برچسب: تست هوش

تقویت رشد مغز در کودک

کاردرمانی ذهنی نوعی از کاردرمانی است که با هدف افزایش توانایی های ذهنی و تقویت رشد مغز در کودک انجام می گیرد. کاردرمانی ذهنی همچنین با در نظر گرفتن مهارت ها و وضعیت جسمانی و ذهنی کودکانی که به اختلالات ذهنی و بیماری های خاص دچار هستند، کمک می کند و سبب تقویت ارتباطات مغز و ذهن آن ها می شود. روش های مختلفی برای تقویت رشد مغر در کودکان وجود دارد که می تواند در منزل توسط والدین انجام شود. با آشنایی با روش کارکرد مغز و فعالیت های مغزی می توانید به راحتی تمریناتی را در منزل طراحی کنید که موجب رشد بهتر مغز در کودکان شود. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز تست هوش کودکان، با ارزیابی ای کیو و انجام خدماتی از جمله کاردرمانی ذهنی و تمرینات تقویت رشد مغز در کودک به درمان مشکلات مغزی کودک کمک می کند.

رابطه عملکرد های اجرایی و رشد مغز در کودک

به منظور کشف رابطه میان عملکرد های اجرایی و رشد مغز، لازم است که کل شبکه‌ مناطق عصبی مغز که در عملکرد های اجرایی دخیل هستند را مورد بررسی قرار دهیم. شبکه‌ ای از مناطق مغزی وجود دارند که در خدمت عملکرد های اجرایی هستند. این شبکه از قشر سینگولیت قدامی، منطقه‌ حرکتی پیش تکمیلی، DLPEC، محل اتصال پیشانی پایینی، قشر اینسولار قدامی، قشر پیش حرکتی خلفی و قشر جداری خلفی تشکیل شده است. در طی انجام تکالیات عملکرد های اجرایی تقویت رشد مغز در کودک، این مناطق در تعامل با یکدیگر هستند و پیوستگی‌ های بالایی با یکدیگر و نه با دیگر قشر های مغز از خود نشان می‌ دهند. تعامل این مناطق با یکدیگر است که به ما اجازه می‌ دهد تکالیف عملکرد های اجرایی را با موفقیت انجام دهیم. فعالیت این مناطق عملکرد های اجرایی که شتری در طی انجام تکلیف بلکه در زمان استراحت هم دیده می‌ شود. بررسی پیوستگی‌ های میان فعالیت در مناطق مغزی در حالت استراحت تبدیل به روشی متداول برای بررسی شبکه‌ های قشری در کودکان شده است و به آن MRI اتصال عملکردی حالت استراحت می‌ گویند. جمع آوری اطلاعات از rs-feMRI در کودکان ساده است : این کار کمتر از ۱۰ دقیقه زمان می‌ برد و به هیچ دستورالعمل تمرینی پیچیده‌ ای نیاز نیست. زمان مورد نیاز کوتاه برای جمع‌ آوری اطلاعات rs-fcMRI مشکلات مربوط به حرکت را که در جمع آوری داده با استفاده از شیوه‌ استاندارد fMRI وجود داشت، کاهش می‌ دهد. داده‌ های حالت استراحت توجهات بسیاری را به خود جلب کرده است زیرا چه فرد در حالت استراحت باشد و یا در یک تمرین فعالیت داشته باشد، مغز نوسانات وابسته به سطح اکسیژن خون بسیار کندی از خود نشان می‌ دهد (BOLD) که در محدوده‌ بین Hz0.1–0.01 قرار دارد. این نوسانات در مناطق مغز با هم در ارتباط هستند و به لحاظ عملکردی به هم پیوسته هستند و چنین فکر می‌ شود که بیانگر تاریخچه‌ فعالیت همزمان میان مناطق مغز و تقویت رشد مغز در کودک است.

بررسی تقویت رشد مغز در کودک

مشاهده و بررسی این شبکه‌، عملکرد های اجرایی حقایقی را راجع به رابطه‌ میان رشد مغز و رشد عملکرد های اجرایی روشن می‌ سازد. در راستای تغییرات ساختاری مغز مرتبط با سن، تغییراتی نیز در شبکه‌ های عملکردی در طی دوران رشد رخ می‌ دهد. یکی از یافته‌ های ثابت در مطالعات مربوط بهrs – fcMRI رشدی این است که شبکه‌ های مغز در کودکان به وسیله‌ نزدیکی آناتومیک، با پیوستگی‌ های عملکردی کوتاه برد قدرتمند، سازمان‌ دهی می‌ شود، در حالی که در بزرگسالان این شبکه‌ ها به روشی توزیع شده‌ تر در میان مغز سازماندهی می‌ شود که نشان دهنده‌ افزایش و گستردگی پیوند های دور – برد است. رشد این شبکه‌ ها از یک دوره‌ زمانی بلند مدت تبعیت می‌ کند، که میزان این الگو های پیوستگی در جوانان چیزی بین دوران کودکی و بزرگسالی است. این الگوی رشد تغییر پیوستگی مغز آن قدر قابل اطمینان است که از داده‌ های حاصل از rs – fcMRI می‌ توان برای پیش بینی میزان بلوغ مغزی یک فرد استفاده کرد. به طور کلی به نظر می‌ رسد شبکه‌ های مغز در طی رشد تغییر پیدا می‌ کنند، اما آیا تغییرات رشدی خاصی در شبکه‌ عملکرد های اجرایی وجود دارد؟ به منظور بررسی این سوال، از rs – fcMRI برای مطالعه‌ تغییرات در میزان پیوستگی بین تنها آن دسته از مناطق مغزی که در عملکرد تمرینات تقویت رشد مغز در کودک و کنترل شناختی دخیل هستند، استفاده می‌ شود. چنین کنترلی در بزرگسالان به وسیله‌ دو شبکه مغزی انجام می‌ پذیرد : شبکه‌ لب پیشانی، که برای کنترل سازگاری مهم است؛ و شبکه‌ cingulo – opercular که عمل حفظ و نگه داری تمرین –مجموعه را انجام می‌ دهد. زمانی که آن مناطقی از مغز که در کنترل شناختی دخیل هستند، مورد بررسی قرار می‌ گیرند،تغییرات رشدی در هر دوی این شبکه‌ ها دیده می‌ شود. در طی دوران رشد، اتصال و پیوستگی‌ های میان مناطق پیشانی و جانبی قدرتمند تر می‌ شوند، و در نهایت منجر به شبکه‌ کنترل لب پیشانی در بزرگسالی می‌ شود. شبکه‌ cingulo – opcrcular در دوران کودکی نسبتا ناکامل ( ناقص ) است یعنی بسیاری از اتصالات و پیوستگی‌ ها در آن وجود ندارد و به تدریج و با افزایش سن ظاهر می‌ شود. به طور کلی، الگوی دوران رشد شامل افزایش در اتصالات دور برد و یکپارچگی بین مناطق و کاهش اتصالات کوتاه برد با افزایش سن می‌ شود که به آن اصطلاحا “تفکیک ” (Segregation) می‌ گویند. رشد شبکه‌ های کنترلی بزرگسالان بر این دو اصل تفکیک و یکپارچگی متکی است و این موضوع به توضیح روند طولانی مدت عملکرد رشدی در تکالیف عملکرد های اجرایی کمک می‌ کند.

افزایش یکپارچگی در مغز

افزایش یکپارچگی با افزایش سن احتمالاً در میلین‌ سازی آکسون‌ های بلند دخیل است و این امکان را می‌ دهد که اطلاعات از نورون‌ های دور با سرعت بیشتری انتقال پیدا کنند. رشد میلین‌ سازی ماده سفید زمانی طولانی را به خود اختصاص می‌ دهد و این تنها در دهه‌ دوم زندگی است که این اتصالات دوربرد در مغز نهادینه می‌ شوند. هرس کردن سیناپس می‌ تواند در عملیات تفکیک نقش داشته باشد و با افزایش سن رخ می‌ دهد، و در این حین اتصالات کوتاه بردی که مزیت چندانی ندارند، از بین می‌ روند. واضح است که قشر پیش پیشانی جانبی به تنهایی مسئول اجرای تمرین‌ های عملکرد های اجرایی و تقویت رشد مغز در کودک نیست. در عوض، یک شبکه از مناطق مغزی با هم در تعامل هستند تا به صورت موفقیت آمیزی این تمرینات را انجام دهند. این شبکه‌ های عملکردی در طی دوره رشد تغییرات چشمگیری خواهند داشت. بدین ترتیب، مهم است که ما تنها بر روی رشد یک منطقه‌ مهم در عملکرد های اجرایی تمرکز نکنیم، بلکه تمرکز خود را بر روی رشد شبکه‌ ای از مناطق که در شکل‌ گیری عملکرد های اجرایی دخیل هستند، بگذاریم.

عملکرد های اجرایی مغز

عملکرد های اجرایی یک پروسه‌ طولانی مدت است که در طی جوانی و کودکی رشد بیشتری دارد. درست همین پروسه‌ زمانی برای رشد قشر پیش پیشانی نیز لازم است. تغییراتی در سیناپس، چگالی ماده خاکستری و ماده سفید با افزایش سن در مغز رخ می‌ دهد، اما قشر پیش پیشانی آخرین منطقه مغزی است که به بلوغ می‌ رسد. بلوغ ساختاری در این منطقه مغز تا رسیدن به دوره جوانی رخ نمی‌ دهد، درست در همان زمانی که توانایی‌ های عملکر دهای اجرایی به رشد کامل می‌ رسد. مدارک حاصل از ضایعه مغزی،fMRI، و مطالعات TMS همگی به طور هماهنگ نشان دهنده اهمیت قشر پیش پیشانی جانبی در کامل شدن موفقیت آمیز تمرین‌ های عملکرد های اجرایی و تمرین های تقویت رشد مغز در کودک است. پژوهش‌ هایی که به بررسی تاثیر رشد قشر پیش پیشانی بر رشد توانایی‌ های عملکرد های اجرایی پرداخته‌ اند، بررسی تغییرات رشدی در دیگر مناطق مغز که در عملکرد های اجرایی دخیل هستند را نادیده گرفته‌ اند. بررسی شبکه‌ های عملکرد های اجرایی و کاردرمانی ذهنی نشان داده‌ اند که آن ها متحمل تغییرات رشدی گسترده‌ ای می‌ شوند، که نشان دهنده‌ افزایش در اتصالات دوربرد و کاهش اتصالات کوتاه برد با افزایش سن است. این احتمال وجود دارد که این تغییرات در معماری شبکه‌ ها در رشد توانایی‌ های ما در تمرین‌ های عملکرد های اجرایی مشارکت دارد. اگرچه هنوز راه‌ های پژوهشی بسیاری وجود دارد که می‌ تواند مناطق رشدی عملکرد های اجرایی را بیشتر توضیح داده و آشکار کنند، اما مطالعه شبکه‌ های مغز می‌ تواند مسیر موثر و مفیدی برای بیان کمیت رابطه میان رشد مغز و بلوغ عملکرد اجرایی و رشد مغز در اختیار ما قرار دهد.

سوالات متداول:

1- چگونه بازی کردن به رشد مغز کمک می‌کند؟
بازی‌های هدفمند مهارت‌های شناختی، حرکتی، اجتماعی و حل مسئله را تحریک می‌کنند. اسباب‌بازی‌های ساختنی، پازل‌ها و بازی‌های تخیلی مانند نقش‌آفرینی در تقویت مغز کودک نقش بسیار مؤثری دارند.

2- آیا خواب کافی بر رشد مغز کودک تأثیر دارد؟
کاملاً. در طول خواب عمیق، مغز کودک فرصت بازسازی، پردازش اطلاعات روزانه و تولید هورمون‌های رشد را دارد. خواب ناکافی می‌تواند بر تمرکز، حافظه و یادگیری کودک اثر منفی بگذارد.

استدلال در کودکان

استدلال در کودکان یک موضوع بسیار مهم است که به آن ها کمک می‌ کند در تفکرات منطقی و تحلیل مسئله های پیچیده پیشرفت کنند. استدلال در کودکان به طور معمول به عنوان یک فرایند تفکری یاد داده می‌ شود که در آن کودکان می‌ توانند به شیوه‌ ای ساختارمند و معقولانه به نتیجه‌ گیری بپردازند. استدلال در کودکان توانایی‌ های ذهنی و هوشی آن ها را بهبود بخشیده و آن ها را قادر می‌ سازد تا بتوانند در برابر مسائل پیچیده فکر کنند و به صورت منطقی به آن ها پاسخ مناسب دهند. مرکز تست هوش دکتر صابر، بهترین مرکز برای سنجش هوش کودکان، با در نظر گرفتن تست های مختلف هوش و بررسی استدلال در کودکان، به درمان مشکلات ذهنی و هوشی کودکان کمک می کند. پرورش مهارت های استدلال سیال به کودک این توانایی را می دهد که قدرت حل مسئله خود را بهبود بخشیده و در موقعیت های جدید درست تصمیم بگیرد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

تست استدلال در کودکان

به طور کلی، یک تست “خوب”  هوش  تستی است که از تمریناتی استفاده می‌ کند که برای کودک جدید هستند و به استدلال سیال نیاز دارند. این تمرین‌ های استدلال در کودکان پیچیده هستند و در آن ها کودک می‌بایست منابع مختلف اطلاعاتی را به منظور کامل کردن تمرین، با هم ترکیب کند. هر جنبه از عملکرد های اجرایی، توجه و تمرکز زیادی بر یکی از جنبه‌ های خاص شناخت دارد. به عنوان مثال، تمرین‌ های مربوط به حافظه کاری به بروزرسانی اطلاعات نیاز دارد. به عبارت دیگر، کودکان می‌ بایست بتوانند اطلاعات را در ذهن خود نگه دارند و به هنگام حل یک مسئله و یا انجام یک تمرین پیچیده آن را دستکاری کنند. تمرین‌ هایی که تغییر موضع را ارزیابی می‌ کنند حاوی دو مولفه هستند : اول این که، کودک باید به هنگام انجام یک فعالیت قانون را یاد بگیرد. دوم، کودک باید یک قانون جدید یاد بگیرد و حالا از این قانون جدید برای کامل کردن فعالیت استفاده کند. در تمرینات مربوط به کنترل بازدارندگی، کودک باید یک واکنش غالب را مهار کند ( از آن جلوگیری کند ). این کار می‌ تواند یا به وسیله‌ توقف واکنش قبل از آن که شروع شود، و یا توقف واکنش در فعالیتی که در حال انجام است، صورت گیرد. در تمرینات مربوط به برنامه ریزی، کودک باید به دنبال رسیدن به یک هدف نهایی باشد. تمرینات استدلال در کودکان معمولا به وسیله این که کودک چه تعداد خطا و اشتباه انجام داده است و در چه بازه زمانی هدف را کامل کرده است، امتیاز دهی می‌ شود. تمامی انواع تمرینات عملکرد های اجرایی به اندازه گیری کارایی پردازش برای کامل کردن تمرین نیاز دارد، نه به کامل کردن خود تمرین. این معمولا همان چیزی است که تکالیف عملکرد های اجرایی را از دیگر آزمایش‌ های عصبی روانی متمایز می‌ سازد. به عنوان مثال، در تکالیف تغییر موضع، پزشکان علاقه‌ ای به نتیجه آزمایش ندارند، بلکه به این که کودک چطور آن را انجام داده است، چه تعداد اشتباه توسط کودک صورت گرفته است و آیا این که کودک واقعا می‌ تواند از یک واکنش به واکنشی دیگر تغییر موضع بدهد علاقه نشان می‌ دهند.

