برچسب: اوتیسم

تفاوت اختلال یکپارچگی حسی و اوتیسم

اختلال یکپارچگی حسی و اوتیسم دو اختلال می باشند که در بسیاری از موارد با هم همپوشانی دارند. تشخیص صحیح تفاوت های اختلال یکپارچگی حسی و اوتیسم کمک بسزایی به نحوه درمان و روند پیشرفت بیماری دارد. جهت تشخیص صحیح این دو اختلال در کودکان ابتدا باید به بررسی علائم هر دو به صورت مجزا پرداخت. مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه تشخیص اوتیسم و اختلال پردازش حسی و درمان های اساسی توانبخشی برای این کودکان فعالیت می نماید. تجربه 18 ساله این مرکز در زمینه کاردرمانی مشکلات حسی کودکان موجب تسریع روند درمان و بهبود علائم اختلال پردازش حسی در کودکان می گردد.

نام­های دیگر اختلالات یکپارچگی حسی:

SI problems/SI disorder/SI dysfunction / Sensory processing disorder

– در مشکل یکپارچگی حسی، گیرنده‌های حسی سالم هستند و مشکل از ساختارهای CNS و مسیرهای عصبی مرتبط به آن است. به عبارتی مشکل مرکزی است و محیطی نیست

-در کودکان ADHD پردازش حس لامسه نسب به کودکان سالم دچار مشکل است.

-کودکان با اختلالات یادگیری نسبت به کودکان سالم در پاسخ­های پاسچرال دچار مشکل هستند در حالیکه عملکرد گیرنده­ های محیطی طبیعی می­باشند. پاسخ­های پاسچرال تحت تاثیر یکپارچگی حواس وستیبولار، عمقی و بینایی هستند.

مشکلات SI به ۴ گروه تقسیم بندی می­شوند:

1. مشکلات تعدیل حسی

2.مشکلات درک و تمایز حس

3.مشکلات عملکردی دوطرفه وستیبولار

4.مشکلات پراکسی

مشکلات حسی در کودکان اختلال پردازش حسی و اوتیسم

بیش از80% کودکانASD و کودکان نقص توجه در تعدیل حسی اختلال دارند (یا بیش حسی دارند یا کم حسی).

کم حسی و مشکلات ثبت حسی

– تعریف ثبت حسی: سازماندهی دروندادهای حسی جهت استفاده از آن را ثبت حسی می گویند. در واقع قبل از اینکه از اطلاعات حسی به صورت عملکردی استفاده کنیم باید ابتدا در CNS ثبت شوند.

– در واقع در توجه انتخابی ثبت حسی صورت می گیرد که به صورت عملکردی اطلاعات حسی در CNS ثبت شده اند.

– کاردرمانگرها اصطلاح مشکل ثبت حسی را به فردی نسبت می دهند که حواس پرت ،است نمی تواند به محرکات محیطی مهم توجه کند و محرک مرتبط را ثبت کند این مشکل در کودکان ASD دیده می شود.  به عنوان مثال کودکی که از بین صدای درمانگر و صدای ماشین های درون ،ترافیک از صدای درمانگر آگاه نباشد در واقع صدای ماشین ها را ثبت حسی کرده است.

– زمانی که کودک به محرکی پاسخ نمی دهد یا متوجه آن نمی شود مهم است که مشکل آن را ادراکی یا شناختی نیز در نظر بگیریم و تنها مشکل ثبت حسی در نظر نگیریم به عنوان مثال کودکی که مشکل ادراک حس لامسه دارد ممکن است درونداد لامسه را ثبت کند اما در استرگنوزیس درک اشیا تنها با لامسه و بدون بینایی دچار مشکل باشد. در واقع درمانگر ممکن است تصور کند که کودک از وجود در ونداد لامسه آگاه نیست و او را کم حس لامسه خطاب کند. در صورتی که ممکن است از وجود محرک آگاهی داشته باشد اما قادر به درک اطلاعات پیچیده لامسه نباشد.

– کودکی که مشکل ثبت حسی دارد بازی نمادین و رشد زبانی اش محدود است به خصوص هنگامی که نتواند محرک دیداری و شنیداری را ثبت کند.

– معمولا در کودکان ASD مشاهده می شود که نسبت به محرکات بینایی و شنیداری بی توجه هستند اما نسبت به محرکات بی ربط توجه نشان می دهند و بسیار دقت می کنند. نکته کلیدی اینجاست که کودک از وجود محرکاتی که بی توجهی نشان می دهد، آگاه نیست این مفهوم مشکل ثبت حسی است.

ایمنی کودکانی که مشکلات ثبت حسی دارند باید بطور خارجی تامین شود زیرا برخی حس درد را ثبت نکرده و از موقعیت های خطرناک دوری نمی کنند و همواره نگرانی درباره امنیت آن ها وجود دارد یا ممکن است مزه ها و بوهای سمی را استشمام کنند.

– در موارد حاد مشکلات ثبت ،حسی سائق درونی و انگیزه انجام فعالیت های معمولی دوران کودکی را تحت تاثیر قرار می دهد.

بیش پاسخی

بیش پاسخی بیش حسی یا تدافع حسی ۲ بخصوص در حس لامسه منشا وراثتی دارد.

– اضطراب در کودکان بیش حس بسیار شایع است زیرا در اثر فعالیت غیر طبیعی آمیگدال بیش از حد برانگیخته هستند.

– کودکان نقص توجه و اوتیسم و کودکان با OCD اختلال وسواسی جبری بیشترین شیوع بیش حسی را به خود اختصاص می دهند

بر اساس گفته های ben-sasson و Green برای ارتباط بیش حسی و اضطراب ۳ تئوری وجود دارد:

1- اضطراب بیش حسی را به وجود می آورد

2- بیش حسی اضطراب را به وجود می آورد

3- هردو بر اثر ریسک فاکتورها به وجود آمده اند. مانند فعالیت غیر طبیعی آمیگدال

تفاوت اصلی بین SPD و اوتیسم: آیا این دو اختلال یکسان هستند؟

اختلال یکپارچگی حسی (SPD) و اوتیسم (ASD) دو شرایط مجزا هستند که گاهی به اشتباه با هم اشتباه گرفته می‌شوند. در حالی که هر دو می‌توانند بر پردازش حسی تأثیر بگذارند، تفاوت‌های کلیدی بین آنها وجود دارد.

1. تعریف و ماهیت اختلالات:

SPD: یک اختلال عصبی است که در آن مغز در دریافت و تفسیر اطلاعات حسی از محیط دچار مشکل می‌شود. این مشکل می‌تواند منجر به واکنش‌های بیش‌ازحد یا کمتر از حد به محرک‌هایی مانند صدا، نور یا لمس شود.

اوتیسم: یک اختلال رشدی گسترده است که بر ارتباطات اجتماعی، رفتارهای تکراری و علایق محدود تأثیر می‌گذارد. مشکلات حسی در اوتیسم وجود دارد، اما این تنها یکی از جنبه‌های آن است.

2. علائم اصلی:

در SPD، مشکلات عمدتاً حول محور پردازش حسی می‌چرخد (مثلاً نفرت از برخی بافت‌ها یا حساسیت به صدا).

در اوتیسم، علاوه بر مسائل حسی، چالش‌های اجتماعی (مانند مشکل در تماس چشمی یا درک احساسات دیگران) و رفتارهای تکراری نیز دیده می‌شود.

3. تشخیص و درمان:

SPD معمولاً توسط کاردرمانگران تشخیص داده می‌شود و درمان آن بر تمرینات یکپارچگی حسی متمرکز است.

اوتیسم نیاز به ارزیابی جامع‌تری توسط تیم متخصصان دارد و درمان آن ممکن است شامل گفتاردرمانی، کاردرمانی و گاهی دارودرمانی باشد.

در حالی که SPD و اوتیسم ممکن است علائم مشترکی داشته باشند، اما شرایط متفاوتی هستند. SPD عمدتاً بر پردازش حسی تأثیر می‌گذارد، در حالی که اوتیسم طیف وسیع‌تری از چالش‌ها را شامل می‌شود. تشخیص دقیق توسط متخصصان می‌تواند به تدوین برنامه‌های درمانی مؤثرتر کمک کند.

آیا اختلال یکپارچگی حسی می‌تواند همراه با اوتیسم باشد؟

بله، اختلال یکپارچگی حسی (SPD) می‌تواند همراه با اوتیسم (ASD) وجود داشته باشد. در واقع، تحقیقات نشان می‌دهد که تا 90% از افراد مبتلا به اوتیسم، مشکلات پردازش حسی را نیز تجربه می‌کنند. اما این همبودی به چه معناست؟

1. همپوشانی علائم:

بسیاری از کودکان اوتیستیک به دلیل تفاوت‌های عصبی، واکنش‌های غیرمعمول به محرک‌های حسی نشان می‌دهند. این می‌تواند شامل:

حساسیت بیش‌ازحد به صداها یا نورها

اجتناب از لمس یا تماس با برخی بافت‌ها

جستجوی مداوم تحریکات حسی (مانند چرخیدن یا تکان دادن بدن)

2. تشخیص افتراقی:

تشخیص SPD در کنار اوتیسم می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، زیرا:

برخی علائم مشترک هستند (مثلاً پوشیدن لباس‌های خاص به دلیل حساسیت لمسی)

مشکلات حسی در اوتیسم ممکن است با چالش‌های اجتماعی پیچیده‌تر شود

3. رویکردهای درمانی ترکیبی:

برای کودکانی که هر دو شرایط را دارند، درمان معمولاً شامل:

کاردرمانی با تمرکز بر یکپارچگی حسی

برنامه‌های آموزشی برای بهبود مهارت‌های اجتماعی

ایجاد محیط‌های سازگار با نیازهای حسی (مثل کاهش محرک‌های محیطی)

سوالات متداول:

1-تفاوت‌های رشدی بین کودکان مبتلا به اختلال یکپارچگی حسی و اوتیسم چیست؟
کودکان مبتلا به اختلال یکپارچگی حسی معمولاً در مراحل رشدی اولیه تأخیر ندارند، در حالی که در اوتیسم تأخیرهای رشدی شایع‌تر است.

2-آیا مداخلات درمانی برای اختلال یکپارچگی حسی و اوتیسم متفاوت است؟
بله، اگرچه هر دو ممکن است از کاردرمانی حسی بهره ببرند، اما اوتیسم نیاز به مداخلات گسترده‌تری مانند گفتاردرمانی و آموزش مهارت‌های اجتماعی دارد.

تمرینات کاردرمانی اوتیسم| کاردرمانی در منزل اوتیسم| درمان کودکان اوتیسم|مرکز اوتیسم دکتر صابر

ادراک‌ها یا راه‌هایی که به وسیله آنها جهان را می‌فهمیم، نتیجه حرکت و تجربه هستند. حرکت می‌تواند غیر ارادی (مانند رفلکس‌ها)، یا به وسیله دیگران و یا به صورت ارادی ایجاد شده باشد. حرکات گاهی بدون فکر و برنامه‌ریزی قبلی هستند و در زمان‌های دیگر با فکر زیاد و حتی تجسم حرکت از جانب فرد رخ می‌دهند. کودکان با اختلالات طیف اوتیسم دنیا را مشابه کودکان با رشد عادی تجربه نمی‌کند. این کودکان آگاهی بدنی و بینشی را که لازمه درک محیط اطرافشان است، از طریق حرکات بدنشان به دست نمی‌آورند. فعالیت های کاردرمانی اوتیسم خدمات مرکز اوتیسم دکتر صابر می باشد که به این کودکان کمک می کند تا درک درستی از محیط بدست آورند. مرکز تخصصی توانبخشی اوتیسم در حیطه گفتاردرمانی اوتیسم، بازی درمانی و رفتاردرمانی اوتیسم و ماساژ درمانی، سنسوری روم و…. به صورت تخصصی فعالیت می نماید. تشخیص اوتیسم و درمان به موقع آن موجب پیشرفت این کودکان و استقلال کودک می گردد.

 جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید. 

ادراک‌ها یا راه‌هایی که به وسیله آنها جهان را می‌فهمیم، نتیجه حرکت و تجربه هستند. حرکت می‌تواند غیر ارادی (مانند رفلکس‌ها)، یا به وسیله دیگران و یا به صورت ارادی ایجاد شده باشد. حرکات گاهی بدون فکر و برنامه‌ریزی قبلی هستند و در زمان‌های دیگر با فکر زیاد و حتی تجسم حرکت از جانب فرد رخ می‌دهند. حرکت کردن ما بیشتر به این دلیل است که از جایی که بدنمان قرار گرفته است، احساس ناراحتی می‌کنیم. گاهی لازم است تا تغییرات یا تنظیماتی انجام دهیم تا به فضای دیگران تجاوز نکنیم.

این کار به صورت خود به خود در طول روز انجام می‌شود. اگر فیلم‌های قدیمی را دیده باشید خواهید دید که مردمی که در یک کنسرت نشسته‌اند، بر روی صندلی خود چه میزان جابجا می‌شوند. مردم حتی در خواب هم کالری می‌سوزانند که به دلیل ادامه حرکت در رختخواب است. یکی از مثال‌هایی که نشان می‌دهد ما از وضعیت بدنمان در فضا آگاهیم، زمانی است که بر روی لبه صندلی نشسته‌ایم. در چنین موافعی لازم است که به عقل برویم تا در وضعیت ایمن‌تری قرار بگیریم. انی احساس و عقل رفتن در صندلی به دلیل یام صحیحی است که بدنمان در اختیار ما قرار می‌دهد. اگر کودکی چنین پیامی را به درستی دریافت نکند، ممکن است از صندلی بر روی زمین بیفتد و یا به نظر سایر افراد، دست و پاچلفتی به باشد. شما ممکن است کودکان را دیده باشید که مدام در حال تعادل هستند و اشیا و افرادی را که در نزدیکی آنها قرار دارند لمس می‌کنند. این کار به علت عدم درک درست کودک، از دنیای فیزیکی اطرافش است. کودک با حرکات مداوم در واقع به دنبال یافتن فضایی است که در آن راحت باشند.
کودکان با اختلالات طیف اوتیسم دنیا را مشابه کودکان با رشد عادی تجربه نمی‌کند. این کودکان آگاهی بدنی و بینشی را که لازمه درک محیط اطرافشان است، از طریق حرکات بدنشان به دست نمی‌آورند. به احتمال بسیار زیاد این کودکان تجربیات حرکتی را که سایر کودکان داشته‌اند، ندارند و بنابراین درک درونی لازم از آگاهی بدنی را کسب نخواهند کرد. ما می‌توانیم با تشویق این کودکان به تجربیات حرکتی، به ایجاد این درک درونی کمک نماییم.

