دسته: روانشناسی کودک

درمان دروغ گفتن بچه ها| رونشناسی کودکان در شرق و غرب تهران| مرکز رفتار درمانی دکتر صابر

مرکز روانشناسی کودک دکتر صابر در زمینه درمان مشکلات رفتاری کودکان با بهره گیری از تیم تخصصی رفتاردرمان و روانشناسان کودک و بازی درمانان مجرب فعالیت می نماید. در بخش رفتاردرمانی کودکان بعد از این که علل دروغ گویی کودک را یافتیم، باید او را آگاه سازیم و اطلاعاتی در اختیارش قرار دهیم. به عنوان مثال کودکی که در اثر اشتباه در بیان تخیل و واقعیت دروغ می گوید، باید بفهمد که واقعیت چیست و خواب و خیال چیست، باید به او کمک کنیم تا مرز واقعیت را از خیال بشناسد و به او بفهمانیم که در بیان آن مسأله دچار اشتباه شده است. در درمان دروغ گفتن بچه هابه کودکی که بزرگ تر است و در سن تشخیص است، باید تفهیم شود که سخنی را که گفته، مورد پسند و پذیرش پدر و مادر و دیگران نیست و ممکن است روزی این گونه سخنان باعث آسیب و خطر شوند. در پروسه درمان دوغ گفتن کودک، والدین باید در عمل به کودک نشان دهند، زمانی که واقعیت ها را بیان می کند، بیشتر مورد توجه آنان قرار می گیرد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی و رفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

درمان دروغ گفتن کودک

پدر و مادر باید محیطی سالم برای کودک ایجاد کنند، والدین نباید به فرزندشان دروغ بگویند، چون اعتماد او را از دست می دهند. حتی اگر گاهی سؤالات بچه ناراحت کننده و ناخوشایند بود، سعی کنند به آنها درست جواب بدهند. والدین نباید کودک را تحت فشار قرار دهند که در مورد احساساتش دروغ بگوید و باید آمادگی داشته باشند که هر نوع احساس خوشایند و یا ناخوشایند کودک را بپذیرند. زمانی که کودک دروغ می گوید، پدر و مادر نباید او را سؤال پیچ کنند، یا با طعنه و کنایه با او صحبت کنند، بلکه باید خیلی صریح و واضح موضوع را با او در میان بگذارند. کودک را وادار نکنیم برای دفاع از خود دروغ بگوید. باید بدون اشاره ی مستقیم و بدون استفاده از واژه ی دروغ گویی، او را متوجه کار اشتباهش کنیم. کودک باید طی گفت و گو احساس کند که گفتن حقیقت به وی کمک می کند.

مثلا وقتی کودک می گوید یک شکلات بیشتر نخورده، در حالی که می دانیم تعداد زیادی شکلات خورده، از او نمی پرسیم مطمئنی که 2 تا بیشتر نخوردی؟ یا این که به او نمی گوییم چرا دروغ می گویی؟ بلکه به طور صریح به او می گوییم: شکلات خوردن زیاد دندان هایت را خراب می کند و من برایت نگران هستم.

از نشان دادن واکنش های هیجانی نسبت به اعمال کودک خودداری کنیم تا کودک از ترس تنبیه و مجازات دروغ نگوید. فرزندان ما باید در خانه احساس آرامش و اطمینان کنند و مطمئن باشند که خطاهای بی اختیار بخشوده می شود. تنبیه و سرزنش برای مواردی است که تعمدی در کار باشد و تازه اگر در همان کار عمدی هم سخن راست گفته شود، موجب تخفیف در پیامد کار می شود. آگاهانه شرایطی را برای کودک ایجاد کنیم تا احساس کند نیازی به دروغ گویی ندارد. والدینی که دایم گفته های کودک و احساسات او را انکار می کنند، به طور غیرمستقیم به او می گویند که دروغ می گوید. به عنوان مثال، کودک می گوید من خسته شدم، مادر پاسخ می دهد، نه تو خسته نیستی! یا کودک می گوید معلمم را دیگر دوست ندارم. مادر پاسخ می دهد نه این حرف را نزن، تو معلمت را باید دوست داشته باشی؟

با دروغ گفتن کودکان چه کنیم؟

وقتی کودک دروغی آشکار می گوید، والدین باید سعی کنند عصبانی نشوند و او را سرزنش نکنند، بلکه بدون سؤال پیچ کردن یا بازجویی از کودک، طی چند سؤال و جواب کوتاه سعی کنند واقعیت یا بخشی از آن را از زبان کودک بشنوند. در چنین مواردی والدین نباید موضوع را بزرگ و مهم جلوه دهند، بلکه باید با قاطعیت اما با بیان واضح و شفاف درباره ی موضوع، دروغ گفتن بچه ها بحث کنیم.

از واژه هایی مثل شوخی می کنی؟ دروغ نگو؟ الکی میگی؟ راست می گی؟ بگو به جون مامان! و …. استفاده نکنیم.

وقتی کودک در مورد حیوانات عجیب و غریب و موجودات افسانه ای و ترسها وعلاقه هایش و یا احساسات متعارضش صحبت می کند، احساساتش را بپذیریم و او را سرزنش نکنیم.

از کودک انتظار نداشته باشید که همه ی خواسته های شما را برآورده کند و کاری را که شما در انجامش ناتوان هستید و یا میلی به انجام آن ندارید را او برایتان انجام دهد.

به حرف های کودکان هرچند که بی جا و بی موقع هم باشد، گوش فرا دهیم. کارهای آنان را هر چند به ظاهر کوچک باشند، مورد تحسین و تشویق قرار دهیم و به مناسبت های مختلف در حضور دیگران، رفتارهای مثبت کودک را تشویق و تحسین کنیم.

خرده آزمون های تست هوش وکسلر

 مرکز تست هوش کودکان دکتر صابر در زمینه اجرای انواع تست های هوش و سنجش بهره هوش کودکان و تشخیص اختلالات آنان فعالیت می نماید. مقیاس هوش وکسلر از تست های هوش رایج در حیطه کودکان است. این تست هوش سه نوع بهره هوشی را برای کودان مشخص می کند. خرده آزمون های تست هوش وکسلرشامل ده مورد می باشد که به صورت خلاصه به آنها اشاره می شود. خرده آزمون واژگان، رمز نویسی، توالی حروف و عدد، استدلال تصویری، درک مطلب، مفاهیم تصویری،نماد یابی، شباهت ها و فراخنای ارقام .  نحوه اجرای آزمون وکسلر بسیار مهم می باشد و خرده آزمون های وکسلر باید توسط متخصصین روانسنجی با تجربه انجام شود. مرکز تست هوش کودکان به اجرای تست وکسلر، تفسیر تخصصی و ارائه برنامه های مناسب جهت درمان تست هوش وکسلر اشاره نمود. در این متن به معرفی چند خرده آزمون کلامی تست وکسلر پرداخته می شود.

خرده آزمون تست وکسلر شباهت‌ها (اصلی‌)

در این خرده آزمون وکسلر، دو کلمه گفته می‌شود و از آزمودنی خواسته می‌شود بگوید این دو کلمه از چه نظر به هم شبیه هستند.

 مواد آزمون

راهنمای اجرا و نمره‌گذاری (همین دفترچه)

برگه‌ی ثبت پاسخ‌ها

شروع

برای همه آزمودنی‌ها ابتدا سؤال نمونه به ترتیب زیر اجرا گردد:

برای آزمودنی‌های ۶ تا ۸ سال سؤال نمونه اجرا گردد سپس سوال یک برای آزمودنی‌های ۹تا۱۱ ساله پس از اجرای سؤال نمونه، سؤال سه برای آزمودنی‌ها ۱۲ تا ۱۶ سال بعد از اجرای سؤال نمونه، سؤال ۵ برای آزمودنی‌ها که حدس زده می‌شود مشکل هوشی دارند، از سؤال یک شروع کنید

 اجرای معکوس

اگر آزمودنی‌های ۶ تا ۱۶ ساله نتواند نمره‌ی کامل را در هرکدام از دو سال اول و دوم کسب کنند، آزمون را به‌طور معکوس اجرا کنید تا جایی که بتواند در دو سال متوالی نمره کامل به دست آورند.

¤ هر سؤال را تا حدی که نیاز باشد می‌توانید تکرار کنید ولی کلمه را به‌هیچ‌عنوان تغییر ندهید.

¤ از پاسخ‌های نمونه برای سهولت در نمره‌گذاری استفاده کنید.

¤ اگر پاسخ آزمودنی مبهم و نارساست، به قسمی که نمی‌توان با آن نمره داد و یا اینکه در فهرست پاسخ‌ها، نمونه با علامت (س) مشخص شده است از آزمودنی بپرسید: «منظورت چیست؟ در این مورد بیشتر برایم بگو؟»

¤ از سؤال‌های یک و دو برای آموزش استفاده کنید.  بنابراین اگر آزمودنی پاسخ صحیح نداد، را ارائه کنیم ولی کمک بیشتری نمایید.

شیوه اجرای خرده آزمون وکسلر

بگویید: «حالا من به تو کلمه می‌گویم، تو باید به من بگویی این دو از چه نظر به هم شبیه‌اند».

خرده آزمون وکسلر فراخنای ارقام (اصلی)

برای خرده آزمون فراخنای ارقام رو به جلو از تست وکسلر، آزمودنی اعداد را به همان شکلی که توسط آزمون‌گر- بلند خوانده می‌شود،  برای فراخنای ارقام معکوس آزمودنی اعداد را به صورت وارونه تکرار می‌کند. البته در این مورد هم اعداد توسط آزمونگر به صورت بلند خوانده می‌شود.

 مواد آزمون

راهنمای اجرا و نمره‌گذاری (همین دفترچه)

برگه ثبت پاسخ‌ها

شروع

برای همه آزمودنی‌ها در مورد ارائه رو به جلو از سؤال یک، در مورد ارائه معکوس، اول نمونه بعد سؤال یک.

 توقف

متوقف کردن آزمون برای هر کدام از ارائه‌ها چه رو به جلو چه معکوس، بعد از دو نمره‌ی صفر متوالی در دو کوشش مربوط به یک سؤال.

 اصول کلی اجرای خرده آزمون

¤ فراخنای ارقام شامل دو قسمت است که به‌طور جداگانه اجرا می‌شوند، یعنی هر کدام بدون توجه به نمره آزمودنی در

دیگری اجرا می‌شود.

¤هر سؤال شامل دو گوشش است که باید هر دو اجرا شود حتی اگر آزمودنی در یک پوشش شکست بخورد.

¤ هر کوشش را با سرعت یک رقم در ثانیه برای آزمودنی بخوانید به قسمتی که هرچه به سمت رقم آخر می‌روید

صدایتان بیشتر بیفتد.

¤هیچ کوششی را تکرار نکنید، اگر آزمودنی از شما خواست دوباره تکرار کنید بگویید، شما در پاسخ به من بهترین حد‌ستان را بگویید.

¤ فقط برای اجرای معکوس از نمونه استفاده کنید.

نمره‌گذاری

برای هر کوشش صحیح یک نمره در نظر بگیرید. حداکثر نمره برای اجرای رو به جلو ۱۶، اجرای معکوس ۱۶ و در کل  ۳۲ است.

خرده آزمون تست وکسلر درک مطلب (اصلی)

آزمودنی بر اساس درک و فهمش و از قوانین کلی و یا موقعیت‌های اجتماعی به سؤال‌های این قسمت پاسخ می‌دهد.

مواد آزمون

راهنمای اجرا و نمره‌گذاری

برگه ثبت پاسخ‌ها

 شروع

برای آزمودنی‌های ۸-۶ سال از سؤال (۱)، آزمودنی‌های ۱۱ – ۱۹ سال از سؤال ۳ و آزمودنی‌های ۱۶- ۱۲ سال از سؤال ۵

در مورد آزمودنی‌هایی که حدس زده می‌شود مشکل هوشی دارند. از سؤال یک شروع کنید.

اجرای معکوس

اگر آزمودنی‌های ۱۶- ۹ ساله نتوانند نمره کامل را در هر کدام از دو سؤال اول و دوم خرده آزمون وکسلر کسب کنند، آزمون را به‌طور معکوس اجرا کنید تا جایی که آزمودنی بتواند در دو سوال متوالی نمره کامل کسب کند.

