اسکیزوفرنی، برچسبی است که به گروهی از بیمارهای روانی داده میشود که در آن بدتر شدن عملکرد با تحریف شدید تفکر، ادراک و خلق و خوی، رفتارهای عجیب و غریب و کنار کشیدن اجتماعی مشخص میشود. کاردرمانی برای اسکیزوفرنی شامل درمان های مبتنی بر فعالیت جهت بهبود توانایی های بیمار در انجام مهارت های روزمره زندگی می باشد. کاردرمانی اسکیزوفرنی موجب کاهش علائم بیماری و برگشت بیمار به فعالیت های نرمال زندگی می گردد. کاردرمانی جسمی و کاردرمانی در منزل از خدمات مرکز کاردرمانی دکتر صابر می باشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
علائم اسکیزوفرنی
مطابق با (DSMIV) ، پنج علامت مشخصه اسکیزوفرنی وجود دارد: توهم، گفتار بی‌نظم، رفتارهای بی‌نظم یا کاتاتونیک و علائم منفی، به معنی کاهش یا از بین رفتن عملکردهای طبیعی.
فرد باید به مدت حداقل یک ماه، دو یا بیشتر از این علائم را نشان دهد و حداقل برای مدت شش ماه به طور منطقی دچار اختلال شده باشد، به طوری‌که عملکرد طبیعی وی بدتر شده باشد.
انواع اسکیزوفرنی
الف) اسکیزوفرنی بی‌نظم
رفتارهای کودکانه
تصور حالتهای پوچ
عدم انسجام گفتاری
اختلالات خلقی: حالت حماقت شدید
رفتار بی‌نظم یا عدم جهت‌گیری هدف
ممکن است به شدت عقب نشینی کند
ب) اسکیزوفرنی کاتاتونیک
اختلال در رفتار حرکتی
گیجی کاتاتونیک یا تحریک کامل، معمولاً همراه با عدم توانایی صحبت کردن
انعطاف‌پذیری مومی: اندام‌ها توسط شخص دیگری قابل جابجایی یا مرتب شدن است. بسیاری از کاتا تونیکها بین دوره بی‌تحرکی و دوره فعالیت حرکتی دیوانه‌وار متناوب هستند، که ممکن است شامل رفتارهای خشونت خشونت‌آمیز باشد.
سفتی کاتاتونیک: در برابر هر تلاشی از طرف دیگران برای حرکت اندام‌هایش مقاومت میکند
اکولالیا و اکوپراکسی (تقلید از حرکت دیگران)
منفی‌گرایی کاتاتونیک: از انجام آنچه از آنها درخواست میشود امتناع می‌ورزد اما به طور مداوم برعکس عمل میکند.
ج) اسکیزوفرنی پارانوئید
به مراتب شایع‌تر از انواع بی‌نظم یا کاتاتونیک است
در تست‌های شناختی به خوبی عمل میکند
زندگی سالم قبل‌از بیماری و نتایج درازمدت بهتر
خصوصیات اسکیزوفرنی پارانوئید، توهم و خیال نسبتاً پایدار، اغلب مربوط به مضامین آزار، شکنجه و عظمت است.
ارزیابی کاردرمانی برای اسکیزوفرنی
الف- مراقبت از خود
مدیریت داروها، نظافت، بهداشت، بهداشت، لباس واقع بینانه (لباس مناسب با توجه به شرایط آب و هوا)
ب- مولد بودن
مهارتهای زندگی مستقل مانند تهیه غذا، خرید، مدیریت مالی، استفاده از حمل و نقل عمومی و رانندگی
ارزیابی‌های استاندارد شامل COPM ، ارزیابی Kohlman مهارتهای زندگی (KELS) ، ارزیابی مهارتهای مستقل زندگی، ارزیابی منطقه عملکردی (BAFPE) و ارزیابی کار آشپزخانه
مهارتهای کسب شغل و آمادگی شغل را ارزیابی کنید.
ج–اوقات فراغت
علائق، اوقات فراغت و آگاهی از منابع اجتماعی را که علائق را برآورده میکند، ارزیابی کنید
مهارتهای اجتماعی: ارتباط و ارتباطات (کلامی/ غیرکلامی) ، تفسیر نشانه‌های اجتماعی
مداخله کاردرمانی اسکیزوفرنی
توسعه مهارت: مهارتهای روزمره زندگی، مدیریت زمان، مدیریت پول، تحرک اجتماعی، مهارتهای مقابله، آموزش مهارتهای اجتماعی و مدیریت استرس که میتواند منجر به ارتقاء تعادل سلامت مشاغل و درجه بندی محیط به مراحل قابل‌کنترل به منظور بهینه سازی مناسب PEO شود.
آموزش: منابع اجتماعی، مدیریت دارو، برنامه‌های روزانه و فعالیتهای گروهی
مدیریت علائم
علایم مثبت
درمورد حقیقت عینی توهم و توهم بحث نکنید
با این حال روشن کنید که دیگران تجربه بیمار را تجربه نمی‌کنند
فعالیت معنادار میتواند یک عامل سودمند باشد
در کنترل و مدیریت علائم بیمار یک حس کنترل برای بیمار ایجاد کنید
محیط بهینه را که شکل‌گیری توهم را محدود میکند تعیین کنید
توانایی‌های غیرزبانی حفظ‌شده، برای ایجاد احساس موفقیت فرد را با مشارکت ترغیب کنید
علائم منفی
افزایش تدریجی تحریک اجتماعی، اگر به نظر میرسد تاثیر نامطلوب دارد متوقف شود
ترکیبی از تحریک تدریجی، یک محیط ساختار یافته، تعامل اجتماعی و پشتیبانی
-فراهم آوردن کنترل به‌منظور اطمینان و استقلال بیشتر در تصمیم‌گیری
فوبیای خاص
فوبیای خاص ترس بیش از حد یا غیر منطقی از یک شی یا وضعیت است که معمولاً با اجتناب از شی یا وضعیت همراه است. مثال‌ها شامل فوبیای پرواز، ارتفاعات، حیوانات، تزریقات و خون است. ترس نباید به یک اختلال دیگر مربوط شود (به عنوان مثال فردی با آگورافوبیا که به دلیل احتمال حمله هراس از پرواز خودداری میکند) ،
محیط: توصیه‌هایی برای افزایش ایمنی و حفظ انرژی. آموزش برای بیماری و خانواده در مورد بیماری ام اس و چگونگی تأثیر آن بر عملکرد. آموزش پشتیبانی در اجتماع و جستجوی خدماتی مانند حمل و نقل عمومی (در صورت عدم امکان ادامه رانندگی) . آموزش مدیریت خستگی به عملکرد دستگاه‌های کمکی و غیره
ارزیابی کاردرمانی مبتنی بر فعالیت
کاردرمانی در اسکیزوفرنی با ارزیابی دقیق عملکرد بیمار شروع میشود. این ارزیابی شامل شناسایی توانایی‌ها و محدودیت‌ها در فعالیتهای روزمره مانند مراقبت از خود، پخت‌و‌پز، مدیریت مالی، استفاده از حمل‌ونقل و تعامل اجتماعی است. ابزارهایی مانند COPM، KELS و BAFPE به کار گرفته میشوند تا توانایی‌های فرد برای انجام مستقل زندگی مشخص شود. برنامه درمانی بر پایه این تحلیل تدوین میشود تا مشکل‌هایی مثل بی‌توجهی، بی‌انگیزگی یا اختلالات سازماندهی رفتار هدفمند به صورت هدفمند هدف‌گذاری شود. در این مرحله، مشارکت خود بیمار ضروری است تا اهداف شخصی‌سازی‌شده مثل افزایش مشارکت در گروه یا استقلال در خرید هفتگی انتخاب شود. این رویکرد باعث میشود کاردرمانی از یک فعالیت غیرهدفمند به یک مسیر درمانی با نتایج ملموس تبدیل شود که اثبات دقیق کاردرمانی را در اسکیزوفرنی مشخص میکند. ارزیابی و مستندسازی پیشرفت نیز معیار سنجش اثربخشی برنامه است.
کاردرمانگران به این موضوع توجه دارند که چگونه یک بیماری یا تشخیص بر توانایی فرد در عملکرد در زندگی روزمره او تأثیر می گذارد. به طور خاص در مورد اسکیزوفرنی، نقش کاردرمانی در نهایت بر مشارکت شغلی و تعادل شغلی متمرکز است. تفکر آشفته در نتیجه اسکیزوفرنی می تواند منجر به رفتار به شدت آشفته و زوال فعالیت های زندگی روزمره شود. تغییرات در عملکرد شناختی فرد می تواند بر توانایی فرد در عملکرد و انجام کارها به طور شایسته و رضایت بخش تأثیر بگذارد. ادراک، فعالیت حرکتی و تغییرات در تأثیر فرد معمولاً رخ می دهد که تمرکز اصلی مداخله کاردرمانی است. روشی که کاردرمان ها از طریق آن به مشارکت و تعادل شغلی دست می یابند، از طریق فعالیت هدفمند است که به طور خاص برای دستیابی به اهداف درمانی انتخاب شده است. کاردرمانی روان اجتماعی به کمک به افراد مبتلا به اسکیزوفرنی برای درگیر شدن با تجربیات واقعی می پردازد. فعالیت هدفمند از طریق مشارکت شغلی محوری است. کاردرمانگران ممکن است از فعالیت ها به عنوان وسیله ای برای دستیابی به یک هدف درمانی استفاده کنند، یا فعالیت می تواند به عنوان یک هدف نهایی استفاده شود؛ اگر هدف این باشد که بتوان با درجه ای از استقلال در یک کار یا فعالیت شرکت کرد. بسته به محیط فرد و نیازهای درمانی، کاردرمانگران ممکن است از یک مدل خاص برای مداخله استفاده کنند. مدل های رایج شامل مدل شغل انسانی است که می تواند برای تمرکز بر انگیزه مشارکت در کارهای روزمره استفاده شود. به طور متناوب، مداخله اصلاح رفتار می تواند در رفتاردرمانی برای تغییر عادات ناکارآمد فعلی استفاده شود. کاردرمان ها همچنین افراد مبتلا به این تشخیص را در سطح فردی و گروه درمانی ارزیابی و درمان می کنند. بسته به محیط، اهداف ارزیابی و درمان متفاوت است. در نهایت، کاردرمانی بر تمرکز بر ظرفیت باقی مانده فرد تأکید دارد، نه بر علائم باقی مانده. این به کاردرمانی اجازه می دهد تا بر فردیت، مسئولیت و حس خود اتکایی فرد تأکید کند، نه بر بیماری وابستگی. یافته های این مطالعه فرضیه ای را تأیید می کند که کاردرمانی با بهبود بالینی در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی مرتبط است. علاوه بر این، به نظر می رسد کاردرمانی رابطه مستقیمی با بهبود علائم روان شناختی دارد. تحقیقات بیشتری برای تعیین این که آیا کاردرمانی نتایج مطلوبی در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی ایجاد می کند، مورد نیاز است. در نهایت، پیگیری طولانی مدت برای تعیین این که آیا کاردرمانی می تواند به طور قابل توجهی نتایج را در طول زمان بهبود بخشد، ضروری است.
مهارتهای اجتماعی و تنظیم هیجان
اختلالات اجتماعی و هیجانی در اسکیزوفرنی، نقش عمده‌ای در کاهش کیفیت زندگی دارند. کاردرمانگران با فراهم‌سازی تمرین‌های گروهی هدفمند—مانند مشارکت در ساخت یا بازی‌های تیمی—به بهبود ارتباطات کلامی و غیرکلامی کمک میکنند. همچنین، آموزش روش‌های تنظیم هیجان از جمله تنفس عمیق، تصویرسازی ذهنی و تکنیک‌های آرام‌سازی، بخشی جدایی‌ناپذیر از برنامه است. به این ترتیب، بیمار یاد میگیرد واکنش‌های هیجانی مثل اضطراب یا ناکامی را مدیریت کرده و در مواجهه با موقعیت‌های استرس‌زا کنترل بیشتری داشته باشد. این مهارت‌ها باعث کاهش علائم منفی مانند کناره‌گیری، بی‌انگیزگی و فقدان احساس لذت میشود و به بیمار کمک میکند در جامعه فعال‌تر و مستقل‌تر ظاهر شود.
عدم درمان اسپاستیسیتی شدید نتایج مخربی بر سلامت و کیفیت زندگی کودک دارد. بنابراین تشخیص و درمان این مشکل از اهمیت بسزایی برخوردار است. کاردرمانی کودکان اسپاستیک به درمان اسپاسم کودکان می پردازد. مرکز کاردرمانی جسمی دکتر صابر با تجهیزاتی نظیر مکانوتراپی، آب درمانی تخصصی، ماساژ درمانی کودکان، در زمینه درمان اسپاستیسیتی فعالیت می کند. پیش از طراحی برنامه درمان، تعیین اهداف و انتظارات واقع گرایانه باید انجام گیرد. ارزیابی دقیق دکتر صابر در حیطه تون عضلانی و قدرت عضلات کودک و طراحی برنامه دقیق درمانی موجب کاهش اسپاسم کودک و پیشرفت حرکت کودک می شود. کاردرمانی تاخیر حرکتی و کاردرمانی جسمی نوزادان در حیطه درمان کودکان اسپاستیک و بهبود حرکت آنان موثر می باشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
اسپاستیسیتی(سفتی اندام) چیست؟
سفتی و کوتاهی در اندام های فرد را که می تواند به علل مختلف ایجاد شود اسپاستیسیتی می گویند. علائم رایج همراه اسپاستیسیتی شامل سفتی و کوتاهی عضلات،اسپاسم،کلنوس،درد و سختی حرکت اندام مبتلا است. مرکز توانبخشی دکتر صابر با دو شعبه فعال در غرب و شرق تهران در زمینه تشخیص و درمان اختلالات نورولوژیک در تهران مشغول به فعالیت می باشد. بخش کاردرمانی جسمی مرکز با تجهیزات ویژه مکانو تراپی و تجربه بالای کاردرمانان مرکز در کنار بخش ماساژ درمانی و آب درمانی در کاهش اسپاستیسیتی و سفتی اندام ها در بیماران بسیار موثر عمل می کنند. درمان کودکان فلج مغزی و کودکان با اختلالات نورولوژیک به صورت تخصصی زیر نظر دکتر صابر صورت می گیرد.
یافته های بالینی شامل پوسچر ابنورمال،کاهش دامنه حرکتی پسیو، هایپر رفلکسی،مقاومت غیر ارادی به حرکت با یا بدون پدیده چاقوی ضامن دار (رها شدن به دنبال کشیدگی)،اسپاسم، کلنوس و الگوی حرکتی ابنورمال( سینرژی ها،هم انقباضی عضلات آگونیست و آنتاگونیست، دیس تونی اسپاستیک) می باشد. برای سنجش اسپاستیسیتی با اهداف تحقیقاتی،از ارزیابی های الکترودیاگنوز ( مثل اچ رفلکس و شاخص مهار لرزش) و آزمون پاندول استفاده می شود که گاهی با ارزیابی بالینی همسو نیست. بیشتر آزمون های کمی و توالی آنها بالینی هستند. برای مثال تصویر دفورمیتی اندام، تصویر پوسچر نشسته اندام، فیلم راه رفتن بیمار یا فیلم اجرای تکالیف ساده به جمع آوری نتایج توانبخشی و اثربخشی وسایل کمکی کمک می کند. تصاویر نسبت به ابزارهای آنالیزگر،دید ترکیبی تری ایجاد میکنند و یک ابزار ارتباطی مهم با بیمار،خانواده و مراقب می باشند.
دامنه حرکتی فعال و غیرفعال باید بررسی شوند. مقیاس آشورث و ورژن اصلاح شده آن و مقیاس تاردیو،مقاومت نسبت به حرکت پسیو را می سنجند. مقیاس آشورث به طور گسترده مورد استفاده بوده و روایی آن بررسی شده است. دامنه نمره دهی آن از صفر ( تون عضلانی هنجار) تا 4 (اندام آسیب دیده در فلکسیون یا اکستانسیون سفت بوده) است و نمرات میانی نشان دهنده افزایش درجه مقاومت نسبت به حرکت پسیو اندام می باشد.
کاردرمانی کودکان اسپاستیک
چهار هدف برای درمان اسپاستیسیتی در نظر گرفته می شود:
بهبود پوسچر؛ نتایج مثبت شامل کاهش خطر زخم های فشاری، تسهیل پوزیشن دهی در ویلچر یا رخت خواب و کاهش مسئولیت مراقبت است. کسب هدف نیازمند توانبخشی است.
بهبود حرکات پسیو (بهبود دامنه حرکتی و کاهش دفورمیتی برای کم کردن مقاومت به حرکت پسیو). کسب این هدف نیاز به کشش روزانه و استفاده از ارتزها توسط کاردرمانی کودکان اسپاستیک دارد.
بهبود عملکرد فعال، کنترل اسپاسم و کاهش هم انقباضی عضلات آنتاگونیست در حرکت یا عملکرد دلخواه مثل کاهش تون عضلات فلکسور انگشتان برای تسهیل رها سازی اشیاء. به دلیل فقدان قدرت حرکتی قابل ملاحظه (تحت عنوان اسپاستیسیتی) و بسیاری نقایص دیگر که میتوانند با فقدان عملکرد مرتبط باشد، کسب این هدف چالش برانگیزترین بخش کار است.
بسته به کشور و سیستم مراقبت سلامت، گزینه های مختلف درمان دارویی برای مدیریت اسپاستیسیتی مورد استفاده قرار میگیرند. درمان اسپاستیسیتی برای مدت زمان طولانی استفاده میشود و برای بیشتر آنان شواهد اثر بخشی دیده شده است. به یاد داشته باشید که اسپاستیسیتی گاهی می تواند کمک کننده باشد (مثلا اسپاستیسیتی اندام تحتانی در عضلات اکستانسور میتواند به حفظ توانایی بیمار در ایستادن با وجود ضعف عمیق کمک کند). گزارش هایی هم وجود دارد که حاکی از آن است که با کاهش تون، افزایش شدت آتاکسی اتفاق میافتد. این گمان هم وجود دارد که اسپاستیسیتی به پیشگیری از ترومبوز وریدی عمقی و به کم کردن فشار بر ساختارهای استخوانی کمک میکند. همیشه دیگر اجزای کنترل حرکتی (مثل قدرت و هماهنگی) و عملکرد کاری با اسپانتیسیتی را نیز مورد سنجش قرار دهید. وقتی مساله اصلی اسپاستیسیتی باشد، جمع آوری اطلاعات با جزئیات کافی در مورد نتایج متناقض اسپاستیسیتی (مثل اسپاسم دردناک شدید در بازوها یا پاها که خواب فرد را به هم میریزد یا خشکی شدید در دست که مانع انجام بهداشت شخصی میشود و با حرکت پسیو درد ایجاد میکند) از اهمیت بسزایی برخوردار است. این کار تنظیم اهداف و برنامه ریزی درمانی را تسهیل میکند.
درمان اسپاستیسیتی
مدیریت موفق اسپاستیسیتی معمولا از طریق هر دو برنامه توانبخشی و دارودرمانی انجام میشود. به عنوان یک قانون کلی، برنامه کششی روزانه برای همه بیماران پیشنهاد میشد (جز در موارد کانتراندیکاسیون پزشکی). مداخلات پیشرفته و گران نمیتواند جای برنامه کششی را بگیرد. اگر بیمار توانایی اجرای تمرینات کششی را ندارد، می توان به مراقب وی آموزش داد. مداخلات عنوان شده در جدول 5-2 انحصاری نیستند، بلکه باید ترکیب شوند تا اهداف تعیین شده کسب شوند. برای مثال اگر بهبود عملکرد هدف مورد نظر است، توانبخشی باید با درمان دارویی برای کاهش تون ترکیب شود.
