مقیاس هوش وکسلر از انواع تست های هوش استاندارد می باشد که در مرکز تست هوش دکتر صابر انجام می شود. تست هوش وکسلر شامل 10 خرده آزمون می باشد و سه بهره هوشی ختلف را برای کودکان مشخص می کند. هوش کلامی، غیر کلامی و بهره کلی. متخصصین مرکز تست هوش کودکان دکتر صابر با استفاده ار نتایج تست هوش نقاط ضعف کودکان را مشخص و برنامه درمانی مناسب را برای آنان طراحی می کنند. نکته قابل توجه در انجام تست های هوش نحوه اجرای آنان است. تستر های با تجربه مرکز دکتر صابر با تجربه بالا در زمینه نحوه اجرای آزمون هوش وکسلر، تست هوش وکسلر را با بالاترین دقت اجرا، نمره گذاری و تفسیر می نمایند.
در سال ۱۹۹۱ مقیاس هوش وکسلر کودکان سه و در سال ۲۰۰۳ تست هوش وکسلر چهار منتشر شد. اگرچه در هر تجدید نظری سوال ها مطابق با روز تغییر می کرد و تغییرات اندک دیگری نیز ایجاد میشد ولی تست وکسلر کودکان چهار، فرم کاملا متفاوتی است. حتی در مفاهیم نظری نیز این تفاوت به چشم می آید. یعنی همه تست های وکسلر، سه نوع بهره هوشی به دست می دهند در حالی که از تست وکسلر کودکان چهار، پنج نوع هوشبهر استنتاج می گردد. تغییرات عمده این تست هوش باعث شده است تا بتوان از آن استفاده های زیادی در راهنمایی و مشاوره تحصیلی نمود.
اگر چه وکسلر در ۱۹۳۹ ،زمان انتشار اولین آزمون خود با بیان اینکه بیشتر آزمون های هوشی موجود برای دانش آموزان ساخته شده و استفاده از این آزمون ها برای بزرگسالان جالب نیست، سعی داشت بیشترین تلاش خود را در جهت ساخت آزمون های ویژه بزرگسالان نماید.
تغییراتی که در تست وکسلر کودکان سه نسبت به تست هوش وکسلر کودکان تجدید نظر شده انجام شده بود، عبارت بودند از:
خرده آزمون نمادیابی به خرده آزمون های عملی اضافه شده و همراه با مازها، خرد آزمون انتخابی محسوب می شدند. یعنی در واقع تعداد خرد آزمون ها،از 12 به 13 خرده آزمون افزایش یافته بود.
خرده آزمون واژگان،تغییر یافته بود یعنی واژگان منسوخ حذف شده و واژگان جدید اضافه شده بودند.
ظاهر آزمون تا حدی جذاب تر شده بود. مثلاً تصاویر گرافیکی اضافه شده و کتابچه طراحی با مکعب ها و آزمون تکمیل تصاویر،جذاب تر شده بود.
تغییراتی که در تست هوس وکسلر کودکان چهار نسبت به وکسلر کودکان سه انجام شده است بسیار زیاد و کیفی است و عبارتند از:
سه خرده آزمون تنظیم تصاویر،الحاق قطعات و مازها حذف شدهاند.
پنج خرده آزمون جدید اضافه شده که عبارتند از: مفاهیم تصویری، توالی حرف و عدد، استدلال تصویری، خط زنی و استدلال کلامی.
برخی ماده های خرده آزمون های طراحی با مکعب ها، شباهت ها، واژگان درک مطلب، نمادیابی، تکمیل تصاویر، اطلاعات عمومی و حساب تغییر کرد.
از اجرای تست هوش وکسلر کودکان چهار، پنج نوع هوشبهر حاصل می شود: هوشبهر درک مطلب کلامی، هوشبهر استدلال ادراکی، هوشبهر حافظه فعال، هوشبهر سرعت پردازش و هوشبهر کل
به منظور انطباق و هنجاریابی این تست هوش برای جامعه ی ایران، طی یک طرح پژوهشی به سفارش سازمان آموزش و پرورش استان چهارمحال و بختیاری و نظارت دانشگاه اصفهان،آزمون از شرکت روانشناسی خریداری و پس از ترجمه، سوال های آن با فرهنگ ایرانی و خصوصاً فرهنگ بومی استان چهارمحال و بختیاری انطباق داده شد. به این ترتیب فرم فارسی آزمون تهیه و طی یک مطالعه مقدماتی روی صد نفر از سنین مختلف،درجه دشواری سوال ها تعیین گردید. آزمون نهایی فراهم آمده، در ۱۶ منطقه استان چهارمحال و بختیاری روی بیش از ۹۰۰ نفر اجرا شد ولی به دلیل مخدوش بودن برخی پاسخنامه ها از پاسخنامه ۸۷۲ نفر جهت تهیه جدول هنجار استفاده شد،در طول انجام مطالعه اصلی،نمونه هایی نیز جهت تعیین پایایی و روایی آزمون انتخاب شد و به طور کلی در بررسی نهایی به جز ۲ خرداد آزمون طراحی با مکعب ها و رمز نویسی، سایر خرده آزمون ها در شکل،محتوا و ترتیب سوال ها دچار تغییراتی شدند.
