کودکان

نحوه دویدن،راه رفتن و تند راه رفتن این کودکان در مقایسه با کودکان عادی نقص هایی دارد،سرعت راه رفتن،تند راه رفتن و دویدن در این کودکان نسبت به سایرین کمتر است و از نظر بیومکانیک،(کینماتیک و کینتیک) نحوه و میزان انقباض عضلات متفاوت می باشد. عضلات مچ پای کودکان با اختلال هماهنگی رشدی در حین دویدن و راه رفتن نسبت به کودکان عادی به خصوص در مرحله بلند شدن پا از روی زمین قدرت کمتری تولید می کنند در حالی که عضلات خم کننده ران آنها در مقایسه با کودکان عادی قدرت بیشتری تولید می کنند. احتمالاً به همین دلیل است که برخی از کودکان مبتلا به این اختلال پاشنه را زیاد از روی زمین بلند نمی کنند. بنابراین یکی از مداخلات مورد نظر در کاردرمانی جسمی باید تقویت عضلات مچ پا باشد و شاید به همین دلیل این کودکان اکثرا حین راه رفتن پای خود را روی زمین میکشند یا نزدیک سطح زمین نگه می دارند.

از نظر حرکت شناسی در کل راه رفتن این کودکان دو تفاوت عمده با کودکان عادی دارد که عبارتند از: تغییرات زیاد در محل قرار دادن پاها و دیگری بالا و پایین رفتن زیاد و سریع مرکز ثقل حین راه رفتن، الگوی راه رفتن در این کودکان را می‌توان به صورت باز گذاشتن زیاد پاها،طولانی بودن زمانی که پاها هر دو روی زمین هستند و طولانی بودن زمان گامها یا استراید (زمانی که یک پا حین راه رفتن به زمین میخورد تا زمانی که همان پا دوباره به زمین میخورد) و تغییرات زیاد و خارج از استاندارد انحرافات رو به داخل و خارج پاها حین راه رفتن،توصیف کرد. همچنین سکندری خوردن زیاد و زمین خوردن زیاد در کودکانی که دیر راه افتادن، ناشی از تغییرات زیاد و سریع مرکز ثقل حین راه رفتن در این کودکان می باشد در حالی که مرکز ثقل در کودکان عادی به صورت یک موج سینوسی با شیب ملایم آرام بالا و پایین می‌شود.

یکی دیگر از علائمی که حتی با بهبود مهارت های حرکتی در بزرگسالی نیز ممکن است با این کودکان همراه باشد راه رفتن غیر قرینه است و نحوه گام برداشتن در پای چپ و راست تفاوتهایی با یکدیگر دارند، نزدیک یک سوم این کودکان به صورت غیر قرینه راه می روند،مجموعه علائم فوق باعث شده راه رفتن این کودکان کمی شبیه به راه رفتن کودکان مبتلا به بیماری نادر ارلی آنس آتاکسی باشد که باید با یکدیگر تشخیص افتراقی داده شوند. البته با توجه به سن شروع این بیماری،سه تا ۲۰ سالگی و علائم آسیب ساختاری در ام آر آی آن ها،تشخیص افتراقی بسیار آسان خواهد بود. بهترین و موثر ترین درمان در این کودکان توانبخشی مستمر همراه با استفاده از کفش طبی مناسب می باشد. کاردرمانی جسمی کلینیک دکتر صابر در زمینه بهبود روند رشد کودکان و راه افتادن کودک بسیار قابل اهمیت است.

سوالات متداول:

1- چه زمانی راه‌افتادن کودک دیر محسوب می‌شود؟
اگر کودک تا ۱۸ ماهگی بدون کمک شروع به راه رفتن نکند، این وضعیت معمولاً به‌عنوان تاخیر در راه رفتن در نظر گرفته شده و نیازمند ارزیابی تخصصی است

2- علائم اولیه تاخیر راه رفتن چیست؟
اگر کودک تا ۹ ماهگی نتواند بدون حمایت بنشیند، تا ۱۲ ماهگی با کمک نتواند بایستد یا بین ۱۶ تا ۲۳ ماهگی شروع بهراه رفتن مستقل نکند، اینها نشانه‌های هشدار اولیه به حساب می‌آیند

داروهای درمان اوتیسم

در سال های اخیر به دلیل پیشرفت های صورت گرفته در باب نحوه درمان اوتیسم، استفاده از دارو برای درمان اوتیسم روز آمد شده است. دارو های درمان اوتیسم عمده ‌ترین نقش را در تعدیل خلق کودکان اوتیسم و کنترل رفتارهای پرخاشگرانه در کودکان اوتیسم و افزایش توجه کودکان دارد. استفاده از داروهای ضد افسردگی با مقادیر اندک را  نیز میتوان در بعضی موارد پیشنهاد نمود. هراز چندگاهی مطلبی درباره کشف داروی جدید اوتیسم مطرح می شود اما باید این نکته را مطرح کرد که متاسفانه هنوز هیچ دارویی به عنوان دارو اوتیسم از طرف ارگان های مربوطه شناخته نشده است و هیچ درمان قطعی برای آن یافت نشده است. مداخلات توانبخشی همچنان بهترین و تاثیر گذارترین درمان برای اوتیسم می باشد و داروهای اوتیسم که توسط دکتر اوتیسم تجویز می شود، درمان علامتی به حساب می آیند.

داروهای درمان اوتیسم یا تغذیه؟ کدام بهتر است

کودکان این طیف که در رده سنی پایینی قرار دارند از روش های زیست پزشکی مانند تکیه بر رژیم غذایی بدون کارئین ( شیر) و بدون گلوتن بهره زیادی برده اند. پروتکل دی ان اِن DNA  که از طرف مرکز تحقیقات اوتیسم منتشر می شود، اطلاعات بیشتری را در زمینه تغذیه مکمل های غذایی و درمان های دارویی دیگر ارائه می کند. شایان ذکر است که این روشها در عین مفید بودن بر تعدادی از مبتلایان به اوتیسم بی تاثیر بوده است.  اظهارات محققین مبنی بر استفاده از مقادیر پایین داروهای ضدافسردگی امروز هم مورد تایید است. زیرا مقادیر بالا باعث بی خوابی، اضطراب و تحریک پذیری می شود.  در صورت مشاهده این علائم مقدار مصرف را باید سریعاً کاهش داد.

عوارض استفاده از دارو برای درمان اوتیسم

مصرف زیاد دارو عارضه معمول بی خوابی و بی قراری را به همراه دارد در صورتی که مصرف پایین دارو در کودک نتایج مطلوبی به بار می آورد کودکان بزرگتر و بزرگسالان مبتلا به اضطراب، وسواس یا افسردگی معمولا به درمان با ضد افسردگی های گروه SSRI همچون پروزاک در مقادیر پایین جواب مثبت میدهند کم ترین مقدار موثر ممکن که گاهی حتی ۴/۱ مقدار پیشنهادی است برای شروع به نظر می رسد. بسیاری از مبتلایان به اوتیسم خفیف ، موقعیت شغلی و زندگی شخصی خود را با مصرف  پروزاک از خطر نابودی نجات داده‌اند. برتری این دارو در مقایسه با داروهای رده SSRI این است که در آن هیچ مورد حاکی از اختلال در هوشیاری گزارش نشده است. قوانین دارویی انگلستان تاکید می کند که بعضی از داروهای رده SSRI برای کودکان اوتیسم قابل تجویز نیست اما پروزاک را مستثنی کرده است و تجویز آن را برای رده سنی پایین مجاز می‌داند.

داروی اوتیسم خفیف

طیف اوتیسم بسیار گسترده است به طوری که گروهی نیاز به دارو درمانی ندارد. برای مثال کودکان اوتیسم خفیف کمتر نیاز به دارو درمانی خاصی دارند. اما گروهی دیگر به دلیل عدم مصرف دارو به ورطه نابودی کشیده شده‌اند داروهای آرام بخش نسل دوم دیسپردال وارد بازار شده‌اند که از عوارض جانبی آنها حرکت پریشی دیر رس( اختلال حرکتی) گزارش شده است که بی شباهت به پارکینسون نیست.  دکتر جو هاگینز از متخصصان اوتیسم در کشور کانادا موثر بودن ریسپردال را برای کنترل خشم و هیجان نوجوان اوتیستیک فاقد گفتار تاکید کرده است و ادعا می ‌کند که استفاده روزانه حداکثر ۲ میلی گرم از این دارو عوارض جانبی را نیز به حداقل می‌رساند. دکتر هاگینز برای بزرگسالان فاقد گفتار با اوتیسم خفیف بازدارنده هایی مانند پروپرانولول یا ضد تشنج ها مانند والپروئیک اسید را پیشنهاد می کند. از دیدگاه این محقق استفاده از SSRI ها و ضد افسردگی سه حلقه ای به دلیل بودنشان برای این گروه از بیماران مناسب نیست.

داروهای ضد افسردگی برای افراد مبتلا به اوتیسم خفف اغلب موثر تر است. اختلاف نظر بسیاری بین مدافعان تجویز داروهای معمول و علاقه ‌مندان به روش های زیست پزشکی وجود دارد. در مورد مصرف دارو برای کودکان اوتیسم به پیشنهاد اولیه خود مبنی بر امتحان انواع رژیم های غذایی و مکمل ها و درمان توانبخشی مستمر ،پیش از روی آوردن به دارو را باور دارم.  در سنین بالاتر تلفیقی از هر دو روش موثر تر است.  مرکز توانبخشی اوتیسم  در زمینه درمان اوتیسم با همکاری متخصصین روانپزشک کودک و مغز و اعصاب کودکان به صورت کاملا تخصصی فعالیت می نماید.کاردرمانی اوتیسم، گفتار درمانی کودکان اوتیسم از دیگر خدمات مرکز می باشد.