برای اسپاستیسیتی داروهای خوراکی در ترکیب با برنامه کششی اولین خط مداخله است. به دلیل احتمال زیاد عوارض جانبی، این داروها باید با دوز کم شروع شوند و به آهستگی به حد مناسب برده شوند (بخصوص مسکنها ضعف را افزایش میدهد و عدم تعادل و احتمال افتادن را زیاد میکند). به دلیل احتمال وجود مشکلات شناختی نحوه مصرف مقدار مناسب دارو باید به صورت نوشتاری به فرد آموزش داده شود. به نظر می آید دارو با یک هدف درمانی آغاز شده ولی اهداف دیگری راهم دنبال میکند. مثلا داروهای مسکن مربوط به خواب برای کنترل اسپاسم و تسهیل خواب به کار میروند، در حالی که دارویی با تسکین کمتر در طول روز قابل استفاده است. زمانی که بیمار بیشترین دوز مورد تحمل از یک دارو را دریافت می کند ولی کاهش اسپاستیسیتی به طور کامل کسب نمی شود، داروی دوم اضافه میشود.
هنگامی که اسپاستیسیتی ناحیه ای است یا در یک ناحیه مزاحمت بیشتری ایجاد میکند، داروهای خوراکی بهترین انتخاب نیستند. مداخلات توانبخشی متمرکز مثل ارتز یا درمان دارویی منطقه ای مثل تزریق بوتولینم توکسین و فنول، به مدیریت مشکل با کمترین خطر افت تون عمومی و عوارض جانبی سیستمیک کمک میکنند. اما عوارض جانبی مثل درد، تورم، فیبروز و بی حسی نیز وجود دارد.
وقتی اسپاستیسیتی شدید و منتشر است و به دیگر گزینه های درمانی مثل توانبخشی و دارو مقاوم باشد، جراحی یا ITB قابل استفاده است. جراحی شامل افزایش طول تاندون یا انتقال تاندون است و برای حفظ بهداشت مناسب یا جلوگیری و اصلاح کانتر کچرها و در نتیجه حفظ عملکرد استفاده می شود. از آن جایی که درمان ITB کاشت پمپ یا تیوب به صورت جراحی انجام میشود، نیازمند ویزیت برای تنظیم و تعویض پمپ بوده و عوارض بالقوهای دارد، لذا داوطلب این روشها باید با دقت ارزیابی شود (مثل آزمون تزریق ITB ) و به طور دقیق درباره خطرات و فواید این گزینه درمان آموزش داده شود. استفاده از پمپ عوارض جانبی دارو را در مقایسه با مصرف خوراکی آن کاهش میدهد. عود مجدد علائم در مصرف خوراکی دارو نسبت به پمپ احتمال بیشتری دارد و افرادی که از پمپ استفاده میکنند، سطح بالاتری از رضایتمندی اسپاستیسیتی و اسپاسم های دردناک کمتری را گزارش می دهند. ریزوتومی انتخابی پشتی جایگزین ممکن برای ITB در بیماران با اسپاستیسیتی شدید و منتشر است، ولی در درمان استفاده نادری دارد.
گزینه های درمانی برای دامنه حرکتی کاهش یافته (مثل کانتر کچر فیکس شده) شامل تمرینات کششی، اسپیلنت و بریس (مثل اسپیلنت های قابل تطبیق)، گچ گیری سریال که توسط کاردرمانی کودکان اسپاستیک انجام می گیرد، جراحی های ارتوپدی (بخصوص آزاد سازی تاندون) میباشد. برای اجرای این استراتژی ها هایپرتونی اسپاستیک و اسپاسم باید تا حد ممکن کنترل شوند چون عضلات اسپاستیک تمایل به مقاومت دارند و میتوانند منجر به ناراحتی، افزایش خطر زخم های فشاری و بازگشت کانترکچر شود.
مداخلات جهت کاهش اسپاستیسیتی
درمان
اجزاء
پیشنهادات
توانبخشی/ تمرین
کشش
دامنه حرکتی
گچ گیری سریال
اسپیلنت گیری
فشار ملایم
انجام استروکینگ
بیوفیدبک
ارتز همراه با آموزش راه رفتن
تحمل وزن
ویبریشن
وسایل پوزیشن دهی
پوزیشن دهی در تخت
تحریک الکتریکی
تنس
آموزش
سرد کردن
توانبخشی در طیف اسپاستیسیتی شدید مفید است.
داروی خوراکی
باکلوفن
تیزلنیدین
دانترولن سدیم
بنزودیازپینها
سایر (گاباپنتین، لوتیراستام، کلونیدین)
عوارض جانبی شامل بی حسی و ضعف است.
داروها در دوز پایین آغاز می شود.
داروها قابل ترکیب هستند، البته با توجه دقیق به ترکیب عوارض جانبی آنها
درمان موضعی
تزریق بوتولینم توکسین، تزریق فنول/ الکل
معمولا برای اسپاستیسیتی ناحیهای تجویز میشود یا برای هدف گیری مشکل موضعی ناشی از اسپاستیسیتی کاربرد دارد.
جراحی ارتوپدی
آزاد کردن تاندون
استئوتومی
در بهینه سازی کنترل اسپاستیسیتی پیش از جراحی ارتوپدی اهمیت دارد.
تعدیل عصبی
درمان باکلوفن درون کپسولی
برای اسپاستیسیتی شدید منتشر و مقاوم به دارو درمانی استفاده میشود.
جراحی عصبی
نوروتومی
ریزوتومی انتخابی پشتی
بسیار معدود در ام اس استفاده میشود.
نکات کلیدی درباره درمان اسپاسم کودک
به ندرت اسپاستیسیتی به تنهایی اتفاق میافتد و اغلب با دیگر اجزای سندروم نورون محرکه فوقانی (بخصوص ضعف و فقدان زبردستی)، دیگر نقایص نورولوژیک (مثل بینایی، حسی و شناختی) و نقایص اسکلتی- عضلانی همراه است.
اسپاستیسیتی می تواند کمک کننده باشد. اسپاسم و هایپرتونی می تواند به حفظ عملکرد از طریق جبران نقایص کنترل حرکتی کمک کند.
به دلیل ناهماهنگی تظاهرات بالینی و علایم نوسانی که ام اس را مشخص میکنند، ارزیابی نتایج اسپاستیسیتی و پیش بینی نتایج درمان دشوار است.
تعریف شفاف اهداف و انتظارات و ترکیب مداخله با استفاده از قوانین مختلف شانس دستیابی به نتایج مثبت را افزایش میدهد.
سوالات متداول:
1- اهداف اصلی کاردرمانی در کودکان اسپاستیک چیست؟
بهبود پوسچر: کاهش خطر زخم فشاری، تسهیل جای‌گیری در ویلچر یا رخت‌خواب.
بهبود حرکات پسیو: افزایش دامنه حرکتی و جلوگیری از دفورمیتی با تمرینات کششی و ارتز.
بهبود عملکرد فعال: کنترل اسپاسم، کاهش هم‌انقباض عضلات آنتاگونیست، تسهیل انجام فعالیتهای هدفمند
2- چه روش‌هایی در مرکز دکتر صابر برای درمان اسپاستیسیتی استفاده میشود؟
این مرکز از روش‌هایی مانند مکانوتراپی، آب‌درمانی تخصصی، ماساژ درمانی کودک، کاردرمانی جسمی و ذهنی، SI (یکپارچگی حسی)، بازی‌درمانی و ارائه ارتز استفاده میکند
قدرت عضلانی، تون عضلات و هماهنگی مهم ترین فاکتورها در انجام حرکات ارادی و عملکرد هستند. آسیب این موارد درمان را سخت تر میکند. کاردرمانی قدرت عضلانی از خدمات مهم مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر می باشد که توسط کاردرمانان جسمی با تجربه مرکز انجام می شود. کاردرمانی قدرت عضلات در تاخیر حرکتی کودکان، مشکلات نورولوژیک مانند فلج مغزی و آسیب های نورولژیک بزرگسالان مانند ضایعات نخاعی و یا بیماری هایی نظیر ام اس کاربرد دارد. هدف از توضیح مطلب کاردرمانی برای بهبود قدرت عضلات، تعریف ابزارهای سنجش برای اندازه گیری قدرت و تون عضلانی در بیمار و توصیف مداخلات متنوعی است که توانایی بیمار را در اجرای تکالیف روزانه به حداکثر میرساند یا کاردرمانی کودکان جهت ایجاد روند رشد حرکتی متناسب با سن را ممکن می کند . این مداخلات شامل دارو درمانی، رویکردهای تمرینی، ارتزها و وسایل متنوعی است که برای جبران نقص در قدرت عضلات و تون عضلانی کاربرد دارند.
کاردرمانی برای تقویت عضلانی
کاردرمانی (OT) نقش حیاتی در افزایش قدرت، تحرک و استقلال عملکردی برای افراد در تمام گروه های سنی ایفا می کند. از طریق فعالیت ها و تمرینات با دقت انتخاب شده، کاردرمانگران به توسعه قدرت عضلانی در اندام های فوقانی و تحتانی، بهبود چنگش و حمایت از ثبات مرکزی کمک می کنند که برای زندگی روزمره و سلامت کلی ضروری است. این رویکرد جامع نه تنها نیازهای عملکردی فوری را برطرف می کند، بلکه بهبود فیزیکی بلند مدت را نیز تقویت می کند. ساختن قدرت کلی برای عملکرد روزانه، پیشگیری از آسیب و حفظ استقلال ضروری است. انواع تمرینات می توانند به توسعه نیروی عضلانی در قسمت های مختلف بدن کمک کنند. تمرینات مقاومتی بسیار مؤثر هستند. این تمرینات شامل بلند کردن وزنه ها با دمبل یا هالتر، استفاده از باندهای مقاومتی برای فعال سازی هدفمند عضلات، و حرکات با وزن بدن مانند اسکات، لانژ و پرس دیوار می شوند. این فعالیت‌ها عضلات را به چالش می کشند تا در برابر مقاومت نیرو وارد کنند و رشد و استقامت را تقویت می کنند. علاوه بر تمرینات مقاومتی، گنجاندن حرکات عملکردی، قدرت واقعی را افزایش می دهد. انجام منظم این حرکات به حمایت از فعالیت های روزمره مانند بلند شدن از حالت نشسته یا بالا رفتن از پله ها کمک می کند. یک برنامه تمرین قدرتی معمولاً شامل حداقل دو بار تمرین در هفته است که به تدریج مقاومت یا تکرارها را افزایش می دهد تا عضلات را به طور ایمن به چالش بکشد. ترکیب این تمرینات با تمرینات انعطاف پذیری و تعادلی، یک رویکرد جامع ایجاد می کند که سلامت کلی عضلانی را افزایش می دهد. کاردرمانگران از انواع تمرینات برای افزایش قدرت و مهارت دست استفاده می کنند که برای فعالیت های روزمره اساسی است. تمرینات رایج شامل فشردن یک اسفنج یا توپ نرم است که قدرت و استقامت چنگش را افزایش می دهد. درمانگران اغلب از خمیر درمانی استفاده می کنند که می توان آن را برای هدف قرار دادن عضلات مختلف دست، نیشگون گرفت، فشار داد یا فشرد. تمرینات خاص انگشتان به بهبود کنترل و هماهنگی کمک می کند. به عنوان مثال، نیشگون گرفتن نوک انگشتان شامل فشار دادن نوک انگشتان به یکدیگر است. حرکات مچ دست نیز بخش مهمی از درمان دست را تشکیل می دهند. حرکاتی مانند خم شدن، باز شدن و چرخش مچ دست، تحرک کلی دست را بهبود می بخشند و از کارهای پیچیده حمایت می کنند. گنجاندن این فعالیت های هدفمند به بیماران کمک می کند تا استقلال خود را در کارهایی مانند گرفتن، دستکاری اشیاء و عملکردهای حرکتی ظریف که برای زندگی روزمره ضروری هستند، بازیابند.
تون عضلانی
طبقه بندی بین المللی عملکرد، ناتوانی و سلامت (ICF) عملکرد تون عضلانی را این گونه تعریف میکند: تون عضلانی در عضلات در حال استراحت وجود داشته و مقاومتی است که هنگام تلاش برای حرکت پسیو در عضلات ایجاد می شود.
با توجه به ماهیت ناهمگن و غیرقابل پیش بینی بیماری های نورولوژیک و خود ایمنی شاهد شرایط متنوع تون عضلانی در این بیماری هستیم. هایپونی (ناشی از نقص عملکرد مخچهای) هایپرتونی خارج هرمی (با مشخصه ریجیدیتی و چرخ دنده ای) و دیس تونی (شامل انقباض متناوب یا پایدار ابنورمال همراه با حرکات پیچ و تابی و پوسچر نابهنجار) از انواع غیر رایج آن هستند. هایپرتونی اسپاستیک یکی از بیماریهای رایج تون عضلانی در بیماران است که توسط کاردرمانی تعدیل می گردد.
افزایش وابسته به سرعت رفلکس کششی به عنوان اسپاستیسیتی تعریف میشود. اسپاستیسیتی در دامنه وسیعی از بیماریهای سیستم عصبی مرکزی دیده میشود و به نظر میرسد که ناشی از کاهش درونداد مهاری از مراکز بالای نخاعی (سوپرا اسپاینال) باشد. دو نوع اسپاستیسیتی وجود دارد: اسپاستیسیتی با منشا نخاعی (که با افزایش قابلیت تحریک مسیرهای چند سیناپسی، تحریک آهسته، اسپاسم فلکسوری و اکستانسوری مشخص میشود) و اسپاستیسیتی با منشا مغزی (با افزایش تحریک پذیری مسیرهای تک سیناپسی، تحریک سریع، پوسچرهای کلیشه ای با مشارکت گروه های عضلانی ضد جاذبه مشخص میشود).
اسپاستیسیتی با منشا نخاعی عبارتند از: پاسخ محرک آوران (مثل لمس پوست یا کشش عضله) که منجر به پاسخ (افزایش تون، اسپاسم) در بخشی دورتر از اندام درگیر میشود. عضلات فلکسور قوی، درگیر اسپاسم میشوند اما این تحریک قابل انتشار به عضلات اکستانسور نیز هست. اسپاستیسیتی با منشا مغزی منجر به پوسچر همی پلژیک (اداکسیون شانه، فلکسیون آرنج و مچ و انگشتان، اداکسیون لگن، اکستانسیون زانو، و پلانتار فلکسیون مچ پا) می شود. اسپاستیسیتی مرتبط با ام اس معمولا از نوع نخاعی است اما ویژگیهای اسپاستیسیتی مغزی نیز گاهی دیده میشود بخصوص وقتی ضایعه از طریق نوراکسیز اتفاق بیفتد.
تفاوت بین ضعف عضلانی و کاهش عملکرد حرکتی
بسیاری از خانواده‌ها متوجه ضعف در حرکات کودک یا بیمار خود میشوند اما نمی‌دانند که این مشکل ناشی از ضعف عضلانی است یا اختلال در عملکرد حرکتی. ضعف عضلانی زمانی اتفاق میافتد که عضلات قدرت کافی برای انجام فعالیت‌ها را نداشته باشند، در حالیکه کاهش عملکرد حرکتی ممکن است به دلیل اختلال در هماهنگی عصب-عضله، عدم تعادل، یا مشکلات حسی باشد.
دکتر صابر تاکید میکند که تشخیص صحیح بین این دو مسئله بسیار مهم است، زیرا برنامه درمانی برای هرکدام متفاوت است. در مواردی که ضعف عضلانی عامل اصلی باشد، تمرکز کاردرمانگر بر تمرینات قدرتی و مقاومتی خواهد بود، اما در موارد اختلال عملکردی، نیاز به تمرکز روی هماهنگی، تعادل و تحریکات حسی نیز هست. بنابراین ارزیابی تخصصی توسط کاردرمانگر، قدم اول و مهم برای طراحی درمان مؤثر است.
اهمیت ارزیابی اولیه قدرت عضلات توسط کاردرمانگر
قبل از شروع هر نوع برنامه درمانی، ارزیابی دقیق عضلات توسط کاردرمانگر ضروری است. این ارزیابی معمولاً شامل بررسی قدرت عضلات با روش‌هایی مانند آزمون MMT (Muscle Manual Testing)، مشاهده حرکت‌های پایه، و بررسی توانایی انجام کارهای روزمره است.
دکتر صابر معتقد است که یکی از دلایل شکست درمان در برخی بیماران، نبود ارزیابی دقیق اولیه است. ارزیابی درست به کاردرمانگر کمک میکند تا نوع ضعف، شدت آن و عضلات درگیر را مشخص کند و برنامه درمانی دقیق و شخصی‌سازی‌شده‌ای را طراحی کند. همچنین این ارزیابی‌ها به مرور زمان تکرار میشوند تا پیشرفت بیمار سنجیده شده و برنامه درمانی در صورت نیاز اصلاح شود. در واقع، ارزیابی پایه برای طراحی برنامه موفق در کاردرمانی ضروری است.
کاردرمانی برای بهبود قدرت عضلات
اسپاستیسیتی عضلات در بیماران مختلف متفاوت است که رایج ترین شکل آن در اندام فوقانی در عضلات اداکتور شانه، فلکسور / اکستانسور آرنج، پروناتورها، فلکسور مچ دست، فلکسور انگشتان اتفاق میافتد. در اندام تحتانی نیز فلکسور و اداکتور لگن، فلکسور / اکستانسور زانو، پلانتار فلکشورهای مچ پا معمولا درگیر میشوند. البته اسپاستیسیتی در عضلات تنه نیز اتفاق میافتد.
کاردرمانی با ابزار های پیشرفته و تخصصی به تقویت قدرت عضلانی در بیماران نورولوژیک و خود ایمنی و تعدیل تون پوسچرال در آنان می پردازد. تقویت عضلات تنه و ستون فقرات در حفظ وضعیت ایستای فرد و جلوگیری از ایجاد دفورمیتی های پوسچرال قابل توجه است. همچنین تقویت عضلات اندام تحتانی در حفظ استقلال بیمار در حرکت و بازتوانی فرد نقش بسزایی دارد. کاردرمانی برای بهبود قدرت عضلات اندام فوقانی موجب بهبود مهارت های فردی و خود مراقبتی در بیمار و حفظ استقلال فردی او میگردد. به صورت کلی خدمات کاردرمانی در زمینه تقویت عضلات چه با استفاده از تمرینات کاردرمانی در منزل و چه بوسیله ابزار های تخصصی دز کلینیک کاردرمانی در جهت بهبود مهارت های حرکتی بیمار و حفظ حداکثر استقلال فرد ارائه می گردند.
تمرینات کاردرمانی مؤثر برای تقویت عضلات در منزل
بسیاری از والدین یا مراقبین می‌پرسند که آیا میتوان تمرینات کاردرمانی را در منزل انجام داد؟ پاسخ این است که بله، البته به شرطی که تمرین‌ها زیر نظر متخصص طراحی شده باشند. تمریناتی مانند بالا بردن پاها در حالت خوابیده، فشردن توپ نرم با دست، نشستن و برخاستن از صندلی، یا بالا بردن دستها با وزنه‌های سبک، از جمله تمرینات ساده اما مؤثر هستند.