هنجاریابی: با استفاده از نمرات ۸۷۲ نفر در ۹ گروه سنی، جدول تبدیل نمرات خام به نمرات معیار تهیه شد. برای تهیه این جدولها نمرات خام ۱۵ مقیاس با تبدیل غیر خطی به نمرات ( z ) تبدیل شد و نمرات ( z ) به نمره های معیار با میانگین ۱۰ و انحراف معیار سه تبدیل شد. سرانجام این نمرات به پنج هوشبهر با میانگین ۱۰۰ و انحراف معیار ۱۵ تبدیل گردید. این پنج هوشبهر عبارتند از: هوشبهر درک مطلب کلامی، استدلال ادراکی، حافظه فعال، سرعت پردازش و هوشبهر کل. گزارش کامل ۳ سال فعالیت پژوهشی در خصوص ترجمه،انطباق،تعیین روایی و پایایی و تهیه جدول هنجار برای تست هوشی وکسلر کودکان چهار در معاونت پژوهشی دانشگاه اصفهان موجود است. آنچه در این نوشتار ارائه می گردد، شیوه اجرا، نمره گذاری و تعیین هوشبهر کودکان 6-16) ) ساله می باشد. امید است آزمونگران با مطالعه دقیق این راهنما به توانند ارزیابی دقیقی از هوشبهر کودکان داشته باشند و از این نمرات علاوه بر سنجش هوش در راهنمایی تحصیلی نیز استفاده نمایند.
جهت آشنایی بیشتر والدین با نحوه اجرای آزمون هوش وکسلر، در این مطلب به صورت خلاصه به نحوه اجرای چند خرده آزمون تست وکسلر و تعیین بهره هوشی پرداخته می شود:
نحوه اجرای تست هوش وکسلر
شروع تست هوش وکسلر
خرده آزمون ها به ترتیب اجرا آمده است، قبل از شروع، از آماده بودن مواد مربوط به هر خرد آزمون به همین ترتیب، اطمینان حاصل کنید. به آزمودنی اطمینان دهید که در حین اجرا می تواند استراحت کند و هر وقت نیاز به استراحت داشت شما را مطلع سازد. وقتی احساس کردید که به سطح خوبی از رابطه با آزمودنی رسیده اید و اشتیاق آزمودنی در حد مناسبی است، اجرای تست وکسلر را آغاز کنید.
معرفی تست هوش وکسلر
قبل از شروع کل آزمون، این توضیح را بدهید.
من از تو می خواهم کارهای زیادی انجام دهی. مثلاً از تو سوال هایی می پرسم و یا می خواهم با مکعب ها کار کنی. برخی از این کارها واقعا آسان است ولی برخی نیز ممکن است سخت باشد. بیشتر افراد به همه سوال ها پاسخ درست نمی دهند و یا همه تکالیف را تمام نمیکنند ولی من از تو خواهش می کنم در همه موارد تمام سعی و تلاش خودت را بکنی،آیا سوالی داری؟
در مورد میزان توضیح مورد نیاز در ابتدای اجرای آزمون، بین آزمودنی ها تفاوت وجود دارد. اگر آزمودنی شما متوجه نشده است و یا نگران است،به روشی دقیق و غیر تهدید کننده برایش توضیحات بیشتری بدهید. از به کار بردن واژه هوش اجتناب کنید چرا که باعث ایجاد اضطراب میشود. در عوض می توانید در مورد هدف تست اشاراتی داشته باشید و تاکید کنید که این آزمون معین می کند کدام تکلیف برای شما آسان و کدام تکلیف برای شما سخت است ولی در مورد هدف اصلی آزمون دروغ نگویید، همواره حقیقت را بگویید. نمونه ای از نحوه اجرای خرده آزمون های تست هوش وکسلر در زیر آمده است:
طراحی با مکعب ها ( اصلی)
در این خرده آزمون، آزمودنی با دیدن الگو یا تصویر در کتابچه سوال ها، با استفاده از مکعب های قرمز و سفید در یک زمان مشخص به بازسازی آن الگو یا تصویر میپردازد.
