دسته: کاردرمانی حسی

علائم اختلال حسی در کودکان |علائم اختلال پردازش حسی| مرکز کاردرمانی حسی دکتر صابر

اختلال پردازش حسی یکی از اختلالات کودکان می باشد که خود را با اختلال در حواس مختلف نظیر مشکلات حس عمقی، حس لامسه، اختلالات وستیبولار و … نشان می دهد. بی قراری، لجبازی و کج خلقی کودکان به علت مشکلات حسی خانواده را در محیط هایی نظیر مهمانی پارک یا مراکز خرید مستاصل می نماید. مرکز کاردرمانی دکتر صابر در حیطه کاردرمانی حسی و کاردرمانی si( یکپارچگی حسی) همچنین ماساژ درمانی به صورت تخصصی فعالیت می نماید. درمان یکپارچگی حسی یکی از درمان های مفید در حیطه اختلال پردازش حسی می باشد که با استفاده از تکنولوژی های روز دنیا نظیر سنسوری روم در مرکز توانبخشی مورد استفاده قرار می گیرد.

 جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید. 

علائم اختلال حسی و مشکلات حس عمقی

• حس عمقی: اطلاعات از عضلات و مفاصل درباره موقعیت بخش­های بدن به مغز می‌رساند.
• کودکانی که نمی‌توانند اطلاعات لازم را درباره وضعیت بدن دریافت کنند (یعنی حس عمقی ضعیف دارند) اغلب دست و پا چلفتی و حواس پرت بنظر می‌آیند.
• اغلب کسانی­که حس عمقی­شان دچار مشکل شده به سرنخ­های بینایی یا سایر استراتژی­های شناختی تکیه می‌کنند (مانند بیان شفاهی)
• سایر علائم کسی که مشکل حس عمقی دارد:
• به کار بردن نیروی بسیار کم یا بسیار زیاد برای نوشتن، دست زدن، راه رفتن و تایپ کردن
• خراب کردن و پرت کردن اسباب بازی‌ها / زدن دیگران / دربارهی فضای بدن خود قضاوت نادرست دارند
• مشکلات حس عمقی اغلب در کودکان ASD دیده می‌شود، و مشکلات پراکسی این کودکان هم ناشی از همین حس است.
• اغلب کودکانی که حس عمقی­شان دچار مشکل شده است نیاز دارند که به پوستشان فشار زیادی وارد شود و کامپرشن و ترکشن مفاصل با فشار زیادی انجام شود. کودکی که این رفتار‌ها را نشان می‌دهد رفتارش اشتبا‌هاً به عنوان کودک آشوب­گر تلقی می‌شود. کودک این رفتارهای حس طلبانه را انجام می‌دهد تا فیدبک اضافی در مورد وضعیت بدنش بدست آورد.

مشکلات ادراک بینایی

• درک بینایی فاکتور مهمی ‌برای فعالیت­های حرکتی ظریف و بازی­های ساختاری است.
• کودکانی که مشکلات ادراک بینایی دارند: اغلب ادراک ضعیف لامسه و دیس پراکسيا دارند.
• کودکان ASD توانایی دیدن جزییات زیاد اشیا را دارند. بنابراین در مشاهده ویژگی­های کلی و مشاهده محرک متحرک دیداری مشکل دارند (یعنی شی­ای که در حال حرکت است)

سایر مشکلات ادراکی

در کاردرمانی حسی به بررسی مشکلات ادراکی کودکان پرداخته می شود.

• درک حرکت در فضا نیازمند یکپارچگی اطلاعات وستیبولار، بینایی و عمقی است.
• کسانی که مشکل وستیبولار دارند، حس عمقی­شان هم تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

*مهم: مشکل ادراک شنیداری اگر به تنهایی وجود داشته باشد جز مشکلات یکپارچگی حسی نیست، اما اگر مشکل شنیداری با اختلالات زبان همراه باشد نشانه­ای از مشکلات SI است.

مشکلات حس وستیبولار

• به مشکل در عملکردهایی که به طور نزدیکی همراه سیستم وستیبولار هستند.
• واژه­هایی که برای این مشکل تعریف شده است:

Postural & bilateral integration

Vestibular bilateral integration (VBI)

Bilateral integration & sequencing (BIS)

Vestibular bilateral integration and sequencing (VBIS)

– مشکلات دوطرفه اغلب همراه با تاخیر در تکامل مهارت­های خط وسط بدن است. مانند عملکرد دست، گذشتن دست از خط وسط بدن، تمیز چپ و راست

– کودکانی که تنها مشکل دوطرفه وستیبولار دارند معمولاً ناتوانی­شان آشکار نمی‌شود و به علت مشکل در فعالیت­های ورزشی یا دست و پا چلفتی بودن و ناهماهنگی برای ارزیابی ارجاع داده می‌شوند.

– در کودکان ASD کنترل وضعیت به تکامل نرسیده است و تاخير Head lag دیده می‌شود. تأخير Head lag پیش­بینی کننده تشخیص ASD در ۳۹ ماهگی است.

یکپارچگی حسی در کودکان

یکپارچگی حسی روشی برای بررسی نحوه سازماندهی اطلاعات حسی در نورون­ها و ایجاد رفتار عملکردی می باشد.به زبان ساده تر یکپارچگی حسی سازماندهی کردن حواس به منظور استفاده کردن از آن­ها است. کاردرمانی حسی در زمینه درمان یکپارچگی حسی  در کودکان  و بهبود عملکرد فرد فعالیت می نماید. متخصصین کاردرمانی مرکز توانبخشی دکتر صابر با استفاده از ابزارهای ویژه حسی به بهبود یکپارچگی حسی می پردازند. سنسوری روم و اتاق SI از امکانات ویژه این مرکز می باشد که جهت بهبود عملکرد کودکان با اختلالات پردازش حسی و بیش فعالی، همچنین کودکان اوتیسم  مورد استفاده قرار می گیرد. تخته تعادل برقی، برج گردان ، وایت برد نوری ، سوند سویچ و… از ابزار های مفید این بخش می باشد. کودکان با اختلالات پردازش حسی می توانند از امکانات این مرکز جهت بهبود مهارت های حرکتی و یکپارچگی حسی استفاده نمایند.

یکپارچگی حسی در کودکان

یکپارچگی حسی دارای دو معنای رفتار زیستی و بالینی است:

1. معنای رفتارزیستی: روشی برای بررسی نحوه سازماندهی اطلاعات حسی در نورون­ها و ایجاد رفتار عملکردی
2. معنای بالینی: به اصول تئوری­ها، روش­های ارزیابی و استراتژی­های مداخله اشاره دارد.

مقدمه ­ای بر تئوری یکپارچگی حسی

– آیرز (پایه­ گذار تئوری یکپارچگی حسی) از عبارات یکپارچگی حسی، پاسخ تطابقی و پراکسیا برای نشان دادن نظر خود در مورد یکپارچگی حسی استفاده می­نمود.

– تعریف آیرز از عبارت یکپارچگی حسی: «Organization of Sensation for Use» (سازماندهی کردن حواس به منظور استفاده کردن از آن­ها). عبارت “For use” نماد آیرز است، زیرا پردازش حسی را به فعالیت­های فرد مرتبط می­سازد.

مفاهیم زیستی –عصب­ شناختی

نقش تجربیات حسی در رشد و عملکرد مغز

– درونداد حسی برای عملکرد مطلوب مغز ضروری است. مغز طوری طراحی شده که به طور مداوم اطلاعات حسی دریافت کند و اگر این اتفاق رخ ندهد عملکرد مغز دچار مشکل می­گردد.

– آزمایش­های اولیه در سال­های 1950 الی 1960 نشان دادند که اگر مغز به قدر کافی اطلاعات حسی دریافت نکند، به طور خودکار دروندادهایی خودانگیخته به شکل توهمات ایجاد کرده و محرک حسی تحریف شده­ای را از محیط ادراک می­کند.

– اگر کودک در دوره­ های طلائی رشد از تجربیات حسی محروم باشد، ارتباط ­های مغز و نورون­ها دچار ناهنجاری می­گردند و این امر بر رفتار کودک تاثیر گذاشته و عملکرد او را محدود می­کند.

– آیرز دروندادهای حسی را «تغذیه حسی» برای مغز نامید، مانند غذا برای بدن.

– ویلبارگر یک برنامه مداخله­ ای به نام «رژیم حسی» طراحی کرد، بدین معنا که کودک در طول روز با تجربیات و فعالیت­های حسی مواجه می­شود که با چالش­های یکپارچگی حسی نیز همراه هست.

– اگر مغز بیش از حد درونداد حسی دریافت کند، باعث ایجاد استرس در کودک می­گردد.

یکپارچگی حسی و پاسخ­های تطابقی

– مغز کودک به طور غیرفعال اطلاعات حسی را از محیط دریافت نمی­کند، بلکه به طور فعال مفیدترین این اطلاعات را از محیط انتخاب کرده و از آن برای رسیدن به اهداف خود استفاده می­کند. این امر نیازمند پردازش­های مغزی در یکپارچگی حسی است. زمانی که این پردازش­ها به خوبی صورت بگیرند کودک می­تواند در محیط یک عمل موفق و هدف- محور انجام دهد، که این همان پاسخ تطابقی است.

– زمانی کودک پاسخ تطابقی ایجاد می­کند که به خوبی از پس چالش­های محیط بربیاید. در واقع زمانی که مغز کودک به طور موثر بتواند اطلاعات حسی محیط را سازماندهی کند، پاسخ تطابقی ایجاد می­شود.

– یکپارچگی حسی منجر به ایجاد پاسخ تطابقی می­شود و پاسخ تطابقی ظرفیت مغز را برای یکپارچگی بیشتر، افزایش می­دهد. آیرز آموخته دوچرخه سواری را به عنوان یک مثال برای نشان دادن این پروسه مطرح کرد. کودک باید برای یادگیری چگونگی حفظ تعادل خود در دوچرخه­سواری، حواس مختلف بخصوص حواس وستیبولار و عمقی را با یکدیگر یکپارچه کند. زمانی که کودک در معرض افتادن قرار می­گیرد باید به سرعت حواس دیداری، وستیبولار و عمقی خود را به کار بگیرد و آن­ها را با یکدیگر یکپارچه کند تا بتواند پاسخ حرکتی مناسبی در جهت جلوگیری از افتادن ایجاد کند. در پی افتادن­های مکرر، کودک حواس خود را به تدریج یکپارچه می­کند تا در نهایت موفق می­شود به نحوی وزن خود را در دو طرف دوچرخه انتقال دهد تا تعادلش به خوبی حفظ شود. این پاسخ تطابقی باعث می­شود کودک به خوبی تعادل دوچرخه را حفظ کند و آن را براند.

– در ایجاد پاسخ تطابقی، کودک یک عامل فعال است نه غیر فعال و این پاسخ از درون کودک سرچشمه می­گیرد و هیچ چیز نمی­تواند کودک را مجبور به دادن این پاسخ کند. تنها می­توان محیط را طوری طراحی کرد که احتمال ایجاد پاسخ تطابقی در کودک بالاتر برود.

– آیرز «تمایل کودکان به تکامل یکپارچگی حسی از طریق پاسخ تطابقی» را سائق درونی نامید ومنشا آن را سیستم لیمبیک بیان کرد. (سیستم لیمبیک نقش مهمی در انگیزش و حافظه دارد).

پلاستی سیته نورونی

– پاسخ تطابقی باعث ایجاد تغییراتی در سیناپس­ها و مدارهای عصبی می­شود که این تغییرات، همان عملکرد پلاستی سیته مغز است.

– تعریف نوروپلاستی سیته: تغییرات بخصوص در ساختار و عملکرد نورون­ها که بیش از چند ثانیه باقی بمانند و مختص دوره زمانی معینی نباشند. عادت کردن، یادگیری­های تجربه محور، حافظه و ترمیم سلول­ها پس از آسیب همگی مثال­هایی از نوروپلاستی سیته هستند.

کاردرمانی حسی در کودکان با استفاده از قدرت نوروپلاستی سیته مغز کودکان و بهره گیری از روش های درمانی یکپارچگی حسی به بهبود مشکلات حسی کودکان کمک می نماید. خدماتی مانند سنسوری روم، اتاق بهبود مهارت های شنیداری و اتاق تاریک بینایی از جمله خدمات مفید مرکز اختلالات حسی کودکان دکتر صابر می باشد. یکپارچگی حسی همچنین از درمان‌هایی مانند فشار عمیق، برس‌کشی، جلیقه‌های وزنی و تاب‌بازی استفاده می‌کند. به نظر می‌رسد این درمان‌ها گاهی اوقات می‌توانند یک کودک مضطرب را آرام کنند. علاوه بر این، اعتقاد بر این است که درمان یکپارچگی حسی آستانه تحمل کودک را برای محیط‌های غنی از حس افزایش می‌دهد، انتقال‌ها را کمتر آزاردهنده می‌کند و رفتارهای مثبت را تقویت می‌نماید.

سوالات متداول:

1.رژیم حسی در درمان اختلالات پردازش حسی چیست؟

«رژیم حسی» بدین معنا است که کودک در طول روز با تجربیات و فعالیت­های حسی مواجه می­شود که با چالش­های یکپارچگی حسی نیز همراه هست و به این ترتیب اختلالات حسی او تعدیل می شود.