توقف

متوقف کردن آزمون بعد از کسب چهار نمره‌ی صفر متوالی

 اصول کلی

هر سؤال را کلمه به کلمه برای آزمودنی بخوانید، هر قدر لازم است  یک سؤال را تکرار کنیم و کلمات آن را تغییر ندهید.

¤ اگر پاسخ آزمودنی مبهم است به او بگویید: «منظورت چیست؟ یا بیشتر برایم بگو.»

¤ آزمودنی دودل را با گفتن کلمات بله یا برویم جلو ترغیب کنید.

¤ سؤال یک جنبه‌ی آموزشی دارد. بعد از پاسخ آزمودنی، پاسخ صحیح را به او بگویید.

 ضوابط نمره‌گذاری خرده آزمون درک مطلب

به سؤال‌ها بر حسب میزان تعمیم و هماهنگی آن‌ها با معیارهای عمومی نمره‌گذاری، نمره داده می‌شود.

– در مورد سؤال‌هایی که دربرگیرنده‌ی یک مفهوم واحدند، پاسخ آزمودنی باید به وضوح بازنمای مفهوم اصلی مورد نظر هر سؤال باشد.

برای سؤال‌هایی که چند مفهوم کلی را دربر می‌گیرند،  در پاسخ آزمودنی باید حداقل به دو مفهوم کلی اشاره شود. اگر هر دو پاسخ آزمودنی نشانگر یک مفهوم کلی باشد، یک نمره به او تعلق می‌گیرد.

شیوه اجرا خرده آزمون وکسلر

بگویید: «حالا من از تو سؤال‌هایی دارم و می‌خواهم به آن‌ها پاسخ دهی.»

۱- چرا مردم دندان‌هایشان را مسواک می‌زنند؟

پاسخ آزمودنی را یادداشت کنید. در هر صورت پاسخ صحیح این سؤال را به شرح زیر بگویید: «مردم دندان‌هایشان را مسواک می‌زنند تا تمیز شود و از پوسیدگی آن جلوگیری شود.  همچنین باعث می‌شود چهره زیباتری داشته باشند و نفسشان تازه‌تر باشد.»

 ضابطه: شناخت این موضوع که مسواک زدن باعث تمیز کردن دندان‌ها، جلوگیری از پوسیدگی، بیماری و سایر مشکل‌های دندانی می‌شود و یا در بهتر ساختن ظاهر فرد مؤثر است.

سوالات متداول:

1.خرده آزمون های تست هوش وکسلر چه چیزی را می سنجند؟

در تست هوش وکسلر کودکان دو دسته خرده آزمون وجود دارد که به صورت کلی به سنجش هوش کلامی و غیر کلامی کودکان می پردازد.

2. آیا در هر مرحله تست هوش وکسلر همه خرده آزمون ها انجام می شود؟

به صورت معمول برای انجام تست وکسلر کودکان نیاز به اجرای 10 خرده آزمون اصلی تست هوش می باشد. اما در مواردی که کودک در شرایط خاص است و توانایی اجرای برخی خرده آزمون ها نباشد می توان از خرده آزمون های جایگزین استفاده کرد.

روانشناسی شناختی

 شاخه‌ای از روانشناسی که به‌طور اختصاصی به موضوعات شناخت می‌پردازد روانشناسی شناختی نام دارد. مرکز توانبخشی شناختی دکتر صابر در زمینه روانشناسی شناختی کودک و علوم اعصاب شناختی مشغول می باشند. در روانشناسی شناختی علاوه بر بررسی و تحلیل عقلانی، تجربه و مشاهده نیز جهت دستیابی به دانش دارای اهمیت است. روانشناسی کودک در زمینه ادراک، حافظه، توجه، استدلال و هوشیاری کودکان با اختلالات شناختی و ذهنی به صورت تخصصی در کنار کاردرمانان و گفتاردرمانان با تجربه مرکز فعالیت می نمایند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

روان‌شناسی شناختی چیست؟

روان‌شناسی شناختی شاخه‌ای از روان‌شناسی است که به مطالعه فرایندهای ذهنی انسان مانند ادراک، تفکر، حافظه، زبان، حل مسئله و یادگیری می‌پردازد. این حوزه به بررسی چگونگی پردازش اطلاعات در مغز و تأثیر آن بر رفتار و شناخت انسان می‌پردازد. روان‌شناسان شناختی معتقدند که انسان‌ها به‌عنوان پردازش‌گران فعال اطلاعات، با استفاده از تجارب گذشته و دانش موجود، به تحلیل و تفسیر محیط پیرامون خود می‌پردازند

فرایندهای شناختی اصلی

۱. ادراک

ادراک فرایندی است که از طریق آن انسان‌ها اطلاعات حسی را دریافت و تفسیر می‌کنند. این فرایند به ما امکان می‌دهد تا محیط اطراف خود را بشناسیم و به آن واکنش نشان دهیم. ادراک شامل شنوایی، بینایی، بویایی، چشایی و لامسه است که با همکاری یکدیگر، تصویری جامع از دنیای بیرونی در ذهن ما ایجاد می‌کنند.

۲. توجه

توجه به توانایی متمرکز کردن ذهن بر روی یک محرک خاص اطلاق می‌شود. این فرایند به ما کمک می‌کند تا اطلاعات مهم را از میان حجم وسیعی از داده‌ها انتخاب کرده و پردازش کنیم. توجه می‌تواند انتخابی، تقسیم‌شده یا متمرکز باشد و نقش اساسی در یادگیری و حافظه ایفا می‌کند.

۳. حافظه

حافظه به توانایی ذخیره‌سازی، نگهداری و بازیابی اطلاعات اطلاق می‌شود. این فرایند به ما امکان می‌دهد تا تجربیات گذشته را به یاد آورده و از آن‌ها در تصمیم‌گیری‌های آینده استفاده کنیم. حافظه به سه نوع کوتاه‌مدت، بلندمدت و کاری تقسیم می‌شود که هرکدام ویژگی‌ها و عملکرد خاص خود را دارند.

۴. زبان

زبان ابزار اصلی ارتباط انسان‌هاست و شامل تولید و درک کلمات، جملات و مفاهیم می‌شود. فرایندهای زبانی مانند تلفظ، دستور زبان، معناشناسی و کاربردشناسی در این حوزه بررسی می‌شوند. زبان نه‌تنها وسیله‌ای برای ارتباط است، بلکه تفکر و شناخت ما را نیز شکل می‌دهد.

۵. حل مسئله و تصمیم‌گیری

حل مسئله فرایندی است که از طریق آن انسان‌ها به شناسایی و رفع موانع می‌پردازند. این فرایند شامل شناسایی مسئله، جست‌وجوی راه‌حل‌ها، ارزیابی گزینه‌ها و انتخاب بهترین راه‌حل است. تصمیم‌گیری نیز به انتخاب یک گزینه از میان چندین گزینه ممکن اطلاق می‌شود که بر اساس اطلاعات موجود و اهداف فردی انجام می‌شود.

کاربردهای روان‌شناسی شناختی

روان‌شناسی شناختی در حوزه‌های مختلفی کاربرد دارد:

• آموزش و یادگیری: با استفاده از اصول روان‌شناسی شناختی، می‌توان روش‌های مؤثری برای تدریس و یادگیری طراحی کرد که به بهبود فرآیندهای آموزشی کمک می‌کند.

• درمان اختلالات روانی: درمان‌های مبتنی بر شناخت مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT) به شناسایی و اصلاح الگوهای فکری منفی کمک می‌کنند و در درمان اختلالاتی مانند افسردگی و اضطراب مؤثر هستند.

• طراحی رابط کاربری: در طراحی سیستم‌های نرم‌افزاری و وب‌سایت‌ها، با درک فرایندهای شناختی کاربران، می‌توان تجربه کاربری بهتری ایجاد کرد.

• بازاریابی و تبلیغات: با شناخت نحوه پردازش اطلاعات و تصمیم‌گیری مصرف‌کنندگان، می‌توان استراتژی‌های تبلیغاتی مؤثرتری طراحی کرد.

روانشناسی شناختی کودک

بسیاری از مباحث و موضوعات مهم در روانشناسی شناختی عبارت‌اند از:

• ادراک
• هوشیاری
• توجه
• حافظه
• یادگیری
• حل مسئله
• خلاقیت
• زبان
• استدلال
• تصمیم‌گیری
• قضاوت
• بازنمایی ذهنی یا نمود ذهنی
• هوش انسان
• هوش مصنوعی
• تغییرات رشد شناختی در طول عمر
• فراشناخت یا شناخت دربارة شناخت

اگرچه می‌توان به بررسی هریک از موضوعات روانشناسی شناختی به طور مجزا یا جداگانه پرداخت ولی باید در نظر داشت که فرآیندهای ذهنی (شناختی) چون ادراک، توجه، حافظه، یادگیری، زبان، خلاقیت، حل مسئله و… در تعامل با یکدیگر هستند. به عنوان مثال یادگیری یک مطلب علمی یا حتی یک عمل حرکتی ظریف معمولاً در ارتباط با ادراک و توجه است. فرآیند حل مسئله به فرآیندهای توجه و حافظه وابسته است. همچنین برخی از مباحث روانشناسی همانند انگیزش و هیجان می‌توانند به عنوان موضوعات روانشناسی شناختی مورد مطالعه قرار گیرند. برای نمونه، انگیزش بالا یک عامل مهم در جهت ایجاد خلاقیت افراد محسوب می‌شود. تثبیت و تقویت اطلاعات ذخیره شده در حافظه علاوه بر تکرار تحت تأثیر عوامل دیگری چون انگیزش و هیجان است.

دو حوزة مطالعاتی در روانشناسی شناختی کودک شامل:

• روانشناسی شناختی تجربی
• روانشناسی شناختی رشدی

از مباحث مهم در روانشناسی شناختی تجربی جهت درک فرآیندهای ذهنی انسان، وجود یک سیستم پردازش اطلاعات در مغز انسان همانند ماشین‌های رایانه‌ای است. بنابراین از منظر روانشناسی شناختی تجربی، اصول و قواعد پردازش اطلاعات در ماشین‌های رایانه‌ای با اصول و قواعد پردازشگری در سیستم شناختی انسان‌ها مشابه است.

حوزة روانشناسی شناختی رشدی که ژان پیاژه (1980- 1896) در ایجاد آن نقش بسیار مهمی داشته است به مطالعه تحول و تغییر سیستم‌شناختی (فرآیندهای ذهنی) انسان می‌پردازد. از نظر پیاژه، رشد شناختی تحت تأثیر دو عامل رسش و تجربه‌های مناسب است و کودکان مشارکت‌کنندگانی فعال در فرآیند رشد در نظر گرفته می‌شوند.

روانشناسی شناختی و علوم اعصاب شناختی

علوم اعصاب‌شناختی به بررسی و مطالعة موضوعات شناختی، ذهن و فرآیندهای عالی ذهنی می‌پردازد و در این مسیر به دنبال تغیین محل یا جایگاه عملکردهای شناختی در مغز است. بنابراین از نظر علم اعصاب شناختی به جای پیدا کردن ذهن در بدن باید در پی یافتن محل فعالیت‌های شناختی مختلف در بخشی از سیستم عصبی مرکزی به نام مغز بود. این علم با علومی دیگر به ویژه علوم اعصاب و روانشناسی شناختی کودک در تعامل است.

روانشناسی شناختی کودکان به بررسی و مطالعة فرآیندهای ذهنی (شناختی) مانند ادراک، توجه، حافظه، هوش، تغییرات رشد شناختی در طول حیات، استدلال، حل مسئله، تصمیم‌گیری، زبان و… مستقل از فعالیت مغز می‌پردازد.

علوم اعصاب به مطالعة علمی سیستم عصبی (مرکزی و محیطی) علاقه‌مند بوده و به دنبال توجیه و تفسیر رفتارهای انسان بر پایة فعالیت و عملکرد مغز است. علوم اعصاب شناختی که خود در ارتباط با علوم اعصاب و روانشناسی شناختی کودک است به بررسی فرآیندهای ذهنی (شناختی) همانند ادراک، توجه، زبان، حافظه، تفکر، یادگیری، تصمیم‌گیری، عملکرد اجرایی و… به عنوان اعمال و فعالیت‌های مغزی می‌پردازد.

