مراقبت و نگه داری از دندان کودکان از همان ابتدای نوزادی حائز اهمیت بوده و والدین کودک باید به این موضوع توجه داشته باشند. شاید فکر کنید که لازم نیست از همین حالا دربارة مسواک زدن دندان های نوزاد نگران باشید؛ چون او تا مدت های مدید دندان نخواهد داشت اما باکتری ها از همان روز های ابتدایی به لثه ها چسبیده و ممکن است دهان نوزاد را آلوده کنند. همچنین باکتری ها پلاک هایی تولید می کنند که بعدا به دندان های کودک که در بیایند، آسیب می رسانند. این درست است که در این زمان نمی توانید از مسواک یا خمیر دندان برای تمیز کردن لثه های نوزاد خود استفاده کنید اما می توانید از یک دستمال نرم و استریل استفاده کنید. بنابراین لثه های نوزادان تان را حتما پس از تغذیه و پیش از خوابیدن تمیز کنید و با بیرون زدن اولین دندان، استفاده از مسواک را شروع کنید. برخی کودکان به علت مبتلا شدن به اختلال پردازش حسی، با مسواک زدن در اینده مشکل داشته باشند اما با استفاده از کاردرمانی حسی می توان به درمان بیش حسی کودک فراری از مسواک زدن پرداخت. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر با استفاده از روش های متنوع کاردرمانی حسی به درمان بیش حسی کودک فراری از مسواک زدن و مشکلات اختلال پردازش حسی کودکان می پردازد.
باید بگویم چنین انتظاری وجود دارد، در حقیقت شما باید از همین حالا به مسواک زدن کودک بیاندیشید و پیش از درآمدن دندان ها، او را به تمیز کردن لثه هایش عادت دهید. در چندبار اول، او احتمالاً شما را گاز خواهد گرفت. بهتر است شما قبل از آنکه این گاز گرفتن ها به خون‌ریزی بینجامد، چاره‌ای برای آن ها بیاندیشید. البته کار جالبی نخواهد بود. لِذا می گوید: «مسواک زدن از شستن مو ها مشکل تر است. یکی از کار های پراسترس است و ما در شب هرگز آن را انجام نمی دهیم». مسواک کردن «دندان های» نوزاد عادت خوبی است که از همین حالا باید شروع شود، نه فقط برای داشتن لثه های سالم و دندان های درحال رشد، بلکه برای ایجاد عادت روزانه در کودک.
روش های درمان بیش حسی در مسواک زدن
در زیر چند نکته برای جالب کردن مسواک زدن آورده شده است:
-کودکان عاشق تقلیدند. پیش از اینکه بخواهید دندان های کودک را مسواک بزنید، دندان های خود را در حضورش مسواک کنید.
-برای دندان های کودک اسم تعیین کنید و درضمن مسواک زدن برایشان آواز بخوانید.
-تظاهر کنید پشت دندان های کودک دنبال چیزی می گردید و به این ترتیب آن ها را مسواک کنید.
اگر کودک به هر علتی از جمله اختلال پردازش حسی با مسواک زدن مشکل داشت، با مراجعه به مراکز کاردرمانی معتبر و با تجربه از جمله کلینیک کاردرمانی دکتر صابر به استفاده از کاردرمانی حسی کودکان بپردازید.