مواد آزمون
راهنمای اجرا و نمره گذاری( همین دفترچه)
برگه ی ثبت پاسخ ها
کتابچه ی سوال ها
مکعب ها
ساعت یا کرنومتر
شروع
برای آزمودنی های ۶ تا ۷ سال از سوال یک، برای آزمودنی های ۸ تا ۱۶ ساله از سوال سه و برای آزمودنی هایی که حدس زده می شود مشکل هوشی دارند از سوال یک.
اجرای معکوس
اگر آزمودنی های ۸ تا ۱۶ ساله نتوانند نمره کامل را در هر کدام از دو سوال اول و دوم کسب کنند، تست هوش را به طور معکوس اجرا کنید تا جایی که بتوانند در دو سوال متوالی نمره کامل کسب کنند.
توقف
متوقف کردن آزمون بعد از کسب سه نمره صفر متوالی.
زمان گیری
برای هر آزمودنی زمان از موقع ادای آخرین کلمه سوال محسوب می گردد. پایان زمان وقتی است که آزمودنی کارش را تمام کرده است و یا از حال و هوایش پیداست که کار دیگری ندارد. اگر مطمئن نیست، از او بپرسید تمام شد یا نه. اگر نگران ایجاد اضطراب در آزمودنی هستید، چند ثانیه بیشتر به او فرصت دهید تا کارش را تمام کند ولی به آنچه در این ثانیه ها انجام می دهد امتیاز ندهید. زمان اجرای هر سوال در برگه ثبت پاسخ ها آمده است.
شیوه نشستن
آزمودنی و آزمونگر روبروی هم می نشینند، اگر آزمودنی راست دست است دفترچه ی سوال کمی به سمت چپ او متمایل می شود و اگر چپ دست است به سمت راست او و اگر نمی دانیم چپ دست یا راست دست است دفترچه سوال را در جلوی صورت او قرار دهید. فاصله دفترچه از لبه میز ۱۸ سانتی متر باشد.
شیوه اجرا
در ابتدا به آزمودنی دو مکعب نشان دهید و بگویید: « به این مکعب ها نگاه کن دو طرفشان قرمز، دو طرفشان سفید و دو طرفشان سفید و قرمز است. همه شبیه هم هستند، ما با اینها شکل می سازیم. آنگاه سوال یک و دو را به عنوان الگو برای آزمودنی جلوی چشمان وی بسازید و مطمئن شوید الگوی شما ۱۸ سانتی متر با لبه میز فاصله دارد و سپس با اشاره به الگو از آزمودنی بخواهید عین الگوی شما را بسازد. لازم به ذکر است برای سوال یک تنها دو مکعب لازم است بنابراین دو مکعب در اختیار کودک قرار دهید. اگر کودک توانست در زمان معین عین الگو را بسازد به سوال ۲ بروید در غیر این صورت یک بار دیگر از او بخواهید عین الگوی شما را بسازد. اگر در بار دوم هم نتوانست،به سراغ سوال ۲ بروید. در مورد سوال ۲ نیز عین سوال یک عمل کنید با این تفاوت که در این سوال چهار مکعب در اختیار آزمودنی قرار دهید.
در سوال ۳،در بار اول از روی تصویر عین شکل را بسازید،سپس آن را به هم بریزید و از آزمودنی بخواهید عین شکل را بسازد. در مورد این سوال نیز اگر در بار اول کودک نتوانست در زمان معین این تصویر را بسازد یکبار دیگر به او مهلت دهید. از سوال ۴ تا ۱۴ تصویر را ارائه کنید و از آزمودنی بخواهید این تصاویر را هرچه سریعتر بسازد. از سوال ۴ تا ۱۰،چهار مکعب و از سوال ۱۱ تا ۱۴ نه مکعب در اختیار آزمودنی قرار دهید. یکی از مشکل هایی که معمولاً پیش می آید،چرخش دفترچه سوال ها توسط آزمودنی است. اگر آزمودنی این کار را کرد دفترچه را به حالت اولیه خود برگردانید و از او بخواهید از چرخش دفترچه خودداری کند. در صورتی که آزمودنی مکعب ها را می چرخاند،تنها در بار اول کار او را تصحیح کنید و بگویید: «باید مکعب های شما به این صورت باشد (صورت اصلی بدون چرخش).» در سایر موارد در برگه ثبت پاسخ ها،میزان چرخش هر شکل را یادداشت کنید.