سوالات متداول:

چگونه می‌توان فرایندهای شناختی را بهبود بخشید؟
با استفاده از تمرینات ذهنی، یادگیری مداوم، تغذیه مناسب و خواب کافی می‌توان فرایندهای شناختی را تقویت کرد.

آیا روان‌شناسی شناختی با هوش مصنوعی ارتباط دارد؟
بله، روان‌شناسی شناختی به مدل‌سازی فرایندهای شناختی انسان کمک می‌کند و هوش مصنوعی از این مدل‌ها برای طراحی سیستم‌های هوشمند استفاده می‌کند.

سوالات تست هوش وکسلر کودکان

تست هوش وکسلر از رایجترین مقیاس های سنجش هوش بهر کودکان می باشد که در ایران به صورت نرم درآمده و قابل اجرا است.  مقیاس هوش وکسلر برای کودکان شامل سوالات تست هوش وکسلر برای کودکان در ده زمینه مختتلف می باشد که به متخصصین مرکز تست هوش کودکاناین امکان را می دهد تا توانایی های کودک را در دو حیطه کلامی و غیر کلامی ارزیابی نمایند. مرکز تست هوش کودکان دکتر صابر در زمینه اجرای انواع تست های هوش و دیگر تست های تشحیصی فعالیت می نماید. متخصصین با تجربه مرکز دکتر صابر پس از اجرای دقیق سوالات تست هوش وکسلر کودکان به نمره دهی و تفسیر آن پرداخته و نقاط قوت و ضعف کودکان را شناسایی می نمایند. این موضوع در روند درمان کودکان نقش موثری را ایفا می کند. جهت آشنایی با این تست به ارائه نمونه سوالات تست هوش وکسلر پرداخته می شود.

سوالات تست هوش وکسلر کودکان استدلال تصویری (اصلی)

برای اجرای تست هوش وکسلر از آزمودنی خواسته می‌شود به جدول‌های ناکامل نگاه کند و از پنج پاسخ پیش روی خود یکی را برای تکمیل این جدول انتخاب کند.

مواد آزمون

راهنمای اجرا و نمره‌گذاری

برگه‌ی ثبت پاسخ‌ها

کتابچه‌ی آزمون

 شروع سوالات تست هوش وکسلر

برای آزمودنی‌های ۶ تا ۸ سال نمونه‌های الف و ب و پ و بعد سؤال ۴ برای آزمودنی‌های  ۹ تا ۱۱ سال نمونه‌های الف و ب و پ و بعد سؤال ۷ برای آزمودنی‌های ۱۳ تا ۱۶ سال نمونه‌های الف و ب و پ و بعد سؤال ۱۱

اجرای معکوس سوالات تست هوش وکسلر

اگر آزمودنی‌های ۶ تا ۱۶ ساله نتوانند نمره کامل را در کدام از دو سؤال اول و دوم کسب کنند،  آزمون را به‌طور معکوس اجرا کنید تا جایی که بتوانند در دو سؤال نمره کامل کسب کنند.

 توقف

متوقف کردن آزمون بعد از کسب چهار نمره‌ی صفر متوالی یا چهار نمره‌ی صفر در پنج سؤال متوالی

اصول کلی

لازم است در هنگام بیان دستورالعمل در دفترچه سؤال‌ها به شکل‌ها اشاره کنید.

آزمودنی باید در ارائه پاسخ به شکل‌های اشاره کند، اگر به‌طور کلامی پاسخ را گفت به او بگویید: «به من نشان بده!»

اگر آزمودنی بیش از یک پاسخ داد به او بگویید: «فقط یک پاسخ صحیح در هرسؤال وجود دارد، تو بهترین را انتخاب کن.»

فقط در نمونه‌های الف، ب و پ به آزمودنی کمک کنید.

نمره­ گذاری

به هر پاسخ درست نمره‌ی (۱) پاسخ غلط نمره (۰) و اگر بگوید نمی‌دانم دور (ن) خط بکشید.

 شیوه اجرا

نمونه الف: پروانه

کتابچه را جلوی آزمودنی بگذارید و سراغ نمونه الف بروید

بعد بگویید: «به این تصویر نگاه کن، یکی از این‌ها (به پاسخ اشاره کنید) باید بیاید اینجا (به جدول اشاره کنید)».

اگر آزمودنی پاسخ درست داد، بگویید: «خوب است و سراغ نمونه ب بروید.»

اگر پاسخ غلط داد، بگویید: «بیا با هم دوباره شکل را ببینیم. همه‌ی این پروانه‌ها آبی‌اند (به پروانه‌ها اشاره کنید). این یکی (اشاره به پاسخ یک) هم آبی است بس می‌آید اینجا (اشاره به جدول) یکی دیگر انجام دهیم و بعد سراغ نمونه‌ی ب بروید.»

سوالات تست هوش وکسلر در حیطه مفاهیم تصویری

به آزمودنی دو یا سه ردیف تصویر ارائه را از او خواسته می‌شود که از هر ردیف یک تصویر انتخاب کند که با تصویر انتخاب شده از ردیف‌های بعد گروهی را تشکیل دهند که دارای یک خصوصیت مشترک باشند.

مواد آزمون

راهنمای اجرا و برگزاری (همین دفترچه)

برگه ثبت پاسخ‌ها

کتابچه آزمون

شروع سوالات تست وکسلر

برای آزمودنی‌ها ۸ – ۶ ساله نمونه‌های الف و ب سپس سؤال یک

برای آزمودنی‌ها ۱۱-۹ ساله نمونه‌های الف و ب سپس سؤال پنج

برای آزمودنی‌های ۱۶ -۱۲ ساله نمونه‌های الف و ب سپس سؤال هفت

برای آزمودنی‌هایی که حدس زده می‌شود مشکل هوشی داشته باشند باید از سؤال یک شروع کرد.

 اجرای معکوس سوالات تست هوش وکسلر

اگر آزمودن­های ۹ تا ۱۶ ساله نتوانند نمره کامل را از هر

کدام از هردو سؤال اول و دوم مربوط به خودشان کسب کنند،

آزمون را به‌طور معکوس اجرا کنید تا جایی که بتوانند در دو سؤال متوالی نمره کامل بگیرند.

 توقف

متوقف کردن آزمون بعد از کسب پنج نمره صفر متوالی

اصول کلی

¤ فقط در نمونه الف و ب به آزمودنی کمک کنید.

¤ آزمودنی می‌تواند به نام تصویر یا جای شماره‌های مربوط به آن اشاره کند.

نمونه سوالات تست هوش وکسلر  برای مفاهیم تصویری

¤ آزمودنی نام تصویر را پرسید فقط نام تصویر را به او بگویید.

¤ اگر نامی که آزمودنی برای تصویر می‌گوید نامشخص بود، از او بخواهید تصویر مورد نظرش را نشان دهد.

¤ اگر آزمودنی از یک ردیف تصویر انتخاب نکند و از یک ردیف بیش از یک تصویر انتخاب کند نکات زیر باید تا آنجا که ضرورت دارد به او گوشزد شود:

¤ برای سؤال‌های دو ردیفی، از هر ردیف یک تصویر بردارد (به ردیف‌ها با دست اشاره کنید.)

¤ به سؤال‌های سه ردیف از هر ردیف یک تصویربردارد (به ردیف‌ها با دست اشاره کنید.)

¤ اگر کودک بیش از یک پاسخ ارائه کرد باید به او بگویید یک جواب بده، بهترین را انتخاب کن.

نمره‌گذاری

¤ دور شماره‌های مربوط به هر سؤال با توجه به پاسخ کودک در فرم ثبت پاسخ‌ها علامت بگذارید.

¤ اگر کودک به سؤال پاسخ نمی‌دهد یا می‌گوید پاسخ نمی‌دانم دوران خط بکشید.

¤ به پاسخ‌های صحیح نمره یک و به پاسخ‌های غلط نمره‌ی صفر بدهید.

 شیوه اجرا سوالات تست وکسلر

نمونه الف: درختان

کتابچه سؤال‌ها را باز کنید، قسمت نمونه‌ی الف را بیاورید به کودک بگویید: (با اشاره به اولین ردیف) به اینجا نگاه کن، (با اشاره به دومین ردیف) به اینجا نگاه کن.

یکی از اینجا بردار (اشاره به ردیف یک) که می‌تواند با یکی از اینجا بیاید (اشاره به- ردیف دوم)

اگر پاسخ درست (۲ و ۳) ارائه شد به او بگویید: «چرا این‌ها با هم آمدند؟» اگر کودک پاسخ نداد که هردو درخت‌اند، بگویید: «این‌ها با هم آمدند چون هر دو

سوالات تست وکسلر برای کودکان در حیطه نمادیابی

به آزمودنی یک نماد هدف داده و از او خواسته می‌شود در نمادهای روبه‌روی آن نماد نگاه کند و ببیند آیا این نماد بین آن‌ها هست یا نه، این کار در یک محدوده‌ی زمانی خاص انجام می‌شود.

 مواد آزمون

راهنمای اجرا و نمره‌گذاری

برگه ثبت پاسخ‌ها

دفترچه شماره یک

دو مداد بدون پاک‌کن

زمان‌سنج

شروع سوالات تست هوش وکسلر

برای آزمودنی‌های ۷ – ۶ سال نمونه‌‌ی A سؤال‌های تمرینی و سپس سؤال‌های آزمون

برای آزمودنی‌ها‌ی ۱۶- ۸ سال، نمونه‌ی B  سؤال‌های تمرینی و سپس سؤال‌های آزمون برای آزمودنی‌های که حدس زده می‌شود مشکل هوشی دارند از سؤال‌های شروع کنید که با سن تقویمی آنان هماهنگ است.

 زمان‌گیری

دقت در زمان اهمیت زیادی دارد؛ به محض گفتن آخرین کلمه‌ی دستورالعمل، زمان شروع می‌شود و هرگاه کار آزمودنی تمام شد با ۱۲۰ ثانیه بعد، آزمون متوقف می‌شود.

 اصول کلی

¤ دو فرم از این خرده آزمون وجود دارد، دقت کنید فرم مناسب را اجرا کنید.

¤ اگر آزمودنی با آخر صفحه رسید و کارش را متوقف کرد درحالی‌که هنوز وقت دارید به او بگویید: از اینجا (اشاره به صفحه بعد) کارت را ادامه بده و هرچه تندتر برو

¤ به آزمودنی پاک‌کن ندهید. اگر او تقاضای پاک‌کن کرد بگویید: همین خوب است و باید هرچه تندتر کارت را دنبال کنی.

¤ اگر کودک برخی سؤال‌ها را حذف می‌کند یا به صورت معکوس انجام می‌دهد بگویید: به ترتیب انجام بده، چیزی را جا نگذار.

 نمره‌گذاری

تعداد پاسخ‌های صحیح را بشمارید، تعداد پاسخ‌های غلط را هم بشمارید و از هم کم کنید. اگر مساوی بودند یا تعداد پاسخ‌های غلط بیشتر بود،  نمره کل را صفر در نظر بگیرید.

 شیوه اجرا سوالات تست هوش وکسلر

سؤال یک نمونه بروید و بگویید به این شکل‌ها نگاه کن (اشاره کنید به اولین سؤال) این شکل (اشاره کنید به نماد هدف) همانند این شکل است (به مواد مشابه آن در پاسخ‌ها اشاره کنید) پس من دور بله خط می‌کشم (این کار را بکنید)». به نمونه‌ی دوم اشاره کنید و بگویید: «حالا به این شکل‌ها نگاه کن، این شکل (به نماد مشابه آن در پاسخ‌ها اشاره کنید) پس من دور بله خط می‌کشم (این کار را بکنید) به نمونه دوم  اشاره کنید و بگویید: حالا به این شکل‌ها نگاه کن  این شکل (به نماد هدف اشاره کنید) در این‌ها نیست به (پاسخ اشاره کنید)پس من دور خیر( نه) خط می‌کشم.)) (این کار را بکنید) پس بگویید.((درسوال‌های دیگر، اگر این نمادها در قسمت روبه‌رو بود، دور بله و اگر نبود دور خیر را باید خط بکشیم، متوجه شدید!» هر چقدر لازم است توضیح دهید و به سراغ سؤال‌های تمرینی بروید.