تمرینات کاردرمانی اوتیسم

یادگیری به واسطه حرکت کردن و پاسخ دادن رخ می‌دهد. پاسخ‌های شکل گرفتها ز تجربیاتی که شما به کودک پیشنهاد می‌دهید به او کمک خواهند کرد تا یاد بگیرد و درک کند که بدنش چگونه کار می‌کند. او همچنین درک بهتری از جهان پیرامون و چگونگی حرکت در محیط را کسب خواهد کرد. یکی از فعالیت‌هایی که زمان زیادی از کودک می‌گیرد، یادگیری این است که او یک بدن دارد، اجزای بدنش چه کارهایی انجام می‌دهند و چگونه حرکت می‌کنند. نوزادان معمولاً در سنین بسیار کم یاد می‌گیریند که از دنیای اطراف خود جا هستند. کودکان با رشد عادی این درک را به واسطه بازی کردن به دست می‌آورند.

یک کودک با اختلالات طیف اوتیسم معمولاً نمی‌تواند در فعالیت‌های بازی شرکت کند و به درک مشابهی برسد لذا نیاز به تشویق و کمک دارد. کودک نیاز دارد که در طول روز به وضعیت‌های مختلفی حرکت کند. انطباق بدن خود با فضاها و جاها و نیز تنظیم وضعیت بدن و بینایی راهی برای رشد طبیعی این حواس است. این کودک با اختلالات طیف اوتیسم ممکن است برای گذراندن بخشی از زمان بیداری خود در صندلی ماشین یا صندلی مخصوص کودک در اتومبیل، بسیار آرام و راضی باشد و بتواند خودش را سرگرم نماید. لازم است که کودک را زمانی که به مقصد رسیدید، از صندلی اتومبیل حرکت دهید. اگر چه راحت است که کودک را همراه با صندلی‌اش از ماشین بیرون بیاورید و در کالسکه کودک قرار دهید، اما این کار به ویژه زمانی که کودک مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم است توصیه نمی‌شود. برداشتن کودک حتی اگر به منظور قرار دادن او در یک صندلی دستی باشد بسیار مفید است، چرا که به او فرصتی می دهد تا عضلات گردن و چشم‌هایش را تمرین دهد و با وضعیت جدید خود را وفق دهد. انطباق یافتن با حرکات در زمان بلند کردن، به کودک کمک می‌کند تا به واسطه تمرین عضلات گردنش را تمرین دهد و در نهایت بتواند سر خود را بالا و صاف نگه دارد. سر شل و افتاده، بردن سر به سمت عقب است که در کودکانی که سرشان در زمان بلند کردن حمایت لازم را ندارد، انجام می‌گیرد. تمام کودکان در سنین بسیار پاییت این حرکت را دارند و لذا باید آنها را در زمان بلند کردن از پشت سر حمایت کرد. در کودکان با رشد عادی در 3 ماهگی عضلات گردن به اندازه کافی قدرتمند می شوند و در زمان بلند کردن کودک، سر را نگه می‌دارند تا به عقب نیفتد. در حالی که در کودکان با اختلالات طیف اوتیسم در مقایسه با همسالانشان، معمولاً مدت زمان بیشتری طول می‌کشد تا این توانایی را به دست آورند. دلیل این امر نیز عدم نگاه کردن به اطراف و کشف محیط در این کودکان است که سبب می‌شود فرصت تمرین دادن به عضلات گردن را از دست بدهند. از این رو والدین و مراقبان کودک باید تا جای ممکن شرایط تماشای چیزهای جدید را برای کودم فراهم نمایند. دیدن صحنه‌های جدید و جذاب کودک را به تماشای اطراف و تمرین طبیعی تشویق می‌کند.

از سوی دیگر اگر کودک همراه با صندلی مخصوص کودک از اتومبیل بیرون آورده شود، او نخواهد توانست با استفاده از بینایی از این واقعیت آگاه شود که اتفاق تازه‌ای در حال رخ دادن است و سیستم عصبی او فعال نخواهد شد. کودک به نگاه کردن در یک جهت یعنی به سمت جلو ادامه خواهد داد و در صورتی که بخواهد به اطراف نگاه کند در واقع نکاهش به صندلی برخورد خواهد کرد. چنان چه این تجربه بارها تکرار شود در واقع کودک در طول عمر کوتاه خود بارها صحنه‌های تکراری را خواهد دید و مانند این است که او چشم‌بند به چشم دارد.
در آغوش گرفتن در هنگام پیاده شدن از اتومبیل نوعی احساس شگفت‌انگیز را به کودک می‌دهد که احساس بودن می‌کند. این احساس را نداشته باشید که با وجود کودک، نمی‌توانید خرید خوبی داشته باشید. هر جا لازم باشد او را در صندلی‌شا بگذارید. کودک را برای دقایقی نزدیک خود نگه دارید و مرتب او را به صورت خود نزدیک یا دور نمایید و مناظر را به او نشان دهید. همین چند دقیقه در روز، می‌تواند تغییرات زیادی در رشد کودک به وجود آورد و در واقع نوعی تمرین کردن و فرصت جدیدی برای یادگیری او ایجاد کند. تاب دادن و بالا و پایین انداختن معمولی نیز روش‌های بسیار مفیدی برای تشویق حرکت در اغلب کودکان کم سن و سال است. آنچه اهمیت دارد این است که به کودکان فرصت تجربه کردن حرکمات مختلف در طول داده شود.

راه دیگری برای ایجاد فرصت‌های حرکتی در نوزادان ایجاد شرایطی در جهت قرار گرفتن آنها بر روی شکم است. در این حالت نوزاد انرژی زیادی برای صاف نگه داشتن سر خود صرف می‌کند و قدرت گردن، شانه و قسمت فوقانی تنه در او رشد می‌کند. این حرکت برای ایجاد ثبات مهم است و زمانی که کودک به وضعیت نشسته برسد، خواهد توانست از دست‌ها و انگشتانش بدون نیاز به حرکت دادن کل بازوها استفاده نماید. همراه با کودک روی پتویی بنشینید. با کودک به صورت چهره به چهره قرار بگیرید و اجازه دهید تا صورت شما را لمس کند. به این ترتیب فرصت یادگیری زیادی برای او فراهم خواهدی کرد. کودک از این تجربه برای یادگیری بهره خواهد برد. او در ابتدا معمولاً اشیاء را به صورت تصادفی لمس می‌کند اما به تدریج و با کسب تسلط بیشتر بر حرکات خود، سراغ افراد و اشیای جدید می رود چرا که انجام این کار برای او لذت‌بخش است. کودکان از صدای شما در زمان لمس صورتتان و همچنین از احساس خوبی که از فشار دادن اسباب بازی‌هایی که می‌توانند آنها را بگیرند، لذت می‌برند. گرفتن هدفمند اشیا یکی از بارزه‌های مهم رشدی است. کودک یاد می‌گیرد که می‌تواند حرکات 30 ثانیه هم طول بکشد. این کار به کودک اجازه خواهد داد تا بفهمد که صدای شما را شنیده است که نامش را گفته‌اید و آن صدا برای کودک معنا خواهد داشت. وقتی کودک این درک را به دست می‌آورد، با نگاه کردن به شما در واقع پاسخ شما را خواهد داد. پس از آنکه کودک به شما نگاه کرد ممکن است دستش را به سمت صورت شما یا اسباب باری‌ها دراز کند. اگر به گفتن نام او ادامه دهید و صبر نکنید، کودک هر باز که نام خود را می‌شنود نیاز دارد فرآیند درک آنچه را که می‌شنود، مجدداً ز اول آغاز کند. کودک ممکن است احساس ناامیدی کند چرا که او حس می‌کند چیزهای زیادی از او خواسته شده است یا با ناامیدی پاسخ دهد و ناراحت شود. به یاد داشته باشید که به کودک فرصت دهید، نفس عمیق بکشید و آزامش خودتان را حفظ کنید.

کاردرمانی اوتیسم در منزل| کاردرمانی در منزل| تشخیص اوتیسم| مرکز اوتیسم تهران دکتر صابر

اختلالات طیف اوتیسم گروهی از اختلالات رشدی است که دارای چند ویژگی اصلی آسیب در تعاملات اجتماعی، اختلال در ارتباطات کلامی و غیر کلامی و نیز رفتارها، علائق و فعالیت‌های کلیشه‌ای می‌باشد. کودکان با اختلالات طیف اوتیسم برخی دیگر از مشکلات همانند کژکاری‌های حسی، مشکلات مربوط به خواب و نیز مشکلات رفتاری را از خود نشان می‌دهند. مرکز تخصصی توانبخشی اوتیسم در حیطه گفتاردرمانی اوتیسم و کاردرمانی اوتیسم فعالیت می نماید. از دیگر خدمات مرکز اوتیسم دکتر صابر بازی درمانی و رفتاردرمانی اوتیسم و ماساژ درمانی، سنسوری روم و…. است. پس از تشخیص اوتیسم بهترین روش درمان خدمات توانبخشی می باشد که در مرکز اوتیسم دکتر صابر به صورت تخصصی انجام می گیرد.

 جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید. 

تشخیص اوتیسم

اختلالات طیف اوتیسم گروهی از اختلالات رشدی است که دارای چند ویژگی اصلی آسیب در تعاملات اجتماعی، اختلال در ارتباطات کلامی و غیر کلامی و نیز رفتارها، علائق و فعالیت‌های کلیشه‌ای می‌باشد. کودکان با اختلالات طیف اوتیسم برخی دیگر از مشکلات همانند کژکاری‌های حسی، مشکلات مربوط به خواب و نیز مشکلات رفتاری را از خود نشان می‌دهند. این اختلالات،‌ اختلالات روانی نیستند بلکه اختلالات پزشکی هستند که بر رشد جسمانی و اجتماعی تأثیر می‌گذارند و مواد شیمیایی و عصبی – شیمیایی درون مغز و ارتباطات آنها را تغییر می‌دهند. تا کنون دلیل اصلی این اختلالات و نیز درمان قطعی برای آنها پیدا نشده است. داروها در کاهش برخی از علائم اختلالات طیف اوتیسم کمک کننده هستند،‌ همانطور که کاردرمانگران، فیزیوتراپیست‌ها، گفتار درمانگران و سایر متخصصان مرتبط، می‌توانند به کاهش علائم کمک می‌نمایند. رویکردهای درمانی زیادی برای کمک به رشد جسمانی و اجتماعی این کودکان مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

کاردرمانی اوتیسم در منزل

کاردرمانی در کاهش علائم و بهبود فرایندهای رشدی کودکان دچار اختلالات مختلف پزشکی و نیز ناتوانی‌های رشدی موفقیت‌های زیادی داشته است. در اغلب موارد افراد مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم، همزمان ناتوانی‌های مربوط به رشد جسمانی را نیز تجربه می‌کنند. خواهر و برادرهای افراد مبتلا به این اختلالات نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا قرار دارند. پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهد که شناسایی زود هنگام اختلالات طیف اوتیسم در کودکان، هنوز یک چالش بزرگ محسوب می‌شود. والدین اغلب مسائلی را در کودکان خود، وقتی حتی آنها کمتر از دو سال دارند، گزارش می‌کنند. برخی از این مشکلات شامل تأخیر در رشد زبان و گفتار، نبود پاسخ دهی مناسب، مشکلات رفتاری در ارتباطات اجتماعی و مشکل در خوابیدن و غذا خوردن است. اختلالات زیادی وجود دارد که رشد جسمانی رادرگیر کرده و بر کودکان تأثیر می‌گذارند و می‌توانند بر رشد کودکان با اختلالات طیف اوتیسم نیز به شدت تأثیر بگذارند. کار درمانگران عضو کلیدی در تیم درمان هستند و خدماتی را برای کودکان و بزرگسالان فراهم می‌آورند. هدف این کتاب، فراهم آوردن اطلاعات جامع و در دسترس درباره تکنیک‌های کار درمانی جهت کمک به والدین، مراقبان، متخصصان و سایر اعضای تیم درمان است. در واقع این کتاب یک راهنمای شخصی است. خواننده می‌تواند موضوع خاصی را انتخاب کرده و مطالعه نماید. امیدواریم این کتاب برخی پرسش‌های بیشمار افراد را پاسخ دهد.

کاردرمانی

کاردرمانی اوتیسم از فعالیت‌ها برای بهبود کیفیت زندگی افراد بهره می‌گیرد. کودکان با اختلالات طیف اوتیسم اغلب دچار تأخیرات رشدی در حوزة مهارت‌های جسمانی، یادگیری و رشد اجتماعی هستند. فعالیت‌های ارائه شده در این کتاب، منطبق با زندگی خانوادگی است که کودکان با اختلالات طیف اوتیسم، اعضای خانواده و سایرین می‌توانند از آنها بهره‌مند گردند. وقتی شخصی در کاری فعال باشد، مغز بر آن کار توجه نشان می‌دهد و فرصت برای نمو مهیاتر می‌گردد.

سنجش کارکردی

توصیه‌های ارائه شده در کتاب بر الزامات جسمانی،‌ اجتماعی، حرکتی و شناختی هر فعالیت، تعامل اجتماعی و یا محیطی متمرکز است. کودکان با اختلالات طیف اوتیسم  ممکن است در کسب مهارت‌های روزمره زندگی با مشکل مواجه شوند. هر مهارت به اجزای آن تفکیک می‌شود تا کودک متناسب با توانایی خود آن را به تدریج به دست آورد.

سنجش مهارت

برخی از فعالیت‌های متناسب با سن کودک پیشنهاد شده‌اند که البته تنها در حد پیشنهاد هستند. مهارت‌ها باید هماهنگ با مرحلة رشدی کودک ارائه شوند و هر کودک می‌تواند پس از آن، به مرحلة بعدی برود و لذا سن او چندان اهمیتی در طرح یک فعالیت خاص ندارد.

پردازش حسی

در کنار حواس پنجگانه، یعنی لامسه، چشایی، بویایی، شنوایی و بینایی دریافت‌های دیگری شامل فضای شخصی، حرکت، آگاهی در فضا و حرکت کل یا بخشی از بدن نیز وجود دارد. بیشتر کودکان با اختلالات طیف اوتیسم، اطلاعاتی را که از بدن با محیط‌شان می‌آید، به درستی تفسیر نمی‌کنند و یا آنها را نادیده گرفته و از دست می‌دهند. این کودکان و برخی اختلالات پردازش حسی همچنین ممکن است به برخی اطلاعات کم اهمیت مانند رنگ تخته پاک‌کن، توجه بیش از حد نشان دهند و لذا اطلاعات مهم همانند تکلیف در کلاس را از دست بدهند.

مهارت‌های بینایی / حرکتی

این مهارت‌ها چشم‌ها و دست‌ها را قادر می‌سازند تا در تفسیر اطلاعات و سرنخ‌های بینایی و اجیاد کنش مناسب نسبت به آنها، به صورت هماهنگ کار کنند. این توانایی در خواندن و نوشتن اهمیت زیادی دارد. مهارت‌های بینایی / حرکتی همچنین در زمان قرار دادن ظروف بر روی میز،‌ انجام تکالیف منزل و نیز شوت کردن توپ مورد استفاده قرار می‌گیرند.