دکتر صابر توصیه میکند که هر تمرین باید با توجه به توان جسمی فرد، سن، و هدف درمانی مشخص شود. ایشان اضافه میکنند که انجام نادرست یا بیش از حد تمرینات میتواند باعث آسیب عضلانی شود. بنابراین مهم است که خانواده‌ها برنامه تمرینی را به صورت مکتوب از کاردرمانگر دریافت کرده و طبق زمانبندی مشخص تمرین کنند. همچنین ترکیب تمرین با فعالیتهای روزمره مانند کمک به چیدن سفره یا برداشتن اشیای سبک میتواند باعث تقویت عملکرد عضلات به‌صورت کاربردی شود.
1-چه کسانی به کاردرمانی برای تقویت عضلات نیاز دارند؟
افرادی که به علت بیماریهای عصبی مانند سکته مغزی، ام‌اس، فلج مغزی یا دیستروفی عضلانی دچار ضعف عضلانی هستند، همچنین کودکان با تاخیر رشدی، سالمندان و حتی کسانی که به‌دنبال توانبخشی پس از آسیب هستند، میتوانند از کاردرمانی برای تقویت عضلات بهره‌مند شوند.
2-آیا کاردرمانی برای سالمندان با ضعف عضلانی مؤثر است؟
بله، تمرینات کاردرمانی در سالمندان باعث بهبود تعادل، قدرت عضلات، پیشگیری از زمین خوردن و حفظ استقلال حرکتی آنها میشود. تمرینات باید متناسب با وضعیت جسمی سالمند طراحی شوند تا ایمن و مؤثر باشند.
تمرینات تعادلی چیست؟ در این بخش تمریناتی تعادلی با وضعیت قامتی ثابت بر اساس رویکردهای درکی- حرکتی و به خصوص کاینستزیا ارائه شده است، تمرین برای حفظ تعادل ضمن تقویت درک حرکتی و تعادل، یک تحریک حسی مناسب جهت تحریک حس عمقی هستند و به صورت بسیار مناسبی حس عمقی را به خصوص در اندام هایی که روی زمین هستند و تحمل وزن می کنند، تحریک و تقویت می کنند. تقویت حرکات تعادلی در کاردرمانی حسی حرکتی کلینیک کاردرمانی تهران دکتر صابر توسط تمرینات تخصصی تعادلی انجام می گیرد. تمرین تعادل برای کودکان موجب بهبود تعادل، هماهنگی حرکتی و حس عمقی کودکان می گردد. تمرینات مهارت های تعادلی برای تمام گروه های هدف ( تربیت فرزند سالم و با استعداد و توانبخشی اختلالات ذهنی-جسمی) به خصوص کودکان اوتیسم بسیار مناسب است و ضمن کمک به بهبود درک و حرکت این کودکان یک منبع تحریک حسی مناسب برای حس عمقی است که بسیار در تغذیه حسی این کودکان، ارزشمند است. تحریک این حس به آرامش و کاهش حرکات کلیشه ای این کودکان کمک می کند. مرکز کاردرمانی تهران دکتر صابر در زمینه کاردرمانی تعادلی و کاردرمانی یکپارچگی حسی حرکتی، ماساژ درمانی تخصصی و سنسوری روم برای کودکان به صورت تخصصی فعالیت می نماید. در این مطلب به ارائه چند تمرین در این زمینه پرداخته می شود.
تمرینات تقویت حرکات تعادلی
در اینجا به ارائه چند تمرین برای حفظ تعادل در کودکان می پردازیم که در وضعیت چهار دست و پا ، نشسته و ایستاده ارائه می گردد.
در حالت چهار دست و پا یک پا را بالا بگیرد.
در حالت چهار دست و پا یک دست را بالا بگیرد.
در حالت چهار دست و پا،دست و پای مخالف را بالا بگیرد. ( و در حالتهای موافق)
دو زانو بایستد.
پهلوانی بنشیند.
با پاهای صاف بنشیند، کف دست ها را روی زمین بگذارد و در حالی که پاشنه روی زمین است باسنتان را از روی زمین بلند کند.
باسن را شبیه کوهان شتر بالا بیاورد. در این تمرین بهتر است کف پا و پاشنه روی زمین باشند. در این صورت تاندون آشیل نیز کشیده میشود ( انجام تمرین در این حالت مشکل است.)
مانند تمرین بالا ولی یک پا را بالا بگیرد.
مانند تمرین بالا با این تفاوت که با سن پایین تر از کتاب‌ها است و به جای پاشنه پا،پنجه روی زمین است.
در حالت ایستاده یک پا را از زانو گرفته و داخل شکم خم کند.
در حالت ایستاده یک پا را روی پای دیگر بگذارد.
در حالت ایستاده یک پا را از زانو خم کند و بایستد.
در حالت ایستاده یک پا را با زانوی صاف از ران خم کند و بایستد.
یک پا را از بغل ( پهلو) باز کند و بایستد.
یک دست و یک پا را بالا بیاورد و بایستد.
تمرینات تعادلی در کاردرمانی برای جهش و پرش
در این بخش تمرین برای حفظ تعادل از سرعت و جهش برخوردار می باشد و از نظر سختی در درجات بالای تمرینات هماهنگی عضلانی قرار دارند و کودکان یا افراد با ضعف شدید هماهنگی عضلانی نمی توانند تمرینات این بخش را انجام دهند.
تمرینات این بخش مربوط به تمرینات سریع اندام تحتانی به تنهایی می باشد. تمرینات مربوط به دست ها حذف می شود و هدف تمرین دهنده فقط معطوف به تمرینات پای فرد تمرین کننده باشد و دست ها باید آزاد باشند. در این بخش نیز تعداد محدودی تمرین داده میشود و سایر تمرینات را باید با حذف تمرینات دست، به دست آورد.
از کودک بخواهید تمرین پروانه (پاها را با پریدن باز و بسته کند) را انجام دهد ولی دست ها را حرکت ندهد.
کودک پاها را جفت می کند یک لحظه می پرد و همزمان پاها را عقب و جلو می گذارد، این تمرین به مراتب از تمرین بالا سخت تر می باشد.
کودک پاها را شبیه رقص کردی با سرعت یکی یکی به سمت جلو پرتاب میکند.
نظیر این تمرینات و تمرینات بدنی دیگر در بخش کاردرمانی جسمی مرکز کاردرمانی دکتر صابر به صورت تخصصی و ویژه برای گروه کودکان با نیاز های خاص ارائه می گردد. اما جهت بهبود مهارت های تعادلی کودکان در مرکز تخصصی دکتر صابر از بخش های تخصصی دیگر نظیر سنسوری روم و ماساژ درمانی نیز استفاده مس شود.
برای مثال، در بخش سنسوری روم با استفاده از ابزار های تخصصی نظیر تیلت برد مکانیکی یا بالانس بیم حسی به کودک کمک می شود با تلفیق حواس بینایی، لامسه ، حس عمقی و حس تعادل به صورت هماهنگ به محرک های وستیبولار پاسخ دهند.
تمرینات تعادلی در اتاق سنسوری:
بالانس بیم لمسی وسیله ای که به کودک کمک می نماید با تلفیق حس عمقی و لامسه کف پایش در مسیری که تعادلش به هم می خورد تمرینات وستیبولار را انجام دهد.
تیلت مکانیکی این ابزار توسط درمانگر کنترل می شود و تحریکات تعادلی را در جهات مختلف با سرعت و شدت تنظیم شده وارد می نماید تا به صورت تدریجی قدرت تعادل کودک را افزایش دهد و نا امنی جاذبه ای را در او کم کند.
مازهای نوری در جهت حفظ تعادل در طول مسیر در فضایی که نورهای محیطی کم شده اند موجب بهبود مهارت های هماهنگی بینایی حرکتی در کودکان می گردد و در نتیجه حس وستیبولار و تعادل را در کودک بهبود می بخشد.
توپ های تعدلی، کودک با قرار گرفتن بر روی این توپ ها در وضعیت های مختلفی نظیر نشسته و خوابیده محرک های حسی را درک و پردازش می نماید و با تحریک گیرنده های فشار عمقی در پا ها، تنه و دست ها یکپارچگی حسی خود را بازمی یابد.
کاردرمانی برای تقویت حرکات تعادلی
مشکلات تعادل یک چالش رایج برای بسیاری از کودکان دچار اختلالات رشدی مانند اوتیسم و همچنین سالمندان است. زمین خوردن می تواند منجر به آسیب های شدید، بستری شدن در بیمارستان و از دست دادن استقلال برای افراد شود. در مورد مشکلات تعادل، کاردرمانگران برای تقویت تحرک، کاهش خطر سقوط و افزایش اعتماد به نفس در انجام فعالیت های روزانه تلاش می کنند. چه ایستادن، راه رفتن یا با ایمنی وارد و خارج شدن از رخت خواب باشد، این مداخلات هدفمند می توانند به کودکان و حتی بزرگسالان مسن کمک کنند تا ثبات و آزادی خود را بازیابند. کاردرمانگران چالش های خاص مربوط به تعادل فرد را ارزیابی می کنند، مانند ضعف عضلانی، وضعیت بدنی نامناسب یا نقص های حسی. سپس مداخلات شخصی سازی شده ای را ایجاد می کنند که این مسائل را هدف قرار می دهند. کاردرمانگرها تمرینات درمانی، ابزارهای نوآورانه و استراتژی های مبتنی بر فعالیت را ترکیب می کنند تا به افراد در ساختن قدرت، بهبود هماهنگی و کاهش خطر سقوط یا حوادث کمک کنند. با این حال، کاردرمانی شامل تمرینات درمانی، تکنیک های یکپارچگی حسی، آموزش وضعیت بدنی، تجهیزات تطبیقی و آموزش وظایف عملکردی است که راهی ارزشمند برای رفع مشکلات تعادل و کمک به افراد برای بازیابی ثبات و اعتماد به نفس در فعالیت های روزانه خود است. کاردرمانی یک شکل تخصصی از مراقبت های بهداشتی است که برای کمک به افراد در دستیابی به استقلال در زندگی روزمره طراحی شده است. کاردرمانی ابزاری قدرتمند برای رفع چالش های تعادل در کودکان اوتیسم و بزرگسالان مسن است و به آن ها اجازه می دهد تا وظایف روزانه حیاتی را با سهولت و اعتماد به نفس بیشتری انجام دهند. تمرینات درمانی در هسته کاردرمانی برای تعادل قرار دارند. این تمرینات مانند تمرینات معمولی باشگاه نیستند؛ آن ها با دقت طراحی شده اند تا گروه های عضلانی خاص را هدف قرار دهند و هماهنگی را بهبود بخشند. این تمرینات با روش های زیر به تعادل کمک می کنند:
-عضلات مرکزی و پاها را تقویت می کنند تا حمایت بهتری فراهم شود.
-حس عمقی (توانایی بدن شما برای درک حرکت و موقعیت) را افزایش می دهند.
-هماهنگی را بهبود می بخشند تا از زمین خوردن و لغزش جلوگیری شود.
این یک رویکرد جامع است که اهداف و نیازهای منحصر به فرد یک فرد را در نظر می گیرد. کاردرمانگران از نزدیک با کودکان و بزرگسالان همکاری می کنند تا برنامه های درمانی شخصی سازی شده ای را ایجاد کنند که شامل انواع فعالیت ها و تمرینات درمانی است.
منابع:
meadowcrestlife.com
fairviewseniorliving.com
allamericanatcoram.com
سوالات متداول:
1.برای درمان حس تعادل چه کارهایی میتوان انجام داد؟
استفاده از کاردرمانی حس تعادل، سنسوری روم و ماساژهای عمقی از جمله بهترین راه های درمان اختلال حس تعادلی است.
2. چه تمریناتی برای کودکی با ترس از ارتفاع ماسب است؟
تمرینات تعدلی روی تیلت برد، تمرینات تعادلی روی تخته تعادل هوشمند و استفاده از توپ سی پی برای بهبود نا امنی جاذبه ای در کودکان مفید است.
3.چرا کودک من در رد شدن از جوب یا موانع زمین می خورد؟
یکی از دلایلی که کودکان دست و پا چلفتی به نظر می رسند اختلال در حس تعادل آنان است که با انجام تمرینات کاردرمانی تعادل قابل اصلاح می باشد.
در کاردرمانی کودکان، تمرینات تقویت مهارت حرکتی کودکان کاربردهای فراوانی دارد. درمانگران مرکز کاردرمانی اختلالات هماهنگی حرکتی در تهران دکتر صابر در قالب بازی برای تقویت عضلات ، مهارت های هماهنگی حرکتی و بهبود مهارت های حسی حرکتی از تمرینات مهارت های حرکتی استفاده می نمایند. تعدادی از این تمرینات در حالت خوابیده اجرا می شوند این تمرینات جنبه عمومی دارند و تمام افراد سالم و افراد دارای اختلالات ذهنی یا جسمی و به خصوص بیمارانی که نمی توانند در حالت ایستاده تمرینات هماهنگی را انجام دهند، میتوانند از آنها استفاده کرده و مهارت حرکتی خود را افزایش دهند،یکی از محاسن این تمرینات این است که میتواند برای کودکانی که توانایی راه رفتن ندارند یا تعادل مناسبی ندارد مورد استفاده قرار گیرد این تمرینات به خصوص برای افرادی که در اثر آسیب مغزی دچار آپراکسی حرکتی شده اند نیز مفید می باشند. بخش کاردرمانی جسمیمرکز کاردرمانی تهران دکتر صابر با ارائه تمرینات حرکتی در قالب بازی برای تقویت مهارت حرکتی به کودکان در جهت بهبود تعادل، قدرت عضلات و هماهنگی حرکتی کمک می کند.
تاثیر تمرینات برای تقویت مهارت حرکتی کودکان
توسعه مهارت های حرکتی در خانه بخش حیاتی از رشد کودک شماست. این مهارت ها، مانند دویدن، پریدن و حفظ تعادل، ضمن افزایش اعتماد به نفس، قدرت بدنی و هماهنگی را نیز تقویت می کنند. والدین با تبدیل لحظات روزمره به فرصت هایی برای حرکت، نقش حیاتی در این مسیر ایفا می کنند. فعالیت های سرگرم کننده و تعاملی می توانند تمرین مهارت های حرکتی را برای شما و فرزندتان لذت بخش کنند. با رویکرد صحیح، بهبود مهارت های حرکتی در خانه می تواند به طور یکپارچه در برنامه روزمره خانواده شما جای گیرد. فعالیت های ساده، مانند بازی های تعادلی یا بازی های بدون ساختار، نه تنها توانایی های حرکتی را افزایش می دهند، بلکه پیوند شما را با فرزندتان نیز تقویت می کنند. تنظیم این فعالیت ها متناسب با نیازهای فرزندتان تضمین می کند که آن ها در حین ساختن مهارت های اساسی زندگی، احساس تشویق و حمایت کنند. در حالی که ممکن است به نظر برسد بازی فعال صرفاً برای کودکان سرگرم کننده است، اما برای توسعه مهارت های حرکتی حیاتی است. فعالیت بدنی در طول بازی، هماهنگی، قدرت و آگاهی فضایی را تقویت می کند – اجزای ضروری برای تسلط بر مهارت های حرکتی درشت. بازی فعال بر رشد جسمی تأثیر می گذارد و نقش مهمی در رشد شناختی و تعامل اجتماعی ایفا می کند. از طریق بازی، کودکان محیط خود را بررسی می کنند، یاد می گیرند مشکلات را حل کنند و دنیای اطراف خود را درک کنند. همچنین فرصتی را برای کودکان فراهم می کند تا با دیگران تعامل داشته باشند و مهارت های اجتماعی و هوش ذهنی را تقویت کنند. علاوه بر این، مزایای بازی فعال فراتر از توسعه مهارت های فوری است. این اقدامات به ظاهر ساده شامل حرکات پیچیده ای هستند که قدرت عضلانی، هماهنگی و تعادل را بهبود می بخشند. آن ها همچنین استقامت را در گروه های عضلانی خاص ایجاد می کنند و مهارت های حل مسئله را افزایش می دهند. سلامت و رفاه جسمانی با تشویق کودکان به درگیر کردن منظم بدن خود ارتقا می یابد. علاوه بر این، بازی فعال به توسعه آگاهی فضایی، چابکی و سرعت کمک می کند که همگی جنبه های ضروری مهارت های حرکتی هستند. بدون شک، فعالیت های خارج از منزل به عنوان یک کاتالیزور استثنایی برای تقویت مهارت های حرکتی کودکان، مانند دویدن، پریدن و بالا رفتن عمل می کنند. با فراهم کردن یک محیط باز و انعطاف پذیر، آن ها فرصت هایی را برای کودکان فراهم می کنند تا محیط اطراف خود را بررسی کرده و با آن تعامل داشته باشند، و تعادل، هماهنگی و آگاهی فضایی آن ها را پرورش می دهند.
تمرینات تقویت مهارت حرکتی کودکان
این تمرینات در وضعیت خوابیده انجام می گیرد. می توان در وضعیت ایستاده نیز انجام شود:
از کودک بخواهید پاها را به صورت یکی یکی داخل شکم خم کند.
با خم شدن هر پا دست روی پای مخالف می خورد.
با خم کردن هر پا دست همان طرف را روی پای خم شده می زند.
با خم کردن هر پا دست ها یکی یکی بالای سر می روند.
مراجعه کننده می خوابد پاها را از بغل باز و بسته میکند.
دستها نیز از پهلو باز و بسته می شوند.
با باز و بسته کردن پاها دست ها یکی یکی از کنار تنه بالای سر می روند که این تمرین بسیار سخت می باشد.
پاها را باز میکند و با هر بار بازکردن،دست ها را به بغل ران میزند.
کودک یک پا را داخل شکم خم میکند و همزمان پای دیگر را از پهلو باز میکند بعد از چند بار انجام دادن حرکت را برعکس میکند.
در تمرین شماره ۹ در حالیکه دست ها از پهلو باز هستند که جلوی صورت دست میزند این تمرین بسیار سخت است.
در حالت خوابیده پاها را یکی یکی داخل شکم خم میکند و با آرنج به زانوی پای مخالف می زند.
از کودک بخواهید دوچرخه بزنند (یکی در میان پاها را داخل شکم خم کند) در دوچرخه پاها کاملاً صاف نمی‌شوند و پاشنه کاملاً در هوا می باشد.
کاملا خوابیده دستها کنار بدن می باشند با باز شدن هر پا دست همان طرف تا عرض شانه باز میشود سپس به سمت دیگر باز می شود.
کودک میخوابد هر دو پا را داخل شکم خم میکند و با دستها سر زانوها را گرفته و به سمت چپ و راست میچرخد.
در تمرین ۱۴ دست ها در راستای عرض شانه باز می شوند و همزمان دستها از آرنج به صورت متناوب خم می شوند.
در تمرین ۱۵ دست ها در جلوی سینه با آرنج صاف می شوند و همزمان بر عکس حرکت پا ها حرکت می کنند.
کودک شبیه صلیب میخوابد با خم کردن حرکت پا داخل شکم (پاشنه باید روی زمین باشد) یک دست به کنار ران پای خم شده میخورد و این حرکت در طرف دیگر نیز تکرار می شود.
کودک میخوابد هر دو پا را مقداری داخل شکم خم میکند (حدود ۴۵ درجه) دستها از شانه ۴۵ درجه و از آرنج ۹۰ درجه خم می کند سپس یک پای راست را کمی خم می کند و همزمان ران را به طرف داخل می چرخاند تا قوزک پای راست بیرون بدن قرار گیرد،سپس کف دست راست به قوزک پای راست ضربه میزند و بعد از آن پای راست صاف شده و حرکت را به همین صورت برای پای چپ انجام می دهد.
تمرین ۱۸ را به صورت همزمان با هر دو دست و پا انجام دهد.