سوالات متداول:

1.سوالات تست وکسلر کودکان را از کجا تهیه کنیم؟

با توجه به این نکته که تست هوش وکسلر یک مقیاس ارزیابی و سنجش هوش برای کودکان است، نباید از سوالات دفترچه تست به عنوان تمرین استفاده شود، چون روایی تست را تحت تاثیر قرار می دهد، به همین علت دفترچه این تست به همراه ابزارهای انجام تست قابل تهیه برای مراکز روانسنجی کودکان می باشد.

2. سوالات تست هوش وکسلر در چه مواردی است؟

تست هوش وکسلر دارای 10 خرده آزمون می باشد که هر خرده آزمون تعدادی سوال دارد که حیطه هایی نظیر استدلال کلامی، حافظه، توجه، روابط فضایی و درک کلامی، مهارت های ریاضی را ارزیابی می نماید.

رفتار درمانی کودکان دروغگو

آغاز دروغ گفتن کودک از زمان تکلم کودک و حدود ۲ سالگی به بعد است. به طور معمول در حدود سن شش تا هفت سالگی، کودکان از میزان دروغ گویی خود می کاهند. اما اگر کودک بعد از سنین پنج تا شش سالگی همچنان به دروغ گویی ادامه دهد، می تواند نگران کننده باشد. رفتار درمانی کودکان دروغگو یکی از روش های اصلاح این رفتار غلط می باشد. مرکز رفتاردرمانی دکتر صابر با بهره گیری از متخصصین رفتاردرمانی با تجربه و استفاده از تکنیک های روز دنیا در با تشخیص علت دروغ گفتن کودکان و اصلاح رفتار او به بهبود رفتارهای سازگار اجتماعی در کودکان کمک بسزایی می کنند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

علت دروغ گفتن کودکان؟

کودکان به دلایل متعددی دروغ می گویند. باید عواملی را که باعث دروغ گویی کودک می شوند، شناسایی کنیم و آن عوامل را که در حقیقت عامل پناه جستن او به دروغ گویی است یا به نوعی او را تشویق به دروغ گویی می کنند، برطرف کنیم. دروغ گویی کودکان را نباید با دروغ گویی بزرگسالان مقایسه کرد. نوع نگاه کودکان به مسائل، با نگاه بزرگسالان متفاوت است. آنها بسیاری از چیزهایی را که می گویند، غیرواقعی نمی دانند. آنها بیشتر امتحان می کنند. دلایل مبادرت کودک به گفتن دروغ، اغلب از میان دلایل زیر است:

عدم تشخیص واقعیت از خیال

واقعیت و تخیل در زندگی کودکان زیر ۶ سال درهم تنیده است. در این سنین کودک ممکن است هر آن چه را به ذهنش می رسد، بر زبان آورد. در بیشتر موارد چنین گفته هایی بسیار اغراق آمیز و غیرواقعی هستند. درواقع دروغی که کودک می گوید، بیان کننده ی حقایق مربوط به امیدها و نگرانی های او و نمایانگر چیزی است که کودک دوست دارد باشد و یا آن آن چیزی که می خواهد داشته باشد.

کودکی که هنوز قادر به تشخیص واقعیت و خیال و رؤیا نیست برای تجربه ی احساس شادی و غم، خود را در یک دنیای خیالی که خودش آن را ساخته است، قرار می دهد. تشخیص حقیقت و دروغ گویی برای بچه های کوچک خیلی مشکل است، آنها قادر نیستند این تفاوت ها را درک کنند.

والدین از طریق اطلاعاتی که از گفته های دروغین کودک کسب می کنند، می توانند به فرزندشان کمک کنند تا واقعیت را از افکار پوچ و خیالی تشخیص دهد. مثلا وقتی کودک می گوید پدرم هدیه ی تولد برایم یک اسب خریده است، یعنی این کودک دوست دارد یک اسب داشته باشد.

نداشتن توجه و تمرکز کافی

گاهی کودک به علت نداشتن تمرکز و توجه نسبت به محیط پیرامون مسائل را پس و پیش یا به اشتباه روایت می کند. آن گاه ما تصور می کنیم که او دروغ می گوید.

ممکن است علت دروغ گویی کودک، تمرین واژه هایی باشد که یاد گرفته است. در حدود سه سالگی، زمانی که کودک کلمات جدیدی را می آموزد، ممکن است با استفاده از واژه گان جدید، جملاتی را بسازد که ریشه در واقعیت ندارند. کودکان کم سن (۵-۴ ساله) اغلب داستان ها و افسانه های بلندی می سازند. این یک فعالیت ذهنی طبیعی است، چون آنها از شنیدن داستان ها و ساختن آن ها سرگرم شده و لذت می برند.

 نیاز به جلب توجه

گاهی کودک به خاطر جلب توجه دروغ می گوید. زمانی که کودک به نقطه ضعف یا حساسیت والدین خود پی می برد، برای جلب توجه والدین از آن استفاده می کند. به عنوان مثال وقتی مادر شدید، نگران سلامتی فرزند خودش است، کودک به دروغ می گوید که شکم درد دارد. کودکانی که مورد توجه والدین و اطرافیان خود قرار نمی گیرند، دست به هر کاری می زنند؛ زیرا کسی نیست که مشوقشان باشد و به حسابشان بیاورد و یا لااقل متوجه باشد که آنان چه کار می کنند، چه می گویند و چه می خواهند. کودک کارهایی را به دروغ به خود نسبت می دهد تا از خودش قهرمانی بسازد تا به این وسیله بتواند توجه اطرافیان را به خود جلب کند. گاه حتی واقعاً دست به کارهای خطرناکی می زند تا مورد توجه واقع شود.

الگوپذیری کودک از والدین

الگوپذیری کودک از والدین عامل دیگری است که می تواند در دروغ گویی کودک نقش داشته باشد. گاهی والدین از گفتن دروغ در مقابل کودک اجتناب می کنند، اما در عوض پنهان کاری را به او آموزش می دهند. پنهان کاری هم شکل دیگری از دروغ است و در طول زمان کودک یاد می گیرد که چه طور حرف بزند تا متهم به دروغ گویی نشود.

گاهی والدین خودشان به وضوح دروغ می گویند و کودک نیز از آنها الگوبرداری می کند.

رفتاردرمانی کودکان دروغگو

در رفتاردرمانی کودکان اشاره می شود، وقتی در حضور کودک از یک ویژگی در او صحبت می کنیم که فاقد آن است، کودک را تشویق به دروغ گویی می کنیم.

تحت فشار قرار دادن کودک برای گفتن جزئیات

با این حال عمده ترین دلیل دروغ گویی کودکان در سنین بالاتر، فشار بزرگترها به آنان برای گفتن جزئیات دقیق یک ماجراست. این تحت فشار قراردادن، کودکان را وادار به گفتن دروغ می کند و از اینجا کودکان دروغ گویی را یاد می گیرند، چرا که آنان را از تنبیه شدن نجات میدهد. کودکان این نکته را به تجربه و بر اثر رفتار اشتباه بزرگتره می آموزند.

ترس، کمبود محبت، عدم احساس امنیت و تمایل کودک به محک زدن توانایی های خود، از مهم ترین عوامل گرایش کودک به دروغ گویی آگاهانه است.

ترس از والدین

والدینی که رفتاری توأم با خشونت دارند، کودک را تنبیه می کنند، کتک می زنند و یا نسبت به او پرخاشگری کلامی دارند، شرایط را برای دروغ گویی کودک مهیا می کنند. کودک وقتی برخلاف میل پدر و مادر رفتار می کند، از ترس تنبیه شدن به دروغ متوسل می شود و ترس، تبدیل به وسیله ای دفاعی برای کودک می گردد. کودک با این که           می داند که دارد دروغ می گوید، برای آن که تنبیه نشود و یا مورد سرزنش قرار نگیرد، چاره ای جز پناه جستن به دروغ نمی یابد. تنبیه بدنی یا وضع مقررات سخت و شدید، باعث می شود که کودکان برای پنهان کردن خطاهای خود، بیشتر به دروغ گویی متوسل شوند. پس کودک برای گریز از تنبیه و مجازات، دروغ تحویل می دهد. مثلا بچه ای که خیلی شکلات خورده است، برای این که مجازات نشود دروغ می گوید. در حقیقت، ریشه ی بیشتر دروغ ها به دلیل احساس ناامنی و وحشت از مجازات و تنبیه است. بنابراین، چنان چه کودک به خاطر راست گویی، درباره ی اتفاقی ناخوشایند یا ناشایست، از سوی مادر و پدر و یا بزرگترها تنبیه نشود، به دروغ گفتن پناه نمی آورد. گاهی اوقات کودک به این دلیل دروغ می گوید که اجازه ندارد حقیقت را بر زبان بیاورد. اگر کودک احساس واقعی خود را به زبان بیاورد، ممکن است تنبیه شود. مثلا وقتی کودک می گوید که از مادر بزرگش متنفر است، احتمالاً مادر او را تنبیه می کند، در حالی که در همین لحظه اگر بگوید مادربزرگ را دوست دارد، احتمالا پاداش هم می گیرد. پس کودک به این نتیجه می رسد که اگر دروغ بگوید، مادر توجه بیشتری به او می کند.

بعضی از والدین ناخودآگاه بچه ها را برای داشتن رفتار مناسب، تحت فشار می گذارند و همین باعث دروغ گویی بچه ها می شود. در حقیقت کودکان سعی می کنند انتظارات والدین را برآورده کنند.

کمبود محبت

احساس کمبود محبت و نیاز به ناز و نوازش، از عوامل عمده ی تمایل کودکان به دروغ گویی است. بروز برخی از تغییرات در زندگی کودک، مانند به دنیا آمدن خواهر یا برادر جدید، رفتن به مهد کودک و یا هرگونه عامل جدایی دیگر از پدر و مادر، باعث احساس کمبود محبت توسط کودک شده و او را به سوی دروغ گویی سوق می دهد. در واقع هدف کودک در چنین مواردی جلب توجه والدین به سوی خود است.

داشتن دوستی خیالی

یکی از موارد دروغ گویی در کودکان، داشتن یک دوست خیالی است. به ویژه کودکان تک فرزند که معمولا تنها هستند و هم بازی ندارند، برای خود یک دوست خیالی خلق می کنند و دائما در مورد او صحبت می کنند یا حتی وانمود می کنند که در کنار او راه می روند و … در چنین مواردی به والدین توصیه می شود برای فرزند خردسال خود یک همبازی پیدا کنند تا کودک از تنهایی دراید و نیازی به دوست خیالی نداشته باشد.

سوالات متداول:

رفتار درمانی چگونه به کودکان دروغگو کمک می‌کند؟

رفتار درمانی بر پایه آموزش مهارت‌های رفتاری و تغییر الگوهای غلط تربیتی است. با استفاده از روش‌هایی مانند تقویت رفتار صادقانه، الگوسازی توسط والدین و کاهش واکنش‌های تنبیهی، کودک یاد می‌گیرد به جای دروغ گفتن، حقیقت را بیان کند.

از چه سنی می‌توان رفتار درمانی برای کودکان دروغگو را شروع کرد؟

رفتار درمانی از سنین پیش‌دبستانی (۳ تا ۴ سالگی) قابل اجرا است. در این سنین کودک شروع به درک مفهوم حقیقت و دروغ می‌کند و با روش‌های ساده مانند قصه‌گویی، بازی و تشویق می‌توان رفتار درست را در او تقویت کرد.