دارو درمانی برای کودکان اوتیسم

با توجه به این نکته که همانند علت بیماری اوتیسم که همچنان ناشناخته می باشد، در تحقیقات علمی تا به امروز هیچ درمان قطعی برای کودکان اوتیسم یافت نشده است. تا کنون درمان اوتیسم با دارو به درمان علائم مختلف بیماری اوتیسم می پردازند. دارو درمانی برای کودکان اوتیسم توسط دکتر مغز و اعصاب یا روانپزشک اطفال انجام می گیرد. استفاده از دارو برای کودکان اوتیسم همیشه برای والدین سخت و ناخوشایند بوده است. دارو برای درمان اوتیسم یکی از چندین درمان رایج و متداول در کنار درمان های توانبخشی می باشد. اما توجه به این موضوع که مشکلات رفتاری کودکان اوتیسم یکی از معضلات خانواده این کودکان است، به نظر می رسد دارو درمانی در مشکلات رفتاری کودکان اوتیسم یکی از راه حل های در دسترس می باشد. کلینیک توانبخشی دکتر صابر با سابقه 16 ساله در زمینه رفتار درمانی و توانبخشی کودکان اوتیسم تمام تلاش خود را در زمینه بهبود و اصلاح مشکلات رفتای کودکان اوتیسم توسط تکنیک های مختلف درمانی کودکان اوتیسم می نماید تا مصرف دارو برای درمان کودکان اوتیسم را به حد اقل رسانده و از عوارض آن بکاهد.

هرچند درمان های دارویی برای اختلال طیف اوتیسم موثر هستند اما تاثیر درمان هایی همچون گفتاردرمانی، کاردرمانی، رفتار درمانی، بازی درمانی و… بر اختلال طیف اوتیسم بسیار بیشتر بوده و نتایج مطلوب تری به همراه دارد. با این حال، ریسپیریدون و آریپیپرازول تنها دارو های مورد تأیید FDA برای کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم هستند. ریسپیریدون را می ‌توان برای کودکان 5 تا 16 ساله برای کمک به رفع تحریک ‌پذیری و پرخاشگری تجویز کرد. آریپیپرازول را می ‌توان برای کودکان 6 تا 17 ساله تجویز کرد. حتی اگر فرزند شما به طور رسمی به اختلال طیف اوتیسم تشخیص داده نشده باشد، ممکن است همچنان از درمان ‌های خاصی بهره ‌مند شود. قانون آموزش افراد دارای معلولیت این درمان‌ ها را برای کودکان زیر 3 سال که ممکن است در معرض خطر مشکلات رشدی باشند، امکان ‌پذیر می‌ سازد. نوع درمانی که فرزند شما برای اختلال طیف اوتیسم دریافت می‌ کند، به نیاز های فردی او بستگی دارد. از آن جا که اوتیسم یک نوع اختلال طیفی است (به این معنی که برخی کودکان علائم اوتیسم خفیف و برخی دیگر علائم اوتیسم شدید دارند) و هر کودکی که به آن مبتلا است منحصر به فرد است، درمان ‌های متنوعی وجود دارد. هیچ درمان قطعی برای اختلال طیف اوتیسم وجود ندارد و در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان آن نیست. اما برخی داروها می ‌توانند به علائم مرتبط مانند افسردگی، تشنج، بی ‌خوابی و مشکل در تمرکز کمک کنند. مثلا بیشتر مبتلایان به اوتیسم مشکلات خواب دارند، اما داروها معمولا برای درمان اختلالات خواب در کودکان استفاده نمی ‌شوند. مطالعات نشان داده‌ اند که دارو درمانی زمانی مؤثرتر است که با درمان ‌های رفتاری ترکیب شود. برخی پزشکان و متخصصان در موارد خاص دارو های دیگری از جمله مهار کننده‌ های انتخابی بازجذب سروتونین، دارو های ضد اضطراب یا محرک‌ ها را تجویز می ‌کنند، اما این دارو ها برای اختلال طیف اوتیسم مورد تأیید FDA نیستند. با پزشک کودک تان در مورد این که آیا دارو هایی برای درمان علائم او وجود دارد، مشورت کنید. به طور کلی، درمان ‌های غیر دارویی همچون رفتار درمانی، گفتاردرمانی، کاردرمانی، بازی درمانی، آب درمانی و… خط اول درمان هستند. درمان دارویی برای علائم اصلی اختلال طیف اوتیسم مؤثر نیست. با این حال، داروها ممکن است در مدیریت بیماری ‌های همراه و علائم مرتبط نقش داشته باشند. به عنوان مثال اضطراب یک بیماری همراه شایع است. درمان شناختی رفتاری می ‌تواند مؤثر باشد.

درمان مشکلات رفتاری کودک اوتیسم

مشکلات رفتاری می تواند زندگی را برای کودک اوتیسم و خانواده مشقت بار نماید. حتی کارهای ساده و عادی مثل خوابیدن شبانه نیز می‌تواند به یک مشکل رفتاری تبدیل شود. اغلب مشکلات رفتاری کودکان اوتیسم میتواند معیاری از موفقیت نهایی کودک اوتیسم به دست دهد. رفتارهای دردسرساز کودک اوتیسم نه تنها کیفیت زندگی خودش را بلکه سایر اعضای خانواده را نیز تحت شعاع قرار می دهد. دراین بخش ضمن مرور مجدد نقایص نورولوژیک در اختلال اوتیسم نشان خواهیم داد که چگونه این نقایص منجر به مشکلات رفتاری در کودکان دارای اوتیسم می‌شود. طی همین روند راهکارهایی برای مدیریت آنها نیز ارائه خواهیم کرد. گاهی اوقات رفتارهای ناهنجار، محصول یادگیری است، لذا باید آنها را به کمک تکنیک های رفتاری خاموش کرد. گاهی نیز ریشه مشکلات رفتاری ناهنجار بیولوژیک است و در این صورت علاوه بر رفتار درمانی مصرف دارو نیز ضروری است.

والدین و مراقبین کودکان اوتیسم بین سن کودک و مهارت‌های او همیشه شاهد یک فاصله می باشند. به همین دلیل تکنیک های مدیریت رفتاری که ممکن است برای بچه‌های کوچکتر پاسخگو باشد، در آن ها اثر بخشی اش را از دست می دهد. برای مثال ممکن است گذاشتن یک کودک نوپا در گهواره اش راه خوبی برای مواجهه با مشکل رفتاری اش باشد، اما وقتی کودک اوتیسم ۵ ساله چنین مشکلی را نشان دهد دیگر نمی‌توان او را توی گهواره محبوس کرد چرا که به راحتی از آن بالا رفته و بیرون می آید. کودکان اوتیسم ویژگی هایی از خود بروز می دهند که به واسطه آن بسیاری از تکنیک های رفتاری مورد استفاده برای مشکلات رفتاری کودکان طبیعی را نمی‌توان برای آنها استفاده نمود. برای مثال توجه کردن یا بی توجهی به کودک، ابزار قدرتمندی است که اکثر والدین برای اصلاح رفتار کودک شان از آن بهره می‌برند، اما همین ابزار برای کودک اوتیسم که به والدینش بی توجه است ابزاری بی‌ مصرف است.

داروهای محرک و غیرمحرک برای اوتیسم: تفاوت‌ها و کاربردها

کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) گاهی برای مدیریت علائم مانند بیش‌فعالی، پرخاشگری، یا مشکلات توجه نیاز به دارودرمانی دارند. داروهای تجویزی معمولاً به دو دسته محرک (Stimulants) و غیرمحرک (Non-Stimulants) تقسیم می‌شوند.

1. داروهای محرک (مثل ریتالین، آدرال)

برای بهبود تمرکز و کاهش بیش‌فعالی استفاده می‌شوند. ممکن است در برخی کودکان اوتیستیک عوارضی مانند بی‌خوابی یا کاهش اشتها ایجاد کنند. بیشتر برای کودکانی که علائم شدید ADHD همراه با اوتیسم دارند تجویز می‌شود.

2. داروهای غیرمحرک (مثل گوانفاسین، آتوموکستین)

برای کنترل تحریک‌پذیری، اضطراب و رفتارهای تکراری مؤثرند. عوارض جانبی کم‌تری دارند و معمولاً برای کودکان با حساسیت‌های حسی بالا مناسب‌ترند.

کدام یک بهتر است؟
پاسخ قطعی وجود ندارد! پروتکل درمان اوتیسم بر اساس نیازهای فردی کودک تعیین می‌شود. برخی کودکان به ترکیب هر دو نوع دارو نیاز دارند، درحالی که برخی دیگر فقط به رفتاردرمانی پاسخ می‌دهند. همیشه با روانپزشک کودک مشورت کنید.

چه زمانی باید دارودرمانی برای اوتیسم را شروع کرد؟ راهنمای جامع برای والدین

تصمیم گیری درباره شروع دارودرمانی برای کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) یکی از چالش برانگیزترین مسائل برای والدین است. در این مقاله به بررسی جامع معیارها و شرایط لازم برای شروع دارودرمانی می پردازیم.

