ارتباط بین تشخیص اوتیسم و سن والدین موضوعی پیچیده است و همچنان به طور دقیق به وسیله تحقیقات علمی مشخص نشده است اما مطالعات اخیر دانشمندان نشان می دهد که تفاوت سن والدین کودک می تواند خطر ابتلا به اتیسم را افزایش دهد. بر اساس این مطالعه که روی کودکان مبتلا به اوتیسم انجام شده است، احتمال ابتلای یک کودک اوتیسم با افزایش سن والدین بالا می رود. در این مطالعه مشخص شد احتمال ابتلای کودک به اوتیسم در مادران با سن 40 سال 50 درصد بیشتر از مادران با سن 25 تا 29 سال میباشد. پس با این حساب به طور احتمالی در پاسخ به این سوال که “آیا سن والدین در ابتلای فرزندشان به اتیسم تاثیر دارد،” می توان گفت تشخیص اوتیسم و سن والدین باهم مرتبط اند. اما نکته مهم دراین میان پس ازتشخیص اوتیسم شروع درمان های توانبخشی در اولین فرصت برای کودکان طیف اوتیسم میباشد. کلینیک تخصصی توانبخشی اوتیسم دکتر صابر، بهترین مرکز توانبخشی کودکان اوتیسم، با انجام خدمات متنوع درمانی برای کودکان اوتیسم همچون کاردرمانی، گفتاردرمانی، رفتار درمانی، بازی درمانی و… رضایت همیشگی مراجعان را به خود جلب می کند.
سن مادر در ایالات متحده نیز در حال افزایش است. یک مطالعه مستقر در کالیفرنیا افزایش سه برابری در تعداد زایمان‌های زنان 40 تا 44 ساله را بین سالهای 1982 تا 2004 گزارش کرد. بر اساس این مطالعه، افزایش تشخیص اوتیسم در کالیفرنیا در طول یک دهه – یافته‌ای که جانی شلتون، دانشجوی دکترا در دانشگاه کالیفرنیا، دپارتمان علوم بهداشت عمومی دیویس و نویسنده اصلی این مطالعه را شگفت زده کرد. او می‌گوید: «انتظار داشتم سهم بیشتری را ببینم، زیرا سن یک عامل خطر است و زنان دیرتر بچه دار میشوند. مطالعات قبلی نشان داده بود که هر دو سن مادر و پدر به طور مستقل با خطر اوتیسم مرتبط هستند. اما مطالعه کنونی نشان داد که سن پدر تنها زمانی که مادر زیر 30 سال است یک عامل خطر است. نتایج مشابه به دست آمده از همان نمونه کالیفرنیا، منتشر شده در سپتامبر 2009 در مجله سلامت عمومی آمریکا، که نشان داد ادغام داده ها به طور مصنوعی، خطر سن پدر، و سن بالای مادر احتمالاً خطر بیشتری را ایجاد می کند.
آموزش والدین کودکان اوتیسم
اختلال طیف اوتیسم یک وضعیت مرتبط با رشد مغز است که بر نحوه درک و معاشرت فرد با دیگران تأثیر می گذارد و باعث ایجاد مشکلاتی در تعامل اجتماعی و ارتباطات می شود. این اختلال همچنین شامل الگوهای رفتاری محدود و تکراری است. اصطلاح «طیف» در اختلال طیف اوتیسم به طیف وسیعی از علائم و شدت آن اشاره دارد.
طبق گزارشی از اداره خدمات توسعه کالیفرنیا، شیوع اختلالات طیف اوتیسم در کالیفرنیا در سال 2007، 12 برابر از سال 1987 بود که نشان دهنده رشد متوسط سالانه 13 درصدی است. تنها بخشی از این موارد اضافی را می توان با تغییر در معیارهای تشخیصی و تشخیص های اولیه توضیح داد.
والدین کودک مبتلا به ASD و ADHD و اتیسم ممکن است پیرامون این که کودک شان «به واقع» دچار کدام یک از این اختلال هست و این که چرا بالینگر شناسایی و درمان نشانه های بیش فعالی و کاستی توجه را به تمرکز بر جنبه های ASD ترجیح می دهد، سردرگم شوند. این ظرایف تشخیصی بدون آموزش و راهنمایی دقیق والدین اوتیسم در مورد «معنای» تشخیص و توضیح این که چرا بالینگر تصمیم می گیرد تا صرف نظر از تشخیص اوتیسم و سن والدین، به درمان یا عدم درمان نشانه های کاستی توجه بپردازد می تواند برای والدینی که به دنبال پاسخ های محکم و سریع اند، بسیار سردرگم کننده باشند.
تشخیص اوتیسم در کودکان و سن والدین
فکر میکنیم لازم است تا تشخیص دهنده صرف نظر از رشته تحصیلی اش – روان پزشکی کودکان، متخصص اطفال، روان شناسی عصب شناسی یا کاردرمان – به والدین پیرامون ظرایف طبقات تشخیص اوتیسم و روش تشخیص گذاری استفاده شده یا قابل استفاده برای سایر متخصصان آموزش دهد. برداشتن این قدم ساده – که اغلب نادیده گرفته می شود – می تواند از سردرگمی خانواده ها جلوگیری کند، به ویژه زمانی که متخصصان مختلف در طول یک بازه زمانی برچسب های تشخیصی متفاوتی را برای یک کودک در نظر می گیرند. همچنین بایستی به خانواده ها کمک کرد تا دریابند که برای اختلال اولیه چه راهکاری می تواند مناسب باشد و نیز شواهد در دسترس از مداخلات مؤثر برای مشکلات مرتبط کدام هستند، مثل مداخلاتی نظیر دارو های مختلف برای درمان بی توجهی، بیش فعالی، اتیسم، اضطراب یا پرخاشگری که اغلب همراه با بسیاری از اختلالات هستند. همچنین به والدین در جهت بررسی احتمال بروز اوتیسم در کودکان بعدی و بررسی فاکتورهای مستعد کننده نظیر سن والدین و بروز اوتیسم توسیه های لازم را انجام دهند.
نویسندگان این مطالعه اپیدمیولوژیک که در 8 فوریه در تحقیقات اوتیسم منتشر شد، سن والدین بیش از 12000 کودک مبتلا به اوتیسم و نزدیک به پنج میلیون کودک “کنترل” را بین سالهای 1990 تا 1999 که همگی در کالیفرنیا زندگی می‌کردند، بررسی کردند. محققان دریافتند مادران بالای 40 سال 51 درصد بیشتر از مادران 25 تا 29 ساله و 77 درصد بیشتر از مادران زیر 25 سال در معرض خطر ابتلا به اوتیسم هستند.
در توضیحات پیرامون مورد «زندگی در سایه والدین: اختلال اضطراب جدایی»، هردوی صاحب نظران روان درمانی و دارو شناسی روانی، با وجود شرح تفاوت های ظرفیت در عوامل سبب شناسی، در مجموع درمان هایی یکسان توصیه کرده اند. توجه به این نکته مهم است که گرچه درمان های رفتاری اتیسم توسط هر دو گروه متخصصان تشخیص اوتیسم توصیه می شود، اما در مورد این که روان پزشکان کودک و حتی بسیاری از روان شناسان و گفتاردرمانی اوتیسم، به واقع تا چه میزان در درمان شناختی – رفتاری و مواجهه درمانی از آموزش تحت نظارت برخوردار بوده اند، تردید وجود دارد.
منبع:
Study Confirms Link between Older Maternal Age and Autism
1-آیا سن پایین والدین هم میتواند خطر اتیسم را افزایش دهد؟
برخی مطالعات نشان دادهاند که سن بسیار پایین مادر (زیر 18 سال) نیز ممکن است با افزایش خطر همراه باشد، اما شواهد در این مورد قطعی نیست.
2-کدام یک تأثیر بیشتری دارد: سن مادر یا سن پادر؟
به نظر میرسد سن پدر نقش مهم‌تری داشته باشد، به ویژه در جهش‌های ژنتیکی خودبه‌خودی که با سن پدر ارتباط دارد.
کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم می توانند طیف گسترده ای از چالش ها را داشته باشند و این مشکلات احتمال دارد با توجه به سن و زمان در کودکان متفاوت باشد. کودک 6 و 7 ساله مبتلا به اختلال اوتیسم ممکن است بازی تکی یا تنها بودن را بیشتر دوست داشته باشد، کار های دیگران را تقلید نکند، سلام و خداحافظی را نادیده بگیرد، زمان بازی پاسخ ندهد، دوست نداشته باشد دیگران به کاری که انجام می دهد، نگاه کنند و… . بهترین مرکز تشخیص اوتیسم در کودکان، مرکز درمان اوتیسم دکتر صابر، با تشخیص دقیق علائم اوتیسم در کودک 6 و 7 ساله، تخصصی ترین درمان را برای کودک انتخاب کرده و در درمان هر چه سریع تر کودک اثرگذار است.
مشخصات شایع کودکان اوتیسم
از علائم اوتیسم که به صورت شایعی در این کودکان مشاهده می شود می توان به موارد زیر اشاره نمود:
-رفتار های تکراری
-عدم برقراری تماس چشمی
-رفتار های کلیشه ای
-واکنش های غیر منتظره یا عدم واکنش به بوها، مزه ها و بافت های خاص
-عدم تمایل به ایجاد تغییرات حتی تغییرات جزئی
-عدم اشاره به اشیا
-عدم درک حالات عاطفی و احساسی
-وابستگی به انجام یک سری کار های روزمره خاص
-اختلالات گفتاری و زبانی
-عدم تقلید از دیگران
-بد خلقی
-عدم پاسخ به نام خود
-اختلالات خواب
-خودداری از برقراری تماس جسمی
تشخیص اوتیسم در کودکان 6 و 7 ساله
پدر و مادر کودک اوتیسم می توانند اولین کسانی باشند که مشخصات اوتیسم را در کودک خود مشاهده کنند. معلمان مدرسه، بهیار کودک یا پزشک خانوادگی هم احتمال دارد اختلالات رشدی کودک را تشخیص دهد. پزشک خانوادگی کودک، کودک را در هر جلسه معاینه و بررسی کرده و می تواند هشدار هایی درباره مشخصات کودکان اوتیسم به شما بدهد. اوتیسم از یک و نیم سالگی به بعد یا حتی ممکن است در سنین پایین تر تشخیص داده شود اما تشخیص قطعی و دقیق تر در سن 2 سالگی به وسیله یک متخصص مجرب اتفاق می افتد. تاخهیر در تشخیص اختلال طیف اوتیسم می تواند موجب بروز آسیب های جبران ناپذیری برای کودک شود. تشخیص زود هنگام اختلال طیف اوتیسم به پدر و مادر کودک این امکان را می دهد تا مداخلات درمانی مناسب را هر چه سریع تر شروع کنند. فرایند درمان زود هنگام و به موقع سبب می شود تا علائم و مشخصات کودکان اوتیسم کاهش پیدا کرده و نتایج مطلوب تری به دست آید.
درمان مشخصات کودکان اوتیسم 6 و 7ساله
تاثیرات اوتیسم بر هر کودک مبتلا متفاوت بوده و کودکان اوتیسم به جز نیاز های خود، مهارت ها و نقاط قوتی هم دارند. بنابراین توجه به این نکته حائز اهمیت است که تشخیص اوتیسم به صورت دقیق انجام شده و درمان نیز به صورت فردی ارائه شود تا نقاط قوت کودک بهبود پیدا کرده و بهترین گزینه های درمانی انتخاب شود.
شرح حال علی، کودک مبتلا به اوتیسم
علی پسری 7 ساله، دانش آموز کلاس اول ابتدایی است. تولد او به روش سزارین بوده است. در 3 سالگی پدر و مادرش از هم جدا شده اند و در حال حاضر با مادر زندگی می کند. مادر 33 ساله، کارشناس گرافیک و خانه دار است. بیمار با تشخیص اختلال اوتیسم توسط روانپزشک به کلینیک توانبخشی شناخته دانشگاه شهید بهشتی مراجعه نموده است و علائم اوتیسم در کودک را داراست. مشاهدات بالینی مرکز تشخیص اوتیسم در کودکان نشان می دهد که کودک فردی با توانایی های کلامی خوب است و خوب ارتباط برقرار می کند. رفتار غیرعادی، ضعف در تماس چشمی و مشکل در تعاملات اجتماعی از ویژگی های بارز کودک در مدرسه است. به گفته مادر طبق گزارش معلم، کودک رفتار برهم زننده ای در کلاس دارد، با دانش آموز کناری دائم در حال صحبت کردن و دعوا است، بدون دلیل بچه ها را کتک می زند، سرکلاس شکلک در می آورد و رفتار های او در مقایسه با سایر کودکان عجیب بهنظر می رسد. زمانی که معلم سرکلاس است، بدون اجازه از صندلی بلند می شود و این طرف و آن طرف می رود حتی در لحظاتی که آرام است عصبانی به نظر می رسد، تکالیفش را به درستی انجام نمی دهد، بلند صحبت می کند که این رفتارش باعث اعتراض همکلاسی هایش می شود.
