اختلال یادگیری، نوعی اختلال عصبی شناختی در کودکان و بزرگسالان می باشد. این اختلال، ناشی از وجود تفاوت در مغز می باشد و بر نحوه پردازش اطلاعات توسط مغز تاثیر می گذارد. کودکان مبتلا به اختلال یادگیری به اندازه هم سن و سالان خود یا حتی بیشتر از آن ها، باهوش می باشند، اما احتمال دارد در صورتی که برای درک مسئله های متفاوت تنها باشند و یا به شیوه های معمولی آموزش ببینند، در خواندن، نوشتن، به یاد آوردن و یا سازماندهی اطلاعات، دچار مشکل شوند. دکتر مهدی صابر، بهترین دکتر درمان اختلال یادگیری در کودکان، با ارائه روش های متنوع و موثر به درمان اختلال یادگیری خواندن، نوشتن و ریاضی در کودکان کمک می کند.
اکثر کودکانی که شکست مکرر را در مدرسه تجربه کرده اند، ممکن است که از قبل، مشکلات هیجانی و انگیزشی درباره مدرسه و یادگیری در آن ها رشد کرده باشد و به همین دلیل از توانبخشی می ترسند. تشخیص زود هنگام و مداخله قوی و فشرده، اغلب به بازده بیشتر می انجامد. در این بخش تعدادی از برنامه های توانبخشی شناختی برای درمان اختلال یادگیری در کودکان را با تأکید بر محتوا مرور می کنیم. این برنامه ها در یک راهبرد توانبخشی شناختی جبرانی سعی در بهبود مهارت های خواندن، نوشتن و یا محاسبه دارند و یا با راهبرد ترمیمی سعی در بهبود کارکرد های شناختی زیربنایی مهارت ها دارند. برنامه های توانبخشی شناختی متعددی برای بهبود مهارت خواندن و درمان اختلال یادگیری طراحی شده اند. سیستم زنگ لیندامود دربرگیرنده دستورالعمل ۴ ساعته، به صورت روزانه و برای مدت ۶ تا ۸ هفته است. اجزاء این برنامه آموزشی تمرکز بر آگاهی واج شناسی توالی واج، تکنیک های تجسم فکری و آموزش زبان وابسته به قراین دارد. علاوه براین چندین برنامه ساختارمند و چند حسی مبتنی بر روش ارتون گلینگهام وجود دارد که بر آگاهی واج شناسی، رمزگردانی و هجی کردن تأکید دارد. دو برنامه مبتنی بر این روش گوفونیکس جهت خوانندگان پایه دوم مهد کودک و سیستم خواندن ویلسون جهت خوانندگان مدرسه ای است. برنامه خواندن مسیر فست یک نظام آموزشی ۷۰ درسی برای کودکان بوده که داری بخش های آگاهی واج شناسی و راهبرد های فراشناختی برای تشخیص کلمه است.
آیا مشکلات یادگیری قابل درمان است
اصلاح نوشتاری، برای افراد نارسانویس حیطه دیگری است که مداخلات توانبخشی شناختی در آن ورود کرده اند. افراد دارای نارسانویسی، مدت زمان کمی را صرف برنامه ریزی برای نوشتن می کنند و حتی زمان کمتری را صرف بازبینی می کنند. گراهام و هاریس فرایندی را برای کودکان و نوجوانان به منظور کمک به کودک جهت بازبینی و تصحیح نوشته هایش و همچنین برای درمان اختلال یادگیری در کودکان ارائه نموده اند. این فرایند اصطلاحاً راهبرد – خود تنظیم شونده نامیده می شود. این راهبرد به دانش آموزان کمک می کند که یاد بگیرند که چگونه برای نوشتن هدف تعیین کنند، نوشته هایشان را پایش کنند، ساختار هایی درباره خودشان ارائه دهند و کوشش خود را تقویت کنند. کودک راهنمایی را به منظور افزایش میزان نوشته ها دریافت می کند .این فرایند کودکان را به ساخت یک هدف با استفاده از یک طرح کلی برای نوشته هایشان تشویق می کند و در حین نوشتن، برنامه ریزی آنچه که آن ها در حال نوشتن آن هستند را نیز ادامه می دهد. این طرح کلی، مخصوصاً در این مورد که کودک بیاموزد که نظراتش را به طور مستقیم به محتوا ارتباط دهد، مفید است. در چندین مورد، معلم باید الگوی برنامه را با صدای بلند برای دانش آموزان بگوید تا فرایند های تفکرش را به وسیله پرسش سؤالاتش مانند “من الان چه کاری انجام می دهم؟”، “من چه راهبردی را باید استفاده کنم؟” و “آیا آن برای من کار می کند؟” نشان دهد. همچنین جملات خود تقویتی “من یک کار خوب انجام دادم.” می تواند کمک کننده باشد.
اختلال یادگیری در کودکان کلاس اول
اگر فرزند کلاس اول دارید، با گذشت زمان کوتاهی از سال تحصیلی احتمال دارد متوجه این نکته شوید که او با اختلالاتی در یادگیری مواجه است. در اکثر موارد شروع اختلال یادگیری در فاصله زمانی پیش از مدرسه تا کلاس دوم ابتدایی مشخص می شود. سنین کلاس اول تا سوم، بهترین زمان برای شناسایی و درمان اختلال یادگیری در کودکان است. اختلالات یادگیری در پسرها شایع تر از دخترها می باشد. اختلالات یادگیری کودکان ابتدایی را نباید با مشکلات یادگیری کودکان ابتدایی اشتباه گرفت، چرا که اختلال یادگیری موضوع مهم تری نسبت به مشکلات یادگیری کودکان کلاس اول می باشد.
تمرینات
در برنامه درمان اختلال یادگیری در کودکان، گراهام و هاریس پنج ویژگی اصلی راهبرد های درمان اختلال یادگیری را برای عمل نوشتن، پیشنهاد کردند. برای اولین ویژگی، کودکان به طور مستقیم به شیوه های خود – تنظیمی مورد نیاز برای نوشتن می اندیشند. دوم، تعامل بین معلم و کودک در جایی که کودک یک “همدست فعال” است، در طرح تشویق می شود. سوم، کار برای نیازها و مهارت های کودک شخصی‌سازی شده است. چهارم، همه این مراحل تا زمانی که کودک تسلط نشان دهد، دوره و تمرین می شود. نهایتاً این برنامه، فرصتی برای معلم فراهم می آورد که تولید راهبرد های جدید را ادامه داده و در راهبرد های آموزشی قبلی تجدیدنظر کند.
درمان اختلالات یادگیری در بزرگسالان
برای توانبخشی نوشتن و درمان اختلالات یادگیری، برنامه های نرم افزاری، ویرایش هایی را هم برای جوان ترها و هم برای مسن ترها دارد که به ترتیب عبارتند از: کیداسپایریشن و ایناسپایریشن. این برنامه ها به سازماندهی و ایجاد ایده کمک می کنند. استفاده کنندگان می توانند شبکه هایی از نظرات را در قالب نمودار ها و اتصال نظرات و ایجاد ارتباطات مرتبه ای به طور نوشته یا منقوش، خلق کنند. سپس نرم‌افزار یک طرحی را خلق کرده و یک محیط نوشتاری حمایتی جهت انتخاب کلمات مناسب، فراهم می سازد. نرم افزار می تواند به دانش آموزان بزرگ تر در امر جمع آوری تحقیق از طریق منابع مختلف، شامل اینترنت کمک کند. برنامه های مطرح شده در این بخش بیشتر برنامه هایی بود که مهارت های خواندن و نوشتن را هم در کودکان و هم در بزرگسالان تقویت می کنند. در این قسمت برنامه های توانبخشی شناختی که کار کرد های شناختی زیربنای مهارت های خواندن و نوشتن را هدف تقویت قرار داده است، بررسی مروری شده اند.
با آغاز سال تحصیلی، دغدغه بیشتر خانواده ها این می شود که فرزندشان تکالیف مدرسه خود را در زمان مناسبی انجام نمی دهد. طبیعی است که هر والدینی دوست دارد فرزندش درس خوان بوده و تکالیف مدرسه خود را به درستی انجام دهد. اگر می خواهید فرزندتان درس خوان شود، خودتان هم باید به او کمک کنید. تکالیف مدرسه برای بعضی از کودکان خوشایند نیست پس باید پدر و مادر، کودک خود را تشویق به انجام تکالیف کنند و زمان مشخصی را برای انجام تکالیف در نظر بگیرند. همچنین باید کودک را تشویق کنید. پدر و مادر با خواندن کتاب هم، برای کودک یک الگوی خوب می شوند و با صحبت کردن، گوش دادن به صحبت های کودک، پاسخ به سوالات او و هم چنین درمان اختلال یادگیری در صورت وجود، به او در درس خواندن کمک می کنند. در پاسخ به این سوال والدین که چیکار کنم بچه ام درس بخونه باید گفت در بعضی موارد کودک هرچقدر تلاش می کند نمی تواند خواسته های تحصیلی را به درستی انجام دهد در این شرایط باید کودک را از جهت وجود اختلالات یادگیری و مشکلات همراه بررسی مود. دکتر صابر، بهترین دکتر برای اختلال یادگیری کودکان می باشد که با روش هایی همچون کاردرمانی اختلال یادگیری گفتاردرمانی و روش یکپارچگی حسی به درمان کودکان و کمک به آن ها در یادگیری آسان تر و بهتر یاری می رساند.