سنجش های استدلال در کودکان

ما در اینجا به تست های هوش و معتبر تجاری که شامل هنجارهایی برای کودکان است، اشاره کرده‌ ایم. این فهرست یک فهرست جامع نیست بلکه ما آزمون‌ هایی را نشان داده‌ ایم که دارای سودمندی و کارایی بالینی برای ارزیابی استدلال در کودکان است. از برخی از سنجش‌ های عالی و برجسته‌ عملکرد های اجرایی در پژوهش‌ های رشدی و بالینی مربوط به استدلال در کودکان استفاده شده است، اما، با توجه به نبود هنجارها و نرم‌ های استاندارد، این سنجش‌ ها در جدول زیر گنجانده نشده‌ اند. به عنوان مثال،تمرینات مربوط به توقف – سیگنال به صورت گسترده‌ ای به عنوان سنجش‌ های بازدارندگی مورد مطالعه قرار گرفته‌ اند، اما نسخه‌ های قانونی و هنجاری کمی از این تمرینات رفتاری وجود دارد. در نتیجه، یک نسخه استاندارد تجاری از این تمرین معرفی خواهد شد.

عملکرد های اجرایی و استدلال در کودکان

گنجاندن عملکرد های اجرایی به عنوان یک حوزه قابل ارزیابی برای فهم چالش‌ های کودکان در مدرسه و محیط زندگی خود امری مفید در خدمات کاردرمانی است. این موضوع همچنین می‌ تواند پایه‌ ای برای بازخوردها و پیشنهادات تحصیلی و رفتاری کودکان باشد. گنجاندن هر دو تمرینات عملکردی و رتبه بندی و توصیف‌ گر های کیفی از افرادی که کودک را به خوبی در موقعیت‌ های مختلف می‌ شناسند ( رتبه بندی‌ های والدین و معلمین، بررسی کارت‌ های گزارش )، ازاهمیت ویژه‌ ای برخوردار است. در اینجا استفاده از آزمون‌ های استاندارد که شامل نرم‌ ها و هنجار های مناسب هستند و از اعتبار پیش‌ بینی خوبی برخوردارند، توصیه می‌ شود. بنابراین، لازم است تا نیازهای تمرینی هر ابزار ارزیابی را به هنگام تفسیر عملکرد کودک، با دقت مورد بررسی قرار دهیم. به طور مشابه، لازم است به خاطر داشته باشیم که تمامی تمرین‌ های ارزیابی به مهارت‌ ها و توانایی‌ های مختلفی نیاز دارد بنابراین ما توصیه می‌ کنیم که از چندین سنجش استفاده شود و این که تجزیه و تحلیل دقیقی از نیازهای تمرین در تفسیر نتایج به کار گرفته شود. پژوهش‌ های رشدی اخیر به سنجش‌ های هیجان انگیز جدیدی از عملکرد های اجرایی دست پیدا کرده‌ اند که می‌ توان از آن برای همه کودکان استفاده کرد. ارزیابی‌ های آینده عملکرد های اجرایی استدلال در کودکان از گسترش این تمرین‌ ها بهره می‌ برند تا تمامی مشخصه‌ های اطمینان سنجی و اعتبار سنجی را برای کاربرد بالینی در آزمایشات خود بگنجانند. علاوه بر این، اهمیت ارزیابی عملکرد های اجرایی در زندگی روزمره به پذیرشی گسترده و جهانی رسیده است. سنجش‌ های عملکردی آینده و تست هوش که بر اعتبار و اطمینان زیست محیطی تمرکز دارند، مورد استقبال ابزار های فعلی مقیاس‌ های رتبه بندی و تمرین‌ های عملکردی قرار خواهد گرفت.

نتیجه گیری:

در مجموع، استدلال در کودکان مهارتی حیاتی و بنیادین برای زندگی آینده آنها به‌شمار می‌آید؛ چرا که توانایی تحلیل منطقی و تصمیم‌گیری معقول را در مواجهه با موقعیت‌ها و مسائل پیچیده فراهم می‌کند. رشد این مهارت در دوران کودکی، پایه اعتماد به‌نفس، قدرت حل مسئله و درک روابط علی–معلولی را ایجاد می‌کند. با ارائه بازی‌های معمایی، تمرین‌های تفکری، بیان مثال‌های واقعی و طرح سوالات تشویقی، می‌توان این قابلیت شناختی را در فرزندان تقویت کرد. توسعه درست استدلال، راهی برای ورود موفق آنها به محیط مدرسه و جامعه‌ای منطقی است.

1- استدلال در چه سنی در کودکان شکل می‌گیرد؟
تحقیقات نشان می‌دهند کودکان حتی از سن یک سالگی توانایی انجام استدلال‌های ساده مانند حذف گزینه‌های نامتناسب را دارند. این ظرفیت در سال‌های بعدی رشد می‌یابد

2- استدلال قیاسی چگونه در کودکان شکل می‌گیرد؟
فرآیند رشد استدلال قیاسی با ترکیب دانش کسب‌شده و تقویت عملکردهای اجرایی مغز مانند برنامه‌ریزی و کنترل تکانه آغاز می‌شود و به تحلیل مسائل پیچیده‌تر منجر می‌شو

تست هوش دیداری حرکتی

آزمون بندر- گشتالت، توسط لورتا بندر در سال 1938 برای ارزیابی سطح بالیدگی ادراکی- حرکتی کودکان طرح ریزی شد. تست هوش دیداری حرکتی، مرکب است از 9 طرح جداگانه که هر یک در یک زمینه سفید روی کارتی جداگانه چاپ شده است. این طرح ها از طرح های مورد استفاده در روان شناسی گشتالت اقتباس شده است. آزمون هوش دیداری حرکتی برای سن 5 تا 11 سال کاربرد دارد. مرکز تست هوش دکتر صابر در زمینه انجام انواع تست هوش و تفسیر دقیق آن برای کودکان فعالیت می نماید. تشخیص اختلالات کودکان و نقاط ضعف آنان موجب بهبود روند درمان در کودکان می گردد.

کاربرد آزمون بندر گشتالت

تست هوش بندر، علاوه بر کاربرد اصلی خود یعنی تشخیص آسیب مغزی، کاربردهای مهم دیگری هم دارد. در مورد جامعه کودکان، برای سنجش آمادگی کودکان برای ورود به دبستان، پیش بینی پیشرفت تحصیلی، تشخیص کودکان دچار اختلال خواندن و ناتوانی یادگیری، ارزشیابی مشکلات هیجانی، مطالعه نارسایی­های رشدی و همچنین به عنوان یک آزمون هوشی غیرکلامی به کار بسته شده است. در مورد نوجوانان و بزرگسالان، آزمون بندر برای تشخیص آسیب مغزی و به عنوان یک آزمون فرافکن برای سنجش ویژگی­های شخصیتی مفید شناخته شده است.

روش اجرای آزمون هوش دیداری حرکتی

آزمایش کننده، یک برگ کاغذ A4 بی خط، یک مداد و یک مداد پاک کن در اختیار آزمودنی می­گذارد. سپس کارت ها را یکی پس از دیگری روی میز مقابل آزمودنی قرار می­دهد و از او روی آن­ها بکشد. برای این کار آزمون گر می­گوید: « می­خواهم که شما از روی این شکل­ها به هر خوبی که می­توانید بکشید. آن را هر طور که برایتان بهتر است انجام دهید. این یک امتحان نقاشی نیست، اما سعی کن شکل­ها را طوری بکشی که کاملا شبیه تصویر روی کارت شود»

آزمون گر، در جریان اجرای آزمون هیچ گونه راهنمایی یا اظهار نظر نمی­کند و در برابر سوال­های آزمودنی نباید به او پاسخ مشخص و راهنمایی کننده­ای بدهد. پرسش زیاد آزمودنی احتمالا ممکن است نشانگر گرایش وی به کمال گرایی، نیاز به جلب توجه و یا وسواس باشد. آزمودنی مجاز به چرخاندن کارت­ها نیست و در صورت انجام این کار، آزمایش کننده باید آن را به حالت مستقیم برگرداند و به او تذکر دهد. گرچه در ابتدا یک برگ کاغذ به ازمودنی داده می­شود، اما او می­تواند از هر چند برگی که لازم دارد استفاده کند. در این آزمون محدودیت زمانی وجود ندارد، اما زمان صرف شده برای تمام کردن کارت­ها را باید یادداشت کرد؛ زیرا ارزش تشخیصی مهمی دارد و هنگام اجرای آزمون، رفتارهایی مانند خستگی، بی توجهی، شتاب زدگی، نکته سنجی زیاد، اظهار نارضایتی ،ضعف یا هماهنگی حرکتی، چرخش تصاویر، اشکال در دیدن تصاویر و سایر رفتارهای مهم باید ثبت شوند و هنگام تغییر مورد توجه قرار گیرند.

بعضی از متخصصین بالینی، یک مرحله یادآوری نیز در این آزمون گنجانیده اند. پس از مرحله اول که فرد طرح ها را از روی کارت­ها می­کشد، از آزمودنی می­خواهند که در فاصله 45 تا 60 ثانیه هر تعداد از طرح ها را که می تواند، از حفظ بکشد. این مرحله، حافظه دیداری آزمودنی را ارزیابی می­کند.

روش­های دیگری نیز وجود دارد که بر امکان فرافکنی آزمون بندر تاکید دارد و می­تواند اطلاعاتی درباره سازگاری هیجانی شخص فراهم کند. این روش­ها عبارتند از:

• از شخص خواسته می­شود طرح ها را به هر شکلی که دوست دارد بکشد؛ تغییر دادن آن­ها، ترکیب آن­ها یا بسط و توسعه طرح­ها به دلخواه.
• ارائه کارت­ها به شخص و پرسیدن اینکه این شکل­ها او را به یاد چه چیزی می اندازد.

روش نمره گذاری برای سنجش رشدی

در اینجا برای سنجش رشدی کودک از نظر توانایی­های دیداری- حرکتی به روش دکتر کوپیتز اشاره می­کنیم: در این روش بر حسب اشتباه های آزمودنی در ترمیم طرح­ها در برابر هر اشتباه، یک نمره داده می­شود. تعداد اشتباه هایی که به آن­ها نمره داده می­شود، 30 مورد است. بنابراین دامنه تغییر نمره آزمودنی­ها بین 0 تا 30 خواهد بود. باید دانست فقط به اشتباه­های کاملا مشخص و قطعی نمره داده می­شود. در مواردی که نسبت به وجود اشتباه تردید وجود داشته باشد نمره داده نیم شود.

روش تفسیر آزمون بندر گشتالت

پس از آن که هر یک از تصاویر بر اساس ملاک­های مذکور نمره گذاری شد، مجموع نمره ­های وی به عنوان نمره خام بهره هوش محاسبه می شود. سپس با استفاده از ” جدول هنجار آزمون رشدی بندر” در ستون میانگین نمره­ها نزدیک ترین نمره به نمره خام آزمودنی مشخص می­شود. آن گاه از روی همان جدول  سن مربوط به این میانگین تعیین می­شود. این سن معادل سن رشدی کودک است. سپس سن رشدی و سن تقویمی آزمودنی مقایسه می­شود. چنانچه این دو سن با یکدیگر مساوی بوده یا اختلاف کم تر از یک سال داشته باشند، آزمودنی از نظر رشد دیداری- حرکتی بهنجار یا نزدیک بهنجار است. چنانچه سن رشدی نزدیک به دو سال و یا بیش تر از دو سال از سن تقویمی کم تر باشد، احتمالا از نظر رشد دیداری- حرکتی تاخیر دارد. چنین کودکی ممکن است از نظر یادگیری مطالب درسی با اشکال مواجه باشد. اگر سن رشدی آزمودنی به طور قابل ملاحظه مثلا 2 سال و یا بیش تر، از سن تقویمی وی بالاتر باشد، از نظر رشدی پیشرفته است. چنین کودکی ممکن است در یادگیری مطالب درسی پیشرفت قابل توجهی از خود نشان دهد.

شاخص­های هیجانی آزمون بندر گشتالت

کوپیتز در سال 1975 برای تشخیص اختلال­های هیجانی، 12 شاخص را تدوین کرده است. پژوهش نشان داده است که 50 درصد کودکانی که در ترسیم آنان سه شاخص هیجانی وجود داشته، دارای نوعی اختلال عاطفی بوده اند و 80 درصد کودکانی که چهار شاخص و یا بیش­تر داشته­اند دارای اختلال هیجانی جدی بوده اند. با وجود این، در تفسیر و نتیجه گیری شاخص­های هیجانی در مورد کودکان باید جانب احتیاط رعایت شود.

1) اغتشاش در نظم: کودک، تصاویر را به صورت نامنظم و پراکنده در جاهای مختلف کاغذ رسم می­کند، بی آنکه ترتیب و نظم منطقی را رعایت کند. این شاخص نشانگر ضعف برنامه ریزی، اشکال در سازماندهی اطلاعات، اغتشاش ذهنی احتمالی و برون ریزی است. این شاخص در مورد کودکان 7-5 ساله امری عادی است، اما در مورد کودکان 8 سال به بالا نشانه احتمالی ناتوانایی یادگیری و اغتشاش ذهنی است.

2) اندازه بزرگ تصاویر: این شاخص در مورد تصاویری صدق می­کند که اندازه آن­ها دست کم دو برابر اندازه طرح اصلی باشد. اندازه بزرگ، نشانگر برون ریزی است…..

3) قاب کردن طرح­ها: منظور این است که کودک پس از ترسیم طرح، دور آن یک قاب یا کادر می­کشد. این شاخص نشانگر گرایش­های تکانش گری همراه با ضعف کنترل درونی است. چنین کودکی تحریک پذیر بوده و برای کنترل رفتار خود به محدودیت­های بیرونی نیاز دارد.

4) بسط و توسعه : منظور آن است که کودک برای رسم تصاویر از دو برگ کاغذ و یا بیش تر استفاده می­کند. این شاخص نشانگر رفتارهای تکانشی و برون ریزی است. این کودکان احتمالا از نظر هیجانی تحریک پذیرند. این امر در کودکان کند ذهن دارای اختلال هیجانی، بیش تر دیده می­شود.

5) ترسیم مجدد (بدون اصلاح تصویر قبلی): کودک تصویر را بدون کامل کردن و یا حتی پس از کامل کردن آن ها رها کرده و دوباره آن را می­کشد. این شاخص در صورتی صادق است که ترسیم مجدد، لااقل درباره دو تصویر مشاهده شود. این شاخص بیانگر تکانش گری، اضطراب و تحریک پذیری هیجانی است. همچنین نشانگر آگاهی آزمودنی از نادرست بودن طرح اولیه است، اما به دلیل فقدان کنترل درونی کافی، طرح اولیه را نیمه کاره و بدون اصلاح رها کرده، به کشیدن مجدد آن می پردازد.

6) خطوط نازک: آزمودنی، خطوط طرح­ها را به اندازه­ای کم رنگ و نازک می­کشد که به سختی قابل تشخیص است. این شاخص احتمالا نشان دهنده ترس، کم رویی و گوشه گیری است.

7) کارهای اضافی بدون دقت: در بعضی از تصاویر یا در بخشی از آن­ها خطوط ضخیم، تکراری، دوباره کاری شده و با شتاب کشیده می­شود. این شاخص نشان دهنده تکانش گری، پرخاشگری، خصومت و برون ریزی است. با وجود این، دوباره کاری دقیق و پاک کردن ها همچنین ممکن است بیانگر هوش و پیشرفت سطح بالا باشد.