معیارهای اصلی برای شروع دارودرمانی در اوتیسم

1. رفتارهای پرخطر و خودآزاری:
– زمانی که کودک رفتارهای خودآزارانه شدید مانند ضربه زدن به سر، گاز گرفتن یا کندن پوست نشان می‌دهد
– مواردی که این رفتارها باعث آسیب فیزیکی جدی به کودک یا اطرافیان می‌شود
– وقتی این رفتارها بیش از 5-10 بار در روز تکرار می‌شوند

2. پرخاشگری غیرقابل کنترل:
– حملات مکرر به دیگران (والدین، معلمان، همسالان)
– تخریب اموال و وسایل به صورت مداوم
– رفتارهایی که مانع حضور کودک در محیط‌های اجتماعی می‌شود

3. اختلالات شدید خواب:
– بی‌خوابی‌های مکرر که بیش از 3 شب در هفته اتفاق می‌افتد
– بیدار شدن‌های مکرر در طول شب
– مشکلات خواب که باعث اختلال در عملکرد روزانه می‌شود

4. بیش‌فعالی و نقص توجه شدید:
– عدم توانایی در تمرکز حتی برای کارهای ساده
– فعالیت بیش از حد که مانع یادگیری می‌شود
– رفتارهای تکانشی که خطرناک هستند

مراحل قبل از تصمیم به دارودرمانی:

1. ارزیابی جامع توسط تیم تخصصی:
– بررسی توسط روانپزشک کودک
– ارزیابی توسط روانشناس بالینی
– مشورت با متخصص مغز و اعصاب در صورت نیاز

2. امتحان روش‌های غیردارویی به مدت 3-6 ماه:
– رفتاردرمانی (ABA)
– کاردرمانی یکپارچگی حسی
– گفتاردرمانی
– تغییرات رژیم غذایی

3. ثبت دقیق رفتارها و علائم:
– ثبت فراوانی و شدت رفتارهای مشکل‌زا
– یادداشت‌برداری از محرک‌های محیطی
– ثبت الگوهای خواب و تغذیه

انواع داروهای رایج برای اوتیسم:

1. داروهای ضد روان‌پریشی:
– ریسپریدون (برای کاهش تحریک‌پذیری و پرخاشگری)
– آریپیپرازول (برای کنترل رفتارهای تکراری)

2. داروهای محرک:
– متیل‌فنیدیت (برای بهبود توجه و کاهش بیش‌فعالی)

3. داروهای غیرمحرک:
– آتوموکستین (برای مشکلات توجه)
– گوانفاسین (برای کنترل تکانشگری)

نکات مهم برای والدین:

1. دارودرمانی باید آخرین راه حل باشد:
– ابتدا تمام روش‌های غیردارویی را امتحان کنید
– برای تصمیم‌گیری عجله نکنید
– نظر حداقل دو متخصص را جویا شوید

2. نظارت دقیق بر عوارض جانبی:
– تغییرات اشتها و وزن
– اختلالات خواب
– تغییرات خلق و خو

3. ترکیب دارو با سایر روش‌های درمانی:
– دارو به تنهایی کافی نیست
– ادامه رفتاردرمانی ضروری است
– کاردرمانی و گفتاردرمانی را قطع نکنید

 هشدارهای مهم:

– هرگز بدون نسخه پزشک به کودک دارو ندهید
– از داروهای گیاهی بدون مشورت پزشک استفاده نکنید
– دوز داروها را خودسرانه تغییر ندهید
– در صورت مشاهده عوارض جدی فوراً به پزشک مراجعه کنید

به یاد داشته باشید که دارودرمانی برای اوتیسم درمان قطعی نیست، اما در مواردی که رفتارهای کودک خطرناک است یا کیفیت زندگی او و خانواده را به شدت تحت تأثیر قرار داده، می‌تواند کمک کننده باشد. تصمیم نهایی باید با مشورت تیم درمانی و پس از بررسی تمام جوانب گرفته شود.

رفتار درمانی یا دارو درمانی در درمان کودکان اوتیسم؟

سوالی که برای والدین مطرح می شود این است که، خوب پس چه باید کرد؟ نگران نباشید تغییر رفتار کودکان اوتیسم هرچند دشوار و زمانبر است اما بالاخره عملی است. کودکان اوتیسم هرچند به سرنخ‌های اجتماعی حساس نیستند اما هنوز به تقویت کننده های دیگری حساس هستند. لذا با تحلیل دقیق رفتار و کارکردهای آن برای مشکلات رفتاری کودک اوتیسم می توان سرنخ هایی برای باز کردن این کلاف پیدا نمود. گاهی برای ترمیم رفتار کودکان اوتیسم باید دست به دامن دارو درمانی اوتیسم شد. شاید والدین کودک نظر مثبتی درباره مصرف دارو برای درمان اوتیسم نداشته باشد اما باید به خاطر داشت که اتیسم یک اختلال پزشکی مثل دیابت است. اگر بدن کسی انسولین تولید نکند باید انسولین تزریق نمود. انسولین دیابت را درمان نمی‌کند اما فرد را قادر می سازد تا زندگی نسبتاً طبیعی داشته باشد. به همین ترتیب مغز کودکان اوتیسم برخی از نروترنسمیترها را نمی سازد (مواد شیمیایی که باعث تنظیم رفتار و هیجانات ما می‌شود.) دارو درمانی در اوتیسم باعث می شود که عملکرد این نوروترنسمیترها درست انجام شود. درست مثل اینکه دارو به کودکان دارای دیابت کمک می کند سطح قند خون تنظیم شود. داروهای روانگردان باعث درمان اوتیسم نمی‌شود (درست مثل انسولین) اما به کودک اوتیسم کمک می‌کند که به حداکثر توان خود دست یابد. هرچند مصرف دارو برای کودکان اوتیسم خطراتی هم به دنبال دارد اما خطر عدم مصرف دارو در صورت نیاز هم کم نیست. رفتارهایی که دارای منشا بیولوژیک هستند، چرخه خاص خود را دارند و می‌توانند عمیقاً ویژگی‌های رفتاری کودک تان را تحت شعاع قرار دهند. اغلب ترکیب دارو درمانی برای کودک اوتیسم و مداخلات رفتاری و توانبخشی در کنار هم نتایج موفقیت آمیز تری به بار می آورند.

منابع:

webmd.com

australianprescriber.tg.org.au

سوالات متداول:

1-کدام داروها بیشتر برای کاهش پرخاشگری تجویز می‌شوند؟
ریسپریدون و آریپیپرازول (داروهای ضدروان‌پریشی) بیشترین تأثیر را در کنترل پرخاشگری و تحریک‌پذیری داشته و توسط FDA تأیید شده‌اند.

2-آیا داروهای اوتیسم اعتیادآور هستند؟
خیر. داروهای تجویزی برای اوتیسم (برخلاف برخی داروهای اضطراب) معمولاً اعتیادآور نیستند، اما قطع ناگهانی آنها بدون نظر پزشک خطرناک است.

بهترین دکتر لکنت زبان کودکان در تهران

مطالعات زیادی نشان داده اند که کودکان دارای لکنت زبان احتمالاً بیشتر از کودکانی که لکنت زبان نمی کنند، دیگر اختلالات گفتار و زبان را نشان می دهند. متداول ترین این مشکلات همراه،اختلالات صداهای گفتاری یا تولیدی گفتار است،که ممکن است تقریباً در ۳۰ تا ۴۰ درصد کودکان دارای لکنت همراه با لکنت اتفاق بیفتد. متخصص لکنت زبان کودکان اشاره می کنند که کودکان مدرسه ی رو دارای لکنت زبان به احتمال بیشتر اختلالات صداهای گفتاری را نشان می‌دهند. مظالعات دکتر لکنت زبان نشان داده شده است که وجود اختلال صدای گفتار به عنوان ریسک فاکتوری برای ثبات لکنت در سنین قبل از مدرسه مطرح شده است نگرانی دیگر فوق تخصص لکنت زبان کودکان ،این است که بعضی اختلالات زبانی،اختلالات حرکتی-دهانی،اختلالات شناختی،و اختلالات روانی مانند تندگویی،ممکن است در میان کودکان دارای لکنت نسبت به کودکان بدون لکنت شیوع بیشتری داشته باشد اگرچه تحقیقات در این زمینه هنوز در حال رشد است بهترین متخصص لکنت زبان در تهران با با توجه به اهمیت درمان به موقع لکنت به بررسی دقیق علائم همراه لکنت زبان در کودکان می پردازد و بهترین درمان را انتخاب می کند. یک دکتر خوب برای لکنت زبان از تمام تیم توانبخشی شامل گفتاردرمانی، کاردرمانی ذهنی و رفتاردرمانی و… جهت رسیدن به بهترین نتیجه درمانی استفاده می نماید. دکتر صابر در مرکز تخصصی درمان لکنت به صورت کاملا حرفه ای با بهرگیری از تیم جامع درمانی خود به درمان لکنت زبان در کودکان می پردازد جهت مشاوره رایگان می توانید با مشاورین ما تماس حاصل فرمایید.

 برای تشخیص علت لکنت زبان به چه دکتری مراجعه کنیم؟

برای درمان لکنت زبان یکی از نکات مهم مراجعه به بهترین دکتر برای لکنت زبان است. تشخیص صحیح شدت لکنت زبان و اختلالات همراه با آن باید توسط یک دکتر خوب برای لکنت زبان انجام شود. وجود اختلالات ارتباطی می تواند به صورت قابل توجهی درمان را تحت تاثیر قرار دهد. کودکانی که هم لکنت و هم اختلالات صداهای گفتاری یا زبانی را نشان می دهند ممکن است به دوره درمانی طولانی تری نیازمند باشند. آنها ممکن است با احتمال بیشتری واکنش‌های منفی از شنونده هایی که به سختی گفتارشان را درک می کنند،را تجربه کنند و نگرانی شان درباره روانی گفتارشان بیشتر باشد. بنابراین، ما باید به منظور تعدیل اختلالات همراه در کودکان دارای لکنت آماده باشیم. مرکز درمان لکنت زبان دکتر صابر با تجربه بالا در زمینه درمان لکنت زبان و در اختیا داشتن تیم درمانی مجرب در درمان لکنت زبان پیشرو می باشد.

تشخیص اختلالات تولیدی و یا زبانی توسط متخصص لکنت زبان

شاید متداول‌ترین سوالی که ما درباره اختلالات همراه می پرسیم این است که «چه زمانی من آن ها را درمان کنم؟» اغلب این سوال حاصل این مفهوم است که «من می خواهم تولید یا زبان را درمان کنم،چرا که با این کار می توانم پیشرفتی در این زمینه ایجاد کنم و مشکلات ارتباطی را کاهش دهم.»