درحالی که کمک ها می توانند برای آموزش مهارت ها و این که بچه ام درس بخونه بسیار مؤثر باشند، یادگیرنده ها می توانند به تدریج به این کمک ها وابسته شوند، یعنی به جای این که خودشان تلاش کنند، منتظر کمک و راهنمایی می مانند. ازاین رو، اهمیت دارد که کمک ها تا جایی که ممکن است به تدریج حذف شوند و این کار باید به محض این که یادگیرنده انجام تکلیف را با موفقیت به اتمام رساند، شروع شود زمانی که آموزش یک مهارت تازه شروع شده پر واضح است که از کمک های بیشتری شروع می کنید؛ اما بعد که یادگیرنده توانست بخشی یا همه تکلیف را با کمک انجام دهد به تدریج مقداری از کمک خود را حذف کنید. استراتژی اصلی برای حذف تدریجی کمک ها این است که به تدریج این کار انجام شود؛ یعنی کمک خود را به تدریج کم کنید شاید بخواهید سریع کمک خود را حذف کنید تا یادگیرنده سریع تر موفق شود، اما این کار باعث می شود یادگیرنده خطاهای بیش از حدی را در حین کار مرتکب، شود؛ بنابراین فقط باید این کار به تدریج انجام شود تا یادگیرنده بتواند خطاهای خود را تصحیح کرده و چالش های رفتاری اش را برطرف نماید. یک قاعده سرانگشتی خوب برای حذف تدریجی کمک ها این است که سریع انجامش دهید؛ اما در حدی که اجازه ندهید یادگیرنده خطاهای تکراری داشته باشد یا دلسرد شود. اگر یادگیرنده خطاهای زیادی داشته باشد و در انجام یک تکلیف یا یادگیری یک درس پیشرفتی نداشته باشد و به اختلال یادگیری مبتلا باشد، به احتمال زیاد شما کمک های خود را خیلی زود حذف کرده اید. هر چند ایده آل این است که همه کمک ها حذف، شوند؛ اما این موضوع همیشه واقع گرایانه نیست به این فکر کنید که خود شما در یادگیری خودمدیریتی از چه میزان کمک استفاده کردید از آلارم های گوشی تلفن همراه استفاده کردید نکاتی را روی کاغذ به در و دیوار زدید چیزهایی که می خواستید یادتان نرود را جلوی در ورودی یا در ماشین گذاشتید تا در لحظه آخر فراموش نکنید و کارهای مشابه دیگر تا زمانی که یادگیرنده درگیر این نوع رفتارها برای مدیریت خودش، است، مهم نیست چقدر به او کمک تصویری می شود تا یادش بیاید چه کارهایی را باید انجام بدهد.
زنجیره سازی برای این که بچه درس بخونه
زنجیره سازی روشی است که می توانید در زمان آموزش تکلیفی که پُر از مراحل جداگانه و پاسخ به هر یک از آن هاست و زمانی که می خواهم تلاش کنم تا بچه ام درس بخونه، از آن استفاده کنید برای مثال، مسواک زدن دندان شامل گام های زیادی مانند برداشتن مسواک و خمیر دندان، قراردادن خمیردندان روی مسواک، مسواک زدن دندان های بالایی، دندان های پایینی، دندان های کناری، شستن دهان و مسواک و قرار دادن هر چیز سر جای خودش است. خیلی از مهارت های عملکرد اجرایی پیچیده هم شامل زنجیره ای از رفتارهاست. برای مثال، برنامه ریزی کردن شامل شناسایی یک هدف مشخص، شناسایی گام های مورد نیاز برای رسیدن به آن هدف، اجرای این گام ها، خودمدیریتی در اجرا و خود تصحیحی در مورد گام های ناموفق است. سه نوع فرایند زنجیره سازی متداول عبارتند از: ۱: زنجیره سازی مستقیم یا رو به جلو، ۲: زنجیره سازی وارونه یا رو به عقب و ۳: زنجیره سازی کلی تکلیف. قبل از پیاده سازی یک روش زنجیره سازی ابتدا باید فهرستی از گام های مورد نیاز برای انجام تکلیف تهیه کنید. این فهرست گام ها یا مراحل تحلیل تکلیف نامیده می شود با ادامه مطالعه این راهنما، متوجه می شوید که برخی درس ها یک سری تحلیل های تکلیف برای شما ارائه کنند اما می توانید تحلیل های تکلیف خودتان را نیز ایجاد کنید و حتی اگر از موارد ارائه شده در این مطلب بهره می گیرید، می توانید آن ها را در زمان اجرا شخصی سازی کنید و گام های غیر ضروری را حذف کنید یا آن هایی که ارتباط بیشتری با آموزش تان دارند را بسط بدهید. زمانی که تحلیل تکلیف انجام شد، می توانید آموزش را با استفاده از یکی از روش های زنجیره سازی شروع کنید.
روش های زنجیره سازی برای این که بچه درس بخونه
زنجیره سازی رو به جلو: زنجیره سازی رو به جلو شامل آموزش انجام از اولین بخش یک تکلیف مدرسه یا گام اول تحلیل تکلیف است و مستقل انجام دادن گام اول پیشنیاز به دست آوردن تقویت کننده است. سپس زمانی که یادگیرنده توانست گام اول را به صورت مستقل انجام دهد، گام دوم تحلیل تکلیف انجام می گیرد به نحوی که یادگیرنده اکنون باید هر دو گام را با هم انجام دهد و یک تقویت کننده دریافت کند. این فرایند تا جایی ادامه می یابد که وقتی یک گام تمام شد گام بعدی به آن اضافه می شود و کل تمرین به صورت گام های جدا از هم انجام شود و در نهایت یادگیرنده بتواند کل این زنجیره همه تکلیف را با هم انجام دهد. برای مثال زنجیره سازی مستقیم یا رو به جلو یک تکلیف ۳ مرحله ای بدین صورت است:
-اجرای مستقل اولین گام تقویت
-اجرای مستقل اولین و دومین گام تقویت
-اجرای مستقل اولین و دومین و سومین گام تقویت
زنجیره سازی رو به عقب: زنجیره سازی رو به عقب همانند زنجیره سازی رو به جلو است با این تفاوت که شما از یادگیرنده می خواهید آخرین گام تحلیل تکلیف را اول انجام دهد این یعنی شما همه گام های یک تکلیف را بر عکس انجام می دهید و یادگیرنده نیز به تدریج از گام آخر یاد می گیرد چطور کار را انجام دهد. تقویت نیز بر حسب انجام هر مرحله صورت می گیرد. زمانی که یادگیرنده توانست مرحله آخر را به صورت مستقل انجام دهد، به او تقویت کننده
می دهید، بعد از او می خواهید دو مرحله آخر را با هم انجام دهد و بعد دوباره یک تقویت کننده دریافت می کند، و همین طور الی اول، تا جایی که یادگیرنده می تواند کل زنجیره تکلیف را به صورت مستقل انجام دهد و یک تقویت کننده دریافت کند. برای مثال زنجیره سازی وارونه یا رو به عقب یک تکلیف ۳ مرحله ای بدین صورت است:
-اجرای مستقل گام سوم: تقویت
-اجرای مستقل گام سوم و دوم: تقویت
-اجرای مستقل گام سوم و دوم و اول: تقویت
زنجیره سازی کلی تکلیف: زنجیره سازی کلی شامل کار روی همه گام هایی است که یادگیرنده از ابتدا آن ها را شروع می کند. شما در ابتدا کمک می کنید همه گام ها شناسایی شوند و بعد بسته به سرعت یادگیرنده در انجام هر مرحله از تکلیف، روند انجام کل تکلیف را برنامه ریزی می کنید. مثلاً می توانید برای انجام سریع تر گام ها از کمک های دستوری و مستقیم استفاده کنید و یا برای گام های سخت تر، زمان و کمک بیشتری ارائه کنید. شما همچنین می توانید در نظر بگیرید که چگونه می خواهید به پاسخ های مستقل گام ها تقویت کننده بدهید. برای مثال، می توانید از امتیازات، جایزه ها، تشویق ها یا هر چیزی که یادگیرنده دوست دارد استفاده کنید.
اگر تکلیف نیازمند تکمیل و انجام کامل است؛ مثلاً در مورد کارهای روزمره صبح یا در مورد تکالیف مدرسه، می توانید از زنجیره سازی رو به عقب یا وارونه استفاده کنید. این کار به شما امکان می دهد در تمام گام های اولیه تکلیف به یادگیرنده کمک کنید و روی اتمام گام آخر قبل از دریافت تقویت کننده تمرکز کنید.
درمان درس‌نخواندن در کودکان
آیا فرزند شما با بی‌میلی به درس‌خواندن مواجه است، تکالیفش را به تعویق می‌اندازد یا هنگام یادگیری با مقاومت شدید روبه‌رو میشود؟ “درس نخواندن” در کودکان همیشه نشانه تنبلی یا کم‌هوشی نیست؛ بلکه اغلب زنگ خطری برای وجود چالش‌های عمیق‌تر یادگیری است. دلایل این رفتار میتواند طیف گسترده‌ای داشته باشد: از اختلالات یادگیری خاص مانند دیسلکسیا (مشکل در خواندن)، دیسکلکولیا (مشکل در ریاضی) یا دیسگرافیا (مشکل در نوشتن)، تا مشکلات تمرکز و توجه (مانند ADHD)، اضطراب تحصیلی، فشارهای روانی، مشکلات بینایی یا شنیداری تشخیص‌نشده، یا حتی روشهای تدریس نامتناسب با سبک یادگیری کودک. مهم است بدانید که اجبار، تنبیه یا نصیحت‌های مداوم نه تنها این مشکل را حل نمی‌کند، بلکه ممکن است باعث تشدید اضطراب و کاهش شدید اعتماد به نفس فرزندتان شود. راه حل واقعی، تشخیص دقیق ریشه مشکل و سپس درمان تخصصی و هدفمند است. مرکز تخصصی دکتر صابر با تمرکز بر ارزیابی‌های جامع عصبی-شناختی و روان‌شناختی، به شناسایی دقیق علل زیربنایی درس نخواندن کودک شما می‌پردازد. تیم متخصصین این مرکز، شامل روان‌شناسان کودک، کاردرمانگران، گفتاردرمانگران و مشاوران تحصیلی، پس از تشخیص، برنامه درمانی فردی‌سازی شده ارائه میدهند. این برنامه‌ها میتوانند شامل آموزش ویژه برای جبران ضعف‌های یادگیری، کاردرمانی ذهنی برای تقویت مهارتهای پایه پردازش و توجه، گفتاردرمانی برای بهبود درک و بیان، مشاوره کودک و خانواده برای کاهش اضطراب و بهبود روابط، و آموزش راهبردهای یادگیری و جبرانی موثر باشند. هدف نهایی، نه صرفاً وادار کردن کودک به درس‌خواندن، بلکه از بین بردن موانع درونی یادگیری، تقویت نقاط قوت، افزایش انگیزه درونی و بازگرداندن لذت یادگیری به فرزند شماست. اگر نگران مقاومت فرزندتان در برابر درس و مشق هستید و به دنبال راه‌حلی علمی و پایدار می‌گردید، مرکز تخصصی درمان اختلالات یادگیری دکتر صابر آماده است تا با دانش روز و رویکردی حمایتی، همراه شما و فرزند دلبندتان در این مسیر باشد. برای دریافت نوبت ارزیابی و مشاوره تخصصی، همین امروز با شماره تلفن 09029123536 تماس حاصل فرمایید. سرمایه‌گذاری بر روی شناسایی و درمان صحیح علت درس نخواندن، مهم‌ترین هدیه‌ای است که می‌توانید برای آینده تحصیلی و روانی کودک خود ارائه دهید.