8) اندازه کوچک: منظور آن است که اندازه برخی از تصاویر، نصف تصاویری باشد که به وی ارائه شده است. این شاخص نشانگر اضطراب، گوشه گیری، ترسو بودن و کاهش خود انگیختگی است.

9) خطوط موج دار: این خطوط ناشی از لرزش دست یا ناهماهنگی حرکتی است. این شاخص نشانگر احتمالی اضطراب، ضعف هماهنگی حرکتی و بی ثباتی هیجانی است.

10) خط تیره به جای دایره: این شاخص در صورتی صدق می­کند که حداقل نیمی از دایره­های تصویر شماره 2 به صورت خطوط تیره که طول هر یک 5/1 میلی متر یا بیش تر است رسم شده باشد. این شاخص نشانگر تکانش گری، شتاب زدگی و پرخاشگری بوده و نشان می­دهد که اشتغال ذهنی آزمودنی به اندازه ای درباره مشکلات شخصی خود زیاد است که ممکن است از انجام تکالیف خود سرباز زند.

11) افزایش تدریجی اندازه­ها: آزمودنی تصاویر 1، 2، 3 را به تدریج افزایش می­دهد به طوری که اندازه شکل شماره 3 دست کم سه برابر شکل شماره 1 کشیده می شود. این شاخص نشانگر ناتوانی در برابر تحمل ناکامی، انفجار (از کوره در رفتن) احتمالی و گرایش به رفتارهای برون ریزی است.

12) طرح های اضافی و خود ساخته: کودک علاوه بر تصاویر آزمون، تصاویر دیگری می­کشد و یا تصاویر اصلی را تغییر داده و ترکیب­های تازه­ای به آن­ها می ­افزاید. این شاخص نشانگر ترس­های شدید، اضطراب و اشتغال ذهنی با افکار درونی است.

سوالات متداول:

1.تست هوش بندرگشتالت چه کاربردی دارد؟

علاوه بر کاربرد اصلی خود یعنی تشخیص آسیب مغزی، کاربردهای مهم دیگری هم دارد. در مورد جامعه کودکان، برای سنجش آمادگی کودکان برای ورود به دبستان، پیش بینی پیشرفت تحصیلی، تشخیص کودکان دچار اختلال خواندن و ناتوانی یادگیری، ارزشیابی مشکلات هیجانی، مطالعه نارسایی­های رشدی و همچنین به عنوان یک آزمون هوشی غیرکلامی به کار بسته شده است.

2.آزمون هوش دیداری حرکتی بندرگشتالت برای چه سنی می تواند اجرا شود؟

آزمون هوش بندرگشتالت برای کودکان بین سنین 5 تا 11 سال قابل اجرا می باشد.

آزمون بندر گشتالت

مرکز تست هوش دکتر صابر در زمینه انجام تست های هوش و سنجش آی کیو در کودکان فعالیت می نماید. تست های هوش برای کودکان سه سال و بالاتر انجام می شود.  آزمون بندر گشتالت یکی از انواع تست های ترسیمی در زمینه روانشناسی کودکان می باشد که در مرکز تست هوش دکتر صابر انجام می شود. سنجش هوش و تشخیص مشکلات کودکان موجب بهبود روند یادگیری کودکان می گردد. انواع تست هوش کودکان در مرکز دکتر صابر، توسط متخصصین مجرب مرکز انجام و تفسیر میشود. با تفسیر صحیح تست های هوش می توان استعداد ها و نقاط ضعف کودکان را شناسایی و بهبود بخشید.

محاسن و محدودیت­های آزمون بندر گشتالت

نخستین عامل شهرت آزمون بندر گشتالت، اجرای سریع و آسان آن است. این آزمون را می توان در سه تا پنج دقيقه اجرا کرد. به علاوه این آزمون، آزمونی انعطاف پذیر است؛ زیرا می توان آن را هم به عنوان یک آزمون فرافکن شخصیت و هم به عنوان یک تکلیف دیداری – ترسیمی برای سنجش ضایعه عضوی به کار بست. همچنین آزمون بندر می تواند برای آشکار کردن سبک کلی و شیوه رویکرد فرد نسبت به دنیای خود مفید واقع شود. به عنوان مثال، بیماران شیدا (مانیک) ممکن است طرح ها را با توالی نامنظم بکشند که بازتابی از تکانش گری و نارسایی توجه آنهاست. افراد وسواس ممکن است نقاشی خود را با ساختن چارچوب راهنمای اولیه مفصل شروع کنند و اغلب برای کشیدن هر طرح سه تا پنج دقیقه وقت صرف کنند. درجه اضطرابی که شخص تجربه می کند ممکن است در اندازه نقاشی وی تاثیر بگذارد.

علیرغم وجود سوابق موفقیت آزمون بندر، کاربرد آن با برخی احتیاط ها و محدودیت ها همراه است. به عنوان مثال، با وجود آنکه آزمون بندر ابزاری برای غربال کردن آسیب مغزی است، تنها می تواند افراد مبتلا به آسیب مغزی نسبتا شدید به ویژه در نیمکره راست مغز را تشخیص دهد و برای سنجش آسیب های مغزی جزئی یا آسیب نیمکره چپ فاقد کارآیی است.

هنگامی که آزمون بندر به عنوان یک ابزار فرافکنی به کار بسته می شود، همان انتقاد کلی که به هر آزمون فرافکنی وارد شده است به تفسیر آزمون بندر نیز وارد است. این انتقادها شامل: ذهنیت گرایی در نمره گذاری، مطالعات ناکافی در مورد روایی یابی، حساسیت آزمون به متغیرهای موقعیتی و تکیه بر نظریه روان تحلیل گری اثبات نشده، می باشند.

سیک مشکل دیگر آزمون بندر این است که یک نظام نمره گذاری و تفسیر واحد که مورد پذیرش و تایید همه متخصصان باشد، برای این آزمون وجود ندارد و برای نمره گذاری آن دست کم از هشت نظام متفاوت استفاده می شود. نظام های نمره گذاری غالب، نظام های تدوین شده توسط کوپیتز، پاسکال، ساتل و هات است. برای حذف این محدودیت ها، آزمون بندر برای متخصصان بالینی به عنوان ابزاری پرطرفدار، به آسانی قابل اجرا، معتبر و اغلب روا به شمار می رود و همواره یکی از چهار یا پنج آزمونی بوده است که به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته است.

مهم ترین محاسن آن اجرای سریع آزمون است و یکی از چهار آزمونی است که مورد استفاده­ی گسترده قرار گرفته است.

آزمون بندر ، علاوه بر کاربرد اصلی خود یعنی تشخیص آسیب مغزی، کاربردهای مهم دیگری هم دارد. در مورد جامعه کودکان، برای سنجش آمادگی کودکان برای ورود به دبستان، پیش بینی پیشرفت تحصیلی، تشخیص کودکان دچار اختلال خواندن و ناتوانی یادگیری، ارزشیابی مشکلات هیجانی، مطالعه نارسایی های رشدی و همچنین به عنوان یک آزمون هوشی غیر کلامی به کار بسته شده است. در مورد نوجوانان و بزرگسالان، آزمون بندر برای تشخیص آسیب مغزی و به عنوان یک آزمون فرافکن برای سنجش ویژگی های شخصیتی مفید شناخته شده است.

بسیاری از کودکانی که دچار محرومیت های اجتماعی هستند و در آزمون های هوشی موفقیت کمتری دارند در آزمون بندر نتایج بهتری را نشان می دهند. اجرای آن بسیار سریع و ارزان است و بصورت فردی و گروهی
می­توان آن را انجام داد. اجرای گروهی برای کودکان پیش دبستانی و دبستانی حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه و اجرای فردی آن به طور متوسط ۳ تا ۱۰ دقیقه وقت می گیرد. در عین حال تعبیر و تفسیر روانشناسی آن دشوار و مستلزم دانش و تجربه وسيع روانشناسی است. بهتر است از آزمون بندر به همراه یک آزمون مختصر کلامی به کار برده شود.

روش استاندارد اجرای آزمون بندر گشتالت

۱) نشاندن کودک پشت یک میز راحت

۲) یک ورق کاغذ سفید یک مداد پاک کن یک مداد و کاغذ سفید اضافی در اختیار کودک می گذاریم.

۳) پاکت کارت ها را به او نشان داده و می گوییم ((من این جا نه کارت دارم که روی آنها تصاویری برای تو کشیده­اند و تو باید از روی آنها ترسیم کنی)) و یا به او می گوییم: یک سری شکل های ساده به شما نشان
می دهم و شما به هر نحوی که می توانید تصاویر را بکشید. البته امتحان نقاشی نیست اما سعی کنید هر قدر که می توانید شکل ها را درست بکشید.

۴) یکی یکی کارت ها را بالای صفحه­ی سفید او گذاشته تا از روی آنها ترسیم کند. (دایره پشت کارت به طرف کودک باشد. (طرح ها یکی پس از دیگری و به ترتیب A – 1 – 2 – 3 – 4 – 5 – 6 – 7 – 8 با اعلام آزمودنی که می گوید طرح بعد نشان بده تا آخر ادامه می دهیم.

۵) در حین اجرای آزمون و مشاهدی رفتار کودک و یا حین یادداشت برداری از رفتار او هیچ گونه توصیه خاصی نباید گردد. راهنمایی و اظهار نظر در هنگام اجرا ممنوع است. اما می توانید جمله اول خود را تکرار کنید.

۶) محدودیت زمانی وجود ندارد پس از ترسیم هر تصویر، تصویر بعدی ارائه گردد.

۷) هر گاه راجع به تعداد نقطه ها با اندازه تصاویر سئوال کرد: (طوری بکش که کاملا شبیه تصویر همین کارتی شود که جلو توست)

8) کودک را در استفاده از مداد پاک کن یا ترسیم مکرر تصاویر نه باید ترغیب کرد و نه مانع شد.

9) اگر سعی در شمردن نقطه ها کرد، ضرورتی ندارد تعداد نقطه ها یا دایره های تو کاملا به اندازه نقطه ها یا دایره های تصاویر باشد. فقط کافی است که شکل ترسیم های تو مشابه تصاویر روی کارت ها باشد. اگر اصرار ورزید: یک نشانه­ی تشخیصی معنی دار است یادداشت شود. اگر آزمودنی زیاد سؤال می کند یادداشت کنید. که احتمالا نشانه­ی کمال گرایی و شاید رگه­هایی از وسواس باشد. اگر آزمودنی تقاضایی کاغذ اضافی نمود به او بدهید. در مورد نقطه ها بگویید لازم نیست بشماریدشان. اما اگر آزمودنی در جریان طرح شروع به شمارش نمود به او کاری نداشته باشید و یادداشت نمایید. که نشانه­ی مهمی بر کمال گرایی یا وسواس است. در هنگام اجرا رفتارهای آزمودنی را یادداشت کنید (خستگی، کم توجهی، عجله کاری، بیقراری، ضعف و ناهماهنگی، چرخش تصاویر، اشکال در دیدن). در هنگامی که کارت ها را به روش دیگری یکی یکی و مانند مراحل فوق روی میز جلو آزمودنی می گذاریم.

۱۰) اگر خواست تصاویرش را بر بیش از یک صفحه بکشد کاغذ دیگری بر می دارد.

۱۱) آزمون محدودیت زمانی ندارد ولی بهتر است مدت زمان صرف شده برای تمام تصاویر را یادداشت کنیم. مدت زمان خیلی کم یا خیلی زیاد معنی دار است.

۱۲) آزمون در ابتدای جلسه گرفته شود یا زمانی که کودک خسته نباشد.

۱۳) برخی از کودکان مایلند یک بار دیگر آزمون را اجرا کنند تا تصاویر را بهتر بکشند؛ مانع نمی شویم ولی هر دو آزمون را در پرونده می گذاریم.

نمره گذاری تست بندر گشتالت

روش نمره گذاری برای سنجش رشدی که به نوعی نمره­ی پایین نشان دهنده­ی (ld) است. و نمره بالا نشان از سطح پیشرفت خوب در مدرسه را نشان می دهد. در این روش برای اشتباه­هایی که آزمودنی مرتکب می شود نمره داده می شود که به در برابر هر اشتباه یک نمره داده می شود و در کل ۳۰ مورد می­باشد. پس دامنه­ی نمرات بین ۰ تا ۳۰ است. یادآور می­شود که به اشتباهات واضح و قطعی نمره داده می شود.

به هر یک یک از موارد در آزمون بندر نمره صفر یا یک می­دهیم. صفر به معنی غیاب انحراف در ترسیم و یک به معنای حضور انحراف در ترسیم است. فقط به انحراف های کاملا مشخص باید نمره یک داد. مواردی که تردید داریم نمره صفر می دهیم. در مورد کودکان خردسال به علت رشد نایافته بودن مهارت های حرکتی ظریف از خطاهای کوچک صرف نظر می کنیم.

سوالات متداول:

1.برای انجام تست بندرگشتالت چقدر زمان لازم است؟

به صورت معمول بین 5تا 10 دقیقه نیاز به زمان می باشد تا تست انجام شود.

2.آزمون بندرگشتالت چه کاربردهایی دارد؟

این آزمون را می توان به عنوان یک آزمون فرافکن شخصیت و هم به عنوان یک تکلیف دیداری – ترسیمی برای سنجش ضایعه عضوی به کار بست. همچنین آزمون بندر می تواند برای آشکار کردن سبک کلی و شیوه رویکرد فرد نسبت به دنیای خود مفید واقع شود.

تست هوش وکسلر کودکان و نحوه اجرای آن

مقیاس هوش وکسلر از انواع تست های هوش استاندارد می باشد که در مرکز تست هوش دکتر صابر انجام می شود. تست هوش وکسلر شامل 10 خرده آزمون می باشد و سه بهره هوشی ختلف را برای کودکان مشخص می کند. هوش کلامی، غیر کلامی و بهره کلی. متخصصین مرکز تست هوش کودکان دکتر صابر با استفاده ار نتایج تست هوش نقاط ضعف کودکان را مشخص و برنامه درمانی مناسب را برای آنان طراحی می کنند. نکته قابل توجه در انجام تست های هوش نحوه اجرای آنان است. تستر های با تجربه مرکز دکتر صابر با تجربه بالا در زمینه نحوه اجرای آزمون هوش وکسلر، تست هوش وکسلر را با بالاترین دقت اجرا، نمره گذاری و تفسیر می نمایند.

در سال ۱۹۹۱ مقیاس هوش وکسلر کودکان سه  و در سال ۲۰۰۳ تست هوش وکسلر چهار منتشر شد. اگرچه در هر تجدید نظری سوال ها مطابق با روز تغییر می کرد و تغییرات اندک دیگری نیز ایجاد می‌شد ولی تست وکسلر کودکان چهار، فرم کاملا متفاوتی است. حتی در مفاهیم نظری نیز این تفاوت به چشم می آید. یعنی همه تست های وکسلر، سه نوع بهره هوشی به دست می دهند در حالی که از تست وکسلر کودکان چهار، پنج نوع هوشبهر استنتاج می گردد. تغییرات عمده این تست هوش باعث شده است تا بتوان از آن استفاده های زیادی در راهنمایی و مشاوره تحصیلی نمود.

اگر چه وکسلر در ۱۹۳۹ ،زمان انتشار اولین آزمون خود با بیان اینکه بیشتر آزمون های هوشی موجود برای دانش آموزان ساخته شده و استفاده از این آزمون ها برای بزرگسالان جالب نیست، سعی داشت بیشترین تلاش خود را در جهت ساخت آزمون های ویژه بزرگسالان نماید.