طریقه مسواک زدن کودک فراری از مسواک زدن
بهترین مسواک برای کودک یک قطعه گاز مربع شکل (که در داروخانه ها به فروش می رسد) و خیس کردن آن با آب معمولی است. میزان جرمی که این گاز می تواند پاک کند حیرت‌آور است. دندان های کودک نوپای من به تازگی بسیار ناخوشایند و بد به نظر می رسیدند، گویی لایه‌ای از جرم ضخیم روی آن ها را پوشانده بود. او به من اجازه نزدیک کردن مسواک به دهانش را نمی داد. اما دهانش را برای دندان پزشک که لایه جرم را با قطعه ای گاز پاک کرد، گشود. یک جایگزین، مسواک نوک انگشتی است- نوعی مسواک با مو های لاستیکی که مانند کلاهکی روی انگشت قرار می گیرد. البته شما می توانید به‌طور مستقیم از مسواک استفاده کنید، زیرا مسواک نوزادان بسیار نرم است. (جویده شدن آن ها بر اثر لحظه‌ای غفلت یکی از نقاط ضعف آن هاست). هنگام مسواک زدن کودک، او را پشت به خود و رو به آینه نگه دارید تا آنچه را که انجام می دهید، مشاهده کنید. هنگامی که کودک را از پشت گرفته اید، کمتر نسبت به موقعی که رو به روی شماست، دندان هایش را برهم می فشرد و حرکت می کند. در این مرحله نباید از خمیر دندان استفاده کنید. کودک آن را خواهد بلعید و بلعیدن فلوراید زیاد، ممکن است موجب صدمه رساندن به مینای دندان های هنوز درنیامده شود. ولی کودکان بیش از شش ماهه مقدار معینی از فلوراید در رژیم غذایی خود لازم دارند تا از پوسیدگی دندان شان در آینده پیشگیری شود. اگر آب منطقه شما حاوی فلوراید نیست، می توانید آب معدنی مصرف کنید یا از پزشک کودکتان بخواهید قطره فلوراید برای او تجویز کند.
یکی از مشکلات حسی شایع در آسیب سیستم اجرایی مغزی، استرگنوزیس می باشد که اهمیت بسیار زیادی در عملکرد های دستی روزانه فرد دارد. استرگنوزیس در فرآیند ادراک و بازشناخت اشیاء و ویژگی هایشان توسط لامسه به تنهایی می باشد. این توانایی نیازمند پردازش حسی اطلاعات در مورد یک شیء، بافت، اندازه، جنبه های فضایی و دما برای شکل دادن یک بازنمود لمسی که می تواند با دانش معنایی در مورد شیء جهت بازشناسی مقایسه گردد. ما به شناسایی لمسی برای تشخیص اشیاء که نمی توانیم ببینیم (جستجوی کلیدها در یک کیف یا پیدا کردن یک کلید برق در تاریکی)، برای هدایت و تعامل با محیط نزدیک زمانی که خارج از میدان بینایی می باشد یا زمانی که ما نمی توانیم بینایی را به سمت آن هدایت کنیم (نشستن روی یک صندلی، کنترل ماشین) و برای دستکاری کردن و جهت دهی اشیاء مناسب با استفاده از آن ها (نگه داشتن یک خودکار برای نوشتن، و بستن کراوات) متکی هستیم. شناسایی لمسی نیاز به پردازش و یکپارچگی حواس عمقی و کوتانئوس دارد. حس عمقی اطلاعاتی در مورد شکل و موقعیت دست ها و حرکات مفاصل و عضلات در فعالیت دستکاری شیء و انعطاف پذیری سطوح، ویژگی های فضایی و بخش های در حال حرکت فراهم می کند. دستکاری اشیای موجود در دست یک توانایی مهم است، که نیاز به زبردستی دارد، و این مسئله را دنبال می کند که مشکلات برنامه ریزی حرکتی ممکن است سبب شناسایی لمسی ضعیف گردد. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر با در نظر گرفتن تخصصی ترین درمان های در حیطه درمان اختلال پردازش حسی همچون کاردرمانی حسی و درمان یکپارچگی حسی به کودکان مبتلا به استرگنوزیس هم کمک می کند.