2. چرا کودک دچار مشکلات یکپارچگی حسی می شود؟

اگر کودک در دوره­ های طلائی رشد از تجربیات حسی محروم باشد، ارتباط ­های مغز و نورون­ها دچار ناهنجاری می­گردند و این امر بر رفتار کودک تاثیر گذاشته و عملکرد او را محدود می­کند و اختلال پردازش حسی ایجاد می کند.

اختلال پردازش حسی در بزرگسالان

همزمان با بلوغ چالش‌های جدیدی را برای کودکان دارای مشکلات حسی و خانواده‌های آن‌ها ایجاد می‌شود. فشار وارد شده از دیگران، میل به همرنگ شدن با بقیه، و تغییرات فیزیکی که به همراه بزرگ شدن پیش می‌آیند می‌توانند دشوار باشند. نصیحت پدر و مادر ممکن است مؤثر نباشد و مورد قبول قرار نگیرد، و همسالان دارای تأثیر بیشتر باشند. مرکز کاردرمانی حسی  در زمینه درمان یکپارچگی حسی  و بهبود عملکرد فرد فعالیت می نماید. متخصصین  کاردرمانی با استفاده از ابزارهای ویژه حسی به بهبود یکپارچگی حسی در فرد و ارتقای سطح عملکرد کمک بسزایی می کند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

برای بعضی افراد با اختلال پردازش حسی مهم نیست که با جماعت یکرنگ شوند یا نه و تفاوت‌های خود را با افتخار نمایش می‌دهند، اما بیشتر کودکان مایلند با همسالان خود یکجور شوند. نوجوانی که هرگز شلوار گرم‌کن‌های خود را در مدرسه‌ی ابتدایی در نیاورد ممکن است در یافتن شلوار جینی که بتواند تحمل کند دچار مشکل شود. دختری که از موسیقی بلند دوری می‌کرد ممکن است تلاش کند که حداقل وانمود کند از آهنگ‌های جدید خوشش می‌آید، در حالی که ممکن است گوش گیرهایی را پشت موهای بلندش پنهان کند. موارد زیر تنها تعدادی موانع شایع و راه‌حل آنها برای نوجوانان است:

مشکلات فرد با اختلال پردازش حسی در بزرگسالی

بوی بدن

به دلیل تفاوت‌ها در حساسیت بویایی، یک نوجوان یا جوان دچار اختلال حسی ممکن است همیشه در مورد بوی خوب دادن بسیار دقیق باشد یا، برعکس، ممکن است به جوراب‌ها و زیربغل‌های دارای بوی بد بی‌توجه باشد. فردی که مایل باشد دیگران از او دوری کنند ممکن است از بوی بد خود برای این کار استفاده کند. به هر حال بوی مناسب دادن یک قانون اجتماعی است. تجمع باکتری‌ها یک مشکل بهداشتی است و از این رو قابل بحث نیست.

ممکن است برای فردی حس یا بوی اسپری دئودورانت زننده باشد. ممکن است فردی نیاز به انجام صبورانه‌ی آزمایش‌ها داشته باشد تا دئودورانت یا رول آن یا اسپری‌ای که قابل قبول است را بیابد. محصولات بدون بو معمولاً بهترین انتخاب هستند. با توجه حساسیت فرد، دنبال دئودورانتی باشید که دارای حداقل مواد شیمیایی، مخصوصاً بدون آلومینیوم کلروهیدرات، نمکی که یکی از شایع‌ترین ترکیبات بین ضد عرق‌های تجاری است، باشد. بسیاری از تحقیقات به ارتباط بین سمی بودن آلومینیوم و بیماری آلزایمر و سرطان پستان پرداخته‌اند. با این که ارتباط واضحی یافت نشد، مطمئن‌تر است اگر به طور روزانه از آلومینیوم روی بدن استفاده نکنیم یا حداقل در پایان روز آن را بشوریم.

محصولات سالم‌تر زیادی در بازار وجود دارند همچنین Tom’s Maine، که در بیشتر مغازه‌های بهداشتی موجود است، که ممکن است از لحاظ بو و ترکیب قابل قبول‌تر باشند. کلید کار در جستجو است.

اصلاح

مردان جوانی که اصلاح را یاد می‌گیرند نیاز به یاد گرفتن ترکیب درست تیغ و کرم اصلاح دارند تا پوست صورت حساس را اصلاح کنند. دخترانی که می‌خواهند پاها و زیربغل رخود را اصلاح کنند نیز نیاز به کمی تمرین‌ دارند. این‌ها چند ایده هستند:

• گرفتن دوش آب گرم در ابتدا پوست را نرم می‌کند، و آن را برای اصلاح آسان‌تر می‌سازد.
• تیغ‌های ارزان و قابل بازیافت احتمال بیشتری برای آسیب به پوست دارند. بهتر است از یک تیغ دارای کیفیت بالا استفاده شود.
• بعضی‌ها ممکن است ریش تراش‌های الکتریکی را ترجیح دهند. بعضی دیگر آن‌ها را بیشتر آسیب‌زا می‌دانند.
• برای بعضی‌ها، ممکن است درست کردن کف و مالیدن آن بر روی پوست با یک برس دارای کیفیت بالا آرام‌بخش باشد.
• با استفاده از صابون اصلاح گرد و یک برس می‌توان اصلاح کرد بدون اینکه مستقیم به کرم اصلاح دست بزنید.

عادت ماهیانه

یک خانم جوان که در مورد دوره‌ی ماهیانه آگاهی دارد در دوره‌ی ماهیانه‌ی خود دارای اعتماد به نفس بالاتری است. این که از پد تا تمپون استفاده کند بستگی به ترجیح خود شخص دارد. یک پد در در روزهای که خونریزی کمتر است ارجحیت دارد. قرار دادن تمپون، می‌توان از یک کرم واژن استفاده کرد.

اگر خانم جوان گرفتگی‌های قاعدگی دارد، رفع درد مهم است. مانند داروهای ضدالتهابی ادویل و آلیو می‌توانند بسیار مفید باشند. مخصوصاً اگر در ابتداری گرفتگی‌ها استفاده شوند. اگر گرفتگی شدید باشد و خونریزی زیاد باشد، می‌توان از قرص‌های ضدبارداری استفاده کرد. این آگاهی توسط متخصص زنان و یا یک متخصص کودکان که دخترهای سن بالاتر را درمان می‌کند صورت می‌گیرد. والدین باید متوجه باشند که با نوزادان و کودکان در یک اتاق انتظار بودن می‌توان برای یک نوجوان شرم‌اور باشد. پدهای گرمایشی نیز می‌توانند کمک کنند در مدرسه، یک دختر جوان می‌تواند از یک کمربند گرمایی استفاده کند که به طور مکانیکی گرم می‌شود و برای 6 تا 8 ساعت گرم می‌ماند.

دختران در چند دهه‌ی گذشته بسیار زودتر شروع به قاعده شدن کرده‌اند. و این می‌تواند به خاطر چاقی و در معرض مواد شیمیایی مختل کننده‌ی اندوکرین همانند حشره کش‌ها، پلاستیک و هورمون‌های موجود در محصولات غذایی و آرایشی باشد. یک مطالعه‌ای بر روی بیش از 17000 دختر صورت گرفت که نتایج نشان داد دختران سیاه‌وست، به طور میانگین، اولین نشانه‎های بلوغ را بین سنین 8 تا 9 سالگی تجربه می‌کنند و دختران سفید پوست این تغییرات را در 10 سالگی تجربه می‌کنند. این دو سال زودتر برای دختران سیاه پوست و یک سال زودتر برای دختران سفید پوست نسبت به مطالعات قبلی بود. از این رو بلوغ زودرس را در دختران سیاه پوست قبل از 7 سالگی و در دختران سفید پوست قبل از 8 سالگی و در پسران قبل از 9 سالگی تعریف می‌کنند.

در حالی که در نهایت طبیعت باید مسیر خود را طی کند، قابل توصیه است شروع بلوغ را برای دخترانی که بین سنین  3 تا 6 سال هستند و احتمال بین 6 تا 8 سال -یا دخترانی که واقعا هنوز آمادگی برای روبرو شدن با چالش‌های جسمی و روحی بلوغ و قاعدگی به دلیل چالش‌های ذهنی و رفتاری را ندارند-0به تعویق انداخت.

لوپرون یک داروی سرکوب کننده‌ی هورمون است که به طور ماهیانه تزریق می‌شود و می‎توان تا سن طبیعی بلوغ استفاده شود (8 تا 13 سالگی برای دختران و 9 تا 14 سالگی برای پسران). عوارض جانبی لوپرون شامل کاهش چگالی استخوانی، و تغییرات در حالت روانی می‌وشند و باید توسط یک متخصص دارویی تجویز شود. لوپرون درمانی برای درمان اختصاصی اوتیسم پیشنهاد نمی‌شود و کاملاً فاقد اعتبار است.

استفاده از لوازم آرایشی

ممکن است پدر و مادرها شگفت زده شوند وقتی ببینند که دخترشان که در کودکی وقتی به او کرم ضدآفتاب زدند گریه کرد، ناگهان به استفاده از محصولات آرایشی علاقه‌مند می‌شود چون بقیه دختران نیز همینطور هستند. یافتن کرم‌ها و لوازم آرایشی قابل قبول نیاز به قدری آزمون و خطا دارد. این‌ها بعضی نکات مفید هستند:

• مغازه‌های غذایی سلامتی مکانی خوب برای پیدا کردن مرطوب‌کننده‌ها و لوازم آرایشی بدون بو و مواد شیمیایی و لاک ناخن بدون تولوئن هستند.
• با استفاده از مواد کاملاً طبیعی از روش‌های زیبایی خانگی استفاده کنید: روغن نارگیل طبیعی برای حالت دادن به مو و نرم کردن ناخن‌ها؛ ماسک‌های صورت پر کننده‌ی منافذ با استفاده از سفیده‌ی تخم‌مرغ؛ ماسک‌های تهیه شده از خیار له شده برای کاهش پف صورت، و ماسک صورت عسل برای مرطوب کردن. این درمان‌های زیبایی جالب، کم‌هزینه، و بسیار مفید برای مسائل حسی هستند می‌توانید دستورهای بسیاری را به طور آنلاین بیابید.
• دختران باید با لوازم آرایشی بازی کنند اگر به استفاده از آن‌ها علاقه‌مند هستند. تفاوت‌های حسی بزرگی وجود دارد، مثلاً بین یک برق لب و یک ماتیک و یا پایه‌ی پودری یا مایع داشتن، به آن‌ها آموزش دهید که ساده و در حد کم استفاده کنند، اما به سلیقه‌های شخصی احترام بگذارند.
• به دختران یادآوری کنید که باید همیشه قبل از خواب هرگونه مواد آرایشی را پاک کنند تا صورتشان را تمیز و سالم نگه دارند. آن‌ها باید کرم و مایع پاک‌کننده‌ی آرایش چشم را امتحان کنند تا موردی که قابل قبول است را بیابند.
• اگر دختران و پسران نوجوان تمایل به زدودن جوش صورت داشته باشند، به آن‌ها آموزش دهید صورت خود را با مراقبت تمیز کنند و حداقل یک بار در هفته به آرامی پوست صورت را لایه بردرای کنند. درمان‌های لایه برداری با گرانول‌های کوچک‌تر معمولاً بهتر تحمل می‌شوند. استفاده از ماسک مخصوص برای خشک کردن پوست چرب در معرض جوش مفید است. درمان‌های شیمیایی مانند پاک کننده‌ی طبیعی می‌توانند مفید باشند، اما باعث تحریک پوست می‌شوند. اگر ممکن و قابل تحمل باشد، نوجوانان می‌توانند از مراقبت‌های صورت برای باز نگه داشتن منافذ استفاده کنند.

نتیجه‌گیری:

اختلال پردازش حسی در بزرگسالان می‌تواند بر کیفیت زندگی، روابط اجتماعی، و عملکرد شغلی آن‌ها تأثیر منفی بگذارد. بسیاری از این افراد سال‌ها بدون تشخیص صحیح زندگی می‌کنند و علائم خود را ناشی از استرس یا اضطراب می‌دانند. تشخیص دقیق و استفاده از مداخلات کاردرمانی حسی، امکان بهبود و سازگاری بیشتر با محرک‌های محیطی را فراهم می‌کند. مراجعه به کاردرمانگر حرفه‌ای، به‌ویژه کسی مانند دکتر صابر که در این حوزه تخصص دارد، می‌تواند مسیر درمانی مؤثری برای این افراد ایجاد کند.

سوالات متداول:

1-آیا اختلال پردازش حسی باعث اضطراب یا افسردگی می‌شود؟
بله، ناتوانی در پردازش مناسب محرک‌ها می‌تواند باعث تحریک‌پذیری، خستگی روانی، اضطراب و حتی افسردگی شود، به‌خصوص اگر فرد از علت اصلی علائم خود مطلع نباشد.

2-چه افرادی بیشتر در معرض این اختلال هستند؟
افرادی با سابقه اوتیسم، ADHD، اضطراب مزمن، یا سابقه مشکلات حسی در کودکی بیشتر در معرض ابتلا به اختلال پردازش حسی در بزرگسالی قرار دارند.