ارزیابی و توانبخشی شناختی
نمره بیمار در پرسشنامه ای اس اس کیو برابر 19 است. آزمون های بازشناسی هیجان اکمن، بازشناسی هیجان نیم استیم، باور کاذب سالی – آن، تئوری ذهن استیرمن، آزمون دیدن برای دانستن و آزمون ذهن خوانی تماشاگر به عنوان ارزیابی شناختی مورد استفاده قرار گرفتند. ارزیابی ها در پنج مرحله خط پایه، قبل از مداخله، حین مداخله، پس از مداخله و پیگیری صورت گرفت و نمره بیمار در هر یک از ارزیابی ها مورد بررسی قرار گرفت. مداخله با استفاده از بسته توانبخشی شناختی پریا صورت گرفت. محتوای جلسات توانبخی شامل مداخله مبتنی بر تقلید معکوس، یک مداخله انفرادی است و 8 الی 14 جلسه هفتگی را دربر دارد. به طور کلی به هنگام انجام برنامه مداخله و اجرای بسته توانبخشی شناختی پریا افزایش نمرات بازشناسی هیجان از مرحله خط پایه به مرحله مداخله صورت پذیرفته است و روند نمودار هم بهبود بازشناسی هیجان در این بیمار را نشان می دهد. همچنین سطح نمرات در مراحل درمان بالاتر از سطح نمرات در مراحل خط پایه است. اندازه اثر برابر با 100 درصد بهدست آمد. برنامة توانبخشی شناختی پریا بر بهبود توانایی تئوری ذهن و بازشناسی هیجان اثربخش بوده است. نتایج آزمون پیگیری حاکی از باقی ماندن یک ماهه، شش ماهه و یکساله اثرات آموزش است.
شرح حال سارا، کودکی با علائم اوتیسم
سارا دختری 6 ساله دانش آموز مقطع پیش دبستانی است. از دو سالگی طبق نظر روانپزشک دارای اختلال اوتیسم تشخیص داده شده است و دارو مصرف می کند. از نظر اجتماعی بی جرأت و بی جسارت است. شکایت مدرسه از او به علت عدم ارتباط با هم کلاسی ها و معلم، نقص توجه و نداشتن قابلیت به پایان رساندن تکالیف است. همیشه آشفته و عصبانی است و به دیگران توهین می کند، از نظر تحصیلی در کلیه دروس ضعیف و نمراتش پایین است، در مدرسه کسی با او دوست نمی شود. در منزل رفتار برهم زننده دارد و تعامل خوبی با خواهر، مادر و پرستارش ندارد و مدام با آن ها در حال نزاع است. مشاهدات بالینی نشان می دهد کودک توانایی های کلامی خوبی دارد و خوب ارتباط برقرار می کند. اما در نهایت علائم اوتیسم در کودک را نشان می دهد.
ارزیابی و توانبخشی شناختی سارا
نمره بیمار در پرسشنامه ای اس اس کیو برابر 18 است. آزمون های بازشناسی هیجان اکمن، بازشناسی هیجان نیم استیم، باور کاذب سالی – آن تئوری ذهن استیرمن، آزمون دیدن برای دانستن و آزمون ذهنخوانی تماشاگر برای بررسی وضعیت توانایی های شناخت اجتماعی مورد استفاده قرار گرفت. ارزیابی ها در پنج مرحله خط پایه، قبل از مداخله، حین مداخله، پس از مداخله و پیگری صورت گرفت و نمره بیمار به ترتیب در هر یک از ارزیابی ها مورد بررسی قرار گرفت. مداخله براساس بسته توانبخشی شناختی پریا صورت گرفت. محتوای جلسات توانبخشی شامل مداخله مبتنی بر تقلید معکوس، یک مداخله انفرادی است که 8 الی 14 جلسه هفتگی را دربر دارد. نتایج نشان داد، به طور کلی به هنگام انجام برنامه مداخله و اجرای بسته توانبخشی شناختی پریا افزایش نمرات بازشناسی هیجان از مرحله خط پایه به مرحله مداخله رفتار صورت پذیرفته است و روند نزولی نمودار هم بهبود بازشناسی هیجان و تئوری ذهن را در بیمار نشان می دهد. همچنین سطح نمرات در مراحل درمان بالاتر از سطح نمرات وی در مراحل خط پایه است. اندازه اثر برابر با 100 درصد بهدست آمد. برنامه توانبخشی شناختی پریا بر بهبود توانایی تئوری ذهن و بازشناسی هیجان اثربخش بوده است. نتایج آزمون مرکز تشخیص اوتیسم در کودکان حاکی از باقی ماندن یک ماهه، شش ماهه و یک ساله اثرات آموزش است.
نقص های شناختی در علائم اوتیسم
اختلال اوتیسم به دلیل ماهیت معماگونه و افزایش شیوع در سال های اخیر علاقه محققین را به خود جلب کرده است. نقص های شناختی متعددی در اوتیسم گزارش شده است که از آن جمله می توان به نقص در کارکرد های اجرایی (مهار، برنامه ریزی، انتقال توجه و نقص شناخت اجتماعی، ذهن خوانی و بازشناسی هیجانی) اشاره کرد. نقص در کارکرد های شناختی الزاماً مربوط به علائم اوتیسم در کودک نیست و نقص شناخت اجتماعی بهتر می تواند علائم اوتیسم را تبیین نماید. با این وجود هنوز نظریه ای که بتواند نیمرخ شناختی اوتیسم را به طور کامل تبیین نماید و از سنین کم قابلیت پیگیری داشته باشد شناخته نشده است. در تبیین ارتباط بین نقایص شناختی و نشانگان رفتاری اختلال، نقص کارکرد های اجرایی بیشتر همراه حرکات، علایق و رفتار های تکراری و نقص در شناخت اجتماعی بیشتر مربتط با نارسائی در تعاملات اجتماعی و ارتباطی است.
سوالات متداول:
1- کودکم وقتی برنامه روزانه اش تغییر میکند عصبی میشود؛ این نشانه اوتیسم است؟
اگر این واکنش شدید و غیرقابل کنترل باشد (مثل جیغ زدن، گریه طولانی یا اصرار بر یک روال خاص)، میتواند بخشی از نیاز به پیشبینیپذیری در اوتیسم باشد. کودکان معمولی هم ممکن است ناراحت شوند، اما سریعتر سازگار میشوند.
2-آیا اوتیسم در پسران ۷ ساله با دختران همسن متفاوت است؟
بله، دختران اوتیستیک گاهی علائم پنهانتر دارند؛ مثلاً بیشتر تقلید اجتماعی میکنند یا علایقشان کلیشهایتر به نظر میرسد (مثل وسواس به عروسکها). این باعث میشود تشخیص در آنها دیرتر اتفاق بیفتد.
در حال حاضر، هیچ درمان قطعی ای برای بهبود اختلال اوتیسم وجود ندارد، اما روش های درمانی زیادی برای درمان کودکان خردسال ایجاد و مورد مطالعه قرار گرفته است. این روش های درمانی احتمال دارد علائم را کاهش دهند، توانایی شناختی و مهارت های زندگی روزانه کودک را بهبود دهند و مهارت او را برای عملکرد و مشارکت در جامعه به حداکثر برسانند. آنچه در درمان اوتیسم اهمیت خاصی دارد، شروع زود هنگام و به موقع درمان است که می توان آن را درصورت تشخیص دقیق و مشاهده تأخیرات رشدی در کودک آغاز کرد. بهترین دکتر تشخیص اوتیسم در کودکان یعنی دکتر صابر در مرکز اوتیسم تهران با ارائه روش های درمانی نوین به درمان اوتیسم و واقعیت مجازی می پردازد.
برنامه آموزش شناخت اجتماعی در درمان اوتیسم
برنامه درمان اوتیسم شامل سناریو های اجتماعی نزدیک به زندگی واقعی کودکان است که در فضای مجازی سه بعدی فرصت های پویا و واقعی را برای درگیر شدن، تمرین کردن و دریافت بازخورد های فوری برای شرکت کنندگان فراهم می آورد.
مطالعه اثربخشی
عنوان: تقویت شناخت اجتماعی با استفاده از واقعیت مجازی برای کودکان دارای اختلال اوتیسم با عملکرد بالا
گروه هدف: کودکان ۱۶-۷ ساله با اختلال طیف اوتیسم
مدت دوره توانبخشی: ۱۰ جلسه یک ساعته به مدت ۵ هفته
ارزیابی و اثربخشی: ارزیابی شامل آزمون های نسخه دوم بازشناسی هیجانات چهره نپسی، انتساب اجتماعی، توجه و کار کرد اجرایی بود. نتایج این پژوهش که توسط دکتر تشخیص اوتیسم انجام شد، نشان داد که آموزش شناخت اجتماعی با استفاده از واقعیت مجازی سبب بهبود بازشناسی هیجانی، انتساب اجتماعی و کارکرد های اجتماعی کودکان با اختلالات طیف اوتیسم می شود.
برنامه سیستم همه جانبه در درمان اوتیسم
این مداخله در درمان اوتیسم با دو هدف بروزرسانی موقعیت اجتماعی با توجه به حالت هیجانی کودک که توسط دوربین نصب شده بر روی کامپیوتر ثبت می شود و تأیید خودکار رفتار های اجتماعی مناسب با موقعیت کودک برای آموزش مهارت های هیجانی طراحی شده است.
مطالعه اثربخشی
عنوان: طراحی و پیاده سازی یک برنامه واقعیت مجازی برای ارتقاء مهارت های هیجانی کودکان دارای اختلالات طیف اوتیسم
گروه هدف: کودکان ۷۱۲ ساله با اختلال طیف اوتیسم
مدت دوره توانبخشی: این برنامه کامپیوتری در ۳ سطح به کودک ارائه شد.
ارزیابی و اثربخشی: ارزیابی دکتر تشخیص اوتیسم شامل اسکریپت های هیجانی بود نتایج این مطالعه نشان داد که مداخله مورد نظر سبب بهبود صلاحیت هیجانی کودکان با اختلالات طیف اوتیسم شده است.
برنامه سیپات برای درمان کودکان اوتیسم
در برنامه سیپات تکالیفی جهت ارتقاء انواع توجه از جمله چهار عملکرد اصلی توجه یعنی توجه پایدار، توجه انتخابی-فضایی، توجه کارکردی و توجه جهت یابی ارائه شده است.
مطالعه اثربخشی
عنوان: تقویت توجه در اوتیسم به عنوان یک رویکرد بالقوه برای بهبود عملکرد تحصیلی: یک مطالعه اولیه مبتنی بر مدرسه
گروه هدف: کودکان ۱۰-۶ ساله مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم
مدت دوره توانبخشی: ۸ هفته و هر هفته ۲ جلسه
ارزیابی و اثربخشی: ارزیابی دکتر تشخیص اوتیسم شامل نمره گذاری اختلالات طیف اوتیسم کودکی، ماتریس های پیشرونده ریون، ارزیابی تحصیلی و مصاحبه نیمه ساختار یافته بود. کودکانی که در گروه آموزش توجه بودند، بهبود در مهارت های تحصیلی و شناختی و کودکان گروه بازی های کامپیوتری عادی تنها بهبود در رفتار را نشان دادند
برنامه ارتقاء شناختی در درمان اوتیسم کودکان
این درمان اوتیسم یک رویکرد جامع و تحولی به ترمیم نقایص شناخت اجتماعی و غیر اجتماعی است که در اصل برای بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی تدوین و طراحی شده است و هدفش تسهیل رشد اجتماعی شناختی بزرگسالان با علائم اختلالات طیف اوتیسم است.
مطالعه اثر بخشی
عنوان: درمان ارتقاء شناختی برای بزرگسالان با اختلالات طیف اوتیسم نتیجه یک کارآزمایی بالینی ۱۸ ماهه
گروه هدف: بزرگسالان با اختلالات طیف اوتیسم دارای توانایی کلامی
مدت دوره توانبخشی: ۱۸ ماه و ۴۵ جلسه گروهی و در مجموع ۶۰ ساعت
ارزیابی و اثربخشی: ارزیابی دکتر تشخیص اوتیسم شامل مجموعه آزمون های شناخت کلی ماتریکس و آزمون هوش هیجانی مایر-سولوی-کاروس بود. نتایج نشان داد که ارائه ۱۸ ماهه مداخله، سبب بهبود معنی دار مهارت های شناختی – هیجانی کودکان با اختلالات طیف اوتیسم شده است.
برنامه آموزش انعطاف پذیری شناختی در درمان اوتیسم
این مداخله شامل بازی ها و فعالیت های حرکتی برای ارتقاء انعطاف پذیری شناختی کودکان با اختلالات طیف اوتیسم است.