مهارت‌های مراقبت از خود

این مهارت‌ها همچنین با نام فعالیت‌های روزمرة زندگی یا مهارت‌های انطباقی نیز خوانده می‌شوند. این فعالیت‌ها در واقع تکالیفی هستند که به ما کمک می‌کنند تا از خودمان مراقبت کرده و با جهان پیرامونمان ارتباط برقرار کنیم. بادگیری مهارت‌های مراقبت‌ از خود در کودکان با اختلالات طیف اوتیسم نیاز به توجهات ویژه‌ای دارد.

اوتیسم و مشکل حمام کردن کودکان

یکی از چالش های کودکان اوتیسم محیط حمام و حمام کردن است. بسیاری از کودکان اوتیسم به علت مشکلات حسی فراونی که دارند تجربه ناخوشایندی در زمان حمام رفتن دارند و برای حمام مقاومت می کنند. آموزش راه هایی جهت بهبود این وضعیت به والدین کمک بسزایی می کند.  مرکز تخصصی توانبخشی اوتیسم در حیطه گفتاردرمانی اوتیسم و کاردرمانی اوتیسم فعالیت می نماید. از دیگر خدمات مرکز اوتیسم دکتر صابر بازی درمانی و رفتاردرمانی اوتیسم و ماساژ درمانی است. پس از تشخیص اوتیسم در کودکان بررسی وضعیت حسی کودک و طرح برنامه درمانی مناسب جهت تعدیل حسی موجب بهبود رشد ذهنی و جسمی کودکان می گردد.

 جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید. 

اوتیسم و مشکلات حمام کردن کودکان

حمام کردن یک راه بسیار عالی جهت فراهم آوردن اطلاعات کافی برای نوزاد یا کودک است تا آگاهی بدنی او بهتر گردد. در زمان شستشوی هر بخش از بدن، نام آن بخش را بگویید. در کودکان بزرگتر می‌توانید اطلاعات بیشتری نیز بدهید. برای مثال، به کودک بگویید «این دست راست تو است و برای برداشتن اسباب بازی و نگه داشتن قاشق از آن استفاده می‌کنی.» برای گفتن این حرف‌ها و شروع این فرایند، هرگز زود نیست چرا که کودکان با اختلالات طیف اوتیسم از طریق تکرار است که یاد می‌گیرند. هرگز از این که یک روز ببینید کودک شما نام بخش‌هایی از بدنش را می‌برد، متعجب نشوید، او آن نام‌ها را قبلاً یاد گرفته است. پس از حمام کردن کودک، یک حوله بزرگ را دور او بپیچید. این کار همراه با خشک کردن بدن کودک به او اطلاعات بسیار زیادی در خصوص اینکه بخش‌های مختلف بدنش کجا آغاز و کجا پایان می پذیرند، فراهم می‌کند.

در واقع این کار یک روش بسیار مفید برای فراهم آوردن اطلاعات مورد نیاز در کودکان با اختلالات طیف اوتیسم است چرا که این کودکان اغلب حس پایینی از اینکه بدنشان در فضا چگونه قرار گرفته است، دارند و نیازمند اطلاعات بیشتری جهت ایجاد مرزها شخصی هست می‌باشد. حس فضا و وضعیت شخصی، چیزی است که ما دربارة فکر نمی‌کنیم اما به ما اجازه می‌دهد بدانیم بدنمان در کجا قرار دارد و بدون نگاه کردن بفهمیم در چه وضعیتی قرار گرفته‌ایم. پیچاندن حوله و خشک کردن نسبتاً محکم کودک، برای او بسیار آرامبخش است و می‌تواند یک کار روزمره در زمان خواب کودک در شب باشد. اگر شما احساس کردید که کودک از این کار لذت می‌برد، می‌تونید آن را در زمان‌های دیگر نیز ادامه دهید. لباس‌هایی طراحی شده‌اند که می‌توانند همین احساس را در کودک به وجود آورند. این لباس‌ها خیلی تنگ نیستند اما احساس فشار ملایمی را ایجاد می‌کنند و در طرح‌ و رنگ‌های مختلفی مانند لباس قهرمانان و یا به صورت ساده وجود دارند. این نوع از طراحی‌های «حساسیت حسی» در لباس‌ها به وفور در بازار موجود می‌باشد. شما ممکن است ببینید کودک زمانی که از طرف بدن خودش احساس راحتی دارد، نسبت به زمان‌های دیگر آرام‌تر و از نظر هیجانی در شرایط بهتری است.
مالش محکم بدن کودک راهی برای بیدار کردن حواس او است. بیشتر اطلاعاتی که ما می‌گیریم از طریق پوست بدنمان است. راه‌های زیادی برای انجام این کار در قالب کارهای روزمره خانواده وجود دارد. اگر چه هدف این کتاب این نیست که خانواده به عنوان یک درمانگر عمل کند، اما تلاش می‌کند فرصت‌های درمانی را برای خانواده و در طی یک روز عادی فراهم آورد. استفاده از لوسیون یا پماد ضد آفتاب پیش از رفتن به بازی راه دیگری برای ارائه اطلاعات از طریق پوست کودک است. توجه داشته باشید که کودک چه واکنشی به این نوع لمس شدن از خود نشان می‌دهد. اگر از این کار لذت ببرد در واقع شما یک راه برای آرام کردن او یافته‌اید. در کودکان با اختلالات طیف اوتیسم، هدف این است که آنها چیزهایی را که برای راحت بودن نیاز دارند، یاد بگیرند. وقتی درباره نیازهای ویژة خود یاد گرفتند، می‌دانند چطور به خودشان توجه کنند و به سمت استقلال پیش بروند. اما اگر کودک از این نوع لمس شدن، ناراضی باشد باید آن را تغییر داد. در واقع کودک با پاسخ خود به شما می‌گوید که لمس شما بیش از اندازه محکم یا آرام است. باید با امتحان کردن میزان‌های متفاوتی از فشار به میزان دلخواه کودک دست یافت.

همچنین کودک ممکن است از لمس شدن برخی از بخش های بدنش خوشش بیاید و از بعضی قسمت‌ها آزرده شود. برای نمونه قسمت پشت بدن برای ایجاد مالش‌های محکم، بسیار مناسب است. در حالی که کف پا ممکن است چنین احساسی را در او ایجاد نکند. نشان دادن اینکه شما به دنبال چیزی هستید که کودک از آن لذت می‌برد، می‌تواند موجب ایجاد علاقه بین شما و کودک نیز گردد. گاهی ممکن است خود کودک لوسیون را برای شما بیاورد که می‌تواند به دلیل تقاضای ماساژ و یا حتی بوی لوسیون باشد. در این ارتباط موفق با کودک شرکت کنید چرا که شما از طریق لمس توانستید به کودک برسید و او در حال دستیابی به شما است. ارتباطات بیشتری می‌تواند بر مبنای این پایة قوی، شکل بگیرد. همزمان با رشد کودک انجام فعالیت‌هایی که در برگیرنده وسایل مربوط به کارهای دستی و استفاده از ابزاری مشابه ابزار مدرسه، می‌تواند در رشد و آگاهی بدنی مفید باشد. استفاده مناسب و کارآمد از این وسایل در خانه، می‌تواند در رشد مهارت‌ها و نیز موفقیت در مدرسه کمک کننده باشد. در اینجا یک مثال از یک کاردستی که می‌تواند برای آگاهی بدنی در کودکان سن مدرسه مؤثر باشد، آورده شده است.

شامپو زدن بدون اشک! چگونه حساسیت لمسی سر کودک اوتیسم را مدیریت کنیم؟

برای بسیاری از کودکان اوتیسم، شامپو زدن می‌تواند به یک نبرد روزانه تبدیل شود. حساسیت لمسی شدید، ترس از ریزش آب روی صورت، یا حتی بوی شامپو ممکن است باعث مقاومت، گریه یا حتی حملات عصبی شود. اما با درک دلایل این چالش‌ها و استفاده از راهکارهای ساده اما مؤثر، می‌توانید این تجربه را برای کودک و خودتان آرام‌تر کنید.

۱. درک حساسیت‌های لمسی
کودکان اوتیسم اغلب حساسیت بیش‌ازحد به لمس دارند. مالش دست یا شامپو روی سر ممکن است برای آن‌ها مانند «ساییدن سمباده» باشد! برخی نیز به فشار عمیق واکنش بهتری نشان می‌دهند تا لمس سطحی.

راهکار:

قبل از شست‌وشو، با یک ماساژ ملایم با حوله یا برس نرم، پوست سر کودک را آماده کنید.

از حرکات فشار محکم اما آرام (نه مالش سریع) استفاده کنید.

۲. انتخاب شامپوی مناسب
شامپوی بدون سوزش چشم: حتی اگر آب وارد چشم نشود، ترس از سوزش ممکن است اضطراب ایجاد کند.

بوی خنثی: برخی عطرهای تند محرک هستند. شامپوهای بدون رایحه یا با رایحه‌های ملایم (مثل وانیل) را امتحان کنید.

نسخه فوم: شامپوهای کف‌دار (فوم) نیاز به مالش کمتر دارند و ملایم‌ترند.

۳. کنترل آب و دما
دمای آب: نه داغ باشد، نه سرد. بسیاری از کودکان اوتیسم به تغییر دما حساسند. از دماسنج استفاده کنید (حدود ۳۷ درجه مناسب است).

ریزش آب روی صورت:

از کلاه حمام با لبه جلو برای جلوگیری از ریزش آب روی صورت استفاده کنید.

کودک را به پشت بخوابانید و سرش را کمی به عقب متمایل کنید (مانند سالن‌های آرایشگاه).

۴. حواس‌پرتی مثبت
اسباب‌بازی‌های ضدآب: حباب‌ساز، عروسک‌های مخصوص حمام یا حتی یک آینه کوچک می‌تواند توجه کودک را از شامپو زدن منحرف کند.

موسیقی یا قصه: یک آهنگ موردعلاقه یا داستان صوتی پخش کنید تا اضطراب کاهش یابد.

۵. جایزه و تقویت مثبت
پس از هر بار همکاری (حتی اگر ناقص)، کودک را با یک فعالیت موردعلاقه (مثل بازی با حباب یا تماشای کارتون) تشویق کنید.

از برنامه‌های تصویری استفاده کنید: عکس‌های مراحل شامپو زدن را به ترتیب روی دیوار حمام بچسبانید تا کودک پیش‌بینی کند چه اتفاقی می‌افتد.

۶. روش‌های جایگزین
اگر کودک به هیچ‌وجه تحمل نمی‌کند:

پاک‌کننده‌های خشک (Dry Shampoo): برای روزهای بحرانی.

شست‌وشوی موها با لیف نرم و آب بدون شامپو (مثلاً هفته‌ای یک بار شامپو بزنید).

سوالات متداول:

1-اگر کودک فقط در حالت خوابیده به پشت اجازه می‌دهد موهایش شسته شود، چه کار کنم؟
این حالت کمک به احساس کنترل می‌کند. از یک تکیه‌گاه نرم زیر گردن استفاده کنید و کم‌کم او را به حالت نشسته عادت دهید.

2-آیا نوع شانه یا برس مو در حساسیت لمسی تأثیر دارد؟
بله! از برس‌های نرم با نوک سیلیکونی استفاده کنید. برس‌های فلزی یا دندانه ریز ممکن است باعث درد شوند.

توانبخشی در اوتیسم

مرکز تخصص توانبخشی اوتیسم  دکتر صابر با سابقه بالغ بر 18 سال در حیطه گفتاردرمانی اوتیسم و کاردرمانی اوتیسم به درمان کودکان اوتیسم به صورت تخصصی می پردازد. از دیگر خدمات مرکز اوتیسم دکتر صابر بازی درمانی و رفتاردرمانی اوتیسم می باشد که در کنار خدمات توانبخشی به بهبود این کودکان کمک می کند. تشخیص اوتیسم در اولین سال زندگی کودک و درمان های حسی، ماساژ درمانی کاردرمانی ذهنی و حسی، گفتاردرمانی می تواند این کودکان را برای داشتن یک زندگی عادی آماده سازد. خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی اوتیسم در منزل به همراه تجهیزات تخصصی مرکز نظیر سنسوری روم و اتاق تاریک در درمان کودکان اوتیسم موثر می باشد.

 جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید. 

کاردرمانی حرکتی اوتیسم

یادگیری راه رفتن یکی از توانایی‌های طبیعی کودک همزمان با رشد توانایی او در حفظ توازن بر روی پاها می‌باشد. داشتن توازن مناسب یکی از مهم‌ترین بخش‌های داشتن یک احساس خوب در جهان پیرامون است. توازن تنها متکی بر عضلات تنه نیست و عضلات پا نیز مهم هستند. در ایجاد توازن، قدرت عضلات مرکزی یا عضلات شکم و پشت نیز اهمینی برابر با عضلات پا دارند. مغز و چشم‌ها نیز نقش بزرگی در رشد مهارت‌های توازن بازی می‌کنند. وقتی کودکی راه می‌رود در واقع دارد نگاه می‌کند که دارد کجا می‌رود و برای هر گام پیش روی خود برنامه‌ریزی می‌کند. زماین که زمین سفت، ‌نرم، خیس، ‌خشک و یا لغزنده باشد، هر یک سازگاری‌های متفاوتی می‌طلبند. وقتی سطح زمین ناهموار است و یا کودک از پله‌ها بالا می‌رود، نیاز به سازگاری بیشتری احساس می شود. این برنامه‌ریزی در کودکان عادی در زمانی که برخلاف جاذبه کار می‌کنند تا راه رفتن را یاد بگیرند، ‌به صورت خودکار رخ می‌دهد.
بسیاری از کودکان با اختلالات طیف اوتیسم مشکلاتی را در توازن دارند. آنها ممکن است بلغزند، زمین بخورند یا از فعالیت‌هایی که نیاز به بالا و پایین رفتن دارد اجتناب کنند. وقتی ما دانستیم توازن چگونه رشد می‌کند، می‌توانیم به این کودکان در جهت رشد مهارت‌هایشان کمک نماییم. زمانی که کودک توازن خوبی دارد، در مجموع احساس اعتماد به نفس بیشتری می‌کند. توازن در حالت نشسته و ایستاده، مهارت‌های مهمی هستند که باید رشد کنند. وقتی یک کودک قادر به ایستادن و یا نشستن است،‌ در واقع نشان می‌دهد که توازن خوبی دارد. اگر کودک همچنان نیاز داشته باشد تا بدنش را جابجا کند تا سازگار شود، بیانگر این است که او راحت نیست و دارد برای ایجاد توازن تقلا می‌کند. تصور کنید که شما همیشه در حال راه رفتن روی یک زمین لغزنده یخی یا زمین ناهموار با یک کفش چرمی نرم هستید. در این حالت باید انرژی زیادی صرف کنید و حرکات زیادی برای حفظ وضعیت ایستاده خود داشته باشید. دوچرخه سواری موفقیت‌آمیز نتیجة داشتن یک توازن خوب است. برای راندن یک دوچرخه کودک باید قادر باشد صاف بنشیند، فرمان دوچرخه را بگیرد و پاهایش را روی پدال قرار دهد. زمانی که کودک در این حالت است و نگاه می‌کند تا میر راندنش را مشخص کند رواقع عضلات شکم و پشت، او را در وضعیت صاف نگه می‌دارند. حتی زمانی که کودک در یک مسیر مستقیم یم‌راند تغییراتی لازم است تا دوچرخه به سمت جلو و در جهت صحیح رانده شود. برای داشتن و حفظ حرکت، حفظ سرعت مناسب نیز ضروری است. این بازی‌‌های مفرح را برای تمرین مهارت‌های لازم برای دوچرخه سواری انجام دهید.