کاردرمانی حسی در منزل

مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه توانبخشی حسی کودکان به صورت تخصصی فعالیت می نماید. کاردرمانی حسی با استفاده از تکنیک های حسی و ابزارهای تخصصی به درمان یکپارچگی حسی در کودکان می پردازد. یکپارچگی حسی  از مهم ترین موارد جهت بهبود عملکرد کودک و توانایی های رشدی کودک می گردد. کاردرمانی  دکتر صابر مجهز به اتاق سنسوری روم، ماساژ درمانی و کاردرمانی حسی حرکتی در کودکان می باشد که موجب پیشرفت کودک در جهت رشد حرکتی و اجتماعی کودکان می شود.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

روند رشد کودک در کاردرمانی حسی در منزل

شش ماه اول زندگی

• شروع کنترل پاسچرال بدن با تکامل ارتباطات بین سیستم‌های عمقی و بینایی و وستیبولار ایجاد می‌شود (در 6 ماهگی کنترل گردن به طور کامل ایجاد می‌شود که پایه‌ی با ثباتی برای کنترل عضلات چشم خواهد بود و نشان دهنده یکپارچه شدن حواس بینایی، عمقی و وستیبولار است).
• در 6 ماه اول زندگی سائق درونی رشد می‌کند – کودک انگیزه زیادی جهت آوردن بدن خود به طرف بالا و برخلاف جاذبه دارد.
• وضعیت متداول و غالب کودک برای بازی در این سن prone است که نشان‌دهنده‎ی تکامل مسیر latera vestibulospinal است.
• در این سن تکامل حسی – پیکری در دست‌های کودک رخ می‌دهد. کودک در Grasp اولیه‌ی اشیاء از حواس لامسه و عمقی استفاده می‌کند. هنگامی که کودک reach را انجام می‌دهد و اشیاء را تکان می‌دهد اطلاعات بینایی ولامسه با یکدیگر یکپارچه می‌شوند.
• کودک به علت سائق درونی قوی قادر است دستش را در خط وسط بدن بیاورد و اشیاء را بگیرد و بازی کند که ارتباطات بین سیستم‌های بینایی و لامسه در این کار باعث هماهنگی چشم و دست در مراحل بعدی می‌شود.
• بازی در خط وسط مرحله مهمی در یکپارچگی حواس دو سمت بدن است.
• در این سن دیگر رفلکس‌های ماه اول نوزاد وجود ندارند و کودک میتواند آگاهانه حین بازی بر حرکات اندام خود کنترل داشته باشد.

شش تا دوازده ماهگی:

• مهارت‌های locomotor در اثر یکپارچگی حواس وستیبولار، بینایی و حس پیکری ایجاد می‌شود.
• یکپارچگی حواس پیچیده‌تر مانند ادراک فضایی و طرحواره بدنی با جست و جوی بیشتر کودک در محیط رخ می‌دهد.
• در این سن ادراک لمس بیشتر صورت می‌گیرد و نقش حیاتی در رشد مهارتهای دستی کودک دارد.
• برای تکامل fine pincer grasp به فیدبک ظریف لامسه نیاز است.
• اطلاعات حس عمقی در تکامل مهارت‌های دستکاری (manipulation) اهمیت دارد.
• پاسخ‌های تطابقی حسی پیکری منجر به رشد توانایی برنامه‌ریزی حرکتی می‌شود.
• پردازش شنیداری در طول سال اول نقش مهمی در آگاهی کودک از محیط (مخصوصا محیط اجتماعی) دارد.
• در حین صداسازی کودک اطلاعات شنیداری با حس لمس و حس عمقی در داخل و اطراف دهان یکپارچه می‌شوند.
• در این دوره استقلال در غذا خوردن آغاز می‌شود.
• استقلال در غذا خوردن نیازمند یکپارچی حسی – پیکری و پرداطش حسی – پیکری از لب‌ها، فک و داخل دهان است تا حرکات دهان بخوبی ایجاد شوند. حواس بویایی و چشایی نیز در روند غذاخوردن مستقل نقش دارند.
• نکته: غذاخوردن مستقل تنها شامل حرکات دهان نمی‌باشد. تمامی مراحل یکپارچگی حسی که منجر به هماهنگی چشم و دست می‌شوند نیز مهم هستند.

دوسالگی:

• ارتباطات بین حواس وستیبولار و عمقی و بینایی که قبلاً تشکیل شده بود بیشتر پالایش می‌شود که منجر به بهبودی تعادل و کنترل پاسچرال داینامیک می‌گردد.
• تمایز حس لامسه و کان‌یابی حس لامسه دقیق‌تر شده که منجر به بهبود مهارت‌های حرکتی ظریف می‌شود.
• پردازش پیچیده حسی – پیکری افزایش می‌یابد و منجر به تکامل طرحواره بدن می‌گردد، هرچه طرحواره بدن پیچیده‌تر شود توانایی برنامه‌ریزی حرکتی پیچیده‌تر نیز افزایش می‌یابد و هرچه برنامه‌ریزی حرکتی پیچیده‌تر شود جنبه‌ی دیگر پراکسی یعنی ایده‌سازی کردن ظهور پیدا می‌کند (ایده‌سازی: توانایی تصور آنچه باید در یک موقعیتی انجام دهیم)
• در اواخر دو سالگی کودک می‌تواند چندین رفتار وانمودی را در توالی‌های بازی استفاده کند.
• تقویت توانایی‌های پراکسی نقش مهمی در تکامل self-concept دارد.

سه تا هفت سالگی:

• در طی این سال‌ها یکپارچگی حسی به بلوغ می‌رسد.
• آیرز این دوره سنی را برای SI مهم تلقی کرد.
• در مهارت‌های حرکتی ظریف اطلاعات بینایی و حسی پیکری با هم یکپارچه می‌شوند و حرکات دست و چشم با دقت و با حفظ وضعیت با ثبات صورت می‌گیرد.

تمرینات ساده حسی در خانه

کاردرمانی حسی در منزل به‌معنای استفاده از فعالیت‌ها و بازی‌هایی است که به تحریک حواس مختلف کودک کمک می‌کند و می‌تواند بدون نیاز به تجهیزات گران‌قیمت، در محیط امن و آشنای خانه اجرا شود. تمرینات ساده‌ای مانند لمس سطوح مختلف (پارچه زبر، نرم، خشن یا صاف)، بازی با خمیر بازی، شن رنگی یا ماسه، راه رفتن پابرهنه روی متریال‌های متفاوت، و حتی نقاشی با انگشت، نمونه‌هایی از تمرینات کاردرمانی حسی هستند که سیستم حس لامسه، حس عمقی و بینایی کودک را درگیر می‌کنند.

این تمرینات به بهبود مهارت‌های حرکتی ظریف، تنظیم حسی و آرام‌سازی بدن کودک کمک می‌کنند. مثلاً بازی با خمیر بازی علاوه بر تحریک حسی، باعث تقویت عضلات دست و افزایش تمرکز نیز می‌شود. اجرای چنین فعالیت‌هایی به‌صورت روزانه در خانه، علاوه بر تقویت ارتباط والد–کودک، نقش مهمی در مدیریت چالش‌های پردازش حسی دارد.

تعدیل حواس دهانی و حس بویایی

بسیاری از کودکان با اختلالات پردازش حسی، واکنش‌های شدیدی نسبت به بوها یا مزه‌ها دارند. برخی از آن‌ها از طعم‌های خاصی مانند ترش یا تند اجتناب می‌کنند، برخی دیگر نسبت به بوهای قوی یا حتی لمس غذاهای خاص در دهان خود حساسیت نشان می‌دهند. این مشکلات نه‌تنها باعث بدغذایی، بلکه در بلندمدت ممکن است به اختلالات تغذیه، کاهش وزن و مشکلات رشدی منجر شوند.

درمان‌های حسی دهانی (Oral Sensory Integration) شامل تمریناتی برای ماساژ داخل دهان، استفاده از مسواک حسی مخصوص، مزه‌کردن مواد غذایی متنوع با بافت‌های مختلف و تمرینات مکیدن یا فوت کردن هستند. این تمرینات به کودک کمک می‌کنند تا درک بهتری از محرک‌های دهانی پیدا کند و واکنش‌های غیرعادی خود را تعدیل کند.

همچنین برای حس بویایی، می‌توان از بازی‌هایی با رایحه‌های طبیعی مثل عطر گل، ادویه‌جات یا صابون‌های معطر استفاده کرد و کودک را تشویق به شناسایی و تمایز بوها نمود. این تمرینات برای افزایش تحمل حسی کودک، کاهش حساسیت بیش‌ازحد و بهبود مهارت‌های مربوط به تغذیه و گفتار بسیار موثرند.

سوالات متداول:

1- آیا کاردرمانی حسی در منزل می‌تواند جایگزین جلسات حضوری باشد؟

در موارد خفیف تا متوسط اختلال حسی، تمرینات خانگی می‌توانند نقش مؤثری ایفا کنند. اما در موارد شدید یا زمانی که کودک نیاز به ابزارهای خاص مانند اتاق تاریک یا تجهیزات تخصصی دارد، حضور در کلینیک کاملاً ضروری است. معمولاً ترکیب جلسات کلینیکی با تمرینات خانگی بهترین نتیجه را دارد.

2- چگونه بدانیم تمرینات حسی برای کودک ما مؤثر بوده‌اند؟

با مشاهده علائمی مانند کاهش حساسیت یا واکنش شدید به محرک‌ها، افزایش تمرکز، بهبود خواب، بهبود مهارت‌های حرکتی یا تعادلی، می‌توان فهمید که تمرینات مؤثر واقع شده‌اند. همچنین پیگیری رشد توسط کاردرمانگر به شکل دوره‌ای ضرورت دارد.

یکپارچگی حسی و مشکلات شانه کردن موی سر

شانه زدن مو برای کودکانی که در پوست سر حسایت دارند می‌تواند بسیار دشوار باشد. خصوصاً دختران دارای موهای بلند که به راحتی گره می‌خورند. کوتاهی مو چالش‌های بیشتری فراهم می‌آورد، از جمله صدای قیچی یا ماشین سلمانی، بوی مواد‌های شیمیایی که در سالن‌های آرایشی به مو می‌زنند، و الی آخر. کاردرمانی حسی کودکان در حیطه درمان یکپارچگی حسی فعالیت می نماید. مرکز یکپارچگی حسی دکتر صابر با استفاده از تکنیک های مختلف یکپارچگی حسی و استفاده از ابزارهای روز دنیا در زمینه کاردرمانی حسی به درمان اختلال حسی در کودکان می پردازد. در ادامه تعدادی پیشنهاد آورده شده است:

مشکلات شانه کردن موی سر

چند تکنیک برای بهبود اختلال یکپارچگی حسی:

• قبل از شانه زدن یا کوتاه کردن موها، یکی از والدین می‌تواند با ماساژ عمقی با فشار دست‌ها به سمت پایین و داخل در حالی که سر را در گودی کف دو دست گرفته، پوست سر کودک را حساسیت‌زدایی کند. در این جا هم برس موی لرزان می‌تواند کمک‌کننده باشد.
• کودک می‌تواند با یک جلیقه وزنه‌دار، پد وزنه‌دار بپوشد یا اگر کمک‌کننده است یک پتوی سنگین رویش بیندازد.
• با پخش موسیقی مورد علاقه کودک یا تماشای یک ویدئو، تجربه خوشایندی در کودک ایجاد کنید.
• یک حالت‌دهنده‌ی مالشی با کیفیت یا اسپری برطرف‌کننده‌ی گره مو، کوتیکول مو را نرم کرده و گره مو را کاهش می‌دهد.
• برای جلوگیری از شکننده شدن مو‌ها، ابتدا با انگشتان گره‌ها را باز کنید، سپس در حالی که توده‌های مو را با دست نزدیک پوست سر نگه داشته‌اید، برس یا شانه کردن را از انتهای مو‌ها شروع کنید.
• از یک برس یا شانه ی مخصوص استفاده کنید.