نکته مهم: در سوال های یک و دو ممکن است آزمودنی بخواهد شکلی کاملاً شبیه به الگوی آزمونگر ایجاد کند لبه ها و کناره های آن هم مشابه باشد، در این موارد تذکر دهید که تنها باید روی مکعب ها الگو قرار گیرد نه کناره های آن.
نمره گذاری
نمره صفر: اگر طرحی که آزمودنی ساخته است غلط باشد، 30 درجه یا بیشتر چرخش داشته باشد و یا خارج از زمان تعیین شده باشد، به او نمره صفربدهید.
نمره یک: در سوال های یک تا سه چنانچه آزمودنی در بار دوم و زمان مقرر موفق به ساخت الگو شد،نمره یک به او بدهید.
نمره دو: در سوالهای یک تا سه چنانچه آزمودنی در بار اول و زمان مقرر موفق به ساخت الگو شد،نمره دو به او بدهید.
نمره چهار: در سوالهای ۴ تا ۸ چنانچه آزمودنی در زمان مقرر موفق به ساخت الگو شد،نمره ۴ به او بدهید.
نمره پنج و شش و هفت: سوال های ۹ تا ۱۴ با توجه به زمان اجرا، نمره ی پنج و شش و یا هفت داده میشود که این امتیاز در سوال های مختلف متفاوت است.
خرده آزمون رمزنویسی (اصلی)
در این خرده آزمون تست وکسلر، آزمونی به رونویسی نمادهایی میپردازند که همراه با اشکال هندسی ساده یا ارقام آمدهاند.
مواد آزمون
راهنمای اجرا و نمرهگذاری (همین دفترچه)
برگ ثبت پاسخها
دفترچه پاسخ شماره (۱)
دو مداد بدون پاککن
زمانسنج (ساعت یا کرنومتر)
شروع
برای آزمودنیهای ۶ تا ۷ در رمزنویسی A ابتدا سؤالهای نمونه و سپس سؤالهای خرده آزمون اجرا شود.
برای آزمودنیهای ۸ تا ۱۶ سال در رمزنویسی B ابتدا سؤالهای نمونه و سپس سؤالهای خرده آزمون اجرا شود.
در مورد آزمودنیهایی که حدس زده میشود مشکل هوشی دارند باید از سؤالهایی استفاده شود که مناسب با سن تقویمی آنهاست.
توقف
متوقف کردن آزمون بعد از ۱۲۰ ثانیه
زمانگیری
دقت در زمان خیلی مهم است. بعد از گفتن آخرین کلمهی راهنمایی، زمان آغاز میشود و وقتی آزمودنی همهی فرم را تکمیل کرد یا ۱۲۰ ثانیه بعد، آزمون را متوقف کنید.
اصول کلی
دو فرم برای این خرده آزمون وجود دارد، مطمئن شوید که فرم مناسب را برای هر
آزمودنی اجرا کنی، فرم A را برای کودکان ۷-۶ ساله و فرم B را برای آزمودنیهای ۱۶- ۸ ساله اجرا کنید.
¤ به آزمودنی پاککن ندهید، اگر آزمودنی پرسید: در صورت اشتباه چه کنم به او بگویید: «هرچه مینویسید خوب است فقط سعی کنید هر چه سریع پاسخ دهید.»
¤ اگر آزمودنی سؤال را حذف میکند یا بهطور معکوس ردیفها را تکمیل میکند به او بگویید: «به ترتیب انجام دهید، و هیچکدام را جا نگذارید»،
ولی کمک دیگری به آزمودنی نکنید.
خرده آزمون واژگان (اصلی) در تست هوش وکسلر
چهار تصویر در کتابچهی سؤالها ارائه میگردد و از آزمودنی خواسته میشود نام آنها را بگوید. بقیه واژهها توسط آزمونگر با صدای بلند خوانده میشود و از آزمودنی خواسته میشود تعریف آن واژهها را بگوید.
مواد آزمون هوش وکسلر
راهنمایی اجرا و نمره.گذاری
برگه ثبت پاسخها
کتابچه سؤالها
شروع
برای آزمودنیهای ۸ -۶ ساله از سال ۵، آزمودنیهای ۱۱-۹ ساله از سؤال ۷، آزمودنیهای ۱۶ -۱۲ ساله از سال ۹ و برای آزمودنیهایی که حدس زده میشود مشکل هوشی دارند، از سؤال ۵ شروع کنید.
اجرای معکوس
اگر آزمودنیهای ۱۶- ۶ ساله نتوانند نمرهی کامل را از هر کدام از دو سال اول و دوم کسب کند.