مطالعه اثربخشی
عنوان: مداخلات انعطاف پذیری شناختی در بین کودکان با اختلال اوتیسم: یک مطالعه طولی
گروه هدف: کودکان ۱۱-۵ ساله با اختلالات طیف اوتیسم
مدت دوره توانبخشی: ۲۱ جلسه هفتگی و هر جلسه ۲۰ دقیقه
ارزیابی و اثربخشی: ارزیابی دکتر تشخیص اوتیسم شامل آزمون کارت های ویسکانسین، مصاحبه تشخیصی اوتیسم و ماتریس پیشرونده ریون بود. نتایج این مطالعه نشان داد که مداخله سبب ارتقاء انعطاف پذیری شناختی و کاهش علائم اختلالات طیف اوتیسم در کودکان شده است.
برنامه پرشیا در درمان اوتیسم
برنامه پرشیا در درمان اوتیسم با تأکید بر بازشناسی هیجانات براساس اجزاء صورت، موقعیت ها و آموزش تئوری ذهن طراحی شده است. تکالیف این برنامه مبتنی بر ابعاد مختلف هیجان و شناخت اجتماعی طراحی شده است. این برنامه توانایی های هیجانی و حالات ذهنی کودکان دارای اختلال اوتیسم را به صورت طبقه بندی شده تقویت می کند.
مطالعه اثربخشی اول
عنوان: بررسی اثر بخشی توانبخشی شناختی بر بهبود تشخیص حالات هیجانی در کودکان دارای اوتیسم با عملکرد بالا
گروه هدف: کودکان ۶۹ سال دارای اختلال اوتیسم با عملکرد بالا
مدت دوره توانبخشی: ۱۴ جلسه یک روز در میان سه بار در هفته
ارزیابی و اثر بخشی: نسخه اصلاح شده بازشناسی چهره بنتون، بهترین دکتر تشخیص اوتیسم، برای ارزیابی استفاده شد نتایج این پژوهش نشان داد که پس از انجام مداخله مهارت های تشخیص حالات هیجان به نحو بارزی در کودکان اوتیسم با عملکرد بالا بهبود می یابد.
مطالعه اثربخشی دوم
عنوان: بررسی تأثیر توانبخشی شناختی بر ترمیم توانایی شناخت اجتماعی کودکان اوتیسم با عملکرد بالا
گروه هدف: کودکان ۶۹ سال دارای اوتیسم با عملکرد بالا
مدت دوره توانبخشی: ۱۴ جلسه یک روز در میان سه بار در هفته
ارزیابی و توانبخشی: آزمون های باور کاذب سالی-آن، ذهن خوانی از طریق تصاویر چشم و آزمون ذهن خوانی تماشاچی برای ارزیابی استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می دهد با مداخله کوتاه مدت و فشرده امکان ترمیم توانایی تئوری ذهن در کودکان دارای اختلال اوتیسم وجود دارد.
نتیجه‌گیری:
دکتر صابر، متخصص حوزه اوتیسم و فناوری‌های نوین درمانی، معتقد است که واقعیت مجازی (VR) انقلابی در درمان اوتیسم ایجاد کرده است. این فناوری با ایجاد محیطهای کنترل‌شده و ایمن، به کودکان اوتیستیک کمک میکند تا مهارتهای اجتماعی، شناختی و حسی خود را تقویت کنند. هرچند VR نمی‌تواند جایگزین درمانهای سنتی شود، اما به عنوان ابزاری مکمل و امیدبخش، مسیر جدیدی در توانبخشی این کودکان گشوده است. به گفته دکتر صابر، آینده درمان اوتیسم در ترکیب هوشمندانه فناوری با مداخلات شخصی‌سازی‌شده نهفته است.
سوالات متداول:
1-آیا واقعیت مجازی برای همه کودکان اوتیستیک مناسب است؟
خیر، این روش بیشتر برای کودکانی مناسب است که تحمل هدست VR را داشته و به محرک‌های بصری حساسیت شدید ندارند. بهتر است ابتدا با یک متخصص مشورت کنید.
2- از چه سنی میتوان از VR برای کودک اوتیستیک استفاده کرد؟
معمولاً از 6 سالگی به بعد، اما برای کودکان کوچکتر باید از برنامه‌های بسیار کوتاه (5-10 دقیقه) و تحت نظارت دقیق استفاده شود.
در اغلب کودکان دارای اختلال اوتیسم، اختلال زبانی در دوران اولیه کودکی جز علائم اوتیسم به شمار می رود. استفاده از اشاره ها برای برقراری ارتباط به طور قابل ملاحظه ای محدود است. زبان همیشه رشد نمی کند و یا رشد تأخیری دارد. قواعد زبانی در آن هایی که می توانند صحبت کنند، اغلب با سن عقلی مرتبط است. ناهنجاری اصلی در زبان، استفاده عملی از زبان است. حتى کودکانی که دارای اختلال اوتیسم خفیف هستند، مشکلاتی در زمینه انطباق، صحبت مرتبط با موضوع بحث یا رعایت نوبت در گفتگو نشان می دهند. اگرچه کودکان دارای اختلال اوتیسم با عملکرد بالا مایل به برقراری ارتباط هستند، ولی سؤال ها و تفسیر ها را تکرار می کنند و به طور خود انگیخته صحبت نمی کنند، گفتگو یشان اغلب نامربوط و فاقد روابط متقابل است و صحبت هایی بیان می کنند که به زمینۀ گفتگو بی ربط است. هر چند اختلال اوتیسم زمانی یک اختلال زبانی محسوب می شد، تئوری های اخیر بر آسیب های شناخت اجتماعی تاکید می کند و مشکلات زبان را به نقایص پردازش اطلاعات اجتماعی سطح بالاتر نسبت می دهد. دکتر مهدی صابر، بهترین دکتر تشخیص اوتیسم در تهران، با ارزیابی دقیق علائم اوتیسم در کودکان و مشکلات کودکان اوتیسم به انتخاب بهترین گزینه درمانی برای آن ها می پردازد.
اختلال زبان در کودکان اوتیسم
یکی از مشکلات کودکان اوتیسم اختلال در بیان نیازها و خواسته ها است. کودکان اوتیسم درجات مختلفی از اختلال زبان دارند که معمولاً منجر به تعاملات ناشیانه، انزوا و مبادلات ناموفق می گردد. در حال حاضر استفاده از تبلت ها، آیپد ها و گوشی ها به عنوان دستگاه های ارتباطی جایگزین زبان، در بین خانواده های کودکان دارای اختلال اوتیسم بسیار رایج است. درک جنبه های عملی زبان و چگونگی استفاده از آن در زندگی روزمره می تواند برای افراد دارای اختلال اوتیسم مشکل باشد. علاوه بر این نقص زبان موجب چالش های تحصیلی در درک مطلب و فهم خواندن می گردد. در یک مطالعه طولی که ۴۰ کودک ۱۳-۲ ساله با علائم اوتیسم را دنبال کرده اند، نشان داده شده است که مشکلات زبان در این کودکان تا بزرگسالی نیز ادامه داشته و این مشکلات در افراد دارای اختلال اوتیسم پایدار و نسبتاً مقاوم به درمان است. در یک مطالعه اجرا شده روی همشیران و والدین کودکان دارای اختلال اوتیسم نشان داده شد که روانی کلامی آوایی و معنایی آن ها از همتایان در خانواده بدون کودک دارای اختلال اوتیسم به طور معنی داری کمتر است.
مشکلات کودکان اوتیسم در توانایی های فضایی
افراد دارای اختلال اوتیسم اغلب در تکالیفی که مستلزم پردازش دیداری – فضایی و توجه به جزئیات دیداری است، خوب عمل می کنند. در حقیقت تحقیقات نشان داده است که علائم اوتیسم در افراد حتی ممکن است در انجام بعضی از این تکالیف نسبت به افراد با تحول طبیعی عملکرد بهتری داشته باشند. این افراد در شناسایی، جور کردن و بازسازی جزئیات دیداری که باعث عملکرد بهتر در تکالیف دیداری – فضایی می شود، بهتر عمل می کنند. با این وجود، این توانایی پردازش اطلاعات دیداری بدون هزینه نیست و از مشکلات کودکان اوتیسم می توان گفت که آن ها معمولاً در هماهنگی مرکزی ضعیف عمل می کنند و در پردازش اطلاعات زمینه ای مشکل دارند. پردازش اطلاعات در افراد عادی با انگیزه رسیدن به سطح معنایی بالاتر و پردازش کلی تر صورت می گیرد. در مقابل پردازش در افراد دارای اختلال اوتیسم بسیار متمرکز بر جزئیات به نظر می رسد. براساس یک فرضیۀ شناختی مطرح در اختلال اوتیسم، فرضیه ضعف در هماهنگی مرکزی، افراد دارای اختلال اوتیسم در تکالیفی که مستلزم ترکیب اجزاء تشکیل دهنده یک شکل است ضعیف عمل می کنند، اما در اعمالی که مستلزم تمرکز به نظم جزئیات یا پردازش موضعی است به طور طبیعی (یا حتی بالاتر از آن) عمل می کند. همچنین به نظر می رسد هنگامی که اطلاعات زمینه با عملکرد مداخله می کند، آن ها باید عملکرد خوبی نشان دهند. بر اساس فرضیۀ هماهنگی مرکزی، افراد دارای اختلال اوتیسم تحت تأثیر زمینه قرار نمی گیرند. کودکان دارای اختلال اوتیسم در کشف شکل هایی که در تصاویر زمینه جای می گیرند به طور معناداری بهتر از گروه همتا، از نظر سن عقلی و تقویمی، عمل می کنند. هماهنگی مرکزی ضعیف موجب عملکرد قوی افراد دارای اختلال اوتیسم در خرده آزمون طراحی مکعب های وکسلر می شود. در این آزمون پخش کردن طرح ها قبل از اجرا، عملکرد شرکت‌کنندگان سالم را مختل می کند ولی عملکرد افراد دارای اختلال اوتیسم را به دلیل گرایش بیشتر به پردازش منفک طراحی ها، به طور برجسته ای بهبود می بخشد. این موضوع نشان می دهد که این افراد یک میل طبیعی به دیدن محرک ها به صورت منفک به جای کلی دارند.
برخی از مشکلات کودکان اوتیسم
در پژوهشی که با هدف مقایسه مهارت های حرکتی در کودکانی با علائم اوتیسم با و بدون تأخیر زبان انجام شده است، گزارش شده است که سرعت حرکت، هماهنگی و موقعیت اندام های بدن در کودکان دارای اختلال اوتیسم نسبت به کودکان عادی متفاوت است و این کودکان در زمینه های مورد اشاره دارای مشکلاتی هستند، اما یافته جالب این پژوهش این است که کودکان دارای اختلال اوتیسم با و بدون تأخیر زبانی در مقایسه با کودکان عادی پردازش دیداری قوی تر و بهتری دارند. همان طور که گفته شد معمولاً همسو با نقص افراد دارای اختلال اوتیسم در هوش کلامی، این افراد در هوش عملی نیز دارای نقایصی هستند. با این وجود، یکی از مشکلات کودکان اوتیسم این است که در ادراک دیداری و چرخش ذهنی عملکرد پایین تری نسبت به همتایان با تحول طبیعی خود دارند. این نقص ارتباط مثبت معنی داری با نقص در تئوری ذهن دارد. براین اساس بخشی از تئوری ذهنی که نیازمند دیدگاه گیری و در نظر گرفتن نقطه نظر دیگران برای برقراری ارتباط است، در اختلال اوتیسم دچار نقص است.
ناهنجاری های توجهی در کودکان اوتیسم
بسیاری از محققان شواهدی دال بر وجود ناهنجاری های توجهی در افراد دارای اختلال اوتیسم ارائه کرده اند. اما این نقایص براساس اجزاء متفاوت توجه متغیر است و نیمرخ متفاوتی نسبت به اختلال های تحولی دیگر دارد. از سال ها پیش گفته می شود که افراد دارای اختلال اوتیسم توجه بیش از حد متمرکزی دارند و تنها به یکسری از نشانه های محیطی در طول موقعیت یادگیری پاسخ می گویند و در انتقال توجه مشکل دارند. بزرگسالان دارای اختلال اوتیسم و دارای ضریب هوشی متوسط در تکالیفی که مستلزم هیچ انتقالی در توجه نیست خوب عمل می کنند، اما وقتی که انتقال سریع توجه بین اطلاعات دیداری و شنیداری لازم شود، بیش از یک انحراف استاندارد پایین تر از گروه طبیعی عمل می کنند. چندین مطالعه با استفاده از آزمون جهت یابی دیداری- فضایی پوسنر نشان دادند که افراد با علائم اوتیسم، در مقایسه با گروه سالم، زمان طولانی تری برای انقطاع و انتقال توجه صرف می کنند. در مقابل تعدادی از مطالعات بیان کرده اند که در اختلال اوتیسم توانایی حفظ و نگهداری توجه سالم باقی می ماند. نتایج آزمون عملکرد مداوم در این گروه طبیعی گزارش شده است. این نیمرخ متفاوت نقاط ضعف و قوت توجه کودکان دارای اختلال اوتیسم را از کودکان دارای اختلال نقص توجه – بیش فعالی متمایز می کند. به این صورت که کودکان دارای اختلال نقص توجه – بیش فعالی مشکلات کمتری در انقطاع و انتقال توجه دارند و در عوض در حفظ توجه و کنترل تکانه ها دچار مشکل هستند.