تمرینات یکپارچگی حسی در آرایشگاه یا سالن زیبایی:

• اگر موهای کودک مستعد گره خوردن است، موها را کوتاه‌تر کنید یا حداقل حجم مو‌ها را کم‌تر کنید. از محلول‌های کراتینه‌ی مو که موهای فرفری را صاف می‌کنند با احتیاط استفاده کنید چرا که برخی از فرمول‌ها مقدار‌اندکی فرمالدهید دارا هستند. بخاطر بخار‌های سمی‌ فرمالدهید، اصلاً نباید از Blowouts Brazilian استفاده شود.
• برخی کودکان با مشکل یکپارچگی حسی با یک پیراهن نرم خوش- پوش که از خانه آورده‌اید و یک حوله‌ی نرم برای اطراف گردن راحت‌تر هستند تا با پیشبند آرایشگاه یا سالن، مخصوصاً اگر یک چسب ولکرودی آزاردهنده پشت گردن داشته باشد.
• حواستان باشد که برخی سالن‌های آرایش مخصوص کودکان می‌تواند بیش از ‌اندازه محرک باشد. صندلی‌هایی که شبیه ماشین هستند، تعداد زیادی بادکنک، یک دیوار که ویدئو پخش می‌کند، و تعداد زیادی اسباب بازی می‌تواند برخی کودکان را به وضعیت افزایش تحریکات حسی ببرد، مخصوصاً اینکه یک نفر دارد با قیچی به آن‌ها نزدیک می‌شود.
• یک کودک کوچک ممکن است هنگام نشستن در بغل والد احساس امنیت بیشتری کند تا روی صندلی بلند آرایشگاه.
• برای کودکانی که لغات را تحت‌الفضی می‌فهمند، به جای قیچی کردن از کلمات اصلاح، آرایش، کوتاه کردن استفاده کنید. کلمه قیچی کردن به ‌اندازه کافی ترسناک هست.
• با وجود اینکه یک کودک جستجوگر حس ممکن است از صدا و لرزش ماشین اصلاح شگفت‌زده شود، این مسئله ممکن است یک کودک بیش حس را با بحران مواجه سازد. در چنین مواردی آرایشگر می‌تواند فقط از قیچی استفاده کند یا اگر لازم است حداقل در گوش‌های کودک گوش‌گیر قرار دهید، بگذارید ماشین اصلاح را از نزدیک بررسی کند- موقعی که روی کسی دیگری استفاده‌اش می‌کنند مشاهده کند. خودش خاموش و روشنش کند، و یاد بگیرد که با وجود اینکه عجیب غریب است اما لذت بخش است.
• آرایش کردن مو، بوی بدی می‌دهد، اگر به یک سالن آرایش بزرگسال می‌روید، وقتتان را موقعی تنظیم کنید که هیچ رنگ کردن مو، فر و مش، یا صاف کردن مو در حال انجام نباشد.
• نهایتاً اینکه، اصلاح کردن موهای کودک در خانه را هم در نظر داشته باشید. حتی می‌توانید هنگامی که خواب است این کار را بکنید.
• بنشیند. یک محرک دیداری مثل زمان سنج می‌تواند به کودکان بی‌قرار کمک کند تا بفهمد قرار است چقدر بنشیند

کاردرمانی حسی در بهبود اختلالات حس لامسه در کودکان مفید می باشد برای بهبود مشکل شانه کردن موی سر یا شستن مو ها در کودکان با اختلال پردازش حس لامسه می توان از تمرینات یکپارچگی حسی در کاردرمانی و همچنین ماساژهای عمقی و لامسه در سطح سر استفاده نمود. بخش ماساژ درمانی در کلینیک دکتر صابر به صورت تخصصی در زمینه آموزش ماساژ های تکنیکی به والدین و انجام آنها همچنین استفاده از مدالیته های حسی مانند گرما و سرما جهت تعدیل حس لامسه کودکان فعالیت می نماید و می تواند در درمان این مشکل کمک کننده باشد.

یکپارچگی حسی، که به عنوان پردازش حسی نیز شناخته می‌شود، فرآیند عصبی است که از طریق آن مغز اطلاعات حسی را از بدن و محیط دریافت، سازماندهی و تفسیر می‌کند. این فرآیند به ما امکان می‌دهد تا ورودی‌های حسی را درک کرده و به طور مناسب به آن‌ها پاسخ دهیم و به ما اجازه می‌دهد تا به طور مؤثر با جهان تعامل داشته باشیم. این شامل یکپارچگی حواس مختلف، از جمله لامسه، بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی، و همچنین حواس دهلیزی (تعادل) و حس عمقی (آگاهی از بدن) است. در مرکز کاردرمانی دکتر صابر تمرینات یکپارچگی حسی موجب بهبود و تعدیل حس لامسه در کودکان می گردد.

سوالات متداول:

1.برای کوتاه کردن موی کودکان اوتیسم چکار باید کرد؟

اختلالات حسی در کودکان اوتیسم موجب بی قراری و پرخاشگری کودک در هنگام شانه کردن و کوتاه کردن موی سرشان می شود. راهکارهای زیر می تواند در کاهش این به همریختگی موثر باشد.قبل از شانه زدن یا کوتاه کردن موها، یکی از والدین می‌تواند با ماساژ عمقی با فشار دست‌ها به سمت پایین و داخل در حالی که سر را در گودی کف دو دست گرفته، پوست سر کودک را حساسیت‌زدایی کند. در این جا هم برس موی لرزان می‌تواند کمک‌کننده باشد.کودک می‌تواند با یک جلیقه وزنه‌دار، پد وزنه‌دار بپوشد یا اگر کمک‌کننده است یک پتوی سنگین رویش بیندازد.با پخش موسیقی مورد علاقه کودک یا تماشای یک ویدئو، تجربه خوشایندی در کودک ایجاد کنید و از برس های خاص استفاده کنید.

2. علت ترس کودک از کوتاه کردن مو چیست؟

در بعضی کودکان اصلاح سر یا حتی شانه کردن مو ها برای والدین یک چالش بزرگ می باشد که به علت اختلال پردازش حسی در کودکان به وجود می آید. اختلال پردازش حس شنوایی یا لامسه کودک را در هنگام اصلاح موهای سرش دچار به هم ریختگی و بی قراری می نماید.

کاردرمانی حسی-حرکتی

ادراک توانایی درک محرک‌‌های حسی است که شامل آگاهی شناختی و حسی می‌باشد.در کاردرمانی حسی حرکتی از مدالیته های حسی برای مداخله درمانی استفاده می شود. حرکت از تعامل چندین سیستم (مانند حرکات ظریف، هماهنگی دیداری – حرکتی، لامسه، کاینستزیا و …) ناشی می‌شود و تئوری سیستم‌‌های داینامیک با این امر موافق است. به عبارتی حرکت از تعامل بین سیستم‌‌های تطابق پذیر و انعطاف پذیر ایجاد می‌شود. مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه درمان یکپارچگی حسی و اختلالات پردازش حسی کودکان به صورت تخصصی فعالیت می نماید.کاردرمانی حسی با استفاده از تجهیزات پیشرفته مرکز مانند سنسوری روم در شکل گیری یکپارچگی حسی و درمان اختلال حسی کودکان پیشرو می باشد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

حس ها شامل:

• دیداری
• شنیداری
• وستیبولار: باعث می‌شود فرد تغییر در پازیشن‌‌ها و حرکات را احساس کند.
• کاینستزیا: باعث می‌شود فرد حرکت عضو‌های بدنش را احساس کند.
• حس عمقی: موقعیت عضله و مفاصل را به مغز مخابره می‌کند.
• در صورت مختل شدن فرد نمی‌تواند تشخیص دهد اندامش در چه موقعیتی از فضا قرار دارد و بدن چه پازیشنی دارد.
• لامسه: اولین حسی است که کودک از طریق آن اطلاعات محیط را دریافت می‌کند.

کاردرمانی حسی حرکتی

– در رویکرد کنترل حرکتی، از حس لامسه به عنوان مداخله فعال در نظر گرفته می‌شود.

ادراک

• تعریف: توانایی درک محرک‌‌های حسی است که شامل آگاهی شناختی و حسی می‌باشد.
• ادراک دیداری شامل درک شکل صحیح حروف (visual closure وfigure-ground)، شناسایی حروف (بازشناسی شکل) می‌باشد.
• تمایز دیداری شامل:Closure ،Recognition و Categorization
• اگر بخشی از یک نوشته پنهان شده باشد و کودک نتواند کل آن نوشته را شناسایی کند، مشکل در visual closure است.
• تکامل درک فیزیکی فرد از خودش دست کم در گرو سه مولفه است: body awareness ،body scheme و body image.
• :body scheme
• در حین تولد وجود دارد و همچنان با رشد و تکامل کودک و تجربیات حسی حرکتی و فیدبک‌های دریافت شده از محیط باعث تعدیل هومونوکولوس در مناطق حسی و حرکتی مغز می‌شود.
• پایه­ای نورونی برای body awareness محسوب می‌شود.
• :body awareness
• تعریف: توانایی تمایز و شناسایی ابعاد فیزیکی و حرکتی بدن به صورت دیداری است (به عبارتی درک موقعیت اندام­ها در فضا)
• دارای جنبه‌‌های داخلی و خارجی است، که رشد جنبه‌‌های داخلی آن در گرو تکامل جنبه‌‌های خارجی هستند.
• جنبه‌‌های خارجی با آگاهی از روابط (فضایی) بدن با محیط در ارتباط است.
• ضعیف بودن body awareness باعث:
• برخورد کردن با اشیا
• عدم آگاهی از موقعیت اندام‌‌ها در فضا
• نزدیک افراد دیگر ایستادن
• عدم تشخیص چپ و راست

:body image –

• تعریف: تصویری است که فرد از مشخصه‌‌های فیزیکی بدن خود (مانند چاق و لاغری یا بلندی و کوتاهی) و مشخصه‌‌های عملکردی خود (مانند قدرت بلند کردن یک اشیا یا سرعت دویدن) دارد.

عوامل هیجانی- اجتماعی

• هیجان یک حالت روان­شناختی است که بر عملکرد حرکتی تأثیر می‌گذارد. به عنوان مثال در موقعیت‌های ترس و استرس­زا سیستم سمپاتیک کودک فعال شده و مهارت حرکتی جدید را به سختی می‌آموزد.

Task

• مشخصه‌‌های یک task شامل ماهیت، ویژگی‌‌های اشیا، اهداف و قوانین است.
• ماهیت فعالیت:
• فعالیت ساده: به حداقل توجه و پاسخ حرکتی ساده نیاز دارد
• فعالیت پیچیده: به حداکثر توجه و دقت نیاز دارد
• فعالیت‌‌های حرکتی پیچیده، فعالیت‌‌های نورونی بیش‌تری ایجاد می‌کنند.

بافتار‌های محیطی

• تست environmental supportiveness: تأثیر محیط را بر بازی کودک می‌سنجد و حین آنالیز محیط بازی کودک به درمانگر ساختار می‌بخشد.

عملکرد حرکتی از تعامل بین سیستم‌‌های منعطف و تطابق پذیر ناشی می‌شود

• حرکت از تعامل چندین سیستم (مانند حرکات ظریف، هماهنگی دیداری – حرکتی، لامسه، کاینستزیا و …) ناشی می‌شود و تئوری سیستم‌‌های داینامیک با این امر موافق است. به عبارتی حرکت از تعامل بین سیستم‌‌های تطابق پذیر و انعطاف پذیر ایجاد می‌شود.

نقص عملکرد زمانی رخ می‌دهد که حرکت تطابق کافی با فعالیت و موانع محیطی نداشته باشد

• کودکی که دچار نقص حرکتی یا پردازشی است، دارای حرکات کلیشه­ای و محدود می‌باشد و تنوع اندکی در حركات دارد. به عنوان مثال کودک 3 ساله­ای که در برنامه­ریزی حرکتی مشکل دارد، تنها یک الگو برای سوار شدن بر روی سه­چرخه خود می­آموزد و نمی‌تواند از زاویه‌‌های دیگری سوار سه­چرخه شود زیرا در حرکات خود از تنوع کمی ‌بهره می‌برد. تنوع اصل مهمی‌ در حرکت بصورت موثر است.

کاردرمانگر فعالیت را به نحوی اصلاح می‌کند که کودک بتواند آن را انجام دهد

• بر اساس تئوری سیستم‌‌های داینامیک، مشکل در برنامه­ ریزی و اجرای حرکات را می‌توان تغییر داد: با تغییر دادن درجه آزادی مورد نیاز
• تعریف درجه آزادی: یعنی صفحه‌‌های حرکتی­ای که مفصل در آن‌ها امکان حرکت را دارد
• بر اساس تئوری سیستم‌‌های داینامیک، با قرار دادن کودک در پازیشنی که درجه آزادی­اش را محدود کند، میزان کنترل وی روی پاسچرش کاهش می‌یابد بنابراین موفقیت بیش‌تری در مهارت‌‌های دست کسب می‌کند، زیرا نیاز کم‌تری دارد تا با اندام فوقانی پاسچرش را کنترل کند.
• پازیشن‌‌هایی که کنترل پاسچر را محدود و موفقیت مهارت‌‌های دستی را افزایش می‌دهند:
• Supported sitting
• Prone

– با محدود کردن برخی از درجات آزادی، یادگیری الگو‌های حرکتی دقیق و پیچیده تسهیل می‌گردند.

:attractor state –

• تعریف: تمایل بر حفظ الگویی است که نیاز به کم‌ترین درجه آزادی دارد – به عنوان مثال ممکن است کودک تمایل به نشستن در حالتی را داشته باشد که تیلت خلفی لگن ایجاد می‌کند. این الگو همان attractor state است که ممکن است پاسچر موثری نیز نباشد و مانع رسیدن کودک به سایر مایل استون‌‌های رشدی (مانند به سادگی reach کردن) شود.
• وظیفه درمانگر این است که atractor state را بیابد و اگر عملکرد کودک را محدود می‌کند آن را به گونه­ای تغییر دهد که درگیر شدن در آکوپیشن را تسهیل سازد – این امر perturbation نام دارد.
• انواع perturbation:
• سایکولوژیک: انگیزه­دادن به کودک جهت تغییر فعالیت یا محیط
• فیزیکی: کودک حس می‌کند بدنش توازن درستی ندارد و باید آن را اصلاح کند.