سوالات متداول:
1-چگونه با کودکم که هنگام درس خواندن مدام حواس‌پرت میشود برخورد کنم؟
حواس‌پرتی معمولاً نشانه‌ای از خستگی ذهنی، نیاز به تحرک فیزیکی یا اختلال در تمرکز است. ابتدا عوامل حواس‌پرتی (مثل تلویزیون یا تلفن همراه) را حذف کنید، بین مطالعه هر ۲۰ دقیقه یک وقفه کوتاه برای حرکات ورزشی ساده قرار دهید و از ابزارهای زمان‌بندی دیداری (مثل ساعت‌شنی رنگی) استفاده نمایید تا بازه‌های تمرکز را ملموس کند.
2-اگر روشهای انگیزشی را امتحان کردم اما تغییری ایجاد نشد، چه اقدام تخصصی لازم است؟
مقاومت پایدار در مطالعه ممکن است نشانه اختلالات یادگیری تشخیص‌نشده (مثل دیسلکسی)، بیش‌فعالی (ADHD) یا اضطراب تحصیلی باشد. در این صورت مراجعه به مراکز تخصصی مانند مرکز دکتر صابر برای ارزیابی عصبی-شناختی دقیق ضروری است تا ریشه مشکل شناسایی و درمان هدفمند آغاز شود.
اختلال یادگیری ریاضی به نوعی مشکل در یادگیری ریاضی در کودکان گفته می شود که خود را با ناتوانی در شمارش، درک اعداد و به خاطر آوری شکل عدد و مفهوم عملیات ریاضی نشان می دهد. شیوع اختلال یادگیری ریاضی حدود 7 درصد می باشد. اطلاعات مربوط به توانایی ها و مهارتهای ریاضی دانش آموزان را میتوان از طریق آزمونهای رسمی و مقیاسهای غیررسمی به دست آورد. ابزارهای رسمی شامل آزمونهای زمینه یابی استاندارد، آزمونهای پیشرفت که به طور انفرادی اجرا می شوند و آزمونهای تشخیصی ریاضی است. روشهای غیر رسمی شامل مصاحبه های بالینی، پرسشنامه های غیر رسمی، روشهای ارزیابی پویا، ارزیابی مبتنی بر برنامۀ تحصیلی و تحلیل اشتباهات دانش آموزان است. اما جهت تشخیص علل اختلال یادگیری ریاضی نیاز به تست های تشخیصی عملکردهای ذهنی کودک می باش که توسط گفتاردرمانی اختلال یادگیری و کاردرمانان انجام می شود. مرکز اختلالات یادگیری دکتر صابر در زمینه تشخیص مشکل یادگیری ریاضی کودکان و درمان اختلال ریاضی به صورت تخصصی فعالیت می نماید. بخش های مختلف مرکز نظیر کاردمانی ذهنی، اتاق شنیداری، اتاق تاریک توجه بینایی، سنسوری روم وکاردرمانی یکپارچگی حسی و… به کودکان در زمینه بهبود مشکل یادگیری ریاضی کمک می نماید.
در ریاضیات نیز مثل دیگر قلمرو های یادگیری محتوایی هر دانش آموز منحصر به فرد است ، دانش آموزانی نیز که مشکلاتی در زمینه ریاضیات دارند خصوصیات یکسانی ندارند. برخی از ویژگیهای ناتوانی های یادگیری نظیر مشکلاتی در زمینه درک بر روابط فضایی ، ادراک بینایی ، تشخیص نمادها ، توانایی های زبانی و ارتباطی ، حافظه ، مهارت های ترسیمی حرکتی و راهبردهای شناختی بر یادگیری کمی تاثیر می گذارند. اصطلاح اختلال در محاسبه واژه ای پزشکی است که بیانگر ناتوانی شدید در یادگیری و کاربرد ریاضیات است. به اصطلاح مشابه نارسا خوانی است که اشاره به عارضه ای پزشکی دال بر ناتوانی شدید در زمینه خواندن است. اختلال در محاسبه ، اختلال در یادگیری مفاهیم ریاضی و محاسباتی است که با اختلال کارکرد دستگاه اعصاب مرکزی همراه است .
آزمونهای رسمی برای غربالگری مشکل یادگیری
آزمونهای رسمی ریاضیات شامل آزمونهای زمینه یابی استاندارد است که برخی برای اجرای گروهی و برخی نیز برای اجرای انفرادی طراحی شده اند. افزون براین ها، آزمونهای تشخیصی ریاضی نیز وجود دارد. وارسی اعتبار، پایایی و شیوه های استاندارد کردن آزمونها قبل از به کارگیری آنها از اهمیت خاصی برخوردار است.
آزمونهای زمینه یابی استاندارد. آزمونهای زمینه یابی اطلاعاتی دربارۀ سطح کلی کارامدی ریاضی دانش آموز به دست میدهد.
آزمونهای زمینه یابی گروهی. آزمونهای زمینه یابی گروهی برای اجرای گروهی طراحی شده اند. اطلاعات مربوط به اعتبار، پایایی و روشهای استاندارد کردن آزمون معمولاً در دسترس است. آزمونها اغلب کتابچۀ راهنما و جدول هایی برای تفسیر نمرات گوناگون: کلاسی، نمرات سنی، نمرات استاندارد و درصدها به همراه دارند. آزمون های سنجش ریاضی قسمتی از مجموعه آزمونهای پیشرفت عمومی است.
آزمونهای استاندارد پیشرفت ابزارهای مفیدی برای سرند کردن است، زیرا دانش آموزانی را که امتیاز عملکردی آنها پایینتر از سطح پذیرش باشد مشخص می نماید. مجموعه آزمونهای اصلی از ساختاری خوب برخورداند، عموماً ویژگیهای فنیشان بسیار عالی است و بیشتر عناوین برنامۀ درسی ریاضیات را شامل میشوند. این آزمونها از آنجا که آزمونهایی مداد و کاغذی و متکی به پاسخ های چند گزینه ای اند، اطلاعات به دست آمده از آنها برای تشخیص محدود است.
از آزمونهای زمینه یابی گروهی همچنین میتون به طور انفرادی نیز استفاده کرد. دانش آموزان دچار اختلال یادگیری ریاضی اغلب با این آزمونها آزمایش میشوند.
تشخیص اختلال یادگیری ریاضی
پس از غربالگری کودکان با اختلال ریاضی توسط تست های استاندارد، نیاز به بررسی وضعیت تحصیلی کودک به صورت دقیق تر می باشد تا درمانگر متوجه شود این مشکل در ریاضیات مربوط به آموزش ناکافی بوده یا کودک مبتلا به اختلال یادگیری ریاضی است؟ برای پاسخ به این سوال از آزمون های تشخیصی، مصاحبه با والدین و شرح حال از معلم استفاده می شود تا دکتر اختلال یادگیری بتواند تشخیص دقیق تری داشته باشد.
آزمونهای انفرادی پیشرفت. از نوع دوم آزمونهای زمینه یابی پیشرفت عموماً هنگامی استفاده میشود که برای دانش آموزی تشخیص اختلال های یادگیری مطرح باشد. این آزمونها برای ارزیابی انفرادی طراحی میشوند. آنها اغلب در مقایسه با آزمونهای زمینه یابی گروهی اطلاعات تشخیصی بیشتری در اختیار ما میگذارند. این آزمونها اطلاعاتی نیز راجع به زمینه های خاصی از مشکلات ریاضی کودکان و راهنماییهای بیشتری در خصوص برنامه ریزی آموزشی در دسترس ما قرار میدهند. مقیاسهای رایجی که معمولاً به آنها رجوع میشود عبارتاند از : آزمون گسترۀ وسیع پیشرفت 3 (WRAT3)، آزمون پیشرفت فردی پیبادی – تجدید نظر شده (PIAT-R) و آزمون پیشرفت تحصیلی کافمن (K-TEA). چند مقیاس ملاکی پر کاربرد نیز در دسترس است، مانند: پرسشنامۀ تشخیصی
آزمونهای تشخیصی ریاضیات. آزمونهای تشخیصی ریاضیات هم برای اجرای فردی و هم برای اجرای گروهی در دسترس است. از آزمونهای گروهی به دو منظور استفاده میشود: کسب اطلاعات تشخیصی برای تنظیم برنامۀ دانش آموز و کمک به ارزیابی برنامه برای اهداف اجرایی. آزمونهای فردی عموماً برای ارزیابی نقاط ضعف و قوت یا شناسایی مهارتهای کسب شده یا کسب نشده در زمینۀ محاسبه به کار میرود. آزمونهای تشخیصی ریاضیات شامل آزمون تشخیصی ریاضیات استانفورد (SDMT)، ریاضیات کلیدی – تجدید نظر شده، فهرست تشخیصی مهارتهای ریاضیات پایۀ انرایت، پرسشنامه های ارزیابی متوالی ریاضیات، آزمون تواناییهای ریاضیات (TOMA) و آزمون تواناییهای اولیۀ ریاضیات. آزمونهای انفرادی تشخیصی ریاضیات از نظر خصوصیات فنی و اطلاعاتی که راجع به دانشآموزان دچار اختلالهای یادگیری در اختیار ما قرار میدهند، با یکدیگر متفاوت اند.