بازی درمانی و آموزش قانون به کودک

بسیاری از والدین در کنترل رفتارهای کودکان خود دچار مشکل هستند. آموزش قانون مداری به کودک و تعیین قوانین خانه برای کودکان نیازمند راهکارهایی می باشد تا توسط کودکان پذیرفته شود. مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر با استفاده از تکنیک های رفتاردرمانی و بازی درمانی در حیطه بازی درمانی و آموزش قانون به کودک به صورت کاملا تخصصی فعالیت می نماید. متخصصین کاردرمان و روانشناسی کودک در بخش بازی درمانی با بهرگیری از تکنیک های بازی درمانی کوتاه مدت ساختاری و گروه درمانی و مشاوره به والدین و تمرین موقعیت های مختلف واقعی در قالب بازی به والدین و کودکان در جهت ایجاد رفتارهای مناسب اجتماعی به کودک کمک بسزایی می کنند

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

قوانین خانه برای کودکان

تکرار مداوم کلمه «نه» و مخالفت‌های همیشگی با کودک، محیطی خسته‌کننده را برای والدین و فرزندان به وجود خواهد آورد، در حالیکه تربیت و پرورش فرزند باید برای والدین و کودک جالب و لذت بخش باشد. والدین در بسیاری از موقعیت ها به طور ناخودآگاه، بر حسب عادت و به سرعت به تقاضاهای کودک « نه» می گویند. در حالی که چه بسا آن موقعیت می تواند برای کودک سرشار از یادگیری و تجربیات جدید باشد. کودکان بدون در نظر گرفتن خطرات موجود، تمایل به کنجکاوی و کشف محیط ناشناخته دارند. در چنین مواقعی والدین باید ضمن در نظر گرفتن ایمنی کودک و قوانین خانه برای کودکان با تعیین محدودیت برای او، شرایط یادگیری و تجربه جدید را برایش مهیا کنند. در آموزش قانون به کودک اگر بتوانیم بیاموزیم که از واژه «بله» بیشتر در گفتار خود استفاده کنیم، فرزندمان خوشحال تر و شادتر خواهد بود. در عین حال دیگر مجبور نیستیم مدام واژه « نه» را تکرار کنیم.

مثلاً زمانی که کودک می‌خواهد خاک بازی کند یا روی چمن ها غلت بزند، ممکن است ما به این فکر کنیم که لباسهایش کثیف می شود، دستهای آلوده می شود و… در حالی که در چنین موقعیتی می توانیم با مسئله راحت تر برخورد کنیم. ضمن در نظر گرفتن ایمنی کودک، باید « بله » گفتن به بعضی از موقعیت های جدید را یاد بگیریم. در این صورت موارد کمتری برای گفتن « نه» باقی خواهد ماند و ضمن تقویت توانایی های جسمانی کودک،اوقات خوشی برای والدین و کودک فراهم می شود.

آموزش قانون مداری به کودکان را تعدیل کنیم

از بیان تذکر های کلامی بیش از حد، هنگام صرف غذا خودداری کنیم

بهتر است برای خانواده در هر وعده، فقط یک نوع غذا تهیه کنید. وقتی غذا در قطعات کوچک و مناسب آماده شده باشد، کودک در صورت گرسنه بودن، آن را خواهد خورد. درباره اینکه غذا را چه کسی میخورد و چه کسی نمی خورد، حرف نزنید. به کودک برای غذا خوردن اصرار نکنید، دنبال او راه نیفتید که باید غذایت را کامل بخوری. دائم از او سوال نکنید غذا را دوست نداری و… نگران تغذیه او نباشید. اگر گرسنه باشد و بدنش به مواد غذایی نیازمند باشد، او در پی تامین نیازش  برخواهد آمد.

با لحن خود منظورمان را برسانیم.

اکثر کودکان مفهوم کلمه « نه» را از روی لحن والدین فرا می گیرند. پس می توان به جای استفاده از کلمه « نه»، تنها لحن صدا را به آن شکل درآورد. همچنین می‌توان از حالت نگاه کردن نیز در رسیدن به این هدف بهره برد. عبارت «من اصلاً کار تو را دوست ندارم،بهتر است تمامش کنی!» به همراه لحن صدای قاطع و نگاه گیرا بسیار تاثیر گذار خواهد بود. البته انجام این کار در صورتی درست است که او مفهوم لحن صدای ما را درک کرده باشد و گرنه پیام گنگی دریافت خواهد کرد.

کودک را با قانون آشنا کرده و قانون را اجرا کنیم

برای کنترل رفتارهای کودک می توانید از زور، اجبار، تهدید، تطمیع و رشوه استفاده کنید. اگرچه این روش ها گاهی نتیجه بخش است، اما در غیاب شما، رفتار او را کنترل نخواهد کرد. یک روش خوب برای کنترل رفتار، آشنا کردن کودک با قانون است. به او بگویید که تمام کارهای دنیا با قانون انجام می گیرد. خورشید طبق قانون صبح ها طلوع می کند، فصل های سرما و گرما مطابق قانون خاصی تنظیم می شوند. آب با قانون به طرف سراشیبی جریان پیدا می کند، سیب مطابق قانون از درخت پایین می افتد. رفتارهای آدمی نیز زمانی صحیح است که با قانون انجام شود. مثلاً در مورد پوشیدن کفش، این قانون وجود دارد که پاهایمان را داخل آن کنیم، اگر کسی دست هایش را داخل کفش ها کند و راه برود، خیلی مضحک می شود، زیرا خلاف قانون عمل کرده است. هنگام خوردن آب و غذا قانون این است که به کمک دست های خود غذا را به طرف دهانمان ببریم و اگر کسی به کمک پاهایش غذا را به طرف گوشش ببرد، خلاف قانون عمل کرده است. این گونه مثال ها کودک را به اهمیت و ضرورت اجرای قانون واقف می کند.

بهتر است مثال های ملموس زیادی برای آن نقل کنیم و پس از اینکه مطمئن شدیم واژه قانون مداری را به خوبی درک کرده است، سایر قوانین را برایش بازگو کنیم: حمایت والدین از فرزند یک قانون است، تامین مخارج زندگی و انجام کارهای خانه توسط والدین یک قانون است، خوابیدن به موقعی که قانون است، انجام تکالیف مدرسه یک قانون است.

زمانی که قوانین خانه برای کودکان به شرحی که گذشت توصیف شد، کودک در برابر انجام تکالیفی که به امید دهیم، مقاومت نخواهد کرد. اما اگر بدون توجیه قانون، کودک را وادار به انجام رفتاری بکنیم، یک رابطه عمودی، یک رابطه از بالا به پایین را احساس خواهد کرد که احساسی نامطبوع است و در نتیجه دست به مخالفت و مقاومت خواهد زد. با انجام همه اینها، اگر باز هم کودک مقاومت کرد، نباید تسلیم شویم، بلکه باید صبورانه و آرام، بی هیچگونه پرخاش، بدون چهره در هم کشیدن، بدون موعظه، سخنرانی و نصیحت، اما قاطعانه اجرای قانون را از او بخواهیم.

در بازی درمانی و آموزش قانون به کودکان، ممکن است کودک برای به تسلیم درآوردن ما گریه کند. جیغ بکشد و کارهایی از این قبیل انجام دهد. در این شرایط، با لحنی ملایم به او می گوییم که عیبی ندارد،گریه اش را بکند،جیغ بکشد،هر کاری دلش می خواهد بکند،اما قانون باید اجرا شود.

تداوم قاطعیت ما، یک الگوی رفتاری را در کودک شکل می‌دهد و او به انجام قانون عادت می کند. اگر در برابر مخالفت های او تسلیم شویم یا گاهی تصمیم شده و گاهی قاطع باشیم،الگوی رفتاری مناسبی ایجاد نخواهد شد، زیرا کودک شگرد تصمیم شدن ما را خواهد آموخت.

والدین و مربیان باید در نظر داشته باشند که :

• چندین قانون را همزمان اجرا نکنند، زیرا ممکن است آستانه ی تحمل کودک پایین بوده و آمادگی پذیرش و اجرای همه ی قوانین را نداشته باشد و در نتیجه عصبی شده و احساس ناکامی می کند. باید یک قانون را بازگو کرد و مصرانه و قاطعانه آن را اجرا کرد و به تدریج به طرح و عملی کردن سایر قوانین پرداخت.
• مقررات و قوانین باید متناسب با سن کودک باشند. انجام مقررات نباید برای کودک سخت و آزاردهنده باشد،کودکان از قوانین استقبال می کنند که رعایت آنها استان بوده و بتوانند آن را در کنند،بازگو کنند و راجع به آن توضیح دهند.

قوانین را با جملات مثبت بیان کنیم و به جای گفتن کلماتی مثل «نباید و نکن» از کلمات «باید و بکن» استفاده کنید. به جای لباس هایت را روی تخت نریز بگوییم: لباسهایت را از روی تخت جمع کن.

اگر والدین در این کار حوصله کافی به خرج داده و پشتکار داشته باشند،پس از مدتی کودک به الگوی رفتاری جدید عادت خواهد کرد و در نتیجه رفتارش تحت کنترل قرار خواهد گرفت.

یکی از قوانینی که کودکان باید یاد بگیرند،رعایت مرزهاست. مخصوصاً کودکان بیش فعال معمولاً زود برانگیخته می‌شوند و هر کاری را که میل دارند،انجام می‌دهند و حتی در کارهای والدین دخالت می کنند. اگر والدین به خواسته آنان مرتباً تن  در دهند،کودک هر نوع مداخله ای را حق خود می‌داند و گاهی جایگاه والدین با کودک عوض میشود،یعنی کودک تصمیم می گیرد که والدین چه کارهایی انجام دهند یا انجام ندهند. در این موارد دو موضوع را باید برای آنان روشن کرد، موضوع اول این است که مشورت اعضای خانواده با هم،صرفاً برای اطلاع از نظرات یکدیگر است،اما تصمیم گیری نهایی در هر موضوعی،مربوط به فرد خاصی از خانواده است. مثلاً اعضای خانواده می توانند در مسائل مالی با هم مشورت کنند،اما اگر در بسیاری از خانواده ها پدر تامین کننده مخارج زندگی است و از میزان درآمد،بدهی و هزینه ها اطلاع کافی دارد،در نهایت او در مورد مسائل مالی حق تصمیم گیری دارد. ساعت خواب،شام خوردن و امثال آن نیز در محدوده اختیارات والدین است.کودک باید حد و مرزها را رعایت کند و به این منظور باید آموزش لازم را دریافت کند. برای سهولت یادگیری مرزها،می‌توانیم با کودک درباره پیاده رو و خیابان صحبت کنیم. پیاده رو با خیابان مرز دارد،ماشین ها باید مرز پیاده‌رو را رعایت کنند و وارد آن نشوند،پیاده ها هم نباید از عرض خیابان عبور کنند،مگر در جاهایی که با خط کشی برای عبور پیاده ها مشخص شده باشد. با بیان مثال های متعدد و طرح پرسش و پاسخ های مختلف،رعایت مرز را در فضای خانواده شرح داده و به کودک می گوییم او اختیار اتاق خودش را دارد و والدین اختیار اتاق خودشان را و نباید بدون اجازه،وارد اتاق همدیگر شوند. کودک این موارد را یاد میگیرد. پس از آن به رعایت سایر مرزها پرداخته،کارها و رفتارهایی را که در حوزه اختیارات والدین است،مشخص می‌کنیم و به کودک آموزش می‌دهیم که نباید مرزها را نادیده بگیرد. همزمان اختیارات شخصی کودک را مثل نحوه چیدن اسباب بازی هایش،نحوه انتخاب رنگ لباس و امثال آن را به او یادآوری می‌کنیم و نشان می‌دهیم که با او درباره این موضوعات مشورت خواهیم کرد،اما تصمیم نهایی را باید خودش بگیرد. با این اقدامات و آموزش ها،کودک به تدریج رعایت مرزها را به عنوان مجموعه ای از قوانین یاد خواهد گرفت.

نکته حائز اهمیت در روانشناسی کودک این است که این آموزش ها اگر همراه با عمل صحیح والدین در مورد رعایت مرزها نباشد،بی اثر خواهد بود. پدر و مادر باید مرزهای همدیگر را رعایت کنند تا کودک با مشاهده الگوهای رفتاری آنان،رعایت مرزها را یاد بگیرد.

مثلاً پدر و مادری که بدون اجازه همسر خوب داخل کیف یکدیگر را نگاه نمی کنند و یا به گوشی همراه یکدیگر سرک نمی کشند،رعایت کردن مرزها را عملاً به کودک خود آموزش می‌دهند. گاهی هم والدین می‌توانند زمان گفت و گو با یکدیگر درباره مرزهای خودشان،به شکلی غیر مستقیم این نکات را به کودک آموزش دهند. اگر والدین در این کار موفق شوند،در واقع یک کنترل درونی در کودک ایجاد شده و از بسیاری از فعالیت های زائد یا دخالت هایی که موجب تنش و استرس بین اعضای خانواده می شود،جلوگیری خواهد شد.