ایجاد مهارت‌های دوچرخه سواری
1- کودک به پشت دراز بکشد و پاهایش را بالا ببرد. در این حالت کودک حمایت زیادی دارد و تنها نیاز است تا بر حرکت پاهایش تمرکز کند.
2- کودکان به طور غریزی هیپ و زانوهایشان را خم می‌کنند. پاهای کودک را محکم بگیرید و به آرامی یکی از پاها را صاف و همزمان پای دیگر را خم کنید.
3- خم کردن یک پا و صاف کردن دیگری را به صورت آرام، روان و ریتمیک ادامه دهید.
4- این کار را «پاهای دوچرخه‌ای» بنامید و یا هر اسم دیگری که برای شما و کودک معنی داشته بشد.
5- وقتی کودک با این حرکات احساس راحتی کرد به او اجازه دهید تا خودش ادامه دهد. زمانی که او توانست خودش خم و راست کردن پاها را پشت سر هم انجام دهد در واقع زمان گام بعدی رسیده است.
6- اگر کودک خواهر، برادر و یا دوست همراهی دارد از آنها بخواهید به پشت بخوابند و کف پای یکدیگر را روی هم بگذارند. مثل زمانی که در حال دوچرخه سواری هستند.
7- یک سه چرخه به کودک اجازه می‌دهد تا مهارت‌های حرکتی متناوب و متقابل برای راندن را به دست آورد. در این حالت کودک نیاز به تلاش اضافی برای صاف نگه داشتن خود ندارد. سه چرخه را زمانی که پاهای کودک روی پدال‌ها است، آرام از پشت سر هل دهید. این کار با وجود اینکه توسط کودک ایجاد نمی‌شود ولی به او حس حرکت را می‌دهد و او را تشویق می‌کند تا به طور مستقل پدال بزند.
8- سه چرخه هم نیاز دارد که مودک وضعیت صاف بدنش را حفظ کند. برخی از سه چرخه‌ها یک پشتی برای حمایت بیشتر دارد و در صورت نیاز می‌توان از آنها استفاده کرد. کودک می‌تواند از تجربه احساس حرکت و الگوی متناوب در حرکت پایش بهره‌مند گردد. احساس قدرتی که مودک در زمان جلو رفتن حس می‌کند، خارق‌العاده است.
9- وقتی کودک در سه چرخه مهارت را به دست آورد زمان آن است که دوچرخه و با چرخ‌های کمکی را امتحان کند. تمریناتی که قدرت عضلات مرکزی بدن را افزایش می‌دهند نیز برای مهارت دوچرخه سواری مفید خواهند بود.
دلیل دیگری که کودکان با اختلالات طیف اوتیسم در توازن مشکل دارند، درک کمتر آنها از بارخوردهای لامسه و حرکت است. در فصول بعدی به این موارد اشاره خواهد شد. در این قسمت بعضی بازی‌های مفرح که می‌توان با همراهی کودک انجام داد و به او در رشد مهارت‌های توازنی‌اش کمک کرد آورده شده است.

بازی در درمان کودکان اوتیسم

این بازی توازن کودک را تقویت خواهد کرد و خود به خود منجر به واکنش توازنی خواهد شد. این بازی در واقع بر روی مهارت‌های برنامه‌ریزی که بخش مهمی از توازن مناسب است و نیز آگاهی بینایی تأثیر دارد. برای افزایش تصور و خیال در این باری، داستانی درباره اینکه روی بالشت یک دریاچه است و شما سعی دارید خیس نشوید بسازید. داستان را هر طور که دوست دارید تصویرسازی کنید. برای مثال از کتاب‌هایی که اخیراً با همراهی کودک خوانده‌اید و او دوست داشت، استفاده کنید.
1- تعدادی بالشت یا کوسن را روی زمین به شکل خط مستقیم یا دایره‌ای بگذارید. اگر بالشت‌ها دارای سفتی متفاوتی باشند،‌ بهتر است چرا که فرصت سازگاری و تنظیم برای حس‌های متفاوت را همزمان با پیشروی در بازی فراهم می‌آورد.
2- به کودک نشان دهید که چگونه پاها را بر روی زمین نمی‌گذارید و بر روی بالشت‌ها راه می‌روید. نشان دادن نحوه بازی در واقع بهترین راه برای برقراری ارتباط و ارائه دستورالعمل‌ها است.
3- راه رفتن را در یک مسیر مستقیم شروع کنید و سپس دایره‌ای و در نهایت در الگوی هشت انگلیسی امتحان کنید.
4- در ابتدا کودک را با گرفتن دستش حمایت کنید.
5- این کار می‌تواند زمانی که زشما اولین تلاش را می‌کنید، بکار بیاید. «پایت را بگذار، بایست و حالا قدم بردار.» طبق میل کودک عمل کنید و همیشه به سطح استرس او توجه کنید. یادگیری، زمانی رخ می‌دهد که کودک آسوده است و احساس خوبی دارد و نه در زمان استرس.
6- به کودک اجازه دهید کفش‌هایش را درآورد چرا که این کار به او اجازه تجربة حس لامسة بیشتری را از بافت‌های متفاوت بالشت‌ها خواهد داد.

بازی هدفگیری در توانبخشی اوتیسم

در این بازی به چالش کشیدن توازن همراه با یک مهارت بینایی وجود دارد.
1- از کودک بخواهید روی بالشت بایستد. اگر قادر به ایستادن نبود، برای شروع روی زمین باشد.
2- یک سطح یا کاسة بزرگ را در مقابل او بگذارید.
3- این سطل را در جایی قرار دهید که شانس کودک برای نداختن چیزی که می‌خواهد در داخل سطل بیندازد، زیاد باشد.
4- از اسباب بازی نرم و توپ‌ها استفاده کنید و از کودک بخواهید درون سطل یا کاسه پرتاب کند.
5- با پیشرفت کودک چالش را بیشتر کنید. هدف را دورتر کرده و یا آن از از سطح زمین بالاتر بگذارید.
6- برای افزایش چالش توازن از کودک بخواهید روی دو کوسن بایستد. همچنین توازن کودک می‌تواند با ایستادن او روز یک پا و انداختن شیء به سمت هدف به چالش کشیده شود.

بازی ایستادن روی زانوها برای توانبخشی در اوتیسم

ایستادن و نشستن روی زانوها یک روش خوب برای افزایش قدرت عضلات شکم و پشت (عضلات مرکزی) است و توازن را بهبود می‌بخشد.
1- روی زمین زانوهای خود را خم کرده و وضعیت صاف را حفظ نمایید. این روش و نشان دادن آن به کودک، بهترین راه آموزش است.
2- به کودک برای گرفتن وضعیت مورد نظر کمک کنید.
3- دو زانو بنشینید و سپس در حالی که تنها روی زانوهایتان هستید از جا برخیزید.
4- در بتدا شاید حفظ این وضعیت برای یک دقیقه یا حتی ثانیه‌هایی کوتاه، دشوار باشد. به کودک اجازه دهید یا خم کردن پاها و نشستن دو زانو خستگی‌اش را کم کند. نشستن دو زانو وضعیت راحت‌تری برای کودک است. بعد از استراحت از او بخواهید تا بلند شود و وضعیت صاف را برای زمان طولانی‌تری حفظ کند.
5- آواز خواندن در این وضعیت راه مناسبی برای کمک به گذر زمان است و تمرین خوبی برای تقویت عضلات و توازن است. چرا که آواز خواندن کمک می‌کند کودک مدت زمان بیشتری را در وضعیت تمرین بماند.
6- وقتی کودک در این وضعیت احساس راحتی بیشتری کرد می‌تواند آن را برای زمان بیشتری حفظ کند و نیازی به کمک بزرگترها نیست.
7- از کودک بخواهید زمانی که برایش داستان می‌خوانید در همین وضعیت بنشیند.
8- برای افزودن چالش بیشتر در حال یکه کودک روی زانوهایش است با او توپ بازی کنید.

حرکت و جابجایی در توانبشی کودکان اوتیسم

راه رفتن نتیجة طبیعی رشد عضلات و غلیة آنها بر جاذبه است. کودکان با اختلالات طیف اوتیسم ممکن است در زمان راه رفتن متفاوت از بقیه به نظر برسند. دست‌هایشان به گونه‌ای حرکت کند که گویی هیچ هماهنگی با گام‌هایشان ندارد. این کودکان ممکن است گام‌های بسیار کوتاهی بردارند و یا در زمان راه رفتن پاهایشام از هم فاصلة زیادی داشته باشد. به نظر می‌رسد زانوهایشان را خم نمی‌کنند و برای راه رفتن روی خط مستقیم مشکل دارند. این راه رفتن ناشیانه می‌تواند ناشی از توازن ضعیف، ضعف عضلات مرکزی یا نیاز برای دانستن اینکه در کجای فضا هستند و چگونه حرکت می‌کنند باشد. اینکه دلیل کدام مورد است تفاوتی ندارد و خوب است که کودک الگوی راه رفتن نرم و متوازن را به مرور کسب کند. برای ایجاد الگوی راه رفتن متقابل، زمانی که راه می‌روید تکان دادن دست‌هایتان را به صورت اغراق‌آمیز نشان دهید. بازوی راست را همزمان با جلو بردن پای چپ به سمت جلو تکاه دهید و الی آخر. بلند کردن پاها مانند آنچه در رژة نظامی انجام می‌دهند می‌تواند به نعطاف‌پذیری زانو و هیپ کمک نماید. خواندن یک آواز با ریتم قوی و یا تصور اینکه در یک دستة نظامی هستید، این نوع راه رفتن را تشویق می‌کند. باید مطمئن باشید که کفش‌های کودک راحت و ایمن هستند. اگر کفش‌ها مناسب پا نباشد یا احساس لغزیدن به کودک دهد، منجر به حواسپرتی کودک در زمان راه رفتن خواهد شد. در این مواقع کودک به صورت ناخودآگاه زمان و انرژی زیادی برای نگه داشتن کفش‌ها در پایش صرف خواهد کرد. شناخت یک کودک مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم در واقع یک سفر چالش‌زا و غنی است. تجلیل از آگاهی و تشویق کودک زمانی که او به شناختی از خودش نائل می‌شود، می‌تواند یکی از تجربیات ارزشمند زندگی باشد.
هماهنگی عبارت است از استفاده از بخش‌های مختلف بدن با یکدیگر برای رسیدن به یک هدف معنادار. در این فصل در مورد استفاده از چشم‌ها و دست‌ها جهت بازی کردن و انجام راحت کارهای دیگر صحبت می‌شود. داشتن هماهنگی خوب فرصت رشد مهارت در حرکت و استفاده از ابزار را فراهم می‌آورد.

بهترین مراکز توانبخشی اوتیسم

مرکز توانبخشی اوتیسم دکتر صابر یکی از بهترین مراکز تخصصی در این حوزه است که با بهره‌گیری از مربیان باتجربه و برنامه‌های درمانی پیشرفته، خدمات جامع به کودکان اوتیسم ارائه می‌دهد. در این مرکز، هر کودک با توجه به نیازهای فردی خود تحت حمایت و آموزش قرار می‌گیرد. تیم متخصص دکتر صابر با روش‌های نوین گفتاردرمانی و کاردرمانی، به بهبود مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی کودکان کمک می‌کند. اگر به دنبال بهترین مرکز توانبخشی اوتیسم با مربیان حرفه‌ای هستید، مرکز دکتر صابر انتخابی ایده‌آل است.

سوالات متداول:

1- آیا توانبخشی اوتیسم فقط برای کودکان است؟
خیر، توانبخشی در اوتیسم محدود به کودکان نیست. بزرگسالان مبتلا به اوتیسم نیز می‌توانند از برنامه‌های توانبخشی بهره‌مند شوند. این برنامه‌ها ممکن است شامل آموزش مهارت‌های اجتماعی، مدیریت استرس، آماده‌سازی برای اشتغال و استقلال در زندگی روزمره باشد. هدف اصلی توانبخشی در هر سنی، ارتقای کیفیت زندگی و افزایش سطح استقلال فرد است.

2-چه مدت زمانی برای مشاهده نتایج توانبخشی در اوتیسم لازم است؟
مدت زمان مورد نیاز برای مشاهده نتایج توانبخشی در اوتیسم به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله شدت اختلال، سن شروع درمان، میزان همکاری خانواده و کیفیت برنامه‌های توانبخشی. در برخی کودکان، پیشرفت‌های اولیه طی چند ماه قابل مشاهده است، اما برای دستیابی به نتایج پایدار و بلندمدت معمولاً نیاز به چندین سال تلاش مستمر وجود دارد. توانبخشی فرآیندی زمان‌بر اما اثربخش است.

تشخیص چپ و راست در اوتیسم

مرکز تخصصی توانبخشی اوتیسم در زمینه تشخیص اوتیسم و درمان تخصصی آن فعالیت می نماید. گفتاردرمانی اوتیسم و کاردرمانی اوتیسم و رفتاردرمانی اوتیسم از خدمات ویژه این مرکز می باشد. یکی از مفاهیم مهم در حیطه کاردرمانی کودکان اوتیسم تشخیص چپ و راست است که در تمرینات کاردرمانی به صورت ویژه مورد آموزش قرار می گیرد. بررسی دقیق علائم اوتیسم و درمان صحیح آن موجب پیشرفت کودکان و بهبود شرایط زندگی او می گردد. مرکز اوتیسم دکتر صابر با استفاده از تجهیزاتی نظیر سنسوری روم، اتاق تاریک و… در پیشرفت توانایی های کودکان اوتیسم به صورت تخصصی فعالیت می نماید.