کمی حس و بیش حسی در کودکان

کاردرمانی حسی در تشخیص کم حسی و بیش حسی در کودکان با اختلال پردازش حسی فعالیت می نماید .پس از تشخیص کم حسی و بیش حسی در کودکان توسط متخصص کاردرمانی حسی برنامه کاردرمانی حسی برای کودکان مشخص می گردد. با استفاده از امکانات پیشرفته مرکز دکتر صابر نظیر اتاق تاریک بینایی، اتاق تعدیل شنیداری، اتاق تعدیل حسی، سنسوری روم و ماساژ درمانی به درمان اختلال حسی در کودکان می پردازد. تمرینات تعدیل حسی مانند استفاده از گل رس، ماساژ با بافت های مختلف پارچه، ارائه محرک های شنوایی در فرکانس های کختلف و تنظیم شده، تحریکات بینایی در اتاق تاریک جهت بهبود حساسیت بینایی، توجه بینایی و … می تواند به کودک با بیش حسی و کم حسی کمک نماید تا یکپارچگی حسی را در داده های حسی به وجود آورده و بی قراری های آن را کاهش دهد.

اختلال حس عمقی

اختلال حس عمقی یکی از اختلالاتی است که در کاردرمانی حسی حرکتی درمان می گردد. مشکلات حس عمقی شامل اختلال در تعادل و عدم توانایی کودک در انجام مهارت هایی که نیاز به حرکت و حفظ تعادل دارد می گردد. کودک در بالا و پایین رفتن از پله ها، رد شدن از روی موانع و عبور از روی پل یا پریدن دچار مشکل می گردد. تمرینات کاردرمانی یکپارچگی حسی موجب بهبود مشکلات حس عمقی در کودک و تقویت مهارت های حرکتی او می گردد.

مدل‌‌های بالینی که از تئوری سیستم‌‌های داینامیک پیروی می‌کنند

• این مدل‌‌ها شامل: MOHO ، COPM ، Task- specific training، Occupation، environment، Person، performance capacity، Activity-focused motor intervention، Framework for occupational grading

Activity-focused motor intervention –:

• بر تمرین و تکرار فعالیت‌‌های حرکتی هدفمند تأکید دارد
• طبق این رویکرد کنترل حرکتی و هماهنگی در بطن فعالیت‌های عملکردی ظهور پیدا می‌کند
• درمانگر با استفاده از این رویکرد حرکاتی را فراهم می‌کند که یادگیری حرکتی را طی روتین روزانه بهبود می‌بخشد.

Framework for occupational grading –:

• کاربرد : در افرادی که اختلال CNS مطابق با تئوری سیستم‌‌های داینامیک دارند بکار می‌رود
• این چهارچوب نشان می­دهد که چگونه درمانگر رویکرد‌های سیستم‌‌های داینامیک و strength training را با هم ترکیب می‌کند
• این رویکرد بر حسب strength training و تمرین فعالیت‌‌های معنادار می‌باشد.

اصول تئوری سیستم‌‌های داینامیک در کاردرمانی حسی حرکتی

Whole Learning

• یادگیری کل فعالیت باعث می‌شود که کودک فعالیت را هماهنگ­تر، طولانی­ تر (از لحاظ زمانی) و با انگیزه بیش‌تری نسبت به یادگیری جزئی از حرکت انجام دهد.
• حرکت فعال مناطق بیش‌تری از مغز را در مقایسه با حرکت غیرفعال و تحریکات لامسه ایجاد می‌کند.
• نشانه­ی مهم یک حرکت عملکردی توانایی پاسخ دادن به طریق مختلف است. بنابراین یکی از اهداف مداخله کاردرمانی یکپارچگی حسی در کودکان با اختلال هماهنگی رشد (DCD) افزایش تنوع و انعطاف پذیری در حرکات است.

Variability

• طبق تئوری سیستم‌‌های داینامیک حرکت باید با تغییرات بین سیستم‌‌های بدن قابلیت انعطاف داشته باشد
• هدف مداخلات motor control : رسیدن به حرکات عملکردی است و برای داشتن حرکت عملکردی فرد باید مهارت‌های حرکتی متنوعی در اختیار داشته باشد (یعنی variability داشته باشد). بنابراین در مداخلات motor control به جای اینکه کودک یک الگوی حرکتی را چندین بار تکرار کند، باید یک عمل را به طریق مختلف انجام دهد. به عنوان مثال: به جای این­که در جلسه درمانی کودک روی صندلی بنشیند و مکعب‌‌ها را از یک نقطه بردارد و درون ظرف قرار دهد، بهتر است مهره‌‌هایی که در نقاط پراکنده قرار دارند را بردارد و درون ظرف قرار دهد.
• برای اینکه کودک فعالیتی را بتواند به چندین طریق انجام دهد باید توانایی حل مسئله وself-correct داشته باشد.

Problem solving

• زمانی که کودک حین انجام فعالیت به طور درونی از حل مسئله استفاده می‌کند، بهتر از حالتی که به طور خارجی به وی فیدبک داده می‌شود مهارت‌‌های حرکتی را می‌آموزد.
• کودک فعالیت­های حرکتی جدید را در فعالیت‌‌هایی که نیاز به درگیری اجتماعی دارند و هدفمند هستند بهتر می­آموزند.
• Self-Correcting: باعث می‌شود که کودک بر cue‌های داخلی تکیه کند و حرکاتش را در محیط‌های مختلف تطابق دهد.
• درمانگر برای بهبود اجرای حرکت موقعیت‌‌های زیاد برای حل مسئله در کودک فراهم کند به جای این­که بخشی از فعالیت را چندین بار تکرار کند.

Meaning

• در صورتی که کودک فعالیتی را مهم و معنی­دار بپردارد و باور داشته باشد که در آن موفق خواهد شد، در مهارت‌های حرکتی دشوار به احتمال بیش‌تری درگیر می‌شود.
• در صورتی که فعالیت برای کودک معنادار باشد، به مدت طولانی­تر با کیفیت­تر و با تکرار بیش‌تری آن را انجام می­دهد.
• meaning را می‌توان با استفاده از مصاحبه‌‌های نیمه ساختار یافته در کودک مشخص کرد.
• دو تست زیر ارزیابی مشاهده­ای از علایق، انگیزه و میزان نزدیکی کودک به سمت بازی است:
• Pediatric volitional questionnaire
• Test of playfulness
• تست COSA) Child Occupational Self-Assessment):
• به کودک کمک می‌کند فعالیت‌‌هایی که علاقه دارد و در آن‌ها درگیر شود را شناسایی می‌کند
• در این ارزیابی باید شرایط زیر فراهم باشد:
• محیط آرام و راحت
• درگیر کردن کودک در مکالمه غیررسمی‌(informal)
• مصاحبه با سوال‌‌های انتها باز شروع می‌شود و با سوالات توضیحی ادامه پیدا می‌کند
• به cue‌های غیرکلامی ‌باید توجه کند
• در چندین جلسه انجام می‌شود
• هدف: بدست آوردن اطلاعات در خصوص کودک
• درمان­گر از مدلCO-OP برای درگیر کردن کودک در اهداف و حل مسئله استفاده می‌کند. این مدل با تئوری سیستم­های داینامیک تطابق دارد و برای بهبود حرکت در کودک با اختلال هماهنگی رشد (DCD) مؤثر است.

سوالات متداول:

1-مزایای اصلی کاردرمانی حسی–حرکتی کدامند؟
این روش باعث بهبود مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت، هماهنگی بینایی‌–حرکتی، نظم رفتاری، توجه و تمرکز، تنظیم هیجانات و خودتنظیمی می‌شود و به مشارکت مستقل در فعالیت‌های روزمره کمک می‌کند

2-جلسات چگونه برگزار می‌شوند و چه ابزارهایی استفاده می‌شود؟
جلسات معمولاً در اتاق‌های مخصوص (اتاق حسی یا سنسوری‌روم) با تجهیزات تخصصی مانند تاب، تخته‌بالانس، استخر توپ، فوم و ابزار لمسی برگزار می‌شود. همچنین ممکن است در منزل تمرین‌هایی ساده همراه با خانواده انجام شود

اختلال پردازش حسی وستیبولار و تعادل

سیستم تعادلی در گوش داخلی قرار دارد و تغییرات در نیروهای گرانشی و وضعیت سر را نمایان می­سازد . هنگامی­که سیستم تعادلی به­ طور مؤثری کارکند به­ عنوان پردازنده ­ی اولیه ­ی ورودی حسی به تعادل و جهت­ گیری بصری شما هنگام حرکت در فضا کمک می­کند. همچنین سیستم وستیبولار یک نقش کلیدی در دقت و چابکی ایفا می­کند. سیستم عصبی مرکزی تعادل و سایر ورودی­ های اختلال حسی را به ­وسیله­ ی ارزیابی برای درمان بالقوه و سپس پاسخ ، پردازش می­کند. برطبق موارد گفته ­شده ، شاهد این واکنش­ها خواهیم بود : تسهیل پاسخ­های محافظت­ کننده به تناسب موقعیت (مثلا هنگام مواجهه با خطرمراقب باش) یا ممانعت از پیام­های محافظت­ کننده (مثلا نگران اینجا نباش) یا تبدیل پاسخ­های محافظتی (مثلا مطمئن نیست پس بااحتیاط پیش­ برو.) این ارزیابی برای کودکی که مشکل حسی تعادل و عملکرد ضعیفی دارد، درست کار نمی­کند. مرکز کاردرمانی حسی دکتر صابر در زمینه درمان اختلال پردازش حسی وستیبولار به صورت حرفه ای فعالیت دارند. کاردرمانی تعادلی و سنسوری روم و ماساژهای عمقی موجب درمان اختلال حسی تعادلی در کودکان می گردد. در این مطلب به صورت دقیق تر به مشکلات کودکان با اختلال حس وستیبولار و درمان های آن می پردازیم.

مشکل حسی تعادل

کودکی با مشکلات سیستم تعادلی و کنترل حرکتی ممکن است نوع عضلانی ضعیفی داشته باشد چون پیام­هایی که به ماهیچه­ ها دستور میزان انقباض می­دهند از عهده­ ی این کار برنمی­ آیند. هنگامی­که کودک قصد جابه­ جایی دارد ، ممکن است قادر به فعال­سازی ماهیچه ­هایش به ­طور مناسبی نباشد و از ایجاد هماهنگی میان تعادل و ماهیچه­ ها جلوگیری می­کند. درنتیجه ممکن است بعضی فعالیت­ ها چالش­ برانگیز یا ترسناک به­ نظرش برسند و از آن­ها اجتناب کنند.

چنین کودکی ممکن است قادر به تفسیر وضعیت سر و بدنش که در جهت حفظ توازن و تعادل قرارگرفته ­اند نباشد. او ممکن است هنگام جا به ­جایی احساس عدم امنیت و خطر بکند زیرا او نمی­تواند بگوید کدام راه به­ سمت بالاست یا اینکه به­ کجا می­رود. تغییرات در وضعیت سر ممکن است او را گیج کند و امکان دارد از بالا آوردن پاهایش از زمین خودداری کند. او ممکن است به­­ راحتی گیچ شود یا شاید اصلا نتواند کاری را انجام دهد. زمینه­ ی بصری ممکن است به ­علت حرکت­های ناپایدار باشد. به­ عنوان­ مثال هنگامی­که او سوار چرخ­ و فلک است ، طوری به­ نظر می­رسد که تمام دنیا اطراف او می­چرخد . هنگامی­که کودک با مشکلات تعادلی سوار ماشین و هواپیما می­شود سیستم وستیبولار حرکات را حتی زمانی­که سیستم بصری نمی­بیند ، حس می­کند و این سیگنالهای آمیخته می­توانند منجر به بیماری سفر شوند. (وقتی فرد دچار هواپیما زدگی ، دریا زدگی و… می­شود حالتی به ­وجود می­ آید که به آن بیماری سفر می­گویند.) برخی از افراد هستند که ممکن است با راه ­افتادن وسیله ­نقلیه به­ خواب بروند. برای بعضی کودکان دریافت ورودی­ های تعادلی هنگام جنبش ، نگه­ داشته­ شدن در صندلی کودک ، یا نشستن در ماشین ممکن است از راه­هایی باشد که آن­ها بتوانند بهتر به­ خواب بروند. سایر کودکان ممکن است چابک و فرز باشند به­ طور پایداری جابه­ جا شوند ، بی­قراری و ناآرامی می­کنند، زیاد لول می­خورند و گهگاهی کارهای خطرناکی را انجام می­دهند، مانند بالارفتن از مکان­های خیلی مرتفع یا دوچرخه­ سواری­ کردن با سرعت زیاد و بدون­ توجه به ترافیک. به ­علت دشواری­ های محدودکننده این کودکان و نیاز آنان به ­حرکت ، این کودکان ممکن است دیگران را آزار دهند و شانسی برای فرصت­های یادگیری حیاتی نداشته و مستعد آسیب باشند.