کودک به پهلو میخوابد دست را از پهلو روی ران می گذارد و همزمان هر دو با هم باز می شوند.
کودک به پهلو میخوابد پاها صاف و کشیده و دست ها بالای سر قرار می گیرند هم زمان که پا داخل شکم خم میشود دست به سمت پهلوی شکم حرکت می کند.
کودک روی شکم می خوابد پاها را یکی در میان از زانو روی باسن خم میکند.
در وضعیت تمرین فوق دست ها را یکی یکی به قوزک بیرونی پای خم شده میزند.
در حین انجام تمرین ۲۲ دستها جلوی صورت باشد و یکی یکی از آرنج به سمت صورت خم و باز شوند. در صورتی که نتواند تمرین فوق را همزمان با دستها انجام دهد میتوان با طناب مچ پاها را بسته سر طناب را به دست مراجعه‌کننده داد و همزمان مراجعه کننده با صاف کردن دست ها و پاها را نیز از زانو خم کند.
کودک می نشیند پاها را با زاویه ۴۵ درجه خم می کند (پاشنه روی زمین است)کف دست ها را روی انگشتان پا گذاشته سپس زانوها را به اندازه عرض شانه باز و بسته میکند،باز و بسته شدن زانو ها از زیر آرنج دست ها صورت میگیرد.
کودک می نشیند پاها را به صورت کشیده کنار هم می گذارد،دستها را روی زانو گذاشته و همزمان هم پاها را به سمت شکم خم میکند و دستها را تا عرض شانه باز میکند.
در وضعیت تمرین ۲۵ دستها به جای زانو روی قوزک های داخلی پاها قرار می گیرند و طبیعتاً پاها بیشتر باز میشوند.
به پهلو میخوابد و ران ها را یکی یکی از زانو به سمت باسن خم میکند این تمرین جهت افرادی که ضعف عضلانی شدید در عضلات همسترینگ دارند به علت حذف جاذبه بسیار مفید است.
بازی برای تقویت عضلات با وسایل
تمرینات با وسایل به دو بخش کلی تمرینات با وسایل حرکات درشت و ظریف تقسیم شده است. این دسته از تمرینات حداقل احتیاج به یک وسیله کمکی دارند پا فرد تمرین کننده بتواند تمرینات مهارت های حرکتی را انجام دهد، والدین و درمانگران محترم می توانند وسایل را تهیه نموده و یا با خلاقیت خود وسیله مشابه دیگری را جایگزین کنند.
در کل بهتر است بدانید بازی با هر وسیله‌ای که احتیاج به دقت و تمرکز به همراه حرکات بدنی داشته باشد و منجر شود فرد بازی کننده از یک برنامه یا طرحواره حرکتی خاصی استفاده کند در واقع یک تمرین هماهنگی حرکتی می باشد که با توجه به نحوه درگیر کردن گروههای عضلانی و عضو تمرین کننده می توان آنرا به تمرین هماهنگی جهت عضلات ظریف و درشت تقسیم کرد، بنابراین شما با دقت در محیط اطراف می توانید به تعداد تمرینات فرد تمرین کننده بیفزایید. در این بخش ما مجموعه ای کامل از تمرینات را ارائه می دهیم که تمام گروه های عضلانی را تحت تاثیر قرار داده و می توان گفت به انجام تمرینات این بخش تقریباً تمام گروه های عضلانی ظریف و درشت درگیر بوده و باعث بهبود هماهنگی حرکتی آنها می گردد.
نکته دیگر که لازم به ذکر می باشد این است که معمولاً کودکانی که اختلال هماهنگی حرکتی ظریف دارند معمولاً از انجام این تمرینات یا بازی های هماهنگی خود داری کرده و از نزدیک شدن به آنها اجتناب می کنند لذا این کودکان یا افراد،مانند سایر افراد سالم این تمرینات یا بازی‌ها را انجام نمی دهند و هماهنگی لازم را کسب نمی کنند این تمرینات فرصت و راهنمای مناسبی هستند تا شما با انجام آن ها کودکان را تشویق به انجام فعالیت‌ها نمایید و باعث بهبود وضعیت هماهنگی آنها گردید.
استفاده از یک رقیب یا همبازی در بازی برای تقویت عضله مناسب می باشد و باعث افزایش انگیزه فرد تمرین کننده میگردد ولی باید مراقب باشید که رقابت به نحوی نشود که حالت یک مسابقه جدی به خود بگیرد و کم به برد و باخت به خود بگیرد زیرا در این حالت فرد تمرین کننده به علت توانایی کمتر ممکن است شکست خورده و دچار سرخوردگی گردد، در واقع حضور هم بازی باید به نحوی باشد که منجر به شادمانی و تفریح تمرینات گردد و هیچ گونه رقابت جدی صورت نگیرد. تمرینات با وسایل به دو بخش کلی تمرینات با وسایل حرکات درشت و ظریف تقسیم شده است.
منابع:
skillpointtherapy.com
سوالات متداول:
1-آیا تمرینات مهارتی باید به‌صورت روزانه انجام شوند؟
بله. تمرینات روزانه حتی به مدت کوتاه (۱۵ تا ۳۰ دقیقه) بسیار مؤثرتر از جلسات پراکنده هستند. استمرار در تمرین باعث تقویت سریع‌تر مسیرهای عصبی میشود.
2-اگر کودکی در بستن بند کفش مشکل دارد، چه تمرین‌هایی مفید هستند؟
-تمرین باز و بسته‌کردن زیپ و دکمه.
-بستن بند با نخ ضخیم و سوراخ‌های بزرگ.
-استفاده از کفش‌هایی با بندهای رنگی برای آموزش بهتر گره‌زدن.
-بازیهایی که قدرت انگشتان را تقویت میکنند مثل خمیر بازی یا گِل بازی.
کاردرمانی جسمی حرکتی به درمان اختلال جسمی کودکان میپردازد. مشکلات جسمی کودکان شامل اختلالات ژنتیکی مانند دیستروفی عضلانی، آسیب های مغزی مانند فلج مغزی، اختلال حرکتی ارتوپدیک کودک می شود. همچنین اختلال جسمی کودک می تواند به علت تاخیر حرکتی در رشد کودکان اتفاق بیافتد. مرکز توانبخشی دکتر صابر در زمینه کاردرمانی جسمی کودکان به ارائه تمرینات تخصصی کاردرمانی حرکتی توسط متخصصین مجرب کاردرمانی می پردازد. بهبود اختلالات جسمی و حرکتی می تواند در استقلال فردی کودک و پیشرفت تحصیلی او نقش بسزایی داشته باشد.
اختلال جسمی اکتسابی شامل نقص عضو، ضربه مغزی و آسیب های مغزی، تومورهای مغزی و نخاعی و…
تمرینات کاردرمانی جسمی حرکتی درشت اندام تحتانی
در این بخش تمرینات هماهنگی حرکتی مربوط به اندام تحتانی یا پاها ارائه شده است این تمرینات مربوط به کسانی است که از ضعف شدید هماهنگی عضلانی رنج می برند و نمی توانند حرکات دست ها و پاها را همزمان با یکدیگر هماهنگ کنند یا افرادی که هماهنگی عضلانی آنها در پاهای شان ضعیف تر از دست هایشان می باشد.
در این بخش نیز فقط تعداد محدودی تمرین جهت بهبود اختلال جسمی حرکتی بیان شده و باید مانند بخش قبل عمل گردد.
مراجعه کننده در جا می زند(یعنی پاها را یکی در میان به زمین می کوبد).
مراجعه کننده پاها را به اندازه عرض شانه باز می کند و پاها را یکی در میان جمع کرده و به یکدیگر میزند.
مراجعه کننده پاها را یکی یکی از ران خم می کند و بالا می آورد (حدود ۹۰ درجه)
تمرینات دو اندام جهت بهبود مشکلات جسمی کودکان
کودک با اختلال جسمی با پاهای جفت ایستاده و پای چپ را مانند رقص کردی جلو آورده و سپس زانوی پای راست را خم کرده و به باسن میزند همزمان هر دو دست را با حرکت هرپا تا عرض شانه از پهلو بالا می آورد.
همانند تمرین بالا میباشد با این تفاوت که دستها تا عرض شانه باز هستند و با خم شدن هر زانو به داخل شکم به سمت کنار بدن (پهلو) به صورت متناوب برای حرکت می کنند.
کودک با مشکلات جسمی پاها را به اندازه عرض شانه باز می کند دستها را کنار بدن قرار می دهد سپس یک پا و دست سمت راست را ۹۰ درجه داخل شکم و بدن خم می کند و همزمان دست دیگر را در حالی که کنار بدن است با کمی خم کردن تنه به طرف چپ در کنار پا به سمت زانو حرکت میدهد و تمرین را برعکس انجام میدهد.
مراجعه کننده پاها را باز میکند سپس دولا شده و به ترتیب دست چپ را به قوزک راست و دست راست را به قوزک چپ میزند.
کودک با اختلال جسمی یک پا را جلو و پای دیگر را عقب می گذارد سپس دولا شده و زیر ران پای جلو گذاشته شده،دست میزند و بعد دست ها در راستای شانه در پهلو قرار میدهد.
در تمرین قبل می توان پاها را عقب جلو نگذارد (در یک راستا) و به جای ثابت نگه داشتن یکی یکی از آنها را جلو بگذارد و زیر آن ها دست بزند.
مراجعه‌کننده یک پا را جلو و یک پا را عقب می‌گذارد و دستها را از پهلو باز کرده و در راستای شانه قرار می دهد سپس پای جلویی را ثابت نگه میدارد و پای عقبی را جلو می آورد و با جلو آوردن هر پا دستها را به حالت دست زدن جلو می آورد.
مانند تمرین قبل است فقط یک دست و یک پا حرکت می کند نه هر دو دست،دست دیگر کنار پهلو ثابت است.
مانند تمرین (فوق) است با این تفاوت که حرکت دست و پا برعکس می باشد بدین معنی دست رو به پایین حرکت میکند و پا رو به بالا حرکت میکند.
در حالت ایستاده تا ها عقب-جلو می باشند و سپس با عقب جلو گذاشتن پاها و دستها را با پای هم آن طرف عقب و جلو می برد.
پاها را اندازه عرض شانه بازکرده و پاها را از قوزک به یکدیگر میزند و همزمان با هر دو دست که بالای سر قرار دارند و در طرف چپ و راست دست میزند،بهتر است با خوردن هر پا به قوزک پای دیگر،در همان طرف دست بزند.
از کودک با اختلال جسمی حرکتی بخواهید ملق بزند،جهت آموزش از مراجعه کننده به خواهید چهار دست و پا شود و گردن را تا جایی که میتواند به سمت داخل شکم خم کند و ثابت نگه دارد و بعد زانوها را از روی زمین بلند کند و با پنجه به جلو بیاید تا ملق بزند.بهتر است هنگام چرخیدن سر زیر تنه نباشد بلکه با خم شدن به یک طرف روی بغل گردن غل خورد. کودکان با اختلال حرکتی عضلانی به شدت در انجام و رعایت این موارد مشکل دارند.
کودک با مشکلات جسمی پاها را به صورت ضربدری جلو می‌آورد یعنی هر پا که جلو می‌آید در سمت خارجی پای دیگر قرار می گیرد و دستها عکس مسیر حرکت پا در طرف مقابل به یکدیگر می خورند (یا دست می زنند).
در تمرین فوق می توان جهت راحتی تمرین در همان طرفی که پا حرکت کرده است و در همان سمت قرار گرفته است دست زد.
در تمرین قبل دست ها به صورت متناوب از پهلو باز میشوند.
مانند تمرین بالاست فقط حرکت دست ها فرق می کند بدین صورت که دست ها در راستای شانه یکی از آرنج ها خم شده روی سینه قرار میگیرد و دست دیگر با آرنج باز به صورت صاف و کشیده کنار بدن قرار می گیرد. جهت راحتی و زیبایی تمرین بهتر است و زمانی که پا به سمت چپ حرکت می کند آرنج دست راست صاف باشد و آرنج دست چپ خم شود.
در کاردرمانی جسمی پاها را عقب جلو می گذارد سپس مانند مشت زدن در ورزش های رزمی،دست سمت پایی که رو به جلو حرکت می کند مشت میزند و دست دیگر کنار پهلو قرار میگیرد حرکت پاها و دستها باید همزمان باشند و جای پاها و دستها به صورت متناوب عوض میشوند. جهت زیبایی و قشنگی تمرین بهتر است دستی که مشت میزند کف دستان رو به زمین باشد و دستی که کنار پهلو مشت شده است کف آن رو به بالا باشد.
مانند تمرین (فوق) می باشد با این تفاوت که حین مشت زدن پای سمتی که مشت میزند یک قدم رو به جلو حرکت می کند و پایین دیگر فقط به عنوان تکیه گاه عمل می کند ولی دست پای تکیه گاه مشت میزند.
در کاردرمانی اختلال جسمی پاها را عقب و جلو می گذارد و به صورت ریتمیک بدونه تغییر دادن مکان پاها با حرکت دادن لگن (انتقال وزن رو به جلو)پاشنه پای عقبی را بلند کرده سپس پاشنه را روی زمین می‌گذارد و پنجه پای جلویی را بالا آورد در این هنگام دستها از پهلو کنار شانه باز شده اند و هر بار که پاشنه بلند می شود و بدن رو به جلو حرکت می کنند آنها نیز جلو آمده و جلوی صورت با آرنج صاف به یکدیگر می خورند.
در تمرین قبل دستها کنار پاها هستند و به صورت ریتمیک دائماً باز و بسته می شوند.
پاها کمی بیشتر از عرض شانه باز می شوند و یا بلند شدن پاشنه پای چپ بدن مقداری روی پنجه پا چرخیده و به سمت راست متمایل میشود در این هنگام دست چپ نیز به سمت چپ حرکت کرده یک لحظه در راستای شانه راست قرار میگیرد و برمی گردد.
همان تمرین قبل است با این تفاوت که هر دو دست به سمت راست حرکت کرده و سپس حرکت را برعکس می کنیم.
کاردرمانی جسمی حرکتی در این تمرین یک پا را جلو آورده و روی زمین گذاشته نمی شود در همان موقع پایی که روی آن تکیه کرده اید را خم و راست می کنید و با هر خم کردن پا دست ها در جلوی صورت به یکدیگر می خورند و این تمرین فشار زیادی را به زانوی پای تکیه گاه وارد می کند و در صورت داشتن آرتروز حاد یا شدید از انجام دادن آن خودداری کنید در ضمن این تمرین باعث تقویت مناسب عضلات زانو و لگن می گردد.
پاها کمی بیشتر از عرض شانه باز میشوند و مراجعه‌کننده دولا شده و پشت مچ هر پا به صورت متناوب دست میزند.
کودک با مشکلات جسمی حرکتی با پاهای جفت شده می ایستد و دستها را بالای سر با آرنج صاف قرار می دهد سپس پای راست را از پهلو (بدون اینکه با زمین تماسی داشته باشد یعنی از کنار باز شده و روی زانو قرار نمی گیرد) حرکت می دهد و هر دو دست از پهلو به سمت راست با آرنج صاف به سمت راست و به سمت پای راست خم می شوند،حرکت را به صورت متناوب عوض میکند. این تمرین فوق العاده سخت می باشد.
کودک با اختلال جسمی درجا میزند دستها در جلوی صورت،به صورت صاف و کشیده قرار میگیرد و در حین درجا زدن مراجعه کننده مچ دست ها را بدون حرکت دادن شانه به سمت پایین و بالا حرکت می دهد بهتر است دست ها مشت نباشند.
یکی از مشکلات شایع در کودکان مشکلات حرکتی می باشد. مشکلات حرکتی به دلایل مختلف در کودکان رخ می دهد. اختلالات حرکتی مختلف نظیر فلج مغزی، مشکلات ارتوپدیک مانند پا پرانتزی، در رفتگی لگن، بد فورمی های ستون فقرات همه از دلایل مشکلات حرکتی کودکان می باشد. از دیگر موارد قابل ذکر تاخیر رشد حرکتی کودکان است که موجب تاخیر در راه رفتن در کودک می گردد. مرکز کاردرمانی دکتر صابر به صورت تخصصی به بررسی مشکلات حرکتی نوزادان و ارائه تمرینات مناسب بر روی مشکل حرکتی کودکان فعالیت می نماید.
مشکلات حرکتی و درمان آن ها
اختلالات حرکتی گروهی از بیماری های سیستم عصبی هستند که بر حرکت تأثیر می گذارند. آن ها می توانند باعث افزایش حرکات یا کاهش یا کندی حرکات شوند. این حرکات ممکن است تحت کنترل فرد باشند که به آن ارادی می گویند. یا ممکن است حرکات تحت کنترل فرد نباشند که به آن غیر ارادی می گویند. اختلالات حرکتی گروهی از بیماری های عصبی هستند که باعث حرکات غیر طبیعی می شوند. آن ها می توانند افزایش حرکت (مانند اسپاسم، پرش یا لرزش) و یا کاهش یا کندی حرکت باشند. انواع مختلفی از اختلالات حرکتی وجود دارد که علائم متفاوتی ایجاد می کنند. طیف گسترده ای از عوامل می توانند باعث اختلالات حرکتی شوند، از جمله: ژنتیک، داروها، مواد مخدر غیر قانونی یا مقادیر زیاد الکل، عدم دریافت کافی برخی ویتامین ها، بیماری های پزشکی و آسیب سر. برای اکثر افراد مبتلا به اختلالات حرکتی، علت شناخته شده ای وجود ندارد. چندین اختلال حرکتی مختلف وجود دارد و شدت آن ها متفاوت است. برخی فقط یک ناحیه از بدن شما را تحت تأثیر قرار می دهند، در حالی که برخی دیگر می توانند بیشتر بدن شما را تحت تأثیر قرار دهند. برخی ممکن است در کارهای خاصی مانند نوشتن اختلال ایجاد کنند، در حالی که برخی دیگر می توانند منجر به مشکلات راه رفتن و تحرک شوند. درمان اختلالات حرکتی بر اساس نوع آن متفاوت است. اکثر اختلالات حرکتی درمانی ندارند، بنابراین هدف از درمان، مدیریت علائم است. اما برخی از اختلالات حرکتی، مانند پارکینسون ناشی از دارو، اغلب قابل درمان هستند. نمونه هایی از درمان های اختلالات حرکتی عبارتند از:
-کاردرمانی: کاردرمانی به بهبود توانایی شما در انجام کارهای روزمره کمک می کند. یک کاردرمانگر به شما کمک می کند تا یاد بگیرید چگونه با خیال راحت بایستید، بنشینید، حرکت کنید یا از ابزارهای مختلف برای شرکت در فعالیت های خود استفاده کنید.
-گفتاردرمانی: گفتاردرمانی به بهبود گفتار، مهارت های زبانی و توانایی بلع شما کمک می کند.
-روان درمانی: روان درمانی اصطلاحی برای انواع تکنیک های درمانی است که هدف آن ها کمک به شما در شناسایی و تغییر احساسات، افکار و رفتارهای ناسالم است. اختلالات حرکتی اغلب منجر به بیماری های روانی مانند افسردگی و اضطراب می شوند. روان درمانی می تواند کمک کند.
-فیزیوتراپی: فیزیوتراپی به بهبود نحوه انجام حرکات فیزیکی توسط بدن شما کمک می کند. فیزیوتراپیست ها به شما کمک می کنند تا علائمی مانند درد، سفتی و ناراحتی را که حرکت را دشوار می کنند، مدیریت کنید.