اوتیسم و مشکل تشخیص چپ و راست

تشخیص چپ و راست در فهم جهان و اینکه مودک بداند کجا قرار گرفته و جهان اطراف او چگونه سازماندهی شده است، بسیار مهم می‌باشد. تشخیص راست و چپ می‌تواند به سه قسمت تقسیم شود.

راست و چپ بدن خود فرد، بدن سایر افراد و اشیا در محیط، محیطی که ما در آن زندگی می‌کنیم در بیشتر مواقع برای افراد راست دست ساخته شده است. اغلب کودکان با اختلالات طیف اوتیسم در تشخیص اینکه راست یا چپ دست هستند، تأخیر دارند و زمانی که دست غالب این افراد مشخص می‌شود، مشاهده می‌شود که بیش از نیمی از آنها چپ دست هستند. این امر زندگی را برای کودکان پیچیده‌تر می‌سازد. اینجا تعدادی از فعالیت‌های روزانه وجود دارند که می‌توانید به واسطة آنها ابزارهای یادگیری را برای کودک فراهم نمایید تا او بتواند راست و چپ بودن را در دنیای خود، بهتر درک نماید. وقتی کودک راست و چپ را دقیق متوجه شود، دیگری نیازی به فکر کردن به آن نخواهد داشت و زمانی که جهتی به او گفته می‌شود به صورت خودکار به آن پاسخ می‌دهد. زمانی که کودک دچار استرس است یا از چپ و راست بودن حرکتی مطمئن نباشد، نیاز دارد تا بیش از زمان معمول تمرکز نماید. بسیاری از شعرهای کودکی از حرکات بدن به ویژه چپ و راست استفاده می‌کند و ابزارهای یادگیری بسیار مناسبی هستند. ممکن است متوجه شده باشید که کودکان با اختلالات طیف اوتیسم از موسیقی لذت می‌برند و می‌توان از این علاقه برا ی آموزش مهارت‌ها استفاده کرد. حتی اگر از شعر و آهنگ خاصی استفاده نکنید، کودک اغلب زمانی که شما اطلاعات را به صورت ریتمیک به او ارائه می‌کنید، توجه بیشتری به شما خواهد کرد که می‌تواند موجب شگفتی شما گردد.
جز در اشکال گرد مانند توپ می‌توانید سمت راست و چپ هر شی را در محیط تشخیص دهید. هر روز که کودک خودش این کار را انجام دهد در واقع فرصت یادگیری خواهد داشت و شما می‌توانید با استفاده از اشیای مورد علاقه کود دانش او را نیز افزایش دهید. ویژگی‌های شی اعم از سمت راست و چپ، شکل، بافت و رنگش را به کودک یادآوری نمایید. برای نمونه اگر شما در حال نگاه کردن به یک کتاب همراه با کودک هستید، به شخصیت مورد علاقه کودک در سمت راست یا چپ صفحه اشاره نمایید. این کار را چند بار در روز و د رموقعیت‌ها و شرایط مختلف انجام دهید تا آگاهی کودک از اینکه اشیا دارای سمت راست و چپ هستند، افزایش یابد.

تمرینات تشخیص چپ و راست در کودکان اوتیسم

دست راست من
گام اول در فمیدن مفهوم راست و چپ در دنیای اطراف این است که کودک بداند بدن او نیز دارای دو سمت راست و چپ است.
1- در زمان حمام کردن سمت راست و چپ بدن را همراه با شستشو مشخص کنید و مثلاً به کودک بگویید «اینها انگشتان پاس راست تو هستند و الی آخر.»
2- در زمان لباس پوشیدن از کودک بخواهید پای راستش را بیاورد و شما جوراب را به پای او بپوشانید. اگر کودک در تشخیص اشتباه کرد یا مطمئن نبود، منتظر پاسخ او بمانید. بعد از 10 الی 15 ثانیه پای راست او را بگیرد و در حالی که جوراب را می‌پوشانید بگویید این پای راست تو است. این کار را با لباس‌های دیگر نیز انجام دهید. اگر برای منتظر ماندن به پاسخ کودک بعد از هر لباس، زمان کافی ندارید، حداقل یک بار این کار را انجام دهید. هر بار با بخش‌های مختلف بدن و نیز با تکه لباس‌های گوناگون این کار را انجام دهید. این کار را هر روز انجام دهید تا کودک متوجه شود که در واقع بدن او دارای دو سمت راست و چپ است.
3- در زمان راه رفتن دست کودک را بگیرید و به او بگویید که کدام دستش را نگه داشته‌اید. این کار سبب می شود تا کودک متوجه شود دو سمت مختلف بدنش در تمام طول روز ثابت باقی می‌ماند. تکان خوردن دست کودک در زمان پیاده‌روی، آگاهی او از دستش را افزایش خواهد داد.
4- وقتی کودک در حال خوردن و آشامیدن چیزی است به او بگویید که در حال انجام چه کاری است و توجه او را با گفتن اینکه «تو فنجان را با دست چپ‌ات نگه داشتی» جلب نمایید.
5- برخی از کودکان یک دستبند یا ساعت که دوست دارند هر روز آنها را به دستشان ببندید. آنها معمولاً دستبند خود را همیشه به مچ یکی از دستانشان می‌بندند. همین کار یک فرصت بسیار خوب برای آموزش سمت راست و چپ بدن است که می‌تواند به عنوان یک راهنما در مدرسه هم مورد استفاده قرار گیرد.
6- بسیاری از آهنگ‌ها و اشعار دوران کودکی به تشخیص سمت راست و چپ یدن می‌پردازد و در واقع انجام حرکات و آواز خواندن یک راه بسیار خوب برای یادگیری است. ذهن کودک اوتیسم نسبت به اطلاعات در زمانی که به صورت ریتمیک و دارای ملودی ارائه می شوند، بیدارتر و هوشیارتر عمل می‌کند.

سمت راست مامان

گام دوم در درک اینکه دو سمت راست و چپ در بدن وجود دارد، کسب آگاهی از این واقعیت است که سایر مردم نیز دارای دو سمت راست و چپ در بدن خود هستند. کودکان با اختلالات طیف اوتیسم در دیدن اشیا از نگاه دیگران (به شکلی که بقیه می‌بینند)، دچار مشکل ستند. این راه یک راه مناسب برای جلب توجه آنها به این مسئله است که بدن افراد دیگر نیز دارای دو سمت چپ و راست می باشد و اینکه چپ و راست آنها می‌تواند با چپ و راست بدن شما فرق داشته باشد. بهتر است به کودک نشان دهید که وقتی مقابل او هستید دست راست او روبروی دست چپ شما قرار دارد. اغلب بزرگترها به دست چپ خود ساعت می‌بندند. این قضیه را به کودک توضیح دهید که سبب می‌شود با تکرار وگذر زمان او یاد بگیرد که بابا و مامان به مچ دست چپ خود ساعت می‌بندند. رو‌ش‌های دیگری نیز برای نشان دادن چپ و راست در بدن دیگران وجود دارد. برای نمونه اگر شخصی برای ملاقات به سمت کودک می‌آید، می‌توانید بگویید «به مادربزرگ صوفی سلام کن. مامان بزرگ انگشتر آبیش رو به دست راستش کرده.» تکان دادن دست‌ها یا بازی‌های صدادار که تکان دادن دست را هم در خود داشته باشند، راه مناسب دیگری برای نشان دادن این است که دیگران نیز دارای سمت راست و چپ در بدن خود هستند.

سمت راست و چپ تختخواب
دانستن اینکه اشیا در محیط نیر دو سمت دارند، پیچیده‌ترین سطح آگاهی از چپ و راست است. ما معمولاً‌ بدون فکر کردن می‌دانیم که دکمه‌های روشن یا خاموش اشیا در سمت راست آنها قرار دارند. کتاب را از سمت چپ (در زبان فارسی) باز می‌کنیم و از سمت راست به چپ می‌خوانیم. هر روز همراه با کودک دقایقی را صرف تماشای اشیای محیط نمایید. درباره ویژگی های بارز و نیز سمت راست و چپ اشیایی که می‌بیند با صدای بلند و هیجان صحبت کنید. در زیر چند راه برای تقویت مفهون راست و چپ بدون نیاز به گفتن شفاهی آنها ارائه شده است:
1- زمانی که برای کودک کتاب می‌خوانید، او را روی پای خود و یا در نزدیک خود بنشانید تا بتواند کلمات و تصاویر کتاب را ببیند.
2- انگشت اشاره او را بگیرید. (اگر دست غالب کود را می‌شناسید، آن را بگیرید و در غیر این صورت از دست راستش استفاده کنید.)
3- انگشت او را در زیر کلماتی که می‌خوانید، حرکت دهید. اگر کودک خسته می‌شود و یا احساس ناراحتی می‌کند، لازم نیست این کار را در تمام داستان انجام دهید. با این حال هر بار که شروع به خوندن داستانی می کنید این کار را انجام دهید. کودک به مروز از این کار لذت خواهد برد و حتی ممکن است خودش انگشتش را بلند نماید و نشان دهد که می‌خواهد داستان را بخواند.
4- از کودک بخواهید بخش‌هایی از تصویر را با دست راست یا چپش نشان دهد. برای مثال ممکن است از او اینطور بپرسید: کلاه خرسی که در سمت راست قرار دارد، چه رنگی است؟
5- وقتی کودک چپ و راست را یاد گرفت، می توانید با افزودن مفاهیمی مثل بالا، پایین و وسط به بازی‌های روزانه، چالش را بیشتر نمایید.
6- از کودک بخواهید در چیدن میز به روشی که شما می‌خواهید، کمک کند. یک مدل به او نشان دهید و اجازه دهید هر بار فقط یک جزء را اضافه نماید. برای مثال چنگال را در سمت چپ بگذارید.

سوالات متداول:

1-آیا مشکل در تشخیص چپ و راست بر یادگیری نوشتن تاثیر دارد؟
بله، این مشکل می‌تواند در جهت‌یابی حروف و شروع نوشتن اختلال ایجاد کند. بهتر است همزمان با آموزش نوشتن، جهت‌ها را هم تقویت کنید.

2-از چه سنی باید آموزش چپ و راست را شروع کنیم؟
معمولاً از 4-5 سالگی می‌توان آموزش را آغاز کرد، اما در کودکان اوتیسم ممکن است نیاز به زمان بیشتری داشته باشد. بهتر است با مفاهیم ساده‌تر شروع کنید.

کاردرمانی اوتیسم و آگاهی از خود

مرکز تخصصی توانبخشی اوتیسم یکی از مراکز تخصصی در زمینه تشخیص و درمان کودکان در تهران می باشد که با تجربه بالغ بر 18 سال در زمینه گفتاردرمانی اوتیسم و کاردرمانی اوتیسم و رفتاردرمانی اوتیسم به بسیاری از کودکان اوتیسم در جهت استقلال و بهبود شرایط زندگی کمک نموده است. مرکز اوتیسم دکتر صابر با تشخیص اوتیسم و درمان به موقع و همه جانبه آن با استفاده از تجهیزات و تبحر متخصصین این مرکز در تهران شناخته شده می باشد. کاردرمانی حسی، شکل گیری آگاهی بدنی در کودکان اوتیسم، کاردرمانی ذهنی و گفتاردرمانی از درمان های مفید در حیطه کودکان اوتیسم می باشد که توسط متخصصین مرکز در کلینیک و همچنین در محیط منزل به کودکان ارائه می گردد.

 جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید. 

کاردرمانی حسی اوتیسم و شکل گیری آگاهی بدنی

شکل گیری آگاهی بدنی و آگاهی از خود در کودکان اوتیسم از مواردیست که نیازمند کمک و تجربه کاردرمانگران مرکز می باشد. شناخت اندام ها و درک صحیح از تصویر بدن در کودک اوتیسم توسط تمرینات مختلفی شکل می گیرد. در زیر به ارائه قسمتی از آن می پردازیم.
فعالیت‌های روی میزی از مهارت‌های حرکتی ظریف استفاده می‌کند و منجر به رشد توالی و استفاده از ابزار می گردد. این کار دستی می‌تواند در چند جلسه انجام شود.
1- از کودک بخواهید دستش را روی برگة کاغذ بگذارد در حالی که انگشتانش را کاملاً از هم باز کرده است.
2- کودک جای دست خود را روی کاغذ بکشد. همزمان با کشیدن دست کودک، برای ایجاد درونداد لمسی بیشتر، فضای میان هر یک از انگشتان را لمس کنید. به کودک کمک کنید تا یکی از دستانش را روی کاغذ نگه دارد و با دست غالب خود، آن دست را بکشد. بعد از بلند کردن دست از روی کاغذ و دیدن جای دست او بگویید «این دست تو است»
3- کودک جای دست خود را بِبُرد که راهی مفید برای رشد مهارت‌های دستی دو طرفه است. این کار می‌تواند برای سمت دیگر بدن نیز تکرار شود و تا کامل کردن بدن یک فرد انجام شود.
4- از کودک بخواهید روی زمین دراز بکشد و دور بدن او را مشخص نمایید. اگر کودک قادر به گفتن قسمت‌های مختلف بدنش باشد، بعد از شما او می‌خواهد این کار را انجام دهد. بخشی از بدن کودک را که هدف شما برای آموزش و کشیدن است، لمس نمایید.
5- از کودک بخواهید تکه‌های بریده شده کاغذ را رنگ یا تزئین نماید تا زمانی که تمام بخش‌ها کامل گردد.
6- این «من کاغذی» را نشان دهید و در طول یادگیری بخش‌های بدن به آن اشاره کنید. اگر کودک در قسمتی از بدنش دچار مشکل است، استفاده از این کاردستی به کودک کمک می‌کند تا با شما ارتباط برقرار کرده و شما را از وضعیت خود مطلع سازد.
کودکان معمولاً زمانی که بزرگترها م به نوبت کاری را با آنها انجام می‌دهند، لذت بیشتری می‌برند. دست خود را روی برگه کاغذ قرار دهید و از کودک بخواهید کناره‌های انگشتان شمار ا مشخص و دنبال نماید، کودک ممکن است فقط روی کاغذ خط خطی کند و هر بار رد یک یا دو انگشت را مشخص نماید. به کودک اجازه دهید که هر بار با میل خودش پیش برود، خواه دست شما روی کاغذ باشد یا دست خودش. پس از آنکه کشیدن هر پنج انگشت شما را به اتمام رساند، دست خود را از روی کاغذ بردارید تا نتیجه کار خود را ببیند. اشتیاق خودتان را با برداشتن و گذاشتن دستتان روی نتیجة کار کودک، با او در میان بگذارید. کودک را تشویق کنید تا همان کار را روی دست خودش دوباره انجام دهد. او را با اشاره به دستش و سپس اشاره به برگه سر شوق بیاورید. هر بار به او زمانی برای واکنش دادن بدهید (30 ثانیه و گاهی بیشتر). این رفتاری تکراری به کودک یاد می‌دهد که او می‌تواند دستش را بکشد و تصویر روی برگه، دارای معنا می‌شود. او سپس یاد می‌گیرد که می‌تواند با هر بار برداشتن دستش از روی کاغذ، نتیجة کار خود را ببیند و این کار اگاهی کودک از دستش را افزایش خواهد داد.