تحقیقات و نوشته های بسیاری در مورد ادراک فضایی بینایی و آگنوزی بینایی وجود دارد، اما آگنوزی در سایر مدالیته های حسی نیز اتفاق می افتد و می تواند مشکلات معناداری برای افراد ایجاد کند، و روی استقلال عملکردی، امینت و عملکرد در دامنه ی وسیعی از آکوپیشن ها تأثیر می گذارد. بخاطر این که تحقیقات و توجهات کلینیکی بسیاری درباره ی آسیب سیستم های ادراکی بینایی وجود دارد، آگنوزی در سایر مدالیته های حسی در خطر حذف شدن یا نادیده گرفتن شدن تأثیر آن ها روی عملکرد و کیفیت زندگی می باشند. زمانی که ضربه ی مغزی سبب نقایص حسی- پیکری اولیه می گردد، از نقایصی لمسی- ادراکی ممکن است چشم پوشی گردد. زمانی که آسیب های حرکتی وجود دارند تمرکز روی توانبخشی ممکن است روی بهبود عملکرد حرکتی بدون بازشناخت امکان نقایص حسی اولیه یا آگنوزی لمسی که منجر به عملکرد ضعیف و فقدان پیشرفت در بهبودی می شود، باشد. همچون آگنوزی بینایی، از روش های کاردرمانی برای درمان آسترگنوزیس نیز استفاده می شود.
آستروگنوزیس چیست؟
همانند آگنوزی بینایی، شناسایی لمسی نیز شامل مراحلی می باشد؛ پردازش حسی پایه، یکپارچگی حسی و ارتباط معنایی. یک آگنوزی ممکن است به دلیل وقفه ی یکپارچگی، که شناسایی لمسی درکی نامیده می شود، یا به علت اختلال در اکتساب معنایی، که شناسایی لمسی ارتباطی نامیده می شود، باشد. مطالعات موردی افرادی با ضربه به نیمکره ی مغزی در یک ساعت نشان داده است که آگنوزی لامسه اغلب به علت ضربه به کرتکس پاریتال و اکسیپیتو تمپورال ایجاد می شود، که به ندرت از سایر مشکلات ادراکی شناختی تفکیک می شود، و ارزیابی های اختصاصی بسیار کمی برای آن وجود دارد، که داده های موجود برای درمان آن را بسیار محدود می کند. روش های نوین و تخصصی کاردرمانی تحت نظر فرد متخصص به درمان اختلال پردازش حسی و استرگنوزیس کمک می کند.
اثرات آسترگنوزیس
برای افرادی که با نقص در ادراک بینایی، جهان، ناآشنا، عجیب و گمراه کننده به نظر می رسد. در محیط خانه، زمانی که موارد را نتوان شناسایی کرد، انجام دادن فعالیت های روزمره زندگی سخت است. ابزار مناسب برای یک هدف خاص انتخاب نمی شود. ظروف مواد غذایی در کابینت نمی توانند بر اساس شکل و رنگ انتخاب شوند. در لباس پوشیدن، موارد لباس پوشیدن نمی توانند انتخاب شوند، مخصوصا زمانی که روی هم باشند و روی یک پوشش تخت باشند. لباس ها وقتی وارونه یا پشت و رو هستند، ممکن است شناسایی نشوند. ممکن است مشکل در شناخت اموال شخصی مانند محتویات یک کیف دستی، وجود داشته باشد. لذت بردن از پیاده روی در اطراف گل های فراوان، کمتر از گذشته است. در محیط بیرون، موارد را نمی توان در قفسه ها شناسایی کرد و ممکن است مشکلی در دسته بندی سکه ها برای پرداخت به صندوق وجود داشته باشد. در خیابان، سرعت و مسافت حرکت ماشین ها را نمی توان به حد کافی برای حفظ امینت تخمین زد. پیگیری فعالیت های اوقات فراغت ممکن است توسط ناتوانی در تخمین فاصله ی بالا رفتن توپ، خدشه دار شود. شناخت چهره ای ضعیف، تعاملات اجتماعی با فامیل، دوستان و همسایگان را تحت تأثیر قرار می دهد و منجر به انزوای اجتماعی می شود. مشاوره به بستگان و دوستان در مورد اهمیت بیانان چهره ای و صدا می تواند استرس فرد را کاهش دهد.