توقف
متوقف کردن آزمون بعد از کسب پنج نمرهی صفر متوالی
اصول کلی
در قسمت سؤالهای تصویری، چهار نوع پاسخ ممکن است توسط آزمودنی داده شود که باید توسط آزمونگر بررسی بیشتری در مورد آنها صورت گیرد، یعنی از آزمودنی خواسته شود که دقیقتر پاسخ دهد. این چهار نوع پاسخ عبارتند از باسخهای حاشیهای، پاسخهای عملکردی و پاسخهای ژستی. در پاسخهای فرعی
ممکن است آزمودنی به یک موضوع حاشیهای مربوط به واژه اشاره کند. مثلاً در مورد قطار بگوید، موتور. در این موارد آزمونگر باید بگوید: «بله، به آن چه چیز دیگری هم میگویند».
در پاسخهای کلی اگر آزمودنی در پاسخش به یک طبقهی کلی اشاره کرد، مثلاً در مورد گل بگوید: گیاه، آزمونگر باید بگوید: «بله، ولی چه نوعی از آن؟»
در مورد پاسخهای عملکردی اگر آزمودنی به یک عملکرد شکل اشاره کرد، آزمونگر باید بگوید: «بله، ولی نام آن چیست؟»
در مورد پاسخهای ژستی اگر آزمودنی از حرکات بدنش برای توضیح یک سؤال استفاده کرد آزمونگر باید بگوید: «بله ولی نام آن چیست؟»
¤ در مورد سایر واژگان: واژه باید کلمه به کلمه خوانده شود، تا حدی که نیاز است میتوان واژه را تکرار کرد ولی بههیچعنوان نباید آن را تغییر داد.
¤ در مورد آزمودنیهایی ۸-۶ سال، از کتابچه سؤالها استفاده نشود.
¤ در مورد آزمودنیهای ۱۶-۹ سال به شکل کلمه در دفترچهی سؤالها، هم زمان با تلفظ آن اشاره شود.
¤ اگر پاسخ آزمودنی مبهم است یا روشن نیست بگویید: «منظورت چیست؟ یا بیشتر برایم بگو».
¤ اگر آزمودنی واژهای را اشتباه شنید، به او بگویید: «به دقت گوش کن، معنی واژهی…چیست؟»
¤ اگر آزمودنی در فضای اتاق در پاسخ به سؤال شما به شیئی خاص اشاره کرد، نمرهای نمیگیرد بلکه باید از او خواسته شود که منظورش را به صورت کلامی بگوید.
¤ سؤالهای ۵ و ۶ جهت آموزشاند. اگر آزمودنی نمره (۲) نگرفت، جواب درست را به او بگویید ولی کمک دیگری به او نکنید.
نحوه اجرای آزمون هوش وکسلر بخش توالی حروف و عدد
برای آزمونی در یک سلسله از اعداد و حروف خوانده میشود و او اعداد را با نظم صعودی و کلمات را با نظم الفبایی تکرار میکند.
مواد آزمون هوش وکسلر
راهنمای اجرا و نمرهگذاری
برگه ثبت پاسخها
شروع
برای آزمودنیهای ۷ – ۶ سال سؤالهای تشخیصی، سؤال نمونه و سپس سؤال یک آزمودنیهای ۱۶- ۸ سال سؤال نمونه و سپس سؤال یک و در مورد افرادی که حدس زده میشود مشکل هوشی دارند، با سؤالهای تشخیصی شروع کنید.
توقف
متوقف کردن آزمون اگر آزمودنی در سؤالهای تشخیصی ناموفق بود یا در هر سه کوشش مربوط به یک سؤال نمرهی صفر گرفت، آزمون را متوقف کنید.
اصول کلی
¤ برای کودکان ۶-۷ سال از سؤالهای تشخیصی استفاده کنید تا معلوم شود که شمارش و الفبا را میدانند.
¤اگر آزمودنی نمیتواند تا ۳ بشمارد یا تا «پ» نمیتواند الفبا را بگوید، این آزمون را در مورد وی نباید اجرا کرد.
¤ اگر آزمودنی به هر دو کوششهای سؤال نمونه پاسخ غلط داد فوراً پاسخ او را تصحیح کنید و دوباره این سؤالها را از وی بپرسید. حتی اگر آزمودنی در هر دو کوشش سؤال نمونه ناموفق بود باز هم آزمون را اجرا کنید.