توجه اشتراکی در اوتیسم و آگاهی از خود

آگاه بودن و نگاه کردن به چیزی که یک فرد دیگر هم به آن نگاه می‌کند، توجه اشتراکی نامیده می‌شود. توجه اشتراکی رفتاری است که معمولاً در کودکان با اختلالات طیف اوتیسم، وجود ندارد و یا با تأخیر شکل می‌گیرد. به اشتراک گذاشتن تجربیاتی که در بالا ذکر شد به کودکان اجازة تجربة توجه اشتراکی را می‌دهد. افزایش چنین تجربیاتی اجازة بهبود مهارت‌های ارتباطی و آگاهی از خود و دیگران را به کودک خواهد داد. شاید بخواهید همراه با کودک اوتیسم به برگه نگاه کنید اما تمام تلاشتان را بکنید تا به چهرة کودک نگاه کنید. شاید کودک اوتیسم فقط برای لحظه‌ای به شما نگاه کند اما نباید آن تماس چشمی گرانبها را از دست بدهید. یک راه جذاب دیگر برای کمک به کودک جهت رشد خودآگاهی استفاده از آینه است. به کودک اجازه دهید به آینه نگاه کند و شما پشت سر او قرار بگیرید تا شما را نیز در آینه ببیند. از مقابل آینه کنار بروید طوری که فقط تصویر کودک در آن باشد. این کار را تکرار کندی تا کودک به تفاوت تصویرها توجه کند. کودکان دارای رشد عادی معمولاً با خودشان در آینه صحبت می‌کنند و سعی می‌کنند تا تصویر را با دستشان بگیرند. کودکان دچار اختلالات طیف اوتیسم ممکن است با تصویر دورن آینه مشابه سایر تصویرها برخورد کنند. آنها در حالی که همچنان به آینه نگاه می‌کنند دستشان را حرکت می‌دهد یا صورت خود را لمس می‌کنند. با انجام این کار در واقع شما لمس و حرکت را به صتویر بینایی اضافه کرده‌اید و کودک چند راه مختلف برای درک تصاویر در آینه دارد.
استفاده از فعالیت‌های معمول نیز یک راه دیگر برای افزایش درک کودک از تصویر است. کودک را مقابل آینه بنشانید، در حالی که موهای او را شانه می‌زنید و یا در حال مسواک کردن دندانهایش می‌باشید. در این مواقع کودک همزمان با اینکه لمس شدم موها و دندان‌هایش را احساس می‌کند، می‌تواند آن را نیز در آینه ببیند. این کار می‌تواند برای لباس پوشیدن، نقاشی روی صورت یا هر فعالیت دیگری که مربوط به سرگرمی یا مراقبت باشد، انجام گردد.

سوالات متداول:

1-آگاهی از خود در کودکان اوتیسم چه اهمیتی دارد؟
آگاهی از خود (Self-Awareness) به کودک کمک می‌کند تا بدن، احساسات و نیازهای خود را بهتر درک کند. این مهارت پایه‌ای برای یادگیری خودتنظیمی، ارتباط مؤثر و استقلال است. کودکان اوتیسم اغلب در پردازش اطلاعات حسی و شناختی مربوط به خود مشکل دارند، بنابراین کاردرمانی با تقویت این آگاهی، به آن‌ها در کنترل رفتارها و بهبود تعاملات اجتماعی کمک می‌کند.

2-تفاوت آگاهی از خود در کودکان اوتیسم با کودکان عادی چیست؟
کودکان عادی به‌طور طبیعی آگاهی از خود را توسعه می‌دهند، اما کودکان اوتیسم نیاز به آموزش مستقیم دارند. تفاوت اصلی در مشکل آن‌ها در ارتباط برقرار کردن بین احساسات جسمی و هیجانی، تمرکز بیش‌حد بر جزئیات به جای تصویر کلی، و اختلال در درک مالکیت بدن است. این چالش‌ها باعث می‌شود درک خود و نیازهایشان برایشان دشوارتر باشد.

کاردرمانی اوتیسم چیست

یکی از مهمترین درمان های شناخته شده در حیطه کودکان اوتیسم خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی اوتیسم می باشد. متخصصین حیطه گفتاردرمانی اوتیسم و کاردرمانی اوتیسم با استفاده از تکنیک های درمانی روز دنیا به درمان اختلالات حسی، بی قراری، مشکلات رفتاری و اختلالات گفتاری کودکان اوتیسم می پردازند. مرکز تخصص توانبخشی اوتیسم دکتر صابر در زمینه توانبخشی کودکان اوتیسم با بیش از 18 سال تجربه در تهران فعالیت می نماید از دیگر خدمات مرکز اوتیسم دکتر صابر در حیطه تشخیص اوتیسم و درمان آن، بازی درمانی و رفتاردرمانی اوتیسم  می باشد که توسط متخصصین این مرکز ارائه می گردد. درمانگران مجرب مرکز در کنار درمان های داخل مرکز به درمان کودکان در منزل نیز پرداخته و روند بهبودی را تسهیل می نمایند.

نکاتی در حیطه کاردرمانی کودکان اوتیسم

برای اینکه کودکان دچار اختلالات طیف اوتیسم، فعالیت‌های حرکتی و ذهنی را بهتر متوجه شوند، همراه با دستورات کلامی و یادآورها آن فعالیت را به او نشان نیز بدهید. تا جای ممکن در کاردرمانی اوتیسم از کلمات کمتری برای توضیح کارهایی که انجام می‌دهید استفاده کنید و بیشتر از نشان دادن فعالیت استفاده کنید. احتمال اینکه کودک دستورالعمل‌های فیزیکی را متوجه شود و بتواند از آنها تقلید کند، بیشتر از دستورات کلامی است. این فرض حتی زمانی که کودک گفتار خوبی نیز دارد و با کارهایی مثل تکان دادن سر نشان می‌دهد گفته‌ها را متوجه می‌شود، نیز صدق می‌کند.

هماهنگی چشم و دست یکی از مهار‌ت‌های اولیه ای است که کودک کسب می‌کند و یکی از مهارت‌ بینایی حرکتی محسوب می‌گردد. وقتی یک کودک با رشد طبیعی دستانش را مقابل صورتش می‌گیرد، در حال یادگیری نشان دادن دست‌ها به خودش و نحوة حرکت آنها می‌باشد. به مرور که کودک بزرگتر می‌شود و شروع به برداشتن اسباب بازی می‌کند با حرکت دادن آن به خودش نشان می‌دهد که قادر به انجام این کار است. در ابتدا یادگیری به صورت اتفاقی و سپس در جهت تعامل هدفمند با محیط است که فرصت رشد هماهنگی چشم و دست در قالب بازی را فراهم می‌آورد. کودکان با اختلالات طیف اوتیسم اغلب دست‌ها و اسباب بازی‌هایشان را به خودشان نشان نمی‌دهند. از این رو ما باید در ایجاد رشد مشابه، برای این کودکان در حیطه کاردرمانی اوتیسم خلاق باشیم و به آنها در این راستا کمک نماییم. هدف این فعالیت‌ها مجبور کردن کودک برای نگاه کردن به شیء متحرک است. اینکه می‌گوییم شیء متحرک باشد به این دلیل است که کودک اوتیسم آن را حرکت می‌دهد و خودش نیز آن را با چشم‌هایش تعقیب می‌کند. وقتی کودکان با اختلالات طیف اوتیسم بزرگتر می‌شوند لازم است که از اشیاء برای اهداف خود استفاده کنند و نشان دهند که آن هدف را متوجه شده‌اند.

تکنیک های کاردرمانی اوتیسم

نوزادان: از تولد تا دو سالگی
توجه کودک را با صداهایی مانند نام او یا هر صدای دیگری که کودک به آن توجه می‌کند، جلب نمایید. یک شیء با تضاد رفنگی بالا را در معرض دید او قرار دهید و هر زمان که کودک به آن نگاه کرد، ‌بلافاصله پاداش مثبت داده و او را تشویق نمایید. اسباب بازی‌های سیاه و سفید برخلاف آنهایی که رنگ ملایمی دارند از تضاد رنگی بالایی برخوردارند. پاداش می‌تواند گفتن کلمه‌ای مثل خیلی خوب یا حرکت دادن و یا لمس کردن به گونه‌ای باشد که می‌دانید کودک لذت می‌برد. سپس شیء را در دست کودک قرار دهید. اگر اسباب بازی به کشی وصل باشد بهتر است چرا که کودک تجربة نگه داشتن شیء را به طور مستقل به دست خواهد آورد. مشارکت فعال برای احساس کنترل زودهنگام و استقلال و نیز آگاهی از داشتن اثر بر دنیای پیرامون بسیار مهم است. وقتی کودک به شیء نگاه می‌کند، حرکت دادن آن را ادامه دهید. وقتی شیء خیلی آرام به مچ کودک وصل است می‌تواند آن را حرکت دهد اما زمانی که متوجه شدید کودک دیگر به شیء‌ نگاه نمی‌کند، آن را از مچش جدا کرده و مراحل بالا را دوباره انجام دهید. این کار را 5 بار و هر بار 3 الی 4 مرتبه در روز انجام دهید. وقتی کودک شروع به نگاه کردن به شیء که در دستش است، کرد دیگر نیاز به اتصال کش نخواهد بود. برای ایجاد تنوع حداقل از سه نوع متفاوت اسباب بازی استفاده کنید.

نوپایان: دو تا 5 سالگی
نگاه کردن کودک به صورت فعالانه در جهتی که شما می‌خواهید شیء را با چشمانش دنبال کند، اهمیت زیادی دارد. در کودکان با رشد طبیعی لمس اتفاقی یک شی‌ء از طریق حرکت، خواه تلاش برای گرفتن و خواه برای راندن شیء دیده می شود. کودک آگاهی از محیط را با تصدیق این که چیزی را لمس می‌کند، نشان می‌دهد. این تصویق کردن می‌توند به صورت تولید صدای شاد یا تلاش برای حرکت دادن یا لمس کردن دوبارة شیء باشد. وقتی کودک بزرگتر می شود از اشیا به ورت هدفمند استفاده خواهد کرد. او ممکن است از تراشیدن ریش و یا شانه کردن موی پدرش تقلید کند. کودک درک می‌کند که اشیای اطراف باید استفاده شوند و او قدرت استفاده از آنها را دارد. کودکان با اختلالات طیف اوتیسم الزاماً اگاهی خود از لمس اشیاء را نشان نمی‌دهند و بنابراین تمرین مهارت‌ةای حرکتی ظریف لرا که لازمة دستکاری کردن اشیای‌م محیط است، انجم نخواهند داد. وقتی کودک بزرگتر می‌شود تأخیر در هماهنگی چشم و دست او هم ادامه می‌یابد چرا که به صورت فعالانه در جستجوی اسباب بازی و یا سایر اشیاء‌ برای استفادة معنادار نخواهد بود. این نبود استفاده از دست بر دستکاری اشیا منجر به تأخیر حرکات ظریف خواهد شد و کودک از دست هایش تنها به یک صورت و بدون تنوع در حرمات استفاده خواهد کرد. یک بازی که کودک را به استفاده از دت‌هایش به شکل‌های گوناگون تشویق می‌کند، جمع‌آوری اشیای مختلف و قرار دادن آنها در یک کیف یا قفسه است. مطمئن باشید که اشیاء جنس و شکل‌های مختلفی دارند. زمانی که اشیا را در کیف می‌گذارید به کودک نشان دهید و نامشان را بگویید. اشیا باید در راستای دید کودک باشند. از کودک بخواهید دستش را به سمت کیف ببرد و یکی از وسایل را بردارد. در ابتدا ممکن است او نیاز به کمک داشته باشد. وقتی شیء را برداشت باید آن را به شما و خودش نشان دهد. همزمان با این مراحل همه چیز را به او بگویید و به او نشان دهید که چگونه با وسیله‌ای که برداشته است، کار کند. در نهایت به او اجازه دهید به صورت مستقل شیء را حرکت دهد و لمس کند. اشیایی که کودکان درد این سن می‌توانند داشته باشند شامل توپ، فنرهای بازی، مجموعه ای از کلیدها، قاشق، اسباب بازی کوکی و مجموعه حیوانات کوچک است. این بازی کودک را به تصویرسازی ذهنی ترغیب می‌کند و به رشد مهارت بقای اشیا در او کمک می‌کند. علاوه بر این دستکاری اشیای گوناگون به استفاده و تقویت عضلات مختلف دست منجر می‌شود. از اسباب بازی‌های که با باطری کار می‌کنند و یا با فشردن یک دکمه راه می‌افتند تا جای ممکم استفاده نکنید. هدف این است که کودک روی محیط پیرامونش تأثیر بگذارد که اسباب بازی‌های باطری‌دا کمکی نمی‌کند. شنا کردن یک فعالیت خارق‌العاده برای بسیای از مهارت‌های است. در این حالن کودک همزمان با نگاه به اطرافش حرکت می‌کند. این حرکت کردن تمرینی مناسب برای چشم‌ها است چرا که کودک دائماً نیاز دارد بر توجه بینایی‌اش تمرکز نماید.

کاردرمانی اوتیسم و مدرسه

کودکان با رشد طبیعی تا این سن غلبة طرفی را در دست خود پیدا کرده‌اند و مشخص شده است که راست یا چپ دست هستند. آنها از دست غالب و گرفتن انبری برای نگه داشتن مداد یا مداد شمعی استفاده می کنند و یا خط نسبتاً خوانایی می‌نویسند. کودک در این سن می‌تواند به صورت هدفمند بنویسد و زمانی که بزرگتر می‌شود از فضای موجود برای نوشتن آنچه نیاز است، استفاده نماید. در کنار نوشتن، در سال‌های مدرسه کودکان بازی‌های ورزشی و نواختن ابزارهای موسیقی را یاد می‌گیرند و به کارهای دستی خاصی که نیاز به استفاده از ابزار و مهارت دست دارد،‌ علاقه نشان می‌دهند.