سوالات متداول:
1-چرا کودکان اوتیستیک در برقراری ارتباط مشکل دارند؟
این مشکل ناشی از تفاوت در رشد مغز است که پردازش زبان و نشانههای اجتماعی را دشوار میکند. بسیاری از کودکان اوتیستیک در درک مفاهیم انتزاعی و بیان احساسات مشکل دارند.
2-آیا اوتیسم با افزایش سن بهبود مییابد؟
اوتیسم یک وضعیت مادام‌العمر است، اما با مداخلات زودهنگام و مناسب، بسیاری از کودکان میتوانند مهارتهای مهم زندگی را یاد بگیرند و چالش‌های خود را مدیریت کنند.
در اختلال طیف اوتیسم، بخش های خاصی از مغز دچار آسیب می شود که باعث بروز مشکلاتی در کنترل عاطفی، حافظه، ظرفیت یادگیری و ادراک می شود. هیپوکامپ درگیر پردازش حافظه کوتاه مدت به بلند مدت می باشد و در جهت یابی و حفظ اطلاعات محیطی کمک می کند و بادامه مغز هم درگیر در حافظه عاطفی ،خلق و خو و…است که بخشی از سیستم لیمبیک می باشد. بهترین دکتر اوتیسم در تهران در بهترین مرکز توانبخشی اوتیسم با بررسی اوتیسم و MRI کودکان متوجه می شود که در مغز کودک اوتیسم چه می گذرد و بهترین روش درمان اوتیسم را می دهد.
در خصوص فعالیت قطعه پیشانی در کودکان مبتلا به اوتیسم، مطالعات متناقض است و در این کودکان افزایش و کاهش فعالیت در تکلیف مهاری، نسبت به همتایان سالم گزارش شده است. لازم به ذکر است تاکنون اکثر تحقیقات، نمونه های ترکیبی کودکان دارای اختلال نقص توجه و بیش فعالی را مورد بررسی قرار داده اند و نوع “بی توجهی” کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. تصویربرداری ساختاری در اختلال طیف اوتیسم نیز مواردی از اختلال را در هسته های قاعده ای نشان داده است. بعضی از مطالعات تفاوت هایی را در جسم پینه ای افراد دارای اختلال طیف اوتیسم نشان داده اند. این مطالعات اندازۀ مغز را در کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم بزرگ تر نشان داده اند. این افزایش حجم در مادۀ سفید و نه مادۀ خاکستری است. هستة دمدار نیز در کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم درگیر است.
مطالعات پردازش اجتماعی در اوتیسم
در نوجوانان سالم در پردازش چهره های اجتماعی فعالیت در نیمکره راست مغز در شکنج دوکی شکل، شکنج گیجگاهی فوقانی و آمیگدال مشاهده می شود. این یافته ها تأییدکننده این فرضیه است که نیمکره راست بیشتر از نیمکره چپ در پردازش اجتماعی درگیر است. مطالعات تصویر برداری ساختاری و عملکردی در بزرگسالان دارای اختلال اوتیسم با عملکرد بالا، نشان گر فعالیت کمتر این نواحی است و حجم های کوچک تر این نواحی را نشان می دهد. بعضی مطالعات، فعالیت کم نواحی پیش پیشانی افراد دارای اختلال اوتیسم و فعالیت بیشتر در افراد سالم به ویژه در نواحی پیش پیشانی چپ را گزارش نموده اند. همچنین این مطالعات کاهش سوخت و ساز شکنج کمربندی قدامی این بیماران را گزارش کرده اند. علاوه بر این آمیگدال و نواحی مخطط نیز در پردازش تظاهرات هیجانی صورت درگیر هستند. مطالعات نشان داده اند که بیماران با آسیب دوطرفه آمیگدال در قضاوت تظاهرات هیجانی صورت دچار مشکل هستند. نوع حالت هیجانی نیز در پردازش دخیل است. افراد سالم در زمان ارائه چهره های ترسناک فعالیت بیشتری را در نواحی حدقه ای – پیشانی و آمیگدال چپ در مقایسه با گروه دارای اختلال اوتیسم و آسپرگر نشان می دهند. در اختلال های اوتیسم و آسپرگر شکنج کمربندی قدامی و قشر گیجگاهی فوقانی در پردازش حالات هیجانی چهره فعالیت بیشتری نسبت به افراد سالم دارد.
تصویربرداری تشدید مغناطیسی در اوتیسم
تصویر برداری تشدید مغناطیسی، شکنج گیجگاهی فوقانی و آمیگدال را به عنوان نواحی درگیر در اختلال اوتیسم نشان داده اند. علاوه بر این در پردازش های شنیداری فعالیت قشری بیشتری در کودکان دارای اختلال اوتیسم در مقایسه با گروه کنترل نشان داده شده است. این یافته ها نشان می دهند که برای پردازش اطلاعات شفاهی در کودکان دارای اختلال اوتیسم، منابع مغزی بیشتری مورد نیاز است. این ناکارآمدی پردازش آن ها را کند و توانایی آن ها را در فهم قصد و نیت گوینده یا تفسیر تظاهرات چهره ای مختل می کند. کودکان دارای اختلال اوتیسم با عملکرد بالا در پردازش محرک های انتزاعی، ارتباطات هماهنگ عصبی کمتری دارند.
فعالیت مغزی کودکان اوتیسم
کشف تفاوت در فعالیت مغزی وقتی مبتلایان به اختلال اوتیسم در حال دیدن چهره ها هستند، برای فهم ما از اختلال اوتیسم بسیار مهم است. مطالعات حیوانی نشان داده است که قشر گیجگاهی به جنبه های ادراکی محرک های اجتماعی پاسخ می دهد. مطالعات انسانی نیز رابطه ای را بین ادراک چشم ها و دهان در شکنج گیجگاهی فوقانی کشف کرده اند. شکنج گیجگاهی فوقانی با ارتباطاتی که با قطعه پیشانی و آمیگدال دارد در تفسیر محرک های اجتماعی درگیر است. مطالعات بر روی افراد دارای اختلال اوتیسم نشان داده است که این نواحی برای پردازش چهره ای مهم هستند. کاهش حجم جسم پینه ای (خاصه نواحی زانویی شکل و اسپلنیوم) در کودکان دارای اختلالات اوتیسم از طریق مطالعات تصویر برداری تأیید شده است. در این کودکان جسم پینه ای، در مقایسه با حجم کلی مغز به طور نامتناسبی کوچک تر است. علاوه بر این کودکان دارای اختلال اوتیسم با عملکرد پایین تر، جسم پینه ای کوچک تری دارند. به طور کلی کودکان دارای اختلال های اوتیسم شبکه های عصبی ناکارآمدتر و با اتصالات ضعیف تر دارند.
کشف ارتباط بین اوتیسم و ماده سفید مغز: شواهد از مطالعات MRI
ماده سفید مغز، بخشی متشکل از رشتههای عصبی میلیندار است که نقش حیاتی در ارتباط بین مناطق مختلف مغز ایفا میکند. این بخش، مسئول انتقال سریع و هماهنگ سیگنالهای عصبی بین نواحی حرکتی، حسی و شناختی است. در سالهای اخیر، مطالعات متعدد با استفاده از تصویربرداری MRI، بهویژه تکنیکهای پیشرفتهای مانند تصویربرداری تانسور انتشار (DTI)، نشان دادهاند که اختلال در ساختار یا عملکرد ماده سفید ممکن است با علائم اوتیسم مرتبط باشد.
بر اساس پژوهشها، کودکان و بزرگسالان مبتلا به اوتیسم اغلب تفاوتهای قابل‌توجهی در سازماندهی ماده سفید مغز خود نشان میدهند. برای مثال، کاهش یکپارچگی رشتههای عصبی در مسیرهایی مانند کورپوس کالوزوم (نوار عصبی connecting دو نیمکره مغز) یا دستگاه عصبی آینه (مسئول همدلی و تقلید) مشاهده شده است. این ناهنجاریها میتواند به اختلال در هماهنگی بین نواحی مغزی منجر شود که خود را در قالب مشکلات ارتباطی، رفتارهای تکراری یا حساسیتهای حسی بروز میدهد.
یک مطالعه کلیدی در سال ۲۰۲۰ که در مجله Molecular Autism منتشر شد، گزارش داد که کودکان اوتیستیک در مقایسه با همسالان عادی، کاهش میلیناسیون (فرآیند تشکیل پوشش محافظ رشتههای عصبی) در ماده سفید دارند. این نقص ممکن است سرعت پردازش اطلاعات را کند کرده و هماهنگی بین بخشهای مختلف مغز را مختل کند. از سوی دیگر، تحقیقات دیگری نشان دادهاند که در برخی موارد، افزایش غیرطبیعی چگالی ماده سفید در مناطق خاصی مانند لوب پیشانی وجود دارد که میتواند با رفتارهای کلیشهای یا مقاومت در برابر تغییرات مرتبط باشد.
این یافته‌ها چه معنایی دارند؟ به نظر میرسد که ناهنجاریهای ماده سفید، یکی از دلایل اختلال در شبکه‌های عصبی دخیل در مهارتهای اجتماعی و شناختی است. برای مثال، ضعف در مسیرهای عصبی مرتبط با پردازش هیجانی (مانند ارتباط بین آمیگدال و قشر پیشپیشانی) ممکن است توضیحدهنده دشواری افراد اوتیستیک در تشخیص حالات چهره یا درک نیات دیگران باشد. همچنین، اختلال در مسیرهای حسی-حرکتی میتواند به مشکلات تعادل یا هماهنگی دست و چشم بینجامد.
با این حال، باید توجه داشت که همه افراد اوتیستیک الگوی یکسانی را نشان نمیدهند. برخی مطالعات تنوع گستردهای در ساختار ماده سفید گزارش کردهاند که احتمالاً بازتابی از طیف گسترده اوتیسم است. این تفاوتها ممکن است به زیرگروههای مختلف اوتیسم (مانند اوتیسم با هوشبهر بالا در مقابل اوتیسم همراه با ناتوانی ذهنی) مرتبط باشد.
نکته امیدوارکننده این است که فناوری‌های تصویربرداری پیشرفته، امکان شناسایی نشانگرهای زیستی ماده سفید را برای تشخیص زودهنگام اوتیسم فراهم میکنند. همچنین، این داده‌ها میتوانند به توسعه مداخلات هدفمند (مانند بازیهای شناختی یا تحریک مغزی) کمک کنند تا با تقویت ارتباطات عصبی، بهبودی در علائم ایجاد شود. با این حال، پژوهش‌های بیشتری برای درک کامل این ارتباطات و تبدیل یافته‌ها به روشهای درمانی عملی مورد نیاز است.
سوالات متداول:
1-آیا میتوان از MRI برای ارزیابی اثربخشی درمانهای اوتیسم استفاده کرد؟
پژوهشها در حال بررسی این موضوع هستند. برخی مطالعات اولیه نشان دادهاند که مداخلات رفتاری یا دارویی ممکن است تغییراتی در اتصالات عصبی یا حجم مناطق مغزی ایجاد کنند که با MRI قابل شناسایی است.
2- مهمترین چالش استفاده از MRI در اوتیسم چیست؟
-حرکت کودک در حین اسکن که کیفیت تصویر را کاهش میدهد.
-تفاوتهای فردی گسترده در ساختار مغز افراد اوتیستیک که تفسیر نتایج را سخت میکند.
ه-زینه بالا و دسترسی محدود به دستگاههای پیشرفته MRI
در نگاه اولیه، کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم احتمال دارد به دید افراد مبتلا به ناتوانی ذهنی یا اختلالات یکپارچگی حسی یا حتی مشکلات نابینایی یا ناشنوایی دیده شوند که البته احتمال دارد این موارد واقعا وجود داشته باشند و بعداً اختلال اوتیسم را شدید تر کنند. آنچه مهم است این است که تشخیص اوتیسم در کودکان و شناسایی به موقع می تواند پایه و اساسی به منظور انتخاب و ارائه حرفه ای ترین خدمات و تخصصی ترین برنامه های درمانی باشد. برای تشخیص اوتیسم در کودکان از روش هایی همچون آزمایشات ژنتیکی، غربالگری های رشدی، ارزیابی و… استفاده می کنند. کودکی که غربالگری او مثبت شود، حتما مبتلا به اوتیسم نیست. علاوه بر غربالگری، آزمایش های گوناگون دیگری توسط یک تیم پزشکی که از دکتر اوتیسم، روان شناس کودک، گفتاردرمانگر و کاردرمانگر تشکیل شده، انجام می گیرد. دکتر مهدی صابر، بهترین دکتر تشخیص اوتیسم در کودکان، با جمعی از متخصصین حرفه ای، در مرکز تخصصی تشخیص و درمان اوتیسم در دو شعبه فعال در تهران با استفاده از روش هایی همچون کاردرمانی اوتیسم، گفتاردرمانی اوتیسم، رفتاردرمانی اوتیسم و… به درمان علایم اوتیسم کودکان می پردازد.