برنامه های درمانی در کاردرمانی برای اختلال یادگیری
مقیاسهای غیررسمی یکی دیگر از راههای کسب اطلاعات دربارۀ کارآمدی کودک با اختلال یادگیری ریاضی و تواناییهای ریاضی وی است (وان و ویلسون، 1994). درمانگران به کمک مقیاسهای غیررسمی میتوانند به سؤالات زیر پاسخ دهند: دانشی که دانش آموز برای حل این مسئله از آن سود جسته، چه بوده است؟ نظریات او تا چه حد صحیح و کامل است؟ دانش آموز برای حل این مسئله از چه راهبردی استفاده کرده است؟ کودک در حال حاضر آمادگی یادگیری چه چیزی را دارد؟ (بارودی و گینزبرگ، 1991). از طریق مشاهدۀ رفتار روزانۀ دانشآموز در زمینۀ ریاضیات و کارامدر او در انجام دادن تکالیف خانه و آزمونهایی که معلم طراحی کرده و نیز آزمونهای کتابهای درسی میتوان اطلاعاتی برای اتخاذ تصمیم در مورد ارزیابی اولیه به دست آورد.
در این بخش نگاهی به روش هایی برای ارزیابی و بهبود ریاضیات در کودکان می پردازیم: پرسشنامه های غیررسمی، مصاحبۀ بالینی، تحلیل خطاها در ریاضیات و ارزیابی براساس برنامۀ درسی میاندازیم.
طراحی سوالات غیر رسمی. درمانگران برای ارزیابی مهارتهای ریاضی دانش آموزان میتوانند آزمونهای غیر رسمی طراحی کنند. زمانی که زمینۀ کلی مشکل مشخص باشد میتوان از آزمونهای تشخیصی وسیعتری در آن زمینه استفاده کرد. کاردرمانگران میتوانند برای ارزیابی پیشرفت دانش آموزان در مهارت ریاضی خاصی یا در تعدادی از مهارتهای ریاضی آزمونهای غیررسمی بسازند. میتوان آزمونهایی مناسب هر دانش آموز نیز طراحی کرد.
مصاحبه های بالینی. در این شیوه مسئله ای ریاضی در اختیار دانش آموز قرار میگیرد و از او خواسته میشود که «بلند فکر کند» یعنی که تمام افکارش را ضمن کارکردن دربارۀ مسئلۀ مورد نظر بر زبان بیاورد. با ثبت کلمات دانش آموز درمانگران اغلب میتواند علت برداشتهای غلط دانش آموز را مشخص کند. این روش به کاردرمان اجازه میدهد تا نگاه سریعی به روند تفکر دانش آموز در زمینۀ ریاضیات بیندازد.
تحلیل خطاهای ریاضی. درمانگران باید قادر باشند انواع خطاهایی را که دانش آموزانِ دچار اختلال یادگیری ریاضی مرتکب میشوند مشخص نمایند تا بتوانند راهنماییهای خود را در جهت اصلاح همان خطاها متمرکز کنند. این اطلاعات با بررسی کار دانش آموزان یا پرسش از دانش آموزان راجع به نحوه حل مسئله به دست میآید. درمانگران ضمن مشاهدۀ روشهای مورد استفادۀ دانش آموز برای حل مسئله میتوانند جریان تفکر مورد استفادۀ دانش آموز را حدس بزنند. میتوان چهار خطا از شایعترین خطاهای ریاضی را نام برد:
ارزش مکانی. ارزش مکانی جنبه ای از نظام اعداد است که اهمیت موقعیت یک رقم را در یک عدد نشان میدهد. دانش آموزانی که مرتکب این خطا میشوند، مفاهیم ارزش مکانی، جمع کردن، انتقال دادن یا قرض کردن را نمی فهمند. به طور مثال:
63
18 +
71
75
27 –
58
این دانش آموزان نیاز به تمرین عینی در زمینۀ ارزش یکان، دهگان، صدگان و هزارگان دارند. ابزارهای مؤثر برای چنین تمرینی چرتکه و نیز جعبه یا جدول ارزش مکانی به همراه تقسیمات آن است. دانش آموزان میتوانند، برای نشان دادن ارزش مکانی، اشیایی مانند چوب یا نی یا مهره را به گروه هایی طبقه بندی کنند.
اعمال محاسبه ای. دانش آموزانی که در مراحل مختلف جمع، تفریق، ضرب و تقسیم دچار اشتباهاتی می شوند، نیاز به تمرین و تکرار بیشتری دارند. همراه داشتن جدول ضرب، برای کنترل کار مفید است. به طور مثال:
9
7 ×
62
6
8 ×
46
استفاده از پردازش غلط. علت اشتباه های برخی از دانش آموزان این است که از پردازش غلطی برای محاسبه استفاده میکنند. به طور مثال به جای ضرب یا تفریق جمع میکنند:
15
3 –
18
6
2 ×
8
این دانش آموزان نیاز به تمرین در زمینۀ تشخیص نمادها و علائم دارند.
تمرین از راست به چپ. برخی از دانش آموزان در جهت عکس محاسبه میکنند و از چپ به راست کار میکنند. به طور مثال:
56
71 +
28
35
81 +
17
این دانش آموزان نیاز به تمرین در زمینۀ ارزش مکانی اعداد دارند.
علاوه بر اینها، مهارت کم در نوشتن نیز باعث بسیاری از خطاها در ریاضی میشود. وقتی دانش آموز نتواند دستخط خود را بخواند یا اعداد را زیر هم در یک ستون ردیف کند ممکن است تشخیص ندهد که باید چه کاری انجام دهد.
ارزیابی براساس برنامۀ درسی. شیوۀ ارزیابی اختلال یادگیری ریاضی و مشکل یادگیری ریاضی کودکان براساس برنامۀ درسی راه مفیدی برای سنجش یادگیری و پیشرفت در ریاضی برای مشکل یادگیری ریاضی کودکان در اختیار ما قرار میدهد. ارزیابی براساس برنامۀ درسی ارتباط نزدیکی با ارزیابی مطالبی دارد که در برنامۀ درس ریاضی تدریس میشود. این شیوه معمولاً شامل آزمونهایی است که معلم طراحی میکند تا میزان پیشرفت دانش آموز را در موضوعهای برنامه درسی مرتبط با اهداف برنامۀ آموزش و پرورش انفرادی دانش آموز بسنجد. ارزیابی ریاضیات بر اساس برنامۀ درسی شامل چهار مرحله است:
تعیین مهارتهای هدف. (مهارت ممکن است محاسبۀ ریاضی مثلاً جمع اعداد دو رقمی باشد.)
تعیین اهداف مورد نظر در دورۀ چهار هفتهای. (به طور مثال، دانشآموزان جواب 20 مسئلۀ دو رقمی را ظرف 5 دقیقه بنویسند).
تعیین سؤالها و مواد امتحانی آزمون هر مهارت (جمعآوری مجموعهای از مسائل اعداد دو رقمی.)
4. تعیین معیارهای سنجش پیشرفت. (دانش آموز باید بدون هیچ اشتباهی به بست مسئلۀ دو رقمی ریاضی، که به طور تصادفی انتخاب شده است، ظرف 5 دقیقه پاسخ دهد.)
برنامۀ درسی ریاضیات
هم معلمان عادی و هم معلمان ویژه برای اختلال یادگیری ریاضی باید تصویری کلی از برنامۀ درسی ریاضیات داشته باشند. دانستن این که دانش آموز تا آن مقطع چه مفاهیمی را در برنامۀ درسی ریاضیات آموخته است و در مقاطع بعد قرار است چه مفاهیمی را یاد بگیرد، از اهمیت خاصی برخوردار است.
ترتیب درس ریاضی در کلاسهای درس
ریاضیات ماهیتاً موضوعی انباشت شونده است که در هر کلاس مهارتهای معینی از آن به ترتیب معرفی و تدریس میشود. به طور مثال، یادگیری عمل ضرب منوط به دانستن عمل جمع است. سرفصلهای اصلی درسی ریاضی از مهد کودک تا کلاس 8 شامل این موارد است: اعداد و شمارش؛ هندسه؛ و آموزش رایانه که به تدریج جای خود را در اغلب برنامه های ریاضیات باز میکند.
اگر چه توالی این موضوعات در برنامههای مختلف قدری تفاوت میکند، جدول زمانی کلی آموزش به قرار زیر است:
کودکستان. معانی اعداد اصلی، شمارش، طبقهبندی، ردیف کردن یا مرتب کردن، تشخیص اعداد، نوشتن اعداد.
کلاس اول. جمع اعداد تا 20، تفریق اعداد تا 20، ارزش مکانی یکان و دهگان، بیان ساعت و نیم ساعت، شمارش پول، اندازهگیریهای ساده.
کلاس دوم. جمع اعداد تا 100، تفریق اعداد تا 100، ترتیب اعداد از 0 تا 100، 2 تا 2 تا شمردن، ارزش مکانی صدگان، گروهبندی مجدد برای جمع و تفریق.
کلاس سوم. ضرب اعداد تا 9، شمارش اعداد فرد یا زوج، ارزش مکانی هزارگان، جمع و تفریق اعداد دو و سه رقمی، بیان زمان.
کلاس چهارم. اعمال تقسیم، تمرین بیشتر اعمال ضرب و تقسیم وابسته به آن تا عدد 9، ضرب دو رقمی.
کلاس پنجم. اعداد کسری، جمع و تفریق کسرها، اعداد مختلط، تقسیم طولانی، تقسیم دو رقمی، اعشار.
کلاس ششم. درصدها، ضرب سه رقمی، تقسیم دو رقمی، جمع و تفریق اعداد اعشاری و اعشار مختلط، ضرب و تقسیم اعشاری و اعشاری مختلط به کمک اعداد صحیح.
کلاس هفتم. هندسه، گرد کردن اعداد، نسبتها، احتمالات ساده.
کلاس هشتم. نظریههای علمی، استفاده از شکلها، کسرهای پیچیده، کاربردهای پیچیدهتر، مسئلههای کلامی
برنامۀ درسی ریاضیات در دورۀ متوسط
کمیسیون تعیین معیارها برای ریاضیات مدرسه به نمایندگی از طرف انجمن ملی معلمان ریاضی (1989) فهرست موضوعات ریاضی از کلاس 9 تا 12 را به این شرح تعیین کرده است:
جبر
توابع
هندسه از منظر ترکیبی
هندسۀ از منظر جبری
مثلثات
آمار
احتمالات
ریاضیات گسسته
درک مبانی حساب دیفرانسیل و انتگرال
10. ساختار ریاضی
1-آیا مشکل در جهتیابی (چپ/راست) مرتبط با این اختلال است؟
بله، ضعف در پردازش فضایی باعث گم‌کردن مسیرهای آشنا یا اشتباه در جهات میشود.