تغییراتی که در تست وکسلر کودکان سه نسبت به تست هوش وکسلر کودکان تجدید نظر شده انجام شده بود، عبارت بودند از:

1. خرده آزمون نمادیابی به خرده آزمون های عملی اضافه شده و همراه با مازها، خرد آزمون انتخابی محسوب می شدند. یعنی در واقع تعداد خرد آزمون ها،از 12 به 13 خرده آزمون افزایش یافته بود.
2. خرده آزمون واژگان،تغییر یافته بود یعنی واژگان منسوخ حذف شده و واژگان جدید اضافه شده بودند.
3. ظاهر آزمون تا حدی جذاب تر شده بود. مثلاً تصاویر گرافیکی اضافه شده و کتابچه طراحی با مکعب ها و آزمون تکمیل تصاویر،جذاب تر شده بود.

تغییراتی که در تست هوس وکسلر کودکان چهار نسبت به وکسلر کودکان سه انجام شده است بسیار زیاد و کیفی است و عبارتند از:

1. سه خرده آزمون تنظیم تصاویر،الحاق قطعات و مازها حذف شده‌اند.
2. پنج خرده آزمون جدید اضافه شده که عبارتند از: مفاهیم تصویری، توالی حرف و عدد، استدلال تصویری، خط زنی و استدلال کلامی.
3. برخی ماده های خرده آزمون های طراحی با مکعب ها، شباهت ها، واژگان درک مطلب، نمادیابی، تکمیل تصاویر، اطلاعات عمومی و حساب تغییر کرد.
4. از اجرای تست هوش وکسلر کودکان چهار، پنج نوع هوشبهر حاصل می شود: هوشبهر درک مطلب کلامی، هوشبهر استدلال ادراکی، هوشبهر حافظه فعال، هوشبهر سرعت پردازش و هوشبهر کل

به منظور انطباق و هنجاریابی این تست هوش برای جامعه ی ایران، طی یک طرح پژوهشی به سفارش سازمان آموزش و پرورش استان چهارمحال و بختیاری و نظارت دانشگاه اصفهان،آزمون از شرکت روانشناسی خریداری و پس از ترجمه، سوال های آن با فرهنگ ایرانی و خصوصاً فرهنگ بومی استان چهارمحال و بختیاری انطباق داده شد. به این ترتیب فرم فارسی آزمون تهیه و طی یک مطالعه مقدماتی روی صد نفر از سنین مختلف،درجه دشواری سوال ها تعیین گردید. آزمون نهایی فراهم آمده، در ۱۶ منطقه استان چهارمحال و بختیاری روی بیش از ۹۰۰ نفر اجرا شد ولی به دلیل مخدوش بودن برخی پاسخنامه ها از پاسخنامه ۸۷۲ نفر جهت تهیه جدول هنجار استفاده شد،در طول انجام مطالعه اصلی،نمونه هایی نیز جهت تعیین پایایی و روایی آزمون انتخاب شد و به طور کلی در بررسی نهایی به جز ۲ خرداد آزمون طراحی با مکعب ها و رمز نویسی، سایر خرده آزمون ها در شکل،محتوا و ترتیب سوال ها دچار تغییراتی شدند.

هنجاریابی: با استفاده از نمرات ۸۷۲ نفر در ۹ گروه سنی، جدول تبدیل نمرات خام به نمرات معیار تهیه شد. برای تهیه این جدولها نمرات خام ۱۵ مقیاس با تبدیل غیر خطی به نمرات  ( z )  تبدیل شد و نمرات ( z )  به نمره های معیار با میانگین ۱۰ و انحراف معیار سه تبدیل شد. سرانجام این نمرات به پنج هوشبهر با میانگین ۱۰۰ و انحراف معیار ۱۵ تبدیل گردید. این پنج هوشبهر عبارتند از: هوشبهر درک مطلب کلامی، استدلال ادراکی، حافظه فعال، سرعت پردازش و هوشبهر کل. گزارش کامل ۳ سال فعالیت پژوهشی در خصوص ترجمه،انطباق،تعیین روایی و پایایی و تهیه جدول هنجار برای تست هوشی وکسلر کودکان چهار در معاونت پژوهشی دانشگاه اصفهان موجود است. آنچه در این نوشتار ارائه می گردد، شیوه اجرا، نمره گذاری و تعیین هوشبهر کودکان 6-16) ) ساله می باشد. امید است آزمونگران با مطالعه دقیق این راهنما به توانند ارزیابی دقیقی از هوشبهر کودکان داشته باشند و از این نمرات علاوه بر سنجش هوش در راهنمایی تحصیلی نیز استفاده نمایند.

جهت آشنایی بیشتر والدین با نحوه اجرای آزمون هوش وکسلر، در این مطلب به صورت خلاصه به نحوه اجرای چند خرده آزمون تست وکسلر و تعیین بهره هوشی پرداخته می شود:

نحوه اجرای تست هوش وکسلر

شروع تست هوش وکسلر

خرده آزمون ها به ترتیب اجرا آمده است، قبل از شروع، از آماده بودن مواد مربوط به هر خرد آزمون به همین ترتیب، اطمینان حاصل کنید. به آزمودنی اطمینان دهید که در حین اجرا می تواند استراحت کند و هر وقت نیاز به استراحت داشت شما را مطلع سازد. وقتی احساس کردید که به سطح خوبی از رابطه با آزمودنی رسیده اید و اشتیاق آزمودنی در حد مناسبی است، اجرای تست وکسلر را آغاز کنید.

معرفی تست هوش وکسلر

قبل از شروع کل آزمون، این توضیح را بدهید.

من از تو می خواهم کارهای زیادی انجام دهی. مثلاً از تو سوال هایی می پرسم و یا می خواهم با مکعب ها کار کنی. برخی از این کارها واقعا آسان است ولی برخی نیز ممکن است سخت باشد. بیشتر افراد به همه سوال ها پاسخ درست نمی دهند و یا همه تکالیف را تمام نمیکنند ولی من از تو خواهش می کنم در همه موارد تمام سعی و تلاش خودت را بکنی،آیا سوالی داری؟

در مورد میزان توضیح مورد نیاز در ابتدای اجرای آزمون، بین آزمودنی ها تفاوت وجود دارد. اگر آزمودنی شما متوجه نشده است و یا نگران است،به روشی دقیق و غیر تهدید کننده برایش توضیحات بیشتری بدهید. از به کار بردن واژه هوش اجتناب کنید چرا که باعث ایجاد اضطراب می‌شود. در عوض می توانید در مورد هدف تست اشاراتی داشته باشید و تاکید کنید که این آزمون معین می کند کدام تکلیف برای شما آسان و کدام تکلیف برای شما سخت است ولی در مورد هدف اصلی آزمون دروغ نگویید، همواره حقیقت را بگویید. نمونه ای از نحوه اجرای خرده آزمون های تست هوش وکسلر در زیر آمده است:

طراحی با مکعب ها ( اصلی)

در این خرده آزمون، آزمودنی با دیدن الگو یا تصویر در کتابچه سوال ها، با استفاده از مکعب های قرمز و سفید در یک زمان مشخص به بازسازی آن الگو یا تصویر می‌پردازد.

مواد آزمون

• راهنمای اجرا و نمره گذاری( همین دفترچه)
• برگه ی ثبت پاسخ ها
• کتابچه ی سوال ها
• مکعب ها
• ساعت یا کرنومتر

شروع

برای آزمودنی های ۶ تا ۷ سال از سوال یک، برای آزمودنی های ۸ تا ۱۶ ساله از  سوال سه و برای آزمودنی هایی که حدس زده می شود مشکل هوشی دارند از سوال یک.

اجرای معکوس

اگر آزمودنی های ۸ تا ۱۶ ساله نتوانند نمره کامل را در هر کدام از دو سوال اول و دوم کسب کنند، تست هوش را به طور معکوس اجرا کنید تا جایی که بتوانند در دو سوال متوالی نمره کامل کسب کنند.

توقف

متوقف کردن آزمون بعد از کسب سه نمره صفر متوالی.

زمان گیری

برای هر آزمودنی زمان از موقع ادای آخرین کلمه سوال محسوب می گردد. پایان زمان وقتی است که آزمودنی کارش را تمام کرده است و یا از حال و هوایش پیداست که کار دیگری ندارد. اگر مطمئن نیست، از او بپرسید تمام شد یا نه. اگر نگران ایجاد اضطراب در آزمودنی هستید، چند ثانیه بیشتر به او فرصت دهید تا کارش را تمام کند ولی به آنچه در این ثانیه ها انجام می دهد امتیاز ندهید. زمان اجرای هر سوال در برگه ثبت پاسخ ها آمده است.

شیوه نشستن

آزمودنی و آزمونگر روبروی هم می نشینند، اگر آزمودنی راست دست است دفترچه ی سوال کمی به سمت چپ او متمایل می شود و اگر چپ دست است به سمت راست او و اگر نمی دانیم چپ دست یا راست دست است دفترچه سوال را در جلوی صورت او قرار دهید. فاصله دفترچه از لبه میز ۱۸ سانتی متر باشد.

شیوه اجرا

در ابتدا به آزمودنی دو مکعب نشان دهید و بگویید: « به این مکعب ها نگاه کن دو طرفشان قرمز، دو طرفشان سفید و دو طرفشان سفید و قرمز است. همه شبیه هم هستند، ما با اینها شکل می سازیم. آنگاه سوال یک و دو را به عنوان الگو برای آزمودنی جلوی چشمان وی بسازید و مطمئن شوید الگوی شما ۱۸ سانتی متر با لبه میز فاصله دارد و سپس با اشاره به الگو از آزمودنی بخواهید عین الگوی شما را بسازد. لازم به ذکر است برای سوال یک تنها دو مکعب لازم است بنابراین دو مکعب در اختیار کودک قرار دهید. اگر کودک توانست در زمان معین عین الگو را بسازد به سوال ۲ بروید در غیر این صورت یک بار دیگر از او بخواهید عین الگوی شما را بسازد. اگر در بار دوم هم نتوانست،به سراغ سوال ۲ بروید. در مورد سوال ۲ نیز عین سوال یک عمل کنید با این تفاوت که در این سوال چهار مکعب در اختیار آزمودنی قرار دهید.

در سوال ۳،در بار اول از روی تصویر عین شکل را بسازید،سپس آن را به هم بریزید و از آزمودنی بخواهید عین شکل را بسازد. در مورد این سوال نیز اگر در بار اول کودک نتوانست در زمان معین این تصویر را بسازد یکبار دیگر به او مهلت دهید. از سوال ۴ تا ۱۴ تصویر را ارائه کنید و از آزمودنی بخواهید این تصاویر را هرچه سریعتر بسازد. از سوال ۴ تا ۱۰،چهار مکعب و از سوال ۱۱ تا ۱۴ نه مکعب در اختیار آزمودنی قرار دهید. یکی از مشکل هایی که معمولاً پیش می آید،چرخش دفترچه سوال ها توسط آزمودنی است. اگر آزمودنی این کار را کرد دفترچه را به حالت اولیه خود برگردانید و از او بخواهید از چرخش دفترچه خودداری کند. در صورتی که آزمودنی مکعب ها را می چرخاند،تنها در بار اول کار او را تصحیح کنید و بگویید: «باید مکعب های شما به این صورت باشد (صورت اصلی بدون چرخش).» در سایر موارد در برگه ثبت پاسخ ها،میزان چرخش هر شکل را یادداشت کنید.

نکته مهم: در سوال های یک و دو ممکن است آزمودنی بخواهد شکلی کاملاً شبیه به الگوی آزمونگر ایجاد کند لبه ها و کناره های آن هم مشابه باشد، در این موارد تذکر دهید که تنها باید روی مکعب ها الگو قرار گیرد نه کناره های آن.

نمره گذاری

نمره صفر: اگر طرحی که آزمودنی ساخته است غلط باشد، 30 درجه یا بیشتر چرخش داشته باشد و یا خارج از زمان تعیین شده باشد، به او نمره صفربدهید.

نمره یک: در سوال های یک تا سه چنانچه آزمودنی در بار دوم و زمان مقرر موفق به ساخت الگو شد،نمره یک به او بدهید.

نمره دو: در سوالهای یک تا سه چنانچه آزمودنی در بار اول و زمان مقرر موفق به ساخت الگو شد،نمره دو به او بدهید.

نمره چهار: در سوالهای ۴ تا ۸ چنانچه آزمودنی در زمان مقرر موفق به ساخت الگو شد،نمره ۴ به او بدهید.

نمره پنج و شش و هفت: سوال های ۹ تا ۱۴ با توجه به زمان اجرا، نمره ی پنج و شش و یا هفت داده می‌شود که این امتیاز در سوال های مختلف متفاوت است.

خرده آزمون رمزنویسی (اصلی)

در این خرده آزمون تست وکسلر، آزمونی به رونویسی نمادهایی می‌پردازند که همراه با اشکال هندسی ساده یا ارقام آمده‌اند.

مواد آزمون 

راهنمای اجرا و نمره‌گذاری (همین دفترچه)

برگ ثبت پاسخ‌ها

دفترچه پاسخ شماره (۱)

دو مداد بدون پاک‌کن

زمان‌سنج (ساعت یا کرنومتر)

 شروع 

برای آزمودنی‌ها‌ی ۶ تا ۷‌ در رمزنویسی A ابتدا سؤال‌های نمونه و سپس سؤال‌های خرده آزمون اجرا شود.

برای آزمودنی‌های ۸ تا ۱۶ سال در رمزنویسی B ابتدا سؤال‌های نمونه و سپس سؤال‌های خرده آزمون اجرا شود.

در مورد آزمودنی‌هایی که حدس زده می‌شود مشکل هوشی دارند باید از سؤال‌هایی استفاده شود که مناسب با سن تقویمی آن‌هاست.

توقف 

متوقف کردن آزمون بعد از ۱۲۰ ثانیه

 زمان‌گیری

دقت در زمان خیلی مهم است. بعد از گفتن آخرین کلمه‌ی راهنمایی، زمان آغاز می‌شود و وقتی آزمودنی همه‌ی فرم را تکمیل کرد یا ۱۲۰ ثانیه بعد، آزمون را متوقف کنید.

 اصول کلی

دو فرم برای این خرده آزمون وجود دارد، مطمئن شوید که فرم مناسب را برای هر

آزمودنی اجرا کنی، فرم A را برای کودکان ۷-۶ ساله و فرم B را برای آزمودنی‌های ۱۶- ۸ ساله اجرا کنید.

¤ به آزمودنی پاک‌کن ندهید، اگر آزمودنی پرسید: در صورت اشتباه چه کنم به او بگویید: «هرچه می­نویسید خوب است فقط سعی کنید هر چه سریع پاسخ دهید.»

¤ اگر آزمودنی سؤال را حذف می‌کند یا به‌طور معکوس ردیف‌ها را تکمیل می‌کند به او بگویید: «به ترتیب انجام دهید، و هیچ‌کدام را جا نگذارید»،

ولی کمک دیگری به آزمودنی نکنید.

خرده آزمون  واژگان (اصلی) در تست هوش وکسلر

چهار تصویر در کتابچه‌ی سؤال‌ها ارائه می‌گردد و از آزمودنی خواسته می‌شود نام آن‌ها را بگوید.  بقیه واژه‌ها توسط آزمونگر با صدای بلند خوانده می‌شود و از آزمودنی خواسته می‌شود تعریف آن واژه‌ها را بگوید.

