برچسب: کاردرمانی دست

درمان اوتیسم و حرکات ظریف دست

مهارت­های حرکتی ظریف عبارتی است که برای شرح چگونگی کارکرد دست­ها مورد استفاده قرار می­گیرد. تمام کودکان توالی رشدی را مشابه هم طی نمی­کنند. کودکان با اختلالات طیف اتیسم نیز این مهارت­ها را کسب خواهند کرد، ممکن است آن­ها در سنین بالاتری نسبت به همسالان با رشد طبیعی خود کسب کنند اما چیزی که مهم است، این است که آن­ها نیز قادر به کسب این مهارت­ها خواهند بود. مرکز تخصصی توانبخشی اوتیسم در زمینه کاردرمانی اوتیسم و گفتاردرمانی اوتیسم به صورت تخصصی فعالیت می نماید. تمرینات کاردرمانی دست در پیشرفت مهارت های حرکتی ظریف موثر می باشد. در این مطلب به ارائه­ ی پیشنهاداتی که رشد مهارت­های کارکردی را ترغیب می­کند و در عین حال فضایی شاد را ایجاد کرده و موجب تعامل بیشتر می­گردد می پردازیم.

درمان اوتیسم و حرکات ظریف دست

اطلاع از این که کودک به چیزهای خاصی علاقه دارد و آن­ها را ترجیح می­دهد، بسیار مهم است. از بین پیشنهادات مختلف می­توانید موارد مورد علاقه و یا آن­هایی که کودک اشتیاقی نشان نمی­دهد را شناسایی کنید. توجه داشته باشید که علی رغم ارجح دانستن یک مورد از جانب کودک، لازم است که تنوع را در سرلوحه ­ی کار خود قرار دهید چرا که یک روز ممکن است او شما را غافلگیر کرده و یک فعالیت کاملاً متفاوتی را انتخاب نماید. گاهی به نظر می­رسد مهارت­هایی که کودک قبلاً داشته است، دیگر وجود ندارند و از بین رفته ­اند. اما واقعیت این است که آن مهارت­ها از بین نرفته ­اند بلکه در حال حاضر به اجرا در نمی ­آیند. کودک در زمان مناسب از این مهارت­ها استفاده خواهد کرد. برای مثال او دوباره قادر به گرفتن مسواک، بستن دکمه ­ی پیراهن و ساختن بلوک­های خانه سازی خواهد بود.

مهارت­های حرکتی ظریف عبارتی است که برای شرح چگونگی کارکرد دست­ها مورد استفاده قرار می­گیرد. اغلب درمانگران و متخصصان پزشکی از این عبارت برای صحبت در خصوص عضلات، هماهنگی و چالاکی دست­ها استفاده می­کنند. مشاهده­ی دست­ها در زمان انجام کارها انجام می­شود و نه در زمان استراحت. بیشتر کارهایی که ما در غالب کارهای روزمره انجام می­دهیم در دسته­ی مهارت­های حرکتی ظریف قرار می­گیرند. برخی از آن­ها عبارتند از لباس پوشیدن، بهداست فردی، کارهای مدرسه و کارهای دستی. کودک در طی رشد خود از دست­هایش برای یادگیری درباره­ی خود و جهان پیرامونش استفاده می­کند. کودکان با اختلالات طیف اتیسم ممکن است به نا به دلایلی مانند فقدان علاقه، ضعف و یا دوست نداشتن آن شی، برای استفاده از دست­های­شان بی­میل باشند. تأخیر در استفاده از دست­ها در این کودکان باعث کوچک شدن عضلات دست و نیز ضعیف ماندن و عدم رشد آن ها می­شود. تشویق کودک به راه­های مختلف برای استفاده از دست­هایش به او اجازه­ی کشف جهان پیرامون را می­دهد.

مهارت­های حرکتی ظریف در اوتیسم

کودک به شناسایی محیط پیرامونش می­پردازد، در واقع در حال یادگیری است و به دست­ها و عضلات انگشتاش کمک می­کند تا قوی­تر شوند. کودکانی که بعدها تشخیص اختلالات طیف اتیسم را دریافت می­کنند زمانی که تشویقی نداشته باشند و تنها رها شوند، معمولاً با دست­هایشان بازی نمی­کنند. بازی کردن با دست­ها اولین کاری است که نوزادان برای رشد مهارت­های دست خود انجام می­دهند. کودکان با رشد عادی دست­های خود را زمانی کشف می­کنند که معمولاً یکی از دست­ها را بدون هدف خاصی حرکت می­دهند و با دست دیگر تماس پیدا می­کند و پس از آن کودک شروع به گرفتن و نگه داشتن دست­های خود می­کند. همین کار منجر به رشد عضلات کوچک دست می­شود. از دیگر مزایای بازی با انگشتان این است که کودک یاد می­گیرد هر دست او پنج انگشت دارد که می­توانند به صورت جدا از هم حرکت نمایند. البته کودک ممکن است پیش از آن، انگشت شست خود را شناخته باشد. او دست­هایش را برای کشف بیشتر به سمت دهانش می­برد و کشف اتفاق می­افتد. نوزادان و کودکان کم سن و سال مرتب دست­هایشان را به نزدیکی صورت خود می­برند و از آن دور می­کنند. این کار راهی برای امتحان کردن بینایی را در اختیارشان قرار می­دهد. کودکان با رشد عادی اغلب تا شش ماهگی علاقه­ی خود برای مکیدن انگشت شست را از دست می­دهند. کودکان با اختلالات طیف اتیسم ممکن است علاقه­ای به مکیدن انگشت تا رسیدن به سن مدرسه نشان ندهند. این کودکان شاید به مکیدن یقه­ی لباس و یا مواد غیر خوراکی روی بیاورند. این افراد با انگشتان دست خود بازی نمی­کنند و یا انگشت شست خود نمی­مکند و لذا تا قبل از سنین پیش دبستانی و یا سن سه سالگی مهارت­های دستی آن­ها همچنان با تأخیر رو به رو است. اغلب شعرها و آهنگ­های کودکان حرکات دست و انگشتان را دارند که به رشد حرکات ظریف کمک می­کنند. این حرکات به افزایش قدرت، چالاکی و پالایش حرکات انگشتان کمک می­کنند. در زمان خواندن این اشعار حرکت دادن دستان کودک منجر به حرکت انگشتان او همراه با موسیقی خواهد شد. از آهنگ­های گوناگون استفاده نمایید چرا که در برخی از آن­ها حرکات کل دست­ها لازم است و در برخی دیگر حرکات انفرادی انگشتان. وقتی از کودک بخواهید که با دست خود علامت پیروزی را نشان دهد می­توانید اطلاعات بیشتری را در مورد نحوه­ی استفاده از دستان کودک به دست بیاورید. از کودک بخواهید به بینی خود اشاره کند و سپس توجه کنید که او از کل دست خود برای اشاره کردن استفاده می­کند و یا فقط از انگشت اشاره استفاده می­نماید. گاهی اوقات کودکان از این که در هر دست خود پنج انگشت دارند، بی­اطلاع هستند. خواندن آوازها و استفاده از حرکاتی که لمس نوک انگشتان را با انگشت شست تشویق می­کند، تمرین خوبی است. این تمرین تقابل نامیده می­شود که در آن نوک انگشت شست، نوک تمام انگشتان دیگر را لمس می­کند. افزایش آگاهی کودک از هر ده انگشتش و تشویق او به استفاده از آن­ها، اولین گام در کمک به کودک برای استفاده از دست­هایش در سایر فعالیت­ها مانند نوشتن و بستن دکمه لباس است.

توانایی نگه داشتن و استفاده­ی مؤثر از یک شی مانند گرفتن مداد و یا وسایل غذاخوری پس از یادگیری و رشد قابل ملاحظه­ای کسب می­شود. دست­ها نیاز دارند رشد کنند و سپس کودک یاد بگیرد به صورت مناسبی یک شی را دستکاری و از آن­ها به صورت هدفمند استفاده نماید. این موارد ماهیت رشد مهارت حرکتی ظریف است و دست اولین ابزار مورد استفاده می­باشد. میان کودکان با اختلالات طیف اتیسم و سایر کودکان تفاوتی در این زمینه وجود ندارد. در ابتدا نوزاد به محض آن که انگشت و یا اسباب بازی را که در کف دستش احساس کند، آن را می­گیرد که این عمل یک اقدام رفلکسی است. به این معنا که کودک برای انجام دادن آن نیاز به فکر کردن ندارد. کودک به مرور انگشت مادر خود را می­گیرد که او را آرام می­کند و فرآیند رشد حرکت ظریف آغاز می­شود. کودکان با اختلالات طیف اتیسم برای رشد مهارت­های دست خود نیاز دارند که تشویق شوند. رشد مهارت­های دست و بینایی در هم تنیده است. هر چه کودک به یک شی توجه بینایی بیشتری نشان دهد به همان اندازه نیز تلاشش برای استفاده از دست­هایش برای گرفتن آن شی و بازی با آن بیشتر خواهد شد. جلب کردن توجه کودک با اختلالات طیف اتیسم به گونه­ای که بخواهد شی را لمس کند، یک چالش بزرگ­ است. از اسباب بازی­هایی که رنگ­های بسیار تیره و یا بسیار روشن دارند استفاده نمایید و در واقع از کانتراست ( تضاد رنگا ها ) برای جلب توجه او بهره بگیرید. ترکیب رنگ­های سیاه، سفید و قرمز بسیار خوب است. احتمال این که نظر کودک به سمت اسباب بازی­هایی با این ترکیب رنگ­ها جلب شود، بسیار بیشتر از رنگ­های ملایم است. اگر کودک در معرض خطر اختلالات طیف اتیسم باشد به احتمال زیاد توجهی به اسباب بازی­ها نشان نمی­دهد. از آنجایی که او برای کشف جهان با دستانش بی­میل است لذا می­توان دید که تأخیر در مهارت­های حرکتی ظریف چگونه از سنین کم آغاز می­شود. از این رو لازم است که او را به استفاده از دست­هایش تشویق نماییم. پیشنهادات زیر فرصتی برای افزایش استفاده از دست­ها در کودکان با سن کم فراهم می­آورد. در ابتدا کودک به شی­ای که از بالای سرش آویزان است و در محدوده­ی دست او است، ضربه می­زند. کودک از کل دست استفاده می­کند و ممکن است تمام بدن او به دنبال حرکت دست و بازو به حرکت در آید. او معمولاً از هر دو دست به صورت هم زمان استفاده می­کند و در نهایت شی را در ابتدا در قالب رفلکسی و سپس به صورت ارادی می­گیرد.