آگنوزی در لامسه، شنوایی و بویایی، هم چنین می تواند زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار دهد. آگنوزی لامسه باعث ایجاد مشکل در فعالیت هایی که خارج از محدوده ی دید هستند، می شود. کشیدن زیپ عقب و یافتن سکه در جیب، مثال هایی از این دست هستند. فعالیت های کاری با استفاده از ماشین آلات و تجهیزات اغلب شامل عملیات دستکاری کردن خارج از دید می باشند. آگنوزی شنوایی ممکن است منجر به ناتوانی در افتراق صدای افراد مختلف شود. او ممکن است تلویزیون و جاروبرقی را روشن بگذارد و از اینکه سمعکش شکسته است، شکایت کند. آگنوزی بویایی وقتی که بوی گاز، دود و غذای سوخته نادیده گرفته شود، عوارضی برای امنیت دارد. با استفاده از روش های کاردرمانی همچون کاردرمانی حسی می توان به کاهش اثرات استرگنوزیس کمک کرد.
روش های درمانی آسترگنوزیس
پردازش ادراکی پایه باید مقدم بر عملکردهای شناختی پیچیده ارزیابی شوند. آگنوزی اشیاء می تواند با استفاده نادرست از اشیاء در فعالیت ها تظاهر کند، که در آپراکسیا نیز دیده می شود.
استفاده از محیط طبیعی برای غربالگری نقایص پایه ای ادراک بینایی، برای مثال، از فرد بخواهید تمام فنجان های همرنگ و هم اندازه را از قفسه انتخاب کند (اسکن بینایی، تطابق شکل و رنگ)، یا انتخاب یک مورد خاص از یک کمد لباس و شناسایی دکمه و جیب ها در آن (شکل از زمینه)
مشاهده فرد در حال انجام دادن فعالیت های زندگی در محیط طبیعی، برای تأثیر عملکردی آسیب ها در فعالیت ها مانند؛
شناسایی دوستان و نزدیکان از طریق بینایی
مکان یابی موارد نام برده شده در یک اتاق (شناخت اشیاء و نامگذاری)
یافتن چندین باره ی یک مورد در جهت گیری های متفاوت (ثبات شیء)
ثبت نوع و تعداد خطاها در عملکرد فعالیت ها
استفاده از اجزای ارزیابی های استاندارد برای تشخیص و اندازه گیری نقایص خاص ادراک بینایی و هر تغییری در طول زمان.
دیگر روش های درمانی
روش بازسازی استرگنوزیس ممکن است شامل تمرین تکرار شونده ی مسدود شده از تمریناتی از قبیل مکانیابی و نامگذاری اشیاء، تطبیق رنگ و شکل، اسکن در سراسر میدان بینایی برای اشیاء در مکان های مختلف، باشد. برنامه های کامپیوتری و برگه های کاری می توانند برای تمرینات شکل از زمینه و اسکن کردن، به کار رود.
شواهد محدودی برای حمایت ارزش برنامه های بازسازی از نظر میدان تاثیرگذاری هرکدام از تمرینات که باعث بهبودی های عملکردی شده اند، وجود دارد. رژیم های تمرینی تنها می تواند باعث بهبودی در وظایف مشابه شود (انتقال نزدیک) و نمی تواند به زندگی روزمره تعمیم پیدا کند. درجه بندی با افزایش تعداد یا گوناگونی اهداف، پیچیدگی و گوناگونی شرایط و کاهش راهنماهایی که طی فعالیت داده می شود، اتفاق بیافتد.
نامگذاری، مکان یابی و شناسایی اشیاء و مردم می توانند با روال روزمره عجین شوند، هر دو برای به حداکثر رساندن بازسازی و برای کمک به سازگاری توسط ارتباط اشیاء و مردم با محیط.
سازگاری با محیط و اشیاء و استفاده از تکنیک های جبرانی برای بهینه سازی استقلال و عملکرد امن مهم هستند:
فراهم کردن اشیاء و ابزار در رنگ های خاص تا فرد را قادر سازد که اشیاء را بوسیله ی ارتباط با رنگ بشناسد (برای مثال همه لیوانها در رنگ زرد روشن)
شناسایی اشیاء با لمس (استرگنوزیس سالم باشد)
تشویق دیگران به اینکه خودشان را در ملاقات ها به صورت زبانی توصیف کنند.