اگر چه بسیاری از درمانگران اعتقاد دارند که اگر روی اختلالات دیگر کار کنیم،لکنت بدتر شود. اما نتایج بعضی از تحقیقات این مطلب را تایید نکرده است. با این حال درمان اختلالات همراه باید محتاطانه توسط بهترین دکتر برای لکنت زبان و با در نظر گرفتن نیازهای کودک در هر دو مشکل انجام شود.

برای مثال هنگامی که در حال کار با کودکان دارای لکنت که اختلال صداهای گفتاری همراه دارند،هستیم،دکتر لکنت زبان با سه انتخاب اصلی روبه‌رو هستیم:

• ابتدا درمان لکنت
• ابتدا درمان صداهای گفتاری
• درمان هر دو اختلال به صورت همزمان

با توجه به همه جنبه های لکنت،هیچ قانون محضی برای اجرای همه این موارد وجود ندارد،ما می‌توانیم این حقیقت را به یاد آوریم که: اختلالات صدای گفتاری تقریباً از روزی به روز دیگر ثابت هستند،در حالی که لکنت زبان به علت ماهیت تغییر پذیرش،هم از لحاظ فراوانی و هم شدت متغیر است و امکان افزایش شدت لکنت زبان نیز وجود دارد.به این علت شاید بهتر باشد که تعدیل لکنت زبان حتی در یک شکل ابتدایی،قبل از درمان صدا های گفتاری آغاز شود.

متخصص لکنت زبان چگونه اهداف درمانی را انتخاب می کند؟

جالب است بدانید که یک کودک سن مدرسه با یک اختلال تاخیر تولیدی ممکن است همان واکنش‌های منفی و نگرانی‌ها درباره توانایی گفتارش را که یک کودک با یک اختلال لکنت زبان دارد،تجربه کند. بنابراین جنبه هایی از فرآیند درمان که باعث افزایش احساس راحتی کودک با ارتباط، پذیرش خطا های گفتاری و… را هدف قرار می‌دهد،برای کودکان با اختلالات همراه تولیدی نیز مفید خواهد بود.

برای کودکانی با اختلالات زبانی،انتخاب درباره زمان و چگونگی زمان مشابه است. اگرچه در مورد اختلالات زبانی،ممکن است دکتر لکنت زبان فرمول سازی زبانی،مشکلات بازیابی کلمه،آماده سازی جمله، دیدگاه گیری، داستان گویی ، و دیگر جنبه های زبانی،روانی گفتار کودک را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین،حمایت رشد زبانی کودک می‌تواند منجر به حمایت روانی کودک شود. صرف نظر از نوع و دیگر نگرانی های ارتباطی کودک با لکنت زبان،شاید بهترین توصیه این باشد که درمان برای اختلالات دیگر،دربافت درمان برای لکنت زبان مدنظر قرار داده شود نه به جای درمان لکنت زبان. به یاد داشته باشیم که حضور یک اختلال همراه نباید بهانه ای برای نادیده گرفتن لکنت زبان باشد.

درمان قطعی لکنت زبان کودکان

لکنت زبان در سنین 2 و3 سال می تواند کیفیت زندگی کودک را تحت تاثیر قرار دهد. کودک با لکنت زبان اعتماد به نفس پایینی دارد و در برقراری ارتباط و دوست یابی دچار مشکل می شود. رفتارهای وسواس گونه و اضطراب در کودکان با لکنت زبان بیشتر دیده می شود. تشخیص زودهنگام و درمان به موقع لکنت زبان در کودکان موجب بهبود ارتباط کلامی کودک و اعتماد به نفس او می گردد. گفتاردرمانی لکنت زبان از درمان های مفید برای این کودکان می باشد که در کنار بازی درمانی و گروه درمانی با ایجاد موقعیت های واقعی کودک را در کنترل لکنت و درمان آن یاری می دهد. مرکز گفتاردرمانی لکنت زبان در تهران با در اختیار داشتن بهترین دکتر لکنت زبان و متخصصین لکنت زبان در کنار امکانات پیشرفته و روز دنیا نظیر سویچ صوتی و اتاق شنیداری در درمان اختلالات ربان به ویژه لکنت زبان و بهبود روانی گفتار در کودکان فعالیت می نمایند. متخصص لکنت زبان با تجربه بالا در حیطه درمان های مختلف لکنت با مشاوره به والدین روش ها و راهکارهای صحیح برخورد با لکنت در کودکان را آموزش می دهدن و والدین را در جهت برخورد مناسب با شرایط استرس زا آگاه می نمایند تا در کمترین زمان ممکن لکنت زبان را در کودکان درمان نموده و از بروز مجدد لکنت در کودک پیشگیری نمایند. برنامه های جامع درمانی نظیر گفتاردرمانی در منزل و گروه درمانی در آموزش صحیح ارتباط به کودک کمک می نماید تا با کنترل استرس از بروز مجدد لکنت جلوگیری نموده و یا لکنت خود را کنترل نماید.

توصیه های متخصص برای لکنت زبان و تنوع فرهنگی

ما گفتار درمانان در حال کار با کودکان/نوجوانان و خانواده هایی با سابقه های فرهنگی متنوع روبه‌رو هستیم و می دانیم که بافت فرهنگی مراجعان باید در برنامه ریزی برنامه درمانی فرد در نظر گرفته شود.

مواردی که در درمان لکنت در زمینه فرهنگ باید در نظر گرفته شود:

• باورها درباره نقش خانواده و نقش گفتاردرمان در مداخله
• استفاده از لغت شناسی درست برای توصیف اختلالات زبان
• ادراک فرهنگی نسبت به جنسیت و سن کودک و گفتاردرمان
• استفاده از عنوان های رسمی زمانی که اعضای خانواده مخاطب قرار می‌گیرند.
• مشکلاتی که ممکن است به واسطه مشکلات زبانی تجربه شود.

موضوعات که به‌طور مخصوص وابسته به کودکان دارای لکنت است:

• ادراک خانواده یا فرهنگ از لکنت به عنوان یک اختلال ارتباطی
• مناسب بودن تماس چشمی مستقیم در یک فرهنگ
• چگونگی مواجه شدن فرد و خانواده‌ها با مسائلی مانند خجالت،اضطراب،یا شرمندگی
• میزان تلاشی که از کودکان/نوجوانان در درمان انتظار می رود.

به دلیل اینکه برنامه‌های درمانی متناسب با نیازهای خاص هر مراجع طرح ریزی می شود،باید با هر یک از اعضای خانواده به منظور تعیین نگرش‌های ایشان درباره این موضوع کار شود.

برچسب ها:  دکتر لکنت زبان- دکتر لکنت-  بهترین دکتر لکنت زبان در تهران- فوق تخصص لکنت زبان کودکان- دکتر خوب برای لکنت زبان- دکتر برای لکنت زبان- بهترین دکتر برای لکنت زبان-متخصص لکنت زبان کودکان-دکتر متخصص لکنت زبان- بهترین دکتر لکنت زبان-

تاثیرات مشکلات روانشناختی در لکنت زبان

اگر چه تعدادی از استراتژی های مفید برای کمک به کودکان/نوجوانان به منظور غلبه بر تاثیرات منفی و واکنش های شناختی به لکنت زبان مطرح شد،اما ما هنگام کمک به کودکان/نوجوانان برای برخورد با احساسات شان تنها نیستیم. برخی از کودکان/نوجوانان ممکن است واقعاً واکنش‌های احساسی داشته باشند که تعدیل موثر آن برای گفتار درمانگر ممکن نباشد به کار تخصصی ویژه‌ای از جمله روانشناسی در لکنت زبان نیاز باشد.

اگر احساس کردیم که یک کودک/نوجوان واکنش‌های عاطفی و شناختی نسبت به لکنتش نشان می دهد که با پیشرفتش در درمان گفتار در تداخل است هرگز برای مشاوره با متخصصان سلامت ذهن، روانشناسان مدرسه یا مددکاران اجتماعی شک نکنیم. مسلماً به منظور دستیابی به موفقیت در مشارکت با دیگران متخصصان،باید به آنها درباره لکنت زبان آموزش دهیم.

موضوعات کلیدی آموزش به متخصصین لکنت زبان:

• تغییر پذیری لکنت
• این واقعیت که لکنت زبان یک مشکل روانشناختی یا احساسی نیست.
• این واقعیت که مراحل آسان یا دارویی برای لکنت زبان وجود ندارد.
• بیان اینکه تغییر گفتار لکنت شده می‌تواند برای کودک/نوجوان سخت باشد.

آموزش مهارت های پایه ارتباطی توسط دکتر متخصص لکنت

لکنت زبان می‌تواند تجربه ناخوشایندی برای گویندگان باشد. آنها نمی‌خواهند لکنت کنند و در نتیجه ممکن است راهکارهایی را به منظور تلاش برای کاهش یا حذف آن گسترش دهند. برخی از این راهکارها -مانند آنهایی که در درمان آموزش داده می شوند-می تواند مفید باشد. راهکارهایی نیز ممکن است کمی مفید باشد،اگرچه می توانند منجر به مشکلات بزرگ تری با ارتباط شوند.

یکی از راهکارهای مقابله با مشکلات که بسیاری از کودکان/نوجوانان دارای لکنت زبان آن را گسترش می‌دهند،اجتناب از موقعیت های گفتاری است. آن ها ممکن است وسوسه شوند تا از گفتار اجتناب کنند چرا که این اجتناب مانع لکنت کردن آنها می شود و در نتیجه مانع از احساس شرمندگی یا پریشانی همراه لکنت زبان در مقابل مردم دیگر می‌شود. اگر یک کودک اجتناب از صحبت داشته باشد،فرصت بکارگیری تجربه های کلیدی که به رشد مهارت های اجتماعی اش کمک می کند را از دست می دهد. در نتیجه،ما اغلب می بینیم کودکان دارای لکنت زبان در مهارت های کاربرد زبان (پرگماتیک) همانند همتایان شان پیشرفت نداشته اند. هنگامی که این کودکان مراحل درمان را طی می‌کنند و در نتیجه به صورت آزادانه تری شروع به برقراری ارتباط می کنند،ممکن است نیازمند کمک در زمینه جنبه های دیگر معاملات اجتماعی داشته باشند تا جایی که بتوانند ارتباط برقرار کننده های موثرتری شوند.