جهت تماس باکلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقایدکتر صابر (کلینیکتوانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
نقش گفتاردرمانگر ها در تشخیص اوتیسم در کودکان
هسته های اصلی اختلالات طیف اوتیسم شامل موارد زیر می باشد:
آسیب ارتباط کلامی و غیر کلامی
نقص در تعامل اجتماعی
رفتار ها و علایق محدود و تکراری
تشخیص اوتیسم بیشتر به صورت رفتاری می باشد تا این که براساس خصوصیات فیزیولوژیکال باشد. به‌طور ایده آل تشخیص اوتیسم در کودکان توسط تیم تشخیصی که شامل متخصصان مختلف است، صورت می گیرد. تیم شامل: پزشک اطفال، نورولوژیست، روان پزشک، مربی آموزش استثنایی، آسیب شناس گفتار و زبان و کاردرمانگر می باشد. گفتاردرمانگر نقش مهمی را در تشخیص تیمی ایفا می کند زیرا تخصص او در ۲ حیطه از حیطه‌ی اصلی اختلال اوتیسم می باشد؛ یعنی ارتباط و تعامل اجتماعی. معمولاً گفتاردرمانگر ها اولین متخصصینی هستند که وارد عمل می شوند زیرا در مورد مشکلات ارتباط، گفتار و زبان کودک نگرانند. گفتاردرمانگر ها دانش پایه و مهارت بالینی کافی جهت ارزیابی این هسته های نقص را دارند.
علت دشوار بودن تشخیص اوتیسم در کودکان
تشخیص اوتیسم بسیار دشوار است، زیرا به صورت انواع ناتوانی ها نشان داده می شود. از ناتوانی های شدید تا ناتوانی های بسیار خفیف که کودکان مبتلا به آن ها، تقریباً مانند کودکان سالم، مهارت های بسیار بالایی دارند و در نتیجه شناسایی علائم اوتیسم کودکان بسیار دشوار است. آن چه تشخیص اوتیسم در کودکان را پیچیده تر می سازد این است که با تغییر سن، رفتار های این افراد نیز تغییر می کند، علائم اوتیسم کودکان ممکن است با درجات مختلفی از معلولیت ذهنی نشان داده شود و اختلال اوتیسم معمولاً با سایر اختلالات هم رویدادی دارد مثلاً با نقص توجه و بیش‌فعالی و صرع. بیشتر ارزیابی های تشخیص اوتیسم در کودکان از مقیاس های ارزیابی، چک لیست ها، مصاحبه، تکمیل پرسش نامه توسط والدین یا مراقبان کودک تشکیل شده است. افرادی که ممکن است در معرض خطر اوتیسم شناسایی شوند، جهت ارزیابی تشخیصی اوتیسم هدایت می شوند. مقیاس های ارزیابی هم مشابه غربالگری از سن ۱۸ ماهگی شروع می شوند اما برخلاف آن ها تا سنین بزرگسالی هم قابل استفاده هستند. ارزیابی تشخیصی اوتیسم کودکان شامل: مشاهده‌ی مستقیم کودک، چک لیست، مقیاس ارزیابی و گزارش والدین است که برای غربالگری هم استفاده می شود.
روشهای تشخیص اوتیسم:
تشخیص اختلال طیف اوتیسم (ASD) فرآیندی پیچیده و چندوجهی است که نیازمند همکاری تیمهای تخصصی شامل روانپزشکان، روانشناسان، گفتاردرمانگران و کاردرمانگران است. برخلاف بسیاری از اختلالات پزشکی، هیچ آزمایش خون، تصویربرداری یا تست ژنتیکی قطعی برای تشخیص اوتیسم وجود ندارد. در عوض، تشخیص بر اساس مشاهده رفتارها، ارزیابی مهارتهای ارتباطی-اجتماعی و تحلیل تاریخچه رشدی کودک انجام میشود. در این مقاله، مراحل کلیدی و روشهای معتبر تشخیص اوتیسم را با توجه به جدیدترین پروتکلهای جهانی بررسی میکنیم.
۱. ارزیابی جامع رشدی و رفتاری
اولین گام، بررسی دقیق نقاط عطف رشدی (Developmental Milestones) کودک است. متخصصان با استفاده از پرسشنامههای استانداردشده مانند (M-CHAT (Modified Checklist for Autism in Toddlers)، رفتارهای کودک در حوزههای زیر را بررسی میکنند:
تعامل اجتماعی: تماس چشمی محدود، عدم پاسخ به نام، ناتوانی در اشاره کردن به اشیاء مورد علاقه.
ارتباط: تأخیر در گفتار، استفاده کلیشهای از کلمات، ناتوانی در شروع مکالمه.
رفتارهای تکراری: حرکات یکنواخت (بال زدن دستها)، حساسیت غیرمعمول به صداها یا نور، اصرار بر روتینهای ثابت.
این ارزیابیها معمولاً از ۱۸ ماهگی آغاز میشود، اما در مواردی که علائم شدید باشند، حتی در ۱۲ ماهگی نیز قابل انجام است.
۲. استفاده از ابزارهای تشخیصی استاندارد
دو ابزار طلایی در تشخیص اوتیسم، ADOS-2 (آزمون مشاهده تشخیصی اوتیسم) و ADI-R (مصاحبه تشخیصی اوتیسم) هستند:
ADOS-2: یک آزمون تعاملی نیمهساختاریافته است که در آن کودک طی بازیها و فعالیتهای هدفمند، توسط روانشناس آموزشدیده ارزیابی میشود. این آزمون تواناییهای اجتماعی، ارتباطی و الگوهای رفتاری را در چهار سطح شدت طبقهبندی میکند.
ADI-R: مصاحبهای عمیق با والدین است که تاریخچه رفتاری کودک از دوران نوزادی تاکنون را بررسی میکند. این ابزار بهویژه برای تشخیص موارد خفیف یا افتراق اوتیسم از اختلالات مشابه (مانند اختلال زبان) حیاتی است.
۳. بررسی‌های پزشکی برای رد سایر اختلالات
حدود ۲۰% کودکان مبتلا به اوتیسم، شرایط همزمان پزشکی مانند صرع، اختلالات متابولیک یا ناهنجاریهای ژنتیکی (مانند سندرم ایکس شکننده) دارند. بنابراین، انجام آزمایشهایی مانند EEG، MRI مغز، تستهای شنواییسنجی و پانل ژنتیک بهعنوان بخشی از فرآیند تشخیص توصیه میشود. این مرحله بهویژه زمانی ضرورت مییابد که کودک علائم غیرمعمول (مانند پسرفت ناگهانی مهارتها) نشان دهد.
۴. نقش خانواده و محیط در تشخیص
والدین و مراقبان اصلی، کلیدیترین منابع اطلاعاتی هستند. متخصصان از آنها درباره الگوهای خواب، واکنش به محرکها، تعامل با همسالان و تغییرات رفتاری در محیطهای مختلف سوال میپرسند. برای مثال، کودکی که در خانه رفتارهای تکراری نشان میدهد اما در مهدکودک تعامل طبیعی دارد، ممکن است نیاز به ارزیابی عمیقتری داشته باشد.
۵. تشخیص افتراقی: مرز باریک بین اوتیسم و اختلالات مشابه
تشخیص اوتیسم گاهی با چالشهایی همراه است، زیرا علائم آن با اختلالاتی مانند ADHD، اختلال اضطراب
1-نقش بازیهای کودک در تشخیص اوتیسم چیست؟
پاسخ: کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب بازیهای تخیلی محدود دارند. مثلاً بهجای وانمود کردن به غذا دادن به عروسک، ممکن است ساعت ها اشیا را در ردیف منظم بچینند یا فقط به بخشی از اسباببازی (مثل چرخهای ماشین) توجه کنند. همچنین، تمایل به بازی موازی (بدون تعامل با همسالان) و مقاومت در برابر تغییر قوانین بازی از نشانههای هشداردهنده است.
۷. آیا حساسیت به صدا یا نور همیشه نشاندهنده اوتیسم است؟
خیر. حساسیت حسی میتواند در کودکان بدون اوتیسم نیز دیده شود. اما در اوتیسم، این حساسیت معمولاً شدیدتر و همراه با سایر علائم است. مثلاً کودک ممکن است بهدلیل صدای سشوار دچار حمله اضطرابی شود، همزمان با حرکات تکراری دست و اجتناب از تماس چشمی. برای تشخیص، این رفتارها باید در چارچوب کلی علائم ارزیابی شوند.
اجتماعی یا اختلال پردازش حسی همپوشانی دارد. در چنین مواردی، تیم تشخیصی از ابزارهایی مانند (CARS (Childhood Autism Rating Scale) استفاده میکند که شدت علائم را در مقیاس ۱۵ تا ۶۰ امتیاز میسنجد. نمره بالای ۳۰ معمولاً نشاندهنده اوتیسم است.
سوالات متداول:
سوالات متداول:
1-آیا تست ژنتیک میتواند اوتیسم را به‌طور قطعی تشخیص دهد؟
پاسخ: خیر. تنها در ۱۰-۱۵% موارد، اوتیسم با ناهنجاریهای ژنتیکی مشخص مانند سندرم ایکس شکننده یا موزاییسم کروموزومی همراه است. تستهای ژنتیک مانند «آرایه کاریوتایپ» یا «توالییابی اگزوم» ممکن است به شناسایی این موارد کمک کنند، اما نتیجه منفی، وجود اوتیسم را رد نمیکند. این تستها بیشتر برای بررسی شرایط همزمان یا برنامه‌ریزی خانواده توصیه میشوند.
2- نقش بازیهای کودک در تشخیص اوتیسم چیست؟
پاسخ: کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب بازیهای تخیلی محدود دارند. مثلاً بهجای وانمود کردن به غذا دادن به عروسک، ممکن است ساعت ها اشیا را در ردیف منظم بچینند یا فقط به بخشی از اسباببازی (مثل چرخهای ماشین) توجه کنند. همچنین، تمایل به بازی موازی (بدون تعامل با همسالان) و مقاومت در برابر تغییر قوانین بازی از نشانههای هشداردهنده است.
یکی از علائم اوتیسم در کودکان، مشکل در انجام کارهای روزمره زندگی است. کودکان اوتیسم به طور معمول در مدیریت وظایف و کار های روزمره زندگی مانند لباس پوشیدن، مسواک زدن، مرتب کردن میز خود، پوشیدن کفش ها و… دچار مشکل هستند که این یکی از عوارض اتیسم در کودکان است. این موارد می توانند به یک چالش برای کودکان اوتیسم تبدیل شوند که در این صورت به کمک و آموزش اضافی نیاز دارند. یادگیری مهارت های روزمره زندگی در کودکان اوتیسم به منظور کسب استقلال بیشتر، ضروری است. از همین جهت متخصصان و کاردرمانگران اوتیسم باید بهترین راه های آموزش کارهای روزمره زندگی را به کودکان اوتیسم یاد دهند و پدر و مادر کودک هم این راه ها را برای موفقیت کودک شان و هم چنین افزایش اعتماد به نفس کودک خود، بیاموزند. مرکز تخصصی توانبخشی اوتیسم دکتر صابر، بهترین مرکز اوتیسم تهران، با در نظر گرفتن آموزش های گوناگون در حوزه اوتیسم و کارهای روزمره زندگی،مانند کاردرمانی و گفتاردرمانی و رفتاردرمانی اوتیسم به درمان کودکان اوتیسم در غرب و شرق تهران می پردازد.
جهت تماس باکلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقایدکتر صابر (کلینیکتوانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
یادگیری کارهای روزمره زندگی
یادگیری نگه داری از اسباب بازیها و سایر وسایل شخصی قسمت مهم در رشد کودک است. در این بخش در خصوص مواردی جهت موفقیت در نگه داری از دارایی های کودک صحبت خواهد شد.
در پایان روز یک جا یا فضای در دسترس تهیه کنید تا کودک لباس های کثیف خود را در آن قرار دهد. سبد بدون در بهتر از سبد با سرپوش خواهد بود. سبد بدون سرپوش در تشویق کودک برای انجام این کار مفید و کمک کننده خواهد بود.
تعدادی قلاب نزدیک درب ورودی نصب کنید تا کودک زمانی که وارد خانه می شود لباس های خود را آویزان کند.
مکان هایی که از نظر دیداری واضح و قابل دید هستند برای گروه بندی آیتم ها و وسایل تهیه شود. کتاب ها داخل کتابخانه و هر وسیله سرجای خود قرار بگیرد.