کودکی با ناامنی ثقلی به تغییرات در وضعیت سر یا جابه ­جایی به­ طور نامتناسبی پاسخ می­­دهد که یک خطر ریسک واقعی است. کودک احساس می­کند که نمی­تواند تعادل خود را در برابر نیروهای ثقلی حفظ کند. این ممکن است به ­علت یکپارچگی ضعیف وستیبولار و عملکردهای مخچه ­ای باشد. اصولا مشکل پردازش اطلاعات از اوتریکول و ساکول است.

علائمی مثل ترس­ از ارتفاع ، احساس واژگون ­بودن مثل زمانی­که از میله ­های بازی آویزان است یا حالت معلق­ بودن در زمان پشتک ­زدن می­ باشد. راه ­رفتن روی زمین ناهموار یا سطح نرم مانند گذرگاه پرصخره یا در برف یا شن ممکن است اضطراب ­آور باشد ، همانطور که گام­ برداشتن از یک سطح به سطحی دیگر این حالت را ایجاد کند؛ مثل رفتن از یک پیاده ­روی بتنی به محلی پوشیده از چمن . نشستن در ماشین ، راندن دوچرخه ، اسکیت یا سایر چالش­ های حرکتی ممکن است موجب ناراحتی فرد شود ، حتی فعالیت­های بی­ ضرری مانند خم ­شدن و برداشتن شی افتاده روی زمین یا بستن بندکفش (کودک یاد خواهد گرفت که اشیا را با خم­ کردن لگن و زانوها و مستقیم ­نگه­داشتن سر از زمین بردارد یا پاهایش را از صندلی بالا بیاورد که بندهایش را گره بزند.) کودکی­ که از نظر ثقلی ناامن است ، معمولا فعالیت­های ثانویه را برمی­گزیند مانند خواندن ، هنر و صنایع­ دستی و ساخت وسایل و از فعالیت­ها و بازی­ های فیزیکی پرهیز می­ کند.

کودک می­ترسد که پاهایش را از زمین بردارد ، از چرخش و یا حرکت برای پشتک نیز اجتناب می­کند. او ممکن است تمایل داشته باشد خودش را از نظر فیزیکی به چالش بکشد البته درصورتی­که قادر به کنترل وضعیت باشد.

همچنین اگر جابه ­جایی برروی او نیرویی اعمال کند امکان ترس و نگرانی وجود دارد. هنگامی­ که او را برروی تشک تعویض پوشک قرار می ­دهند بی­تابی می کند و نق می­زند ، هنگامی­ که کودک را می­چرخانند گریه می­کند و وقتی بزرگتر شد ، از بازی­های دشوار و ورزش­های تیمی اجتناب می­کند.

حساسیت بیش ­ازحد به حرکت در اختلال حس تعادل

کودکی با فعالیت بیش ­ازحد وستیبولار یا تعادلی ممکن است به ­صورت نامطمئن و مضطرب حرکات سریع یا چرخشی را انجام دهد. ممکن است گیج باشد و به ­راحتی حالت تهوع بگیرد به­ خصوص زمانی­که سوار بر ماشین است و یا از تجهیزات زمین بازی استفاده می­کند و یا هنگامی­که برروی وسایل تجهیزاتی پارک­ها سوار می­شود ، فقط با نگاه ­کردن فردی که سوار چرخ ­و فلک است ممکن است کودک به­ دلیل واکنش دهلیزی چشمی حالت گیجی بگیرد و یا حالت تهوع به ­او دست بدهد.

حساسیت کم به حرکت و جست­وجوگری حسی وستیبولار

در اختلالات پردازش حسی، هنگامی­که کودک به تحریکات وستیبولار کمتر پاسخ دهد ، ممکن است تنبل به ­نظر برسد و چست­ و چابک به ­نظر نرسد ، مانند عروسک کهنه فلاپی (یک کارتون انگلیسی است) ، که او در کارهایش با نیروی ثقل زمین در کشمکش بود. تغییر وضعیت از یک وضعیت به وضعیت دیگر ، مثل بلندشدن از روی نیکمت و قدم­زدن ، ممکن است برای وی پرزحمت باشد ، و از بازی­هایی مثل دویدن و ورزش­ کردن پرهیز کند. او درحقیقت کلی حرکت دارد اما سازمان­ یافته نیست.

در آن­ طرف داستان کودکی ممکن است به ­صورت فعال مشغول جست­ وجو درون­دادهای حرکتی باشد که کاملا داستانش با چیزی که ذکر شد متفاوت است. این کودک ممکن است درحرکتی ثابت بماند و مجدد آن را انجام دهد چراکه سیستم وستیبولار او بسیار ضعیف عمل می­کند. ممکن است درهنگام راه­ رفتن ، دویدن زیاد در زمین بازی ، با ضربه­ زدن درسرجای خود ، دور زدن دور یک­ دایره یا قدم ­زدن دور یک اتاق ، یا هنگامی­که روی یک توپ ایستاده است ، فقط احساس ایستادن ساده را داشته باشد یا با اشیائی که بدن وی نیاز به مواجه با آن­ها برای برطرف­شدن ولع درون­داد حسی دارد ، ناسازگار باشد . هنگامی­که بزرگتر شد از فعالیت­هایی مانند فوتبال ، یا دومیدانی استفاده کند یا ممکن است در  فعالیت­های ناهنجار جست­وجوگر حسی مثل رانندگی با سرعت زیاد ، همراه با حرکات نمایشی را ادامه دهد ، بنابراین متقاعد کردن آن­ها به روش­های امن ­تر می­تواند موجب سازش آن­ها گردد.

درمان اختلال حس وستیبولار

در زمینه درمان اختلال سیستم تعادلی و وستیبولار در کودکان استفاده از تمرینات حسی حرکتی در کاردرمانی یکپارچگی حسی یکی از درمان های مهم و اساسی به حساب می آید. کودکان با یکپارچگی حسی می توانند پاسخ های حرکتی مناسب تری را به محرک های وستیبولار داده و مهارت های هماهنگی حرکتی خودرا بهبود بخشند. همچنین ماساژ های عمقی در تحریک حس ععمقب مفاصل کمک کننده می باشد. استفاده از سنسوری روم با اعمال محرک های حسی کنترل شده و قابل کنترل این امکان را برای درمانگران فراهم می نماید که با توجه به نوع اختلال کودک، محیط را اماده کرده و محرک های بینایی، شنیداری و تعادلی صحیحی را در جهت بهبهود مهارت های هماهنگی حرکتی و تعدیل حس وستیبولار فراهم مس نماید. مرکز کاردرمانی دکتر صابر با استفاده از تمامی امکانات درمانی روز دنیا به درمان اختلالات حسی کودکان از جمله حس وستیبولار می پردازد.

سوالات متداول:

1.کاردرمانی می تواند به درمان مشکلات حس تعادل کمک کند؟

بله، کاردرمانی حسی و سنسوری روم دو درمان مفید در زمینه بهبهود مهارت های تعادلی و تعدیل حس وستیبولار در کودکان می باشد که باید توسط متخصصین با تجربه ارائه گردد.

2.اختلال وستیبولار چیست؟

به هرگونه مشکل در مهارت های تعادلی مانند عدم دقت در حرکات و چابکی، مشکل در حفظ کنترل بدن در حرکت، اجتناب از فعالیت هایی که نیاز به پریدن دارد و یا انجام فعالیت های پر خطر مانند پریدن از ارتفاع می تواند از نشانه های اختلال وستیبولار باشد.

یکپارچگی حسی بویایی

باتوجه به تحقیقات اخیر ، سیستم بویایی ابتدایی­ ترین حسی است که خطر را در اطراف محیط برای ما تشخیص می­دهد مثل غذاهای فاسد ، دود ، و بسیاری از مواد سمی دیگر . در طول روز ، مولکول­های بویایی که در فضا در جریان هستند ، به دماغ ما وارد می­شوند . هنگامی­که می­خواهیم چیزی را بیشتر بو کنیم، حجم بیشتری از آن مولکول­ها را وارد حفره بینی خود می­کنیم که گیرنده­ های شیمیایی تکانه ­هایی به قسمت بویایی ارسال می­کنند. متفاوت با سایر اطلاعات حسی ، فقط حس بویایی پیام­ها را مستقیم به سیستم لیمبیک مغز ارسال می­کند و بلافاصله احساسات و خاطرات راه ­اندازی می­شوند. اختلال در یکپارچگی حس بویایی موجب مشکلات تغذیه ای و بی قراری در کودکان می گردد. مرکز درمان اختلال پردازش حسی در زمینه حساسیت حس بویایی با تمرینات کاردرمانی حسی و حساسیت زدایی برطرف می گردد.

مفهوم یکپارچگی حسی بویایی

اختلال یکپارچگی حسی در حس بویایی به شرایطی گفته می‌شود که مغز کودک نمی‌تواند اطلاعات بویایی را به‌درستی پردازش یا سازمان‌دهی کند. این حس، نخستین و قدرتمندترین سیستم هشداردهنده بدن نسبت به خطرهایی مانند غذاهای فاسد یا گازهای سمی است که سیگنال‌هایش مستقیماً از گیرنده‌های بویایی به سیستم لیمبیک ارسال می‌شود و بلافاصله احساسات و خاطره‌ها را فعال می‌سازد 
در کودکانی که اختلال یکپارچگی حسی بویایی دارند، ممکن است نسبت به بوهای معمولی واکنش‌های غیرطبیعی از جمله بی‌قراری، تهوع یا بی‌اعتمادی نشان دهند. در مقابل، برخی دیگر حس بویایی ضعیفی دارند و از این رو سلامت و اشتهایشان آسیب می‌بیند، چراکه ممکن است بوی دود یا غذاهای فاسد را حس نکنند و دچار خطر شوند

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

هنگامی­که درمورد بو فکر می­کنید ، احتمالا به بوی گل رز ، پای سیب یا سگ بدبوی خود فکر می­کنید. قطعا هرچیزی و هرکسی یک بوی مخصوص به ­خود را دارد ، که بیشتر ما می­ آموزیم که چگونه از به­ خاطر آوردن بوها جلوگیری کنیم مگر اینکه بوی عطر خوشبو یا زننده خاصی را داشته باشند.

حساسیت بیش­ ازحد حسی بویایی

کودکی با فعالیت بیش ­ازحد سیستم پردازش حس بویایی ممکن است به­ صورت رگباری بوها و پاسخ­های قوی از بوهایی که دیگران از آن لذت می­برند را تجربه کند ، همچنین او متوجه است اما آن را تحمل می­کند ، یا ممکن است به­ صورت آگاهانه از آن اطلاع نداشته باشد. بوی بدن و نفس سایر افراد  یا بوی ادکلن­ها و لوسیون­ هایی که به­ کار می­برند ممکن است برای کودکی با حساسیت بالای حسی منزجرکننده باشد. بوی یکسری از غذاهای ویژه ممکن است سبب ایجاد حالت تهوع درچنین کودکی گردد. این کودک ممکن است به بوی تجهیزات پاک ­کننده ، محافظت­کننده­ های بدن و گازهای تولیدشده از فرش و مبلمان تازه بسیار حساس باشد. سوپرمارکت­ها ، رستوران­ها ، و تجمع­های روزهای تعطیل که بوی غذاها و بوهای مختلف افراد مختلفی درآن وجود دارد بسیار برای کودک آسیب­ زننده است. در بین تنوع مواد شوینده لباس هم­کلاسی­ها ، بوی اتاق رختکن و بوی جوراب در باشگاه ، غذاهای متنوع و درب باز سطل آشغالی که در کافه­ تریا قرار دارند و سینی­ ها را درآن خالی می­کنند علاوه­ بر بوی مواد پاک ­کننده ، بوی فضاهای مدرسه می­تواند بسیار ناخوش­ آیند باشد. داخل استخر ، باغ­ وحش و پمپ­ بنزین می­تواند به جهنمی برای بینی­ های حساس تبدیل شود. بویایی حساس درهنگامی­که فرد دچار سردردهای میگرنی است ، فزونی می­یابد.

حس بویایی پایین و جست­ وجو گری حسی

برخی افراد دارای حس پایین بویایی هستند . آن­ها نمی­توانند به­ راحتی بوی عطرها را حس کنند و ممکن است اشتهای آن­ها کاهش یابد . چراکه آن­ها بوهایی مثل بوی دود را حس نمی­کنند ، ممکن است امنیتشان دچار مشکل شود. در موارد نادر از کاهش حس بویایی و عدم داشتن بویایی به ­طورکامل درک بو از بین می­رود یا کاهش می­ یابد ، که ممکن است در آسیب­های عصب کرانیکال ، عفونت­های تنفسی، ضربه مغزی ، داروهای ویژه و دیگر شرایط به ­وقوع بپیوندد.

چون حس بویایی آن­ها بسیار ضعیف شده است ، کودکان دارای حس پایین بویایی اشیا را برای کشف بویایی و تحریک بیشتر بو می­کنند. یک کودک ممکن است مداد را قبل­ از اینکه از آن استفاده کند ، کتابی را قبل از خواندن ، یا حیوانی را که از آن نگه­داری می­کند را بو بکشد. علاوه­ براین ، عده ­ایی ممکن است سایر افراد را برای به­دست ­آوردن حس قوی­تر بو بکشد . این اتفاق بیشتر در کودکانی با مشکلات شناختی یا طیف اختلالات اوتیسم دیده می­شود که آن­ها شیوع بیشتری از حس پایین بویایی دارند.