البته همه کودکان دارای لکنت زبان به درمان مهارت‌های کاربرد زبان نیاز نخواهند داشت. هدف ما در این بخش حقیقتاً مشخص کردن برخی از جنبه های ارتباطی اجتماعی است که امکان دارد در یک رویکرد جامع درمانی نیاز به تعدیل آن باشد. آنچه در این مبحث دنبال می‌شود،مرور کلی جنبه‌هایی از تعاملات اجتماعی است که بر طبق یافته ها بیشترین چالش را برای کودکان/نوجوانان دارای لکنت زبان دارد.

چالش های  تعاملات اجتماعی در افراد دچار لکنت زبان

• صحبت در زمانی که مطلبی دارند که می‌خواهند بگویند.
• شروع و پایان یک مکالمه
• تغییر یا حفظ یک موضوع
• صحبت کردن با سبک مناسب اجتماعی و متناسب با سن
• استفاده از مهارتهای اجتماعی خود در طی زمانی هایی که در حال لکنت هستند.
• مشارکت و درک سرنخ های غیرکلامی از شنوندگان شان

سرنخ‌های غیر کلامی ممکن است مشکلات خاصی به دنبال داشته باشد چرا که کودکان/نوجوانان دارای لکنت زبان ممکن است واکنش های کم و طبیعی شنوندگان را به غلط به عنوان نشانه هایی از بی خبری،آشفتگی یا اذیت شدن با لکنت زبان تفسیر کنند. به عبارت دیگر،کودکان/نوجوانان ممکن است احساسات شان درباره لکنت زبان را به شنونده ها نسبت دهند و در نتیجه ممکن است باعث این باور در آنها شود که شنونده تحمل لکنت زبان را ندارد و ممکن است منجر به افزایش ترس از لکنت شود. البته،چون کودکان/نوجوانان دارای لکنت زبان اغلب با بی‌خبری و آشفتگی شنونده هایشان روبه‌رو می‌شوند،بنابراین ممکن است برای آنها سخت باشد تا به خوبی سرنخ های غیرکلامی آنها را تفسیر کنند.

گفتاردرمانی روی مهارت های ارتباطی کودکان لکنت زبان

خوشبختانه،بیشتر گفتاردرمانان لکنت زبان مهارت های لازم برای کمک به گسترش مهارت های تعامل اجتماعی کودکان را دارا هستند. به این صورت که می توان اجزای اصلی درمان پرگماتیک و زبانی را در درمان جامع برای کودکان/نوجوانان دارای لکنت زبان در صورت نیاز وارد کرد.به طور تجربی سه موضوع کلیدی که درمانگران ممکن است نیاز به تعدیل آن با کودکان/نوجوانان سن مدرسه دارای لکنت زبان باشند عبارتند از: تماس چشمی،نوبت گیری،مدیریت فشار زمان گفت و گو.

البته،این یک لیست کامل از مهارتهای پرگماتیک چه کودکان/نوجوانان نیاز به پیشرفت در آنها دارند نیست،و هر مراجع در حوزه‌های مختلف نیازهایی دارد.

-تماس چشمی در لکنت زبان

بسیاری از کودکان دارای لکنت زبان،مخصوصاً کودکان بزرگتر و نوجوانان،تماس چشمی ضعیفی زمان صحبت با دیگران دارند.تماس چشمی ضعیف می تواند به عنوان نشانه‌ای مبنی بر اینکه گوینده نسبت به لکنتش دستپاچه یا شرمنده است دریافت شود. در نتیجه،بسیاری از درمانگران به منظور کمک به افزایش تماس چشمی کودکان در طی هم گفتار روان و هم گفتار دارای لکنت کار کرده‌اند. تماس چشمی خوب می تواند بیانگر آگاهی،اعتماد به نفس،و اطمینان باشد،تماس چشمی ضعیف می تواند بیانگر اضطراب،شرمندگی و ناراحتی باشد. با این وجود،یک کودک/نوجوان باید یاد بگیرد که حفظ همیشگی تماس چشمی مدنظر نیست. هدف کار روی تماس چشمی کمک به مراجع در جهت پیشرفت تماس چشمی مناسب از نظر اجتماعی است. به عبارتی دیگر،یک کودک/نوجوان دارای لکنت زبان باید به اندازه همسالان خود تماس چشمی داشته باشد،نه بیشتر و نه کمتر.به این صورت که نه چشم از مخاطبینش بردارد که نشان دهنده احساس شرم است و نه به شنوندگان آن چنان خیره شود آنها احساس راحتی نکنند. ما اغلب می بینیم که کودکان/نوجوانان پس از درمان تماس چشمی غیر طبیعی نشان می دهند و این می تواند مشکلاتی را با تعاملات اجتماعی اش به همراه داشته باشد.

به منظور کمک به حفظ تماس چشمی مناسب،باید مطمئن شویم که او به وسیله احساساتش درباره لکنت زبان تحت تاثیر قرار نمی گیرد. یکی از نتایج مثبت برخی از این درمانها این است که حفظ تماس چشمی مناسب را برای کودک آسانتر می کند. از طریق نقش بازی کردن و دیگر فعالیت هایی که ارزش استفاده از تماس چشمی مناسب را برجسته می‌کند،می توان این کار را تمرین کرد.هنگامی که مراجع اعتماد به نفس در توانایی صحبت کردن خود یافت،و هنگامی که کل مهارت‌های ارتباطی اش پیشرفت کرد،در نتیجه تماس چشمی مناسب‌تری نیز خواهد شد.

-فشار زمان در لکنت زبان

همه گویندگان در موقعیتهای محاوره احساس فشار زمان دارند. واکنش های کلامی و غیرکلامی شنوندگان، میزان زمان موجود برای مکالمه،و رقابت های طبیعی در میان گویندگان برای زمان صحبت،همه در احساس گوینده مبنی بر اینکه باید عجله نکند شرکت دارند. زمانی که گویندگان فشار زمانی را احساس می کنند،ممکن است تغییراتی در گفتارشان ایجاد شود،مانند کاهش تعداد یا دیرش مکث ها،افزایش سرعت گفتاری،دقیق فکر نکردن درباره آنچه که می خواهند بگویند،یا صرفاً احساس عجله. بیشتر این موارد احتمال ناروان شدن فرد را افزایش می‌دهد،که این هم برای افراد دارای لکنت زبان و هم برای افرادی که لکنت ندارند صدق می کند،اما نتیجه افزایش فشار زمانی می‌تواند مخصوصاً برای کودکان/نوجوانان دارای لکنت زبان مشکل آفرین باشد.

به منظور غلبه بر استرس های مرتبط با افزایش فشار زمانی،مراجعان می توانند یاد بگیرند که اشکالی ندارد به اندازه‌ای که نیاز دارند زمان مصرف کنند، حتی اگر باور داشته باشند که شنونده از آنها می خواهد که عجله کنند. به عبارت دیگر،آنها باید «در مقابل فشار زمانی مقاومت کنند». برای کودکان کوچکتر،سعی  کنیم فشار زمانی را با دادن فرصت کافی برای صحبت کردن،از طریق کمک به خانواده ها و دیگران در محیط کودک کاهش دهیم. ما می‌توانیم این کار را از طریق آموزش به آنها درباره اهمیت نوبت گیری مناسب و از طریق کمک به آنها جهت تمرین دادن فرصت مناسب به کودک برای برنامه‌ریزی و تولید گفته ش انجام دهیم. البته،ما نمی توانیم به کاهش فشار زمانی در همه موقعیت‌های زندگی کودک امید داشته باشیم-و هر چقدر بزرگتر می شود،او بیشتر با فشار زمانی در زندگی اش رو به رو خواهد شد.در نتیجه کودکان باید تحمل فشار زمانی را یاد بگیرند و منتظر بمانند تا زمانیکه آنها (و مکانیسم گفتاریشان) قبل از تلاش برای صحبت کردن آماده شود.

تمرین انتظار تا زمان آمادگی برای ثبت برای برخی کودکان مشکل است،برای همین نیاز دارند تا بازخوردهایی که معتقدند از شنونده ها دریافت می کنند را نادیده بگیرند. ممکن است لازم باشد زمان بیشتری را صرف کنیم تا اطمینان پیدا کنیم که کودکان منطق مقاومت در برابر فشار زمانی را درک کرده‌اند. استفاده از فلوچارت و دیگر تصاویر گرافیکی به منظور تقویت پیامی مبنی بر اینکه مقاومت در برابر فشار زمانی حقیقتاً به داشتن ارتباط موثرتر کودک کمک می‌کند،موثر است.در این تصاویر می توانیم نشان دهیم که چگونه آموزش در باره داشتن تفکر متفاوت درباره فشار زمانی می تواند به داشتن ارتباط موثر تر کمک کند.ما همچنین می توانیم به دانش آموزان از طریق الگوهای بازسازی شناختی به منظور مقایسه تفکرات کهنه و تفکرات جدید توضیح داده شده در مورد فشار زمانی استفاده کنیم.

-نوبت گیری در لکنت زبان

نوبت گیری مناسب از جانب شنوندگان می‌تواند دفعاتی که گفتار کودک/نوجوانان متوقف می‌شود را کاهش دهد،و در نتیجه می‌تواند فشار زمانی را در زمان تلاش برای صحبت کردن کاهش دهد. برای یک کودک /نوجوان دارای لکنت زبان سخت است که نوبت صحبت کردنش را حفظ کند،بنابراین شنونده ها باید منتظر نوبت خودشان ماندن را،یاد بگیرند. همزمان،یک کودک/نوجوان دارای لکنت زبان نیز باید تحملش را برای زمان هایی که دیگران گفتار او را قطع میکنند بالا ببرد تا گفتارش بیش از حد مختل شود.