زمانی که کودک مهارت­هایی را در نگه داشتن شی کسب می­کند آن را به مرکز دید خود می­آورد تا بهتر ببیند و حتی ممکن است در دهانش بگذارد. کودک می­بیند که زمانی که شی را حرکت می­هد تولید صدا نیز دارد که اگر صدا را دوست داشته باشد، آن را مرتب تکان می­دهد تا صدایش را دوباره بشنود. بعضی از کودکان با اختلالات طیف اتیسم به صدا بسیار حساس هستند. آن­ها ممکن است صدای یک جغجغه را به بقیه ترجیح دهند که باید به این موارد توجه نشان داد. اگر صدایی منجر به لبخند زدن کودک یا توجه بینایی او شد در صورتی که بقیه اسباب بازی­ها منجر به گریه کردن و یا واکنش منفی او شدند، با توجه به این واکنش­ها می­توان به علاقه­ی کودک پی برد. یادگیری تنها در زمان شنیدن صدای خوشایند در کودک رخ خواهد داد. چنانچه کودک از هیچ یک از صداها لذت نبرد باید آن­ها را از سبد اسباب بازی­ها جدا کنید، تا زمانی که او در برابر شنیدن صداها احساس خوبی داشته باشد.

گام بعد گذاشتن هدفدار شی در دهان است. وقتی کودک از این فعالیت لذت ببرد به جستجوی آن می­پردازد. حرکات کودک که زمانی به صورت لمس و گرفتن­های تصادفی بود، هدفمد می­شوند. شناسایی زمانی که کودک شورع به تماشای شی می­کند که می­تواند آن را بگیرد و در دهانش بگذارد، یک فرصت مهم برای تشویق یادگیری است. هر چه کودک در غلبه بر چالش­ها موفقیت کسب کند به همان میزان برای کارهای بیشتر تلاش خواهد کرد. این قاعده برای تمام سنین و در سراسر طول عمر و در تمام فعالیت­ها صادق است. برای ایجاد یادگیری بهتر اشیا را در نزدیکی کودک و یا در دست او نگذارید بلکه آن را در فاصله­ی مناسبی قرار دهید تا کودک با اندکی تلاش بتواند شی را بگیرد. وقتی این اتفاق با موفقیت رخ داد، احساسی از توانایی در او شکل می­گیرد و همین موفقیت یک محرک بسیار مؤثر خواهد بود. اگر کودک شی یا اسباب بازی را به سمت مرکز دید خود نیاورد، شما این کار را برای او انجام دهید. برای آن که چشمان کودک هماهنگ با یکدیگر کار کنند، باید به اشیا در مقابل خود و در وسط میدان دیدش نگاه کند. اسباب بازی را بالای بینی کودک در فاصله­ی شش اینچی ( 15 سانتی متر ) نگه دارید و با حرکت دادن آن توجه کودک را جلب نمایید. صدا یا نور برخواسته از اسباب بازی می­تواند توجه کودک را بر انگیزد. به یاد داشته باشید که اسباب بازی­ها با رنگ­های متضاد بیشتر جلب توجه می­کنند. شی را به آرامی به بالا و پایین و طرفین حرکت دهید تا کودک با چشمش آن را دنبال کند. این کر را هر بار فقط چند دقیقه­ی کوتاه انجام دهید. برای تشویق کودک از حداقل صداها و کلمات استفاده کنید تا کودک به واسطه­ی اطلاعات بیش از حد در هر بار اذیت نشود. اولین گرفتن با دست، گرفتن درشت نامیده می­شود که در آن تمام دست مورد استفاده قرار می­گیرد. در آغاز کودک برای خوردن بیسکویت یا گرفتن مداد شمعی از این نوع گرفتن استفاده می­کند. در گام بعدی گرفتن پالایش شده و بهتر انجام می­شود که به آن گرفتن انبری گفته می­شود. از گرفتن انبری برای نگه داشتن زیپ لباس، برداشتن حبوبات ریز یا نگه داشتن مداد استفاده می­شود. زمانی که کودک می­تواند به تنهایی بنشیند، رشد دستان او نیز پیشرفت بیشتری می­کند. گرفتن و رها کردن از مهارت­های پایه­ای هستند که رشد می­کنند. نگه داشتن اشیا در اندازه و شکل­های مختلف، این رشد را تضمین کرده و پایه­ی محکمی را برای مهارت­های بعدی فراهم می­آورد.

بیشتر کودکان با اختلالات طیف اوتیسم مهارت­های دستکاری ضعیفی دارند. مهارت­های دستکاری برای نوشتن، غذا خوردن، لباس پوشیدن و مشارکت در بسیاری از فعالیت­های اوقات فراغت مهم است. فعالیت­های زیر برای کمک به رشد چالاکی حرکات ظریف در جهت استفاده­ی ابزار توسط کودکان با اختلالات طیف اتیسم طراحی شده است. در تمام موارد زیر چنانچه فعالیتی منجر به استرس کودک شود باید آن را متوقف کرد و نباید کودک را مجبور کرد تا مرز خستگی در فعالیتی درگیر باشد. باید به کودک اجازه داد تا موفقیت را تجربه کند و فعالیت را در قالب بازی تا زمانی که چالش­زا است و کودک به آن علاقمند است، ادامه داد. هر فعالیتی را که کودک بعد از مدتی آن را به خوبی انجام می­دهد، متوقف نمایید تا به نقطه‌ه­ایی که عملکردش افت خواهد کرد، نرسد.

سوالات متداول:

1-آیا کاردرمانی می‌تواند به بهبود حرکات ظریف دست در کودکان اوتیسم کمک کند؟ چه مدت طول می‌کشد تا نتیجه بگیریم؟

بله، کاردرمانی یکی از مؤثرترین روش‌ها برای بهبود حرکات ظریف دست است. متخصصان کاردرمانی از تمرینات خاص، ابزارهای تطابقی و بازی‌های درمانی استفاده می‌کنند. مدت زمان مشاهده نتایج بستگی به سطح توانایی کودک، تداوم تمرینات و شدت چالش‌ها دارد، اما معمولاً پس از ۳ تا ۶ ماه تمرین منظم، پیشرفت قابل توجهی دیده می‌شود.

2-آیا مشکلات حرکات ظریف دست در کودکان اوتیسم با افزایش سن بهتر می‌شود؟

در بسیاری از موارد، با تمرینات مداوم، کاردرمانی و رشد طبیعی کودک، مهارت‌های حرکتی ظریف بهبود می‌یابند. اما اگر این مشکلات درمان نشوند، ممکن است تا بزرگسالی ادامه پیدا کنند. مداخله زودهنگام (قبل از ۵ سالگی) بهترین نتایج را دارد، اما حتی در سنین بالاتر نیز می‌توان پیشرفت ایجاد کرد.

کاردرمانی مداد دست گرفتن

مرکز کاردرمانی دکتر صابر در بخش کاردرمانی دست به صورت تخصصی در حیطه مهارت های مداد دست گرفتن کودکان و دست ورزی کودکان فعالیت می نماید. تمرینات مهارت های دستی می­توانند به وضوح به دانش­ آموزان درباره قسمت­های مختلف دست و انگشتان و این که آن­ها چه استفاده ­هایی دارند کمک کند. این کودکان ممکن است به تمایز بین فضای بین انگشتان و نوک انگشتان نیاز داشته باشند. در کاردرمانی دست می­توانید به کودکان برای آگاهی بیشتر در مورد کار انگشتان و دستانشان کمک کنید و به آن­ها تفکیک ساعد، مچ، کف دست و انگشتان را آموزش دهید که این آموزش­ها شامل فشار ملایم نوک انگشتان و بستر ناخن­ها و ماساژ قسمت فضای بین انگشت شصت و انگشت اشاره می­شود، که می­تواند سفت و دردناک باشد. کاردرمانان می­توانند به کودکان آموزش بدهند که چگونه این کارها را در روز مدرسه انجام دهند، به خصوص قبل از نوشتن. همچنین می­توانید به آن­ها مالیدن دستان به یکدیگر را آموزش دهید تا گیرنده­ های لامسه را فعال کنیم و آن­ها را گرم کنیم. همه این فعالیت­ها قبل از نوشتن با دست یا هر فعالیت ظریف دیگری انجام می­شود که به بهبود سرعت نوشتن در کودکان کمک می کند. کاردرمانی دست در منزل از دیگر خدمات کاردرمانی دست  می باشد که به رشد مهارت های حرکتی و  تقویت مهارت های حرکتی ظریف در کودکان کمک بسزایی می کنند. در این مطلب شما را با نحوه آموزش مداد گرفتن در کاردرمانی دست برای نوشتن آشنا می کنیم.

بهبود مهارت نوشتن در کودکان

برخی از کودکان نیاز دارند یاد بگیرند که چگونه قلم را به دست بگیرند. برخی از آن­هایی که قلم، ماژیک، یا مداد شمعی را به دست می­گیرند، نیاز دارند بتوانند با نوک انگشتان پاک­کن را بگیرند، کنترل انجام این فعالیت­ها بسیار مشکل است. مداد شمعی­ها و ماژیک­های کودکان، معمولا نوارهای نگه­دارنده دارند که کودک می­تواند یاد بگیرد که نوک انگشتان کجا قرار بگیرند. شما می­توانید به آن­ها برای درست کردن یک O بزرگ از طریق فضای بین شست و انگشت اشاره در هنگام به دست گرفتن وسیله نوشتن کمک شایانی کنید.

شما می­توانید یک نوار باریک و با رنگ روشن الکتریکی که از مغازه­ های سخت ­افزار طبق رنگ مورد علاقه کودک خریداری شده و تقریبا 5/2 سانتیمتر اندازه دارد و بالای نوک مداد قرار می­گیرد به آن اضافه کنید و به کودک یاد می­دهد که نوک­های انگشت خود را کجا بگذارد. به او آموزش دهید که این نوار را قبل از تراشیدن مداد بردارد و بعد از آن نقطه ­ای مشابه بر روی آن بگذارد. این باعث دردسر است که یک نقطه نگه دارنده تا این حد تقویت­ کننده است.

کاردرمانی مداد دست گرفتن کودکان

در کاردرمانی دست ابزار متنوعی جهت گرفتن صحیح مداد ی ماژیک­های باریک که به طرز قابل توجهی گرفتن را بهبود می­بخشند و از نظر حسی برای دانش­ آموزان خوشایند هستند وجود دارد. بهتر است کودکان از این ابزارها در مهد کودک­ها و پیش دبستانی­ ها استفاده نمایند چرا که تغییر الگوی گرفتن آن­ها در بزرگسالی به سختی ممکن است.