برخی از کودکان به ­صورت فعال به­ دنبال عطرهای بسیارقوی از طریق روش­های نادرستی می­پردازند. برای مثال ، یک نوجوان با ناتوانی هوشی که در خانه ­های حمایتی زندگی می­کند ، می­دود تا قوطی­ های آشغال را درهر زمانی­که بتواند و بشود ، بو بکشد ، اگر ازاین حرکات آنها جلوگیری نکنیم ، دور چمن می­چرخد تا خود را اشباع کند. این پسر آموخته است که گاهی ویکس­واپوراب را قبل از ورود به گروه پیاده­ روی بو بکشد. مواد روغنی ضروری باشدت بویایی کمتر ممکن است باعث شود که از طریقی درآن پیش­قدم شود و خود را تحریک کند تا نیازهای بویایی غیرقابل خود را ارضا کند.

بیش‌حسی بویایی در کودکان

بیش‌حسی بویایی زمانی رخ می‌دهد که کودک نسبت به رایحه‌های معمولی حساسیت شدید نشان دهد. حتی بوی بدن دیگران، عطر یا بوی محیط مدرسه می‌تواند برای او ناخوشایند و تحریک‌گر باشد و موجب حالت تهوع و اضطراب شود این حساسیت ممکن است در مکان‌های شلوغ مانند رستوران‌ها، سوپرمارکت یا اتاق رختکن بسیار شدید شود، به‌ویژه اگر کودک دچار سردرد میگرنی نیز باشد که آن را تشدید می‌کند

 پیامدها و خطرات اختلال بویایی

بازداری یا پاسخ‌دهی غیرطبیعی به بو می‌تواند تأثیرات جدی بر تغذیه، ایمنی و روابط اجتماعی کودک داشته باشد. حساسیت بالا ممکن است باعث پرهیز از غذاهای خاص یا دشواری در محیط‌های گروهی شود. از سوی دیگر، کم‌حسی بویایی خطراتی مانند عدم تشخیص دود یا گاز سمی را به همراه دارد 
افت اشتها، سردرگمی، خستگی مفرط، و مشکلات تغذیه‌ای از جمله پیامدهای شایع هستند، و این می‌تواند روی رشد جسمی و ذهنی کودک اثرات منفی داشته باشد.

سوالات متداول:

1- چگونه کم‌حسی بویایی در کودک دیده می‌شود؟
عدم واکنش به بوهای مهم مثل دود، یا رفتارهایی مثل بو کردن اشیاء برای تحریک حس بویایی.

2- آیا این اختلال فقط در کودکان دیده می‌شود؟
رایج‌تر در کودکان است، اما بزرگسالان هم ممکن است دچار اختلال یکپارچگی حسی بویایی شوند

اختلال پردازش حسی بینایی

برخی از مردم بیش­ ازحد نسبت­ به نور ، وضوح ، رنگ و الگو حساس­ اند. چیزی که از همه جدی­تر است معمولا برای افرادی که مبتلا به طیفی از اتیسم هستند پرحسی دیداری می­ باشد که منجربه عدم تشخیص موقعیت به­ وسیله­ ی بینایی می ­شود.اختلال پردازش حسی بینایی یا مشکل حسی دیداری در اوتیسم موجب بی قراری و اضطراب فرد شده و در کودکان اوتیسم موجب رفتارهای پرخاشگرانه و تکانشگری می گردد. مرکز کاردمانی حسی دکتر صابر به صورت تخصصی در زمینه درمان اختلالات حسی فعالیت می نماید. تجهیزاتی نظیر سنسوری روم، اتاق ماساژ ، اتاق تاریک بینایی موجب تسریع در روند درمان اختلال یکپارچگی حسی کودک می شود.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

مشکلات حسی دیداری:

• حسایست نوری : لامپ­های روشن ، نورخورشید و درخشندگی ممکن است سیستم عصبی را آزاردهند و منجربه ناراحتی­های فیزیکی ، خستگی مفرط ، سرگیجه ، تشویش و اضطراب ، سردرد و سایر مشکلات شود. نورمهتابی نیز بیشتر مشکل­ساز خواهد بود زیرا افراد حساس می­توانند تکانش­ها را که مکررا خاموش و روشن می­شوند ببینند و صدای آن را بشنوند. نورشدید همچنین می­تواند ناراحت­ کننده باشد و به­ عنوان­ مثال نگاه طولانی­ مدت به مانیتور کامپیوتر باعث خستگی چشم یا سردرد می­شود. در کودکان اوتیسم اختلال پردازش حس بینایی به وضوح دیده می شود.
• حساسیت به ­وضوح : برخی از افراد با تفکیک میان تاریکی و روشنایی مشکل دارند . مشکلات حساسیت وضوح ، خواندن را سخت می­کند و علاوه­ برخواندن ، در هدایت ­کردن ایمن دوچرخه یا رانندگی مشکل ایجاد می­کند. بیشتر این افراد با خواندن نوشته­ های سیاه در پس­زمینه­ ی سفید مشکل ندارند. درموارد حساسیت کنتراست کم ، حروف محوشده و به­ سختی دیده می­شوند.

فقدان حساسیت کنتراست ، یکی از نشانه ­های بیماری چشم است. برخی از افراد مبتلا به پرحسی ، کنتراست را به ­راحتی تشخیص می­دهند و مشتاقانه برای مدت طولانی به آن نگاه می­کنند. هنگامی­که حروف به­ صورت خیلی تیره ظاهر شوند ، به­ عنوان­ مثال نوشته­ های سیاه در صفحه سفید ، نگاه ­کردن به آن بسیار سخت خواهد بود. امکان از بین ­رفتن وضوح چاپ نیز وجود دراد به­ آن­ معنا که حروف درحال جابه­ جایی یا به­ حالت کم­رنگ و پررنگ­شدن (سوسوزدن) یا جدا از هم به ­نظر می­رسند. دشواری­های مربوط به کنتراست و وضوح چاپ زمانی که کودک بالغ می­­شود و به­طور افزایشی چاپ­های ریزتر با حروف بیشتر را می­خواند و از او انتظار می­رود که به­ مدت طولانی­تری بخواند ، مشکل حادتر می­شود.

اغلب افراد با مشکلات حساسیت کنتراست ، ارتباط خوبی با کاغذهای شب­رنگ که در تاریکی ، روشن هستند ، دارند.

حساسیت رنگ و الگو : بیشتر کودکان از رنگ­های گیرا خوششان می ­آید ، دختران صورتی و بنفش و پسران سبز و آبی را دوست دارند ؛ تلاش­ها براین ­است که از یکنواختی در انواع رنگ­ها اجتناب شود . برخی کودکان با اختلال پردازش حسی نمی­توانند رنگ­های معین را تحمل کنند. برای مثال کودک ممکن است دریک اتاق زرد روشن مضطرب شود چون این رنگ برای سیستم بصری او غیرقابل پذیرش است. یک کودک با حس پایین ممکن است برای اینکه توجهش به یک اسباب­ بازی جلب شود ، نیاز به رنگ­های روشن یا حتی چراغ چشمک ­زن داشته باشد.

به ­یادداشته ­باشید که بینایی و مهارت­های حرکتی به­ هم­ پیوسته هستند. ما از چشم­هایمان برای هدایت­ شدن به ­سمت الگوهای جدید حرکتی استفاده می­کنیم.

هنگام یادگیری نوشتن ، کودک از چشمانش برای هدایت دستان درجهات مختلف استفاده می­کند. برخی از ما به­ استفاده از بینایی­مان در حین تایپ بر صفحه­ کلید استفاده می­کنیم. چراکه تایپ بدون استفاده از حس بینایی را یاد نگرفته ­ایم که این توانایی به عملکرد گیرنده­ های حس عمقی انگشتان برای قرارگیری در جایگاه درست روی صفحه­ کلید وابسته است.

هنگام یادگیری اسکیت اوایل کودک عادت دارد به پاهای خود نگاه کند. به ­مرور که این حرکات بیشتر مأنوس می­شوند ، نقشه­ های ذهنی مانند یک سیم­ کشی آماده می­شود و کودک کمتر بربینایی تکیه  می­کند و درعوض اتکای بیشتری بر نقشه ­های حرکتی درونی دارد زیرا سیستم وستیبولار(دهلیزی) و گیرنده­ های حسی عمقی درگیر می ­شوند.

ملاحضات (صدا) در کودکان با اختلال حسی

به دلیل بزرگ بودن کلا­س­ها و اجتناب از پارچه‌های جذب صدا از قبیل فرش­ها به دلیل نگرانی­های بهداشتی بسیاری از کلاس­های درسی صداهای بلندی را تولید می­کنند. معلمان ممکن است متوجه شوند که نیاز است صدایشان را بلند کنند که توجه دانش آموز را جلب کنند و سروصدا را از بین ببرند.

یک کودک حساس هنگامی‌که سعی می­کند به آسانی بشنود ممکن است احساس کند باید مانند معلم در کلاس فریاد بزند.

در اینجا راه‌هایی برای مدیریت صدا در کلاس وجود دارد

• اگر صندلی­ها هنگام جابجایی روی زمین باعث صداهای ساییدن می­شوند، توپ­های تنیس را به شکل ضربدر برش دهید و زیر پایه­های صندلی قرار دهید. شما می­توانید توپ­های تنیس را از باشگاه یا مدرسه تهیه کنید.
• به منظور کمک به دانش آموزان که بتوانند تمرکز کنند و جلوی صداهایی که حواسشان را پرت می­کنند را بگیرند مانند صدای خط خطی کردن مداد، سرفه، عطسه و صحبت کردن،استفاده از نویز سفید برای کم کردن این صداها کمک کننده است. تنگ­های ماهی، دستگاه­های نویزسفید، سی دی­های نویز صورتی یا سفید می­توانند کمک کننده باشند
• پخش موسیقی با صدای پایین به برخی از دانش­آموزان کمک می­کندکه تمرکز کنند اما ممکن است تمرکز دیگران را از بین ببرد. درکلاس درس از موسیقی­های مناسب استفاده کنید در حالی که چوپین و موزارت برای تمرکز انتخاب­های کلاسیک می­باشند. دیگر موسیقی­ها از قبیل موسیقی محیطی یا موسیقی مبتنی بر طبیعت مثل صداهای آرام را نیز در نظر بگیرید. به یاد داشته باشید که چه چیزی باعث می­شود که شما یا معلم برای دانش آموزی که ممکن است برای تمرکز کردن به آرامش نیاز داشته باشد. آرامش دهنده یا برهم زننده آرامش باشد.
• گزینه دیگری که به دانش آموزان اجازه می­دهد که سازماندهی شوند، گوش دادن با هدفون به موسیقی ای است که آنها در طی خواندن، نقاشی کشیدن و دیگر اوقات تمرکز کردن، انتخاب می­کنند. به دانش آموزان کمک کنید بفهمند هنگامی‌که به موسیقی گوش می­دهند و ساکت هستند در حقیقت از موقعییت سود می­برند.
• به دانش آموزان اجازه دهید که از محافظت کننده‌های گوش مثل هدفون استفاده کنند.
• چراغ­های قابل نصب در کلاس می­تواند به دانش آموزان کمک کند که این دید را به دست آورند که چگونه با اینکه پر سروصدا هستند ولی می­توانند یک گروه باشند. این چراغ طوری طراحی شده است که شبیه یک چراغ ترافیکی می­باشد که چراغ راهنمایی سطح صدا در کلاس را تنظیم می­کند و دانش آموزان را آگاه می­کند هنگامی‌که صدا به یک سطح غیر قابل قبولی رسید، صدای خود را با معلم هماهنگ کنند.

ملاحظات بینایی در درمان اختلال حس بینایی

امروزه معلم‌ها معمولا حق انتخابی ندارند که اتاق­هایشان را طوری تنظیم کنند که مناسب نیازهای یادگیری دانش آموزان باشد در عوض، به آنها گفته می­شود که چگونه دیوارها را تزیین کنند تا به بخش­های مورد نیازدست یابند.

معلم‌ها می‌توانند با صحبت کردن با دانش آموزان حساس، به آنها فرصت دهند از طریق این مراحل:

• از دکورهای غیر ضروری بر روی دیوارها خودداری شود.
• اگر یک دانش آموز با دکورهایی که لازمه یک دیوار است حواسش پرت می­شود، آنها را در زمان­های حساس مانند سخنرانی و غیره با کاغذ بپوشانند.
• اگر دانش آموزان با لامپ­های بالای سر حواسشان پرت می­شود به آنها اجازه دهید که در کلاس کلاه بپوشند.
• از یک محدوده کوچک در کلاس به عنوان یک گوشه دنج استفاده کنید که نورها کم باشد و تصاویر نیز کم باشد.
• یک محیط کاری تمیزی را فراهم کنید به این معنا که کاغذ یا کتاب غیر ضروری روی میز کودک نباشد.
• به والدین یادآوری کنید که یک محیط کاری ساکت و روشن در خانه برای انجام مشق­ها ودیگر فعالیت­هایی که نیازمند تمرکز است فراهم کنند.
• کابین­های مطالعه فردی که حواس پرت کردن را کاهش می­دهند و تمرکز را بالا می­برند فراهم کنید.
• به دانش آموزان اجازه دهید تا در یک مکان جداگانه در کلاس بنویسند و امتحان بدهند.
• لطفا با دقت مجددا چک کنید که پرینت دستورالعمل گرفته شده کاملا واضح و خوانا باشد زیرا در غیر این صورت کپی‌های نسخه‌ها گاهی ناخوانا می­شود و خواندنش دشوارتر می­گردد.
• اگر کارها خیلی شلوغ است آنها را آسان­ترکنید، اگر لازم است از وسایل و ابزار بزرگتر استفاده نمایید.
• با کاغذها و کاورهای رنگی آزمایش کنید تا تضاد و کنتراست بین کاغذ و نوشته کمتر شود و برای دانش آموز از نظر بینایی آسان تر دیده شود.