اگر کودک قوانین را زیر پا گذاشت،چه کنیم؟

کودک را صدا میزنیم و از او می‌خواهیم حرفهای ما را گوش دهد،بعد مشکل را خیلی واضح و روشن برایش توضیح می دهیم و علت اینکه چرا این رفتار مشکل ایجاد کرده را هم به او می گوییم. بعد برای او توضیح میدهیم که چه کار کند و یا حتی از خودش می پرسیم که آیا پیشنهادی برای برطرف کردن مشکل دارد؟اگر می تواند مشکل را تصحیح کند او را هدایت می کنیم تا این کار را انجام دهد و ضمن کار  او را تشویق می‌کنیم تا خطاهایش را تصحیح کند.

به عنوان مثال،به کودکی که روی دیوار نقاشی کرده است،می گوییم: روی دیوار نقاشی کشیدی،باید روی کاغذ نقاشی میکشیدی. دیوار کثیف شده و من از این کار تو ناراحت شدم. حالا دستمال را بردار،خیس کن و نقاشی روی دیوار را با دستمال پاک کن.

در چنین مواقعی می توانیم از روش شمردن استفاده کنیم. این ترتیب به کودک می گوییم تا شماره ۳ میشمارم،کارت را شروع کن. ممکن است کودک ضمن اینکه مشغول این کار است،شروع به غر زدن هم بکند و یا اینکه زیر لب ناسزا بگوید. در چنین شرایطی در واقع کودک می خواهد ضمن این که دستور شما را اجرا می کند،از خودش هم دفاع کند. اگر کودک فقط غر می‌زند و کار را انجام می‌دهد،بهتر است نسبت به غر زدن های او بی تفاوت باشیم،چون در نهایت دستور را اجرا کرده است. اما به محض اینکه دیگر غر نزد،باید او را تحسین کنیم. اگر بدگویی کرد و ناسزا گفت،باید برای این رفتار بدش نیز پیامد منفی در نظر گرفت.

برای شکل دادن به یک رفتار،می‌توانیم از جدول رفتارهای خوب استفاده کنیم. برای رفتارهای مانند عادات خوابیدن،مسواک زدن و جمع و جور کردن اسباب بازی ها،پاداشی را در نظر بگیرید که برای او لذت بخش است. پاداش های خوب می‌توانند از این دست باشند: خواندن یک داستان اضافی قبل از خواب،به تاخیر انداختن زمان خواب کودک به مدت نیم ساعت،تهیه یک غذای حاضری که بچه دوست دارد. برای کودکان بزرگتر می توانید امتیازاتی بدهید تا بتوانند از آن امتیازات جهت تهیه اسباب بازی های مورد علاقه خود استفاده کنند. این امتیازات می‌توانند پرداخت مبلغ کمی پول یا هر چیز دیگری باشد که مناسب شرایط کودک شماست. علت پاداش دادن و اینکه چه رفتاری را از کودک خود انتظار دارید به او توضیح دهید.

روزهای هفته را در یک جدول مشخص میکنیم و یک فضای خالی برای چسباندن برچسب در نظر میگیریم. هر روز که کودک رفتار موردنظر ما را انجام داد،یک برچسب دریافت می کند و آن را در خانه مربوط به آن روز می چسباند. کودک می گوییم که اگر تعداد برچسب ها به حد خاصی رسید،به او جایزه خواهیم داد. اوایل کار تعداد روزهای کمتری را برای دریافت جایزه در نظر می‌گیریم و به تدریج،مدت زمان را طولانی تر می کنیم. به عنوان مثال به کودک می‌گوییم اگر ساعت ۹ به رختخواب برود یک ستاره دریافت می کند و زمانیکه سه ستاره داشته باشد،جایزه خواهد گرفت.

سوالات متداول:

• چرا بازی‌درمانی در آموزش قانون مؤثر است؟
  در بازی، کودک احساس امنیت بیشتری دارد و با تجربه عملی و ملموس، یاد می‌گیرد که قوانین رفتاری را طبیعی و پذیرفتنی بداند. بازی‌درمانی نقش عاطفی، شناختی و اجتماعی را در این فرآیند تقویت می‌کند و به تثبیت رفتار قانون‌مدارانه منجر می‌شود.

• چه تکنیک‌هایی در بازی‌درمانی برای آموزش قانون استفاده می‌شود؟
  در این رویکرد، بازی‌درمانی کوتاه‌مدت ساختاری، گروه درمانی، نقش‌بازی و تمرین موقعیت‌های واقعی در قالب بازی به‌کار گرفته می‌شود. این روش‌ها، همراه با مشاوره والدین، باعث درک بهتر قانون توسط کودک می‌شوند.

رفتار درمانی کودکان لجباز

رفتار درمانی کودکان یکی از راه های مفید در تغییر رفتار کودکان می باشد. با استفاده از تکنیک های رفتار درمانی توسط متخصصین مجرب مرکز رفتاردرمانی کودکان  دکتر صابر می توان بسیاری از رفتارهای نامناسب کودکان را کاهش و رفتارهای صحیح اجتماعی را جایگزین نمود. نکته قابل تامل در زمینه رفتار درمانی کودکان لجباز تعیین علت رفتار و تقویت کننده های محیطی رفتار کودک می باشد. لجبازی از رفتارهای نامناسب شایع در کودکان سنین 3تا5 سال می باشد که در صورت عدم درمان مناسب می تواند به دوران مدرسه و پس از آن کشیده شود. روش های رفتاردرمانی متنوعی در درمان لجبازی کودک کاربرد دارد که زیر به صورت اجماعی به آن اشاره می شود.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

رفتاردرمانی کودکان لجباز

از ایجاد جو رقابت برای کودک لجباز بپرهیزیم

مقایسه کودک لجباز با همکلاسی ها یا خواهر و برادر و افراد دیگر، وی را تحریک کرده و گاه خشم او را برمی انگیزاند. بهتر است رقابت او با روزهای پیشین خودش، یا حتی با دوران خردسالی اش، باشد. هربار که پیشرفتی در رفتار یا عملکردش می‌بینیم، باید او را نوازش و تشویق کنیم. مقایسه ها و رقابت ها، کودکان را به دشمنی می کشاند و بسیاری اوقات کودک برای جبران حس حقارتی که تجربه کرده است، در صدد خرابکاری و آزار کسی که وضع بهتری دارد،بر می آید.

همه ما با هم تفاوت داریم و این تفاوت‌ها در هوش، استعداد، شرایط فرهنگی خانواده، شرایط اقتصادی خانواده و بسیاری از چیزهایی دیگر وجود دارد. پس نباید از تمام کودکان انتظار کاملاً واحد و یکسانی داشته باشیم. با توجه به تفاوت های فردی در میزان هوش، استعداد و علاقه، مقایسه کودکان با یکدیگر و توقع یکسان از آنان، غیر علمی و غیر منطقی است.

 چگونه به کودک لجباز خود « نه» بگوییم؟

کودکان لجباز معمولاً با شنیدن واژه « نه» واکنش منفی نشان می دهند. آنها از شنیدن پاسخ «نه» بیزار هستند. زمانی که والدین از کلمه « نه» بیش از حد استفاده می کنند، این کلمه دیگر اثربخشی خود را از دست می‌دهد. گاهی کودکان لجباز از شنیدن این کلمه خشمگین می‌شوند و نسبت به آن مقاومت نشان می‌دهند و در بسیاری از مواقع آن را نشنیده می گیرند. در واقع این کلمه دیگر برای کودک عادی شده و او حتی دلیل پاسخ منفی را نیز نمی‌داند و علتش را درک نمی کند

در رفتار درمانی کودکان لجباز جواب منفی خود را در قالب مثبت بیان کنیم

بهتر است جواب منفی خود را در غالب مثبت بیان کنیم .مثلاً وقتی کودک لجباز قبل از انجام تکلیف اش می پرسد، می توانم تلویزیون تماشا کنم؟به جای گفتن « نه» می توان گفت: بله می توانی بعد از انجام تکلیفت تلویزیون تماشا کنی.

با کودک لجباز وارد مبارزه قدرت‌طلبی نشویم

وقتی کودک لجباز می بیند که همواره والدین نظر خود را درباره او اجرا می‌کنند و وی فاقد قدرت است، با توسل به لجبازی و بدرفتاری،به بازی مبارزه برای کسب قدرت دست می‌زند.

اگر والدین به نیاز و علت اصلی رفتار وی توجه نکنند، آنها نیز در این بازی درگیر شده و با تحمیل نظرشان، چه با تشویق یا تنبیه و یا خشونت، او را وادار به ترک رفتار می‌کنند. در این صورت کودک در بازی قدرت شکست میخورد انگیزه‌ای برای مخالفت های بیشتر می‌یابد و احساسات ناگواری را تجربه می کند. روش مقابله با لجبازی و برخی از رفتارهای نامناسب کودک به این شرح است:

رفتاردرمانی لجبازی: با فرمول خاصی اجازه می‌دهیم کودک کارش را انجام دهد، اما به طور طبیعی عواقب نامطلوب آن را نیز تجربه کند. در این صورت او قدرت خود را نشان داده است، اما با توجه به پیامدهای رفتارش که برای وی جالب نیستند، آن رفتار را ترک خواهد کرد. فرض کنید مادری اصرار دارد فرزندش غذای کافی بخورد، اما کودک با اینکه گرسنه است از خوردن غذا امتناع می کند. در اینجا بهتر است مادر به او بگوید که حس می کنم در حال حاضر نیاز به غذا نداری، پس من غذا را جمع می‌کنم و هنگام شام منتظرت میمانم. با این روش کودک قدرتش را نشان داده است، اما با تحمل گرسنگی از زمان ناهار تا شام، به عواقب کارش پی برده و احتمالاً این کار را تکرار نخواهد کرد. همچنین او متوجه می شود که می تواند قدرتش را اعمال کند و از این جهت احساس ناکامی نخواهد کرد.

انتقام جویی در رفتاردرمانی کودکان لجباز: گاهی کودک لجباز به خاطر محدودیت هایی که دارد، والدین را کنترل گر و مقصر دانسته، احساس ناکامی می کند و در صدد انتقام جویی بر می آید. آسان ترین روش انتقام جویی برای او، انجام کاری است که مورد رضایت والدین نبوده و آنها را عصبی کند. هرچه والدین با عصبانیت بیشتری با کودک برخورد کنند، وی خود را موفق تر می بیند و سعی می کند همین روش را تکرار کند. بعد از مدتی این رفتار، به یک الگوی رفتاری تبدیل می شود.

نشان دادن چهره بی تفاوت و خنثی و عدم توجه به رفتار نامناسب کودک لجباز، می تواند رفتارش مورد نظر را خاموش کند. در این صورت کودک احساس می کند به هدفش نرسیده، روش دیگری را انتخاب خواهد کرد.

احساس بی کفایتی: ممکن است کودک به خاطر ناتوانی های جسمی خود یا به خاطر عدم پرورش عزت نفسش توسط والدین ،احساس بی کفایتی کند و برای نشان دادن عزت نفس و کفایت خویش، به رفتارهای مخرب و نامطلوب بپردازد. در این اوقات والدین آگاه بهتر است نسبت به این رفتارها بی تفاوتی نشان دهند و هرگاه کودک کار مثبتی انجام داد، به او توجه کرده و تشویقش کنند. لازم به یادآوری است که در درمان لجبازی کودک والدین باید بهانه ای برای تشویق کودک لجباز پیدا کنند. همچنین لازم است به او بفهمانند که او را علی رغم رفتارش و بدون قید و شرط دوست دارند، اما کارهای نادرستش را نمی‌پسندند.

با رعایت پی‌درپی نکات فوق، کودک لجباز به نتایج زیر می رسد، این نتایج را در ذهنش مرور می کند و آن را جزء باورهایش ثبت کرده و رفتارهایش را بر اساس آن تنظیم می کند:

• با لجبازی نمیتوانم به قدرت برسم.
• با رفتار نامطلوب نمیتوانم ارزشمند شوم.
• با انتقام جویی کامیاب نمی شوم.
• با رفتارهای نامطلوب نمی توانم جلب توجه کنم.