-دارو:چندین دارو می توانند به علائم اختلالات حرکتی کمک کنند. به عنوان مثال، شل کننده های عضلانی می توانند به اسپاسم کمک کنند.
مشکلات حرکتی چیست و شدت آن چگونه مشخص میشود؟
سیستم طبقه بندی عملکرد حرکتی درشت(Gross Motor Function Classification System ) یا ( GMFCS ) روشی است که غالباً کاردرمانگران برای توصیف عملکردی حرکات درشت کودکان فلج مغزی از آن استفاده می کنند. در این سیستم اختلال حرکتی کودک در پنج سطح تعریف شده و به طور خاص روی توانایی ها و محدودیت های کودک در سه حوزه نشستن،ایستادن و راه رفتن تاکید می گردد.
سطح یک ( GMFCS ): کودک در منزل،مدرسه،بیرون منزل و اجتماع قادر به راه رفتن است. او می تواند بدون استفاده از نرده از پله ها بالا برود. کودک مهارت های حرکتی درشت از قبیل دویدن و پریدن را انجام می دهد ولی در سرعت حرکت،تعادل و هماهنگی حرکت مشکل دارد.
سطح دو ( GMFCS ): کودک در اکثر محیط ها قادر به راه رفتن است. او با گرفتن نرده از پله ها بالا می رود. او ممکن است در راهپیمایی های طولانی دچار مشکل شده و هنگام راه رفتن روی زمین های ناهموار،سراشیبی ها،جاهای شلوغ یا فضاهای تنگ و محدود نیز دچار مشکلات تعادلی گردد. کودک مسافت‌های طولانی را با کمک دیگران یا با استفاده از وسایل (عصا و واکر) و تجهیزات کمکی چرخدار می‌پیماید.این کودکان برای انجام دادن مهارتهای حرکتی درشت مانند دویدن و پریدن از حداقل توانایی برخوردار هستند.
سطح سه ( GMFCS ): کودک در اکثر فضاهای خانگی و داخل ساختمان با استفاده از ویلچر و واکر قادر به راه رفتن هست. او تحت نظارت و یا با کمک دیگران می تواند با گرفتن نرده از پله ها بالا برود. کودک مسافت های طولانی را با کمک وسایل کمکی چرخدار پیموده و ممکن است در مسافت های کوتاه خودش آن وسیله (ویلچر یا واکر چرخدار) را به جلو براند.
سطح چهار ( GMFCS ) : کودک در اکثر اماکن و فضاها برای جابجایی نیاز به تجهیزاتی دارد که یا با کمک دیگران(هل دادن)؛حرکت داده می شود و یا با استفاده از بطری کار می کنند. او ممکن است در داخل منزل با کمک دیگران،با استفاده از وسایل کمکی (ویلچر) باتری دار،و یا واکر های مخصوصی که کودک را به خوبی حمایت میکنند،قدم بردارد. او میتواند با کمک ویلچرهای دستی یا باطری دار در مدرسه،فضاهای بیرون و در اجتماع حضور پیدا کند.
سطح پنج ( GMFCS ): کودک در تمامی فضاها و اماکن با کمک دیگران و نیز با استفاده از ویلچر دستی جا به جا می شود. توانایی این کودکان برای حفظ وضعیت های ضد جاذبه سر و گردن (مانند گردن گرفتن و کنترل سر) و نیز کنترل حرکات دست ها و پاها محدود است.
مشکلات حرکتی نوزادان
بررسی دقیق روند رشد نوزاد از این نظر بسیار حائز اهمیت می باشد که هر گونه تاخیر حرکتی در رشد کودک می تواند نشانه مشکلات حرکتی یا اختلالات رشد روانی در آینده نوزاد باشد. به همین علت تشخیص مشکلات حرکتی نوزاد توسط دکتر تاخیر حرکتی و برطرف نمودن آن ها در بهبود رشد حرکتی مناسب نوزادان نقش اساسی دارد. کاردرمانی جسمی در نوزادان به صورت تخصصی به درمان مشکلات حرکتی نوزادان می پردازد.
تمرینات کاردرمانی برای مشکل حرکتی کودکان
در اینجا به ارائه تمریناتی در جهت بهبود مشکلات حرکتی در کودکان می پردازیم که والدین نیز می توانند در منزل با فرزندان خود انجام دهند. هماهنگی حرکتی موجب بهبود مشکلات حرکتی کودکان می گردد. این امر نیاز به تکرار و تمرین فراوان دارد.
کودک با مشکلات حرکتی یک پا را جلو و پای دیگر را عقب قرار می دهد و دست مقابل پایی را که عقب قرار گرفته است را بالا نگه میدارد و سپس پای عقبی را از زانو خم کرده و بالا می آورد و همزمان دست مقابل را نیز پایین آورده و به زانوی پای مقابل میزند و پس از اصابت دست به زانو سریعاً پا به عقب برگشته (به حالت اولیه) و بالای سر قرار می گیرد و حرکت را به صورت پشت سر هم تکرار می کند. در این تمرین باید بعد از چند بار تکرار جای پاها عوض میشود.
کودک با مشکل حرکتی یک پا را جلو و پای دیگر را عقب قرار می دهد و زیر هر ران که خم می شود یکبار دست میزند (رسیدن دست ها به یکدیگر کفایت میکند.)
تمرین فوق را در حالیکه پاها در در راستای (عقب جلو نباشند) یکدیگر هستند را انجام دهد. در حالیکه ایستاده پاها را از ران خم می کند و زیر هر ران که خم می شود یکبار دست میزند (رسیدن دستها به یکدیگر کفایت می کند.)
کودک با مشکلات حرکتی در حالی که یک پا را عقب می گذارد،همزمان دست طرف مقابل را از جلوی سینه تا ۹۰ درجه بالا ( flex ) می آورد و سپس حرکت را برعکس می کند.
کودک با مشکلات حرکتی می ایستد پاهایش را شبیه رقص کردی یکی یکی در حالی که زانو ها صاف هستند با خم کردن رانها جلو می دهد و همزمان در جلوی بدن دست ها را به هم نزدیک و دور می کند،دست ها بهتر است نبرد درجه پا عرض شانه باز ( flex ) شده باشند و در جلوی بدن به یکدیگر نزدیک شوند.
کودک با مشکلات حرکتی می ایستد و سپس پاها را یکی یکی به سمت عقب بدن حرکت میدهد (پشت بدن می گذارد) در این حرکت نیز باید زانوها صاف و حرکت از ران صورت گیرد جهت راحتی و زیبایی تمرین بهتر است هنگام عقب گذاشتن پاها فقط پنجه یا نوک انگشت شست روی زمین قرار گیرد و همزمان با حرکت پاها دستهایی که به اندازه ی 90 درجه بالا آمده ( flex ) و در جلوی قفسه سینه (صورت)قرارگرفته‌اند به سمت عقب تا راستای شانه یا کمی عقب تر حرکت می کنند.توصیه میشود به این عقب رفتن یک پا دستها رو به عقب بیایند و برعکس.
کودک با مشکلات حرکتی در حالی که پاها جفت هستند،دست و پای یک طرف را همزمان از پهلو دور ( abd ) می کند و دوباره آن را سر جای اولیه قرار میدهد و سپس از طرف دیگر را دور میکند.
کودک با مشکل حرکتی در حالی که دستها و پاها در حالت ایستاده کنار بدن میباشند،سپس یک دست به همراه پای مخالف را از پهلو دور ( Abd ) می کند و پس از برگرداندن اندامهای حرکت کرده و به جای اولیه،اندامهای دیگر را به همین صورت حرکت میدهد. در صورتیکه مراجعه کننده نمی تواند این تمرین را انجام دهد می تواند این تمرین را در یک دست و پای مخالف چند بار تمرین کند سپس سراغ بخش دیگر برود.
کودک با مشکلات حرکتی بخواهید پاها را کمی بیشتر از عرض شانه باز کند سپس خم شود و دست راست را به قوزک داخلی پای مخالف بزند و دست دیگر نیز باید به سمت بالا حرکت کند و یک زاویه ۱۸۰ درجه با دستی که به قوزک برخورد می کند پیدا کند و سپس حرکت را برعکس کند.
در وضعیت تمرین بالا بعد از اصابت هر دو دست با پای مخالف،دست ها در وسط هر دو پاها به زمین میخورد و بعد کمر را صاف میکند و بایستد. این تمرین ۴ مرحله دارد.
کودک با مشکل حرکتی می ایستد پاها را به اندازه عرض شانه باز می کند سپس پاها را یکی یکی از زانو خم کرده و به باسن میزند و همزمان دست ها را با هم از آرنج خم می کند.
کودک با مشکلات حرکتی می ایستد پای راست را از بغل به اندازه یک عرض شانه باز می کند و پای چپ را به پای راست میزند دوباره پای راست را باز میکند و با پای چپ دوباره به پای راست میزند به عبارت دیگر به اندازه دو قدم از پهلو به یکدیگر حرکت می کند. در انتها دوباره دو قدم به همان صورت،برمی‌گردد. در تمام مراحل فوق نیز باید دست ها را از آرنج بدون وقفه خم کند،این تمرین جز تمرینات سخت میباشد.
در تمرین فوق دستها کودک کنار بدن می باشند و با هر قدم همزمان از پهلو باز می شوند.
در تمرین فوق زمانی که مراجعه کننده به کنار میرود دست ها از پهلو باز میشوند و زمانی که به وسط می آید دست ها همزمان جلو بیایند این تمرین فوق العاده سخت میباشد.
نتیجه‌گیری:
در این مقاله که به بررسی مشکلات حرکتی کودکان در وب‌سایت دکتر مهدی صابر پرداخته شده است، میتوان نتیجه‌گیری کرد که اختلالات حرکتی مانند اختلال هماهنگی رشدی، مشکلات در راه رفتن، دویدن یا استفاده از اندام‌ها، نشان‌دهنده ضعف در فرآیندهای برنامه‌ریزی عصبی–عضلانی و ادراک حسی هستند. مهم‌ترین پرسشی که مطرح میشود این است که آیا والدین و متخصصان به این ضعف‌ها توجه کافی دارند. کاردرمانی تخصصی با ترکیب تمرینات هماهنگی حسی-حرکتی و تقویت عضلانی میتواند بهبود چشمگیری ایجاد کرده و سبب افزایش استقلال کودک در زندگی روزمره شود. تمرینات ساختاریافته مانند فعالیت با توپ، مسیرهای مانع، تمرینات ریتمیک و تمرینات تعادلی، در کنار بازخورد مناسب محیطی، نقش زیادی در شکل‌دهی مسیرهای عصبی و ایجاد تعادل حرکتی دارند. تشخیص به‌موقع و ارزیابی دقیق، نقطه شروع این مسیر درمانی است. استفاده از آزمون‌هایی مانند ارزیابی نورولوژیک و تست MMT به متخصص کاردرمانی کمک میکند تا وضعیت عضلات، عملکرد اجزای حرکتی و تعامل بین حس و حرکت را بررسی کرده و مسیر درمانی مناسب را طراحی کند. تمرینات باید مرحله‌ای باشند؛ یعنی ابتدا ضعف در مهارتهای پایه مانند راه رفتن یا دویدن اصلاح شود و سپس تمرینات حساس به هماهنگی و ریتم ارائه شوند. هرگونه تاخیر در تشخیص یا مداخله میتواند مشکلات ثانویه‌ای مانند کاهش اعتماد به نفس، اختلال در یادگیری یا تن‌زنی عضلات ایجاد کند.
همچنین همکاری خانواده در اجرای منظم تمرینات طراحی‌شده توسط کاردرمانگر اهمیت زیادی دارد. والدین باید آموزش ببینند تا تمرینات را با علاقه و پیوستگی انجام دهند. مقاله نشان داد تمرین منظم، ارزیابی مستمر و تنظیم مرحله‌ای برنامه‌ها، همراه با پشتیبانی عاطفی و محیطی، میتواند پیامدهای مثبت گسترده‌ای داشته باشد. در نهایت درخواست است که مخاطبان با دقت بیشتری به نشانه‌های اولیه ضعف حرکتی توجه کرده و برای شروع سریع مداخله به کلینیک‌هایی مانند مرکز دکتر صابر مراجعه نمایند.
منابع:
mayoclinic.org
my.clevelandclinic.org
سوالات متداول:
1-آیا مشکلات حرکتی میتواند موقتی باشد؟
در برخی موارد ضعف عضلانی ناشی از بی‌تحرکی یا بیماریهای کوتاه‌مدت موقتی است، اما اختلال هماهنگی رشدی معمولاً نیازمند ارزیابی و تمرین ساختاریافته برای اصلاح و بهبود است
2-چه علامت‌هایی نشان میدهد کودک نیاز به ارزیابی هماهنگی حرکتی دارد؟
اگر کودک در راه رفتن، دویدن، گرفتن توپ، استفاده از قیچی، پوشیدن لباس یا انجام فعالیتهای مشابه دچار مشکل است، نیاز به ارزیابی تخصصی برای تشخیص اختلال هماهنگی حرکتی دارد.
اختلال هماهنگی رشدی یکی از علت دیر راه رفتن کودکان یا تاخیر در راه افتادن در کودکان به حساب می آید. در واقع علت تاخیر در راه رفتادن کودک ناشی از عدم رشد مناسب و عدم کارایی فیزیولوژیک مناسب بسیاری از قسمت های مغز است. همیشه برای والدین این سوال مطرح می شود که دیر راه افتادن کودک نشانه چیست؟ علل مختلفی برای دیر راه رفتن نوزاد وجود دارد ولی نکته مهم درمان دیر راه رفتن کودکان می باشد. درمان به موقع و تخصصی تاخیر در راه رفتن کودک از ایجاد مشکلات اسکلتی و عضلانی در آنان جلوگیری می کند. کلینیک کاردرمانی جسمی دکتر صابر در زمینه بهبود تاخیر حرکتی و درمان تاخیر راه افتادن کودکان با در اختیار داشتن تجهیزات روز دنیا و کاردرمانان مجرب جزو مراکز کاردرمانی کودکان شناخته شده در تهران می باشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
علت دیر در راه افتادن کودک
کودکان یا تاخیر در راه رفتن علیرغم اینکه در مهارتهای حرکتی مشکل دارند در عملکردهای اجرایی (مهارت حرکتی به همراه شناخت)نیز دچار مشکل می باشند بدین معنی که این کودکان قادر به انجام چند رفتار حرکتی پشت سر هم که احتیاج به شناخت و تفکر کردن و هوشیاری (از هر لحاظ به عنوان نمونه زمانبندی) دارد و منجر به یک عملکرد اجرایی میشود،مشکل دارند. در واقع عملکرد اجرایی فراتر از یک دستور ساده بوده و دستوری است که احتیاج به رفتار حرکتی به همراه شناخت و هوشیاری (تفکر کردن) دارد. نقص در عملکرد اجرایی در برخی منابع به عنوان یک اختلال جداگانه بررسی می شود و در اکثر منابع به عنوان اختلال هماهنگی رشدی در نظر گرفته میشود و برخی پیشنهاد میکنند به عنوان یک زیر گروه از اختلال هماهنگی رشدی در نظر گرفته شود.
سرعت عمل و زمان عکس العمل در کودکان با تاخیر در راه رفتن
سرعت عمل و سرعت پاسخ به محرکات گوناگون حسی (بینایی و فضایی،شنوایی،لمسی) در کودکان با اختلال هماهنگی رشدی نسبت به کودکان عادی کاهش یافته است. این کودکان نسبت به این محرکات حسی بسیار دیر تر پاسخ می‌دهند به نحوی که در برخی موارد به علت کندی عکس العمل زمان پاسخ را از دست می‌دهند، واکنش ها نسبت به نوع تحریک حسی متفاوت است،کودکان با تاخیر در راه رفتن به محرک های بینایی دیرتر و با سرعت پایین تری نسبت به کودکان عادی پاسخ می‌دهند. سرعت تشخیص هدف و سرعت انتقال شناخت به حرکت در کودکان با تاخیر در راه افتادن به کندی صورت می گیرد.
سرعت کودکانی که دیر راه می افتند در انجام فعالیت هایی که احتیاج به انتقال بین دو نیمکره مغز دارند،بسیار پایین می باشد به عنوان مثال ضربه زدن به توپ یا پدال،از پای راست به پای چپ با سرعت کمتری در این کودکان صورت میگیرد در کل در انجام حرکات و فعالیت ها با دو نیمه بدن به صورت متناوب مشکل دارند.
به نظر می رسد سرعت پایین کودکان در عکس العمل و انجام فعالیت ناشی از نقص در شبکه توجه شکمی در مغز و مکانیسم کنترل مهاری (مکانیسمی که موجب توقف یک حرکت و انجام یک حرکت دیگر در اندام میشود) باشد. انجام مداخلات تمرینی کاردرمانی جسمی در بهبود علائم بالا مفید است.
اختلال در زمانبندی انطباق در کودکانی که تاخیر در راه رفتن
دریافت به موقع و دقیق محرک و پاسخ مناسب حرکتی در زمان مناسب را زمان بندی انطباق یا توانایی رهگیری می گویند،کودکان با تاخیر در راه رفتن در زمان بندی انطباق یا رهگیری اشیا هنگام استفاده از اشیا و ابزار مشکل دارند این ضعف باعث می شود این کودکان در فعالیتهای نظیر گرفتن یا ضربه زدن به توپ بیس بال مشکل داشته باشند.
کاردرمانی جسمی و وضعیت قامتی (پوسچر) بدن
این افراد در حفظ یا ایجاد وضعیت های مناسب بدن نظیر ایستادن صاف و کشیده و نشستن مناسب مشکل دارند،استفاده از دستورات زبانی جهت اصلاح وضعیت بدن نظیر وضعیت دست به سینه ایستادن در این کودکان برخلاف کودکان عادی کافی نیست و این کودکان احتیاج به راهنمایی های حسی- لمسی بینایی نیز دارند ضعف این کودکان جهت ایجاد و حفظ وضعیت های قامتی مناسب میتواند ناشی از عدم رشد مناسب مدل های داخلی آگاهی بدن،نقص خود حرکتی مدل داخلی (یعنی این کودکان مدل های) و نقص در زمان بندی فعال شدن ماهیچه های قامتی (پوسچرال)باشد که خود می تواند ضعف تعادل این کودکان را وخیم‌تر نیز کند.
کودکان که دیر را رفتند زمانی که فیدبک های بینایی یا جسمی-حسی دریافت می کنند و مشغول پاسخ دادن به آنها می شوند،(به عبارت دیگر زمانی که فعالیتی که احتیاج به این فیدبک ها دارد انجام می دهند) در حفظ پوسچر یا قامت خود بسیار مشکل دارند و معمولاً وضعیت قامتی یا پوسچر آنها از وضعیت عادی خارج میشود. نقص وضعیت قامتی در این کودکان از لحاظ عصب‌شناسی ناشی از ضعف کنترل اعصاب سوپرااسپاینال در حفظ وضعیت در لرزش ها و ضعف اعصاب محیطی یا کاهش بازخوردهای نخاعی است در حفظ درهم و برهم شدن.
تاخیر در راه افتادن و ذخیره انرژی
به طور میانگین میزان ذخیره انرژی که تاثیرش را در خستگی زودرس در انجام فعالیت های حرکتی و ورزشی نشان میدهد در کودکان با تاخیر در راه رفتن نسبت به همسالان خود کمتر است.