حرکت ظریف یا مهارت‌های هماهنگی چشم و دست ضعیف در کودک می‌تواند منجر به ناامیدی بزرگی گردد. کودکان نیز برای شرکت در فعالیت‌هایی که باعث ناامیدی و حتی ناراحتی ‌آنها شود، علاقه ای ندارند. این امر می‌توند آغاز یک سراشیبی باشد. وقتی کودک برای استفاده از دست هایش مقاومت می‌کند در واقع تمرین‌های روزمره و طبیعی زندگی که می‌توانستند این مهارت‌ها را بهبود بخشند، مورد غفلت واقع می‌شوند. از این رو مهارت‌های دست کودک رشد نخواهد یافت و مهارت‌های کارکردی او رفته رفته بدتر خواهد شد. باید حواسمان باشد که اگرچه کودکان با اختلالات طیف اوتیسم روند رشد کودکان با رشد عادی را طی نمی‌کنند اما به احتمال زیاد می‌توانند به نتایج مشابهی برسند و قادر خواهند بود تکالیف را به طور مستقل کامل نمایند.
ردیابی بینایی دنبال کردن یک شیء متحرک با چشم‌ها است. سر یا بدن حرکت نمی‌کند و تنها چشم‌ها هستند که شیء یا فرد متحرک را دنبال می‌کنند. ردیابی بینایی برای کودکان با اختلالات طیف اوتیسم دشوار است. این کودکان اغلب در نگاه کردن به دیگران اکراه دارند اما به چیزهایی که دوست دارند، نگاه می‌کنند. چیزی را که کودک دوست دارد در دستان بگیرد و ببیند که کودک به سمت آن دست دراز می‌کند یا فقط زمانی که آن را بالا / پایین و طرفین حرکت می‌دهید، به آن نگاه می‌کند. اگر کودک درک می‌کند از او بخواهید ت افقط با چشم‌هایش نگاه کند بدون اینکه سرش را بچرخانید. فعالیت‌های دیگر که هماهنگی چشم و دست را ترغیب می‌کند شامل جور کردن اشکال و حرکت دادن توپ با یک ماشین یا کامیون در یک مسیر جاده مانند است. وقتی کودک یک اسباب بازی متحرک را با چشمش دنبال می‌کند در حال تمرین دادن سیستم بینایی خود است. ار کودک یک ماشین یا قطار مورد علاقه دارد آن را حرکت دهید. وقتی با کودک بر روی زمین بازی می‌کند آن قطار را در مسیر دایره‌ای یا در الگوی هشت انگلیسی حرکت دهید. کودک وقتی بازی کردن شما را ببیند، در حال تمرین دادن عضلات چشمش است. قل دادن توپ به سمت کودک برای او سرگرمی بسیار خوبی است. کودک از اینکه توپ روی یک مسیر مستقیم به سمتش قل می‌خورد و شما نیز توپ را می‌گیرید، احساس رضایت می‌کند. برای ایجاد یک تجربة موفقیت‌آمیز نزدیک به کودک بنشینید و توپ را در دو جهت قل دهید تا کودک منظور شما را متوجه شود.
شکل هشت انگلیسی (8) از اشکال مورد علاقه درمانگران است. این شکل به کودک امکان عبور از خط وسط یا خط مرکزی بدن را می‌دهد و موجب می‌شود هر دو سمت مغز با هم در ارتباط باشند. بازی کردن با ماشین ها و کامیون‌ها و حرکت دادن آنها در این الگو یک راه عالی برای رشد مهارت هماهنگی چشم و دست است. با این حال چنانچه استفاده از این بازی منجر به احساس بی معنی و معمولی بودن اسباب بازی را در کودک تقویت کند و کمکی به درک هدف اسباب بازی در محیط نکند، زمان کمتری به آن اختصاص دهید. خوب است که بدانیم همه ما به ویژه افراد دچار اختلالات طیف اوتیسم در زمان‌هایی احساس بی‌حوصلگی می‌کنیم، بنابراین پس از چند دقیقه حرکت دادن کامیون مورد علاقه در الگوی هشت انگلیسی، به کودک اجازه دهید این کار را با بقیه ماشین‌هایش نیز انجام دهد. بازی‌های رایانه‌ای جوابگوی چالش‌های هماهنگی چشم و دست نیستند چرا که بسیاری از کودکان در بازی‌های مختلف مهارت پیدا می‌کنند و در استفاده از دکمه‌ها برای حرکت دادن تصاویر ماهر می‌شوند اما این مهارت‌ها به حوزه‌های کارکردی منتقل نمی‌شود. زمانی که کودک در دیدن تصاویر از فاصلة صندلی تا صفحة تلویزیون قوی‌تر می‌شود، این قدرت به فاصله‌های دیگر قابل تعمیم نخواهد بود. کودک نیاز دارد مهارت‌های بینایی را در فاصله‌های دورتر و نزدیک‌تر برای مواقعی مانند تکمیل پازل و گرفتن توپ نیز ایجاد نماید. بازی‌های رایانه‌ای به کودک در کارهایی مانند استفاده از خمیردندان برای مسواک زدن ک مک نخواهد کرد چرا که فاصله نزدیک تر است. از سوی دیگر ماندن به مدت طولانی در وضعیت راکد اجازة افزایش قدرت در عضلات مرکزی بدن را نمی‌دهد. این عضلات برای وضعیت دادن به بدن، تنفس و به طور کلی داشتن سلامت مناسب، از اهمیت زیادی برخوردارند. وقتی کودکی عضلات مرکزی ضعیفی دارد ممکن است درد در پشت، خستگی کلی، مهارت‌های ظریف و درشت ضعیف و کاهش حس رفاه را تجربه نماید. توپ بازی کردن با یک دوست یکی از راه‌های مناسب برای ایجاد هماهنگی چشم و دست است. ضربه زدن به یک بالون در هوا یا بازی کردن با فرد دیگری یک سرگرمی مفید است. این بازی در هر سنی می‌تواند انجام شود و ماهیت بده و بستانی بازی، اجتماعی شدن کودک را تقویت می‌کند. سایر ورزش‌ها مانند تنیس و پینگ پنگ نیز می‌توند این مهارت را تقویت نماید.

تکنیک‌های نوین کاردرمانی در بهبود علائم اوتیسم

کاردرمانی به عنوان یکی از مؤثرترین روش‌های توانبخشی برای کودکان مبتلا به اوتیسم شناخته می‌شود. امروزه با پیشرفت علوم اعصاب و روانشناسی، تکنیک‌های نوین کاردرمانی تحول بزرگی در بهبود علائم اوتیسم ایجاد کرده‌اند. این روش‌ها نه‌تنها بر مهارت‌های حرکتی، بلکه بر تقویت تعاملات اجتماعی، پردازش حسی و خودمراقبتی نیز تمرکز دارند.

1. یکپارچگی حسی (Sensory Integration)
یکی از روش‌های پیشرفته، درمان یکپارچگی حسی است که به کودک کمک می‌کند تا محرک‌های محیطی را بهتر پردازش کند. کاردرمانگران از ابزارهایی مانند سنسوری روم، توپ‌های تعادلی و وسایل لمسی استفاده می‌کنند تا واکنش‌های حسی کودک را تنظیم کنند.

2. بازی‌درمانی هدفمند
بازی‌های ساختارمند، ابزاری قدرتمند در کاردرمانی اوتیسم هستند. تکنیک‌هایی مانند بازی‌های تقلیدی، نقش‌آفرینی و استفاده از اسباب‌بازی‌های آموزشی به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های ارتباطی و شناختی خود را تقویت کنند.

3. روش‌های مبتنی بر فناوری
امروزه از ربات‌های اجتماعی، واقعیت مجازی (VR) و اپلیکیشن‌های تعاملی برای جذب توجه کودکان اوتیسم استفاده می‌شود. این ابزارها به ویژه در بهبود تماس چشمی، توجه و یادگیری مؤثرند.

4. کاردرمانی اوتیسم در منزل
برخی خانواده‌ها ترجیح می‌دهند جلسات کاردرمانی را در محیط آشنا برای کودک برگزار کنند. در این روش، درمانگر از وسایل خانگی و فعالیت‌های روزمره برای تقویت مهارت‌ها استفاده می‌کند.

5. برنامه‌های ABA و TEACCH
تکنیک‌های تحلیل رفتار کاربردی (ABA) و برنامه‌ریزی ساختاریافته (TEACCH) نیز در کاردرمانی کاربرد دارند. این روش‌ها با ایجاد روال منظم، به کودک کمک می‌کنند تا استقلال و انعطاف‌پذیری بیشتری کسب کند.

با ترکیب این تکنیک‌ها، کاردرمانی می‌تواند کیفیت زندگی کودکان اوتیسم را به‌طور چشمگیری بهبود بخشد. برای دریافت بهترین نتیجه، مشاوره با متخصصان کاردرمانی توصیه می‌شود.

سوالات متدا.ل:

1-نقش والدین در کاردرمانی اوتیسم چیست؟
والدین نقش کلیدی در موفقیت کاردرمانی دارند. آن‌ها می‌توانند با یادگیری تکنیک‌های ساده، تمرینات را در خانه ادامه دهند، محیط مناسبی برای کودک فراهم کنند و با کاردرمانگر همکاری نزدیکی داشته باشند. مشارکت فعال والدین می‌تواند روند پیشرفت را تسریع کند.

2-آیا کاردرمانی می‌تواند به مهارت‌های ارتباطی کودکان اوتیسم کمک کند؟
بله، کاردرمانی می‌تواند به طور غیرمستقیم مهارت‌های ارتباطی را بهبود بخشد. از طریق تقویت تماس چشمی، زبان بدن، بیان احساسات و استفاده از ابزارهای ارتباطی جایگزین، کاردرمانی به کودک کمک می‌کند تا بهتر با دیگران تعامل داشته باشد.

اوتیسم و اسباب بازی های حسی

استفاده از ابزارها و اسباب بازی برای کودکان اوتیسم باید با دقت و تخصص خاصی انجام گیرد . نظر به اینکه کودک هرچه تجربیات بیشتر و بهتری داشته باشد به همان اندازه اطلاعات بیشتری را از محیط کسب خواهد کرد و به دنبال آن چیزهای بیشتری یاد خواهد گرفت. اسباب بازی‌ها رنگ‌ها و جنس‌های گوناگونی دارند و با لمس صداهایی را تولید می‌کنند، یک متخصص کاردرمانی می تواند والدین را در انتخاب بهترین وسایل و ابزار نظیر اسباب بازی حسی برای پیشرفت کودک اوتیسم در منزل یاری رساند. مرکز گفتاردرمانی اوتیسم و کاردرمانی اوتیسم دکتر صابر با بهرگیری از تجهیزات و ابزار های روز دنیا و تخصص درمانگران مجرب مرکز به صورت تیمی در حیطه تشخیص و درمان کودکان اوتیسم و رفتاردرمانی اوتیسم  فعالیت می نماید. مرکز تخصص توانبخشی اوتیسم همچنان در زمینه گفتاردرمانی و کاردرمانی در منزل به این کودکان خدمات ارائه می دهد.

اسباب‌بازی حسی برای کودکان اوتیسم

وقتی برای کودکی که احتمال می‌دهید مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم است، اسباب‌بازی تهیه می‌کنید از ویژگی‌های آن اسباب بازی به خوبی مطلع باشید. اسباب بازی‌ها رنگ‌ها و جنس‌های گوناگونی دارند و با لمس صداهایی را تولید می‌کنند. به واکنش کودک نسبت به هر وسیله توجه کنید چرا که بسیاری از کودکان با اختلالات طیف اوتیسم به ویژگی‌های مختلف یا اطلاعاتی که به طور همزمان برای آنها فراهم می‌شود، حساس هستند. اسباب بازی‌های اول کودک باید سفید و سیاه باشند و حداکثر تضاد رنگی را داشته باشند. وقتی متوجه شدید که کودک از این فعالیت لذت می‌برد، ببینید افزودن یک اسباب بازی با یک رنگ و صدای مشابه مثل یک جغجغه، می‌تواند واکنش کودک راتغییر دهد.

اگر کودک اوتیسم از صدای جغجغه آشفته و ناراحت شد، می‌توان گفت او در حال دریافت اطلاعات بیش از اندازه می‌باشد. جغجغه را حذف کنید و به او اجازه دهید تا همچنان با وسایل کم صدا تر بازی کند. زمانی که کودک بزرگتر می‌شود، ممکن است از اسباب بازی‌های صدادار لذت ببرد. چنین کاری را برای جنس یا بافت‌های مختلف اسباب بازی‌ها نیز انجام دهید. اغلب اسباب بازی‌های کودکان نرم و مخملی و برخی سفت و نیز در جنس‌های مختلف هستند. باید توجه کرد که کودک از کدام بافت‌ها لذت بیشتری می‌برد و راحت‌تر بازی می‌کند. اگر کودک اسباب بازی را بیشتر بگیرد و نگه دارد و با در دهانش بگذارد می توان گفت که آن را بیشتر دوست دارد. به یاد داشته باشید که کودک هرچه تجربیات بیشتر و بهتری داشته باشد به همان اندازه اطلاعات بیشتری را از محیط کسب خواهد کرد و به دنبال آن چیزهای بیشتری یاد خواهد گرفت. یادگیری به دست آمده از این تجربیات به این شکل خواهد بود که کودک متوجه خواهد شد از دنیای پیرامون خودش جدا است. اگر چه باید میان فراهم آوردن اطلاعات بیش از حد و اطلاعات کافی و مناسب توازن مناسبی وجود داشته باشد تا کودک بتواند یاد بگیرد و به چالش کشیده شود. به یاد داشته باشید که چیزی که ممکن است در یک روز برای کودک جذاب باشد و فرصتی مناسب برای یادگیری او فراهم نماید، در روز دیگر می‌تواند کسل کننده باشد. همانند کودکان با رشد عادی، کودکان با اختلالات طیف اوتیسم نیز روز خوب و بد دارند و از چیزهایی خوششان یا بدشان می‌آید که بر اساس سلیقه شخصی آنها است.
شما بهترین متخصص برای فرزندتان هستید و بهتر از همه او را می‌شناسید. زمانی که مشاهده کردید ککودک از اسباب بازی، جنس یا صدای خاصی ناراحت می‌شود، آن را از دسترس او خارج کنید. کودک ممکن است پس از مدتی با همان محرک احساس راحتی کند. زمانی که کودک (بزرگسال و هر فردی در هر سنی) استرس داشته باشد،‌ یادگیری اتفاق نخواهد افتاد. به عبارت دیگر، زمانی که کودک به خاطر چیزی ناراحت باشد، نمی‌تواند از موقعیت ایجاد شده برای یادگیری بهره بگیرد. در واقع کودک با پاسخ منفی ناشی از چیزی که برای او ناراحت کننده یا آزار دهنده است، تحت تأثیر قرار می‌گیرد. تمام انسان‌ها دارای ساز و کارهای پایه‌ای برای بقا هستند که در زمان ناراحتی فعال می‌شوند. اگر چیزی استرس‌زا باشد، کلیه سیستم بدن فرد به سمتی می‌رود که بر آن غلبه نماید. در چنین شرایطی است که عضلات سفت می شوند و تنفس و فشار خون افزایش می‌یابد. واکنش جنگ و گریز اشاره به واکنشی دارد که ناشی از ترس یا استرس باشد. آدرنالین وارد عمل می‌شود و خشم یا آمادگی برای فرار و گریختن به وجود می‌آید.