بعد از فعالیت یا اتمام بازی به کودک اجازه بدهید وسایل را مرتب کند. برای مثال اگر کودک ۳۰ دقیقه برای بازی وقت دارد بعد از ۲۰ دقیقه به کودک بگویید که بیش از ۵ دقیقه وقت دارد وسایل را مرتب کند بعد از ۵ دقیقه کودک را در روند مرتب کردن کمک کنید. البته فعالیت های کثیف به زمان بیشتری برای مرتب کردن دارند. از فعالیت ها یا زمان برای تقویت فرایند مرتب کردن استفاده کنید. این مسئله در ایجاد الگوی رفتاری مناسب اثربخش است.
اگر تعداد اتاق های منزل زیاد باشد این مسئله در قرار دادن وسایل و آیتم ها خوشایند خواهد بود. مثلا قرار دادن کتاب ها در قفس و… قرار دادن وسایل به صورت فشرده روی هم نیاز به برنامه‌ریزی دارد و درک آن برای کودک سخت خواهد بود. این مسئله هم چنین منجر به ایجاد استرس و حس اضطرار شده و اشتیاق کودک برای مشارکت در مرتب کردن وسایل را کاهش میدهد.
رویکرد کلی و جامع ضروری است به خصوص زمانیکه کودک از تکنولوژی پیچیده استفاده می کند. به کودک نشان دهید که وقتی که از تکنولوژی خاصی استفاده می کند چطور از آن مراقبت کند. نحوه استفاده از آیتم ها را آموزش دهید. به کودک اجازه بدهید نحوه مراقبت از اشیا شکننده را مشاهده کند. به کودک اجازه بدهید که در مرتب کردن وسایل برای استفاده در روز دیگر به شما کمک کند و مشارکت داشته باشد.
کودکان با اختلالات طیف اتیسم به راحتی حواس شان در انتخاب چند چیز یا چند آیتم پرت می شود. بنابراین کثرت را کم کرده و موارد را ساده سازی کنید. به این نکته هم توجه داشته باشید که محل یا فضا های واضح و مشخص در کودک حس آرامش ایجاد می کند.
کودکان کوچکتر از ۳ سال می توانند در تمیز کردن کثیفی نقش داشته باشند. شاید کار خود را خیلی خوب انجام ندهند اما به آن ها اجازه بدهید که مثلا در فرآیند تمیز کردن شیر مداخله کنند. مشارکت در فرآیند تمیز و مرتب کردن در کودک حس مسئولیت پذیری و درک عواقب کارها را ایجاد می کند. غالبا واژه عواقب، منفی قلمداد می شود. عواقب نتایج طبیعی رفتار هستند بنابراین اگر شیر روی میز ریخته می شود نتیجه طبیعی آن نیاز به تمیز کردن است. این چیز بدی نیست و فقط یک قسمت نرمال از نوشیدن یک لیوان شیر است.
در مرکز تخصصی توانبخشی اوتیسم دکتر صابر با آموزش کارهای روزمره زندگی به کودکان مبتلا به اوتیسم توسط کاردرمانگران حرفه ای، از مشکلات روزمره این کودکان کاسته می شود.
علائم اوتیسم در کودکان و مشکلات برنامه روزانه
اگر کودک در مورد فعالیت های سرزده و ناگهانی به هم می ریزد شما با مشکل مواجه خواهید شد. نگران نباشید خط مشی هایی وجود دارد که به شما کمک خواهد کرد تا این فعالیت ها راحت تر انجام شود:
تهیه برنامه روزانه یا هفتگی برای کودکان با اختلالات طیف اتیسم بسیار حائز اهمیت است. برنامه در کودک حس امنیت و قابل پیش‌بینی بودن ایجاد می کند. کودک نیاز دارد بداند که چه چیزی و چه زمانی از او انتظار دارند. ایجاد برنامه روزانه در والدین و کودک حس ارامش ایجاد می کند. پیشنهادات زیر کمک کننده خواهد بود:
-کودک ممکن است در کنترل صداها و حرکات خود که دیگران دوست ندارند بشنوند یا ببینند و یا خودش دوست ندارد آن ها را بروز دهد، با سختی و مشکل مواجه شود. او نیاز به زمانی دارد تا این رفتارها را انجام دهد. بنابراین برای او زمان و مکان مناسبی ایجاد کنید تا این رفتارها را بروز دهد.
-کودک را در مورد اتفاقاتی که در طول روز خواهد افتاد، مطلع کنید. قبل از این که کودک این برنامه ها را بخواند از روش های دیداری استفاده کنید. تعدادی از کودکان با اختلالات طیف اتیسم حتی اگر صحبت هم کنند به آموزش های دیداری بهتر از کلامی واکنش نشان می دهند.
علاوه بر روش های معمول درمان اوتیسم همچون کاردرمانی اوتیسم، گفتاردرمانی اوتیسم، رفتاردرمانی اوتیسم و… ، آموزش مهارت های روزمره زندگی به کودکان اوتیسم نیز کمک شایانی می کند.
راهکارهای درمانی کارهای روزمره زندگی
از بعضی از فعالیت ها مثل خوردن، مسواک زدن و… عکس بگیرید یا تصاویری از مجلات تهیه کنید که مرتبط به فعالیت ها باشد. کارت هایی را ساخته و تصاویر را روی آن ها نصب کنید.
نوار یا برچسب پشت این کارت ها بچسبانید.
کارت ها را روی بورد یا تخت بزرگ بچسبانید به این منظور که این فعالیت ها را انجام خواهد داد.
هر فعالیتی که انجام شد تصویر مربوط به آن را بردارید و در پایین صفحه قرار دهید. یا روی تصویر برچسب انجام شد بچسبانید که نشان دهد این فعالیت انجام شده است.
کودک را تشویق کنید که قبل از شروع هر فعالیت روی تصویر آن علامت بگذارد.
اگر کودک خواندن بلد بود از کلمات به جای تصویر استفاده کنید.
یکی از کارهای دیگری که میتوان به کودکان با اختلالات طیف اتیسم انجام داد آموزش حفظ سازماندهی به کودک و مراقبان است. مرتب و سازمان‌ده ماندن سخت است اما با یک مقدار برنامه ریزی راه طولانی را خواهید پیمود.
در طول هفته زمانی را برای برنامه ریزی در خصوص ضروریات مثل شستن لباس، خرید و… انتخاب کنید. در محیط مدرسه موارد ضروری مورد نیاز برای هر جلسه باید برنامه‌ریزی شود. تمامی اتفاقات، احتیاجات، انتظارات و قرار ملاقات را به صورت هفتگی یا روزانه در تقویم بنویسید. کودک را هر روز از برنامه روزانه آگاه سازید. اگر شما از خود خوب مراقبت کنید توان مندی شما برای مراقبت از کودک بهتر خواهد شد. با یادگیری روش های انجام کارهای روزمره زندگی، کودک از اعتماد به نفس بیشتری برخوردار شده و د رزندگی راحت تر با برنامه روزانه خود مواجه می شود.
نتیجه‌گیری:
این مقاله به بررسی فعالیتهای روزمره مناسب برای کودکان اوتیسم می‌پردازد و اهمیت برنامه‌ریزی ساختاریافته را در بهبود مهارتهای حرکتی، اجتماعی و شناختی آنها نشان میدهد. با ترکیب کاردرمانی، بازیهای هدفمند و روال‌های قابل پیش‌بینی، میتوان به کودکان اوتیسم کمک کرد تا استقلال بیشتری کسب کنند و چالش‌های روزمره را بهتر مدیریت نمایند. همچنین، نقش خانواده در ایجاد محیطی حمایتی و هماهنگ با نیازهای کودک حیاتی است. در نهایت، با صبر و تمرین مداوم، این کودکان میتوانند پیشرفت چشمگیری در انجام فعالیتهای روزانه داشته باشند.
سوالات متداول:
1-چگونه میتوان به کودک کمک کرد تا حرکات تکراری خود را مدیریت کند؟
به جای تلاش برای متوقف کردن کامل این حرکات که ممکن است برای کودک آرامش‌بخش باشد، سعی کنید فعالیتهای جایگزین ارائه دهید. مثلاً اگر کودک دست‌زدن دارد، می‌توانید یک توپ استرس به او بدهید تا فشار دهد. به تدریج می‌توانید این رفتارها را در موقعیت‌های خاصی محدود کنید، مثلاً فقط در اتاق خودش اجازه انجام این حرکات را داشته باشد. مهم است که این تغییرات به آرامی و با در نظر گرفتن نیازهای حسی کودک انجام شود.
2-چگونه میتوان به کودک اوتیسم کمک کرد تا با تغییرات کنار بیاید؟
برای کمک به کودک در مواجهه با تغییرات، بهتر است از قبل او را آماده کنید. می‌توانید با استفاده از تصاویر یا برنامه‌های بصری، تغییرات پیش‌رو را به کودک نشان دهید. برای تغییرات بزرگ، بهتر است به تدریج و در مراحل کوچک پیش بروید. حفظ برخی عناصر آشنا در محیط جدید میتواند به کودک کمک کند تا احساس امنیت کند. همیشه پس از مواجهه موفقیت‌آمیز با یک تغییر، کودک را تشویق کنید تا انگیزه او برای پذیرش تغییرات آینده بیشتر شود.
یکی از نکانت حائز اهمیت در حوزه درمان کودکان اوتیسم، توجه به اوتیسم و تغذیه می باشد چرا که مشکلات و اختلالات کودکان مبتلا به اوتیسم فقط مربوط به رفتارهای آن ها نیست. رژیم غذایی مناسب می تواند قسمتی از نیازهای این کودکان را مدیریت کند. توجه به یک نکته بسیار مهم است که از رژیم غذایی کودکان مبتلا به اوتیسم باید قند و گلوتین حذف شود، به این دلیل که ترکیبات قندی سبب ایجاد رفتارهای بیش فعالانه در کودکان اوتیسم شده و حواس پرتی آن ها را افزایش می دهد. هر خانواده منوی غذایی خاص خود را دارد که در یک برنامه و نظم خاصی خورده می شود. این منو بر اساس علائق و عدم علائق، فرهنگ، وضعیت مالی، دسترسی و احتیاجات غذایی افراد تنظیم می شود. بعضی از کودکان با اختلالات طیف اتیسم به غذاهای خاص که با روش خاص و در ظروف خاص ارائه شود، اصرار و علاقه دارند. این تشریفات به مرور زمان محدود کننده شده و در رشد کودک تاخیر ایجاد می کند. مرکز تخصصی توانبخشی اوتیسم دکتر صابر که یکی از بهترین مراکز اوتیسم تهران می باشد، با تشخیص دقیق اوتیسم کودک شما و انتخاب بهترین خوراکی های مناسب برای کودکان اوتیسم و حذف غذاهای مضر برای اتیسم، به درمان فرزند دلبند شما می پردازد.
هدف از تغذیه و خوراکی های مناسب برای کودکان اوتیسم
شاید هدف لذت بردن با همکلاسی ها در یک جشن باشد و شاید هدف خوردن یک غذای رژیمی باشد. همه این موارد ممکن است جز اهداف باشد. بنابراین بهتر است شما انتظار خود را تعیین کنید تا روند کار راحت تر شود. این که از کودک می خواهید که آرام بنشیند و با دیگران یک غذای سالم بخورد، سخت و مشکل ساز خواهد بود. وقتی از کودک خواسته می شود که آرام باشد این درخواست منجر به بروز مشکل می شود. اگر هدف خوردن غذای جدید و رژیمی باشد، کودک ممانعت خواهد کرد. باید در حوزه درمان کودکان اوتیسم علاوه بر کاردرمانی اوتیسم، گفتاردرمانی اوتیسم و رفتاردرمانی اوتیسم به غذاهای مضر برای اتیسم و خوراکی های مناسب برای کودکان اوتیسم توجه کنید تا بهترین نتیجه را داشته باشید.
موارد کمک کننده در حوزه اوتیسم و تغذیه
۱. هدف از غذا خوردن را تعیین کنید. آیا شما می خواهید به کودک غذای رژیمی بدهید یا می خواهید کودک در کنار خانواده غذا بخورد.
۲. بعضی از خانواده ها محل خاصی را در میز در نظر می گیرند. این مورد برای ایجاد ساختار، مناسب است. برای ایجاد انعطاف پذیری در کودک از بشقاب، لیوان و وسایل مختلف و متفاوت استفاده کنید. کودک را ترغیب کنید تا از بشقاب های با رنگ، سایز و الگو های مختلف استفاده کند. همچنین از وسایل نوشیدنی متنوع مثل لیوان با دسته و بدن دسته، لیوان کوچک و بزرگ و نوشیدن با نی یا بدون نی استفاده نمایید.
۳. اجازه بدهید غذاها در تماس با همدیگر باشند. کودک ممکن است با غذایی در یک وضعیت خاص روی بشقاب قرار نگرفته است، مشکل داشته باشد. به کودک اطمینان دهید که این وضعیت مشکل ساز نیست و هر کسی با این وضعیت غذا می خورد.