2-چرا این کودکان از ریاضی متنفر میشوند؟
تجربه مکرر شکست، مقایسه شدن با همسالان و احساس ناتوانی باعث اضطراب ریاضی و بیزاری از این درس میشود که نیاز به حمایت عاطفی دارد.
یکی از انواع اختلالات یادگیری، اختلال ریاضی می باشد. این اختلال موجب مشکلاتی در حل مسئله، درک روابط فضایی و مشکلات درک توالی ها و.. می گردد. برای یادگیری ریاضیات اصول کلی مشخصی وجود دارد که رهنمود‌هایی برای آموزش مؤثر آن در اختیار ما قرار میدهد. مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی اختلال یادگیری دکتر صابر در زمینه درمان اختلالات یادگیری با استفاده از تجهیزات پیشرفته مرکز و اصول پایه اموزش ریاضی به صورت تخصصی فعالیت دارند. اصولی که در اینجا بحث میشود عبارت است از: ایجاد مفاهیم پیش عددی (مهارت آمادگی برای یادگیری ریاضیات)، تدریس از مرحله‌ی عینی تا مرحله‌ی انتزاعی، فراهم‌آوردن فرصت‌ها و زمان‌هایی برای تمرین، تعمیم مفاهیم و مهارتهای آموخته‌شده کارکردن متناسب با نقاط قوت و ضعف دانشآموز، ساختن زیربنایی محکم برای مهارت‌ها و مفاهیم ریاضی، طراحی برنامه‌ای متعادل برای ریاضیات و استفاده از رایانه.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
درمان اختلال یادگیری ریاضیات
قبل از شروع کار لازم است آموخته‌‌های عددی قبلی دانشآموز بررسی و اطمینان حاصل شود که دانشآموز آماده‌ی یادگیری مطالبی است که قرار است تدریس شود. سرمایه‌گذاری و صرف وقت و نیرو برای ایجاد پایههای قوی ریاضیات میتواند از بیشتر مشکلاتی که بعد‌ها هنگام یادگیری فرایند‌های پیشرفتهتر و انتزاعی‌تر ریاضی ممکن است دانشآموز با آنها مواجه شود جلوگیری کند. مفاهیم پیش‌عددی پایه‌ای زیر مفاهیمی اساسی است که یادگیری آن ضروری است و چنانچه این کار انجام نگرفته باشد باید به تدریس آن همت گماشت:
همانندسازی (مفهوم «یکسان» بودن و گروهبندی اشیا)،
تشخیص گروههای اشیا (تشخیص گروهی سه‌تایی بدون شمارش تک‌تک آنها)،
شمارش (جفت‌کردن اعداد با اشیا)،
نام بردن عددی که بعد از عددی مفروض میآید (توانایی گفتن اینکه به طور مثال ۸ بعد از ۷ میآید)،
نوشتن اعداد از ۰ تا ۱۰ (رعایت توالی صحیح، فائق آمدن بر وارونه نویسی و تحریف)،
اندازه‌گیری و جفتقکردن (تخمین، اندازه‌گیری اشیا، تناظر یک‌به‌یک)،
ارزش‌های متوالی (مرتب کردن اشیا بر اساس تفاوت‌های کمی)،
ارتباط اجزا با کل و اجزا با یکدیگر (کسب تجربه با موادی که خود دانشآموز میتواند برای کشف ارتباط‌های عددی تصحیح کند)،
عملیات (انجام دادن اعمال عددی بدون دخالت اشیای عینی)،
نظام دهگان (یادگیری نظام عددی و به کار بردن نظامی از علائم و نشانه‌‌ها برای نشان‌دادن مبنای ده و بالاتر از ده)
نکاتی درباره درمان اختلال یادگیری
آموزش مفاهیم عینی به انتزاعی
هنگامی که تدریس از مفاهیم عینی به مفاهیم انتزاعی سوق پیدا میکند دانشآموزان مفاهیم ریاضی را بهتر درک میکنند. معلم باید سه مرحلۀ آموزشی را طراحی نماید: عینی، تصویری و انتزاعی (میلر، ۱۹۹۶؛ هریس و دیگران، ۱۹۹۵).
در مرحله‌ی آموزش عینی دانشآموز از اشیای واقعی برای یادگیری مهارت استفاده میکند. دانشآموز میتواند مثلاً ۲ مکعب و ۳ مکعب را ببیند، آنها را در دست بگیرد و حرکت دهد تا یاد بگیرد که آنها روی هم 5 مکعب میشوند.
در مرحله‌ی تصویری، تصویر جایگزین شیء واقعی میشود. در مثال زیر دایره‌‌های روی کاغذ تمرین نمایندۀ اشیا هستند:
+= ۵
در مرحله‌ی انتزاعی اعداد به جای نمادهای تصویری می‌‌نشینند:
۲ + ۳ = ۵
فراهم کردن فرصت‌هایی برای تمرین و مرور
دانشآموزان برای کسب مهارت و تسلط بر مفاهیم ریاضی نیاز به فرصت‌‌های زیاد و متعددی برای مرور و تمرین دارند تا بتوانند از این مفاهیم تا حد امکان به صورت خودکار استفاده کنند. راههای زیادی برای حل این تمرین‌ها وجود دارد و معلم باید تا حد امکان روش خود را با این هدف هماهنگ کند. از ورقه‌‌های تمرین، کارت‌های براق، انواع بازیها، شیوه‌‌های رفتاری (مانند پاداش در برابر کار) و تمرین‌های رایانه‌ای (برنامههای نرم‌افزاری ویژه‌ای که بلافاصله پسخوراند میدهد) میتوان استفاده کرد.
آموزش تعمیم‌دهی آموخته‌‌ها به موقعیت‌های جدید
دانشآموزان باید بیاموزند که مهارتهای آموخته‌شده را به موقعیت‌های دیگر تعمیم دهند. به طور مثال میتوان با صورت مسئلههای زیادی که معلم یا دانشآموزان طرح میکنند به تمرین پرداخت و سپس صورت مسئله‌‌ها را تغییر داد. هدف به دست آوردن مهارت تشخیص و به کارگیری اعمال محاسبه‌ای در موقعیت‌های جدید و گوناگون است.
تدریس اصطلاحات ریاضی
اصطلاحات و مفاهیم درس ریاضی برای دانشآموز مفاهیمی‌‌جدید است و باید آموخته شود. ممکن است دانشآموز عملیات را بلد باشد اما لغت دقیق به کارگیری عملیات را نداند جدول ۵.۱۴ واژگان اعمال ریاضیات پایه را نشان میدهد.
توجه به نقاط قوت و ضعف دانشآموزان
معلم‌‌ها باید علاوه بر توانایی‌ها و ناتوانی‌های دانشآموزان سطح دانش ریاضی و اعمالی را که دانشآموز میتواند انجام دهد، بدانند. چگونه حیطه‌‌های ناتوانی دانشآموز بر یادگیری ریاضی او تأثیر می‌گذارد؟ در این حالت دانشآموز به انجام دادن کدام تکالیف دیگر متوسل میشود؟ برای اطمینان از پایههای دانش دانشآموز از مفاهیم عددی، تا چه حد باید به عقب برگشت؟ چه فنون، رویکرد‌ها و موادی در این مورد امیدبخش به نظر می‌رسد (جانسون،1987؛ بلی و تورنتون،۱۹۸۹)؟ چند پیشنهاد خاص در اینجا نقل میشود:
باید تعیین شود که آیا دانشآموز ساختار اعداد و عملیات محاسبه‌ای را درک میکند یا نه. آیا دانشآموز معنی اعدادی را که گفته میشود می‌فهمد؟ آیا دانشآموز از عهده‌ی خواندن و نوشتن اعداد بر میآید؟ آیا دانشآموز عملیات محاسبه‌ای پایه را میتواند انجام دهد؟ در صورتی که دو عدد به دانشآموز داده شود، آیا میتواند بگوید که کدام بزرگتر و کدام کوچک‌تر است؟
لازم است مهارتهای دانشآموز در جهتیابی فضایی مشخص شود. آیا دانشآموز قادر است چپ و راست را تشخیص دهد یا اینکه علائمی از نشناختن جهتیابی فضایی نشان میدهد؟
تواناییهای کلامی دانشآموز تا چه حد در حل مسائل ریاضی او دخیل است؟ آیا میزان توانایی او در درک زبان (زبان درکی) و استفاده از آن (زبان بیانی) بر یادگیری ریاضیات تأثیر می‌گذارد؟
آیا داشتن ضعف در زمینه‌ی خواندن بر یادگیری ریاضیات تأثیر می‌گذارد؟ آیا دانشآموز میتواند اعداد را بخواند؟ آیا دانشآموز قادر است کلمات دستورالعمل‌ها و صورت مسئله‌‌ها را بخواند؟
آیا دانشآموز مشکلاتی در زمینه‌ی توجه یا به خاطر سپاری دارد که بر یادگیری ریاضیات تأثیر گذارد؟ آیا دانشآموز در یادآوری اعمال ریاضیات با مشکلی مواجه است؟
ایجاد زیربنایی محکم از مفاهیم و مهارتهای ریاضی
تدريس ضعيف حتی ممکن است مشکلات موجود دانشآموز را در زمینه‌ی ریاضی بیشتر کند. ریاضیات باید به روشی تدریس شود که پایههای مفاهیم ریاضی را محکم‌تر و تثبیت کند تا همواره در دسترس دانشآموز باشد. بریتر (۱۹۶۸) برای کمک به تشکیل بنیان‌هایی محکم از تفکرات ریاضی در دانشآموزان رهنمود‌های زیر را پیشنهاد میکند:
در آموزش ریاضیات باید بیشتر بر پاسخ به سؤالات تأكید شود و نه صرفاً برای انجام‌دادن تكاليف.