¤ در سؤالهای ۱،۴و۵ باید پاسخهای خاصی را تقویت کنید. بنابراین از جملههایی که زیر این سؤالها در برگه ثبت پاسخها آمده است، استفاده کنید ولی چنانچه بعد از تقویت شما آزمودنی پاسخ داد به او نمره ندهید.
¤ هر سؤال از سه کوشش تشکیل شده است، هر کوشش را اجرا کنید.
¤ هر کوشش را کلمه به کلمه با نظم هر کلمه یا حرف در یک ثانیه بخوانید و همانطور که به آخر سلسله عدد- حرف میرسید، سعی کنید صدایتان بیفتد،
¤ هیچ سؤال یا کوششی را تکرار نکنید. اگر آزمودنی از شما خواست که کوششی را تکرار کنید، بگویید: «بهترین حدست را بگو.»
نمره.گذاری
¤ در مورد سؤالهای تشخیصی، دور بله خط بکشید.
¤ اگر در سؤالهای ۵،۴،۱ از تقویت استفاده کردید، در پاسخنامه کلمهی «ت» را بنویسید که نشان دهد از این روش استفاده کردهاید.
¤ اگر آزمودنی اعداد و کلمات را به ترتیب گفت، یک نمره برای او در نظر بگیرید حتی اگر کلمات را قبل از اعداد بگوید.
شیوههای اجرا
سؤالهای تشخیصی ویژه کودکان ۷ -۶ سال
شمارش
بگویید: «بیاید کار دیگری انجام دهیم، برایم تا ۵ را بلند بشمار.»
اگر آزمودنی متوجه نشد، بگویید: به شمار مثلاً ۱ و ۲ و… بین اعداد توقف کنید. سپس بگویید: «خوب، حالابگو»
اگر آزمودنی پاسخ درست داد و حداقل تا ۳ شمرد، سراغ الفبا بروید.
اگر پاسخ غلط داد، انجام این خرده آزمون را متوقف کنید ولی حتماً حساب را انجام دهید.
الفبا
«خوب حالا حروف الفبا را برایم بگو»
اگر کودک نفهمید بگویید: «الف، ب،... (بین هر حرف توقف کنید) و سپس بگویید: «خوب بگو»
سوالات متداول:
1. خرده آزمون های تست وکسلر چه مواردیست؟
تست هوش وکسلر شامل 10 خرده آزمون می باشد و سه بهره هوشی ختلف را برای کودکان مشخص می کند. هوش کلامی، غیر کلامی و بهره کلی.
خرده آزمون های این تست شامل، شباهت ها، توالی اعداد، تکمیل تصاویر، طراحی با مکعب ها و رمزگردانی و غیره می باشد.
2.برای انجام تست وکسلر کودکان چقدر زمان لازم است؟
انجام کامل و دقیق این تست بسته به وضعیت و توانایی های کودک دارد و در بعضی موارد آزمونگر مجبور می شود از خرده آزمون های جایگزین برای کودک استفاده کند. اما به صورت تقریبی بین 1 تا یک و نیم ساعت زمان برای انجام این تست مورد نیاز می باشد.
از آنجایی که تعریفی از هوش که مورد توافق همه محققان و پژوهشگران باشد وجود ندارد، بنابراین ارائه یک تعریف مشخص و مورد توافق همه از هوش مصنوعی نیز مشکل است. امروزه استفاده از تکنولوژی های پیشرفته و کاربرد هوش مصنوعی در درمان کودکان با اختلالات خاص کاربرد فراوانی دارد. مرکز تست هوش دکتر صابر با انجام تست های تخصصی هوش و تعیین نقاط قوت و نقص کودکان و طراحی برنامه های مختلف درمانی به کمک هوش مصنوعی توانسته است به بهترین نتیجه درمانی در پیشرفت کودکان با نیازهای ویژه دست یابند.
تعاریفی از هوش مصنوعی
در اینجا به تعاریفی از هوش مصنوعی اشاره می گردد:
* هوش مصنوعی عبارت است از ساخت ماشین ها با سیستم هایی که مانند انسان فکر یا رفتار می کنند.
* هوش مصنوعی یعنی دانش ساخت ماشین ها با برنامه های هوشمند
* هوش مصنوعی عبارت است از ایجاد سیستم های هوشمند الکترونیکی با رایانه هایی که دارای رفتارها و عملکردهایی مشابه انسان هستند.
اصطلاح “هوش مصنوعی در سال ۱۹۵۶ توسط جان مکارتی مطرح شد. وی هوش مصنوعی را با دانش و مهندسی ساخت ماشین های هوشمند تعریف کرد.