اختلال هماهنگی رشدی و درمان دیر راه رفتن کودکان
نحوه دویدن،راه رفتن و تند راه رفتن این کودکان در مقایسه با کودکان عادی نقص هایی دارد،سرعت راه رفتن،تند راه رفتن و دویدن در این کودکان نسبت به سایرین کمتر است و از نظر بیومکانیک،(کینماتیک و کینتیک) نحوه و میزان انقباض عضلات متفاوت می باشد. عضلات مچ پای کودکان با اختلال هماهنگی رشدی در حین دویدن و راه رفتن نسبت به کودکان عادی به خصوص در مرحله بلند شدن پا از روی زمین قدرت کمتری تولید می کنند در حالی که عضلات خم کننده ران آنها در مقایسه با کودکان عادی قدرت بیشتری تولید می کنند. احتمالاً به همین دلیل است که برخی از کودکان مبتلا به این اختلال پاشنه را زیاد از روی زمین بلند نمی کنند. بنابراین یکی از مداخلات مورد نظر در کاردرمانی جسمی باید تقویت عضلات مچ پا باشد و شاید به همین دلیل این کودکان اکثرا حین راه رفتن پای خود را روی زمین میکشند یا نزدیک سطح زمین نگه می دارند.
از نظر حرکت شناسی در کل راه رفتن این کودکان دو تفاوت عمده با کودکان عادی دارد که عبارتند از: تغییرات زیاد در محل قرار دادن پاها و دیگری بالا و پایین رفتن زیاد و سریع مرکز ثقل حین راه رفتن، الگوی راه رفتن در این کودکان را میتوان به صورت باز گذاشتن زیاد پاها،طولانی بودن زمانی که پاها هر دو روی زمین هستند و طولانی بودن زمان گامها یا استراید (زمانی که یک پا حین راه رفتن به زمین میخورد تا زمانی که همان پا دوباره به زمین میخورد) و تغییرات زیاد و خارج از استاندارد انحرافات رو به داخل و خارج پاها حین راه رفتن،توصیف کرد. همچنین سکندری خوردن زیاد و زمین خوردن زیاد در کودکانی که دیر راه افتادن، ناشی از تغییرات زیاد و سریع مرکز ثقل حین راه رفتن در این کودکان می باشد در حالی که مرکز ثقل در کودکان عادی به صورت یک موج سینوسی با شیب ملایم آرام بالا و پایین میشود.
یکی دیگر از علائمی که حتی با بهبود مهارت های حرکتی در بزرگسالی نیز ممکن است با این کودکان همراه باشد راه رفتن غیر قرینه است و نحوه گام برداشتن در پای چپ و راست تفاوتهایی با یکدیگر دارند، نزدیک یک سوم این کودکان به صورت غیر قرینه راه می روند،مجموعه علائم فوق باعث شده راه رفتن این کودکان کمی شبیه به راه رفتن کودکان مبتلا به بیماری نادر ارلی آنس آتاکسی باشد که باید با یکدیگر تشخیص افتراقی داده شوند. البته با توجه به سن شروع این بیماری،سه تا ۲۰ سالگی و علائم آسیب ساختاری در ام آر آی آن ها،تشخیص افتراقی بسیار آسان خواهد بود. بهترین و موثر ترین درمان در این کودکان توانبخشی مستمر همراه با استفاده از کفش طبی مناسب می باشد. کاردرمانی جسمی کلینیک دکتر صابر در زمینه بهبود روند رشد کودکان و راه افتادن کودک بسیار قابل اهمیت است.
سوالات متداول:
1- چه زمانی راه‌افتادن کودک دیر محسوب میشود؟
اگر کودک تا ۱۸ ماهگی بدون کمک شروع به راه رفتن نکند، این وضعیت معمولاً به‌عنوان تاخیر در راه رفتن در نظر گرفته شده و نیازمند ارزیابی تخصصی است
2- علائم اولیه تاخیر راه رفتن چیست؟
اگر کودک تا ۹ ماهگی نتواند بدون حمایت بنشیند، تا ۱۲ ماهگی با کمک نتواند بایستد یا بین ۱۶ تا ۲۳ ماهگی شروع بهراه رفتن مستقل نکند، اینها نشانه‌های هشدار اولیه به حساب می‌آیند
یکی از مشکلات کودکان طیف اوتیسم و کودکان با اختلالات یکپارچگی حسی همچنین کودکان با تشخیص بیش فعالی و نقص توجه و عقب ماندگی ذهنی مشکلات آگاهی بدنی و تصویر بدنی است. از علائم مشکلات آگاهی بدنی در کودکان می توان به عدم توانایی کودک در استفاده از اندام ها به صورت گروهی در غالب فعالیت هایی نظیر پوشیدن لباس، شنا کردن، دوچرخه سواری و فعالیت هایست که نیاز به هماهنگی حرکتی دارند می باشد. ممکن است کودکی را دیده‌باشید که در پارک مدام در حال دویدن به اطراف و لمس کردن اشیاء یا افراد دیگر است. در این حالت کودک به علت عدم آگاهی بدنی( body awareness) به صورت مداوم تلاش می کند با حرکت دادن اندام هایش به وضعیتی برسد که احساس آرامش کند. مرکز کاردرمانی دکتر صابر در زمینه اختلالات یکپارچگی حسی مجهز به تکنولوژی های پیشرفته ای می باشد و در بخش سنسوری روم به اصلاح طرح واره بدنی در کودکان می پردازد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
آگاهی بدنی چیست
در کودکان ASD آگاهی بدنی و تصویر بدنی که ابزار مورد نیاز برای درک محیط می باشد به وسیله اطلاعات حاصل از حواس و حرکات بدن به درستی شکل نمی گیرد و همین امر باعث می شود کودک اوتیسم یا کودکان با اختلال یکپارچگی حسی دنیا را همانند یک کودک عادی درک نکند. کاردرمانی ذهنی و کاردرمانی حسی در ایجاد آگاهی بدنی و اصلاح تصویر بدنی در کودکان موثر می باشد در ادامه به ارائه تمرینات کاردرمانی جسمی در زمینه آگاهی بدنی پرداخته می شود. کاردرمانی یکپارچگی حسی نقش مهمی را در درمان مشکلات آگاهی بدنی و تصویر بدنی در کودکان ایفا می کند.
علائم ضعف آگاهی بدنی در اوتیسم
آگاهی بدنی (Body Awareness) به درک فرد از موقعیت و حرکات بدن خود در فضا اشاره دارد. در کودکان اوتیسم، این مهارت اغلب دچار اختلال است که میتواند بر تعادل، هماهنگی حرکتی و حتی تعاملات اجتماعی تأثیر بگذارد.
علائم رایج ضعف آگاهی بدنی در کودکان اوتیسم:
-برخوردهای مکرر با اشیا یا افراد:
کودک ممکن است به دلیل درک نادرست از فضای اطراف، مدام با دیوار، مبلمان یا دیگران برخورد کند.
-ناتوانی در تقلید حرکات:
مشکل در کپی کردن حرکات ساده مانند دست زدن یا پریدن، که نشان‌دهنده ضعف در ارتباط بین مغز و بدن است.
-وضعیت بدنی نامناسب:
نشستن یا ایستادن به شکل غیرعادی (مثلاً خمیده یا با فشار زیاد روی یک پا).
-مشکلات تعادلی:
زمین خوردن مکرر، ترس از ارتفاع یا مشکل در راه رفتن روی سطوح ناهموار.
-واکنش‌های نامتناسب به لمس:
حساسیت بیش‌ازحد یا بی‌تفاوتی به تماس فیزیکی (مثلاً متوجه نشدن خراش روی پوست).
-دشواری در انجام حرکات ظریف:
مشکل در بستن دکمه، استفاده از قیچی یا نگه داشتن مداد به شکل صحیح.
چرا این علائم مهم هستند؟
ضعف آگاهی بدنی میتواند منجر به اضطراب، اجتناب از فعالیتهای حرکتی و حتی تأخیر در گفتار شود. کاردرمانی و تمرینات یکپارچگی حسی میتوانند به بهبود این مهارت کمک کنند.
کاردرمانی در آگاهی بدنی و تصویر بدنی در کودکان اوتیسم
منظور از این فعالیت ها کمک به ایجاد تصاویر صحیح از مکان و عملکرد اعضای بدن است.
اشاره کردن به اعضای بدن: کودک با مشکلات تصویر بدنی با نام بردن از اعضای گوناگون مثل بینی،بازوی راست،قوزک چپ و غیره به آن عضو اشاره میکنند. این کار با چشم بسته دشوارتر است.افزون بر این می توان پس از دراز کشیدن کودک روی زمین از او خواست که اعضای گوناگون بدن خود را لمس کند. این فعالیت چنانچه طی الگوی آهنگین-به طور مثال،با استفاده از میزانه شمار ( مترونوم) – انجام شود، دشوارتر است.
آدم مصنوعی: با مقوا آدمی مصنوعی ساخته میشود که اعضای بدنش با چسب و بست طوری به هم وصل شده است که در جهت های مختلف میتوان با حرکتشان در آورد. کودک با اختلال آگاهی بدنی طبق درخواستی که از آنها می شود اعضای گوناگون آدم مصنوعی را حرکت می دهند و جهت حرکات بدن خود را با آن هماهنگ میکنند.
بازی «سیمون می گه»: این بازی با چشم‌های باز یا بسته صورت میگیرد ( سیمون می گه پای راست بالا و …) .
پازل: پازل هایی از مردم،حیوانات،اشیا و جز آن را میتوان برای نشان دادن حالتهای کنشی بدن برید.
چی جا افتاده؟ از تصاویری استفاده میشود که اعضای از بدن آن در جای خود نیست. کودک یا می‌گویند چی جا افتاده یا عضو جا افتاده را نقاشی میکنند.
نقاشی به اندازه واقعی و طبیعی: دانش آموزان روی ورقه های بزرگ کاغذ دراز میکشند و معلم دور آنها را خط می کشد. دانش‌آموزان با اضافه کردن جزئیات صورت و بدن و رنگ کردن لباس ها آنها را تکمیل می کنند.
تمرینات آگاهی بدنی در کاردرمانی جسمی
آگاهی از اجزای بدن از طریق لمس کردن: چشم‌های کودک اوتیسم بسته است. به اعضای گوناگون بدن او دست زده می شود و از او سوال می شود که کدام قسمت از بدن لمس شد.
بازی ها: بازیهایی نظیر « ورق بازی» ، «تقلید ادا و اطوار» و « آیا تاکنون یک زن جوان دیده ای؟» به رشد مفاهیم چپ ، راست و تصویر بدن کمک می کند.
نمایش صامت: کودک با اجرای نمایش صامت در نقش فردی با حرف های خاص مثلا راننده‌ای را که اتوبوس می راند،پلیسی را که عبور و مرور وسایل نقلیه را کنترل میکند،پستچی یا آشپزی را نشان می‌دهند.
اجرای دستور ها: به کودک با مشکلات آگاهی بدنی گفته میشود که دست چپ را روی گوش راست و دست راست را روی شانه چپ بگذارد. درخواست بعدی ممکن است گذاشتن دست راست جلو دست چپ یا چرخیدن به راست،راه رفتن با جفت پا و چرخیدن به چپ باشد.
چرخنده: ردیف هایی از دایره های رنگی روی زمین،پارچه ای مشمعی یا ورقه ای پلاستیکی آماده کنید.با ساختن کارت های دستورالعمل و دادن آن به کودک از او بخواهید پای چپ را روی دایره سبز و پای راست را روی دایره قرمز قرار دهد و…
تخمین: کودک تعداد قدم هایی را که باید بردارند تا به هدفی برسند،تخمین می‌زنند.
آب درمانی در کودکان اوتیسم: انجام دادن حرکت هایی در استخر یا دریاچه امکان رها شدن از نیروی جاذبه زمین را فراهم میکند. یادگیری برخی از فعالیت‌ها در آب آسانتر است،زیرا آب امکان کنترل بیشتری را فراهم می‌آورد و فعالیت‌ها را میتوان با سرعت کمتری انجام داد. افزون بر این شنا فعالیت عالی برای تقویت عملکرد حرکتی عمومی است.
سنسوری روم:با انجام تمرینات مختلف حرکتی و دریافت فیدبک های حسی بینایی، شنیداری، حس عمقی و لامسه به کودک کمک می شود درک درستی از بدن و اعضای آن بدست آورد.
بیوفیدبک: توسط این دستگاه حرکات کودک شبیه سازی می شود و با توجه به مانیتور کودک می تواند حرکاتش را مشاهده و اصلاح کند تا به هدف نهایی بازی دست یابد
ارتباط آگاهی بدنی با رفتارهای کلیشه‌ای در اوتیسم
رفتارهای تکراری و کلیشه‌ای مانند تکان دادن دستها یا چرخیدن، از نشانه‌های شایع در کودکان اوتیسم است که اغلب با اختلال در آگاهی بدنی مرتبط هستند. این رفتارها ممکن است راهکاری برای جبران مشکلات پردازش حسی یا تنظیم اضطراب باشد.
نقش آگاهی بدنی در شکل‌گیری رفتارهای کلیشه‌ای
پاسخ به اختلالات حسی:
کودکانی که درک ضعیفی از موقعیت بدن خود دارند، ممکن است از حرکات تکراری مانند اکولالیا اوتیسم (تکرار کلمات یا صداها) برای ایجاد ورودی حسی قابل پیش‌بینی استفاده کنند.
تنظیم هیجانی:
حرکات یکنواخت (مثل تاب خوردن) به برخی کودکان کمک میکند تا با محیط بیش‌ازحد تحریک‌کننده کنار بیایند.
مشکل در برنامه‌ریزی حرکتی:
ضعف در آگاهی بدنی میتواند منجر به “گیرکردن” کودک در الگوهای حرکتی تکراری شود.
راهکارهای کاهش رفتارهای کلیشه‌ای با بهبود آگاهی بدنی
-فعالیتهای مقاومتی: استفاده از توپ‌های درمانی یا کش‌های ورزشی
-تمرینات تعادلی: راه رفتن روی تخته‌های تعادل
-بازی‌های تقلیدی: تقلید حرکات حیوانات یا شخصیت‌ها
سوالات متداول:
1-چگونه بفهمم کودک من مشکل آگاهی بدنی دارد؟
علائم شامل برخورد مکرر با اشیا، وضعیت بدنی نامناسب، مشکلات تعادلی، مشکل در تقلید حرکات و واکنش‌های غیرعادی به لمس است. همچنین ممکن است در انجام حرکات ظریف مثل بستن دکمه مشکل داشته باشد.
2-چه بازیهایی برای بهبود آگاهی بدنی مفید هستند؟
بازیهایی مثل “لیلی”، “مسیرهای تعادلی”، “پانتومیم” (تقلید حرکات)، بازی با توپ‌های بزرگ و استفاده از تاب‌های درمانی بسیار مؤثرند. بازی‌های لمسی مثل شن‌بازی نیز کمک‌کننده است.
مرکز کاردرمانی جسمی کودکان ،کاردرمانی جسمی نوزادان و کاردرمانی جسمی بزرگسالان با مدیریت جناب آقای دکتر صابر مدرس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در حیطه توانبخشی، به درمان بیماران در زمینه کاردرمانی جسمانی خوب می پردازد. کلینیک کاردرمانی جسمی پایا(در پاسداران) و مرکز کاردرمانی جسمی غرب تهران(در سعادت آباد) از بهترین مراکز کاردرمانی جسمی در تهران می باشند که با دارا بودن بیش از 16 سال سابقه فعالیت در حیطه کاردرمانی جسمی در بزرگسال و کاردرمانی جسمی کودک و نوزاد به عنوان یکی از برجسته ترین مراکز کاردرمانی جسمی در تهران شناخته شده است.یکی دیگر از موارد بارز در مرکز کاردرمانی جسمی خوب برای کودکان وجود امکانات پیشرفته و تخصصی کاردرمانی جسمی می باشد. مرکز کاردرمانی جسمی برای بزرگسالان و کودکان(نوزادان) با 39 کاردرمان جسمی و ذهنی مجرب و 12 نیروی گفتار درمان و روانشناس متخصص تلاش نموده است تمام نیاز های مراجعین به خدمات توانبخشی را در بر بگیرد. کاردرمانی جسمی در حیطه کودکان فلج مغزی، اوتیسم، سندروم داون، عقب مانده ذهنی ،نوزادان میکروسفال، کاردرمانی درمشکلات حرکتی اختلال یادگیری و …. و در بزرگسالان در بیماری های ضربه مغزی، ضایعات نخاعی، سکته مغزی،درمان ام اس، پارکینسون ، ای ال اس و ….. فعالیت می نماید. بهترین کاردرمانی جسمی در تهران در حیطه کاردرمانی در منزل برای کودکان و بزرگسالان نیز فعالیت می نماید.
کاردرمانی جسمی برای کودکان اوتیسم
بسیاری از کودکان در طیف اوتیسم، مشکلات هماهنگی حرکتی دارند. اغلب، دلیل این امر می تواند ضعف عضلانی هسته بدن باشد – عضلات پشت و شکم – که بر تعادل و وضعیت بدن تأثیر می گذارد. در نتیجه، فرزند ما ممکن است هنگام تلاش برای حفظ یک وضعیت، سریع خسته شود و ممکن است متوجه شویم که او دائماً در حال حرکت است، بی قراری می کند و سر خود را هنگام نشستن پشت میز بالا نگه می دارد. فرزند ما ممکن است در استفاده از اسکوتر یا دوچرخه سواری نیز مشکل داشته باشد، زیرا به هسته بدنی قوی نیاز است. هسته بدن همچنین بر مهارت های حرکتی ظریف مانند استفاده از کارد و چنگال، دست خط و برش با قیچی تأثیر می گذارد. اگر میان تنه ما قوی نباشد، کار کردن هماهنگ بازوها، دست ها و انگشتان ما بسیار دشوار است. یک هسته بدنی خوب به ما امکان می دهد در موقعیت های مختلف تعادل خود را حفظ کنیم. این به ما امکان می دهد در حالی که بازوها و پاهایمان کار می کنند (مثلاً راه رفتن) ثابت و متعادل بمانیم یا زمانی که روی یک سطح متحرک هستیم (مثلاً اتوبوس) راست قامت بمانیم. کاردرمانی (OT) به افراد کمک می کند تا روی مهارت های شناختی، فیزیکی، اجتماعی و حرکتی کار کنند. هدف بهبود مهارت های روزمره است که به افراد امکان می دهد مستقل تر شوند و در طیف وسیعی از فعالیت ها شرکت کنند. کاردرمانی برای اوتیسم اغلب بر مهارت های بازی، استراتژی های یادگیری و مراقبت از خود تمرکز دارد. استراتژی های کاردرمانی همچنین می توانند به مدیریت مسائل حسی کمک کنند. کاردرمانگر با ارزیابی سطح فعلی توانایی فرد شروع می کند. خدمات کاردرمانی بر افزایش مشارکت در انجام فعالیت های زندگی روزمره (مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن)، فعالیت های ابزاری زندگی روزمره، آموزش، کار، اوقات فراغت، بازی و مشارکت اجتماعی تمرکز دارد. آن ها می توانند به کودکان کمک کنند تا به اطلاعاتی که از حواس خود دریافت می کنند، مانند صدا، مزه، لمس و… ، پاسخ دهند. آن ها می توانند به کودکان مبتلا به اوتیسم کمک کنند تا یاد بگیرند چگونه از مکانی به مکان دیگر و از فردی به فرد دیگر منتقل شوند و همچنین به آن ها کمک کنند تا راه های مناسب برای برقراری ارتباط و مشارکت با همسالان را بیاموزند. در سال های اولیه (تولد تا 3 سالگی) کاردرمانی می تواند به افزایش مشارکت کودک در روال زندگی روزمره کمک کند. آن ها همچنین به توسعه مهارت های حرکتی درشت از طریق فعالیت های بازی ساختار یافته و آزاد کمک می کنند.