تعدادی از ابزار گرفتن مداد به شرح زیراند:

• وسیله گرفتن مداد که طراحی آن قبل اصول ارگونومی است و دارای سه سطح جهت گرفتن است. همچنین دارای سطح تماس نرمی می­باشد که نگه داشتن مداد یا خودکار موجب ناراحتی دست دانش­آموزان نشود. برای افراد راست دست با قرار دادن انگشت شست بر روی سطحی که با R (راست) نشانه­گذاری شده و برای افراد چپ دست با قرار دادن انگشت شست بر روی سطحی که با L (چپ) نشانه­گذاری شده است قابل استفاده است. همچنین این ابزار برای بزرگسالان که دست بزرگ دارند و یا افراد دچار آرتروز مناسب هستند.

نمونه ­ای از وسیله­ های کمکی برای مداد گرفتن

• شرکت سازنده از همان طراحی بالا به اضافه بال­هایی که مانع از عبور متقاطع انگشتان دست­ها از روی هم می­شود استفاده کرده است. دانش ­آموزان انگشت شست خود را زیر یک سطح و انگشت اشاره و میانی را در طرف دیگر آن قرار می­دهند.
• گراتو گریپ که سخت­تر می­باشد و نسبت به عبور متقاطع کمتر انعطاف­پذیر است و نوک­های انگشتی بزرگتری در زیر بال خود دارد. بسیاری از دانش­آموزان ترجیح می­دهند این مورد که سخت­ تر هست را نسبت به عبور متقاطع انتخاب نمایند.
• ابیلیتشن اگ: گرفتن با یک فوم لاستیکی و یا گرفتن­ های تخم مرغ شکل که فضای کف دست کودک را می­گیرد و سبب می­شود وضعیت انگشتان جهت نوشتن بهتر گردد. این­ها برای کودکان با مشکلات عصبی عضلانی و ارتوپدیک مناسب هستند.

نمونه­ ای از ابیلیتشن اگ

• یک راه جذب برای آموزش صحیح مداد گرفتن در دست برای دانش ­آموزان می­باشد. مداد از وسط دست عبور کرده و برای نوک­ های شست، انگشت اشاره و میانی 3 فرورفتگی لاستیکی شکل دارد.
• تطابقات دیگری نیز برای گرفتن مداد در دست مانند شکل­های زیر وجود دارد.

ابزار، کاغذ و سطوح

مداد یا خودکار می­توانند تفاوت ایجاد کنند. این موارد را در نظر بگیرید:

• مدادهای ضخیم و مدادهای مثلثی شکل برای دانش­آموزان راحت­تر در دست گرفته می­شوند.
• مدادها و خودکارهای سنگین شده فیدبک حس عمقی بیشتری را برای دانش­آموزان با مشکلات حسی ایجاد می­کنند. همچنین این وسایل برای دانش­آموزانی که لرزش دست دارند هم مناسب می­باشد.
• خودکارهایی با طراحی خاص مانند و خودکارهای ارگونومی EVO که به طور کامل طریقه گرفتن خودکار به دست را تغییر می­دهند.
• خودکارهای دارای سیستم لرزشی که عضلات دست و دامنه توجه را فعال می­کنند. این خودکارها که بسیار سرگرم­کننده­اند اما کنترل آن­ها مشکل است. نمونه دیگر این خودکارها می­باشد که به عنوان وسیله­ای برای ویبراسیون حرکتی دهان شناخته می­شود. این خودکار شامل یک کیت مداد می­باشد که نوک­های آن­ها جویدنی است. خودکار یا مداد نیز ویبراسیون سبک را ایجاد می­کند.

استفاده از میزهای صاف، نوشتن دانش ­آموز را سخت­ تر می­کند چرا که ممکن است دانش ­آموز مجبور شود تا گردن خود را برای دیدن کاری که انجام می­دهد، دراز کند یا مچ خود را برای نوشتن خم کند. دانش ­آموز ممکن است هنگام افتادن وسیله ­اش از میز و خم شدن برای یافتن آن به سختی به وضعیت قبل برگردد.

استفاده از صفحه­ های کج بر روی میز سبب می­شود که ابزار نوشتن دانش ­آموز به صورت وی نزدیک­تر شود و نیاز نباشد تا کودک به سمت جلو خم شود. قرار دادن ابزارها در شیب به سمت بالا از خم ­شدگی بیش از حد مچ دست و وضعیت خمیده جلوگیری می­کند و منجر به حفظ راستای طبیعی یا مقدار جزئی صاف شدگی ستون فقرات می­گردد که برای دانش­ آموز بسیار راحت و دلپذیر است.

دانش ­آموزانی که در حالت ایستاده از، تخته سیاه قابل نصب بر روی دیوار، تخته ­های ماژیکی تخته­ های دیواری یا کاغذهای نصب شده روی دیوار استفاده می­کنند علاوه بر داشتن سرگرمی و جذابیت برای آن­ها، بدنشان را قوی­تر کرده و سبب می­شود که دانش ­آموزان بیشتر درگیر فعالیت شوند.

میزهای تحریر از مواد سخت و با دوام ساخته شده که براحتی ابزارهای تحریر روی آن­ها لغزش دارند. شما می­توانید با اضافه کردن یک سرعت­گیر مانند پد یا صفحات پلی استر ترمز گیر به سطح روی میز سرعت نوشتن وی را کاهش دهید. صفحات سرعت­گیر که در زیر سینی قرار داده می­شود و مانع از حرکت آن­ها می­شود. وقتی که کودکی به نور حساس است، باید نوری که از روی میز تحریر براق وی به چشم­هایش منعکس می­شود را در نظر گرفت. شما می­توانید از ورقه­ های پلاستیکی یا یک بلاتر میز قدیمی برای کاهش تشعشع میز تحریر استفاده کنید.

ورقه­ های مورد استفاده برای نوشتن نیز باید در نظر گرفته شوند. ورقه کرم رنگ یا قدیمی کاهی رنگ با خط­های آبی، قرمز و نقطه­ چین می­تواند برای بعضی دانش ­آموزان مخصوصا آن­هایی که مشکلات بینایی دارند گیج­ کننده باشد. برای کودکانی که مشکل لامسه دارند به جای استفاده از ورقه ­های تمیز، از ورقه ­هایی که خط­های آن­ها بزرگ و برجسته شده استفاده می­گردد.

سوالات متداول:

1.از چه وسایلی برای بهترشدن مداد گرفتن کودکان می توان استفاده کرد؟

از انواع مدادگیر ها، وزنه های مچی و مدادهای ضخیم در جهت بهبود مهارت های مداد گرفتن در کودکان می توان استفاده نمود.

2.کاردرمانی دست برای نوشتن بر روی چه مهارت هایی کار می کند؟

کاردرمانی دست در بهبود قدرت عضلات انگشتان جهت گرفتن صحیح مداد و بهبود سرعت حرکت انگشتان برای تسریع در نوشتن می تواند کمک کننده باشد.

سندرم تونل کارپال (CTS) چیست؟ | مرکز کاردرمانی دست| مرکز تخصصی کاردرمانی دکتر صابر

 سندرم تونل کارپال یک بیماری شایع که در اثر فشار زیاد بر روی عصب مدین ایجاد می شود، زیرا از یک تونل باریکی در مچ دست همراه استخوان و رباط (لیگامان کارپال عرضی) عبور می کند. عصب مدیان به همراه ۹ تاندون از این تونل عبور می کند و وقتی عصب فشرده می شود علائمی شامل بی حسی، سوزن شدن، کاهش حرکت در دست و مچ و درد در بازو و انگشتان بروز می کند. هنگامی که علائم درد و سوزن سوزن سوزن شدن ظاهر می شود، شرایط اغلب بدتر می شود و ممکن است آسیب دائمی ایجاد شود. درد و بی حسی می تواند در هر نقطه یا هر زمان دیگری رخ دهد، اما بیشتر علائم در شب آغاز می شود. مرکز کاردرمانی دست دکتر صابر به صورت تخصصی در حیطه درمان اختلالات دست فعالیت می نماید.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

سندرم تونل کارپال

توزیع عصب مدین باعث ایجاد احساس در کف انگشت شست، انگشت اشاره، انگشت بلند و سمت میانی انگشت حلقه و همچنین کنترل حرکتی در عضلات اطراف انگشت شست می شود. بنابراین آسیب، در توانایی دست در گرفتن وسایل بزرگ و کوچک تاثیر می گذارد. موارد بسیار شدید سندرم تونل کارپ، ممکن است احساس دائمی از بین برود و ماهیچه های پایه انگشت شست به آرامی منقبض شوند (آتروفی تنار) اما در صورت تشخیص زودرس سندرم تونل کارپال قابل درمان است. سندرم تونل کارپال ممکن است در اثر فعالیت های مکرر، گرفتگی شدید یا مشت کردن ایجاد شود که باعث انقباض شدید عضلات در دست ها و انگشتان، خم شدن دست به سمت بالا / پایین / پهلو، لرزش، حالت­های نامناسب و ضربه (استفاده از ابزارهای سنگین تر) می شود.

ارزیابی سندرم تونل کارپ

در کاردرمانی آسیب دست به صورت تخصصی به ارزیابی های زیر پرداخته می شود.

× تاریخچه مفصلی از جمله شرایط پزشکی، چگونه دست ها مورد استفاده قرار گرفته است و اینکه آیا آن ها صدمات دست قبلی بوده است.

× تست فالن: به مدت ۶۰ ثانیه مچ دست خود را در حالت خمیده نگه دارید، آیا دست آن ها قبل از انجام آزمایش احساس متفاوتی داشته است و اگر چنین است، آن را برای شما شرح دهد.

× تست تينل: بر روی عصب در مچ دست دق می کنید و همان سؤالاتی را که در تست فالن پرسیدید، را انجام دهید.

× تست ورمسر : از بیمار می خواهیم که مچ را با دست دیگرش در وضعیت باز کردن قرار دهد که ظاهر شدن علائم ضایعه قبل از یک دقیقه نشانه مثبت بودن تست است.

× تست کامپرشن: تحت فشار قرار دادن عصب در ناحیه مچ دست علائم را تشدید می کند.

× تست باز کردن مقاومتی شست دست: در صورت وجود ضعف عضلانی، بیمار قادر به انجام این حرکت با مقاومت نخواهد بود.

درمان کارپال تونل سندرم

علائم را می توان توسط کاردرمانی ارتوپدی دست بدون جراحی تسکین داد، به فرد می توان یاد داد که الگوی استفاده از دست را تغییر دهد، یا یک اسپلینت cock up مچ دست تجویز شود، این اسپلینت، مچ را در حالت خنثی نگه می دارد و می تواند در حالی که فرد در شب یا در روز می خوابد، پوشیده شود که علائم شخص ایجاد می شود. هنگامی که علائم شدید است، توسط جراحی، رباطی را که در سقف تونل کارپ در قسمت کف دست است، قطع می کنند.