حصول اطمینان از اینکه محیط، طبیعی و منظم است و به طور مداوم سازماندهی شده است به طوری که اشیا را می توان در جای ثابتی به آسانی پیدا کرد.
مشارکت خانواده بسیار مهم می باشد. مشارکت و همکاری با اقدامات تطبیقی که به خانه منتقل می شود همچنین روش های نوین کاردرمانی باعث استقلال بیشتر افراد می گردد. فهم طبیعت نقص ادراک بینایی، اعضای خانواده را قادر می سازد که استراتژی های تدبیری و اصلاحی را برای شرایط موجود و شرایط آینده ادامه دهند.
کاردرمانی اتاق تاریک به افرادی که دچار اختلالات حسی هستند کمک می کند و هم چنین به بکارگیری حواس مختلف آن ها کمک می کند. کاردرمانی اتاق تاریک و تمرینات اتاق تاریک می تواند زندگی یک کودک یا حتی فرد بزرگسال را تغییر دهد. تجربه های حسی که از تمرینات اتاق تاریک می تواند به عنوان راهکاری باری درمان افرادی که در برقراری ارتباط و تعامل با دیگر افراد مشکل دارند، استفاده شود. در سال 1920 روانشناسان گشتالت، پیشنهاد دادند که درک برای تولید «شکل خوب» سازماندهی شده است. آنها واژه ی “Figure ground” را معرفی کردند. در دنیای بصری، ما کل اشیاء را در یک پس زمینه میبینیم. تمامی موارد و اشیاء که ما استفاده میکنیم باید از سطحی که سایر اشیاء روی آن هستند و یا همپوشانی دارند، جدا شود. ادراک بینایی محیط را به زمینه و پس زمینه تقسیم میکند. گروهبندی رنگ، شکل و عمق هم است که زمینه را تشکیل میدهند و آن را از پس زمینه جدا میکند. بسیاری از توهمات بینایی عکسهایی هستند که در آن زمینه و پس زمینه میتوانند با هم عوض شوند. یک فرد با آسیب در شکل و زمینه در برداشتن اشیاء وقتی که در مجاورت اشیاء دیگر هستند، مشکل دارند، برای مثال، یک چنگال در یک کشوی کارد و چنگال. فرد نمیتواند اشیاء را پیدا کند. برای مثال، صابون در حمام، یک شانه در کشو و یا یک فنجان در جافنجانی. کلینیک کاردرمانی تخصصی دکتر صابر با در اختیار داشتن متخصصین کاردرمانی اتاق تاریک و انجام بهترین تمرینات اتاق تاریک به درمان مشکلات حسی کودکان و هم چنین اختلالات پردازش حسی می پردازد.
درک عمق تا حدودی از تفاوت در تصویری است که از شیء از طریق شبکیه ی هر چشم به مغز میرسد، اگرچه راهنماهای دیگری نیز در زمینهی بینایی وجود دارد که اطلاعات را در مورد عمق، بهبود میبخشد اگر یک شیء تا حدودی یکی دیگر را مبهم میکند، شیء کامل به نزدیکتر درک میشود. وقتی که اشیاء مشابه به نظر در اندازه متفاوت باشند، آن شی که بزرگتر است، نزدیکتر درک میشود و شی کوچکتر دورتر. خطوط موازی به نظر همگرا و بافتها در دور، بهتر هستند. ادراک عمق، پایه ی توانایی ساخت و ساز و یافتن مسیر اطرافمان هست. حرکات در محیط راهنماهایی در مورد عمق به ما میدهند. وقتی که در یک ماشین در حال حرکت هستید، ویژگی های نزدیک صحنه ی بصری مانند قطبهای تلگراف، به نظر سریع حرکت میکنند، در حالی که درختهای دور به نظر آرام حرکت میکنند. به کمک روش های موثر کاردرمانی اتاق تاریک یا به کارگیری تمرینات اتاق تاریک توسط متخصص می توان به بهبود درک عمق کمک کرد.