کاردرمانی جسمی برای کودکان – کاردرمانی جسمی برای بزرگسالان
در بهترین مرکز کاردرمانی جسمی کودکان و بزرگسالان با بهره گیری از تکنیک های توانبخشی و علم عصب شناختی و آناتومی اندام ها به اصلاح و تسهیل رشد حرکتی کودکان کمک می کند. ارزیابی تون عضلات، روند رشد حرکتی کودک و بزرگسال ، مهارت های تعادلی، ساختار اسکلتی عضلانی از مراحل ارزیابی و درمان این بخش می باشد.
در جلسات کاردرمانی جسمی برای کودکان و بزرگسالان تلاش می شود با استفاده همزمان از عضلات و ذهن در فعالیت های هدفمند، توانایی های از دست رفته کودکان را پرورش و بهبود بخشید. همچنین کاردرمانی جسمی نوزادان به صورت تخصصی و با حساسیت بالا تحت نظر جناب آقای دکتر صابر به انجام کاردرمانی جسمانی تخصصی می پردازد.
روند ارزیابی و درمان در مرکز کاردرمانی جسمی بزرگسالان و کودکان
روند ارزیابی و درمان در مرکز کاردرمانی جسمی کودکان و بزرگسال در تهران با ارزیابی قدرت عضلات آغاز می شود. قدرت عضلاتی براساس 5 درجه مشخص می گردد.
عدم انقباض در عضلات اندام های فوقانی و تحتانی در کودک یا بزرگسال
کمی انقباض در عضلات و اندام ها در کودکان ( نوزاد) یا بزرگسال مشاهده می شود
قدرت عضلات به نحوی است که کودک یا بزرگسال می تواند اندام را با حذف جاذبه حرکت دهد.
قدرت عضلات در حدی است که نوزاد یا بزرگسال توانایی حرکت اندام را بر خلاف جاذبه دارا می باشد.
در این قسمت قدرت عضلات کامل می باشد به نحوی که کودک یا بزرگسال توانایی حرکت اندام در مقابل مقاومت را نسبت به سن خود دارا می باشد.
بعد از ارزیابی در مرکز کاردرمانی جسمی بزرگسالان و کوکان و مشخص شدن میزان ضعف در عضلات مراجع متخصص کاردرمانی جسمی به درمان در این حیطه می پردازد. کاردرمانگران جسمی با استفاده از روش های درمانی نظیر روش بیومکانیکان به تقویت عضلات می پردازد.
در بهترین مرکز کاردرمانی جسمی در کودکان و نوزادان روند رشد نرمال حرکتی کودک متناسب با سن او مورد بررسی قرار گرفته و در صورت مشاهده تاخیر حرکتی برای درمان این مسئله برنامه ریزی می شود. رشد حرکتی کودک متناسب باسن به صورت زیر می باشد:
روند رشد حرکتی در نوزادان و کودکان
کنترل سرو گردن : 3 ماهگی
توانایی نشستن : 7 ماهگی
غلتیدن : 6 ماهگی
سینه خیز رفتن :7 ماهگی
چهار دست و پا رفتن : 9 ماهگی
ایستادن : 11 ماهگی
راه رفتن : 12 ماهگی
دویدن : 2 سالگی
جفت پا پریدن : 3 سالگی
بالا و پایین رفتن از پله به صورت مستقل : 3 سالگی
مهارت لی لی رفتن : 4 سالگی
در ادامه روند ارزیابی و درمان بهترین مراکز کاردرمانی جسمانی کودکان و کاردرمانی جسمی بزرگسال در تهران به بررسی وضعیت تعادلی نیز پرداخته می شود. در صورت نیاز درمان تعادلی توسط کاردرمانی جسمی انجام میگیرد. مشکلات تعادلی نظیر ناامنی جاذبه ای، ضعف در رفلکس های تعادلی مچ پا و لگن _ واکنش های حفاظتی بدن بررسی و با استفاده از ابزارهای کاردرمانی جسمی نظیر نردبان زمینی و دیواری _ تیلت بردباری _ Balance beam و…. مداخلات کاردرمانی جسمی برای کودکان و بزرگسالان انجام می شود.
از موارد دیگری که در مرکز کاردرمانی جسمی کودکان و بزرگسالان به آن پرداخته می شود مشکلات ساختار آناتومیکی کودکان از جمله انحراف ستون فقرات (scoliosis)، پاپرانتزی ، پاضربدری ، صافی کف پا ، در رفتگی لگن ، لکسیته لیگامانی و …. می باشد. درمان کودکان فلج مغزی ( cp) ، سندرم داون ، اختلالات یادگیری ، تاخیر حرکتی ، دیستروفی عضلانی ، خام حرکتی یا کلامزی ، هیپوتونی ، فلج ارب و تورتیکولی و….. نیازمند خدمات کاردرمانی جسمی می باشند.
کلینک کاردرمانی و توانبخشی پایا و غرب تهران با مدیریت جناب آقای صابر آماده خدمت رسانی به کودکان دلبند شما و مراجعین بزرگسال در زمینه کاردرمانی جسمی و گفتاردرمانی کودکان و بزرگسالان می باشد.
کاردرمانی جسمی کودکان
فعالیت های کاردرمانی جسمی در جهت افزایش قدرت عضلات در اندام ها، افزایش دامنه حرکتی مفاصل ، بهبود مهارتهای تعادلی و هماهنگی حرکتی در کودکان فعالیت می نماید. همچنین با انجام فعالیت های هدفمند درمانی از ایجاد دفورمیتی های اسکلتی و عضلانی در کودکان جلوگیری می کند. آموزش نحوه استفاده از وسایل کمکی مانند واکر، اسپیلنت های مختلف و عصا از دیگر خدمات کاردرمانی جسمی است که در حیطه کودکان انجام می گیرد.
1.کاردرمانی جسمی نوزادان و کودکان فلج مغزی(CP)
کاردرمانی جسمی نوزادان و کودک برای ناتوانی در کنترل پاسچرال به علت مشکلات حسی و عصبی عضلانی که باعث نقص حرکتی میشوند
کاردرمانی جسمی در کودکان جهت تون عضلانی غیرطبیعی و اسپاستی سیتی که باعث جلوگیری از حرکت ارادی میشود . انجام تمرینات کششی و افزایش دامنه حرکتی پسیو در جهت بهبود حرکات نوزاد و کودکان فلج مغزی
کاردرمانی جسمی برای کودکان فلج مغزی جهت اختلالات حسی که باعث عدم برنامه‌ریزی حرکتی و آگاهی بدنی ضعیف می شود و همچنین تقویت حس عمقی توسط کاردرمانی جسمی خوب کودکان برای بهبود تون عضلات انجام می شود.
کاردرمانی جسمی برای کودکان و نوزادان جهت تسهیل سازی روند رشد حرکتی در کودکان فلج مغزی
کاردرمانی جسمی خوب نوزاد و کودکان فلج مغزی در زمینه مهارت های تعادلی
بهترین کاردرمانی جسمی برای کودکان فلج مغزی در آیتم کنترل رفلکس های پاتولوژیک
تقویت قدرت و تحمل عضلات توسط ابزار های مختلف در بهترین مرکز کاردرمانی جسمی کودکان فلج مغزی
بهبود رفلکس های تعادلی توسط کاردرمان جسمی خوب در تهران
تقویت مهارتهای حرکتی دست درشت و ظریف توسط کاردرمانی جسمی برای نوزاد و کودکان فلج مغزی در بهترین مراکز کاردرمانی جسمی در کودکان تهران
کاهش نا امنی جاذبه ای و ترس از ارتفاع کودکان فلج مغزی توسط کاردرمانی جسمانی خوب در تهران
بهبود هماهنگی حرکتی چشم و دست ها ، چشم و پاها و … توسط کاردرمانی جسمی خوب نوزاد و کودکان فلج مغزی
جلوگیری و درمان دفورمیتی در اندام ها توسط کاردرمان جسمی خوب در تهران
تجویز و آموزش ارتز و پروتوز و اسپیلنت های مختلف برای کودکان فلج مغزی در بهترین مرکز کاردرمانی جسمی نوزادان در تهران
2.کاردرمانی جسمی کودکان سندرم داون
کاردرمانی جسمی در کودکان و نوزاد سندرم داون جهت درمان زمان بندی ضعیف کاهش قدرت عضلانی و کاهش کنترل پاسچرال در بهترین مرکز کاردرمانی جسمی برای کودکان سندرم داون در تهران
تسهیل سازی مهارتهای حرکتی مانند کنترل سر ، نشستن ، ایستادن و راه رفتن توسط کاردرمان جسمی خوب در تهران
تقویت عضلات دستی در حرکات درشت و ظریف انگشتی توسط بهترین کاردرمانی جسمی در کودکان سندرم داون
جلوگیری و درمان دفورمیتی های شایع از جمله صافی کف پا ، عقب زدگی زانو و …. برای کودکان سندرم داون در بهترین مرکز کاردرمانی جسمی کودکان سندرم داون در تهران
انجام تمرینات حس عمقی و وستیبولار جهت بهبود مهارتهای حرکتی کودکان سندرم داون در مرکز کاردرمانی جسمی خوب نوزاد و کودک در تهران
تقویت مهارتهای تعادلی و حفاظتی با ابزار روز دنیا توسط بهترین کاردرمانی جسمی کودکان سندرم داون
افزایش سرعت پردازش حرکتی توسط تکنیک های مختلف در بهترین کاردرمانی جسمی کودکان سندرم داون تهران
یکپارچگی حسی حرکتی توسط کاردرمانی جسمی کودکان سندرم داون
افزایش تحمل عضلانی در مفاصل مختلف در بهترین مراکز کاردرمانی جسمی کودکان سندرم داون در تهران
3.بهترین مرکز کاردرمان جسمی برای کوکان اوتیسم
اصلاح مشکل حرکتی در کودکان اوتیسم به علت یکپارچگی ضعیف اطلاعات برای برنامه‌ریزی حرکتی با استفاده از تکنیک های کاردرمانی جسمی در اوتیسم
کاردرمانی جسمی برای کودکان اوتیسم در جهت افزایش تغییر پذیری در روند های حسی و بروندادهای حرکتی
بررسی و درمان وضعیت نوک پنجه ای راه رفتن کودک اتیسم در مرکز کاردرمانی جسمی در اوتیسم
افزایش حس عمقی با تکنیک های درمانی بهترین مرکز کاردرمانی جسمی برای کودکان اوتیسم
افزایش تحمل عضلانی در اندام تحتانی و فوقانی در مرکز کاردرمانی جسمی برای کودکان اوتیسم
بهبود مهارت های ریز انگشتی و طرز استفاده از ابزار ها در مرکز کاردرمانی جسمی در کودکان اوتیسم به صورت ویژه ای مور درمان قرار می گیرد.
بهبود حس وستیبولار و نا امنی جاذبه ای در مرکز کاردرمانی جسمی کودکان اوتیسم
یکپارچگی حسی حرکتی توسط بهترین مرکز کاردرمانی جسمی برای کودکان اوتیسم
4.بهترین مرکز کاردرمانی جسمی در نوزاد میکرو سفال
ایجاد مهارت های حرکتی نظیر کنترل سر، مهارت نشستن، غلتیدن ،سینه خیز رفتن و…… با استفاده از تکنیک های کاردرمانی جسمی میکروسفالی
تقویت قدرت عضلات تنه و اندام ها در مرکز کاردرمانی جسمی در نوزاد میکروسفال
ایجاد هماهنگی حرکتی اندام فوقانی و تحتانی در مرکز کاردرمانی جسمی میکروسفالی
5.اختلال هماهنگی رشد و تاخیر حرکتی در کودکان
کاهش سرعت واکنش کاهش دقت فعالیت های دو دستی مشکلات زمانبندی و توالی یابی
مشکل در حرکات پیش بینی شده و هماهنگی ریتمیک عملکرد اجرایی gait کنترل پاسچرال مشکل در عملکرد های حسی ادراکی
عملکرد های حسی- ادراکی شامل پردازش حسی- دیداری ادراک لامسه کاینستزیا و سرعت پردازش می باشد
نقص در قدرت در فعالیت های نیازمند کنترل بین فلکشن و اکستنشن زانو
از دیگر بیماری هایی که در حیطه کودکان به کاردرمانی جسمی نیاز دارند عبارتند از:
کاردرمانی جسمی برای کودکان عقب مانده ذهنی
کاردرمانی جسمی در دیستروفی عضلانی
کاردرمانی جسمی در اختلالات ارتوپدیک کودکان و بد فورمی های مادرزادی کودکان
کاردرمانی جسمی در دررفتگی مادرزادی لگن
کاردرمانی جسمی بزرگسالان در تهران
در مرکز کاردرمانی جسمی بزرگسال شرق و غرب تهران دکتر صابر، پس از ارزیابی های دقیق در زمینه نوع بیماری، شدت بیماری بزرگسال و ارزیابی قدرت عضلات و مهارت های تعادلی به درمان مشکلات جسمی توسط کاردرمان جسمانی خوب در تهران پرداخته می شود. بیمارانی که می توانند از خدمات بهترین مرکز کاردرمانی جسمی برای بزرگسال در تهران استفاده نمایند به شرح زیر است:
بهترین مرکز کاردرمانی جسمی بزرگسال در سکته مغزی
مرکز کاردرمانی جسمانی خوب در بزرگسالان برای بیماران ام اس
بهترین مرکز کاردرمانی جسمی برای بزرگسالان در بیماری پارکینسون
مرکز کاردرمانی جسمی خوب بزرگسال در ضایعات نخاعی
بهترین مرکز کاردرمانی جسمی بزرگسالان در ضربه مغزی
بهترین مرکز کاردرمانی جسمی بزرگسال در سالمندان
کاردرمانی جسمی خوب بزرگسال برای بیماری ای ال اس( ALS )
مرکز کاردرمانی جسمی بزرگسالان در بیماران گیلن باره
روش کنترل حرکتی در مرکز کاردرمانی جسمی کودکان و بزرگسالان
تعریف :motor control توانایی تنظیم کردن و جهت دادن به مکانیسم های مورد نیاز برای حرکت
در رویکرد کنترل حرکتی تمرکز اصلی بر رفتار حرکتی کودک می باشد
تعریف دقت حرکتی: و هماهنگی چشم و دست و کنترل حرکات
کاردرمانی جسمی کودکان در اختلال یکپارچگی حسی
اختلال سیستم وستیبولار
مشکل در ادراک بدنی و برنامه‌ریزی بدنی
مشکل در تنظیم و پردازش حسی
رویکردهای motor control که بر حسب bottom- up هستند:
Activity – focused motor intervention
بر تمرین و تکرار اعمال حرکتی معنادار متمرکز است
از طریق روتین های روزمره خانواده باعث بهبود یادگیری حرکتی می شود
Neurodevelopmental treatment (NDT)
کودکانی که دچار ضایعه مغزی هستند(مانند CP) از الگوهای حرکتی feeling و تکنیک های handling این رویکرد بهره می برند
نقش درمانگر تسهیل الگوهای حرکتی نرمال است
هدف این رویکرد ارائه درونداد به کودک جهت نرمال سازی تون عضلانی است
طبق تئوری NDT نرمال سازی تون باعث بهبود حرکت می شود
استراتژی های این رویکرد شامل:
در ابتدا درمانگر تون عضلانی را مهار یا تسهیل میکند
برای تسهیل حرکت درمانگر از نقاط کلیدی کنترل بدن و تکنیک های handling استفاده می کند
استراتژی های این رویکرد باعث یکپارچگی رفلکس ها میشوند
Reflex integration therapy
بر اساس این رویکرد یکپارچه نشدن رفلکس ها باعث تداخل در حرکات نرمال کودک می شوند
اصول این رویکرد بر اساس مدلهای سلسله مراتبی رشد حرکتی می باشد
استراتژی هایی ارائه می دهد که باعث یکپارچه شدن رفلکس ها می شوند
Sensory Integration(SI)
رویکرد SI مولفه های زیربنایی حرکات کودک را با درگیر کردن وی در محیط غنی از محرک را مورد هدف قرار میدهد و موجب تطابق و پاسخ دادن کودک به محرک‌های حسی می شود
کودک در این رویکرد در چالش‌های just- right درگیر می شود
طبق رویکردSI زمانی که کودک پاسخ تطابقی میدهد نوروپلاستی سینه اتفاق میافتد
این رویکرد فعالیتهای لامسه عمقی و وستیبولار کودک- محور را به منظور پاسخ تطابقی ارائه می دهد
استفاده از ابزار معلق )مانند تاب( از ملزومات SI است)
Strength- based training
از مقاومت های پیش رونده به منظور ایجاد قدرت و تحمل عضلانی استفاده میشود
افزایش قدرت عضلانی موجب بهبود کیفیت حرکت می گردد
بر ظرفیت ها منابع کودک و خانواده جهت ساختن یک رابطه مثبت و مولد تاکید دارد
استراتژی ها شامل افزایش وزن اشیا با افزایش تکرار حرکات به منظور افزایش قدرت
Task- specific training
از تئوری سیستم های داینامیک پیروی می کند
شامل تمرین اعمال یا فعالیتهای به خصوص حین در نظر گرفتن مفاهیم یادگیری حرکتی است
مراجع فعالیت های حرکتی خاص خاص را تمرین میکند و فیدبک دریافت می کند
تمرکز این رویکرد بر فعالیتهای عملکرد است تا اختلال
این رویکرد با اصول کاردرمانی در هم تنیده است
اصول استراتژی ها تمرین ها تکرار پذیر هستند هدف تکمیل کل فعالیت است و مراجع باید به طور مثبت تقویت شود
تئوری سیستم های داینامیک در کاردرمانی جسمی کودکان
طبق این تئوری motor control وابسته به سه فاکتور غیر خطی می باشد:
فردی
رویکرد شناختی در کاردرمانی جسمی کودکان
رویکردحسی در کاردرمانی جسمی کودکان
رویکرد نورولوژیکال در کاردرمانی جسمی کودکان
رویکرد اسکلتی عضلانی در کاردرمانی جسمی کودکان
رویکرد ادراکی در کاردرمانی جسمی کودکان
رویکرد عاطفی اجتماعی در کاردرمانی جسمی کودکان
محیطی
فیزیکی
اجتماعی
فرهنگی
مذهبی
فعالیت
ماهیت فعالیت
اهداف
نقش ها
ویژگی های اشیا (نوع سایز و شکل)
اصول تئوری سیستم های داینامیک در بهترین مرکز کاردرمانی جسمی کودکان شامل:
برای کنترل تطابقی حرکات تعامل بین سیستم های بدن ضروری است
عملکرد نتیجه تعامل بین سیستم‌های تطابقی و انعطاف پذیر است
نقص عملکرد1 زمانی رخ میدهد که تطابق پذیری فرد با demandهای فعالیت و محدودیت‌های محیطی مطابقت نداشته باشد
طبق این رویکرد سیستم های چندگانه فردی محیطی و فعالیت باید با هم تعامل کنند تا کنترل تطابقی حرکت صورت گیرد
فرد
در فرآیند ارزیابی کار درمانگر باید عوامل فردی که بر عملکرد حرکتی تاثیر می گذارند را مورد ارزیابی قرار دهد و این عوامل فردی شامل تیترهای زیر است
شناخت
فاکتورهای شناختی به سه بخش تقسیم می گردند
توجه: برای اکتشاف محیط و اشیاضروری است
انگیزه
خود کارآمدی
تعریف: به معنای باور فرد نسبت به توانمندی هایش است
کودکی که خودکارآمدی بالایی دارد یادگیری بیشتری در اعمال جدید دارد و نوروپلاستی سینه بیشتری در او اتفاق میافتد
رویکرد اسکلتی عضلانی در بهترین مرکز کاردرمانی جسمی نوزادان و کودکان
هدف کاردرمانی در تئوری سیستم های داینامیک تغییر تون عضلانی نیست بلکه بهبود توانایی فرد در انجام آکوپیشن است
Strength
تعریف: به‌کارگیری ارادی فیبرهای عضلانی
برای حرکت بر خلاف جاذبه و برداشتن اشیا کاربرد دارد
Posture
تعریف: شامل ثبات درونی بدن است و عضلات تنه و گردن را در بر میگیرد
تون پاسچرال برای حرکات عملکردی لازم است و شامل تعامل بین سیستم های اسکلتی عضلانی و حس و حرکت می شود
بررسی رشد نوروموتور در کاردرمانی جسمی کودکان
یکپارچه نشدن رفلکس ها باعث تداخل در حرکات ارادی می گردد
رفلکس ها به سه دسته تقسیم می شوند:
رفلکس های اولیه: در طی سال اول زندگی رخ می دهد و برای زنده ماندن به کار می رود مانند rooting و sucking
رفلکس های righting
در 3 ماهگی آغاز و تا 6 ماهگی باقی میمانند
این رفلکس‌ها برای هم تراز کردن سر با بدن و اندام فوقانی با اندام تحتانی پدید می آیند
شاملlandau و labyrinthine و optical righting میگردد این رفلکس ها با استفاده از سیستم های دیداری و وستیبولار سر را عمود نگه می دارند
رفلکس های protective و equilibrium
از 6 ماهگی آغاز میشوند و تا پایان عمر باقی میمانند و کمک می کنند تا کودک وضعیت خود را حفظ کند
پاسخ کل بدن به بی ثباتی پاسچرال می باشد
Protective extension
زمانی بروز می کند که بدن به طور ناگهانی هل داده می شود
حین از دست دادن تعادل مانع آسیب دیدن بدن میشود
Equilibrium responses
زمانی که مرکز ثقل بدن جابجا می گردد فعال می شود
رشد این رفلکس ها در پوزیشن های بین پنج الی هشت ماهگی می باشد
رفلکس های righting
Neck on body
از تولد تا 4 – 5 ماهگی
Body on body
از تولد تا 4 – 5 ماهگی
Body on head
Prone
از 1– 2 ماهگی تا 4-5 ماهگی
supine
از 2-4 ماهگی تا 5- 6 ماهگی
Landau
Flexion
از 3-4 ماهگی تا 6-7 ماهگی
Vertical
از 2 ماهگی تا 6 ماهگی
رفلکس های Equilibrium و Protective
Protective extension
Forward
از 6-7 ماهگی تا آخر عمر
Lateral
از 6-11 ماهگی تا اخر عمر
Backward
از 9-12 ماهگی تا آخر عمر
Prone
از 5-6 ماهگی تا آخر عمر
Equilibrium responses
Supine
از 7-8 ماهگی تا آخر عمر
Sitting
از 7-10 ماهگی تا آخر عمر
Quadruped
از 9-12 ماهگی تا آخر عمر
Standing
از 12-21 ماهگی تا آخر عمر
Soft neurologic signs
با motor control در ارتباط است و نشان دهنده نقص عملکرد مغزی می باشد.