کاردرمانی ارتوپدی دست

یکی از درمان های اساسی آسیب های دست درمان توانبخشی می باشد. در حیطه توانبخشی دست،کاردرمانی آسیب دست از اهمیت خاصی برخوردار است.  کاردرمانی در مهارتهای دست شامل تمرینات کاردرمانی دست در زمینه تقویت عضلات دست، بهبود هماهنگی دوطرفه، بهبود دامنه حرکتی و تقویت مهارت های ظریف انگشتی در کلینیک توانبخشی می باشد که توسط متخصصین کاردرمانی مرکز توانبخشی دکتر صابر انجام می گیرد. مرکز کاردرمانی دکتر صابر با در اختیار داشتن تجهیزات تخصصی و استفاده از تکنیک های درمانی روز دنیا در زمینه کاردرمانی ارتوپدی دست و آسیب های عصب و استخوان فعالیت می نماید. در این بخش به توضیح چگونگی انجام کاردرمانی در مشکلات ارتوپدی دست پرداخته می شود.

آناتومی اندام فوقانی در کاردرمانی دست

• مفاصل دست

۱- مفصل کارپومتاکارپال: در پایه­ی انگشت شست اساساً در مچ. اجازه انجام خم شدن، بازکردن، حرکات دور شوند، نزدیک شونده و چرخش. اهمیت بالینی این مفاصل در نازک و شل بودن آن و تسهیل حرکات مهم انگشت شست است. در حین گرفتن چیزی، ثبات توسط انگشت شست با حرکت و پیز ی شن با انگشتان دیگر فراهم می‌شود.

۲- مفصل متاکارپوفالانژیال: مفصلی در انگشت شست با توانایی امکان انعطاف‌پذیری، خم شدن، باز شدن، حرکات دور شونده، نزدیک شونده و چرخش. ایجاد دامنه اضافی برای انگشت شست و کمک به گرفتن اشیاء

۳- مفصل بین انگشتی انگشت شست: انجام خم و باز شدن، معروف به مرکز ثقل دست

4- مفصل متاکارپوفالانژیال انگشتان: انجام خم شدن، باز شدن، حرکات نزدیک و دور شونده و چرخش. تعیین موقعیت مفاصل دیستال، مفصل کنترل‌کننده انگشتان. در گرفتن عادی، انجام خمش های مفصل MCP در آخر، باز شدن در ابتدا، در خمش ثابت و در بازکردن متحرک.

۵- مفصل بین انگشتی پروگزمال: فراهم کردن امکان خم شدن و باز کردن و کمک به کنترل حمل شدن و باز شدن کل انگشت‌ها پایدار در تمام موقعیت‌ها و دارا بودن دامنه حرکت بیشتری از مفاصل دیستال.

۶- مفصل بین انگشتی دیستال: فراهم کردن امکان خم و باز شدن. تشخیص اشیاء و لمس و دستکاری دقیق در نوک انگشت.

عضلات

عضلات خارجی (از ساعد منشا می‌گیرند):

• عضلات فلکسور خارجی یک توده برجسته در قسمت میانی قسمت فوقانی ساعد را تشکیل می‌دهند
• گروه‌های سطحی‌تر:

۱-پروناتورترس: عصب رسانی توسط عصب مدین (C6-C7) ، حرکت درون گردان ساعد.

2- فلکسور کارپی رادیالیس: عصب رسانی توسط عصب مدین (C6-C7) ، خم کردن مچ دست و انحراف رادیال دست

۳-فلکسور کارپی اولناریس: عصب رسانی توسط عصب اولنار (C8-T1) ، خم کردن مچ دست و انحراف اولنار دست

4- پالماریس لونگوس: عصب رسانی توسط عصب ملی‌اش (C6-C7) ، گود کردن کف دست

• گروه وسطی:

۱-فلکسور دژیترم سوپر فیشیالیس: عصب رسانی توسط عصب مدین (C7-C8-T1) ، خم کردن مفاصل بین انگشتی پروگزیمال و دیستال انگشتان دست

• گروه عمقی:

۱-فلکسور دیژیتروم پروفوندوس: عصب رسانه توسط عصب مدین به انگشتان بلند (۲ و ۳) و عصب اولنار برای انگشتان کوچک (۴ و ۵) ، خم کردن مفاصل متاکارپوفالنژیریال، بین انگشتی پروگزیمال و دیستال انگشتان دست

۲- فلکسور پولیسیس لونگوس: عصب رسانی توسط عصب مدین (C8-T1) ، خم کردن مفاصل IP و متا کارپوف متاکارپوفالنژیریال انگشت شست .

۳-پروناتور کوادراتوس: عصب رسانی با شاخه بین استخوانی قدامی عصب مدین، چرخش درون گردان ساعد.

تاندونهای فلکسور به تونل کارپ در زیر سقف محافظ لیگامان‌های کاریال عرضی عمقی (مانند فلکسوررتینا کولوم) همراه با عصب مدین وارد می‌شوند. در کانال، تاندون پروفوندوس مشترک به انگشتان بلند، حلقه و کوچک به‌ صورت تاندون‌های تکی تقسیم می‌شود که به سمت دیستال ادامه می‌یابد و به سمت بندهای این انگشتان حرکت می‌کند.

عضلات بازکننده خارجی

خم کردن مچ و انگشتان توسط تاندون‌های این عضلات.

۱-اکستانسور کارپی اولناریس: عصب رسانی توسط عصب رادیال (C8-C6) ، بازکردن مچ دست و انحراف اولنار دست.

2-اکستانسور دیژتروم کامونیس: عصب رسانی توسط عصب رادیال (C7-C6) ، بازکردن انگشتان و مچ دست

۳- براکیورادیالیس: عصب رسانی توسط رادیال، حرکت درون گردان و برون گردان بسته به موقعیت ساعد به خارج یا داخل به دلیل قرار گرفتن در دیستال رادیوس، نقش نداشتن در حرکت مچ یا انگشت.

۴-اکستانسور کارپی رادیالیس لونگوس و برویس: عصب رسانی هر دو توسط عصب رادیال، بازکردن مچ دست و انحراف رادیال دست.

۵- اکستانسور پولیسیس لونگوس: عصب رسانی توسط عصب رادیال (C8-C6) ، بازکردن مفصل IP انگشت شست، بازکردن مفصل MP و CMC شست درون گردان مفصل MP

۶- اکستانسور ایندیسین: عصب رسانی توسط عصب رادیال (C6-C8) ، بازکردن انگشت اشاره

عضلات درونی (منشأ از دست)

تقسیم شدن عضلات درونی به عضلات ناحیه تنار، هیپوتنار و عضلات باقیمانده بین دو گروه، بین استخوانی ها و لومبریکال­ها. برجستگی تنار قابل ‌لمس در پروگزیمال انگشت شست. قرارگیری عضلات هیپوتنار در زیر انگشت کوچک.

عضلات ناحیه تنار

1-ابداکتور پولیسیس برویس: عصب رسانی توسط عصب مدین (C6-C7) ، دور کردن انگشت شست و قرار دادن انگشت شست در مقابل بقیه انگشتان با کمک دیگر عضلات ناحیه تنار.

۲- فلکسور پولیسیس برویس: عصب رسانی به ‌صورت سطحی توسط عصب مدین و عمقی توسط عصب النار کامو دور کردم و چرخش انگشت شست و قرار دادن انگشت شست در مقابل بقیه انگشتان با کمک دیگر عضلات ناحیه تنار.

۳- آپوننس پولیسیس: عصب رسانی توسط عصب مدین (C6-C7) ، قرار دادن انگشت شست در مقابل بقیه انگشتان با کمک دیگر عضلات ناحیه تنار.

4-آداکتور پولیسیس: عصب رسانی توسط عصب اولنار (C8-T1) ، نزدیک کردن شست.

عضلات ناحیه هایپوتنار

۱-آبداکتور دیژیتی مینیمی: عصب رسانی توسط عصب اولنار (C8-T1)، دور کردن انگشت پنجم

۲- فلکسور دیژیتی مینیمی برویس: عصب رسانی توسط عصب اولنار (C8-T1) ، خم کردن انگشت پنجم در محل مفصل متاکارپوفالنژیال

3-آپوننس دیژیتی مینیمی: عصب رسانی توسط اصحاب اولنار (C8-T1)، چرخش پنجمین متاکارپ و کشیدن آن به جلو. خم کردن مفصل کارپومتاکارپال انگشت پنجم با کمک عضله فلکسور دیژیتی مینیمی برویس.

4- پالماریس برویس: عصب رسانی توسط عصب اولنار (C8) ، جمع کردن پوست کف دست و افزایش گودی آن (چین دادن پوست کف دست) .

عضلات داخل استخوانی

از بین ۷ عضله بین استخوانی، ۴ مورد در گروه دورسال و ۳ مورد در کف دست هستند. عضله بین استخوانی

پشتی توسط عصب عصب اولنار عصب رسانی می‌شوند و از انگشت سبابه، حلقه و میانی عبور می‌کند. عضله بین استخوانی کف دست نیز توسط عصب اولنار عصب رسانی می‌شود و انگشت سبابه را به سمت خارج و انگشت حلقه و کوچک را به سمت انگشت‌ها حرکت می‌دهد. عضلات بین انگشتی برای تایپ، نواختن پیانو و نوشتن بسیار مهم هستند.

لومبریکال‌ها

عصب رسانی عضلات لومبریکال‌ها خارجی (اول و دوم) توسط عصب مدین (C6-C7) و عضلات لومبریکال داخلی (سوم و چهارم) توسط عصب اولنار (C8) ، بازکردن انگشتان در مفصل اینترفالانژیال و خم کردن ضعیف انگشتان در مفصل متاکارپوفالانژیال، لومبریکال­ها انگشتان را در حالت نوشتن یا موقعیت نشانه بیلیارد قرار می‌دهند.

 کاردرمانی ارتوپدی اعصاب دست

۱-عصب مدین:عضلات و توزیع پوستی:

• -پروناتور ترس
• پالماریس لونگوس
• پالماریس برویس
• فلکسور دیژیتوروم سوپر فیشیالیس
• فلکسور دیژیتوروم پروفوندس به انگشتان دوم و سوم
• فلکسور پولیسیس لونگوس
• پروناتور کوادراتوس
• شاخه پوستی پالمار
• آبداکتور پولیسیس برویس
• شاخه سطحی فلکسور پولیسیس برویس
• اوپونز پولیسیس
• لومبرکیال اول
• لومبرکیال دوم
• اعصاب حسی انگشتی
• هنگامی‌که اعصاب مدین ما در آرنج قطع می‌شود، خم شدن مفاصل بین انگشتی بروگزیمال شست، سبابه و انگشت میانی از بین می‌رود و در حلقه و انگشتان کوچک ضعیف می‌شود. خم شدن مفاصل بین انگشتی دیستال انگشتان سبابه و انگشتان میانی نیز از بین می‌رود. توانایی خم شدن مفاصل متاکارپوفالانژیال سبابه و انگشت میانی تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. بنابراین وقتی بیمار برای مشت کردن تلاش می‌کند، سبابه و انگشتان میانی تا حدی بازمی‌شوند. عضلات تنار نیز مانند سندرم تونل کارپ از بین می‌روند.