بیشتر سیستم های هوشمند که اکنون استفاده می شوند برنامه های رایانه ای هستند. بازی های رایانه ای ، رایانه های شطرنج باز و انواع ربات ها نمونه هایی هستند که از خود هوش مصنوعی نشان می دهند.
هوش مصنوعی با رشته های مختلفی مرتبط است که برخی از این رشته ها عبارت اند از:
علوم رایانه (کامپیوتر) • ریاضیات
فلسفه • روانشناسی
زبان شناسی • منطق
عصب شناسی • مهندسی کنترل
بررسی کاربرد هوش مصنوعی
آلن تورینگ در سال ۱۹۵۰ آزمونی را جهت تعیین میزان هوشمندی در یک ماشین هوشمند یا برنامه رایانه ای مطرح کرد. تورینگ که از پیشگامان هوش مصنوعی است هوش را مختص به انسان نمی دانست و معتقد بود که محققان و دانشمندان برای درک هوش نباید به تعاریف نظری پیچیده و گیج کننده روی آورند. از نظر وی تعریف مشخصی برای تفکر وجود ندارد و توصیه اش بر تعریف رفتاری از هوشمندی بود.
در آزمون تورینگ یک سؤال کننده به عنوان قاضی همراه با یک رایانه و یک انسان پاسخ ده مشارکت دارند. ارتباط فرد سؤال کننده با رایانه و انسان پاسخگو از طریق تایپ متنی (چت) به جای صوت انجام می گیرد. در صورتی که فرد سؤال کننده نتواند ماشین را از انسان پاسخ دهنده تشخیص دهد آن ماشین هوشمند بوده و رایانه آزمون تورینگ را گذرانده است. بنابراین، موفقيت در این آزمون به این معنا است که ماشین به علت هوشمندی توانسته است انسان سؤال کننده بفریبد و وی را متقاعد ساخته که یک انسان است.
جان سرل و اتاق چینی
جان سرل فیلسوف آمریکایی معتقد است که هوشمندی در ماشین های هوش مصنوعی برخلاف انسان، واقعی نبوده ولی در ظاهر هوشمند به نظر می رسند. آنچه در رایانه ها اتفاق می افتد چیزی جز مجموعه ای از قواعد و اصول از قبل برنامه ریزی شده نیست. بنابراین ماشین ها یا برنامه های رایانه ای فاقد فهم و ادراک واقعی هستند.
سرل در این ارتباط در سال ۱۹۸۰ بحث یا استدلال “اتاق چینی” را مطرح می کند. او همچنین این پرسش را طرح کرد که اگر یک ماشین بتواند مکالمه هوشمندی را شبیه سازی اند (به عنوان مثال یک برنامه هوشمند مترجم رایانه ای از زبان چینی به انگلیسی) آیا ضرورتی دارد که حتما آن را بفهمد؟
ویژگی های هوشمندی
برخی از خصوصیات و ویژگی هایی که میتوان به هوشمندی نسبت داد یا از یک سیستم هوشمند انتظار می رود عبارت اند از:
* توانایی یادگیری * قدرت ادراک
* توانایی برقراری ارتباط * توانایی های حرکتی و فیزیکی
* توانایی استفاده از تجربیات قبلی * توانایی حسی
* توانایی کلامی * توانایی استدلال
* ابراز احساسات همراه با تغییر حالات فیزیکی * آگاهی از خود و احساسات خود
* قدرت محاسبه
سیستم های خبره (سامانه های خبره)
یک سیستم خبره عبارت است از طراحی برنامه ای رایانه ای با هدف کاربرد آن در یک حوزه محدود و خاص.
آگاهی محققان و پژوهشگران از این مسئله که هر متخصص از تعدادی قواعد و اصول خاص در رشته خود استفاده می کند، زمینه ایجاد سامانه های خبره را فراهم کرد. به عنوان مثال نرم افزار MYCIN جهت تشخیص برخی از بیماریهای عفونی و برنامه DENDRAL در زمینه شیمی مولکولی جهت تعیین ساختار ترکیبات آلی طراحی گردیدند. به طور کلی، می توان گفت که کاربردی نمودن هوش مصنوعی باعث پیشرفت های بسیاری در این رشته شده است.
شبکه عصبی مصنوعی
شبکه عصبی مصنوعی (شبکه نورونی مصنوعی) یکی از شاخه ها و کاربردهای هوش مصنوعی است که با الهام از ساختار شبکه ای نورون های مغز انسان طراحی می گردد و همانند مغز به پردازش اطلاعات می پردازد. از ویژگیهای مهم شبکه عصبی مصنوعی، توانایی یادگیری، قابلیت حل مسئله و غیرقابل پیش بینی بودن عملکرد آن است.