 مواد آزمون هوش وکسلر

راهنمایی اجرا و نمره.گذاری

برگه‌ ثبت پاسخ‌ها

کتابچه سؤال‌ها

 شروع

برای آزمودنی‌های ۸ -۶ ساله از سال ۵، آزمودنی‌های ۱۱-۹ ساله از سؤال ۷، آزمودنی‌های ۱۶ -۱۲ ساله از سال ۹ و برای آزمودنی‌هایی که حدس زده می‌شود مشکل هوشی دارند، از سؤال ۵ شروع کنید.

 اجرای معکوس

اگر آزمودنی‌های ۱۶- ۶ ساله نتوانند نمره‌ی کامل را از هر کدام از دو سال اول و دوم کسب کند.

توقف

متوقف کردن آزمون بعد از کسب پنج نمره‌ی صفر متوالی

اصول کلی

در قسمت سؤال­های تصویری، چهار نوع پاسخ ممکن است توسط آزمودنی داده شود که باید توسط آزمونگر بررسی بیشتری در مورد آن‌ها صورت گیرد، یعنی از آزمودنی خواسته شود که دقیق‌تر پاسخ دهد. این چهار نوع پاسخ عبارتند از باسخ‌های حاشیه‌ای،  پاسخ‌های عملکردی و پاسخ‌های ژستی. در پاسخ‌های فرعی

ممکن است آزمودنی به یک موضوع حاشیه‌ای مربوط به واژه اشاره کند. مثلاً در مورد قطار بگوید، موتور. در این موارد آزمونگر باید بگوید: «بله، به آن چه چیز دیگری هم می‌گویند».

در پاسخ‌ها‌ی کلی اگر آزمودنی در پاسخش به یک طبقه‌ی کلی اشاره کرد، مثلاً در مورد گل بگوید: گیاه، آزمونگر باید بگوید: «بله، ولی چه نوعی از آن؟»

در مورد پاسخ‌های عملکردی اگر آزمودنی به یک عملکرد شکل اشاره کرد، آزمونگر باید بگوید: «بله، ولی نام آن چیست؟»

در مورد پاسخ‌های ژستی اگر آزمودنی از حرکات بدنش برای توضیح یک سؤال استفاده کرد آزمونگر باید بگوید: «بله ولی نام آن چیست؟»

¤ در مورد سایر واژگان: واژه باید کلمه به کلمه خوانده شود، تا حدی که نیاز است می‌توان واژه را تکرار کرد ولی به‌هیچ‌عنوان نباید آن را تغییر داد.

¤ در مورد آزمودنی‌هایی ۸-۶ سال، از کتابچه سؤال‌ها استفاده نشود.

¤ در مورد آزمودنی‌های ۱۶-۹ سال به شکل کلمه در دفترچه‌ی سؤال‌ها، هم زمان با تلفظ آن اشاره شود.

¤ اگر پاسخ آزمودنی مبهم است یا روشن نیست بگویید: «منظورت چیست؟ یا بیشتر برایم بگو».

¤ اگر آزمودنی واژه‌ای را اشتباه شنید، به او بگویید: «به دقت گوش کن، معنی واژه‌ی…چیست؟»

¤ اگر آزمودنی در فضای اتاق در پاسخ به سؤال شما به شیئی  خاص اشاره کرد، نمره‌ای نمی‌گیرد بلکه باید از او خواسته شود که منظورش را به صورت کلامی بگوید.

¤ سؤال‌های ۵ و ۶ جهت آموزش‌‌اند. اگر آزمودنی نمره (۲) نگرفت، جواب درست را به او بگویید ولی کمک دیگری به او نکنید.

نحوه اجرای آزمون هوش وکسلر بخش توالی حروف و عدد

برای آزمونی در یک سلسله از اعداد و حروف خوانده می‌شود و او اعداد را با نظم صعودی و کلمات را با نظم الفبایی تکرار می‌کند.

مواد آزمون هوش وکسلر

راهنمای اجرا و نمره‌گذاری

برگه‌ ثبت پاسخ‌ها

شروع

برای آزمودنی‌های ۷ – ۶ سال سؤال‌های تشخیصی، سؤال نمونه و سپس سؤال یک آزمودنی‌های ۱۶- ۸ سال سؤال نمونه و سپس سؤال یک و در مورد افرادی که حدس زده می‌شود مشکل هوشی دارند، با سؤال‌های تشخیصی شروع کنید.

توقف

متوقف کردن آزمون اگر آزمودنی در سؤال‌های تشخیصی ناموفق بود یا در هر سه کوشش مربوط به یک سؤال نمره‌ی صفر گرفت، آزمون را متوقف کنید.

اصول کلی

¤ برای کودکان ۶-۷ سال از سؤال‌های تشخیصی استفاده کنید تا معلوم شود که شمارش و الفبا را می‌دانند.

¤اگر آزمودنی نمی‌تواند تا ۳ بشمارد یا تا «پ» نمی‌تواند الفبا را بگوید، این آزمون را در مورد وی نباید اجرا کرد.

¤ اگر آزمودنی به هر دو کوشش‌های سؤال‌ نمونه پاسخ غلط داد فوراً پاسخ او را تصحیح کنید و دوباره این سؤال‌ها را از وی بپرسید. حتی اگر آزمودنی در هر دو کوشش سؤال نمونه ناموفق بود باز هم آزمون را اجرا کنید.

¤ در سؤال‌های ۱،۴و۵ باید پاسخ‌های خاصی را تقویت کنید. بنابراین از جمله‌هایی که زیر این سؤال‌ها در برگه ثبت پاسخ‌ها آمده است، استفاده کنید ولی چنانچه بعد از تقویت شما آزمودنی پاسخ داد به او نمره ندهید.

¤ هر سؤال از سه کوشش تشکیل شده است، هر کوشش را اجرا کنید.

¤ هر کوشش را کلمه به کلمه با نظم هر کلمه یا حرف در یک ثانیه بخوانید و همان‌طور که به آخر سلسله عدد- حرف می‌رسید، سعی کنید صدایتان بیفتد،

¤ هیچ سؤال یا کوششی را تکرار نکنید. اگر آزمودنی از شما خواست که کوششی را تکرار کنید، بگویید: «بهترین حدست را بگو.»

نمره.گذاری

¤ در مورد سؤال‌های تشخیصی، دور بله خط بکشید.

¤ اگر در سؤال‌های ۵،۴،۱ از تقویت استفاده کردید، در پاسخ‌نامه کلمه‌ی «ت» را بنویسید که نشان دهد از این روش استفاده کرده‌اید.

¤ اگر آزمودنی اعداد و کلمات را به ترتیب گفت، یک نمره برای او در نظر بگیرید حتی اگر کلمات را قبل از اعداد بگوید.

شیوه‌های اجرا

سؤال‌های تشخیصی ویژه کودکان ۷ -۶ سال

 شمارش

بگویید: «بیاید کار دیگری انجام دهیم، برایم تا ۵ را بلند بشمار.»

اگر آزمودنی متوجه نشد، بگویید: به شمار مثلاً ۱ و ۲ و… بین اعداد توقف کنید. سپس بگویید: «خوب، حالا بگو»

اگر آزمودنی پاسخ درست داد و حداقل تا ۳ شمرد، سراغ الفبا بروید.

اگر پاسخ غلط داد، انجام این خرده آزمون را متوقف کنید ولی حتماً حساب را انجام دهید.

الفبا

 «خوب حالا حروف الفبا را برایم بگو»

اگر کودک نفهمید بگویید: «الف، ب،..‌‌. (بین هر حرف توقف کنید) و سپس بگویید: «خوب بگو»

سوالات متداول:

1. خرده آزمون های تست وکسلر چه مواردیست؟

تست هوش وکسلر شامل 10 خرده آزمون می باشد و سه بهره هوشی ختلف را برای کودکان مشخص می کند. هوش کلامی، غیر کلامی و بهره کلی.

خرده آزمون های این تست شامل، شباهت ها، توالی اعداد، تکمیل تصاویر، طراحی با مکعب ها و رمزگردانی و غیره می باشد.

2.برای انجام تست وکسلر کودکان چقدر زمان لازم است؟

انجام کامل و دقیق این تست بسته به وضعیت و توانایی های کودک دارد و در بعضی موارد آزمونگر مجبور می شود از خرده آزمون های جایگزین برای کودک استفاده کند. اما به صورت تقریبی بین 1 تا یک و نیم ساعت زمان برای انجام این تست مورد نیاز می باشد.

هوش مصنوعی چیست

 از آنجایی که تعریفی از هوش که مورد توافق همه محققان و پژوهشگران باشد وجود ندارد، بنابراین ارائه یک تعریف مشخص و مورد توافق همه از هوش مصنوعی نیز مشکل است. امروزه استفاده از تکنولوژی های پیشرفته و کاربرد هوش مصنوعی در درمان کودکان با اختلالات خاص کاربرد فراوانی دارد. مرکز تست هوش دکتر صابر با انجام تست های تخصصی هوش و تعیین نقاط قوت و نقص کودکان و طراحی برنامه های مختلف درمانی به کمک هوش مصنوعی توانسته است به بهترین نتیجه درمانی در پیشرفت کودکان با نیازهای ویژه دست یابند.

تعاریفی از هوش مصنوعی

در اینجا به تعاریفی از هوش مصنوعی اشاره می گردد:

* هوش مصنوعی عبارت است از ساخت ماشین ها با سیستم هایی که مانند انسان فکر یا رفتار می کنند.

* هوش مصنوعی یعنی دانش ساخت ماشین ها با برنامه های هوشمند

* هوش مصنوعی عبارت است از ایجاد سیستم های هوشمند الکترونیکی با رایانه هایی که دارای رفتارها و عملکردهایی مشابه انسان هستند.

اصطلاح “هوش مصنوعی در سال ۱۹۵۶ توسط جان مکارتی مطرح شد. وی هوش مصنوعی را با دانش و مهندسی ساخت ماشین های هوشمند تعریف کرد.

بیشتر سیستم های هوشمند که اکنون استفاده می شوند برنامه های رایانه ای هستند. بازی های رایانه ای ، رایانه های شطرنج باز و انواع ربات ها نمونه هایی هستند که از خود هوش مصنوعی نشان می دهند.

هوش مصنوعی با رشته های مختلفی مرتبط است که برخی از این رشته ها عبارت اند از:

• علوم رایانه (کامپیوتر) • ریاضیات
• فلسفه • روانشناسی
• زبان شناسی • منطق
• عصب شناسی • مهندسی کنترل

بررسی کاربرد هوش مصنوعی

آلن تورینگ در سال ۱۹۵۰ آزمونی را جهت تعیین میزان هوشمندی در یک ماشین هوشمند یا برنامه رایانه ای مطرح کرد. تورینگ که از پیشگامان هوش مصنوعی است هوش را مختص به انسان نمی دانست و معتقد بود که محققان و دانشمندان برای درک هوش نباید به تعاریف نظری پیچیده و گیج کننده روی آورند. از نظر وی تعریف مشخصی برای تفکر وجود ندارد و توصیه اش بر تعریف رفتاری از هوشمندی بود.

در آزمون تورینگ یک سؤال کننده به عنوان قاضی همراه با یک رایانه و یک انسان پاسخ ده مشارکت دارند. ارتباط فرد سؤال کننده با رایانه و انسان پاسخگو از طریق تایپ متنی (چت) به جای صوت انجام می گیرد. در صورتی که فرد سؤال کننده نتواند ماشین را از انسان پاسخ دهنده تشخیص دهد آن ماشین هوشمند بوده و رایانه آزمون تورینگ را گذرانده است. بنابراین، موفقيت در این آزمون به این معنا است که ماشین به علت هوشمندی توانسته است انسان سؤال کننده بفریبد و وی را متقاعد ساخته که یک انسان است.

جان سرل و اتاق چینی

جان سرل فیلسوف آمریکایی معتقد است که هوشمندی در ماشین های هوش مصنوعی برخلاف انسان، واقعی نبوده ولی در ظاهر هوشمند به نظر می رسند. آنچه در رایانه ها اتفاق می افتد چیزی جز مجموعه ای از قواعد و اصول از قبل برنامه ریزی شده نیست. بنابراین ماشین ها یا برنامه های رایانه ای فاقد فهم و ادراک واقعی هستند.

سرل در این ارتباط در سال ۱۹۸۰ بحث یا استدلال “اتاق چینی” را مطرح می کند.  او همچنین این پرسش را طرح کرد که اگر یک ماشین بتواند مکالمه هوشمندی را شبیه سازی اند (به عنوان مثال یک برنامه هوشمند مترجم رایانه ای از زبان چینی به انگلیسی) آیا ضرورتی دارد که حتما آن را بفهمد؟

ویژگی های هوشمندی

برخی از خصوصیات و ویژگی هایی که میتوان به هوشمندی نسبت داد یا از یک سیستم هوشمند انتظار می رود       عبارت اند از:

* توانایی یادگیری                                                        * قدرت ادراک

* توانایی برقراری ارتباط                                                 * توانایی های حرکتی و فیزیکی

* توانایی استفاده از تجربیات قبلی                                     * توانایی حسی

* توانایی کلامی                                                           * توانایی استدلال

* ابراز احساسات همراه با تغییر حالات فیزیکی                      * آگاهی از خود و احساسات خود

* قدرت محاسبه

سیستم های خبره (سامانه های خبره)

یک سیستم خبره عبارت است از طراحی برنامه ای رایانه ای با هدف کاربرد آن در یک حوزه محدود و خاص.

آگاهی محققان و پژوهشگران از این مسئله که هر متخصص از تعدادی قواعد و اصول خاص در رشته خود استفاده        می کند، زمینه ایجاد سامانه های خبره را فراهم کرد. به عنوان مثال نرم افزار MYCIN جهت تشخیص برخی از بیماریهای عفونی و برنامه DENDRAL در زمینه شیمی مولکولی جهت تعیین ساختار ترکیبات آلی طراحی گردیدند. به طور کلی، می توان گفت که کاربردی نمودن هوش مصنوعی باعث پیشرفت های بسیاری در این رشته شده است.

شبکه عصبی مصنوعی

شبکه عصبی مصنوعی (شبکه نورونی مصنوعی) یکی از شاخه ها و کاربردهای هوش مصنوعی است که با الهام از ساختار شبکه ای نورون های مغز انسان طراحی می گردد و همانند مغز به پردازش اطلاعات می پردازد. از ویژگیهای مهم شبکه عصبی مصنوعی، توانایی یادگیری، قابلیت حل مسئله و غیرقابل پیش بینی بودن عملکرد آن است.

در مغز انسان دو نوع سلول وجود دارد:

• سلول عصبی که نورون نامیده می شود
• سلول غير عصبی به نام نوروگلیا

عملکردهای عالی سیستم عصبی از طریق نورونها یا سلول های عصبی صورت می گیرد. هر نورون که واحد عملکردی سیستم عصبی محسوب می شود شامل یک جسم سلولی (پريکاريون)، چندین دندریت و یک آکسون است.

پیامهای عصبی از طریق دندریته ا به طرف جسم سلولی نورون هدایت می گردند و اکسون در دور کردن پیام عصبی از جسم سلولی نقش دارد. به ناحیه ارتباط یک نورون با نورون دیگر سیناپس گفته می شود. حدود ۸۰ درصد سیناپس ها در سیستم عصبی از نوع آکسونودندریتیک (سيناپس بین آکسون نورون پیش سیناپسی و دندریت نورون پس سیناپسی) هستند.