۲-عصب اولنار: عضلات و اعصاب پوستی

• فلکسور کارپی اولناریس
• فلکسور دیژیتروم پروفوندوس به انگشتان چهارم و پنجم
• ابداکتور دیژیتی مینیمی
• لومبرکیال چهارم
• عضله بین استخوانی پالمار
• فلکسور پولیسیس برویس
• آبداکتور پولیسیس
• آسیب عصب النار معمولاً درجایی رخ می‌دهد که عصب از خلف اپی کوندیل داخلی استخوان بازو عبور می‌کند. فشار بر عصب اولنار در آرنج معمولاً باعث ایجاد بی‌حسی و سوزن شدن در قسمت داخلی کف دست و انگشت کوچک و حلقه می‌شود. فشار شدید همچنین ممکن است باعث درد شود که به‌ صورت دیستال پخش می‌شود. آسیب‌ دیدگی عصب در قسمت‌های دیستال ساعد، که بیشتر عضلات درونی دست را عصب رسانی می‌کند، قدرت حرکت به خارج مختل می‌شود که می‌تواند سبب جمع شدن دست و آتروفی عضلات بین استخوانی شود.

3- عصب رادیال: عضلات

• اکستانسور کارپی اولناریس
• اکستانسور دیژیتروم کامونیس
• اکستانسور دیژیتی مینیمی
• براکیورادیالیس
• اکستانسور پولیسیس لونگوس
• اکستانسور کارپی رادیالیس لونگوس
• اکستانسور کارپی رادیالیس برویس
• اکستانسور ایندیسیس پولیسیس
• عصب رادیال اغلب در هنگام شکستگی استخوان بازو آسیب می‌بیند. این صدمه در شاخه‌های پروگزیمان عضلات بازکننده مچ قرار دارد؛ بنابراین افتادن مچ دست اولین نشانه این آسیب در این سطح است. اگر شاخه­ی عمیق‌تری از اعصاب قطع شود، منجر به عدم توانایی در باز کردن و انگشت شست و مفاصل متاکارپوفانژیال دیگر انگشتان می‌شود. برای آزمایش اینکه شاخه­ی عمیق عصب رادیال بریده شده ‌است. از فرد بخواهید در برابر مقاومت، مفاصل متاکارپوفانژیال را باز کند.

رویکرد بیومکانیکال در کاردرمانی دست

فرض اصلی رویکرد بیومکانیکی در کاردرمانی دست این است که فعالیت به توانایی حرکت اندام‌ها (دامنه حرکتی و قدرت عضلانی) و استقامت در برابر فشار در حرکت تا رسیدن به هدف نیاز دارد. آن صدمات دست که منجر به ورم، انقباضات، تخریب مفاصل (التهاب مفصل) ، آسیب‌های عصبی محیطی و تروما می‌شود با استفاده از این روش درمان می‌شوند. مکانیسم ایجاد تغییرات درمانی، کار یا به ‌عنوان وسیله است؛ یعنی فعالیت‌هایی که باعث ایجاد کشش بافت‌های نرم، دامنه‌ی حرکتی فعال، دامنه‌ی حرکتی پسیو برای حفظ و احیای طیف گسترده‌ای از حرکت و مقاومت برای تقویت عضلات ضعیف می‌شود.

سوالات متداول:

1.در صورت آسیب عصب کاردرمانی چه کمکی می کند؟

کاردرمانی دست در زمینه تقویت عضلات پس از آسیب های پارشیال اعصاب یا پس از جراحی ترمیم عصب به بازگشت حرکت دست کمک می نماید.

2.کاردرمانی در زمینه چه مشکلات ارتوپدی کمک کننده است؟

کاردرمانی ارتوپدی در زمینه شکستگی های استخوانی، آسیب های عصبی، درد های ناشی از گرفتگی های عضلانی و محدودیت های مفصلی می تواند کمک کننده باشد.

کاردرمانی آسیب­ دست

مرکز توانبخشی دکتر صابر، در زمینه کاردرمانی آسیب دست در کودکان و بزرگسالان به صورت کاملا تخصصی فعالیت می نماید. کاردرمانی در مهارتهای دست به صورت حرفه ای به ارزیابی و درمان آسیب های دست می پردازد. مرکز کاردرمانی دست دکتر صابر با تجهیزات پیشرفته و کادر توانبخشی حرفه ای در زمینه مشکلات دست کودکان، اختلالات دست نویسی و دستورزی، آسیب های استخوانی که موجب محدودیت حرکتی می شوند، افزایش قدرت عضلات و بهبود هماهنگی حرکتی به درمان می پردازد. همچنین خدمات کاردرمانی دست کودکان در منزل جهت پیشرفت روند درمان در مرکز توانبخشی دکتر صابر ارائه می گردد. تمرینات کاردرمانی دست کودک را برای ورود به مدرسه و مهارت های دست نویسی آماده می سازد. در این مطلب به توضیح نحوه ارزیابی عملکرد دست و مواردی که در کاردرمانی آسیب دست مورد توجه قرار می گیرد، پرداخته می شود تا بیشتر با فعالیت های این بخش آشنا شوید.

ارزیابی کاردرمانی آسیب دست

در کاردرمانی دست تعدادی ارزیابی وجود دارد که باید هنگام انجام ارزیابی دقیق از آسیب دیدگی دست انجام شود:

1- تاریخچه مشکل فعلی: چه کسی آن ها را ارجاع داده است،  این مشکل تا چه مدت بوده است، چه علائمی را تجربه کرده اند و سابقه پزشکی قبلی مربوط به بیماری.

2- ملاحظات محیطی: با آن­ها در مورد زندگی، وظایف و وظایف شغلی، نقش در خانواده و نقش اوقات فراغت صحبت می کنیم. مشکلات عملکرد شغلی مشخص شده را لیست می کنیم.

3- ظاهر دست را ارزیابی می کنیم: هرگونه ورم، جای زخم، بخیه، خونریزی

4- امتیاز درد: نمره درد 0 – 10 را بدست آورید (نمره ده بدترین درد را ایجاد می کند که تا به حال حس کرده اند) ، چه مدت درد را تجربه کرده اند و چند ساعت در روز درد وجود دارد و درد در کجا احساس می­شود.

5- ارزیابی دامنه حرکتی همه ی انگشتان و مفاصل با استفاده از گونیامتر، مشاهده کیفیت حرکت.

6- ارزیابی احساس درد در صورت لزوم (به عنوان مثال مونوفیلامنت Semmes Weinstein )

Semmes Weinstein آستانه احساس لمس را اندازه گیری می کند. فرد در حالی که دست آن ها از چشمانش قایم شده است، راحت نشسته است و شما با کوچکترین مونوفیلامنت (2.83) شروع می کنید، رشته را عمود بر روی پوست نگه دارید و آن را فشار دهید تا اینکه خم شود. هر محل آزمایش را سه بار تکرار کنید و در صورت عدم درک درد از رشته های ضخیم تر به تدریج استفاده کنید. یافته­های ارزشیابی اغلب به صورت غایب (از دست دادن کامل احساس) ، دست نخورده (احساس طبیعی) یا اختلال (قادر به تشخیص برخی از محرک ها اما نه همه محرک ها) یا هنگامی که درک محرک متفاوت از ناحیه ای از پوست است گزارش می­شود. استانداردهایی برای سمس وینشتاین از نظر جنسیت و سن در نظر گرفته شده است.

7- ارزیابی ورم در صورت لزوم (Volumeter): ادم یکی از دلایل محدود بودن دامنه حرکتی است و می تواند با اندازه گیری حجمی ارزیابی شود. اندازه گیری حجم جرم قسمت بدن توسط مقدار جابجایی آب جابجا شده است. به عنوان مثال، دست متورم شده درون ظرفی پر از آب قرار می گیرد. دست متورم شده داخل ظرف و مقدار آبی که از چاله خارج می شود داخل یک استوانه مدرج قرار می گیرد. دست متورم آب بیشتری را نسبت به یک دست غیرمتورم جا به جا می­کند. بنابراین مقدار آب ریخته شده دست متورم و دست غیرمتورم مقایسه می شوند.

8- تست کردن نیروی دست با دینامومتر برای گرفتن و مشت کردن.

9- انجام تست­های تحریک آمیز: الف) فالن (به سندرم تونل کارپال مراجعه کنید) ب) تینل (به سندرم تونل کارپال مراجعه کنید) ج) فینکلشتاین ( نگاه کنید به تاندونیت deQuerveins)

ارزیابی عملکردی دست در کاردرمانی

ارزیابی عملکرد دست در کاردرمانی دست شامل هفت خرده آزمون است که نشان دهنده ی فعالیت های مختلف دستی است. هریک از اجزای آزمون ها طوری طراحی شده اند که دقیقاً به همان شیوه برای هر مبحث انجام شوند. روش ها و دستورالعمل های دقیق استانداردسازی برای ارزیابی ارائه شده است. زمان انجام کار برای هر آزمون ثبت می­شود. هر دو دست غالب و غیر غالب به طور مستقل مورد آزمایش قرار می­گیرند.

آیتم های آزمون عبارتند از:

1- نوشتن یک جمله کوتاه

2- ورق زدن کارت های 3 در 5 اینچ (شبیه سازی ورق زدن کتاب)

3- برداشتن اجسام کوچک و قرار دادن در یک طرف

4- چکرهای روی هم قرار داده شده

5- شبیه سازی کردن خوردن

6- جابجایی اشیاء بزرگ خالی (قوطی)

7- جابجایی اجسام بزرگ وزن (قوطی)

قدرت

تمایز قائل شدن آزمون بین افراد دارای و بدون انواع مختلف ناتوانی جسمی

ارائه دادن اندازه گیری های کمی از وظایف استاندارد شده با عملکردهای بیمار و مقایسه عملکرد بیمار

ارائه دستور العمل ها و رویه های استاندارد

ضعف

اجازه استفاده از تجهیزات تطبیقی را نمی­دهد

این سؤال که آیا زیرگروه ها وظایف متداول روزمره را ارائه می کنند و واظیف مورد نظر برای اندازه گیری را شبیه سازی می کند یا خیر.