چگونه در اماکن عمومی با لجبازی کودک رفتار کنیم؟

وقتی کودک در مکانهای عمومی بدرفتاری می کند، بهانه گیری می کند و یا قشقرق به پا می‌کند، معمولا والدین به خاطر حفظ آبرو و آرام کردن وی، به سرعت تصمیم خواسته هایش می شوند. در حالی‌که با این روش، ناخواسته رفتار نامطلوب کودک لجباز را تقویت می کنند. به این ترتیب کودک یاد می گیرد در موقعیت های مشابه به همین شیوه رفتار کند. در چنین شرایطی رفتاردرمانی پیشنهاد می کند، بهترین کار این است که کودک بد رفتار خود را به خانه برگردانید. شاید فرزندتان برای حضور طولانی مدت در محیط های عمومی، آمادگی نداشته باشد. حضور در مکان ها و مراسم عمومی را برای زمانی که کودک سرحال تر است، برنامه ریزی کنید. زمان گردش و بیرون رفتن از منزل را کوتاه کنید. انتظاراتی را که از کودک دارید، قبل از بیرون رفتن با بیانی روشن به او بگویید.

نکاتی در درمان لجبازی کودک و پاسخ «نه»

به جای « نه» گفتن های مکرر، در مورد موقعیت های خاص از قبل به کودک آگاهی بدهیم. مثلاً زمانی که قصد داریم کودک را همراه خود به فروشگاه ببریم و می دانیم که می خواهد از تمام خوراکی ها بخرد، قبل از ورود به فروشگاه به او می گوییم، امروز فقط می توانید دو تا خوراکی انتخاب کنی. بنابراین او با آمادگی بیشتری با ما وارد فروشگاه خواهد شد. اما چنانچه داخل فروشگاه رفتیم و تقاضای بیشتری داشت، به کودک لجباز می گوییم قبلاً در این مورد با هم صحبت کردیم و تو جوابش را میدانی. بعد از او می‌خواهیم شرطی را که گذاشته بودیم، تکرار کند.

کودک هرچه پافشاری کرد فقط به او می گوییم، قبلا صحبت کردیم، با تکرار حرف تو، جواب من تغییر نخواهد کرد. در چنین مواقعی بسیار مهم است که والدین روی حرف خود بایستند، چون اگر اصرار های مداوم کودک مقاومت آنها را بشکند و تسلیم شوند، کودک یاد می گیرد که با اصرار زیاد می تواند والدین را نرم کند به خواسته‌اش برسد، در نتیجه این رفتار را به شرایط دیگر نیز تعمیم می دهد و هرگاه با مخالفت والدین روبرو شود، شروع به اصرار و پافشاری بیش از حد می‌‌کند.

به کودک اجازه « نه » گفتن بدهیم

در علم رفتاردرمانی کودکان در حدود سنین  4-5 سالگی تمایل دارند، استقلال بیشتری داشته باشند. آنها در مقابل خواسته های دیگران مخالفت می کنند. این دوره سنی به سن « نه » گفتن معروف است. می‌توان گفت این « نه » گفتن ها، تمرین اولیه ای برای کسب مهارت های مرتبط در سنین بزرگسالی هستند.

مشابه این حالت را ما یک بار دیگر در دوره نوجوانی مشاهده می کنیم. معمولاً والدین تصور می کنند، کودک دارد لجبازی می کند. در حالی که این یک امر طبیعی بوده و مرحله‌ای از رشد کودک است. آنها باید در این سن « نه» بگویند تا شخصیتشان شکل بگیرد و هویت خود را پیدا کنند.والدین باید به افکار فرزندان خود احترام بگذارند. اگر می خواهید فرزندتان در آینده مهارت « نه» گفتن داشته باشد و بتوانند به پیشنهاد های نامناسب همسالان خود ( دزدی، مصرف مواد مخدر و …) پاسخ منفی بدهد،به او فرصت دهید تا از سنین کودکی « نه» گفتن را تمرین کند. با آرامش کامل مخالفت‌های کودکتان را بپذیرید.

اگر میخواهید فرزندتان مهارت « نه» گفتن به پیشنهاد های نامناسب را کسب کند، بگذارید از کودکی آن را تمرین کند.در موارد خاص همزمان با دادن پاسخ « نه» نام او را نیز به زبان بیاورید. به جای این که پاسخ « نه» را به طور مستقیم و تنها به کار ببرید، بهتر است همزمان، نام او را نیز بگویید. به این ترتیب از بار منفی دستور کم میشود، ضمن این که با این عمل توجه و احترام خود را به او نشان می دهید.

سوالات متداول:

1- چه تکنیک‌هایی در رفتاردرمانی کودکان لجباز استفاده می‌شود؟
تکنیک‌های متداول شامل تقویت مثبت، سیستم‌های جایزه، تعیین مرزهای مشخص، آموزش مهارت‌های خودکنترلی، و مدیریت موقعیت‌های بحرانی است. همچنین تکنیک‌هایی مانند بازی درمانی و آموزش مهارت‌های اجتماعی نیز به کودکان کمک می‌کند تا بهتر با محیط خود سازگار شوند.

2- آیا رفتاردرمانی جایگزین دارودرمانی است؟
رفتاردرمانی به عنوان یک روش درمانی غیر دارویی، برای اصلاح رفتار کودکان لجباز بسیار موثر است و معمولا به تنهایی یا همراه با دارودرمانی در موارد خاص استفاده می‌شود. تصمیم درباره استفاده از دارو باید توسط متخصص و بر اساس ارزیابی جامع گرفته شود.

پرخاشگری و درمان آن

پرخاشگری در کودکان علل مختلفی دارد. بسیاری از کودکان برای به دست آوردن آن چه می خواهند، داد و فریاد و گریه به راه می‌اندازند. وقتی کودک از طریق پرخاشگری به خواسته خود می‌رسد، یاد میگیرد که گریه کردم و قشقرق به راه انداختن، پاداشی به دنبال دارد. معمولاً وقتی والدین با چنین رفتاری از جانب کودک مواجه می شوند، تسلیم شده و خواسته او را برآورده می کنند. به ویژه اگر کودک در اماکن عمومی چنین رفتاری از خودش نشان دهد، والدین صرفاً به خاطر آرام کردن او تسلیم فشارها می شوند. تا زمانی که والدین تصمیم کودک می شوند، در واقع به رفتار بد او پاداش می دهند و تا زمانی که یک رفتار پاداش میگیرد،خاموش نمی شود. اگر چنین رفتاری تبدیل به یک عادت شود،تغییر رفتار کودک کار مشکلی خواهد شد. مرکز روانشناسی کودک دکتر صابر در زمینه بررسی علل پرخاشگری و درمان آن در کودکان با تکنیک های مختلف رفتاردرمانی پرخاشگری که توسط ادر متخصص کاردرمان و روانشناس کودک مرکز انجام می گیرد فعالیت می نمایند. بخش های مختلف مرکز شامل بازی درمانی، رفتاردرمانی، سنسوری روم، ماساژ درمانی و رفتاردرمانی در اختلال یادگیری…. موجب گردیده درمان مشکلات رفتاری نظیر پرخاشگری کودک با ریشه یابی صحیح و درمان تخصصی برطرف شده و رفتارهای مناسب جایگزین گردد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

درمان پرخاشگری در کودکان

در رفتاردرمانی کودکان برخی از رفتارهای نامناسب کودک، نادیده گرفتن و بی توجهی بسیار موثر است و باعث می شود که تکرار آن رفتار به مرور کاهش یافته و در نهایت حذف شود. اگر چنین واکنشی را نسبت به رفتارهای مثبت کودک داشته باشیم، آن رفتارها نیز به سمت خاموشی خواهند رفت! بنابراین همیشه باید رفتارهای مثبت را مورد توجه قرار داد و برعکس رفتارهای منفی را نادیده گرفت. مثلاً زمانی که کودک شروع به پرخاشگری میکند یا قشقرق به پا میکند، بهترین کار نادیده گرفتن و عدم توجه به کودک است. یعنی وانمود کنیم که اصلا او را نمی بینیم و صدایش را نمی شنویم و یا اینکه با آرامش و بدون عصبانیت از کنارش بلند شویم و با فعالیتی خودمان را مشغول کنیم. زمانی که رفتار پرخاشگرانه کودک را مورد بی توجهی قرار میدهیم، زبان بدن ما نیز باید کاملاً آرام باشد. نباید عصبانیت را در چهره خود نشان دهیم و یا آن را با رفتار خود آشکار کنیم. مثلاً ظرف ها را با عصبانیت بشوییم و یا اینکه در اتاق را محکم به هم بکوبیم. عصبانیت ما چه در کلام و چه در رفتار، به نوعی توجه به رفتار کودک و تشدید کننده رفتار منفی او خواهد بود.

چگونه با پرخاشگری کودک مواجه شویم؟

بهترین توصیه برای مقابله با پرخاشگری کودک، نادیده گرفتن این موارد زمانی که کودک قشقرق به راه می‌اندازد، باید رفتار او را نادیده بگیریم، هرگونه توجه ما به این رفتار، به معنی تقویت آن است. رفتاری که پاداش نگیرد،خاموش خواهد شد. فراموش نکنید که باید صبور باشید و بتوانید در مقابل داد و فریاد کودک آرامش خود را حفظ کنید و عصبانی نشوید. حتی خشم را در صورت خود و یا در رفتار خود نشان ندهید. مقاوم باشید، از خودتان ضعف نشان ندهید و تسلیم نشوید. دفعات اول احتمالاً کودک مدت زمان بیشتری قشقرق به پا می‌کند، تا شما را وادار به تسلیم کند، اما رفته رفته زمانی که کودک متوجه می‌شود که شما مصمم هستید و داد و فریادش نظر شما را تغییر نمی‌دهد، از مدت زمان آن کاسته خواهد شد. روش موثر دیگری در چنین موقعیت‌هایی، «بغل کردن از پشت سر»است. با محاصره کردن کودک در حلقه دست ها و بازوهای تان، می توانید او را آرام کنید.

چگونه به رفتارهای پرخاشگرانه کودک بی توجهی کنیم؟

• هیچ گونه تماس بدنی نباید برقرار شود.
• هیچگونه تماس یا ارتباط کلامی نباید برقرار شود.
• هیچ تماس چشمی با کودک برقرار نشود.
• به یاد داشته باشید مهارت نادیده گرفتن در صورتی موثر است که همراه با نشان دادن توجه و پاداش دادن به رفتارهای مطلوب باشد.

بی توجهی به رفتارهای مثبت کودک، به مرور باعث کاهش و خاموشی آن رفتارها می‌شود.

« محرومیت» تکنیک رفتاردرمانی در پرخاشگری کودکان

• باید ابتدا کودک را از عواقب زیر پا گذاشتن قانون آگاه کنیم و توضیح دهیم که اگر رفتار مورد نظر را انجام ندهد، برچسبی « ستاره» دریافت نخواهد کرد و جایزه ای هم در کار نخواهد بود. بنابراین او را از آنچه به او وعده داده ایم مثل تماشای تلویزیون، پارک رفتن، خرید اسباب بازی و… محروم می کنیم. برای اطمینان از این که کودک منظور ما را متوجه شده، از او می پرسیم اگر قانون را زیر پا بگذارد چه اتفاقی می افتد؟به این ترتیب مطمئن می شویم که کودک پیامد کار را متوجه شده است.
• محرومیت هایی که برای کودک در نظر میگیریم، نباید طولانی مدت باشند. مثلاً وقتی کودک را از بازی با کامپیوتر محروم می کنیم،بهتر است مدت زمان یک روز تا یک هفته را در نظر بگیریم، چون وقتی مدت زمان محرومیت را طولانی می کنیم، کودک انگیزه خود را از دست می دهد و مسئله از ذهن او بیرون می‌رود. در نتیجه، محرومیت طولانی مدت کارساز نخواهد بود.
• وقتی پیامد منفی را اجرا می کنیم، ممکن است با بی‌تفاوتی کودک مواجه شویم. به عنوان مثال به کودک می گویم به خاطر این که از قانون سرپیچی کردی و پرخاشگری داشته، امروز نمی توانید با اسباب بازی مورد علاقه ات بازی کنی. ممکن است کودک بگوید برایم مهم نیست و بعد خودش را با وسیله یا فعالیت دیگری مشغول کند. در چنین مواقعی والدین احساس می‌کنند که محرومیت بی نتیجه است و تاثیری روی کودک ندارد. در واقع کودک در حال امتحان کردن پدر و مادرش است و به نوعی از خودش مقاومت نشان می دهد. بهتر است والدین همچنان محرومیت را ادامه دهند و ناامید نشوند. به مرور زمان، کودک در می‌یابد که والدین ثابت قدم هستند و آنچه وعده داده اند را عملی می کنند، در نتیجه دست از مقاومت و نافرمانی بر نخواهند داشت. در نظر داشته باشید کودک را باید از امتیازاتی محروم کنید که برایش مهم هستند. مثلاً محرومیت استفاده از تلفن، برای فرزندی که بسیار اجتماعی است و دوستان زیادی دارد، موثر است. اما همین تنبیه برای فرزند تنها و گوشه‌گیر شما موثر نخواهد بود.