ارتباط نورون ها در مغز به گونه ای است که باعث ایجاد شبکه های عصبی می گردند. در سیستم عصبی زیستی، فعالیت یک نورون می تواند نورون های مرتبط با آن شبکه را نیز تحریک کند

شبکه عصبی مصنوعی دارای چند لایه نورون به هم پیوسته بوده که در هماهنگی با یکدیگر عمل می کنند.این شبکه همانند مغز انسان دارای توانایی پردازش اطلاعات به صورت موازی و توزیع شده است. در شبکه عصبی مصنوعی، قابلیت یادگیری شبیه مغز به جای برنامه ریزی از قبل آماده شده وجو دارد (یادگیری از طریق تجربه)، همچنین یادگیری در این سیستم درنتیجه فعالیت در کل شبکه است.

برخلاف سیستم های خبره که از شاخه های مهم هوش مصنوعی سمبولیک (نمادین) محسوب می شوند، شبکه های عصبی مصنوعی (از شاخه های هوش مصنوعی پیوندگرا) بر منطق استقرایی اتکا دارند و بر اساس رویکرد آموزش یا بهبود سیستم از طریق تکرار عمل می کنند. این مجموعه قوانین را از طریق تجربه کشف می کند.

کاربرد شبکه های عصبی مصنوعی

برخی از کاربردهای شبکه های عصبی مصنوعی شامل موارد زیر است:

* پردازش تصویر                                       *تشخیص متن

*مدیریت و برنامه ریزی                               *تشخیص چهره

*تشخیص صدا                                         *سیستم های کنترل

*کنترل هواپیما بدون خلبان                        *اکتشاف نفت و گاز

*سیستم های تشخیص ترمز کامیون              *آنالیز کیفیت جوشکاری

سوالات متداول:

1.آیا می توان از هوش مصنوعی در درمان مشکلات توجه کودک استفاده نمود؟

بله، با کمک هوش مصنوعی می توان برنامه های مختلف تقویت توجه را به صورت تخصصی و طبقه بندی شده طراحی و برای کودکان با اختلالات توجه اجرا نمود.

2.هوش مصنوعی چه استفاده هایی در توانبخشی دارد؟

توانبخشی کودکان با استفاده از تکنولوژی هوش مصنوعی موجب پیشرفت درمان و افزایش همکاری کودک در روند درمان می گردد، کودکان با اختلالاتی مانند اوتیسم، اختلال یادگیری، بیش فعالی و … می توانند از این تکنولوژی استفاده نمایند.

خرده آزمون های تست هوش وکسلر

 مرکز تست هوش کودکان دکتر صابر در زمینه اجرای انواع تست های هوش و سنجش بهره هوش کودکان و تشخیص اختلالات آنان فعالیت می نماید. مقیاس هوش وکسلر از تست های هوش رایج در حیطه کودکان است. این تست هوش سه نوع بهره هوشی را برای کودان مشخص می کند. خرده آزمون های تست هوش وکسلر شامل ده مورد می باشد که به صورت خلاصه به آنها اشاره می شود. خرده آزمون واژگان، رمز نویسی، توالی حروف و عدد، استدلال تصویری، درک مطلب، مفاهیم تصویری،نماد یابی، شباهت ها و فراخنای ارقام .  نحوه اجرای آزمون وکسلر بسیار مهم می باشد و خرده آزمون های وکسلر باید توسط متخصصین روانسنجی با تجربه انجام شود. مرکز تست هوش کودکان به اجرای تست وکسلر، تفسیر تخصصی و ارائه برنامه های مناسب جهت درمان تست هوش وکسلر اشاره نمود. در این متن به معرفی چند خرده آزمون کلامی تست وکسلر پرداخته می شود.

خرده آزمون تست وکسلر شباهت‌ها (اصلی‌)

در این خرده آزمون وکسلر، دو کلمه گفته می‌شود و از آزمودنی خواسته می‌شود بگوید این دو کلمه از چه نظر به هم شبیه هستند.

 مواد آزمون

راهنمای اجرا و نمره‌گذاری (همین دفترچه)

برگه‌ی ثبت پاسخ‌ها

شروع

برای همه آزمودنی‌ها ابتدا سؤال نمونه به ترتیب زیر اجرا گردد:

برای آزمودنی‌های ۶ تا ۸ سال سؤال نمونه اجرا گردد سپس سوال یک برای آزمودنی‌های ۹تا۱۱ ساله پس از اجرای سؤال نمونه، سؤال سه برای آزمودنی‌ها ۱۲ تا ۱۶ سال بعد از اجرای سؤال نمونه، سؤال ۵ برای آزمودنی‌ها که حدس زده می‌شود مشکل هوشی دارند، از سؤال یک شروع کنید

 اجرای معکوس

اگر آزمودنی‌های ۶ تا ۱۶ ساله نتواند نمره‌ی کامل را در هرکدام از دو سال اول و دوم کسب کنند، آزمون را به‌طور معکوس اجرا کنید تا جایی که بتواند در دو سال متوالی نمره کامل به دست آورند.

¤ هر سؤال را تا حدی که نیاز باشد می‌توانید تکرار کنید ولی کلمه را به‌هیچ‌عنوان تغییر ندهید.

¤ از پاسخ‌های نمونه برای سهولت در نمره‌گذاری استفاده کنید.

¤ اگر پاسخ آزمودنی مبهم و نارساست، به قسمی که نمی‌توان با آن نمره داد و یا اینکه در فهرست پاسخ‌ها، نمونه با علامت (س) مشخص شده است از آزمودنی بپرسید: «منظورت چیست؟ در این مورد بیشتر برایم بگو؟»

¤ از سؤال‌های یک و دو برای آموزش استفاده کنید.  بنابراین اگر آزمودنی پاسخ صحیح نداد، را ارائه کنیم ولی کمک بیشتری نمایید.

شیوه اجرای خرده آزمون وکسلر

بگویید: «حالا من به تو کلمه می‌گویم، تو باید به من بگویی این دو از چه نظر به هم شبیه‌اند».

خرده آزمون وکسلر فراخنای ارقام (اصلی)

برای خرده آزمون فراخنای ارقام رو به جلو از تست وکسلر، آزمودنی اعداد را به همان شکلی که توسط آزمون‌گر- بلند خوانده می‌شود،  برای فراخنای ارقام معکوس آزمودنی اعداد را به صورت وارونه تکرار می‌کند. البته در این مورد هم اعداد توسط آزمونگر به صورت بلند خوانده می‌شود.

 مواد آزمون

راهنمای اجرا و نمره‌گذاری (همین دفترچه)

برگه ثبت پاسخ‌ها

شروع

برای همه آزمودنی‌ها در مورد ارائه رو به جلو از سؤال یک، در مورد ارائه معکوس، اول نمونه بعد سؤال یک.

 توقف

متوقف کردن آزمون برای هر کدام از ارائه‌ها چه رو به جلو چه معکوس، بعد از دو نمره‌ی صفر متوالی در دو کوشش مربوط به یک سؤال.

 اصول کلی اجرای خرده آزمون

¤ فراخنای ارقام شامل دو قسمت است که به‌طور جداگانه اجرا می‌شوند، یعنی هر کدام بدون توجه به نمره آزمودنی در

دیگری اجرا می‌شود.

¤هر سؤال شامل دو گوشش است که باید هر دو اجرا شود حتی اگر آزمودنی در یک پوشش شکست بخورد.

¤ هر کوشش را با سرعت یک رقم در ثانیه برای آزمودنی بخوانید به قسمتی که هرچه به سمت رقم آخر می‌روید

صدایتان بیشتر بیفتد.

¤هیچ کوششی را تکرار نکنید، اگر آزمودنی از شما خواست دوباره تکرار کنید بگویید، شما در پاسخ به من بهترین حد‌ستان را بگویید.

¤ فقط برای اجرای معکوس از نمونه استفاده کنید.

نمره‌گذاری

برای هر کوشش صحیح یک نمره در نظر بگیرید. حداکثر نمره برای اجرای رو به جلو ۱۶، اجرای معکوس ۱۶ و در کل  ۳۲ است.

خرده آزمون تست وکسلر درک مطلب (اصلی)

آزمودنی بر اساس درک و فهمش و از قوانین کلی و یا موقعیت‌های اجتماعی به سؤال‌های این قسمت پاسخ می‌دهد.

مواد آزمون

راهنمای اجرا و نمره‌گذاری

برگه ثبت پاسخ‌ها

 شروع

برای آزمودنی‌های ۸-۶ سال از سؤال (۱)، آزمودنی‌های ۱۱ – ۱۹ سال از سؤال ۳ و آزمودنی‌های ۱۶- ۱۲ سال از سؤال ۵

در مورد آزمودنی‌هایی که حدس زده می‌شود مشکل هوشی دارند. از سؤال یک شروع کنید.

اجرای معکوس

اگر آزمودنی‌های ۱۶- ۹ ساله نتوانند نمره کامل را در هر کدام از دو سؤال اول و دوم خرده آزمون وکسلر کسب کنند، آزمون را به‌طور معکوس اجرا کنید تا جایی که آزمودنی بتواند در دو سوال متوالی نمره کامل کسب کند.

توقف

متوقف کردن آزمون بعد از کسب چهار نمره‌ی صفر متوالی

 اصول کلی

هر سؤال را کلمه به کلمه برای آزمودنی بخوانید، هر قدر لازم است  یک سؤال را تکرار کنیم و کلمات آن را تغییر ندهید.

¤ اگر پاسخ آزمودنی مبهم است به او بگویید: «منظورت چیست؟ یا بیشتر برایم بگو.»

¤ آزمودنی دودل را با گفتن کلمات بله یا برویم جلو ترغیب کنید.

¤ سؤال یک جنبه‌ی آموزشی دارد. بعد از پاسخ آزمودنی، پاسخ صحیح را به او بگویید.

 ضوابط نمره‌گذاری خرده آزمون درک مطلب

به سؤال‌ها بر حسب میزان تعمیم و هماهنگی آن‌ها با معیارهای عمومی نمره‌گذاری، نمره داده می‌شود.

– در مورد سؤال‌هایی که دربرگیرنده‌ی یک مفهوم واحدند، پاسخ آزمودنی باید به وضوح بازنمای مفهوم اصلی مورد نظر هر سؤال باشد.

برای سؤال‌هایی که چند مفهوم کلی را دربر می‌گیرند،  در پاسخ آزمودنی باید حداقل به دو مفهوم کلی اشاره شود. اگر هر دو پاسخ آزمودنی نشانگر یک مفهوم کلی باشد، یک نمره به او تعلق می‌گیرد.

شیوه اجرا خرده آزمون وکسلر

بگویید: «حالا من از تو سؤال‌هایی دارم و می‌خواهم به آن‌ها پاسخ دهی.»

۱- چرا مردم دندان‌هایشان را مسواک می‌زنند؟

پاسخ آزمودنی را یادداشت کنید. در هر صورت پاسخ صحیح این سؤال را به شرح زیر بگویید: «مردم دندان‌هایشان را مسواک می‌زنند تا تمیز شود و از پوسیدگی آن جلوگیری شود.  همچنین باعث می‌شود چهره زیباتری داشته باشند و نفسشان تازه‌تر باشد.»

 ضابطه: شناخت این موضوع که مسواک زدن باعث تمیز کردن دندان‌ها، جلوگیری از پوسیدگی، بیماری و سایر مشکل‌های دندانی می‌شود و یا در بهتر ساختن ظاهر فرد مؤثر است.

سوالات متداول:

1.خرده آزمون های تست هوش وکسلر چه چیزی را می سنجند؟

در تست هوش وکسلر کودکان دو دسته خرده آزمون وجود دارد که به صورت کلی به سنجش هوش کلامی و غیر کلامی کودکان می پردازد.

2. آیا در هر مرحله تست هوش وکسلر همه خرده آزمون ها انجام می شود؟

به صورت معمول برای انجام تست وکسلر کودکان نیاز به اجرای 10 خرده آزمون اصلی تست هوش می باشد. اما در مواردی که کودک در شرایط خاص است و توانایی اجرای برخی خرده آزمون ها نباشد می توان از خرده آزمون های جایگزین استفاده کرد.

سوالات تست هوش وکسلر کودکان

تست هوش وکسلر از رایجترین مقیاس های سنجش هوش بهر کودکان می باشد که در ایران به صورت نرم درآمده و قابل اجرا است.  مقیاس هوش وکسلر برای کودکان شامل سوالات تست هوش وکسلر برای کودکان در ده زمینه مختتلف می باشد که به متخصصین مرکز تست هوش کودکاناین امکان را می دهد تا توانایی های کودک را در دو حیطه کلامی و غیر کلامی ارزیابی نمایند. مرکز تست هوش کودکان دکتر صابر در زمینه اجرای انواع تست های هوش و دیگر تست های تشحیصی فعالیت می نماید. متخصصین با تجربه مرکز دکتر صابر پس از اجرای دقیق سوالات تست هوش وکسلر کودکان به نمره دهی و تفسیر آن پرداخته و نقاط قوت و ضعف کودکان را شناسایی می نمایند. این موضوع در روند درمان کودکان نقش موثری را ایفا می کند. جهت آشنایی با این تست به ارائه نمونه سوالات تست هوش وکسلر پرداخته می شود.

سوالات تست هوش وکسلر کودکان استدلال تصویری (اصلی)

برای اجرای تست هوش وکسلر از آزمودنی خواسته می‌شود به جدول‌های ناکامل نگاه کند و از پنج پاسخ پیش روی خود یکی را برای تکمیل این جدول انتخاب کند.

مواد آزمون

راهنمای اجرا و نمره‌گذاری

برگه‌ی ثبت پاسخ‌ها

کتابچه‌ی آزمون

 شروع سوالات تست هوش وکسلر

برای آزمودنی‌های ۶ تا ۸ سال نمونه‌های الف و ب و پ و بعد سؤال ۴ برای آزمودنی‌های  ۹ تا ۱۱ سال نمونه‌های الف و ب و پ و بعد سؤال ۷ برای آزمودنی‌های ۱۳ تا ۱۶ سال نمونه‌های الف و ب و پ و بعد سؤال ۱۱

اجرای معکوس سوالات تست هوش وکسلر

اگر آزمودنی‌های ۶ تا ۱۶ ساله نتوانند نمره کامل را در کدام از دو سؤال اول و دوم کسب کنند،  آزمون را به‌طور معکوس اجرا کنید تا جایی که بتوانند در دو سؤال نمره کامل کسب کنند.

 توقف

متوقف کردن آزمون بعد از کسب چهار نمره‌ی صفر متوالی یا چهار نمره‌ی صفر در پنج سؤال متوالی

اصول کلی

لازم است در هنگام بیان دستورالعمل در دفترچه سؤال‌ها به شکل‌ها اشاره کنید.

آزمودنی باید در ارائه پاسخ به شکل‌های اشاره کند، اگر به‌طور کلامی پاسخ را گفت به او بگویید: «به من نشان بده!»

اگر آزمودنی بیش از یک پاسخ داد به او بگویید: «فقط یک پاسخ صحیح در هرسؤال وجود دارد، تو بهترین را انتخاب کن.»

فقط در نمونه‌های الف، ب و پ به آزمودنی کمک کنید.

نمره­ گذاری

به هر پاسخ درست نمره‌ی (۱) پاسخ غلط نمره (۰) و اگر بگوید نمی‌دانم دور (ن) خط بکشید.

 شیوه اجرا

نمونه الف: پروانه

کتابچه را جلوی آزمودنی بگذارید و سراغ نمونه الف بروید

بعد بگویید: «به این تصویر نگاه کن، یکی از این‌ها (به پاسخ اشاره کنید) باید بیاید اینجا (به جدول اشاره کنید)».

اگر آزمودنی پاسخ درست داد، بگویید: «خوب است و سراغ نمونه ب بروید.»