این سؤال که آیا نوشتن و زمان نوشتن اصلاً آزمایش شده است یا خیر.

آزمون The purdue Pegboard در کاردرمانی دست

آزمون دو نوع فعالیت را اندازه گیری می کند: 1- حرکت قابل مشاهده دست، انگشت و بازو 2- مهارت نوک انگشت.

علاوه بر افراد دارای صدمات دست، از این ارزیابی در بسیاری از جمعیت­ های بالینی از جمله افراد دارای:

آسیب های مغزی، ناتوانی در یادگیری، اختلالات بینایی و همچنین در توانبخشی شغلی، غربالگری عصبی- روانی، نقص های عصبی- شناختی در اسکیزوفرنی استفاده می شود. در طول ارزیابی بیمار زمان بندی انجام می شود که چقدر سریع میخ ها را در سوراخ قرار می­دهد و قطعات جمع می­شوند. این تخته چوبی دارای دو ردیف سوراخ ریز به علاوه مخزن نگه داشتن پین، یقه ها و واشر است. چهار وسیله آزمایش بر روی دست غالب، غیرغالب و دو دست انجام می شود که تعداد پین های قرار داده شده در 30 ثانیه شمارش می شود. مهارت از طریق سرعت ارزیابی می شود و امتیاز با استانداردهای موجود مقایسه می شود. این ارزیابی از قابلیت اطمینان آزمون مجدد برخوردار است.

سوالات متداول:

1.آیا کاردرمانی دست برای بهبود نوشتن مفید است؟

بله، در کاردرمانی دست به بهبود مهارت های حرکتی ظریف، نحوه مداد گرفتن، بهبود سرعت نوشتن و دست خط کمک می شود.

2. کاردرمانی دست چطور انجام می شود؟

کاردرمانی دست با استفاده از ابزارهای مکانیکی نظیر کش های تقویتی و گجت های مختلف و انجام ماساژهای دست به تقویت حرکات ظریف انگشتی، بهبود دست ورزی و بهبود دامنه حرکتی فرد می پرازد.

3.امکان انجام کاردرمانی دست در منزل هست؟

بله، با توجه به مشکلات فرد در صورت عدم توانایی حضور در کلینیک می توان جلسات درمانی را در منزل بیمار ارائه نمود.

مهارت های حرکتی ظریف چیست

مهارت های حرکتی ظریف چیست؟  حرکات ظریف انگشت به حرکاتی گفته می شود که کودک به صورت هماهنگ با استفاده از عضلات دست و انگشتان جهت کاربرد از ابزار ها و جابه جایی، حمل و دست ورزی اشیاء از آن استفاده می کند. بسیاری از کودکان به علل مختلف نظیر تاخیر حرکتی، اختلالات مغزی، ضعف در قدرت عضلات و مشکلات حسی ، دچار ضعف در حرکات ظریف انگشت می گردند و توانایی استفاده مناسب از ابزار ها و در پی آن دست نویسی را بدست نمی آورند. کاردرمانی دست در جهت تقویت مهارت های حرکتی ظریف و بهبود دست ورزی کودکان و مهارت های پیچیده دستی فعالیت می نماید. مرکز کاردرمانی دکتر صابر در بخش کاردرمانی دست با استفاده از ابزار های مختلف درمانی و تکنیک های درمان تخصصی به تقویت مهارت های حرکتی ظریف کودکان کمک می کند.

استفاده دو طرفه از دست ها

حرکت دست نوزاد طبیعی در ابتدا غیر متقارن بوده و سپس این حرکات متقارن می شود. حرکات غیر متقارن از ویژگی های کودک ۳ ماهه است و الگوهای متقارن نیز در ۱۰-۳ ماهگی با مهارت های دستیابی و گرفتن دو طرفه اشیا و بردن دست‌ها یا اشیا به سمت دهان، پیشرفت می‌کند با پیشرفت این مهارت ها کودک قادر خواهد بود تا در خط میانی بدن با دست هایش بازی کند و در نهایت می‌تواند در فعالیت‌های دو طرفه دست شرکت کند. کودک در ۱۰-۹ ماهگی می تواند در هر دو دستش یک شی را گرفته و آنها را به همدیگر بزند که این در رشد مهارتهای دو دستی اهمیت بسیاری دارد. در حدود ۱۰ ماهگی، عملکردهای دو دستی به خوبی تکامل یافته و کودک می‌تواند قسمتی از شی را با یک دست گرفته و با دست دیگر اجزای آن را درستکاری کند که کسب مهارت های ظریف دو دستی به رشد این توانایی وابسته است.

در ۱۷-۱۸ماهگی حرکتهای همزمان دست ها بروز می کند. مثلاً نوزاد با یک دست شی ای را نگه داشته و با دست دیگر آن را دستکاری میکند یا فعالیتی را انجام می دهد. برای اینکه مهارت استفاده دو طرفه از دستها به درستی صورت گیرد، نوزاد باید بتواند از هر دو طرف بدن و هر دو دست برای انجام عملکرد های مختلف استفاده کند. علاوه بر این قرار گیری صحیح اشیا در دست به ثبات شانه، آرنج و مچ بستگی دارد. که با افزایش مهارت‌های دستیابی، گرفتن، رها کردن و دستکاری اشیا الگوهای حرکتی دو دستی نیز اصلاح می شود. در ۲۴-۱۸ ماهگی نیز مهارت هایی رشد می‌یابد که پیش نیاز دستکاری همزمان اند و مهارت‌های بینایی درکی و شناختی یکپارچه شده و کودک از برنامه‌ ریزی حرکتی به طور موثرتری در طول فعالیت ها استفاده می کند. کودک مهارت دستکاری همزمان دو شی را در سن ۳-۲ سالگی نشان می‌دهد و درسن ۲.۵ سالگی می تواند از حرکات دست و بازوی مخالف برای فعالیت های سخت تر مثل بریدن با قیچی، استفاده کند.

مهارت حرکتی پرتاب توپ

مهارت پرتاب توپ به توانایی رها کردن ارادی بستگی دارد. کودک در پرتاب توپی کوچک، باید در اندام فوقانی حرکات منظم و زمان بندی شده ای داشته باشد و بتواند بازی را در وضعیت شروع قرار داده و حرکات تنه و مفصل اسکاپولاهومرال را تنظیم کند تا برای پرتاب توپ آماده شود و بتواند شانه را هنگام راست کردن آرنج و آرنج را هنگام حرکت مچ از Ext به وضعیت طبیعی برگرداند و انگشتان و شست را باز کند. کودک در دو سالگی باید بتواند هنگام پرتاب توپ به سمت جلو، تعادل تنه را حفظ کند تا به جلو حرکت نکند. در این سن، کودک می تواند هنگام پرتاب توپ حرکات Ext تنه را حفظ کند ولی در طول پرتاب توپ، قادر به حفظ Flexشانه نیست. کودک می‌تواند تنه و بازو را به صورت مجزا از هم حرکت دهد، اما هنوز توانایی حرکت مجزای بازو و آرنج را ندارد. کودک در ۳-۲.۵ سالگی می تواند توپ را به محل مخصوص و تا فاصله ۳ فوت(تقریبا یک متر) به سمت جلو پرتاب کند و حرکت بازو را قبل از رها ساختن توپ کنترل نماید. و در ۳.۵ سالگی کودک می تواند توپ را ۷-۵ فوت (تقریباً ۲-۱.۵ متر) به طرف جلو به موازات یک خط راست پرتاب کند. کودک قبل از اینکه توپ را رها کند آرنج را در مقابل شانه وضعیت دهی می کند. و در پرتاب کردن توپ همزمان با کنترل مفصل اسکاپولاهومرال، توانایی در بالا آوردن شانه و کنترل همزمان در باز کردن آرنج، مچ و انگشتان، دقت و تخمین فاصله پیشرفت می‌کند. و در ۵ سالگی، کودک می‌تواند پرتاب از پایین به بالا را تا  ۵ فوت (تقریبا ۱.۵ متر) و در ۷-۶ سالگی تا ۱۲ فوت (تقریبا ۳.۵ متر) انجام دهد. کودکان ۵ ساله و بزرگتر ممکن است پرتاب از بالا به پایین را نیز انجام دهند که در این مهارت لازم است کودک بتواند شانه را  Flexکرده و به طرف داخل بچرخاند.

 مهارت های استفاده از ابزارهای

از دیگر مهارت های ظریف دستی، مهارت استفاده از ابزار می باشد که کودک باید بتواند به جای استفاده بیشتر از دست خود، طرز استفاده از ابزار را بداند و عملاً از آن استفاده کند. مهارت استفاده از ابزار در تمام زمینه ها مثل مراقبت از خود، بازی و سرگرمی، فعالیتهای مربوط به مدرسه و… لازم و ضروری است.

بعد از این که کودک توانستند مهارت های پایه ای مثل دستیابی، گرفتن و رها کردن تسلط یابد، مهارت استفاده از ابزار، برای خوردن و بازی به همراه مهارت دستکاری در داخل دست پدید می آید. مهارت دستکاری به اشیا اجازه می‌دهد بعد از قرار گرفتن در دست، تنظیم شوند که برای پیشرفت مهارت استفاده از ابزار، داشتن مهارت دستکاری نسبت به تسلط داشتن در گرفتن و رها کردن ضروری است. از عوامل کلیدی در کسب مهارت استفاده از ابزار یکپارچگی بیشتر در مهارت های پایه ای به همراه پیشرفت مهارت های شناختی است. محققان تأکید می‌کنند در انجام هر عملکردی، فرد باید بداند که او چه کاری می خواهد انجام دهد (جنبه اهدافی از انجام کار) و چگونه می تواند آن را انجام دهد (جنبه عملکردی از کار) که هر دو جنبه دو به پیشرفت مهارت های شناختی و توانایی مهارتهای حرکتی کودک بستگی دارد. در کسب این مهارت مثل هر مهارت جدید دیگر، در ابتدا ناهماهنگی هایی مشاهده می‌شود و لازم است درمانگر روش هایی را که کودک در استفاده از این مهارت به کار می گیرد ثبت کند و سپس روش های ناهماهنگ استفاده شده را هماهنگ کند که مرحله مهمی در فرآیند کسب مهارت است.