شامل
Dysdiadokokinesis : ناتوانی در تغییر سریع حرکات به علت آسیب مخچه
ترمور حین فعالیت
Dysmetria: ناتوانی در تخمین فاصله ها حین فعالیت های عضلانی
مشکل در هماهنگی: کودک قادر به راه رفتن روی پاشنه و انجام آپوزیشن انگشتان نیست
Synkinesis: همان رفلکس Associative reaction است
مشکل در basal ganglia باعث مشکل در کنترل نیرو می شود
مشکل در مخچه باعث می شود کودک نیروی کمتری تولید کند و در زمانبندی ها دچار مشکل است
کاردرمانی در منزل برای بزرگسالان
کاردرمانی بیماران بزرگسال به علت دشواری در جابه جایی و مراجعه به مراکز کاردرمانی در بسیاری از موارد نیمه کاره رها می شود. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر با توجه به لزوم استمرار تمرینات توانبخشی جهت بهبود بیماران خدمات کاردرمانی در منزل را برای بزرگسالان فراهم نموده است. درمانگران با تجربه مرکز کاردرمانی دکتر صابر فعالیت های مورد نیاز بیمار را در منزل انجام می دهند و با ایجاد تطابقات محیطی مناسب بیمار را در راستای استقلال فردی با استفاده از حداکثر توانایی های بیمار یاری می دهند.
تمرینات کاردرمانی جسمی
تمرینات هماهنگی حرکتی بدن درشت با وسایل
نمونه ای از تمرینات هماهنگی حرکتی با استفاده از توپ و دیگر وسایل به شرح زیر است.
با استفاده از یک سطل و توپ از مراجعه کننده بخواهید توپ را داخل سطل بیاندازد با دور کردن فاصله سطل تا فرد پرتاب کننده می توانید تمرین را سخت تر کنید. جهت تقویت هر یک از نیمکره های مغز این تمرین را برای هر دو دست انجام دهید،معمولاً دست غیر غالب از مهارت کمتری برخوردار است،یا از فرد بخواهید با دو دست به صورت ضربدری دو توپ را پرتاب کند.
همان تمرین حرکتی شماره یک است با این تفاوت که چشم ها را باید یکی در میان بست و مراجعه کننده با یک چشم تمرین را انجام دهد.تمرین شماره ۱ و بخصوص تمرین شماره ۲ را می توان برای کودکانی که اختلال ریاضی دارند بیشتر در مورد نیمکره چپ تکرار کرد البته لازم به ذکر است تمام تمرینات هماهنگی سبب بهبود این امر می گردند. در ضمن چشم بند استفاده شده نباید هیچگونه فشاری به چشم وارد کرده و حتی میتوان از مراجعه کننده خواست خودش چشمش را ببندد.
فرد با دو دست به صورت ضربدری دو توپ را در داخل سطل بیاندازد.
تعدادی اهداف رنگی روی دیوار مشخص می کنید(می توانید سه دایره سبز،آبی و قرمز کشیده و با یک فاصله حدود ۲۰ تا ۳۰ سانتی متر از یک دیگر در یک ردیف بچسبانید) و از مراجعه کننده بخواهید آنها را با توپ بزند.
تمرین شماره چهار را با یک چشم بسته انجام می دهد.
تعدادی بولینگ روی زمین چیده و از مراجعه کننده بخواهید آنها را با توپ و با هر دو دست بزند.
نکته: نحوه پرتاب در تمرینات حرکتی شماره یک، چهار و شش با یکدیگر متفاوت می باشد که مراجعه کننده باید این مسائل را رعایت کند و عدم رعایت این مسائل احتمالاً ناشی از عدم هماهنگی پایین وی است. در تمرین شماره ۱ باید موقع پرتاب دستها در راستای بدن و کمی پشت بدن قرار گیرند و موقع پرتاب دستها به سمت جلوی بدن بالا بیایند. در تمرین شماره ۴ دست ها بالای سر قرار دارند و توپ با سرعت پرتاب شده و جهت حرکت دست به سمت جلوی بدن و کمی پایین است. در تمرین شماره ۶ الزام خاصی وجود ندارد ولی بهترین حالت این است که دستها در راستای بدن و کمی عقب تر از آن قرار گرفته و موقع پرتاب دست ها جلو آمده و مقدار کمتری نسبت به تمرین شماره یک به سمت بالا حرکت می کنند و در واقع به نحوی است که توپ مقداری از مساحت را روی زمین غل می خورد. کودکان با اختلال هماهنگی شدید این پرتاب ها را نمی‌توانند از یکدیگر متمایز کنند و معمولاً به یک صورت هر سه پرتاب را انجام می دهند.
تمرین شماره ۶ را با یک چشم بسته به صورت متناوب انجام می دهد.
تمرینات هماهنگی عصب عضله در پاها
تعدادی آجر های فومی ( یا تخته) در یک راستا قرار دهید و از مراجعه‌کننده بخواهید روی آنها راه برود.
با یک نخ و یا هر چیز دیگری که مسیر مشخص نموده و از مراجعه کننده بخواهید گردو شکستن را تمرین کند در این تمرین حتماً باید پاشنه پای جلویی به پنجه پای عقبی بخورد.
آجرهای فومی شکل یا هر وسیله دیگری را در یک راستا با یک فاصله مناسب قرار دهید و از مراجعه کننده بخواهید روی آنها راه برود.
آجرهای فومی شکل یا هر وسیله مشابه دیگری را در محیط ریخته و یک محیط شلوغ و پر مانع درست کنید و از مراجعه کننده بخواهید در این محیط شلوغ بدود.
دو شی (مثل پله های فومی شکل) را با فاصله مناسب از یکدیگر قرار داده و از مراجعه کننده بخواهید روی آنها بپرد.
فاصله پله ها را از یکدیگر کمتر کرده و از مراجعه کننده می خواهید جفت پا روی آنها بپرد
تمرینات هماهنگی عصبی عضلانی
کاردرمانی جسمی به ارائه تمرینات هماهنگی حرکتی با استفاده از تخته تعادل می پردازد.
از مراجعه کننده می خواهید روی تخته تعادل رفته و شما آنرا تکان دهید، از مراجعه کننده بخواهید یک بار به صورت عقب و جلو روی تخته تعادل بایستد و یک بار نیز به پهلو تا در تمام جهات تعادل مراجعه‌کننده تحریک شود.
نکته: چنانچه تعادل مراجعه کننده خوب است از وی بخواهید خودش تخته تعادل را در جهات مختلف تکان دهد.
مراجعه‌کننده روی تخته تعادل می ایستد و تمام تمرینات یک، سه، چهار، شش را انجام میدهد این تمرین جهت افزایش توجه و تمرکز تعادل و هماهنگی عضلانی فوق العاده می باشد.
تمرین شماره 3 را با یک چشم بسته تکرار کنید.
از مراجعه کننده بخواهید روی تخته تعادل راه برود.
از مراجعه کننده بخواهید در حالیکه روی تخته تعادل ایستاده است،توپی را که شما برای او انداخته اید بگیرد و دوباره سمت شما پرتاب کند.
تعدادی عکس یا موکت شبیه کف پا را روی زمین گذاشته و از مراجعه کننده بخواهید دقیقاً روی آنها راه برود.
از مراجعه کننده بخواهید روی دوچرخه رکاب بزند چنانچه نمیتواند با استفاده از چسب نر و ماده ( ولکرو) پاهای او را به رکاب بسته و با دست خودتان کمکش کنی در رکاب بزند بهتر است جهت آموزش ابتدا از دوچرخه ثابت استفاده کنید و یا کمک های دوچرخه را در دو طرف روی شی ای بگذارید تا چرخ عقب در هوا قرار گیرد.
یک تیوپ کامیون تهیه کرده و از مراجعه کننده بخواهید روی توپ راه برود و اگر تو پر حرکت کرد با یک پا آن را ثابت نگه دارید و چنانچه مراجعه کننده نمی تواند راه برود با نگهداشتن یک دست او به وی کمک کنید.
تیوپ را به شکل ایستاده نگه دارید و از مراجعه کننده بخواهید از میان فضای خالی آن عبور کند.
تیوپ را به شکل ایستاده نگه دارید و از مراجعه کننده بخواهید مانند اسب سوار تیوپ بشودچنانچه تعادل او خوب است از وی بخواهید دست ها را از روی تیوپ بردارد و شما تیوب را در جهت بالا و پایین و عقب و جلو حرکت دهید.
با استفاده از وسایل ممکن یک تونل درست کرده و از مراجعه کننده بخواهید داخل تونل چهار دست و پا یا سینه خیز برود. احتیاط های لازم،ناشی از هر گونه خطر و خفگی را مد نظر داشته باشید.
یک توپ بزرگ( توپ سی پی) تهیه کرده و از مراجعه کننده بخواهید در حالت نشسته روی توپ بالا و پایین بپرد.
از مراجعه کننده به خواهید به حالت چهار دست و پا روی توپ بزرگ قرار گیرد در صورتی که نمی تواند شما می توانید به او کمک کنید.
از مراجعه کننده بخواهید روی توپ بزرگ ( حدودا با قطر 60 سانتی متر به بالا) به شکم بخوابد مقداری وسیله مقابل صورت او روی زمین بگذارید شما پای مراجعه کننده را گرفته و با عقب و جلو کردن او به همراه توپ از وی بخواهید وسایل را یکی یکی از روی زمین با دستهایش بر دارد.
با استفاده از یک راکت از مراجعه کننده بخواهید به توپ پرتاب شده توسط شما ضربه بزند.
از مراجعه کننده به خواهید با استفاده از راکت دائماً به توپ تنیس ضربه بزند و به نحوی که مانع افتادن توپ گردد.
یک تخته را به نحوی طراحی کنید که شبیه الاکلنگ حرکت کند سپس از مراجعه کننده بخواهید روی آن راه برود.
از مراجعه کننده بخواهید داخل یک حلقه بزرگ قرار گیرد و شروع کند به دویدن به نحوی که حلقه نیز با خوردن به ساق هایش با بدن او حرکت کند.
از مراجعه کننده بخواهید توپ را از زیر ران یک پا از یک دست به دست دیگرش بدهد.
از مراجعه کننده بخواهید پا را بالا آورده و توپ را از زیر زانو بین دست هایش جابجا کند.
از مراجعه کننده بخواهید توپ را به سقف بزند.
به صورت مارپیچ بین دو شی بدود.
توپ را به سمت سقف پرتاب کند و دوباره بگیرد تمرین را یکبار با یک دست و بار دیگر با دو دست انجام دهد.
توپ را با دست چپ پرتاب کند و با دست دیگر در سمت راست بگیرد و برعکس.
مراجعه کننده با پاهای باز دولا شده و یک توپ را به صورت مارپیچ با دو دست در بین پاها جابجا کند.
تمرینات کاردرمانی جسمی حرکتی درشت اندام تحتانی
در این بخش تمرینات هماهنگی حرکتی مربوط به اندام تحتانی یا پاها ارائه شده است این تمرینات مربوط به کسانی است که از ضعف شدید هماهنگی عضلانی رنج می برند و نمی توانند حرکات دست ها و پاها را همزمان با یکدیگر هماهنگ کنند یا افرادی که هماهنگی عضلانی آنها در پاهای شان ضعیف تر از دست هایشان می باشد.
در این بخش نیز فقط تعداد محدودی تمرین جهت بهبود اختلال جسمی حرکتی بیان شده و باید مانند بخش قبل عمل گردد.
مراجعه کننده در جا می زند(یعنی پاها را یکی در میان به زمین می کوبد).
مراجعه کننده پاها را به اندازه عرض شانه باز می کند و پاها را یکی در میان جمع کرده و به یکدیگر میزند.
مراجعه کننده پاها را یکی یکی از ران خم می کند و بالا می آورد (حدود ۹۰ درجه)
تمرینات دو اندام جهت بهبود مشکلات جسمی کودکان
کودک با اختلال جسمی با پاهای جفت ایستاده و پای چپ را مانند رقص کردی جلو آورده و سپس زانوی پای راست را خم کرده و به باسن میزند همزمان هر دو دست را با حرکت هرپا تا عرض شانه از پهلو بالا می آورد.
همانند تمرین بالا میباشد با این تفاوت که دستها تا عرض شانه باز هستند و با خم شدن هر زانو به داخل شکم به سمت کنار بدن (پهلو) به صورت متناوب برای حرکت می کنند.
کودک با مشکلات جسمی پاها را به اندازه عرض شانه باز می کند دستها را کنار بدن قرار می دهد سپس یک پا و دست سمت راست را ۹۰ درجه داخل شکم و بدن خم می کند و همزمان دست دیگر را در حالی که کنار بدن است با کمی خم کردن تنه به طرف چپ در کنار پا به سمت زانو حرکت میدهد و تمرین را برعکس انجام میدهد.
مراجعه کننده پاها را باز میکند سپس دولا شده و به ترتیب دست چپ را به قوزک راست و دست راست را به قوزک چپ میزند.
کودک با اختلال جسمی یک پا را جلو و پای دیگر را عقب می گذارد سپس دولا شده و زیر ران پای جلو گذاشته شده،دست میزند و بعد دست ها در راستای شانه در پهلو قرار میدهد.
در تمرین قبل می توان پاها را عقب جلو نگذارد (در یک راستا) و به جای ثابت نگه داشتن یکی یکی از آنها را جلو بگذارد و زیر آن ها دست بزند.
مراجعه‌کننده یک پا را جلو و یک پا را عقب می‌گذارد و دستها را از پهلو باز کرده و در راستای شانه قرار می دهد سپس پای جلویی را ثابت نگه میدارد و پای عقبی را جلو می آورد و با جلو آوردن هر پا دستها را به حالت دست زدن جلو می آورد.
مانند تمرین قبل است فقط یک دست و یک پا حرکت می کند نه هر دو دست،دست دیگر کنار پهلو ثابت است.
مانند تمرین (فوق) است با این تفاوت که حرکت دست و پا برعکس می باشد بدین معنی دست رو به پایین حرکت میکند و پا رو به بالا حرکت میکند.
در حالت ایستاده تا ها عقب-جلو می باشند و سپس با عقب جلو گذاشتن پاها و دستها را با پای هم آن طرف عقب و جلو می برد.
پاها را اندازه عرض شانه بازکرده و پاها را از قوزک به یکدیگر میزند و همزمان با هر دو دست که بالای سر قرار دارند و در طرف چپ و راست دست میزند،بهتر است با خوردن هر پا به قوزک پای دیگر،در همان طرف دست بزند.
از کودک با اختلال جسمی حرکتی بخواهید ملق بزند،جهت آموزش از مراجعه کننده به خواهید چهار دست و پا شود و گردن را تا جایی که میتواند به سمت داخل شکم خم کند و ثابت نگه دارد و بعد زانوها را از روی زمین بلند کند و با پنجه به جلو بیاید تا ملق بزند.بهتر است هنگام چرخیدن سر زیر تنه نباشد بلکه با خم شدن به یک طرف روی بغل گردن غل خورد. کودکان با اختلال حرکتی عضلانی به شدت در انجام و رعایت این موارد مشکل دارند.
کودک با مشکلات جسمی پاها را به صورت ضربدری جلو می‌آورد یعنی هر پا که جلو می‌آید در سمت خارجی پای دیگر قرار می گیرد و دستها عکس مسیر حرکت پا در طرف مقابل به یکدیگر می خورند (یا دست می زنند).
در تمرین فوق می توان جهت راحتی تمرین در همان طرفی که پا حرکت کرده است و در همان سمت قرار گرفته است دست زد.
در تمرین قبل دست ها به صورت متناوب از پهلو باز میشوند.
منابع:
gympanzees.org
autismspeaks.org
lowcountrytherapy.org
سوالات متداول:
1-آیا مرکز دکتر صابر از تجهیزات خاصی برای کاردرمانی جسمی استفاده میکند؟
بله، مرکز ما از تجهیزات پیشرفته و تکنولوژی‌های روز دنیا برای ارائه بهترین خدمات کاردرمانی جسمی استفاده میکند
2-آیا کاردرمانی جسمی برای بیماران با آسیب‌های ورزشی نیز مناسب است؟
بله، کاردرمانی جسمی به بهبود عملکرد حرکتی و کاهش درد در بیماران با آسیب‌های ورزشی کمک میکند.