اگر پاسخ غلط داد، بگویید: «بیا با هم دوباره شکل را ببینیم. همه‌ی این پروانه‌ها آبی‌اند (به پروانه‌ها اشاره کنید). این یکی (اشاره به پاسخ یک) هم آبی است بس می‌آید اینجا (اشاره به جدول) یکی دیگر انجام دهیم و بعد سراغ نمونه‌ی ب بروید.»

سوالات تست هوش وکسلر در حیطه مفاهیم تصویری

به آزمودنی دو یا سه ردیف تصویر ارائه را از او خواسته می‌شود که از هر ردیف یک تصویر انتخاب کند که با تصویر انتخاب شده از ردیف‌های بعد گروهی را تشکیل دهند که دارای یک خصوصیت مشترک باشند.

مواد آزمون

راهنمای اجرا و برگزاری (همین دفترچه)

برگه ثبت پاسخ‌ها

کتابچه آزمون

شروع سوالات تست وکسلر

برای آزمودنی‌ها ۸ – ۶ ساله نمونه‌های الف و ب سپس سؤال یک

برای آزمودنی‌ها ۱۱-۹ ساله نمونه‌های الف و ب سپس سؤال پنج

برای آزمودنی‌های ۱۶ -۱۲ ساله نمونه‌های الف و ب سپس سؤال هفت

برای آزمودنی‌هایی که حدس زده می‌شود مشکل هوشی داشته باشند باید از سؤال یک شروع کرد.

 اجرای معکوس سوالات تست هوش وکسلر

اگر آزمودن­های ۹ تا ۱۶ ساله نتوانند نمره کامل را از هر

کدام از هردو سؤال اول و دوم مربوط به خودشان کسب کنند،

آزمون را به‌طور معکوس اجرا کنید تا جایی که بتوانند در دو سؤال متوالی نمره کامل بگیرند.

 توقف

متوقف کردن آزمون بعد از کسب پنج نمره صفر متوالی

اصول کلی

¤ فقط در نمونه الف و ب به آزمودنی کمک کنید.

¤ آزمودنی می‌تواند به نام تصویر یا جای شماره‌های مربوط به آن اشاره کند.

نمونه سوالات تست هوش وکسلر  برای مفاهیم تصویری

¤ آزمودنی نام تصویر را پرسید فقط نام تصویر را به او بگویید.

¤ اگر نامی که آزمودنی برای تصویر می‌گوید نامشخص بود، از او بخواهید تصویر مورد نظرش را نشان دهد.

¤ اگر آزمودنی از یک ردیف تصویر انتخاب نکند و از یک ردیف بیش از یک تصویر انتخاب کند نکات زیر باید تا آنجا که ضرورت دارد به او گوشزد شود:

¤ برای سؤال‌های دو ردیفی، از هر ردیف یک تصویر بردارد (به ردیف‌ها با دست اشاره کنید.)

¤ به سؤال‌های سه ردیف از هر ردیف یک تصویربردارد (به ردیف‌ها با دست اشاره کنید.)

¤ اگر کودک بیش از یک پاسخ ارائه کرد باید به او بگویید یک جواب بده، بهترین را انتخاب کن.

نمره‌گذاری

¤ دور شماره‌های مربوط به هر سؤال با توجه به پاسخ کودک در فرم ثبت پاسخ‌ها علامت بگذارید.

¤ اگر کودک به سؤال پاسخ نمی‌دهد یا می‌گوید پاسخ نمی‌دانم دوران خط بکشید.

¤ به پاسخ‌های صحیح نمره یک و به پاسخ‌های غلط نمره‌ی صفر بدهید.

 شیوه اجرا سوالات تست وکسلر

نمونه الف: درختان

کتابچه سؤال‌ها را باز کنید، قسمت نمونه‌ی الف را بیاورید به کودک بگویید: (با اشاره به اولین ردیف) به اینجا نگاه کن، (با اشاره به دومین ردیف) به اینجا نگاه کن.

یکی از اینجا بردار (اشاره به ردیف یک) که می‌تواند با یکی از اینجا بیاید (اشاره به- ردیف دوم)

اگر پاسخ درست (۲ و ۳) ارائه شد به او بگویید: «چرا این‌ها با هم آمدند؟» اگر کودک پاسخ نداد که هردو درخت‌اند، بگویید: «این‌ها با هم آمدند چون هر دو

سوالات تست وکسلر برای کودکان در حیطه نمادیابی

به آزمودنی یک نماد هدف داده و از او خواسته می‌شود در نمادهای روبه‌روی آن نماد نگاه کند و ببیند آیا این نماد بین آن‌ها هست یا نه، این کار در یک محدوده‌ی زمانی خاص انجام می‌شود.

 مواد آزمون

راهنمای اجرا و نمره‌گذاری

برگه ثبت پاسخ‌ها

دفترچه شماره یک

دو مداد بدون پاک‌کن

زمان‌سنج

شروع سوالات تست هوش وکسلر

برای آزمودنی‌های ۷ – ۶ سال نمونه‌‌ی A سؤال‌های تمرینی و سپس سؤال‌های آزمون

برای آزمودنی‌ها‌ی ۱۶- ۸ سال، نمونه‌ی B  سؤال‌های تمرینی و سپس سؤال‌های آزمون برای آزمودنی‌های که حدس زده می‌شود مشکل هوشی دارند از سؤال‌های شروع کنید که با سن تقویمی آنان هماهنگ است.

 زمان‌گیری

دقت در زمان اهمیت زیادی دارد؛ به محض گفتن آخرین کلمه‌ی دستورالعمل، زمان شروع می‌شود و هرگاه کار آزمودنی تمام شد با ۱۲۰ ثانیه بعد، آزمون متوقف می‌شود.

 اصول کلی

¤ دو فرم از این خرده آزمون وجود دارد، دقت کنید فرم مناسب را اجرا کنید.

¤ اگر آزمودنی با آخر صفحه رسید و کارش را متوقف کرد درحالی‌که هنوز وقت دارید به او بگویید: از اینجا (اشاره به صفحه بعد) کارت را ادامه بده و هرچه تندتر برو

¤ به آزمودنی پاک‌کن ندهید. اگر او تقاضای پاک‌کن کرد بگویید: همین خوب است و باید هرچه تندتر کارت را دنبال کنی.

¤ اگر کودک برخی سؤال‌ها را حذف می‌کند یا به صورت معکوس انجام می‌دهد بگویید: به ترتیب انجام بده، چیزی را جا نگذار.

 نمره‌گذاری

تعداد پاسخ‌های صحیح را بشمارید، تعداد پاسخ‌های غلط را هم بشمارید و از هم کم کنید. اگر مساوی بودند یا تعداد پاسخ‌های غلط بیشتر بود،  نمره کل را صفر در نظر بگیرید.

 شیوه اجرا سوالات تست هوش وکسلر

سؤال یک نمونه بروید و بگویید به این شکل‌ها نگاه کن (اشاره کنید به اولین سؤال) این شکل (اشاره کنید به نماد هدف) همانند این شکل است (به مواد مشابه آن در پاسخ‌ها اشاره کنید) پس من دور بله خط می‌کشم (این کار را بکنید)». به نمونه‌ی دوم اشاره کنید و بگویید: «حالا به این شکل‌ها نگاه کن، این شکل (به نماد مشابه آن در پاسخ‌ها اشاره کنید) پس من دور بله خط می‌کشم (این کار را بکنید) به نمونه دوم  اشاره کنید و بگویید: حالا به این شکل‌ها نگاه کن  این شکل (به نماد هدف اشاره کنید) در این‌ها نیست به (پاسخ اشاره کنید)پس من دور خیر( نه) خط می‌کشم.)) (این کار را بکنید) پس بگویید.((درسوال‌های دیگر، اگر این نمادها در قسمت روبه‌رو بود، دور بله و اگر نبود دور خیر را باید خط بکشیم، متوجه شدید!» هر چقدر لازم است توضیح دهید و به سراغ سؤال‌های تمرینی بروید.

سوالات متداول:

1.سوالات تست وکسلر کودکان را از کجا تهیه کنیم؟

با توجه به این نکته که تست هوش وکسلر یک مقیاس ارزیابی و سنجش هوش برای کودکان است، نباید از سوالات دفترچه تست به عنوان تمرین استفاده شود، چون روایی تست را تحت تاثیر قرار می دهد، به همین علت دفترچه این تست به همراه ابزارهای انجام تست قابل تهیه برای مراکز روانسنجی کودکان می باشد.

2. سوالات تست هوش وکسلر در چه مواردی است؟

تست هوش وکسلر دارای 10 خرده آزمون می باشد که هر خرده آزمون تعدادی سوال دارد که حیطه هایی نظیر استدلال کلامی، حافظه، توجه، روابط فضایی و درک کلامی، مهارت های ریاضی را ارزیابی می نماید.

سنجش ورود به مدرسه | سوالات تست سنجش کلاس اول | مرکز تست هوش کودکان| دکتر صابر

 با توجه به اهمیت شناسایی اختلال یادگیری در مقطع پیش دبستانی و در سنجش ورود به مدرسه، می‌توان عنوان نمود که نیم رخ پراکنده به عنوان اصطلاحی که آقای روید، سازنده نسخه پنجم مقیاس های هوشی استانفورد-بینه مطرح کرده است، از طریق بررسی دقیق نوسان نیمرخ هوشی صورت می گیرد. نوسان یا پراکنش در نیمرخ هوشی به‌عنوان سرنخی دقیق برای شناسایی کودکان با اختلال یادگیری در سنجش کلاس اول مطرح شده است و موجبات اهمیت گذاری به ترسیم و تفسیر تست های هوش را فراهم می سازد. امروزه نسخه نوین تست هوش تهران-استنفورد- بینه به محاسبه ۸ هوشبهر پرداخته و عملکرد آزمودنی را در دو حیطه با 10خرده آزمون  هوش کودک به تصویر می کشد تا بتوان نقاط ضعف و قوت کنش های شناختی مرتبط با سازه هوش آزمودنی را دریافت. در سوالات سنجش ورود به مدرسه از آیتم های این آزمون استفاده شده است. از طریق مدل سلسله مراتب توانایی های شناختی در تست هوش کودکان می توان اطلاعات مرتبط با غربالگری اختلال یادگیری را در سوالات سنجش ورودی کلاس اول به دست آورد. در مرکز تست هوش کودکان دکتر صابر متناسب با سوالات سنجش ورود به مدرسه و هوش کودکان آمادگی های لازم جهت پذیرش کودک در آزمون ورود به مدرسه انجام می شود و در صورت نیاز به آموزش های تکمیلی به بهخش آموزش پیش دبستانی کودکان ارجاع می گردد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

ضرورت تست ورود به کلاس اول چیست؟

دکتر هورن هوش را متشکل از عواملی مانند پردازش دیداری، پردازش شنیداری، پردازش کمی، سرعت پردازش، سهولت در خواندن و نگارش، حافظه کوتاه مدت و حافظه بلند مدت می داند. او اعتقاد دارد که حافظه کوتاه مدت، پردازش شنیداری و پردازش دیداری، به عنوان توانمندی‌های آسیب پذیری هستند که بعد از ۴۰ سالگی کاهش می یابد، ولی پردازش کمی، سرعت پردازش، توانایی خواندن و نگارش و حافظه بلند مدت، به عنوان توانمندی‌های اکتسابی مطرح می‌شوند و تحت تاثیر سن قرار نمی‌گیرند.

این توانمندی ها در محیط آموزشی توسعه می یابند و از آنها به عنوان توانمندی های محیطی یا اکتسابی یاد می شوند. بنابراین، هوش متبلور از دیدگاه کتل و هوش اکتسابی از دیدگاه هورن، به عنوان ابعادی از هوش شناخته می شوند که باید در محیط آموزشی توسط تست ورود به مدرسه شناسایی شده و بررسی و ارزیابی شوند تا بتوان آنها را از طریق برنامه درسی مناسب توسعه داد.

این دیدگاه در زمینه هوش، توسط معلمان، مدیران و دیگر متخصصین آموزش و پرورش مورد حمایت قرار گرفته است و امروزه به عنوان یکی از مهمترین دیدگاه های هوش برای متخصصین تعلیم و تربیت شناخته می شود. دیدگاهی که از آن به عنوان نهضت سنجش روانی- آموزشی هوش یاد میگردد.و پایه طراحی سوالات سنجش ورودی کلاس اول است. در این دیدگاه که به عنوان مبانی نظری مرتبط با نیاز سنجی شناخته می شود، اطلاعات فراگیر پیرامون کنش های شناختی آزمودنی ارائه می شود و می تواند معیار معتبر و دقیق را برای برنامه ریزی های آموزشی در حیطه سنجش ورود به مدرسه  فراهم سازد.

آزمون هوش و سوالات سنجش ورود به مدرسه

در حیطه جنبش روانی-آموزشی هوش،کارول نظریه سه لایه توانایی‌های شناختی را در سال ۱۹۸۴،ارائه داد و تا سال ۱۹۹۷ از طریق روش تحلیل عامل تاییدی، به توسعه نظریه خویش پرداخت. دیدگاه کارول در انجمن روانشناسان آمریکا در سال ۱۹۸۴ و پس از آن در سال ۱۹۹۳،مطرح و به عنوان مقبول ترین و جامع ترین دیدگاه مرتبط با سنجش هوش شناخته شد.

دیدگاه کارول در تدوین آخرین نسخه آزمون استانفورد- بینه که توسط روید و همکارانش ساختارسازی، رواسازی، اعتباریابی و هنجاریابی شده است، بسیار تاثیرگذار بود و از آن می‌توان به عنوان مدل نظریه هوش و یا روایی سازه در نسخه پنجم مقیاس های هوشی استنفورد- بینه ،یاد کرد که این نسخه ویرایش گردید و در سال ۲۰۰۵، مقیاس های هوشی استنفورد- بینه خورد سال، توسط گروه مزبور تدوین شد. این تست در سنجش تکمیلی ورود به مدرسه استفاده می شود.

به راحتی می‌توان دیدگاه کتل در زمینه هوش سیال و متبلور را در نظر گرفت و مباحث کاربردی را پیرامون تلفیق این دو رویکرد با عقاید هورن و کارول مطرح ساخت. هر سه نظریه پرداز، دیدگاه های نزدیک به هم را ارائه کرده و تلاش کردند تا مبانی نظری را پیرامون دیدگاه مرتبط با سلسله مراتب هوش عنوان سازند.

در سال ۱۹۹۷، کارول نظریه خویش را با تاکید بر دیدگاه زمین شناسی بازنگری کرد و اعتقاد داشت که هوش از سه لایه متفاوت شکل گرفته است. دوبی در این سال، نظریه خویش را به عنوان مدل سلسله مراتبی مطرح ساخت و به صورت اصلاح نگر بیان کرد که باید هوش را به عنوان یک سازنده سه لایه ای در نظر گرفت. از این رو، می‌توان دیدگاه کارول در سال ۱۹۹۷ را با دیدگاه ورنون در چهل سال پیش مترادف در نظر گرفت و شباهت فزاینده بین بانیان نهضت روانی- آموزشی هوش را با دیدگاه ورنون مورد توجه قرار داد و تاثیر دیدگاه هوش عمومی اسپیرمن و عوامل هفتگانه ترستون را در مباحث نظری هوش مشاهده کرد.

مدل کارول، جمع بندی و تلفیق دیدگاه بینه، اسپیرمن، ترستون، ورنون، کتل و حتی هاوارت گاردنر و اشترنبرگ است؛ زیرا وی تلاش کرد تا بتواند فهرستی دقیق از توانمندی های انسان طراحی کند و تصویری جامع را از توانمندی شناختی یا هوش،به صحنه نمایش بگذارد. از این دیدگاه در طراحی سوالات سنجش برای ورود به مدرسه استفاده شده است.