مسائل بهتر است از راههای گوناگون حل شود تا مطالب آموخته‌شده به انواع مختلفی از کاربرد‌ها و تجربه‌‌ها تعمیم داده شود.
شروع آموزش ریاضیات باید به صورت منسجم و منطقی صورت گیرد و نه با عناوین و ترفند‌های بی‌ربط.
آموزش باید جامع باشد تا دانشآموزان بتوانند به تمرین‌های لازم دست یابند. برخی از برنامههای ریاضی زمان بسیار کمی به تمرین اختصاص میدهند.
برنامه‌ی ریاضیات باید به گونه‌ای تدریس شود که دانشآموزان نسبت به تواناییهای ریاضی خود اعتماد به نفس پیدا کنند. بسیاری از بزرگسالان هنگام مواجهه با مسئله‌ای ریاضی حالت تدافعی به خود می‌گیرند، زیرا که اعتماد به نفس خود را در جریان آموزش‌های اولیه ریاضیات از دست داده‌اند.
تدارک برنامه‌ای متعادل برای کودکان اختلال ریاضیات
آموزش ریاضیات باید متعادل باشد و از سه عنصر: مفاهیم، مهارت‌ها و حل مسئله به نسبتی مناسب تشکیل شده باشد. هر سۀ این مؤلفه‌‌ها برای یادگیری ریاضیات ضروری است (بلی و تورنتون، ۱۹۸۹).
مفاهیم. مفاهیم به درک و فهم اولیه اشاره دارد. دانشآموز زمانی مفاهیم را در مییابد که قادر به طبقهبندی یا گروهبندی اشیا باشد یا بتواند عنوانی را برای گروهی ذکر نماید. یک مثال در این مورد تشخیص اشیای گرد در یک گروه و به کار بردن نام دایره برای اشیای آن گروه است. مثال دیگر برای مفهوم، صورت‌بندی اصول یا قواعد است. برای توصیف این مطلب میتوان گفت که وقتی دانشآموز یاد میگیرد که حاصل ضرب عددی در ۱۰ برابر با همان عدد است به همراه یک صفر در سمت راست آن، مفهومی‌‌در ذهن او شکل میگیرد.
مهارت‌ها. مفاهیم به درک و فهم اولیه اشاره میکند و مهارت‌ها به آنچه فرد انجام میدهد. فرایند‌های انجام دادن اعمال عددی – عملیات پایۀ جمع، تفریق، ضرب و تقسیم- مثال‌هایی از مهارتهای ریاضی است.
هر مهارتی ممکن است خوب یا نه چندان خوب، سریع یا کند، آسان یا با دشواری‌های فراوان انجام گیرد. مهارت‌ها مرحله به مرحله رشد می‌یابند و از طریق فعالیتهای آموزشی تقویت میشوند.
حل مسئله. مفاهیم و مهارتهای ریاضیات برای حل مسئله به کار گرفته میشود. معمولاً به کارگیری شامل انتخاب و استفاده از برخی از ترکیبات مفاهیم یا مهارت‌ها به شکلی متفاوت یا جدید است. مثال این مورد مسئلۀ اندازه‌گیری سطح یک تخته است. برای حل این مسئله مفاهیم مربوط به مستطیل و اضلاع موازی به علاوه‌ی مهارتهای اندازه‌گیری، ضرب و جمع به کار گرفته میشود. برای تدریس حل مسئله در ریاضیات معلم باید به دانشآموز کمک کند تا موقعیت‌های مشابه را تعیین نماید – یعنی راجع به موقعیت‌های مشابه با مسئله فکر کند و سپس با به‌کارگیری همان مفاهیم و مهارت‌ها در هر دو موقعیت از این شباهت‌‌ها استفاده کند.
فعالیت‌هایی برای تدریس ریاضیات
فعالیتهای آموزشی این بخش نیز به سه گروه تقسیم میشود: مفاهیم، مهارت‌ها و حل مسئله.
تدریس مفاهیم ریاضی
طبقهبندی و گروهبندی
بازی‌های مربوط به طبقهبندی. اشیایی در اختیار دانشآموزان بگذارید که فقط یکی از ویژگیهای آنها، مثلاً رنگ یا جنس، متفاوت باشد. سپس از آنها بخواهید که این اشیا را در دو گروه طبقهبندی کنند. به طور مثال چنانچه اختلاف اشیا در رنگ آنها باشد از دانشآموزان بخواهید که قرمز‌ها را در یک گروه و آبی‌ها را در گروه دیگر قرار دهند. در مرحله‌‌های پیشرفتهتر پیچیدگی طبقهبندی و خصوصیات افزایش مییابد و از دانشآموزان خواسته میشود که مثلاً اشیای منقول و غیرمنقول را در دو گروه طبقهبندی کنند. نوع دیگر استفاده از اشیایی است که چندین خصوصیت مشترک دارند، مانند شکل، رنگ و اندازه میتوان بریده‌‌هایی به شکل‌های مثلث، دایره و مربع در سه رنگ (آبی، زرد و قرمز) و دو اندازه (کوچک و بزرگ) در اختیار کودکان قرار داد و از دانشآموزان خواست که آنها را یک بار بر مبنای شکل و سپس بر مبنای رنگ مرتب کنند. همچنین میتوان از کودکان خواست که راه سومی برای مرتب کردن آنها بیابند.
جورکردن و طبقهبندی کردن. اولین قدم برای آموزش مفاهیم عددی توانایی متمرکزشدن بر یک شیء خاص و تشخیص آن است. از دانشآموزان بخواهید میان مجموعهای از اشیا شیء خاصی را پیدا کنند. به طور مثال دانشآموز میتواند در جعبهای پر از مهره یا مکعب‌های رنگی به دنبال مهره یا مکعب قرمز بگردد. یا بین انواع مختلفی از دانه‌‌های سخت پوست بادام‌ها را جدا کند. یا چنگال‌ها را از جعبهی ظروف نقرهای، دکمه‌‌های بیضی را از جعبه دکمه‌ها، دایره‌‌ها را در جعبهی اشکال مقوایی و قطعات مربع شکل را از ظرف پر از پیچ و مهره جدا کند.
تشخیص گروههای اشیا. بازی‌های دومینو، کارت‌های بازی، اجسام، سطوح نمدی، سطوح مغناطیسی، کارت‌های رنگی و کتابهای تمرین ریاضی وسایلی عالی برای تقویت مفهوم گروه گروه محسوب میشوند.
مهر عددی. میتوان از یک مُهر و جامهری استفاده کرد (پاک‌کن ته مداد برای این کار بسیار مناسب است). دانشآموز به کمک آن میتواند با جورکردن نقاط مجموعهای از اعداد بسازد. دو دانشآموز میتوانند بازی مشهور (جنگ) را با یک دست کارت استاندارد و یک دست کارت ساخته شده به وسیله‌ی نقاط مُهر شده انجام دهند. اولین بازیکنی که کارت‌های جور را تشخیص دهد و بگوید میتواند آنها را ببرد.
ردیف کردن
ترتیب ردیف‌ها و ارتباط‌های آنها. وقتی مفهوم ترتیب را درس می‌دهید می‌توانید از دانشآموز بخواهید عددی را که بعد از ۶ یا قبل از ۵ یا بین ۲ و ۴ میآید بگوید.
همچنین میتوان از دانشآموز خواست که اولین، آخرین یا سومین شیء ردیف شده را نشان دهد. کمیت‌های اندازه‌گیری شدۀ دیگر را نیز میتوان برای ابعاد دیگری چون اندازه، وزن، شدت، رنگ، حجم و شدت صدا مرتب کرد.
محور‌های اعداد. محور اعداد عبارت از زنجیرهای از اعداد است که خط مستقیمی را تشکیل و به دانشآموز اجازه میدهد مستقیماً محاسبه را لمس کند. خطوط عددی و مکعب‌های عددی به دانشآموزان در فهم نمادها و ارتباط‌های آنها با یکدیگر کمک میکند.
0 0 0 0 0 0 0
6 5 4 3 2 1 0
بازی‌های الگودار. از دانشآموز بخواهید که با انتخاب شيء بعدی از ردیفی که آغاز کرده‌اید الگوها را کشف کند. به طور مثال در یک الگوی قرمز، سفید، قرمز، سفید دانشآموز باید شیء قرمز را بعد از سفید در ردیف قرار دهد. با پیشرفت تمرین‌ها پیچیدگی الگوها نیز افزایش مییابد.
ارتباط بین مفهوم اندازه و طول. از دانشآموز بخواهید که اشیایی در اندازه‌‌های گوناگون را با هم مقایسه کند و مفاهیم کوچک‌تر، بزرگتر، بلندتر و کوتاه‌تر را به کار بگیرد. گیره‌‌های کاغذ و پیچ جمع‌اوری کنید. از دانشآموز بخواهید که آنها را به ترتیب اندازه مرتب کند و سپس با تخمین اینکه آیا شیئی مشخص داخل یک فضای معین جا میگیرد یا نه، اندازه آن را حدس بزند.
تناظر یک به یک: جفت کردن
تناظر یک به یک ارتباطی است که در آن عنصری از یک مجموعه با یک و فقط یک عنصر از مجموعۀ دوم جفت است. جفت کردن دانش پایه‌ای خوبی برای شمارش ایجاد میکند. طراحی فعالیت‌هایی برای جفت کردن یا ردیف کردن یک شیء با شیء دیگر مفید است. از دانشآموزان بخواهید که ردیف گیره‌‌های روی تخته‌ی گیره را با جفت کردن گیره‌‌های نامنظم مرتب نمایند یا میزی بچینند و داخل هر بشقاب یک بیسکویت بگذارند. یا مواردی طراحی کنید که در آن بتوان به هر فرد یک شیء اختصاص داد.