ثبات ادراکی و تمرینات اتاق تاریک
ثبات ادراکی یکی از ویژگی های ادراک بینایی است که به ما اجازه میدهد که اشکال و اشیاء را زمانی که در شرایط مختلفی ارائه میشوند، شناسایی کنیم. تمییز اندازه، قسمتی از ثبات شکل میباشد. ما میتوانیم یک شیء را در اندازه های مختلف از اشیاء و اشکال دیگر تمییز بدهیم. میز من وقتی که در یک متری ایستاده ام یا در شش متری اتاق هستم، همان اندازه به نظر میرسد. وقتی که نسبت به اتاق حرکت میکنم، اگرچه تصویر میز روی شبکیهی من تغییر میکند اما من حرکتی در میز نمیبینم. اگر سرم را به یک سمت بچرخانم، تصویر شبکیه باز هم تغییر میکند، اما میز همانطوری به نظر میرسد. وقتی ما یک شیء را در اندازهها، جهات و روشناییهای مختلف میبینیم. شکل شبکیه ای متفاوت است، اما ما شیء را یکسان شناسایی میکنیم. اگر یک شیء ناآشنا ببینیم وقتی که آن را از پایین و بالا یا زوایه های مختلف ببینیم باز هم می توانیم آن را همان شکلی شناسایی کنیم. این به عنوان ثبات ادراکی شناخته میشود و بدون آن دنیای بینایی بسیار گیج کننده خواهد بود. ادراک بینایی شاید با اطلاعات اضافی که در پسزمینه هستند، تعریف شود. توهمات بینایی وقتی ایجاد میشود که محیط، اطلاعات ثباتی ادراکی ناواضحی را تحریک میکند. افراد با نقص در ثبات ادراکی در شناسایی اشیاء یا اجسام آشنا وقتی که در یک جهت غیرمعمول یا بدون پسزمینه باشند، مشکل دارند. آنها ممکن است مشکلاتی در وظایف آشپزخانه و انتخاب موارد مناسب و استفاده صحیح از آنها داشته باشند. در لباس پوشیدن، یک لباس وقتی وارونه یا پشت و رو باشد میتواند شناسایی نشود. به کمک کاردرمانی اتاق تاریک و با استفاده از بهترین تمرینات اتاق تاریک می توان به درمان نقص در ثبات ادراکی و تقویت توجه پرداخت.
رابطه حرکت و تمرینات اتاق تاریک
ادراک بینایی شامل تفسیر حرکاتی که در محیط اتفاق میافتد، است. حرکت، موارد را در زمینه خودشان از هم جدا میکند که شناسایی یک فرد در حال حرکت در میان سایر افراد راحتتر است. ما جهت باد را از حرکت درخت ها میبینیم. جهت حرکت یک اتوبوس را از توالی تصاویر ارسالی به شبکیه میشناسیم. میتوانیم سرعت عبور و مرور را از حرکت ماشین ها در طول جاده تخمین بزنیم. پردازش ادراکی حرکت یک بخش مهم از تمامیت ادراک بینایی ما میباشد. موارد شدید مشابه، گزارش نشده است اما دیده شده است که TMS روی کرتکس بینایی میتواند توانایی قضاوت برای حرکت محرک به راست یا چپ را تحت تأثیر قرار دهد. این شرایط «اکینتوپسیا» فقط میتواند در ضایعات دوطرفه اتفاق بیافتد. مطالعات موردی آسیب های ادراک رنگ بدون از دست دادن ادراک حرکتی گزارش شده است. بنابراین مطالعه موردی که در بالا ارائه شد، تفکیک دوگانه و شواهد برای پردازش جداگانه ی رنگ و حرکت را حمایت میکند. به طور خلاصه، ادراک رنگ، شکل، عمقِ، حرکت، شکل از زمینه و ثبات ادراک، پردازش اولیهی «پایین به بالا» را شکل میدهند که با پردازش «بالا به پایین» برای بازشناخت از محیط، تعامل دارد و با تمرینات اتاق تاریک و کاردرمانی اتاق تاریک می توان به بهود پردازش کمک کرد.