کارول در سال ۱۹۹۷،از هوش عمومی یا عامل  به عنوان بالاترین عامل یا سطح یاد می کند و آن را برترین لایه در نظر می گیرد. در لایه دوم، از استدلال سیال، استدلال کمی، دانش متبلور، حافظه کوتاه مدت و پردازش دیداری یاد می‌کند. علاوه بر آن،در لایه سوم، از توانایی نگارش و خواندن، پردازش شنوایی، بازیابی بلندمدت، سرعت پردازش، زمان واکنش سرعت و تصمیم گیری صحبت به میان می‌آورد.

مطرح نمودن دیدگاه کارول در سال ۱۹۸۴ و پس از آن بازنگری عمیق نظریه وی در سال ۱۹۹۷،باعث شد تا سازندگان این نسخه پنجم مقیاس های هوشی استانفورد-بینه، از رویکرد کارول به عنوان مناسب ترین نظریه برای ساختارسازی مقیاس های خویش استفاده کنند. این افراد اعتقاد دارند که پنج عامل بنیادی با تاکید بر جنبه های غیر کلامی و کلامی در نسخه پنجم مقیاس های هوشی استانفورد- بینه، بر اساس دیدگاه تلفیقی کتل ( C ) هورن ( H ) و سپس کارول ( C )  یا مدل ترکیبی هوش ( CHC ) عنوان شده است.

لازم به ذکر است، رویکرد کتل با هورن و کارول مشاهده کرد. همگرایی خاصی را بین مدل نظری کتل، هورن و کارول، به عنوان مدل نظریه نسخه پنجم مقیاس هوشی استانفورد- بینه مقیاس های هوشی استانفورد- بینه خردسال و نسخه نوین هوش آزمایی تهران- استانفورد-بینه، عنوان می‌شود.

مدل سلسله مراتب توانایی‌های شناختی به عنوان یکی از کامل ترین مدل های آموزشی-درمانی در حیطه سنجش کودکان جهت ورود به مدرسه و سنجش پیش دبستانی محسوب می شود که بازدهی مطلوبی را در گروه‌های استثنایی به نمایش گذاشته است. با استناد به مدل سلسله مراتب توانایی‌های شناختی،نسخه پنجم مقیاس های هوشی استانفورد-بینه طراحی و تدوین شده است تا از این طریق شکاف بین سنجش کودکان برای ورود به کلاس اول و مداخلات روانشناختی کاهش یابد.

تست هوش کودک 5، 6، 7 ساله

بهره هوشی کودکان رابطه نزدیکی با روند رشد و پیشرفت آنان دارد. ارزیابی و سنجش هوش کودکان باید توسط تست های تخصصی بهره هوش کودک 5،6،7ساله انجام گیرد. مرکز تست هوش کودکان دکتر صابر با در اختیار داشتن تست های تخصصی هوش کودکان برای همه سنین به صورت اختصاصی عمل می کند. بخش تست مرکز دکتر صابر با در اختیار داشتن ورژن های جدید تست های هوش و تسترهای تخصصی آموزش دیده و با سابقه طبق اصول ارزیابی هوش عمل کرده و دقت نتایج را تضمین می کند. انواع تست هوش کودک 5ساله،تست هوش کودک 6ساله و تست هوش کودک 7ساله از جمله تست هوش های کودکان است که در این مرکز ارائه می گردد.

تست هوش کودک 5و 6 ساله شامل چه آیتم هایی است

استدلال سیال، توانایی حل مسائل و شناسایی روابط،با استفاده از استدلال قیاسی،استقرایی و تمثیل است. فعالیت های کلاسیک در این زمینه،نیازمند این است که آزمودنی بتوانند قوانین بنیادی یا روابط اصلی را به این بخش هایی از اطلاعات که برای آزمودنی تازگی دارند،فراهم سازد. توانایی برای استدلال استقرایی، در فعالیت ماتریس ها مشخص می شود و لازمه استدلال استقرایی جز به کل است.

 در آغاز، «استدلال سیال» به عنوان یکی از مهمترین عوامل سازنده هوش که برای اولین مرتبه توسط اسپیرمن و پس از آن به وسیله ی کتل مطرح و نامگذاری شد، عنوان گردید ولی امروزه، حافظه فعال به عنوان دستاوردی از نظریه پردازی نوین و وام گیری از نظریه بادلی، در مقایسه با نظریه آتکینسون و شیفرین، مطرح شد.

در روند انجام تست هوش کودک 5 و 6 ساله،آزمودنی باید بتواند از موارد جزئی شروع کرده و به موارد عمومی تر دست یابد. درفعالیت استدلال قیاسی، به کودک سرنخ‌های ارائه می‌شود و باید بتواند به نتیجه گیری پرداخته و کاربردها یا موارد خاصی را مطرح سازد. در بازبینی تصاویر،که در آن فعالیت های برخی از افراد خاص مطرح شده‌اند، می توان مواردی از استدلال قیاسی را در نظر گرفت. در استدلال سیال، همواره استدلال استقرایی و قیاسی به عنوان عوامل سازنده و به عبارتی،بخش های اصلی در نظر گرفته می‌شوند.

در تست های هوش کودک 6و 7 ساله استدلال سیال که اسپیرمن از آن به عنوان عامل عمومی هوش یاد می‌کرد و کتل آن را به عنوان هوش ارثی در نظر می‌گرفت، شناسایی روابط علت و معلول با تاکید بر بررسی تفاوت ها و تشابهات ها انجام می پذیرد. بنابراین استدلال سیال به شناسایی روابط جزئی از روابط بنیادی و گاهی اوقات شناسایی قواعد،از طریق مشاهده های جزئی نگر،معطوف است.

ماتریس های پیشرونده که به تدریج سخت تر می شوند و آزمودنی باید بتواند روابط بین اشکال را در سطر و ستون (ماهیت ماتریس گونه) شناسایی کند،معرفه دقیقی از استدلال سیال است که تأثیر پذیری اندکی را از عوامل محیطی و یادگیری آموزشی نشان می‌دهد،به طوری که فرد باید تاثیر تمامی عوامل موجود در ماتریس ها را با ماهیت اصلی رابطه، بیابد.

دانش در تست هوش کودک 7 ساله

« دانش» به مجموعه اطلاعاتی اطلاق می‌شود که از طریق آموزشگاه،محل کار،در اجتماع یا محیط منزل به فرد انتقال می‌یابد. تمامی اطلاعات عمومی به نوعی در حیطه دانش قرار می‌گیرند و کتل از این عامل،تحت عنوان هوش متبلور یاد کرده است.دانش به تمامی مباحث اکتسابی از قبیل خزانه ی لغت  معطوف است که به حافظه ی بلند مدت نیاز داشته و در حافظه ی بلند مدت، اندوزش می شود.

شاید بتوان دانش را به عنوان تاثیرات عوامل محیطی موثر بر هوش در نظر گرفت و نام دیگر آن را به عنوان یادگیری اکتسابی که تحت تاثیر  شدید واژگان و خزانه لغت قرار دارد،مطرح کرد. در آزمون فوق،دیدگاه کتل در استدلال سیال به عنوان هوش سیال و دانش به عنوان هوش متبلور  منعکس شده است. در این آزمون، تلاش شده است با استفاده از دانش غیر کلامی و کلامی، مشخص شود فرد چگونه دانشی را که فرا گرفته،مورد استفاده قرار دهد.

دانش، به اکتساب واژگان نیز اطلاق می گردد که در حیطه های متفاوت آموزشگاهی کسب با توجه به فراگیری محتویات آموزشی، می توان عناصر سازنده محتوای آموزشی را که تحت تأثیر فرهنگ اجتماعی قرار دارند،به عنوان دانش،تعریف کرد. دانش در حیطه پیشرفتتحصیلی یا اکتساب مواد آموزشی مطرح شده و به عنوان فراگیری مطالب درسی در زمینه تعریف واژگان و مفهوم‌سازی اصطلاحات و تحلیل معنایی،شناخته می‌شود.

اطلاعات آموزشگاهی و مفهوم‌سازی اصطلاحات رایج فرهنگی،از شاخص‌های سازنده دانش اند،از طریق تفسیر کلمات و بهره‌گیری از تفسیر معانی،مفاهیم و واژه های رایج فرهنگی،می توان میزان تسلط به دانش آموزشگاهی را تعیین کرد و تاثیر پذیر ترین عامل هوش را به عنوان دانش مطرح ساخت که تحت تاثیر یادگیری قرار می‌گیرد.

استدلال کمی در تست هوش کودک 6و 7 ساله

توانایی برای سر و کار داشتن با ارقام و حل مسائل کمی که در حیطه توانایی محاسبات انجام می‌گیرد. تحت عنوان «استدلال کمی» مطرح می‌شود. وی با تاکید بر مسائل ارقام ای و حل محاسبات پیچیده،می توان نام دیگر استدلال کمی را دانش ویژه ریاضی در نظر گرفت که از طریق یادگیری آموزشگاهی توسعه می‌یابد. دانش ویژه ریاضی یا توانایی محاسبات ارقامی،از ابعاد استدلال کمی است. در حیطه استدلال کمی،به توالی کمی توجه می‌شود و محاسبات مرتبط با چهار عمل اصلی انجام می گیرد. بدین ترتیب که پس از بررسی توانایی آزمودنی در زمینه جمع و تفریق،محاسبات پیچیده ریاضی توجه می گردد و با استفاده از اصول نسبت و تناسب،چهار عمل اصلی مد نظر قرار می‌گیرد. به عبارتی دیگر،در حیطه استدلال کمی،به محاسبات پیچیده ریاضی پرداخته می شود و تمامی محاسبات مرتبط با حل مسائل ریاضی،بر مبنای فرآیندهای محاسبات بنیادی و بخصوص چهار عمل اصلی استوار است.

همچنین،استدلالی کمی با فرآیند استدلال نیز مرتبط است و آزمودنی باید پس از شناسایی روابط خاص در بین عناصر سازنده یک مسأله، از اصول مرتبط با چهار عمل اصلی بهره مند شده و بتواند در حداقل زمان، پاسخ مناسبی را برای حل مسائل ریاضی عنوان کند. استدلالی کمی با بهره گیری از توانمندی استدلال در زمینه های ریاضی و محاسبات کمی همراه است که به گونه ای دقیق، معرف استدلال کمی است. توانایی بهره‌گیری از اصول منطقی و تفکر شناختی در حل مسائل ریاضی و بهره‌گیری از اصول و قواعد حاکم بر دنیای اعداد، به عنوان حیطه های سازنده استدلال کمی محسوب می گردند. برخی از سوال‌ها در این حیطه، تلفیقی از هندسه و پردازش دیداری- فضایی است و فرد با تجسم اشکال هندسی در ذهن خود، محاسباتی را انجام می‌دهد تا به پاسخ سوال دست یابد.

پردازش فضایی در تست هوش کودکان

در مواقعی که آزمودنی توانایی مشاهده الگوها را در راستای جهت گیری فضایی و کشف روابط نشان دهد، « پردازش دیداری- فضایی» عنوان می‌شود. پردازش دیداری- فضایی،با توانمندی تصویرسازی فضایی مرتبط است و هنگامی بروز می‌کند که شخص بتواند به یک گشتالت وی با تاکید بر قطعات متنوع محرک‌های دیداری برسد. فعالیتهایی از قبل تکمیل یک پازل، جهت یابی موقعیتی و جمع‌آوری موقعیت های مرتبط،به عنوان عناصر سازنده پردازش دیداری- فضایی،در نظر گرفته می شوند.

در حیطه پردازش دیداری – فضایی، باید به هماهنگی رفتارهای حسی- حرکتی با توانایی بینایی توجه کرد و الگوهای سن در زمینه ی جایگزینی قطعات هندسی در یک صفحه چوبی را مدنظر قرار داد. در سنین خردسالی، استفاده از صفحه‌ی قالب و جایگزین نمودن اشکال هندسی در یک صفحه چوبی به عنوان دستاوردی از برآورد تقریبی هوش، مطرح می‌شود.

جهت یابی تست هوش کودک

بررسی جهت یابی و موقعیت یابی یک شخص در استفاده از مسیرهای جغرافیایی و محورهای شمالی، جنوبی، شرقی و غربی، از جمله شاخص‌هایی است که برای پردازش هوش فضایی عنوان می‌شود، زیرا هوش دیداری- فضایی،با تصویرسازی ذهنی در یک محیط انتزاعی همراه است و می‌تواند به تشخیص ابعاد هندسی و عمق بخشی به توزیع های خاص،مربوط باشد. هوش فضایی به تجسم سازی یک شکل و سپس تفکیک آن شکل به عنوان یک گشتالت،به عناصر سازنده و اجزای تشکیل دهنده،اشاره دارد. تفکیک سازی یک شکل به عناصر و یا ترکیب عناصر به یک شکل کل نگر،به عنوان ابعاد هوش دیداری- فضایی عنوان می‌شود.

حافظه در تست هوش کودکان

در نهایت، طبقه ای از فرآیند حافظه که اطلاعات متنوعی را در حافظه بلند مدت اندوزش می کند و مورد بازبینی، ذخیره یا انتقال قرار می‌دهد، به عنوان حافظه فعال شناخته می‌شود.  به یاد آوردن کلمات آخر در جملات مطرح شده که به ۶ جمله طولانی نیز ارتقا می‌یابد،توانایی بازیابی و به خاطر آوردن جملات مطرح شده و به یاد داشتن تعداد مکعب ها و ترتیب شان در ردیف های رنگی و به طور منظم ضربه زدن به آن ها،همه معرف حافظه فعال هستند.این دیدگاه توسط بادلی در سال ۱۹۸۶ مطرح شد و امروزه به عنوان عنصر اساسی و سازنده هوش در یادگیری آموزشگاهی شناخته می‌شود.

حافظه فعال به عنوان یکی از عوامل سازنده هوش است که در مقیاس های هوش پیشین، پس از آن به عنوان حافظه کوتاه مدت و حافظه بلند مدت یاد می‌شد. علاوه بر آن،حافظه کوتاه مدت و بلندمدت،به عنوان عناصر متفاوت از هوش به شمار می‌روند. در حالی که امروزه از حافظه فعال به عنوان تعامل سازنده هوش یاد می‌شود.حافظه فعال در فهم خواندن حساب واژگان نیز موثر است و برخی اوقات در حل مسائل هندسی تاثیر می‌گذارد. از کاربردهای حافظه فعال،می‌توان به تبدیل و دسته بندی اطلاعات در حافظه اشاره نمود.

سوالات متداول:

1.تست هوش در کودکان 6 ساله به بالا چه آیتم هایی را ارزیابی می کند؟

آزمون هوش کودکان آیتم هایی نظیر حافظه، استدلال سیال، جهت یابی ، ادراک فضایی، استدلال کمی و مهارت های ریاضی و دانش از مواردیست که در آزمون هوش کودکان مورد ارزیابی قرار می گیرد.

2.آیا کودکی که مشکل حافظه دارد می تواند آزمون هوش بدهد؟

بله، خرده آزمون هوش یکی از آیتم های تست هوش است که در تست های هوش مورد ارزیابی قرار می گیرد. در صورتی که کودک در حافظه مشکل داشته باشد ممکن است یکی از این خرده آزمون ها را نتواند انجام دهد و نمره کمتری دریافت کند. اما در انجام بقیه قسمت ها دچار مشکل نمی شود.