گاهی اوقات،ممکن است برای یک کودک دارای لکنت زبان منتظر نوبت ماندن برای صحبت کردن سخت باشد.و زمانی که احساس می کند راحت تر می تواند صحبت کند بدون توجه به این که نوبت صحبت کردن او نیست تصمیم بگیرد صحبت کند. بنابراین،ما میتوانیم قوانین مناسبی برای نوبت گیری را در حین صحبت با فرد دارای لکنت زبان مرور کنیم و هنگامی که اعتماد به نفس کودک/نوجوان در زمینه توانایی گفتارش افزایش یافت،بهتر قادر خواهد بود تا منتظر نوبتش باشد بدون اینکه درباره اینکه آیا قادر به خروج کلمات در زمان نوبتش خواهد بود یا نه،نگران باشد.

جمع بندی

مهارت های ارتباطی خوب،موفقیت ارتباطی را افزایش می‌دهد. به‌طور کلی،گفتاردرمانی که با کودکان/نوجوانان دارای لکنت زبان کار می کنند،بر روی لکنت زبان به عنوان اولین اختلال تمرکز می‌کنند. اگرچه در بسیاری از مراجعان فقط تمرکز کردن بر روی لکنت زبان کافی است ولی در بعضی از مراجعان نیاز به در نظر گرفتن سایر اختلالات ارتباطی دیگر نیز می باشد.

سوالات متداول:

1- آیا متخصص لکنت زبان برای کودکان و بزرگسالان متفاوت است؟
برخی متخصصان صرفاً روی گروه سنی خاصی (مثلاً کودکان) تمرکز می‌کنند. بهتر است پیش از انتخاب، حوزه تخصصی فرد را بررسی کنید تا با نیازهای شما هماهنگ باشد.

2-آیا متخصص لکنت زبان باید با خانواده بیمار همکاری کند؟
بهترین متخصصان جلسات مشاوره منظم با خانواده برگزار می‌کنند و آموزش‌هایی برای تقویت نقش حمایتی خانواده در محیط خانه ارائه می‌دهند.

آگاهی بدنی و تصویر بدنی در کودکان اوتیسم

یکی از مشکلات کودکان طیف اوتیسم و کودکان با اختلالات یکپارچگی حسی همچنین کودکان با تشخیص بیش فعالی و نقص توجه و عقب ماندگی ذهنی مشکلات آگاهی بدنی و تصویر بدنی است. از علائم مشکلات آگاهی بدنی در کودکان می توان به عدم توانایی کودک در استفاده از اندام ها به صورت گروهی در غالب فعالیت هایی نظیر پوشیدن لباس، شنا کردن، دوچرخه سواری و فعالیت هایست که نیاز به هماهنگی حرکتی دارند می باشد. ممکن است کودکی را دیده‌باشید که در پارک مدام در حال دویدن به اطراف و لمس کردن اشیاء یا افراد دیگر است. در این حالت کودک به علت عدم آگاهی بدنی( body awareness) به صورت مداوم تلاش می کند با حرکت دادن اندام هایش به وضعیتی برسد که احساس آرامش کند. مرکز کاردرمانی دکتر صابر در زمینه اختلالات یکپارچگی حسی مجهز به تکنولوژی های پیشرفته ای می باشد و در بخش سنسوری روم به اصلاح طرح واره بدنی در کودکان می پردازد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

آگاهی بدنی چیست

در کودکان ASD آگاهی بدنی و تصویر بدنی که ابزار مورد نیاز برای درک محیط می باشد به وسیله اطلاعات حاصل از حواس و حرکات بدن به درستی شکل نمی گیرد و همین امر باعث می شود کودک اوتیسم یا کودکان با اختلال یکپارچگی حسی دنیا را همانند یک کودک عادی درک نکند. کاردرمانی ذهنی و کاردرمانی حسی در ایجاد آگاهی بدنی و اصلاح تصویر بدنی در کودکان موثر می باشد در ادامه به ارائه تمرینات کاردرمانی جسمی در زمینه آگاهی بدنی پرداخته می شود. کاردرمانی یکپارچگی حسی نقش مهمی را در درمان مشکلات آگاهی بدنی و تصویر بدنی در کودکان ایفا می کند.

علائم ضعف آگاهی بدنی در اوتیسم

آگاهی بدنی (Body Awareness) به درک فرد از موقعیت و حرکات بدن خود در فضا اشاره دارد. در کودکان اوتیسم، این مهارت اغلب دچار اختلال است که می‌تواند بر تعادل، هماهنگی حرکتی و حتی تعاملات اجتماعی تأثیر بگذارد.

علائم رایج ضعف آگاهی بدنی در کودکان اوتیسم:

-برخوردهای مکرر با اشیا یا افراد:

کودک ممکن است به دلیل درک نادرست از فضای اطراف، مدام با دیوار، مبلمان یا دیگران برخورد کند.

-ناتوانی در تقلید حرکات:

مشکل در کپی کردن حرکات ساده مانند دست زدن یا پریدن، که نشان‌دهنده ضعف در ارتباط بین مغز و بدن است.

-وضعیت بدنی نامناسب:

نشستن یا ایستادن به شکل غیرعادی (مثلاً خمیده یا با فشار زیاد روی یک پا).

-مشکلات تعادلی:

زمین خوردن مکرر، ترس از ارتفاع یا مشکل در راه رفتن روی سطوح ناهموار.

-واکنش‌های نامتناسب به لمس:

حساسیت بیش‌ازحد یا بی‌تفاوتی به تماس فیزیکی (مثلاً متوجه نشدن خراش روی پوست).

-دشواری در انجام حرکات ظریف:

مشکل در بستن دکمه، استفاده از قیچی یا نگه داشتن مداد به شکل صحیح.

چرا این علائم مهم هستند؟
ضعف آگاهی بدنی می‌تواند منجر به اضطراب، اجتناب از فعالیت‌های حرکتی و حتی تأخیر در گفتار شود. کاردرمانی و تمرینات یکپارچگی حسی می‌توانند به بهبود این مهارت کمک کنند.

کاردرمانی در آگاهی بدنی و تصویر بدنی در کودکان اوتیسم

منظور از این فعالیت ها کمک به ایجاد تصاویر صحیح از مکان و عملکرد اعضای بدن است.

1. اشاره کردن به اعضای بدن: کودک با مشکلات تصویر بدنی با نام بردن از اعضای گوناگون مثل بینی،بازوی راست،قوزک چپ و غیره به آن عضو اشاره می‌کنند. این کار با چشم بسته دشوارتر است.افزون بر این می توان پس از دراز کشیدن کودک روی زمین از او خواست که اعضای گوناگون بدن خود را لمس کند. این فعالیت چنانچه طی الگوی آهنگین-به طور مثال،با استفاده از میزانه شمار ( مترونوم) – انجام شود، دشوارتر است.
2. آدم مصنوعی: با مقوا آدمی مصنوعی ساخته می‌شود که اعضای بدنش با چسب و بست طوری به هم وصل شده است که در جهت های مختلف می‌توان با حرکتشان در آورد. کودک با اختلال آگاهی بدنی طبق درخواستی که از آنها می شود اعضای گوناگون آدم مصنوعی را حرکت می دهند و جهت حرکات بدن خود را با آن هماهنگ می‌کنند.
3. بازی «سیمون می گه»: این بازی با چشم‌های باز یا بسته صورت می‌گیرد ( سیمون می گه پای راست بالا و …) .
4. پازل: پازل هایی از مردم،حیوانات،اشیا و جز آن را می‌توان برای نشان دادن حالتهای کنشی بدن برید.
5. چی جا افتاده؟ از تصاویری استفاده می‌شود که اعضای از بدن آن در جای خود نیست. کودک یا می‌گویند چی جا افتاده یا عضو جا افتاده را نقاشی می‌کنند.
6. نقاشی به اندازه واقعی و طبیعی: دانش آموزان روی ورقه های بزرگ کاغذ دراز میکشند و معلم دور آنها را خط می کشد. دانش‌آموزان با اضافه کردن جزئیات صورت و بدن و رنگ کردن لباس ها آنها را تکمیل می کنند.                                                                                                                                                            

تمرینات آگاهی بدنی در کاردرمانی جسمی

1. آگاهی از اجزای بدن از طریق لمس کردن: چشم‌های کودک اوتیسم بسته است. به اعضای گوناگون بدن او دست زده می شود و از او سوال می شود که کدام قسمت از بدن لمس شد.
2. بازی ها: بازیهایی نظیر « ورق بازی» ، «تقلید ادا و اطوار» و « آیا تاکنون یک زن جوان دیده ای؟» به رشد مفاهیم چپ ، راست و تصویر بدن کمک می کند.
3. نمایش صامت: کودک با اجرای نمایش صامت در نقش فردی با حرف های خاص مثلا راننده‌ای را که اتوبوس می راند،پلیسی را که عبور و مرور وسایل نقلیه را کنترل می‌کند،پستچی یا آشپزی را نشان می‌دهند.
4. اجرای دستور ها: به کودک با مشکلات آگاهی بدنی گفته می‌شود که دست چپ را روی گوش راست و دست راست را روی شانه چپ بگذارد. درخواست بعدی ممکن است گذاشتن دست راست جلو دست چپ یا چرخیدن به راست،راه رفتن با جفت پا و چرخیدن به چپ باشد.
5. چرخنده: ردیف هایی از دایره های رنگی روی زمین،پارچه ای مشمعی یا ورقه ای پلاستیکی آماده کنید.با ساختن کارت های دستورالعمل و دادن آن به کودک از او بخواهید پای چپ را روی دایره سبز و پای راست را روی دایره قرمز قرار دهد و…
6. تخمین: کودک تعداد قدم هایی را که باید بردارند تا به هدفی برسند،تخمین می‌زنند.
7. آب درمانی در کودکان اوتیسم: انجام دادن حرکت هایی در استخر یا دریاچه امکان رها شدن از نیروی جاذبه زمین را فراهم می‌کند. یادگیری برخی از فعالیت‌ها در آب آسانتر است،زیرا آب امکان کنترل بیشتری را فراهم می‌آورد و فعالیت‌ها را می‌توان با سرعت کمتری انجام داد. افزون بر این شنا فعالیت عالی برای تقویت عملکرد حرکتی عمومی است.
8. سنسوری روم: با انجام تمرینات مختلف حرکتی و دریافت فیدبک های حسی بینایی، شنیداری، حس عمقی و لامسه به کودک کمک می شود درک درستی از بدن و اعضای آن بدست آورد.
9. بیوفیدبک: توسط این دستگاه حرکات کودک شبیه سازی می شود و با توجه به مانیتور کودک می تواند حرکاتش را مشاهده و اصلاح کند تا به هدف نهایی بازی دست یابد

ارتباط آگاهی بدنی با رفتارهای کلیشه‌ای در اوتیسم

رفتارهای تکراری و کلیشه‌ای مانند تکان دادن دست‌ها یا چرخیدن، از نشانه‌های شایع در کودکان اوتیسم است که اغلب با اختلال در آگاهی بدنی مرتبط هستند. این رفتارها ممکن است راهکاری برای جبران مشکلات پردازش حسی یا تنظیم اضطراب باشد.