شمارش
فعالیتهای حرکتی برای شمارش. برخی از دانشآموزان یاد می‌گیرند به طور شفاهی بشمارند اما این مفهوم را که هر عدد با شیئی متناظر است درک نمی‌کنند. چنین دانش‌آموزانی را میتوان با ایجاد پاسخ‌های حرکتی قوی و تماسی در هنگام شمارش کمک کرد. ممکن است مشاهدۀ محرک‌های بینایی و اشاره به اشیا کافی نباشد. زیرا چنین دانش‌آموزانی به طور نامرتب شمارش میکنند، اشیا را نادیده می‌گیرند یا دو عدد را به یک شیء اختصاص میدهند. فعالیتهای حرکتی برای کمک به بناکردن اصول شمارش عبارت است از: قرار دادن می‌خی چوبی داخل یک سوراخ، گیره زدن به لباس‌های روی طناب، انداختن مهره‌‌ها روی لوله‌ی پیپ پاک کن، سه بار دست‌زدن، چهار بار پریدن و دو بار ضربه‌زدن روی میز. از دانشآموزان بخواهید که با چشمان بسته به تعداد ضربات طبل گوش دهند و بدین وسیله با کمک کیفیت‌های شنوایی، شمارش بینایی را تقویت نمایید. دانشآموزان میتوانند علامتی برای هر صدا بگذارند و سپس علامت‌ها را بشمارند.
شمارش فنجان‌ها. از مجموعهای از ظروف مانند فنجان استفاده کنید و به هر کدام عددی اختصاص دهید از دانشآموزان بخواهید که هر کدام از ظرف‌ها را با تعداد معینی از اقلامی چون تشتک بطری، ژتون، دکمه، پیچ و واشر پر کنند.
تشخيص اعداد
تشخیص دیداری اعداد. دانشآموزان باید یاد بگیرند که هم اعداد نوشته شده (۳ و ۷ و8) و هم کلماتی را که بیانگر این اعداد (سه ،هفت، هشت) است تشخیص دهند. آنها همچنین باید یاد بگیرند که اشکال نوشته شده و نمادهای محاوره‌ای را یکی بدانند. اگر دانش‌آموزی عدد نوشته شده را با عدد دیگری اشتباه میگیرد میتوان از علامت‌‌های رنگی برای تشخیص نمادها کمک گرفت. میتوان مثلاً بالای عدد ۳ را سبز و پایین آن را قرمز کرد. فعالیت دیگر این است که از دانشآموز بخواهید عدد صحیح را با مجموعه معینی از اشیا جور کند؛ از نمادهای نمدی مقوایی یا کاغذ سبماده‌ای و نیز گروههای اشیا نیز میتوان استفاده کرد.
پوستر محوطه‌ی پارکینگ. پوستری از محوطه‌ی پارکینگ تهیه کنید و به جای استفاده از اعداد با نقطه محوطه را شماره‌گذاری کنید اعدادی را روی ماشین‌های کوچکی بنویسید و از دانشآموزان بخواهید که ماشین‌ها را در جا‌های درست خود پارک کنند.
فعالیتهای حرکتی
فضای کار. روی میز بزرگی را پر از وسایلی کنید که میتوان برای شمارش از آنها استفاده کرد. وسایلی شمردنی مانند چرتکه، لوبیا، چوب، پول بازی، خط‌کش و سایر وسایل اندازه‌گیری را نیز میتوان بین اقلامی قرار داد که دانشآموزان ممکن است از آنها استفاده کنند.
پازل‌ها، بازی‌های میخ تخته و تخته‌های شکل‌دار. این ابزار‌ها به دانشآموز کمک میکند بر اشکال و ارتباطات فضایی متمرکز شود. اگر دانش‌آموزی در پیداکردن و جاانداختن قسمت‌های گمشده دچار مشکل است میتوان با توصیف شکل مورد نظر به طور شفاهی اشاره‌هایی ضمنی دربارۀ شیء مورد نظر ارائه کرد.
اندازه‌گیری. با ریختن،شن، آب یا لوبیا از ظرفی با شکل و اندازهای معین به ظرفی با شکل و اندازهای دیگر میتوان به پیشرفت مفاهیم اندازهقگیری دانشآموز کمک کرد. در این فعالیت‌‌ها میتوان بر تخمین کمیت‌ها، استفاده از پیمانه‌های اندازه‌گیری و آشنایی با اعداد کسری تاکید کرد. برای تدریس مقیاس‌ها و نشان‌دادن نسبت آنها به یکدیگر میتوان از ظروف واقعی و سایر وسایل اندازه‌گیری مثل پاینت، کوارت، نیم گالن، گالن، پوند و نیم پوند استفاده کرد. استفاده دیگر از وسایل اندازه‌گیری در آشپزی است. با درست کردن ژله استفاده از مخلوط کن کیک یا آماده کردن ماکارونی و پنیر میتوان این مفاهیم را به کودکان آموخت.
سوالات متداول:
1-آیا مدارس میتوانند به درمان کودکان با اختلال ریاضی کمک کنند؟
بله، با ارائه تطبیق‌هایی مثل زمان اضافه برای امتحان، استفاده از ماشین حساب، اجازه ترسیم تصویری مسائل و طراحی سوالات ساده‌تر امکان موفقیت بیشتر فراهم میشود.
2-آیا این کودکان در محاسبات ذهنی مشکل دارند؟
بله، حتی جمع و تفریق ساده‌ای مثل ۷-۳ را با انگشتان محاسبه میکنند و به‌خاطر سپردن نتایج پایه برایشان دشوار است.
عموما یادگیری کودکان خردسال از طریق بازی با اشیایی نظیر ظرف و ظروف، جعبه هایی که در داخل یکدیگر قرار می گیرند و لوازمی که می توان در داخل ظرف هایشان قرارداد، صورت می گیرد. این بازیها به رشد حسی فضا، توالی و ترتیب کمک میکند.
به هر حال والدین کودکان دچار ناتوانی‌های ریاضی اغلب گزارش میکنند که کودکان آنها مانند سایر کودکان پیش دبستانی با مکعب ها، جورچین ها، الگوها یا اسباب بازی های ساختمانی بازی نمی‌کنند یا از بازی با آنها لذت نمی‌برند.
دانشآموزان دچار اختلالات یادگیری ریاضی ممکن است تجربیات اولیه یادگیری عددها را کسب نکرده باشند. طبیعتا بسیاری از مفاهیم روابط فضایی در سنین پیش دبستانی کسب می شود.
اما اغلب کودکانی که دچار ناتوانی‌های ریاضی اند در برخورد با مفاهیمی نظیر بالا/پایین ، رو/زیر، سر/ته ، بلند/کوتاه ، نزدیک/دور، جلو/عقب ، شروع/پایان و تقاطع دچار اشکال می شوند.
از درک فاصله بین اعداد ردیف شده روی خط یا خط کش ها ناتوان باشد و نداند که عدد ۳ به ۴ نزدیک است یا به ۶.
درک ناچیز از تصویر بدنی در کودک اختلال یادگیری
برخی از کودکانی اختلال ریاضی که در فهم عدد ضعیف اند تصویر نادرست و مبهمی از بدن خود دارند.
آنها ممکن است قادر به فهم ارتباط اساسی اعضای بدن نباشند. هنگامی که از آنها خواسته می شود تصویر فردی را بکشند ممکن است اعضای بدن را کاملاً جدا از هم و در جای نامناسب مثلاً با پاهای چسبیده به سر یا بدون تنه ترسیم کنند.
اختلال در توانایی دیداری – حرکتی و دیداری – ادراکی
دانش آموزان دچار اختلال یادگیری ناتوانی های ریاضی ممکن است در فعالیت های مرتبط با توانایی های دیداری – حرکتی و دیداری – ادراکی دچار مشکل شوند.
برخی ممکن است نتوانند اشیا را با اشاره به آنها به ترتیب بشمارند و بگویند ( یک ، دو ، سه ، چهار ، پنج) کودکانی که در دچار چنین مشکلی هستند قبل از یادگیری شمارش اشیا باید آنها را با گرفتن دردست و بازی کردن با آن ها حس کنند.
در دست گرفتن و لمس فیزیکی اشیا مهارتی است که از نظر تحول عصبی حرکتی و ادراکی قبل از اشاره کردن و شمارش اشیا صورت می گیرد.
برخی از دانش آموزان اختلال یادگیری قادر به درک تعداد اشیا دسته ها یا مجموعه ها نیستند این توانایی نیاز به تعیین سریع تعداد اشیا مجموعه دارد.
حتی هنگامی که مجموعه سه تایی را به مجموعه ای چهارتایی اضافه کنیم برخی از دانش آموزان دچار اختلال یادگیری ناتوانی های ریاضی برای تعیین حاصل جمع دو گروه به جای جمع کردن اعضای دو مجموعه ناچارند تمام اشیا را یکی بشمارند کاری که در سنین بسیار پیش از این طبیعی در نظر گرفته می شود.
ناتوانی در ادراک دیداری شکل هندسی به صورت یک کل و واحد مشکل ادراک دیداری به شمار می رود. در این اختلال یک مربع ممکن است مربع به نظر نرسد بلکه به شکل چهار خط نامربوط به هم یا شش ضلعی یا حتی دایره به نظر برسند.
بعضی دیگر از خردسالان دچار اختلال در درک دیداری نمادهای عددی ممکن است ۱ و ۴ را به دلیل داشتن شباهت بخش‌های عمودی و ۲ و ۳ را به دلیل داشتن شباهت در نیمه فوقانی با هم اشتباه بگیرند.
برخی دیگر از دانش آموزانی که در ریاضی ضعیف اند در انجام تکالیف دیداری – حرکتی ضعیف عمل می کنند. چنین کودکانی به دلیل داشتن اختلال در درک شکل ها، تشخیص روابط فضایی و داوری فضایی قادر به الگوبرداری از شکل های هندسی، تصاویر، اعداد و حروف نیستند. دانشآموزان اختلال یادگیری احتمالاً علاوه بر دستخط در حساب نیز ضعیف اند.
اگر دانشآموزان نتوانند به راحتی اعداد را بنویسند مسلمان قادر به خواندن و مرتب کردن آنها نیز نخواهند بود. نتیجه اینکه این دانش آموزان در محاسبه دچار اشتباه می شوند.
آنها باید برای جمع و تفریق و ضرب و تقسیم در مسئله ها بتوانند اعداد را به طور صحیح در جایگاه ارزشی خود بنویسند.