استفاده از اسباب بازی حسی در یادگیری اوتیسم

تصور کنید کودکی در حال گریه کردن است. او مشت‌هایش را گره می‌کند و دست و پاهایش را خم کرده و صورتش نیز قرمز می‌شود. هر فردی که او را ببیند به سادگی متوجه خواهد شد که او در شرایط نامطلوبی است. در چنین شرایط هیچ یادگیری رخ نخواهد داد. کودکان با اختلالات طیف اوتیسم گاهی نمی توانند در زمانی که تحت استرس قرار دارند، آن را نشان دهند اما برخی علائم را نشان می‌دهند. برای مثال گاهی تمام چهره آنها قرمز نمی‌شود و تنها گوش‌هایشان تغییر رنگ می‌دهد. این حالت می‌تواند برای نوزادان و کودکان با سن بیشتر رخ دهد. برخی اوقات با وجود اینکه کودک شرایط خوبی ندارد و اذیت می‌شود، ممکن است هیچ حرکتی نکند و در مقابل گوش‌ای او به رنگ قرمز دربیایند. این کودکان گاهی کلمه‌ای برای برقراری ارتباط ندارند و لذا حمایت از آنها می‌تواند بسیار مفید باشد. گفتن جملاتی مانند «اگر تو از رفتن به درون سالن تاریک تئاتر می‌ترسی مشکلی نیست ما مجبور نیستیم به آنجا برویم.» می‌تواند اثر بسیار خوبی بر کودک داشته باشد. چرا که در یان شرایط اولا اینکه شما با او ارتباط برقرار می‌کنید و نشان می‌دهید که از شرایط او اطلاع دارید و ثانیاً در واقع به و کمک می‌کنید دلیل ناراحتی‌اش را بداند و برای رفتار مناسب با آن، یعنی داخل نشدن را اتخاذ نماید. چنین اقداماتی موجب می‌شود که کودک تواناتر شده و در ضمن متوجه باشد که برای هر چیزی که موجب آزار او می‌شود، راه حلی وجود دارد. در روند این فرایند در واقع شما به کودک کمک می‌کنید تا آگاهی از خویش را افزایش داده و از خود رفتار متناسب نشان دهد. در فصل‌های آتی روش‌های دیگری آورده شده است که به کودک کمک می‌کنند تا یاد بگیرد چگونه در شرایط استرس‌زا و دشوار خود را آرام سازد.
کشف راه‌های مختلف یادگیری، می‌تواند یک ماجراجویی هیجان‌انگیز و جذاب باشد. کار درمانگران از رویکرد چند حسی استفاده می‌کنند و در واقع اطلاعات مشابه را به شیوه‌های گوناگونی ارائه می‌دهند تا مشخص نمایند که کدام روش برای کودک جذاب‌تر است و کودک کدام روش را بیشتر متوجه می‌شود. اطلاعات می‌تواند در قالب حرکت، صدا و یا از طریق بینایی به کودک ارائه شود. لامسه برای افزایش آگاهی بدن در کودکان با سن بسیار کم، مفیدتر است. بغل کردن کودک با فشار نسبتاً‌زیاد نه تنها احساس خوبی در فردی که کودک را بغل کرده است، ایجاد می‌کند بلکه به سیستم عصبی کودک اطلاعاتی می‌دهد که می‌گوید «کودک وجود دارد.» برخی کودکان لمس قوی را ترجیح می‌دهند در حالی که عده دیگری لامس سبک و آرام را دوسن دارند. شما کودک خود را بهتر می‌شناسید و می‌توانید علاقه اورا تشخیص دهید. در واقع این توصیه‌ها کلی هستند. باید بر اساس نیاز هر کودک تنظیم گردند.

سوالات متداول:

1-بهترین اسباب بازی های حسی برای کودکان اوتیسم کدامند؟
برخی از بهترین گزینه ها شامل توپ های بافت دار، پتوهای سنگین، خمیر بازی حسی، تخته های لمسی، مهره های جویدنی، اسباب بازی های صدادار ملایم و وسایل ویبره دار هستند. انتخاب باید بر اساس نیازهای خاص کودک انجام شود.

2-چگونه اسباب بازی حسی مناسب برای کودکم انتخاب کنم؟
ابتدا نیازهای حسی کودک را شناسایی کنید (آیا به تحریک بیشتر نیاز دارد یا کمتر؟). سپس اسباب بازی هایی را انتخاب کنید که واکنش مثبت نشان می دهد. بهتر است با یک کاردرمانگر مشورت کنید.

اوتیسم و مشکلات ارتباطی| گفتاردرمانی اوتیسم| برقراری ارتباط اوتیسم| مرکز اوتیسم دکتر صابر

مرکز اوتیسم دکتر صابر در حیطه توانبخشی کودکان فعالیت می نماید. کاردرمانی اوتیسم ، گفتار درمانی کودکان اوتیسم از جمله امکانات مهم این مرکز است که موجب بهبود شرایط زندگی این کودکان می شود. مرکز توانبخشی اوتیسم در زمینه تشخیص و درمان اوتیسم با استفاده از امکانات پیشرفته این مرکز نظیر اتاق شنیداری، سنسوری روم، اتاق تاریک به صورت تخصصی فعالیت می نماید.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) با شماره 09029133536 تماس حاصل فرمایید.

برای کودکان اتیستیک این سخت است که درک کنند؛ ارتباط چگونه عمل می‌کند. این مسئله سخت‌ترین چیزی است که شما باید به کودک اوتیسمی یاد دهید و شما نمی‌توانید صرفاً با استفاده از تصاویر و سمبل‌ها به آن دست یابید. برای مثال، گانز و همکاران (2008) گزارش کردند که کودکان اوتیسمی که در PECS تبحر پیدا کرده‌اند ایجاد لغات قابل فهم را کنترل و مدیریت نمی‌کنند. سیستم ارتباطی مبادله تصویر به آسانی استفاده می‌شود و نیاز به تجهیزات یا اموزش گران ندارد.

بعضی وقت‌ها ممکن است کودکانی را ببینید که کتاب مصورشان را با خودشان در مکان‌های عمومی همراه دارند تا خواسته و نیازهایشان را بیان و برآورده کنند اما لازم نیست کاملاً ارتباط برقرار کنند.
شما می‌توانید از PECS برای معرفی مفهوم انتخاب استفاده کنید – برای نمونه با غذا. وقتی شما درک ارتباط با سمبل‌ها تا غذا را ایجاد کردید، پس می‌توانید آن‌ها را برای نشان دادن انتخاب‌های موجود به کار ببرید و کودک اوتیسمی را تشویق به ارتباط برای انتخاب دلخواه بکنید. شما می‌توانید جدولی از انتخاب‌ها برای بازی یا فعالیت تفریحی به کار برید و می‌توانید کودک را تشویق نمایید که فعالیت موجود را انتخاب نمایید (به جای آن که صرفاً در یک فعالیت واحد، کم تأثیر و متداوم قرار بگیرد). با این روش شما به کودک نشان می‌دهید که او می‌تواند مقداری تأثیر و کنترل روی محیط داشته باشد، بنابراین احساس اعتماد به نفس و امنیت را در او افزایش می‌دهید. زمانی که یاد می‌دهید چگونه انتخاب کند در درک مفاهیم رد یا تأیید مفید است که باید در مراحل اولیه رشد تبحر پیدا کند.
کودکان اوتیسمی چه زبانی یا غیرزبانی ممکن است از سمبل‌های بصری در برنامه‌های فردی که ترتیب امور روتین روزانه را ترسیم می‌کنند سود ببرند. در این روش، شما می‌توانید از کج خلقی پرهیز کنید. به علاوه تکمیل مستقل فعالیت‌های معین مثل لباس پوشیدن را تشویق کنید. می‌توانید نمودارهایی برای استفاده آن‌ها در خانه، مدرسه یا محل کار یا در مکان زندگی مستقل درست کنید. سمبل‌های بصری دنیا را مرتب و قابل پیش‌بینی می‌سازند و رفتار دلخواه را تشویق می‌کنند. همچنین می‌توانید درک را تقویت کنید که بعضی فعالیت‌ها تمام می‌شود و رفتن به فعالیت بعدی اهمیت دارد. زمانی که کودک اوتیسمی فعالیتی که انتخاب کرده است را تکمیل می‌کند، پس می‌تواند یاد بگیرد تا سمبل‌های مربوطه را در یک جعبه قرار دهد و با فعالیت بعدی ادامه دهد در این مرحله باید ذکر شود که بیشتر این ارکان از TEACCH گرفته شده‌اند.
پاندی و فراست (1994) اعلام کردند که 60 درصد کودکان با حداکثر سن 5 سال که PECS را به مدت بیشتر از یک سال به کار بردند در نهایت رشد کلامی پیدا کردند. درصد پیش‌دبستانی‌هایی که رشد کلامی مستقلی داشتند قبل از تکمیل اولین سال استفاده از PECS به طور قابل توجه‌ای کمتر بودند (تقریباً 10 درصد). به علاوه، آن‌ها اعلام کردند که در ابتدا برخی از کودکان کلام را فقط در ترکیب با PECS به کار بردند. گانز و سیمسون (2004) ذکر کردند که PECS به کودکان اوتیسمی کمک می‌کند تا تعداد لغاتی را که با ساختاری گرامری پیچیده‌تری به کار می‌برند افزایش دهند.

برخی کودکان دیگر کلام‌شان هم در تعداد کلمات و پیچیدگی ارتباطی از طریق PECS بهبود پیدا کرد. باندی و فراست (1994) توصیه کردند که PECS به عنوان یک ابزار ارتباطی حمایتی حفظ می‌شود تا زمانی که کودک قادر باشد به همان اندازه مؤثر بدون آن ارتباط برقرار کند. پیشرفت‌های کودک این تصمیم را تعیین خواهد کرد که آیا PECS مورد استفاده قرار گیرد یا خیر؟
این ادعا کاملاً خودسرانه است، چون مشخص نیست آیا زبان کودکان اوتیسمی به دلیل PECS رشد پیدا کرده یا به دلیل برنامه‌های آموزشی دیگر که هم‌زمان شرکت می‌کردند یا به دلیل این که آن‌ها بزرگ شده‌اند و ارتباط مؤثرتری را شروع کرده‌اند. کار و فلچی (a2007) گزارش کردند که کودکان در گروه PECS رشد پیوسته‌ای در شروع یا واکنش به ارتباطات کارکنان بعد از آموزش فشرده نشان دادند، در حالی که فقط یک کودک در گروه کنترل افزایش حداقل مشابهی را اثبات کرد.

گفتاردرمانی اوتیسم

کامینگز و ویلیامز (2000) پنج پسر بین 3 – 5 سال اوتیسمی را مطالعه کردند که درمان رفتاری روزانه را در خانه دریافت کردند. به همه آن‌ها یاد داده شد چگونه اشیا را با اشیا، اشیا را با تصاویر و در نهایت تصویر را با تصویر هماهنگ کنند. سپس چهار تا از این کودکان یاد گرفتند به درستی به PECS واکنش نشان دهند و آن‌ها زود شروع به تقلید صداهای ساده کردند. در این مورد، محققان خیلی سریع این بهبود در یادگیری را به PECS نسبت دادند، در حالی که نقش ABA که ارکان مشترک زیادی با PECS داشت، کاملاً شناسایی نشده است. علاوه بر این، مشخص نیست آیا این کودکان در نهایت ارتباط گفتاری را به دست آوردند یا آیا به استفاده از تصاویر کفایت کردند، در نتیجه، تقلید کردند و صداهایی به جای تولید لغات و جملات کامل ایجاد کردند. نگرانی‌های زیادی در مورد استفاده از PECS (یا سایر سیستم‌های ارتباطی دیداری) و همچنین در مورد پیامدهای آن در توسعه و استفاده از گفتار وجود دارد. اعتماد بر ابزارهای غیرکلامی ارتباطی ممکن است تلاش‌های کودک اتیستیک و خانواده‌اش برای رشد گفتار را به خطر بیاندازد. همچنین مشخص نیست که کودکان ASD تا چه حد می‌توانند به طور کافی قوانین ارتباط را درک کنند تا از PECS به طور آگاهانه و مؤثر استفاده کنند، چرا که این روش اساساً یک سیستم ارتباطی است. هاولین و همکاران (2007) یک مطالعه کارآزمایی بالینی را انجام دادند و نتیجه گرفتند که هیچ گونه افزایشی در رتبه بندی ADOS-G، فراوانی گفتار یا نمرات آزمون زبانی پیدا نشد. هر گونه بهبودی، زمانی که اقدام درمانی کنار گذاشته شد مشاهده نگردید.
به طور خلاصه، اگر شما از PECS به صورت حمایتی استفاده کنید، می‌توانید به کودک اوتیسمی یاد دهید تا مهارت‌های ارتباطی خاصی را که اعلب نیازهای پایه‌اش را برآورده می‌کند را توسعه دهد. می‌توانید به او یاد بدهید که شی را که می‌خواهد بگیرد یا یک فعالیت را انجام دهد، اما توضیح این که چگونه او می‌تواند ایده، احساس، افکار یا تجارب‌اش را به اشتراک بگذارد سخت است. علاوه بر این، ایجاد نیاز به ارتباط با محیط اطراف او حتی دشوارتر است. این ممکن است به این دلیل باشد که حتی آن دسته از کودکان مبتلا به ASD که به طور مؤثری استفاده از PECS را آموخته‌اند، معمولاً به طور خود به خود تعامل با شخص دیگری را آغاز نمی‌کنند و آن‌ها به میزان زیادی به نشانه‌های دیگران در محیط خود وابسته‌اند. نشان دادن کارت‌های ارتباطی به گیرنده مورد نظر بدون اطمینان از این که آیا او به کارت‌ها توجه کرده است، منجر به ناامیدی می‌گردد. کودکان همه آنچه که نیاز دارند را انجام می‌دهند، اما نتایج دلخواه را نمی‌گیرند. هر چند، باید خاطر نشان شود که PECS ممکن است اساساً به والدین کودکان اتیستیک بدون کلام کمک کند تا حداقل نیازهای پایه‌شان را شناسایی کنند. در نتیجه کودکان اتیستیک بد اخلاقی و ناامیدی کمتری بروز خواهند داد و والدین‌شان اعتماد و تأثیر بیشتری در مهارت‌های فرزندانشان احساس خواهند کرد. به طور کلی، شما باید به خاطر داشته باشید که PECS جایگزین درمانی قطعی برای اوتیسم نیست، اما وقتی به طور مناسب و در ترکیب با TEACCH، ABA یا شیوه‌های مؤثر دیگر استفاده شود، می‌تواند بیان نیازهای پایه را افزایش دهد.