نقش آگاهی بدنی در شکل‌گیری رفتارهای کلیشه‌ای

پاسخ به اختلالات حسی:
کودکانی که درک ضعیفی از موقعیت بدن خود دارند، ممکن است از حرکات تکراری مانند اکولالیا اوتیسم (تکرار کلمات یا صداها) برای ایجاد ورودی حسی قابل پیش‌بینی استفاده کنند.

تنظیم هیجانی:
حرکات یکنواخت (مثل تاب خوردن) به برخی کودکان کمک می‌کند تا با محیط بیش‌ازحد تحریک‌کننده کنار بیایند.

مشکل در برنامه‌ریزی حرکتی:
ضعف در آگاهی بدنی می‌تواند منجر به “گیرکردن” کودک در الگوهای حرکتی تکراری شود.

راهکارهای کاهش رفتارهای کلیشه‌ای با بهبود آگاهی بدنی

-فعالیت‌های مقاومتی: استفاده از توپ‌های درمانی یا کش‌های ورزشی

-تمرینات تعادلی: راه رفتن روی تخته‌های تعادل

-بازی‌های تقلیدی: تقلید حرکات حیوانات یا شخصیت‌ها

سوالات متداول:

1-چگونه بفهمم کودک من مشکل آگاهی بدنی دارد؟
علائم شامل برخورد مکرر با اشیا، وضعیت بدنی نامناسب، مشکلات تعادلی، مشکل در تقلید حرکات و واکنش‌های غیرعادی به لمس است. همچنین ممکن است در انجام حرکات ظریف مثل بستن دکمه مشکل داشته باشد.

2-چه بازی‌هایی برای بهبود آگاهی بدنی مفید هستند؟
بازی‌هایی مثل “لیلی”، “مسیرهای تعادلی”، “پانتومیم” (تقلید حرکات)، بازی با توپ‌های بزرگ و استفاده از تاب‌های درمانی بسیار مؤثرند. بازی‌های لمسی مثل شن‌بازی نیز کمک‌کننده است.

گفتار درمانی در سندروم فروپاشی دوران کودکی | اختلال فروپاشی | گفتاردرمانی کودکان| دکتر صابر

کودک مبتلا به سندروم فروپاشی دوران کودکی دوره ای طولانی (بین ۳ تا ۴ سال) از رشد ، زبانی طبیعی دارد،شروع اختلال ازهم پاشیدگی کودکی بعد از دوسالگی و قبل از ۱۰ سالگی است. کودکان با اختلال فروپاشی دوران کودکی پسرفت در مهارت های بازی، مهارتهای اجتماعی و زبان را نشان می دهند. اختلال از هم پاشیدگی کودکی از اختلالات نادر در کودکان است. اختلال فروپاشنده دوران کودکی در پسرها هشت برابر دختر ها شایع است. گفتار درمانی در سندروم فروپاشی دوران کودکی نقش مهمی را ایفا می کند. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در دو شعبه غرب و شرق تهران در زمینه گفتاردرمانی در اختلال فروپاشنده دوران کودکی فعال می باشد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

سندروم فروپاشی دوران کودکی ( Childhood Disintegrative Disorder )

از بین رفتن مهارت های کسب شده قبلی در سندروم فروپاشی دوران کودکی (حداقل دو مورد تا قبل از ده سالگی):

1. زبان درکی و بیانی.
2. مهارت های اجتماعی و رفتارهای سازشی.
3. کنترل ادرار و مدفوع.
4. بازی.
5. مهارت های حرکتی.

در اختلال فروپاشنده دوران کودکی نیز الگوهای تکراری و کلیشه‌ای رفتارها و علایق وجود دارد. این اختلال نادر است و شیوع آن کمتر از اوتیسم است،پسران بیشتر از دختران به این اختلال مبتلا می شوند. معمولاً همراه با عقب ماندگی ذهنی شدید همراه می شود.

علائم سندروم فروپاشی دوران کودکی ، نمونه صوتی:

1. خزانه واژگان بسیار محدود و کلیشه‌ای.
2. گفتار متشکل از تک کلمات ساده و تکراری بدون داشتن درک ای از آنها.
3. استفاده نکردن از واژگان دستوری صفت،فعل،حروف ربط و اضافه.
4. نداشتن درک از مفاهیم زمانی مثل روز و شب.
5. تعمیم بیش از حد.
6. اختلال تولیدی

گفتار کودک مبتلا به اختلال از هم گسیختگی کودکی تشکیل شده از تک کلمات ساده که در طول گفته خود چند بار آنها را تکرار میکند و بدون اینکه کلمات مربوط به تصویر را انتخاب کند آنها را پشت سر هم ردیف می کند که با توجه به این ویژگی می‌توان فهمید کودک دارای سندروم فروپاشی کودکی درکی از کلماتی که به کار می‌برد ندارد،مثل تکرار کلمات ( ?inja ) و ( bala)   همچنین توانایی ساختن جملات پیچیده را ندارد به عنوان مثال عبارت: ( ?aji bace ?iya ja?be )

در گفتار کودک دارای سندروم فروپاشی دوران کودکی صفت،نشانه های جمع(ها،ان) ،حروف ربط و حروف اضافه شنیده نمی شود. البته در نمونه گفتار کودک مبتلا به اختلال فروپاشی دوران کودکی حرف اضافه «را» شنیده می‌شود که صرفاً تقلیدی است از آنچه که شنیده است. کودک مبتلا به سندروم فروپاشی کودکی فقط فعل بیا ( ?iya )  را تولید می کند که کاملاً بی ربط به تصویر مربوط است است و این نشان دهنده نداشتن درک از این فعل می باشد.

کودک دارای اختلال ازهم پاشیدگی کودکی مفاهیم روز،شب،بالا و پایین را ندارد و به صورت تقلید و تکرار،شنیده هایش را به کار می برد،به عنوان مثال می‌توان به آخرین عبارت کودک دارای اختلال فروپاشنده دوران کودکی ( sabe )  اشاره کرد در حالی که تصویری که در اختیار کودک مبتلا به اختلال از هم گسیختگی کودکی قرار گرفته مربوط به روز است.

کودک دارای علائم سندروم فروپاشی دوران کودکی کلمه بابایی را به همه ی مردها (در اینجا باغبان) و آجی را به همه ی دخترها تعمیم می‌دهد،این ویژگی «تعمیم بیش از حد» نام دارد که ویژگی کودکان ۱-۲ ساله است.

گفتار درمانی در سندروم فروپاشی دوران کودکی و تفاوت آن در کودکان اختلال تولیدی.

اختلال این کودک و کودکان دارای علائم سندروم فروپاشی دوران کودکی ممکن است به اشتباه اختلال تولیدی خالص تشخیص داده شود.در حالی که کودکان مبتلا به سندروم فروپاشی دوران کودکی علاوه بر تاخیر در مهارت های تولیدی در مهارت‌های زبانی نیز تاخیر دارند. آنها به منظور غلبه بر ناتوانی خود در برقراری ارتباط تلاش می‌کنند کلماتی مشابه با آنچه شنیده اند تولید کنند اما به علت محدودیت در مهارت های تولیدی نمی‌توانند کلمات شنیده شده را به درستی تولید کنند.

معمولاً کودکان مبتلا به سندروم فروپاشی کودکی لجبازند و اختلال رفتاری شدید دارند که ناشی از ناتوانی آنها در بیان خواسته ها و نیازهایشان و برقراری ارتباط با اطرافیان است.