مهارت مذکور در مرحله شروع که به سطح بالایی از توجه نیاز داشت با پیشرفت مهارت و تمرین در آن، به مرحله ای می ‌رسد که به شکل کاملاً خودکار، سریع و با دقت بیشتری صورت می‌گیرد. لازم به یادآوری است که برای هر مهارتی لازم و ضروری است تا اینکه مهارت مورد نظر برای انجام وظایف روزمره تبدیل گردد. محققان، کودکان را در استفاده هر یک از ابزارهای مورد نیاز جهت نقاشی کردن، نوشتن، قیچی کردن و خوردن مورد مطالعه قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که مهارت استفاده از قیچی زمانی پدید می آید که کودک یاد بگیرد تا انگشتان خود را در داخل سوراخ دست‌ه قیچی قرار داده و قیچی را باز و بسته کند. در ابتدا، بریدن عملاً فقط برش زدن است در این مرحله شانه Flex و آرنج Ext شده و قیچی بدون حرکت دادن روی کاغذ قرار می گیرد. ولی کودک قادر به باز و بسته کردن مکرر قیچی جهت ادامه برش نیست. در سه سالگی کودک در حین استفاده از قیچی، ساعد را به وضعیت Pronation و یا در وضعیت Midposition قرار می‌دهد.

مقیاس Peabody Developmental motor مهارت استفاده از قیچی را بدین شرح عنوان می کند :

سن                             شرح

۲ سالگی                      کودک می‌تواند با قیچی برش بزند

۲.۵ سالگی                   بیشتر کودکان می‌توانند کاغذ را در حدود ۶ اینچ برش بزنند

۳-۳.۵                          کودکان می توانند یک خط راست را به طول ۶ اینچ ببرند

۳.۵-۴                          کودکان می توانند یک دایره را ببرند

۴.۵-۵                         کودکان می‌توانند یک مربع را ببرند

۶-۷                          مهارت برش های پیچیده پیشرفت می‌کند

سایر عواملی که درمانگر باید هنگام ارزیابی مهارت کودک در بریدن توجه کند شامل پهنای خط ، اندازه و پیچیدگی طرح کشیده و اندازه کاغذ می باشد. وضعیت انگشت شست در داخل سوراخ دسته قیچی ثابت باقی می ‌ماند اما وضعیت دیگر انگشتان، مطابق با سطح رشدی کودک و نوع قیچی مورد استفاده شده، تغییر می یابد که در گرفتن تکامل یافته (بعد از ۶ سالگی) کودک انگشت میانی را در داخل سوراخ پایینی دسته قیچی قرار داده و دو انگشت سمت اولنار (حلقه و کوچک) در وضعیت خم شده باقی می‌ماند و انگشت اشاره، بخش پایینی از قیچی را (جهت ثبات بیشتر) نگه می دارد.

سن رایج به کودک جهت آموزش استفاده از وسایل مربوط به خوردن بدین شرح است :

• استفاده از قاشق در ۱۸ ماهگی
• استفاده از چنگال در دو سالگی
• چاقو در سن شش سالگی

طی تحقیقاتی که روی رشد حرکات ظریف دست استفاده از قاشق در نوزادان ۲۳-۱۱ ماهه صورت گرفت، محققان از الگوی گرفتن قاشق در نوزادان، طرز قرار گرفتن قاشق در دست، حرکات استفاده شده در پر کردن قاشق، بردن آن به سمت دهان، برداشتن غذا از روی قاشق و بیرون آوردن از دهان و همچنین میزان توجه بینایی روی حرکت، زمان بندی حرکتی و استفاده از دست غالب در خوردن، نوارهای ویدیویی تهیه نموده و آن را مورد بررسی قرار دادند. آنها دریافتند به طور متوسط تنوع الگوهای گرفتن دربین کودکان ۱۷-۱۱ ماهه کم است و بیشتر نوزادان ۱۷ ماهه و بزرگتر بیش از ده نوع مختلف از الگوهای گرفتن را به کار می‌گیرند، در حالی که هیچ یک از آنها به الگویی که بزرگیسالان به کار می‌گیرند مشابهت ندارد (الگوی رایج استفاده شده بزرگسالان، انتقال دسته قاشق به کف دست است که چهار انگشت به دوردسته قاشق خم می شود. الگو دیگر، دسته قاشق بیشتر بین انگشتان قرار می گیرد تا کف دست.) در ۲۳-۱۷ ماهگی نوزاد با انگشت اشاره باز شده، دست قاشق را نگه میدارد و به جهت معینی هدایت می کند.  در این دوره نوزاد در استفاده از قاشق توانایی بیشتری خواهد داشت و توجه بینایی در طی این فرایند بهتر می‌شود. از اجزای دیگر در پیشرفت مهارت استفاده از ابزار در کودکان می‌تواند به نقش دست کمکی نیز اشاره کرد. مثلاً نقش دست کمکی در نوشتن و رنگ زدن، به عنوان ثابت کننده کاغذ است و در استفاده از قیچی و در طول بریدن، دست کمکی کاغذ را نگه داشته و در حین چرخاندن و حرکت دادن آن هماهنگ با دستی که قیچی را گرفته است در جهت صحیح حرکت می‌کند. هنگام خوردن نیز استفاده از دست کمکی، به سن کودک و وسیله مورد استفاده (قاشق و چنگال) بستگی دارد. نوزادان بین ۲۳-۱۸ ماهه هنگام خوردن با استفاده از قاشق از دست کمکی برای ثابت کردن بشقاب استفاده می‌کنند. یادگیری استفاده از چاقو نیز مستلزم این است، کودک یاد بگیرد غذا را با یک دست با چنگال ثابت کرده واز چاقو برای جدا کردن یا بریدن غذا استفاده نماید.

کاردرمانی حرکات ظریف دست

کاردرمانی در دست یکی از شاخه های توانبخشی است که در جهت تقویت حرکات ظریف دست و اصلاح مشکلات دست ورزی، هماهنگی دو طرفه دست ها، هماهنگی چشم و دست، استفاده صحیح از ابزارها، توانایی مداد گرفتن، مهارت های نوشتاری و… به ارائه خدمات کاردرمانی در قالب فعالیت های هدفمند و طبقه بندی شده می پردازد. مطالب مرتبط را می توانید در لینک زیر دنبال کنید

تمریناتی در زمینه تقویت مهارت های حرکتی ظریف

در کاردرمانی مهارت های دستی می توان از ابزار های ساده مختلفی استفاده نمود. با استفاده از ابزار ساده می توان کاردرمانی دست کودکان در منزل  نیز انجام داد و کودک را در جهت رشد مهارت های دستی یاری نمود.

1. یک شبکه ی مشبک تهیه کنید و از کودک با ضعف در حرکات ظریف دست و انگشتان بخواهید نخ را از این شبکه به صورت زیگزاگ عبور دهد (این تمرین تا حدودی به مهارت گره زدن کمک می‌کند) وسایلی جهت این تمرین در بازار موجود می باشد.
2. دو سر نخ را از سوراخ های شبکه مشبک عبور دهد و در صورتی که می تواند آنها به صورت ضربدری عبور دهد و در صورت داشتن توانایی کافی، گره بزند.
3. سر یک طناب را به یک مکان بسته و سری دیگر آن را به دست مراجعه‌کننده دهید و از او بخواهید به نحوی طناب را به چرخاند که میانی طناب شکل بیضی را به خود بگیرد.
4. در کاردرمانی در تقویت حرکات ظریف انگشت از کودک بخواهید یک کاغذ سایز آچار یا یک روزنامه را پاره کند، نحوه پاره کردن بسیار مهم است بدین صورت که هنگام پاره کردن باید انگشتان اشاره و شست هر دو دست را روی یکدیگر قرار گیرند ( کاغذ باید بین آنها باشد و انگشتان کنار یکدیگر باشند) و هنگام پاره کردن دست ها یکی از عقب و دیگری جلو حرکت کند هر گونه گرفتن غیر از این مدل یا کشیدن هر دو دست در عرض ( یعنی عقب جلو نباشد) نشان دهنده ضعف هماهنگی حرکتی می باشد. چنانچه مسیر پاره شدن کاغذ صاف و راست باشد نشان دهنده مهارت هماهنگی فرد تمرین کننده است.
5. از کودک با ضعف حرکات ظریف انگشت بخواهید ۵ انگشتش را روی دکمه های ارگ گذاشتهو دونه دونه آنها را به ترتیب فشار دهد به عنوان مثال از انگشت کوچک شروع کرده و تا انگشت شست ادامه دهد.
6. جهت تقویت مهارت های حرکتی ظریف از کودک بخواهید مهره نخ کند هرچه مهره ها و سوراخ آنها کوچک در باشند و نخ نازک تر نخ کردن سخت تر می باشد.‌ چنانچه مراجعه کننده دلبند شما نمی تواند مهر نخ کند از سیم مسی،شلنگ سرم و یا سیم آنتن تلویزیون استفاده کنید.
7. تعدادی مار بکشید و از مراجعه کننده بخواهید بامداد یک خط مابین آنها بکشد.
8. از مراجعه کننده بخواهید سوار دوچرخه بشود و شما دوچرخه را هل بدهید و از او بخواهید فقط فرمان را کنترل کند و در محیط حرکت کند.
9. از کودک با ضعف در حرکات ظریف انگشتان بخواهید پردوپگ بورد را بچیند شما می توانید در ارزیابی مهارت های حرکتی ظریف از این وسیله استفاده کنید تا در پایان دوره تمرینات ارزیابی خوبی داشته باشید و نتایج پایانی و اولیه را با یکدیگر مقایسه کنید. در صورت استفاده از پردو پگ بوردبه عنوان ارزیابی اولیه هرگز در حین تمرینات اجازه استفاده از آن را به مراجعه‌کننده ندهید زیرا این امر باعث افزایش مهارت مهره چیدن در پردوپگ‌‌ بورد شده که این امر در ارزیابی شما ایجاد خطا میکند.شما می توانید در ارزیابی مهارت انگشتان فقط چیدن میله ها را تست کنید و ارزیابی می تواند به صورت تخصیص زمان جهت چیدن میله ها باشد یا اینکه تعداد محدودی میله بچیند و گرفتن زمان آن محاسبه شود.
10. از یک وسیله شبیه پردوپگ بورد استفاده کرده که دارای میخ ها و میله های فراوان است و از مراجعه کننده بخواهید کفشهای پول را دور دو عدد میخ بیاندازد.
11. در کاردرمانی مهارت های حرکتی ظریف از مراجعه کننده بخواهید انواع پیچ و مهره را با دست ببندد و باز کند.
12. تعدادی بولینگ تهیه کنید و حلقه های بولینگ را داخل آن بیندازید.
13. تمرین تایپ کردن با صفحه کلید را انجام دهد.
14. یک کاغذ و قیچی به مراجعه‌کننده بدهید تا بدون هدف و با هدف قیچی کند.
15. از مراجعه کننده بخواهید دستگیره در را رو به پایین فشار دهد پی‌درپی در را باز و بسته کند (اکثر این کودکان درکی از نحوه باز کردن در ندارند.)
16. با استفاده از یک گوشی لمسی برخی بازی هایی را که با انگشت بازی می شوند را به مراجعه کننده بدهید.
17. از یک وسیله با دکمه ها و زیبای بزرگ استفاده کنید و از مراجعه کننده بخواهید آنها را باز و بسته کند.
18. از کودک با ضعف در حرکات ظریف انگشتان دست به خواهید با هر کیفیتی میوه را با دست و یا چاقو،پوست بکند.
19. مراجعه کننده با دست خود مقداری آب حمل کند،جهت آموزش و یا راحتی کار ابتدا از او بخواهید این کار را با ماسه بادی یا ماسه دریا انجام دهد.
20. در کاردرمانی در مهارت های حرکتی ظریف از کودک به خواهید کفش را با دو انگشت اشاره در وضعیت های کاملا صاف و خمیده بکشد.
21. مراجعه‌کننده مقداری خمیر را در بین کف دو دست به شکل گلوله خمیری در آورد.
22. با انگشت اشاره یک نخ بسته را دور انگشت بچرخاند. (انگشت اشاره در وضعیت اشاره به سمت بالا باشد.)
23. یک نخ را با انتهای انگشت اشاره و سر انگشت شست نگه دارد و آن را دور انگشت اشاره بچرخاندن است.
24. با دو انگشت اشاره و شست ( Pinch ) خمیر بازی را تیکه تیکه کند.
25. وسیله‌ای به نام چینه را مراجعه کننده از هم جدا کند و دوباره به هم بچسباند،روش صحیح جدا کردن به این صورت است که دو چینه را با انگشت شست و کنار انگشت اشاره می گیرد و هر دو را رو به پایین حرکت میدهد تا چینه ها از هم جدا شوند.
26. یک کتاب را در دست بگیرد و تمام صفحات کتاب را به سرعت و رقم بزند.
27. از کودک با ضعف در حرکات ظریف انگشت بخواهید صفحه های کتاب را به نرمی و به روش صحیح بدون آنکه صفحات کتاب آسیب ببینند یا جای ورق زدن باقی بماند،ورق بزند.
28. در جهت بهبود مهارت های حرکتی ظریف از کودک بخواهید کلید در قفل بچرخاند.
29. در حالت ایستاده یک دست را صاف نگه میدارد و با دست دیگر توپ را از سمت چپ دست صاف شده پرت کرده و توپ طی یک مسیر منحنی در سمت راست دست صاف شده گرفته می شود.
30. توپ را روی کف دست بگذارد و توپ را به سمت بالا پرتاب کرده و همزمان دست را می چرخاند تا توپ روی پشت دست قرار بگیرد.