۴. وقتی کودک سنش بالای سه سال است انتظار می رود که با قاشق و چنگال غذا بخورد. در کودکان با سنین پایین بیشتر غذاها با دست خورده می شود ولی برای بعضی غذاها مثل ماکارونی، پنیر، سس، ماست و پودینگ باید از قاشق و چنگال استفاده شود.
۵. شرایطی را ایجاد کنید که کودک غذاهای مختلف را تجربه کند. بعضی از کودکان رژیم غذایی محدودی دارند و از غذاهای دیگر بر اساس رنگ، بو، مزه و نحوه اراده دوری میکنند. باید به صورت کلامی و غیر کلامی به کودک بهفمانید که غذای آماده شده توسط خانواده خورد می شود و انتظار می رود کودک نیز آن را بخورد. این روش را بارها تکرار می کنید تا کودک غذا را مزه کند و امتحان کند.
6.مقدار زمانی را که توقع دارید کودک پشت میز بنشیند را تعیین کنید. اگر کودک در تغذیه خود شیر زیاد مصرف می کند فقط بعد از خوردن غذای تهیه شده در یک زمان معین اجازه بدهید شیر مصرف کند. به کودک نشان دهید که سعی کند غذاهای جدید را تجربه کند. زمان خوردن هم در حدی باشد که برای شما قابل قبول باشد.
۷. برای این که مشاجره و درگیری ایجاد نشود از یک زمان سنج (تایمر) استفاده کنید. کودک باید زمان‌سنج را ببیند در این صورت متوجه خواهد شد که انتظار می رود مودبانه روی صندلی بنشیند و غذای خود را در یک زمان معین بخورد. بسته به تحمل کودک نشستن پشت میز جهت غذا خوردن ممکن است بین ۵ تا ۲۰ دقیقه تنظیم شود.
8. اگر کودک شما یک رژیم غذایی سخت گیرانه دارد و یا شما معتقد هستید که کودک دچار حساسیت نسبت به بعضی غذاهاست حتما با متخصص مربوطه تماس حاصل فرمایید.
اوتیسم و تغذیه از نکات حائز اهمیت در درمان کودکان اوتیسم هستند و توجه به نوع رژیم تغذیه ای این کودکان در درمان آن ها موثر است.
مکمل‌های غذایی موردنیاز کودکان اوتیسم
کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب با محدودیت‌های غذایی مواجه هستند که میتواند منجر به کمبود مواد مغذی ضروری شود. این کمبودها ممکن است بر رشد، رفتار و سلامت عمومی آنها تأثیر بگذارد. تحقیقات نشان میدهد که برخی مکمل‌های غذایی میتوانند به بهبود علائم اوتیسم، تقویت سیستم ایمنی و ارتقای عملکرد مغز کمک کنند. در این بخش، به بررسی مهمترین مکمل‌های موردنیاز برای کودکان اوتیسم می‌پردازیم.
یکی از رایج‌ترین کمبودها در کودکان اوتیسم، ویتامین D است. این ویتامین نقش مهمی در رشد عصبی و عملکرد سیستم ایمنی دارد. مطالعات نشان دادهاند که سطح پایین ویتامین D در برخی کودکان اوتیسم با شدت بیشتر علائم همراه است. مصرف مکمل ویتامین D تحت نظر پزشک میتواند به بهبود خلق‌وخو، تمرکز و سلامت استخوان‌ها کمک کند.
امگا-3 نیز یکی از مکمل‌های ضروری برای کودکان اوتیسم محسوب میشود. اسیدهای چرب امگا-3، به ویژه DHA و EPA، برای رشد مغز و کاهش التهاب عصبی حیاتی هستند. برخی پژوهشها نشان میدهند که مصرف منظم امگا-3 میتواند به کاهش رفتارهای تکراری و بهبود مهارتهای ارتباطی کمک کند. ماهی‌های چرب مانند سالمون و مکمل‌های روغن ماهی از منابع غنی این ماده مغذی هستند.
پروبیوتیک‌ها نیز به دلیل تأثیر مثبت بر سلامت روده، برای کودکان اوتیسم مفید هستند. بسیاری از این کودکان از مشکلات گوارشی مانند یبوست، اسهال یا نفخ رنج می‌برند. پروبیوتیک‌ها با تقویت باکتری‌های مفید روده، به بهبود هضم و جذب مواد مغذی کمک میکنند. برخی مطالعات حتی ارتباط بین سلامت روده و کاهش علائم اوتیسم را تأیید کردهاند.
منیزیم و ویتامین B6 نیز از دیگر مکمل‌های توصیه‌شده برای کودکان اوتیسم هستند. منیزیم به کاهش اضطراب و بهبود خواب کمک میکند، در حالی که ویتامین B6 در تولید انتقال‌دهنده‌های عصبی نقش دارد. ترکیب این دو مکمل در برخی موارد منجر به بهبود رفتار و تمرکز شده است.
با این حال، قبل از شروع هرگونه مکمل، ضروری است که با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت شود. آزمایش‌های خون میتوانند کمبودهای دقیق را مشخص کنند و از مصرف بیش‌ازحد یا نادرست مکمل‌ها جلوگیری نمایند. هر کودک اوتیسم منحصر به فرد است، بنابراین برنامه مکمل‌دهی باید متناسب با نیازهای فردی او طراحی شود.
سوالات متداول:
1-تأثیر پروبیوتیک‌ها بر سلامت کودکان اوتیسم چیست؟
از آنجا که سلامت روده بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد، پروبیوتیک‌ها میتوانند به تعادل میکروبیوم روده و بهبود مشکلات گوارشی کمک کنند. برخی مطالعات نشان دادهاند که پروبیوتیک‌ها ممکن است به کاهش التهاب و بهبود رفتار کمک کنند، اما تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
2-چگونه می‌توانم کودک اوتیسم را به خوردن غذاهای جدید تشویق کنم؟
کودکان اوتیسم اغلب به غذاهای محدود و تکراری تمایل دارند. برای گسترش رژیم غذایی آنها، می‌توانید از تکنیکهای gradual exposure (معرفی تدریجی)، استفاده از بافت‌ها و رنگ‌های مشابه غذاهای مورد علاقه‌شان، و ایجاد محیطی آرام و بدون فشار کمک بگیرید. کاردرمانی تغذیه نیز میتواند مفید باشد.
بهترین راه برای درمان بهم ریختگی کودکان اوتیسم و نحوه آرام کردن کودکان واتیسم، فعال بودن است. این تکنیک هم برای کودکان با اختلالات طیف اتیسم و هم برای کسانی که از آنها مراقبت میکنند، صادق است. یادگیری در محیط آرام اتفاق می‌افتد. آماده بودن باعث صرفه‌جویی در زمان و نیز جلوگیری از ناامیدی در همه‌ی افرادی که درگیر فرآیند یادگیری هستند، میشود. یک برهه‌ی پراسترس، زمان مناسبی برای تمرین تکنیکهای آرامسازی نیست. اگر کودک قبلاً یک تکنیک آرامسازی را یاد گرفته است؛ همان برهه‌ی پراسترس، زمان مناسبی برای یادآوری به وی جهت استفاده از آموخته‌هایش است. مرکز درمانی اوتیسم دکتر صابر با سابقه بالا در زمینه درمان بهم ریختگی کودکان اوتیسم و ارائه روش های متفاوت جهت نحوه آرام کردن کودکان اوتیسم، هم چنین کاردرمانی و گفتاردرمانی اوتیسم، رضایت همیشگی مراجعان را به خود جلب می کند.
مهارت درمان بهم ریختگی کودکان اوتیسم
مهارتها زمانی به جزئی از انتخاب‌های فرد از رفتار تبدیل میشوند که تلاش‌های انجام شده در جهت پیشرفت آن مهارتها مورد تشویق و پاداش قرار گرفته باشند. پاداش‌های درونی، پاداش‌هایی هستند که بیشترین اثر را دارند و ماندگارترند. زمانیکه کودک راه رفتن را یاد می‌گیرد تنها عمل ایستادن و رفتن به هر جایی که دلش می‌خواهد، بدون اینکه بیافتد، برای ادامه‌ی یادگیری تقویت کننده است. هیچ کسی برای او، به خاطر برداشتن چند قدم برچسب {تشویقی} نمی‌دهد اما کودک به دلیل اینکه از انجام این کار احساس خوبی را تجربه میکند، به تلاش خود در این باره ادامه میدهد. انگیزه‌ی درونی برای اغلب مهارتها خصوصاً خود آرامسازی، صادق است. وقتی که پاداش از خود فعالیت منشا می‌گیرد، احتمال بیشتری دارد که کودک زمانی که نیاز به احساس آرام بودن دارد، فعالیت را انجام دهد. او به این دلیل احساس خوبی دارد که میتواند فعالیتی انجام دهد و آن را تکرار خواهد کرد.
مهارت بیشتر با تکرار به دست می‌آید. در حین یادگیری کودک به حمایت در قالب زمان برای تمرین مهارتها نیاز دارد. وی همچنین نیازمند حمایت در استفاده از مهارتها در زمان مناسب میباشد. گاهی یک یادآوری جزئی میتواند تنها حمایت مورد نیاز باشد تا کودک کارش را به خوبی انجام دهد. والدین و مراقبان باید کاملاً متوازن عمل نمایند و تنها در زمان لازم به کودک جهت آرام کردن کودکان اوتیسم کمک نمایند. به عبارت دیگر از یک طرف والدین نگذارند که کودک خیلی ناراحت شود و یا اوقات تلخی بکند و از طرف دیگر کودک باید یاد بگیرد که حس ناراحتی را تجربه کند و خودش را آرام کند، قبل از این که مسئله بغرنج شود. محافظت مکرر کودک در مقابل شرایط نامطلوب، به او اجازه‌ی آموختن نحوه‌ی کنار آمدن با شرایط را نخواهد داد.
نحوه آرام کردن کودکان اوتیسم در خانه
در رابطه با مهیا کردن یک روال قابل پیش‌بینی و برنامه زمانبندی شده بحث کردیم. این کار یک راه اساسی برای آرام نگه داشتن شما و کودک است. اگر برنامه تصویری روزانه برای خانواده‌ی شما کارایی ندارد راه‌های زیاد دیگری برای آماده کردن و تنظیم برنامه روزانه وجود دارد. می‌توانید از یک ساعت استفاده کنید و زمان‌های خاصی را برای فعالیتهای مشخص تعیین کنید. روش دیگر استفاده از یک مسیر مشخص برای انجام کارها بدون محدودیت زمانی و دنبال کردن توالی کارها است. فرد فعالیت‌ها را به ترتیب انجام میدهد و توجهی به چهارچوب زمانی وجود ندارد. به عنوان مثال در شب بعد از نوبت حمام، ممکن است شما همیشه برای کودکتان داستان بخوانید. این توالی فعالیت‌ها ممکن است حوالی ساعات ۷ یا ۸ بعد از ظهر انجام بگیرد، ولی همیشه باید در یک ترتیب ثابت انجام گیرد.
چه در سن ۳ سالگی و چه در سن ۹۳ سالگی، همه‌ی ما نیاز داریم که زمانی راحت و در آرامش باشیم. اجازه دهید کودک بفهمد که شما نیاز او به تفریح‌های کودکانه‌ای مانند بال زدن و یا خیره شدن به ذرات گردو غبار در نوری که از پنجره به داخل می‌تابد را، درک می‌کنید. شما همیشه نمی‌خواهید که او را از انجام کاری که از آن لذت می‌برد، منع کنید. این امر بسیار مهم است و باعث میشود کودک یاد بگیرد که برای هر چیزی زمان و مکانی وجود دارد. آموزش کودکان برای شرکت در فعالیتهای لذت بخش در شرایط امن و مناسب، اهمیت دارد. اجازه دادن به کودک و مهیا کردن فرصت برای او، برای شرکت در این فعالیتهای مورد در اتاق خودش میتواند بسیار کمک کننده باشد. اما شما شاید در نظر داشته باشید که کودکتان مدتی در اتومبیل، قبل از ورود به مدرسه یا منزل اقوام تنها باشد.
روش های درمان بهم ریختگی کودکان اوتیسم
برای کودکان با اختلالات طیف اتیسم، یک صندلی مورد علاقه یا یک اتاق معمولی میتواند به عنوان یک مخفیگاه تلقی شود. شاید کودک یک پتوی مورد علاقه دارد و یا یک پتو را با خودش همه جا حمل میکند. این شی باعث میشود که کودک احساس امنیت کند چون برای او آشناست و مایه‌ی تسلی وی و اهمیت ندارد که کجاست و چه کار دارد میکند. اگر کودک چنین وسیله‌ای دارد، اجازه دهید که آن را نگه دارد و از این وسیله به عنوان ابزار خود آرامسازی استفاده کند؛ وی دارد مهارت مهم مراقبت از خویش را می‌آموزد.