گفتار درمانی در سندروم فروپاشی دوران کودکی و مقایسه آن با کودکان ۴ ساله طبیعی:

1. در مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر توضیح داده می شود که ،تعداد واژگان کودکان 5-4ساله حدود ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ واژه است درحالی که تعداد واژگان قابل فهم کودکان مبتلا به اختلال فروپاشنده دوران کودکی بسیار محدود می باشند (حدود ۱۵ واژه)
2. طبق گفتاردرمانی اختلال سندروم فروپاشی دوران کودکی ،در این سن،کودکان درک حدود ۵۶۰۰ واژه را دارند،درحالیکه کودکان دارای اختلال از هم گسیختگی کودکی تنها درک ۱۵- ۲۰ واژه را دارد.
3. گفتار درمانی برای سندروم فروپاشی دوران کودکی اینگونه توضیح می دهد که در ۴ سالگی کودکان با جملات تقریباً کامل و پیچیده صحبت می کنند در حالیکه کودکان دارای علائم سندروم فروپاشی دوران کودکی،مشابه کودکان دو ساله با تک کلمات اغلب غیر قابل فهم،صحبت می کنند.
4. مطابق گفتاردرمانی در اختلال سندروم فروپاشی دوران کودکی ،کودکان در سن ۴- ۵ سالگی مفاهیم زمانی مثل شب و روز را درک می کنند،در حالیکه کودکان دارای اختلال فروپاشی دوران کودکی درکی از مفاهیم شب و روز ندارد.
5. از نظر گفتار درمانی در سندروم فروپاشی دوران کودکی ، در خزانه واژگان (دایره لغات) کودکان طبیعی ۴-۵ ساله کلمات پرسشی« چرا- چیه» وجود دارد ولی تنها سوال پرسشی کودک مبتلا به سندروم فروپاشی دوران کودکی «چیه» می باشد.
6. نظریه گفتاردرمانی کودکان سندروم فروپاشی دوران کودکی می گوید قابلیت فهم گفتار کودکان طبیعی در این سن زیاد است است و توسط افراد ناشناس و غریبه نیز فهمیده می شود البته در تولید بعضی صداها مثل /s/ و /I/ و /v/ و /r/ هنوز مهارت کافی را کسب نکرده اند. همانطور که در نمونه صدای کودک دارای سندروم فروپاشی کودکی شنیده می شود قابلیت فهم گفتار او بسیار کم و تعداد کلمات ناواضح در گفتارش زیاد است. گاهی افراد آشنا (پدر و مادر) نیز گفته های او را متوجه نمی‌شود و کودک مجبور می شود با اشارات،گریه کردن و یا فریاد زدن پیام خود را منتقل کند.

تمرینات هماهنگی چشم و دست

مرکز توانبخشی پایا در شرق تهران و کلینیک توانبخشی غرب تهران دکتر صابر در زمینه فواید هماهنگی چشم و دست و تست هماهنگی چشم و دست در بخش کاردرمانی دست و کاردرمانی ذهنی به تقویت و مهارت های هماهنگی چشم و دست کودکان می پردازد.با توجه به اهمیت هماهنگی چشم و دست در کودکان، تیم توانبخشی متخصص در مرکز کاردرمانی دست کودکان دکتر صابر با همکاری روانشناسان کودک و بازی درمان کودکان در زمینه تقویت مهارت های حرکتی ظریف و درشت دست در کودکان فعالیت می نکایند. در این مقاله به ارائه تمرینات هماهنگی چشم و دست کودکان پرداخته می شود.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

اهمیت تعریف هماهنگی چشم و دست در کودکان

فعالیت های حرکتی دست در تعریف هماهنگی چشم و دست در کودکان شامل:

1. فعالیت های هماهنگی حرکتی چشم و دست

2. فعالیتهای با تخته و گچ  تدریس کرد.

تمرینات هماهنگ کننده چشم و دست در کودکان

1. ردگیری: دانش آموزان خط ها،تصویر ها ،طرح ها،حروف یا تعدادی را که روی کاغذ،پلاستیک یا با استفاده از شابلون رسم شده است ردگیری می کنند. با فلش های راهنما،نشانه های رنگی و اعداد می توان به دانش آموزان کمک کرد تا با انگشت ها به ردگیری بپردازد و هماهنگی چشم و دست را تقویت نماید.
2. تنظیم مقدار آب: دانش آموزان آب را از ظرفی داخل سطل‌های مدرج تا سطح مشخصی می ریزند و حمل می کنند. مقادیر کمتر و اندازه گیریهای جزئی‌تر تکلیف را دشوارتر می‌کند. رنگ کردن آب فعالیت را جذاب‌تر می‌کند.
3. بریدن با قیچی: از دیگر موارد تقویت ماهرت های هماهنگی چشم و دست ، فعالیت هایی در زمینه بریدن است که متناسب با سطح رشد کودک باشد انتخاب می شود.ساده ترین اینکارها بریدن در خط های مستقیمی است که نزدیک لبه کاغذ رسم شده است. کار دشوار تر بریدن خط مستقیمی است که در وسط کاغذ کشیده شده است. الحاق موقت تکه های مقوا به کاغذ کودک با مشکلات هماهنگی چشم و دست را در بریدن خط با قیچی راهنمایی می کند. دانش آموزان می توانند شکل های هندسی معینی نظیر مربع،مستطیل و مثلث ببرند. با رسم خطوط به رنگ های مختلف معلم می‌تواند تغییراتی در دستورالعمل بریدن ایجاد کند. کودک با مهارت های هماهنگی چشم و دست، می توانند خطوط منحنی و دایره ای، سپس تصاویر و سرانجام الگوهایی را که با نقطه چین و خطوط کمرنگ رسم شده است،ببرند.
4. استفاده از شابلون یا نمونه سازی: دانش‌آموزان دور انواع شکل های هندسی را خط می کشند. می‌توان صفحات نمونه‌ای از مقوا،چوب،پلاستیک یا جعبه های فوم ساخت. دو نوع نمونه سازی عبارت است از، استفاده از شکل بریده شده سه بعدی و استفاده از جای خالی شکل ها روی صفحه بریده شده.
5. بستن با باند: از قطعه مقوایی که با سوراخ کن یا تخته ای میخ دار سوراخهای در آن ایجاد شده است می توان برای این فعالیت سود جست. با سوراخ کردن می‌توان طرح یا تصویری را روی صفحه ایجاد کرد و کودک با مشکلات هماهنگی چشم و دست با رد کردن یک بند کفش بلند،نخ خیاطی طنابی نازک از میان سوراخ ها،طرح را می‌بافند یا می دوزند.
6. فعالیت هایی با مداد و کاغذ: کتابهای رنگ کردنی،کتابهای آمادگی،کتاب هایی با طرح های نقطه چین و کتاب‌های کودکستانی کارهایی خوب برای تمرین با کاغذ و مداد است که حرکات ظریف امکان رشد هماهنگی چشم و دست را فراهم می آورد.
7. یه قل دو قل: بازی یه قل دو قل به رشد هماهنگی چشم و دست،حرکت های موزون و حرکت های ظریف انگشت و دست کمک می کند.
8. گیره های لباس: گیره های لباس را می توان به بند یا جعبه‌ای وصل کرد. برای انجام دادن این فعالیت می توان زمان تعیین کرد و سپس تعداد گیره هایی را که دانش آموز در زمانی مشخص وصل کرده است،شمرد.
9. نسخه برداری از طرح ها: از دیگر تمرینات هماهنگی چشم و دست می توان به کشیدن طرح با نگاه کردن به طرحی هندسی روی کاغذ اشاره کرد.

فعالیت گچ و تخته در کاردرمانی ذهنی

انجام دادن فعالیت هایی با گچ روی تخته به کودک کمک می کند تا برای تکلیف مداد و کاغذی آماده شود. هنگام کار با گچ روی تخته در کاردرمانی ذهنی،عضلات بزرگ شانه و بازو منعطف تر از حرکت فشرده،محدود و ریز انگشتان به کار می افتد و تقویت می شود که غالباً به بهبود کارآمدی کودک در تکالیف با مداد و کاغذ منتهی می شود.

1. نقطه چین: دانش آموز با کشیدن خط‌های با گچ نقطه‌ای روی تخته را به هم وصل می کند.نقطه ها را می توان در حالت ها و تعداد گوناگون رسم کرد و کودک با مشکلات هماهنگی چشم و دست باید با توجه به طرح نقطه ها را به هم وصل کند.
2. دایره ها: دانش آموزان دایره های بزرگی را با یک دست و با دو دست،در جهت عقربه های ساعت و خلاف جهت عقربه‌های ساعت روی تخته می کشند و تمرین می‌کنند.
3. شکل های هندسی: دانش آموزان فعالیت هایی مشابه فعالیت هایی که در مورد دایره ها توصیف شد،منتها این بار با ترسیم خط (افقی،عمودی،مایل)؛،مثلث،مربع،آره مستطیل و لوزی انجام می‌دهد.در ابتدا دانش آموز می تواند الگو های بریده شده این شکلها را روی تخته بگذارد و با گچ دور آنها را خط بکشد،سپس می تواند شکل ها را از روی الگو ها نسخه برداری کند.
4. حروف و اعداد: نوشتن حروف و اعداد با گچ روی تخته کودک را برای نوشتن روی کاغذ آماده می‌کند.

نقش بازی‌های حرکتی در بهبود هماهنگی چشم و دست

بازی‌های حرکتی نه‌تنها باعث نشاط و فعالیت فیزیکی کودک می‌شوند، بلکه فرصت مناسبی برای تقویت هماهنگی چشم و دست نیز فراهم می‌کنند. بازی‌هایی مانند «هدف‌گیری با حلقه»، «پرتاب توپ به سبد»، یا حتی بازی‌های کامپیوتری واکنشی، مهارت‌های بینایی حرکتی کودک را تقویت می‌کنند. بازی‌های تعادلی که نیاز به دقت در حرکت دارند، مانند راه‌رفتن روی خط مستقیم یا نگه‌داشتن شیء تعادلی، به کودک کمک می‌کنند تا چشم و دست خود را به‌صورت هم‌زمان هماهنگ کند. این بازی‌ها هم در منزل و هم در جلسات کاردرمانی قابل اجرا هستند. نکته مهم این است که کودک را به فعالیت‌هایی تشویق کنیم که چالش‌برانگیز باشند اما او را دلسرد نکنند.

سوالات متداول:

1- از چه سنی باید تمرینات هماهنگی را شروع کرد؟
از سنین پیش‌دبستانی (۳-۴ سالگی) به بعد می‌توان تمرینات ساده را آغاز کرد. اما حتی در سنین پایین‌تر نیز بازی‌های هدفمند می‌توانند موثر باشند.

2- آیا همه کودکان نیاز به تقویت این مهارت دارند؟
در واقع همه کودکان از این تمرینات بهره‌مند می‌شوند اما کودکانی با تأخیر رشدی یا مشکلات یادگیری بیشتر نیازمند تمرین هستند.