سوالات متداول:

1.کودک از چه سنی می تواند قیچی کند؟

کودکان از دو سال و نیمگی می تواند با قیچی برش دهد.

2.برای بهبود مهارت های ظریف دستی چه کارهایی می توان کرد؟

بازی های دستی با انگشتان، دست ورزی اشیاء از جمله فعالیت هایی است که والدین می توانند با کودکان انجام دهند. همچنین تمرینات کاردرمانی دست در جهت بهبود حرکات ظریف دست کمک کننده می باشد.

مراحل رشد مهارت های دستی و نوشتن در کودکان

برای بسیاری از پدرها و مادرها، تولد یک کودک و طی کردن مراحل رشدی امری عادی و بدیهی است. به طور طبیعی یک کودک مراحل رشد جسمی حرکتی و ذهنی را به تدریج طی می‌کند، ولی همیشه این سیر رشدی به طور کامل و طبیعی شکل نمی‌گیرد. مغز انسان به عنوان عالی ترین و کامل ترین مخلوق خداوند، سر منشا تمام حرکات و رفتارهای آدمی است. مغز فرمانروای کل بدن است و اعضای بدن، ابزارها و فرماندار های او هستند. از همان بدو تولد و حتی پیش از آن، مغز توسط حواس مختلف و گیرنده های حسی شروع به شناخت و ارزیابی جهان پیرامون می کند. تا تولد نوزاد، مغز دست را که دارای قوی ترین گیرنده های حسی بخصوص در انگشتان است انتخاب می کند اشیا را با آن لمس می کند و به آن نگاه می کند و آن را به دهان می برد، پس ابتدای شناخت مغز از طریق دست و دهان است. به مرور و با تکامل رشدی شناخت دهانی کنار می رود و یادگیری کودک از طریق گرفتن اشیا و نگاه کردن به آن صورت می‌گیرد یعنی چشم و دست یا لامسه و بینایی، در مراحل نهایی رشدی، شناخت کمی متحول تر می شود و ابتدا با چشم‌ شی را می‌بیند و سپس با دست آن را می‌گیرد و بررسی می‌کند پس از ابزارهای مهم ذهن و شناخت و یادگیری دست می باشد. در این مطلب به توضیح دقیق تری از روند رشد مراحل رشد مهارت های دستی و نوشتن کودکان پرداخته می شود.

مراحل رشد مهارت های دستی

در پروسه ی نوشتن مهمترین عامل تکامل ذهن است. چه بسا افرادی با ناتوانی ذهنی که علیرغم داشتن چشم و دست سالم قادر به مهارتهای دست و  نوشتن و یاد گرفتن آن نیز نباشند و چه بسا افرادی سالم بدون داشتن دست یا چشم می نویسند بهترین مثال معلولینی هستند که با ذهن خارق العاده عزم راسخ با گذاشتن قلم بین دندانها و یا انگشتان پا، تابلوهای هنری می‌کشند که انسان را به حیرت وا می دارد یا نابینایان که تنها با استفاده از دست خود کتاب ها می نویسند و می خوانند.

رشد نوشتن مهارتی است که اجرای آن آسان است در صورتی که ذهن کودک سالم باشد. به کرات به کودکانی برخورد می کنیم که علیرغم سلامت ظاهری توانایی کاربرد صحیح درست را در مهارت های نوشتاری نداشتند یا کودکانی که به دلیل ضایعات مغزی یا کروموزومی های جسمی، ناتوانی یا کم توانی در این مهارت را نشان می دادند.

رشد نوشتن از جمله مهارت‌های ظریف و تخصصی است که در اثر رسش مغز و رشد حواس و اندام های  مربوطه صورت می گیرد حرکات دست از بدو تولد به صورت حرکات بزرگ و ناهماهنگ است. این حرکات از مفاصل شروع می‌شود و به مرور دقیق‌تر و ظریف تر می‌شود و تا مفاصل آرنج و انگشتان ادامه می‌یابد.  وجود ثبات مفصلی مناسب، دامنه حرکتی نرمال، تون عضلانی خوب، حس عمقی و لامسه سالم، نوید بخش یک عضو سالم و کارآمد برای کودک است.

عدم وجود هر یک از این عوامل می‌تواند توانایی دست را کاهش ‌دهد. ثبات شانه بستری مناسب برای کاربرد مفاصل دیگر یعنی آرنج فراهم می‌کند. ثبات آرنج زمینه ای برای کاربرد صحیح حرکات مچ دست و ثبات مچ دست لازمه عملکرد خوب انگشتان می گردد. همچنین ثبات و تحرک صحیح مفاصل انگشتان حرکات ریز و ظریف را امکان پذیر می سازد.

عامل مهم دیگر در روند رشد مهارت های حرکتی ظریف، هماهنگی است.  بسیاری اوقات کودک می‌تواند یک حرکت را به طور کامل انجام دهد ولی حرکت از ظرافت، نظم، هماهنگی و زیبایی کافی برخوردار نیست. بسیاری از نوشتارهای مشاهده شده در کودکان فاقد این ظرافت و نظم است که می‌تواند به دلیل عدم هماهنگی در حرکات باشد.

مراکز زیر کورتکس و سیستم های مربوط به آن مسئول این هماهنگی و نظم دهی می باشد. به طور حتم این کودکان عدم هماهنگی را در مهارت های حرکتی بزرگ نیز نشان می دهند.

بسیاری از کودکان در ظاهر سالم هستند و والدین متوجه ضعف عملکرد آنها نمی شوند، این کودکان گاه خوب سخن می‌گویند و مهارت های حرکتی را تا حدی انجام می دهند و تا حدودی نیز از عهده مهارت‌های ریز برمی آیند بعد از مراجعه به مدرسه با مشکلات نوشتاری ، کندی ، بد خطی و خستگی زودهنگام و عدم توانایی در نوشتن برخی حروف یا اشکال مواجه می شوند تمام این موارد می‌تواند به دلیل ضعف ، عدم یکپارچگی و هماهنگ باشد.

هرچه بهتر این مهارت و رشد صحیح آن کمک می‌کند و به یادگیری آن اساس و مبنای علمی می‌بخشد و سرعت آن را همراه با کیفیتی بهتر بالا می برد.

کاردرمانی در نوشتن

نوشتن از جمله مهارت‌های ظریف و تخصصی است که در اثر رسش مغز و رشد حواس و اندام های مربوطه صورت می گیرد. برای بهبود مهارت نوشتن در کودکان نیازمند یک پروسه هماهنگ از مهارت های ذهنی و حرکتی می باشد تا کودک را در مسیر آموزش نوشتن توانمند سازد.

خدمات کاردرمانی دست، شامل تقویت مهارتهای درشت و ظریف کودکان ، هماهنگی حرکات ظریف، هماهنگی چشم و دست، تقویت حس لامسه و حس عمقی، بهبود مهارت های ذهنی و… است که باید به صورت تخصصی مورد بررسی و درمان قرار گیرد.

مشکلات نوشتن، دست خط، انجام کارهای شخصی و مراقبت از خود همگی از مسائلیست که با تقویت مهارتهای دستی قابل حل می باشند. کاردرمانی دست یکی از درمان های موثر در حیطه بهبود دست ورزی و تقویت مهارت های خود یاری مانند لباس پوشیدن و نظافت شخصی می باشد.

نمونه ای از تمریناتی که می توان در بهبود مهارت های نوشتن از آن ها استفاده نمود شامل تمرینات تقویتی با خمیر پاتی، تمرینات نخ و مهره، جا به جا کردن اشیاء ریز کف دست، تمرینات مجزا سازی انگشتان ، تمرینات هماهنگی چشم و دست مانند ماز های کاغذ و قلمی، صفحات سوزنی، تکمیل لگو های ریز و….

سوالات متداول:

1.کودک از چه سنی مهارت های دستی را می آموزد؟

کودکان تقزیبا از سن 3 سالگی توانایی جا به جا کردن و چرخاندن اشیاء در دست را بدست می آورند.

2. برای نوشتن به چه مهارت هایی نیاز است؟

تقویت مهارتهای درشت و ظریف کودکان ، هماهنگی حرکات ظریف، هماهنگی چشم و دست، تقویت حس لامسه و حس عمقی، بهبود مهارت های ذهنی.