مشکلات زبان و خواندن در ناتوانی یادگیری
مفاهیم اولیه کمیت با استفاده از زبان برای کودک مشهود می شود مثل همه رفتند همه‌اش همینه، بیشتر، بزرگ، کوچک برخی از دانشآموزان دچار ناتوانی های یادگیری ریاضی ممکن است در مهارت های زبانی کلامی بسیار ممتاز باشند و بتوانند خوب و عالی بخوانند. در عده‌ای دیگر از این کودکان اختلال ریاضی با نقایص و ضعف های زبان شفاهی و خواندن درهم آمیخته است.
اختلالات زبانی در کودکان اختلال یادگیری ممکن است هنگام برخورد با واژه‌های ریاضیات مثل جمع کردن، کنار هم گذاشتن، تفریق کردن، انتقال دادن، قرض دادن و ارزش مکانی باعث سردرگمی شان شود.
درک واژه‌های موجودی در صورت مسئله های ریاضی برای این دانشآموزان مشکل است.
وقتی کسی قادر به خواندن و فهم ساختارهای اساسی زبان مسائل ریاضی نیست قاعدتاً نمی‌تواند مراحلی را که برای حل مسئله مورد نیاز است طراحی و به انجام برساند.
درک ضعیف از جهت و زمان در ناتوانی ریاضی
مفاهیم اولیه زمان معمولاً طی دوره پیش دبستانی یاد گرفته می شود. اظهاراتی مانند ۱۰ دقیقه پیش، ظرف نیم ساعت، بعداً، معمولاً بخشی از مفاهیمی پیش دبستانی و لغات محاوره‌ای است.
تا پایان کلاس اول از دانش آموزان انتظار میرود که زمان را به صورت ساعت و نیم ساعت بتوانند بگویند و تا پایان کلاس سوم ساعت را باید به صورت دقیقه بتوانند بیان کنند.
بسیاری از دانشآموزان دچار ناتوانی‌های ریاضی در که ضعیفی از جهت و زمان دارند. چنین کودکان سریع گم میشوند و نمی‌توانند راهشان را از مدرسه به سمت خانه دوستشان یا خانه خودشان پیدا کنند.
گاهی نیز فراموش میکنند که الان صبح است یا بعد از ظهر حتی ممکن است در زنگ تفریح فکر کنند که وقت مدرسه تمام شده است و باید به خانه برگردند.
آنها فاصله زمان زمانی یک ساعت، یک دقیقه، چند ساعت یا یک هفته را نیز نمی توانند درست برآورده کنند یا نمی توانند تخمین بزنند که کاری چقدر ممکن است طول بکشد.
آنها ممکن است قادر نباشند زمان مورد نیاز برای انجام تکالیفشان را درست حدس بزنند.
مشکلات به خاطر سپاری
در ریاضیات یادگیری عملیات محاسبه ای به اندازه فهم نظام زیر مبنای اعداد اهمیت دارد.
اگر یادگیری کافی صورت گرفته باشد مفاهیم محاسبه ای جمع ، تفریق ، ضرب و تقسیم به طور خودکار انجام می گیرد.
دانشآموزان دچار نقایص شدید حافظه‌ای اغلب نظام زیربنایی عدد را می‌فهمند اما نمی‌توانند عددها را به سرعت به خاطر بیاورند.
دانش آموز ناتوانی یادگیری که در کسب مفاهیم پایه ای محاسبه سطح خودکار نرسیده است، باید انرژی و وقت زیادی را صرف شمارش برای رسیدن جواب کند در دانش آموزان اختلال یادگیری بزرگتر افزون بر این حافظه دیداری نیز در یادگیری هندسه اهمیت دارد، زیرا مستلزم به خاطر سپردن شکل های هندسی مختلف و تعداد زوایای یک شکل است.
دانش آموزان برای مجسم کردن و فهمیدن صوررت مسئله و نیز برای تصمیم‌گیری درباره چگونگی استفاده از روش های حل مسئله باید راهبردهایی را یاد بگیرند.
پژوهش ها نشان میدهد که دانشآموزان دچار ناتوانی‌های یادگیری غالبا یا از هیچ راهبردی استفاده نمی‌کنند و راهبردهای نامناسب را انتخاب می‌نمایند.
دانش آموزان ممکن است در یافتن و به کارگیری راهبرد های به خاطر سپاری و یادآوری اطلاعات کند باشند، اما اگر آموزش ببینند میتوانند راهبردهای یادگیری ریاضیات را با موفقیت بیاموزند و از آنها استفاده کنند.
برخی از افراد دچاراختلالات یادگیری مشکلی در یادگیری زبان و خواندن ندارند اما از نظر ریاضیات و یادگیری کمیت ها ضعیف اند. دو مشکلی که در زمینه ریاضیات برای دانشآموزان دچار اختلال های یادگیری در قانون تجدید نظر شده آموزش و پرورش افراد دچار ناتوانی (IDEA) تصریح شده عبارتند از:
محاسبات ریاضیات
منطق ریاضیات.
هر دو مشکل مانع پیشرفت در مدرسه و زندگی میشوند. در بخش نظریههای این بخش ناتوانی در ریاضیاتشاخصهای ناتوانی در ریاضیات، تغییر نظرها در آموزش ریاضیات در مدارس و دبیرستان ها ، چشم اندازهای آموزش ریاضیات و روش های ارزیابی و بررسی میشود.
نظریه ها
ریاضیات زبانی جهانی و زبانی نمادین برای تمام فرهنگ ها و تمدن هاست .
زبان ریاضیات انسان را قادر می‌سازد تا درباره عناصر و ارتباط کمی آن ها بیندیشد آن ها را ثبت و بیان کند.
حوزه ریاضیات همان قدر که عمل شمردن ، اندازه گیری ، علم حساب ، محاسبه ، علم هندسه و جبر را در بر می گیرد شامل توانایی تفکر به کمک اصطلاحات کمی نیز میشود.
اصطلاح ریاضیات مسائلی فراتر از اصطلاح حساب را دربرمی‌گیرد.
ریاضیات برسی ساختار کلی اعداد و ارتباط بین آنهاست ؛ حساب به اعمالی محاسباتی که در مدرسه آموزش داده میشود اشاره میکند.
اختلالات یادگیری در ریاضیات
بسیاری از دانشآموزان دچار ناتوانی‌های یادگیری با مشکلات عمده ای در زمینه فراگیری ریاضیات مواجه میشوند مشکلات مربوط به یادگیری ریاضیات اغلب در دوره دبستان خود را نشان می دهد و تا دوره راهنمایی و دبیرستان نیز ادامه مییابد.
اختلال در یادگیری ریاضیات، علاوه بر اینکه مشکلی ناتوان کننده در مدرسه محسوب میشود، آثار مخربی دارد که در بزرگسالی نیز در زندگی روزمره فردا ادامه مییابد.
همه دانشآموزان دچار ناتوانی‌های یادگیری در درک مفاهیم عددی دچار مشکل نمی شوند. در واقع حتی برخی از دانش آموزانی که ناتوانی های شدیدی در زمینه خواندن دارند، به خوبی از عهده ریاضیات بر می‌آیند و استعداد زیادی در زمینه تفکر کمی از خود نشان میدهند.
تشخیص و درمان ناتوانی در ریاضیات نسبت به مشکلات ناشی از تواناییهای خواندن، توجه بسیار کمی را به خود جلب کرده است .
شاخص های ناتوانی در ریاضیات
در ریاضیات نیز مثل دیگر قلمرو های یادگیری محتوایی هر دانش آموز منحصر به فرد است ، دانش آموزانی نیز که مشکلاتی در زمینه ریاضیات دارند خصوصیات یکسانی ندارند.
برخی از ویژگیهای ناتوانی های یادگیری نظیر مشکلاتی در زمینه درک بر روابط فضایی ، ادراک بینایی ، تشخیص نمادها ، توانایی های زبانی و ارتباطی ، حافظه ، مهارت های ترسیمی حرکتی و راهبردهای شناختی بر یادگیری کمی تاثیر می گذارند.
اصطلاح اختلال در محاسبه واژه ای پزشکی است که بیانگر ناتوانی شدید در یادگیری و کاربرد ریاضیات است.
به اصطلاح مشابه نارسا خوانی است که اشاره به عارضه ای پزشکی دال بر ناتوانی شدید در زمینه خواندن است. اختلال در محاسبه ، اختلال در یادگیری مفاهیم ریاضی و محاسباتی است که با اختلال کارکرد دستگاه اعصاب مرکزی همراه است .
پیش نیاز های یادگیری ریاضیات
مشکلات مربوط به روابط عداد در برخی کودکان از سنین پایین شروع می شود.
توانایی شمارش، جور کردن ، دسته بندی، مقایسه کردن و درک تناظر یک به یک به تجربیات کودک در به کارگیری اشیا بستگی دارد.
کودکی که دچار اختلال های نقص توجه، مهارتهای ادراکی ناپایدار و رشد حرکتی اندک است احتمالاً تجربیات کافی یا مناسب در زمینه استفاده از اشیا که خود زمینه ساز درک صحیح از فضا ، شکل ، ترتیب ، زمان ، فاصله و کمیت است ندارد.
گاه از دانش آموزان انتظار می رود که تکالیف ریاضی را درست حل کنند درصورتی که برخی آنان هنوز مهارت های پیش نیاز ضروری را برای یادگیری ریاضیات کسب نکرده‌اند .
این امکان نیز وجود دارد که پیش از اینکه این کودکان آمادگی لازم (یا دانش پیشین) را برای یادگیری مفهوم یا مهارتی ریاضی داشته باشند و آنان آن مفهوم یا مهارت ارائه شود. نتیجه این می شود که کودک واقعاً چیزی درک نکند و گیج شود.
یادگیری ریاضیات فرآیندی متوالی است و کودکان باید قبل از رفتن به مرحله بعد، مهارت های مربوط به مرحله پایینتر را یاد بگیرند.
پیش‌نیازهای یادگیری اولیه ریاضیات شامل فهم تناظر یک به یک، طبقه بندی، ردیف کردن و نگه داری ذهنی است. معلم هایی که با دانش آموزان دچار ناتوانی های ریاضی کار میکنند (حتی با دانش آموزان بزرگ تر) اغلب مجبورند آموزش را به سمت مهارت های آموخته نشده پیش نیاز معطوف نمایند و به کودکان تجربیات بیشتری در زمینه مهارت ها و مفاهیم پیش نیاز ارائه نمایند.