یک تکنیک درمان بهم ریختگی کودکان اوتیسم در همه‌ی زمان‌ها و موقعیت‌ها، برای کودک کارساز نخواهد بود. توجه به خواسته‌های معین در هر موقعیت کمک بزرگی برای ادامه در مسیر یادگیری، برای شما و کودکتان خواهد بود. گاهی از اوقات قطعه‌ای از اسباب و اثاثیه، میتواند بسیار آرام بخش باشد. برای مثال یک صندلی راحتی بزرگ به شکل کیسه‌های بزرگ لوبیا. هنگامی که کودک در این صندلی بزرگ و نرم می‌نشیند و اطراف کودک با کوسن‌ها در بر گرفته میشود؛ او ممکن است احساسی مانند در آغوش گرفته شدن کل بدنش داشته باشد. این حس فشار عمیق میتواند آرامش بخش باشد. ممکن است شما زمان مطالعه‌ی او را در این چنین صندلی‌ای تنظیم کنید در این صورت کودک آرام خواهد بود و میتواند بیشتر روی تصاویر و لغات در کتاب‌هایش تمرکز کند. آموزش به کودک برای داشتن احساس آرامش، او را به یک ابزار بی‌نظیر مجهز میکند. او هر چقدر توانایی کنترل استرس و نگرانی‌هایش را بیشتر کسب نماید، به همان اندازه نیز خواهد توانست در وضعیت‌های دشوار زندگی موفق باشد.
دیگر روش های آرام سازی کودکان اوتیسم
ممکن است کودک با اختلال طیف اوتیسم اغلب در حال حرکت و لمس دیوارها، اشخاص و یا وسایل دیگران باشد. کوسن‌های با بافت و جنس‌های متفاوت زیادی برای کودکان موجود است که کودک میتواند در زمان نیاز به تغییر در وضعیت بدنش، آنها را لمس و حس کند و به این ترتیب حالت نشسته خود را حفظ نماید. اگر این تنها چیزیست که کودک می‌خواهد؛ بنابرین میتوان با تدارک آن موجب بهبود در نشستن کودک در پشت میز ناهارخوری و یا صندلی‌های مدرسه گردید. برخی بافت‌ها (اجناس) حس خوبی میدهند در حالیکه بقیه منجر به واکنش‌های منفی میشوند. بیشتر الیاف طبیعی معمولاً نرم‌تر از پارچه‌های مصنوعی هستند- آنها به هوا اجازه‌ی تهویه به داخل و خارج را میدهند و معمولاً خنک‌تر هستند. وقتی شما به خوبی کودک را بشناسید، خواهید دانست که کودک از چه نوع الیاف و لباسی لذت می‌برد. کودک اگر لباسش از نوعی از پارچه تهیه شده باشد، از آن بیشتر لذت خواهد برد؛ سعی کنید لباس‌ها را از جنسی انتخاب کنید که چنین حسی را به کودک القا کند. ایده‌ی خوبیست که کودک روز خود را با لباسی که از پوشیدن آن احساس آرامش میکند، آغاز کند.
سوالات متداول:
1-آیا بهم ریختگی وسایل در اوتیسم با اختلالات دیگر تفاوت دارد؟
بله، در اوتیسم این رفتار اغلب تکراری و بدون هدف خاص است، در حالی که در ADHD ممکن است ناشی از بی‌دقتی باشد. در اوتیسم، بهم ریختگی ممکن است بخشی از رفتارهای کلیشهای باشد.
2-چگونه به کودک آموزش دهیم بعد از بازی وسایل را جمع کند؟
1) از تصاویر راهنما استفاده کنید
2) هر بار یک دستور بدهید (مثلاً “ماشین رو بذار تو سبد”)
3) با همکاری جمع کنید
4) پاداش فوری بدهید.
هیچ کس به تنهایی نمی‌تواند کمک به کودکان با اختلالات طیف اوتیسم را که فرایندی پیچیده و طولانی مدت است، انجام دهد. بلکه لازم است که گروهی از افراد پیشرفت‌ها را پیگیری کنند و به تشخیص اوتیسم و تجربیات مادران، نیازهای والدین، مراقبان و متخصصان توجه نمایند. برخی کودکان با اختلالات طیف اتیسم در مواقعی رفتارهای نامناسب و گاهی تهدیدآمیز و پرخاشگرانه از خود نشان میدهند. در میان افراد خانواده‌ی این کودکان تشخیص اختلال استرس بعد از سانحه امر شایعی است. در برخی موارد لازم است که کارکنان مراقبت پزشکی اورژانسی یا افراد دیگری برای کمک به منزل کودک بروند. در دیگر مواقع، نیاز است که کودکان از خانه منتقل شوند و برای حفظ امنیت خود و خانوادهایشان بستری شوند. لازم است که خانواده یا کسانی که از کودک مراقبت میکنند، زمانی که به حمایت نیاز دارند از آن برخوردار باشند. مرکز اوتیسم دکتر صابر با تجربه بالا و دارا بودن کادری مجرب در زمینه درمان کودکان مبتلا به اوتیسم و انجام کاردرمانی حسی، تشخیص دقیق اوتیسم و استفاده از تجربیات مادران به عنوان بهترین مرکز درمانی تهران شناخته شده است.
جهت تماس باکلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقایدکتر صابر (کلینیکتوانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
تجربیات مادران کودکان اوتیسم
والدین کودکان با ناتوانی معمولاً تجربه‌ای از غم و اندوه را دارند. خواهرها و بردارها، خویشاوندان و حتی همسایه‌های نزدیک نیز چنین حسی را تجربه میکنند. معمولاً چنین احساساتی ناشی از حس از دست دادن می‌باشند. چنین احساسی همچنین ممکن است از اینکه کودک این والدین در مقایسه با کودکان با رشد عادی به حمایت بیشتری نیاز دارد، منشأ گرفته باشد. والدین معمولاً نگران این هستند که کودکشان نتواند به مرحله‌های رشدی که یک کودک معمولی میرسد، دست پیدا کند. برخی مثال‌ها از اهدافی که والدین و مراقب‌ها را نگران میکنند عبارتند از: موفقیت در مدرسه و موفقیت در زندگی بعد از مدرسه، داشتن دوست، برقرار کردن ارتباطات سالم.
این نگرانی‌ها احساسات قدرتمندی را تولید میکنند که منجر به ابراز تند آنها به دوستان، خویشاوندان و متخصصانی که با کودک در ارتباط هستند، میشود. برخی اوقات والدین احساس به شدت عصبانی میشوند و فکر میکنند که مدرسه، دستگاه دولتی یا افراد دیگری باید فرزند آنها را اصلاح کند. هنگامی که دستاوردهای (بهبود) آنی و آشکار به وجود نمی‌آید، این احساسات معمولاً قوی‌تر هم میشوند. برخی مواقع، والدین نگاه درست به هدف و اولویت‌های خود را از دست میدهند. هنگامی که از آنها سؤالی پرسیده میشود، پاسخ میدهند که چیزی که دقیقاً می‌خواهند، این است که فرزندشان به بهترین شکل درمان شود تا بتواند به بالاترین سطح پتانسیل خود برسد. والدین زمانی که مشاهده کنند پیشرفت در اهداف مد نظرشان وجود ندارد و یا خیلی آهسته پیش می‌رود، ممکن است ناامید شوند و احساس ضعف نمایند. در حین این زمان‌های ناامیدی است که آنها نیازمند اقدام عملی می‌باشند. برخی از اوقات والدین این خشم را با آوردن دعوی قضایی به مراکز یا مدارس، تخلیه میکنند. متخصصان معمولاً فشار این خشم والدین را تحمل میکنند و ممکن است هنگامی که به دلیل مشکلات کودک سرزنش میشوند، ناراحت یا سردرگم شوند. لازم است همه‌ی کسانی که درگیر درمان و مراقبت از این کودکان هستند، مراحل سوگ را به یاد داشته باشند. کمک به خانواده در رابطه با پذیرش تشخیص کودکشان، به اندازه هر درمان دیگری برای کودک با اختلالات طیف اتیسم اهمیت دارد.
زندگی روزمره با کودک اوتیسم: چالش‌ها و راهکارهای کاربردی
تجربه منحصر به فرد هر خانواده اوتیسم
زندگی با کودک اوتیسم یک سفر کاملاً منحصر به فرد است که ترکیبی از چالش‌ها و لحظات زیبا را به همراه دارد. بسیاری از مادران گزارش میدهند که درک جهان از نگاه کودک اوتیستیکشان، دیدگاه آنها را به زندگی کاملاً تغییر داده است. رابطه عمیق و ویژه که بین مادر و کودک اوتیسم شکل می‌گیرد، اغلب پر از کشف و شهودهای جدید است.
برنامه‌ریزی ساختاریافته روزانه
کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم معمولاً به روال ثابت و ساختار مشخص نیاز دارند. ایجاد یک برنامه روزانه قابل پیش‌بینی با موارد زیر میتواند کمک کننده باشد:
استفاده از جدول‌های تصویری برای نمایش فعالیت‌ها
اختصاص زمان‌های مشخص برای وعده‌های غذایی، استراحت و بازی
آماده‌سازی کودک برای تغییرات احتمالی در برنامه
مدیریت رفتارهای چالش‌برانگیز در کودکان اوتیسم
رفتارهایی مانند حملات عصبی، مقاومت در برابر تغییر یا حساسیتهای حسی بخشی از زندگی روزمره بسیاری از خانواده‌هاست. راهکارهای مؤثر شامل:
شناسایی محرک‌های محیطی (صداها، نورها، بافت‌ها)
ایجاد فضای امن و آرامش‌بخش در خانه
استفاده از تکنیکهای آرامسازی مانند فشار عمیق یا ابزارهای حسی
دکتر تشخیص اوتیسم
پذیرش اختلال در کودک، یک فرایند خطی نیست بلکه هر مرحله از مراحل سوگ ممکن است تکرار شود. چنانچه در برخی افراد روند غم و اندوه به نظر میرسد که پایانی ندارد. برخی افراد در این شرایط گیر میکنند و نمی‌توانند روند رو به جلو داشته باشند. در چنین مواقعی حضور یک دکتر تشخیص اوتیسم میتواند پیشنهاد کمک کننده‌ای باشد.
دکتر الیزابت کوبلر-رز (۱۹۹۷) مراحل روند غم و اندوه را به صورت زیر بیان کرده است:
انکار: این احساس معمولاً از طرف والدینی اظهار میشود که نمی‌خواهند گزارشات و تشخیص‌ها را از متخصصان بشنوند. گاهی اوقات والدین برای اثبات اینکه کودکشان مبتلا به اختلالات طیف اتیسم نیست، درخواست انجام تستهای تکمیلی را خواهند داد.
خشم: این احساس معمولاً توسط والدینی اظهار میشود که خدا، افراد یا مراکز را برای مشکل فرزندشان سرزنش میکنند. گاهی اوقات والدین خود را سرزنش میکنند و از خود میپرسند؛ “من چه کار کرده‌ام که مستحق این عقوبت باشم؟” یا “آیا من کار اشتباهی در حین بارداری انجام داده‌ام که این را برای فرزندم به وجود وضعیت آمده است؟”
چانه زنی: “اگر فقط” این عبارت معمولاً از والدین شنیده میشود. “اگر فقط فرزندم (برای مثال خدمات و درمان) دریافت کند کاملاً خوب خواهد شد”. والدین می‌خواهند راهی برای خروج از وضعیت پیدا کنند و به راه‌هایی برای تغییر واقعیت فکر میکنند تا به نیازهای عاطفی خود پاسخ دهند.
افسردگی: ناراحتی و ناامیدی حتی در زبان بدن بعضی از والدین کودکان با اختلالات طیف اتیسم دیده میشود. احساس درماندگی و ناامیدی برای آینده به روشهای مختلفی بیان میشود.
پذیرش: امید این است که والدین با وضعیت کنار بیایند. بدین ترتیب آنها ممکن است به یک زندگی بهتر و مفیدتر همراه با فرزندان مبتلا به اختلالات طیف اتیسم خود دست یابند.
دوستان، خانواده و متخصصان در طی فرایند سوگ و اندوه، مطمئناً میتوانند همدیگر را حمایت کنند. پیشنهاد میشود اطلاعات در مورد این فرایند در دسترس همگان قرار بگیرد تا تمامی کسانی که درگیر این مسئله هستند، بدانند که در نهایت پایانی برای این رنج و عذاب وجود دارد.
سوالات متداول:
1- بعد از تشخیص اوتیسم، چه احساسی داشتید و چگونه با آن کنار آمدید؟
احساسات اولیه معمولاً شامل شوک، انکار، غم و حتی گناه است. بسیاری از مادران با گذشت زمان، از طریق مشاوره، مطالعه و ارتباط با گروه های حمایتی، به پذیرش و توانمندسازی رسیدند.
2-بزرگترین چالش زندگی با کودک اوتیسم چیست؟
چالش ها بسته به شدت اوتیسم متفاوت است، اما مواردی مانند مقابله با حملات عصبی (مِلت داون ها)، مشکلات خواب، محدودیت در ارتباط و نگرانی از آینده کودک از رایج ترین دغدغه های مادران است.