محرومیت باید با توجه به سن، شخصیت و علاقه کودک در نظر گرفته شود.

• پیامدی که برای رفتار پرخاشگری کودک در نظر میگیریم، تا حد ممکن باید متناسب با رفتار منفی بوده و منصفانه باشد.مثلاً وقتی کودک لباسهایش را از کف اتاق جمع می کند و مادر او را به مدت یک ربع از تماشای تلویزیون محروم می کند،این تنبیه منصفانه است. اما اگر برای همین رفتار کودک را سه روز از تماشای تلویزیون محروم کند ،این تنبیه شایسته و عادلانه نیست. گاهی نمی‌توانیم یک پیامد منفی برای رفتاری نامناسب در نظر بگیریم. بنابراین حذف یکی از علاقه‌مندی‌های کودک را به عنوان پیامد منفی، تعیین می‌کنیم. مثلاً وقتی کودک بددهنی میکند و حرف زشت میزند، می توانیم او را از انجام بازی کامپیوتری در آن روز محروم کنیم.

تنبیه بدنی احساس لطیفی را که کودک نسبت به خود دارد، نابود میکند.

• لازم است محرومیت یا پیامد منفی را بلافاصله بعد از انجام رفتار پرخاشگری اعمال کنیم. اگر فاصله زمانی زیادی بین رفتار بد کودک و پیامد منفی آن وجود داشته باشد، تنبیه تاثیر خود را از دست میدهد و کودک فراموش می‌کند که این تنبیه یا محرومیت برای کدام رفتارش در نظر گرفته شده است.
• تداوم تنبیه رفتار ناشایست، بسیار مهمتر از شیوه انجام آن است. به عنوان مثال،در صورتی که می خواهید کودک از کلمات ناشایست استفاده نکند، یا چیزی را پرت نکند، اگر هر بار که فحش میدهد، حتماً تنبیه شود،خیلی سریعتر رفتارش اصلاح می شود تا زمانی که به طور غیر مداوم و گاه گاه او را تنبیه کنیم.

تشویق و تحسین همیشه مقدم بر تنبیه است.

• در زمانی مشخص، مثلاً یک ماه، تنبیه و پیامد منفی را برای یک یا دو رفتار مشخص کودک در نظر میگیریم. اگر برای تمامی رفتارهای او تنبیه در نظر بگیریم، این کار نافرمانی اش را افزایش خواهد داد، چون دیگر انگیزه‌ای برای تلاش نداشته و چیزی برای از دست دادن ندارد.

سوالات متداول:

1- چه نوع محرومیتی برای رفتار پرخاشگرانه مناسب است؟
محرومیت باید منصفانه، کوتاه‌مدت و مرتبط با رفتار باشد. مثل محروم کردن از تلویزیون یا اسباب‌بازی محبوب به مدت یک روز .محرومیت طولانی یا بی‌ربط به رفتار کودک، انگیزه تغییر را کاهش می‌دهد.

2- آیا تنبیه بدنی در کنترل پرخاشگری مؤثر است؟
خیر. تنبیه بدنی احساس امنیت کودک را تخریب می‌کند و ریسک آسیب عاطفی و رفتاری را افزایش می‌دهد. این روش در مقاله هم رد شده است.

کاردرمانی هوشیاری چیست

 هوشیاری چیست؟ فرایند ذهنی است که به خصوص در روانشناسی مورد مطالعه قرار می‌گیرد. این فرایند ذهنی باعث می‌شود تا افراد از حس های بدنی، افکار، هیجانات، خاطرات خود و رویدادهای محیطی آگاه گردند.  در کاردرمانی هوشیاری به مرحله و حالتی از آگاهی نسبت به خود و محیط اطراف فرد اشاره دارد. مرکز توانبخشی دکتر صابر با در اختیار داشتن متخصصین روانشناس و کاردرمان و گفتاردرمان در زمینه ارزیابی و بهبود هوشیاری در کودکان فعالیت می نماید. اختلالاتی نظیر اوتیسم، بیش فعالی و… با تجربه و تخصص کادر درمانی کلینیک توانبخشی دکتر صابر، به بهترین نحو ممکن درمان می گردند. مرکز کاردرمانی  دکتر صابر مجهز به بخش سنسوری روم، اتاق شنیداری و اتاق توجه بینایی می باشد که در پیشرفت و بهبود توجه و هوشیاری کودکان موثر می باشد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

هوشیاری به افراد امکان می دهد تا آنها توانایی برقراری ارتباط با دیگران، یادآوری خاطرات، تفکر با پاسخ مناسب به تحریکات مکانیکی مختلف را داشته باشند. پیوستار هوشیاری(تسلسل هوشیاری) می تواند شامل دامنه گسترده‌ای از تجربیات به صورت گوش به زنگی و آگاه بودند تا عدم آگاهی و پاسخ دهی متغیر باشد.

هوشیاری چیست

در اینجا به تعاریفی از هوشیاری اشاره می گردد:

• هوشیاری عبارت است از آگاهی شخص نسبت به خود،افراد و محیط اطرافش به نحوی که محتوا و میزان این آگاهی خود به عوامل دیگری چون توجه،ادراک و اطلاعات وابسته است.
• هوشیاری فرایندی است که افراد نسبت به هیجانات و احساسات،اطلاعات موجود در حافظه،افکار و محیط اطرافشان آگاهی می یابند.

هوشیاری از دیدگاه روانشناسی

ویلیام جیمز روانشناس و فیلسوف آمریکایی معتقد بود که هوشیاری شامل هر چیزی است که ما از آن آگاه هستیم از جمله وجود خودمان. وی هوشیاری را به جویباری تشبیه می‌کند که همواره در جریان است. آن همانند یک جویبار است،یعنی جریان همیشگی و پایداری تصورات،افکار،حواس و غیره. هوشیاری دائماً متغیر،شخصی و انتخابی است.

جیمز معتقد بود که هوشیاری امری سودمند است چون باعث می شود تا انسان از طریق انتخاب، خود را با محیط اطرافش سازگار کند. هوشیاری جویباری است که توانایی ما را برای تطابق با محیط پیرامون مان افزایش می دهد. ویلیام جیمز از بیان گذاران مکتب پراگماتیسم ( اصالت عمل یا کاربرد گرایی) بود.

کاردرمانی و اجزای هوشیاری

به طور کلی اجزای هوشیاری یا تغییرات هوشیاری به دو عامل بستگی دارد:

• بیداری
• آگاهی یا محتوای هوشیاری (به عنوان مثال از نظر حافظه،ادراک،توجه،محاسبه و قضاوت)

نکته‌ای که باید توجه داشت این است که اگر فرد آگاهی لازم را داشته باشد بیدار نیز هست ولی در صورت بیداری لزوماً آگاه نیست. دو قسمت سیستم عصبی مرکزی شامل سیستم فعال کننده مشبک و نیمکره های مغز در حفظ هوشیاری نقش دارند. آسیب به سیستم فعال کننده مشبک، نیمکره های مغزی و ارتباط بین دو نیمکره مغزی می توانند باعث اختلالات هوشیاری گردند.

سیستم فعال کننده مشبک ( شبکه ای)

سیستم فعال کننده مشبک یا سیستم فعال کننده مشبک صعودی بخشی از سیستم عصبی مرکزی بخصوص ساقه مغزی است که نقش بسیار مهمی در بیداری دارد.

این سیستم شامل مسیرهای متعدد منتشری است که از تشکیلات مشبک مزانسفالون یا مغز میانی به طرف بالا صعود می کنند و در نواحی دیانسفالون و نیمکره های مغزی خاتمه می یابند.

اگر ساقه مغزی( تنه مغزی)  در انتهای فوقانی مزانسفالون قطع گردد، نیمکره های مخی( مغزی) غیر فعال شده و باعث کما می گردد،ولی قطع ساقه مغزی در وسط پل مغز باعث فعال شدن نیمکره های مخفی می گردد که نتیجه آن بیداری و عدم خواب است. بنابراین احتمالاً فعالیت مورخ و بیداری تحت تأثیر تشکیلات مشبک ساقه مغزی در مزانسفالون و بخش فوقانی پل مغزی است. همچنین دو ناحیه تالاموس و هیپوتالاموس نقش مهمی در خواب و بیداری دارند.

تحریک سیستم فعال کننده مشبک

عوامل تحریک سیستم فعال کننده مشبک که نتیجه آن بیداری است عبارت است از:

• تحریکات حسی از قسمتهای مختلف بدن به تشکیلات مشبک
• تحریکاتی که از مخ به ویژه قشر مغز به تشکیلات مشبک می روند
• تحریکات سیستم لیمبیک (دستگاه کناری)

کاردرمانی در افزایش هوشیاری کودکان

برای افزایش هوشیاری در کودک می توان از محرک های حسی مختلف جهت بالا رفتن گوش به زنگی کودکان استفاده نمود. محرک های حس لمس و حس وستیبولار، حس عمقی و حس بویایی از جمله محرک هایی هستند که می توانند در افزایش هوشیاری کودکان موثر باشند. یکپارچگی حسی یکی از روش های مهم در کاردرمانی می باشد که با تحریک چندگانه حواس کودک موجب ایجاد یکپارچگی حسی و تحریک مناسب مغزی برای ایجاد هوشیاری می گردد.

همچنین با استفاده از تمرینات طراحی شده می توان سطح توجه شنیداری و بینایی را در کودک بالا برد و فرد را در جهت بهبود هوشیاری یاری نمود. مورد دیگر بهبود مهارت های حافظه در کودکان است که در کنار افزایش قدرت تحلیل و استدلال در کودکان می توان هوشیاری کودک را بهبود بخشید. مرکز تخصصی کاردرمانی ذهنی و حرکتی کودکان دکتر صابر با استفاده از امکانات مختلفی نظیر اتاق بهبود مهارت های شنیداری، اتاق توجه بینایی، سنسوری روم و اتاق کاردرمانی یکپارچگی حسی به کودکان در جهت بهبود مهارت های توجهی، حافظه و ادراک بینایی و شنیداری کمک می نماید و به درمان اختلالاتی نظیر بیش فعالی، اوتیسم و اختلالات پردازش حسی و اختلال یادگیری در کودکان می پردازد.

یکپارچگی حسی در کنار بهبود مهارت های حرکتی و هماهنگی حرکتی در کودک موجب تحریک سیستم لیمبیک و افزایش هوشیاری در فرد می گردد، همچنین هماهنگی اندام ها را بالا برده و در نتیجه توجه و تمرکز را در کودک بالا می برد. بهبود مهارت های استدلال و ادراکی با انجام تمرینات طراحی شده مانند مازهای مختلف می تواند در بهبود هوشیاری مفید باشد.

سوالات متداول:

1.آیا هوشیاری کودک تاثیری در یادگیری او دارد؟

در صورت اختلال در هوشیاری کودک می تواند دچار حواس پرتی شده و به علت عدم ارتباط صحیح دو نیمکره مغز در کودک امکان یادگیری مناسب در کودکان دچار اختلال می گردد.

2.برای بهبود هوشیاری در کودک چکار کنیم؟

انجام تمرینات تخصصی در جهت بهبود توجه و تمرکز، افزایش قدرت حافظه کوتاه مدت و حافظه فعال کودکان، بهبود استدلال و قضاوت کودکان و بهبود مهارت های ادارکی در کودک می تواند موجب افزایش هوشیاری در آنان گردد.