سوالات متداول:

1- چه کسانی بیشتر مستعد ابتلا به اختلال پردازش حس بینایی هستند؟
کودکانی با اوتیسم، ADHD یا سایر اختلالات رشدی، بیش‌فعالی یا حساسیت حسی، بیشتر در معرض SPD/PVD هستند.

2- اتاق تاریک بینایی چه نقشی دارد؟
با کاهش محرک‌های نوری و رنگی، سیستم عصبی آرام‌تر پردازش می‌کند و تمرکز و تحمل بصری فرد بهبود می‌یابد؛ گزینه مفیدی در کودکان پرحسی بینایی به شمار می‌آید

اختلال حسی در کودکان| کاردرمانی حسی| یکپارچگی حسی| درمان اختلال پردازش حسی دکتر صابر

اختلال حسی به مشکلات در پردازش حواس نظیر اختلال در حس بینایی، شنیداری و لامسه گفته می شود. اختلالات حسی در کودکان موجب بدخلقی و بی قراری کودک می گردد. مرکز کاردرمانی حسی دکتر صابر در حیطه اختلالات حسی و یکپارچگی حسی فعالیت می نماید. تیم تخصصی مرکز در کنار تجهیزات پیشرفته مرکز نظیر ماساژ درمانی، اتاق تعدیل حسی و… در درمان اختلالات حسی پیشرو می باشد.

 جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

اختلال حسی

گرفتن ناخن و زدن موی بدن

انگشتان دست و پا تعداد بسیار زیادی پایانه‌ی عصبی دارند که جای تعجبی باقی نمی‌گذارند که چرا بسیاری از کودکان از گرفتن ناخن‌هایشان متنفرند. برخی راهکارها:

• مشابه کوتاه کردن موی سر، در مورد کودکان که تفکر عینی دارند، به جای کلمه‌ی «بریدن» از کلماتی

مانند «اصلاح، آرایش، کوتاه کردن، و گرفتن» استفاده کنید.

• به والدین بیاموزید که با ماساژ دادن دستان کودک، پوست را حساسیت‌زدایی کنند. همچنین با اعمال

ورودی حسی بیشتر به نوک انگشتان با وارد کردن فشار ملایم روی هر یک از ناخن‌ها در حالی که ناخن، بین انگشت شست و اشاره‌ی والد قرار دارد.

• به کودک یک جلیقه‌ی وزنه‌دار، پد وزنه‌دار، یا پتو بپوشانید و حواس او را با یک آهنگ یا ویدئو پرت کنید.
• ناخن‌ها را بعد از حمام کردن بگیرید که نرم‌ترند. هرگاه هم که می‌خواهید آلودگی زیر ناخن را تمیز کنید، از همین تکنیک استفاده کنید. خیلی از ته نگیرید که ممکن است بسیار دردناک باشد. بهتر است با قرار دادن دست در یک کاسه‌ی آب صابون، بگذارید آلودگی خودش خارج شود تا اینکه شما خارجش کنید.
• به جای ناخن‌گیر از سوهان ناخن برای کوتاه کردن ناخن استفاده کنید. به کودکان حساس به محض اینکه توانستند بیاموزید که خودشان ناخن‌هایشان را کوتاه کنند، به این ترتیب روی خودشان کنترل خواهند داشت.
• برخی دخترها گرفتن ناخن را، اگر در سالن زیبایی یا مانیکور انجام شود، بهتر تحمل می‌کنند.
• اگر کودک شما لاک ناخن استفاده می‌کند، به خاطر داشته باشید که بیشتر لاک‌ها دارای مواد شیمیایی سمی هستند. سه تای اصلی فرمالدهید (نگهدارنده، ضد عفونی کننده، و مایع ضد فساد)، دی بوتیل فتالات (برای انعطاف‌پذیری در پلاستیک)، تولوئن (برای اینکه لاک را روان‌تر و نازک‌تر کند، و اثر‌گذار روی سیستم عصبی) هستند. طبق EWG، برخی لاک‌های ایمن‌تر توسط OPI, Wet N Wildو Sally Hansen ساخته می‌شوند.

مسواک زدن

از دوست یا همکارتان بخواهید دندان‌هایتان را مسواک بزند تا به آسانی ببینید مسواک زدن چقدر زننده است. تعجبی ندارد که فرو کردن یک میله‌ی خارجی به داخل دهان کودکتان ناراحت کننده، عجیب غریب، واقعاً ترسناک باشد. مشکلات لمسی لب‌ها، زبان، لثه‌ها، و گونه‌ها را هم اضافه کنید و خواهید فهمید مسواک زدن و به دندان‌پزشکی رفتن می‌تواند برای برخی خانواده‌ها چه میدان جنگی شود. در ادامه تعدادی راهکار برای والدین آورده شده است:

• اجازه دهید کودک مقداری کنترل روی ابزار، جنس و طعم داشته باشد. بگذارید کودک یک مسواک نرم‌ کوچک کودک به رنگ دلخواه خودش انتخاب کند؛ هم چنین طعم‌های مورد علاقه‌اش برای انتخاب خمیر دندان را در نظر بگیرید چندین طعم خمیر‌دندان را بیازماید. کودکی که نمی‌تواند طعم نعنا را تحمل کند ممکن است خمیردندان شکلاتی یا توت فرنگی را بپذیرد. کودکان و حتی بزرگسالان دارای مشکلات حسی ممکن است به کفی که در حین مسواک زدن ایجاد می‌شود واکنش منفی نشان دهند. می‌توانید از خمیردندان‌های بدون کف استفاده کنید.
• بسیاری از کودکان و بزرگسالان، مسواک‌های لرزشی را ترجیح می‌دهند و با آن‌ها کامل‌تر مسواک می‌زنند. مسواک‌های چرخشی یک جایگزین مناسب ارزان قیمت‌تر هستند.
• کودکان عاشق زمان‌سنج و موسیقی‌ هستند. زمان ایده‌آل مسواک زدن ۲ دقیقه است. والدین می‌توانند‌‌ یک زمان‌سنج تنظیم کنند، یک موسیقی ۲ دقیقه‌ای پخش کنند، یا از یک نرم افزار موبایل استفاده کنند. برخی انواع مسواک‌های لرزشی، یک نمایشگر دارند که نشان می‌دهد چقدر وقت باقی مانده است.
• برای مسواک زدن یک روند همیشگی قابل پیش‌بینی ایجاد کنید و اگر لازم می‌بینید این روند در قالب‌ تصاویر شماره‌دار تهیه کنید. مثلاً، کودک همیشه می‌تواند با دندان‌های بالایی شروع کند، از راست به چپ پیش برود، و سپس به سراغ دندان‌های پایینی برود و از چپ به راست پیش برود. این به کودک شما کمک می‌کند که این کار مهارتی را مرحله‌بندی کند و پیش‌بینی کند که کی و کجا مسواک را در دهانش حس خواهد کرد.
• همزمان، با مسواک کردن دندان‌های خودتان برای کودک مدل شوید تا هم لذت‌بخش باشد و هم یک تجربه‌ی دو نفره.

ایده‌های دیگر برای بهبود عملکرد حسی دهانی – حرکتی:

• ‌روی مهارت‌های دهانی کار کنید مثل مکیدن مایعات از طریق نی، یا از داخل قمقمه‌های ورزشی که نوک کوچک دارند؛ جویدن و خرد کردن غذا مثل جویدن آدامس، چوب شور، و هویج؛ گاز گرفتن و کشیدن آبنبات کشی‌های طنابی و لواشک و لیسیدن آبنبات چوبی و بستنی میوه‌ای.
• آگاهی دهانی را افزایش دهید و آستانه‌ی حساسیت را تعدیل کنید (تا دهان نه بیش حس و نه کم حس باشد). برای کودکان کوچک‌تر، والدین می‌توانند لثه‌ها را ماساژ دهند. یک درمانگر می‌تواند به والدین یا کودک بزرگ نشان دهد که چطور از لرزاننده‌های دهانی استفاده کنند.
• صداهای خنده‌دار ایجاد کنید (تر‌تر کردن، بوس‌های صدا دار، پاپس، تیک تیک کردن) و برای هم چهره‌هایتان را خنده‌دار کنید.
• بازی با مزه‌ها انجام دهید. شیرینی توسط گیرنده‌های جلوی زبان، شوری در کناره‌های نوک زبان، ترشی، تندی در اطراف وسط زبان، و تلخی و دودی در انتهای زبان حس می‌شوند.

دندان لق

افتادن دندان می‌تواند برای کودکانی که تدافع دهانی دارند بسیار خطرناک باشد، که ممکن است از داشتن

دندان لق یا از تصور کشیدن آن هم به همان ‌اندازه وحشت‌زده شوند. اگر دندان نیاز به كشيدن دارد و اگر کودک  می‌تواند سرما را تحمل کند، یک بستنی یخی به او بدهید تا میک بزند تا آن ناحیه بی‌حس شود.

در این زمینه به وفور کتاب وجود دارد که می‌توانید با هم بخوانید مثل  My Wobbly Tooth Must

Ever Never Fall Out به قلم Lauren Child. والدین بسیاری از اولین دندان کودکشان در YouTube فيلم گذاشته‌اند. والدین می‌توانند ویدیویی از یک بچه با سن مشابه فرزند خودشان بیایند و با هم ببینند. البته والدین از قبل باید آن را بازبینی کنند تا مطمئن شوند که مناسب فرزندشان هست.

استفاده از توالت

یاد گرفتن استفاده از توالت می‌تواند برای کودکی که دوست ندارد کثیف شود، در حکم یک ضربه‌ی کوبنده باشد. بعضی‌ها تقریباً خودشان توالت رفتن را یاد می‌گیرند. برخی دیگر به کمک نیاز دارند، خصوصاً آن‌هایی که زمان پر شدن مثانه یا روده‌شان را درست حس نمی‌کنند، هنگامی که خودشان را کثیف می‌کنند متوجه نمی‌شوند، یا واقعاً از حس خیس شدن یا مدفوعی شدن خوششان می‌آید.

به خاطر داشته باشید که به موقع به توالت رفتن نیازمند بلوغ عصبی و تکامل احشایی است (جهت ایجاد هوشیاری نسبت به حواس مثانه و روده). کودکان در زمان‌های متفاوتی به وضعیت آمادگی – توالت می‌رسند که اغلب برای کودکی که سایر مراحل تکاملی را هم دیر کسب کرده، دیر به دست می‌آید. چندین کتاب عالی در این زمینه وجود دارند، مثلاً آموزش توالت به کودکان اوتیسم یا سایر انتشارات رشدی به قلم ماریا ویلر.

در ادامه تعدادی پیشنهاد حسی برای موقعی که کودک علائمی از آمادگی برای آموزش توالت رفتن نشان می‌دهد آورده شده است:

• شورت‌هایی که با فشار روی مثانه را می‌گیرند ممکن است در روند احساس پر بودن مثانه، اختلال ایجاد کنند. شرت‌های بوکسوری آزاد انتخاب کنید که هم برای دختران و هم برای پسران وجود دارد.
• اگر کودک نمی‌تواند تشخیص دهد که خودش را کثیف کرده، او را با فواصل زمانی منظم به توالت ببرید. به حالتی بدون واکنش مثبت یا منفی بیان کنید که او خشک است یا کثیف و باز بدون هیچ واکنش مثبت یا منفی برایش توضیح دهید که قضیه چیست و چرا به توالت آمده: یا کودک خشک است و بعداً مجدد به توالت خواهید آمد و یا اینکه اوه! کودک به جای اینکه در توالت کارش را بکند، به خودش مدفوع یا ادرار کرده و اینکه دفعه‌ی بعد سعی خواهید کرد به موقع به توالت بیایید.
• بهترین تجربه نشستن را فراهم آورید. ممکن است یک کودک کوچک از نشستن روی یک توالت کوچک پلاستیکی لذت ببرد در حالی که دیگری ممکن است از نشستن روی یک توالت بزرگتر که برای کودك تطابق یافته است و عکس «پو»(تصویر کارتونی) روی آن است خوشحال شود. در هر دو صورت مطمئن شوید که کودک زیر پایش تکیه گاه دارد، مثلاً کف پایش روی زمین است یا روی یک چهارپایه. این مسئله خصوصاً در مورد کودکی که تون عضلانی پایین و کنترل وضعیتی ضعیف دارد مهم است.