در مغز انسان دو نوع سلول وجود دارد:
سلول عصبی که نورون نامیده می شود
سلول غير عصبی به نام نوروگلیا
عملکردهای عالی سیستم عصبی از طریق نورونها یا سلول های عصبی صورت می گیرد. هر نورون که واحد عملکردی سیستم عصبی محسوب می شود شامل یک جسم سلولی (پريکاريون)، چندین دندریت و یک آکسون است.
پیامهای عصبی از طریق دندریته ا به طرف جسم سلولی نورون هدایت می گردند و اکسون در دور کردن پیام عصبی از جسم سلولی نقش دارد. به ناحیه ارتباط یک نورون با نورون دیگر سیناپس گفته می شود. حدود ۸۰ درصد سیناپس ها در سیستم عصبی از نوع آکسونودندریتیک (سيناپس بین آکسون نورون پیش سیناپسی و دندریت نورون پس سیناپسی) هستند.
ارتباط نورون ها در مغز به گونه ای است که باعث ایجاد شبکه های عصبی می گردند. در سیستم عصبی زیستی، فعالیت یک نورون می تواند نورون های مرتبط با آن شبکه را نیز تحریک کند
شبکه عصبی مصنوعی دارای چند لایه نورون به هم پیوسته بوده که در هماهنگی با یکدیگر عمل می کنند.این شبکه همانند مغز انسان دارای توانایی پردازش اطلاعات به صورت موازی و توزیع شده است. در شبکه عصبی مصنوعی، قابلیت یادگیری شبیه مغز به جای برنامه ریزی از قبل آماده شده وجو دارد (یادگیری از طریق تجربه)، همچنین یادگیری در این سیستم درنتیجه فعالیت در کل شبکه است.
برخلاف سیستم های خبره که از شاخه های مهم هوش مصنوعی سمبولیک (نمادین) محسوب می شوند، شبکه های عصبی مصنوعی (از شاخه های هوش مصنوعی پیوندگرا) بر منطق استقرایی اتکا دارند و بر اساس رویکرد آموزش یا بهبود سیستم از طریق تکرار عمل می کنند. این مجموعه قوانین را از طریق تجربه کشف می کند.
کاربرد شبکه های عصبی مصنوعی
برخی از کاربردهای شبکه های عصبی مصنوعی شامل موارد زیر است:
1.آیا می توان از هوش مصنوعی در درمان مشکلات توجه کودک استفاده نمود؟
بله، با کمک هوش مصنوعی می توان برنامه های مختلف تقویت توجه را به صورت تخصصی و طبقه بندی شده طراحی و برای کودکان با اختلالات توجه اجرا نمود.
2.هوش مصنوعی چه استفاده هایی در توانبخشی دارد؟
توانبخشی کودکان با استفاده از تکنولوژی هوش مصنوعی موجب پیشرفت درمان و افزایش همکاری کودک در روند درمان می گردد، کودکان با اختلالاتی مانند اوتیسم، اختلال یادگیری، بیش فعالی و … می توانند از این تکنولوژی استفاده نمایند.
مرکز تست هوش کودکاندکتر صابر در زمینه اجرای انواع تست های هوش و سنجش بهره هوش کودکان و تشخیص اختلالات آنان فعالیت می نماید. مقیاس هوش وکسلر از تست های هوش رایج در حیطه کودکان است. این تست هوش سه نوع بهره هوشی را برای کودان مشخص می کند. خرده آزمون های تست هوش وکسلر شامل ده مورد می باشد که به صورت خلاصه به آنها اشاره می شود. خرده آزمون واژگان، رمز نویسی، توالی حروف و عدد، استدلال تصویری، درک مطلب، مفاهیم تصویری،نماد یابی، شباهت ها و فراخنای ارقام . نحوه اجرای آزمون وکسلر بسیار مهم می باشد و خرده آزمون های وکسلر باید توسط متخصصین روانسنجی با تجربه انجام شود. مرکز تست هوش کودکان به اجرای تست وکسلر، تفسیر تخصصی و ارائه برنامه های مناسب جهت درمان تست هوش وکسلر اشاره نمود. در این متن به معرفی چند خرده آزمون کلامی تست وکسلر پرداخته می شود.
خرده آزمون تست وکسلر شباهتها (اصلی)
در این خرده آزمون وکسلر، دو کلمه گفته میشود و از آزمودنی خواسته میشود بگوید این دو کلمه از چه نظر به هم شبیه هستند.
مواد آزمون
راهنمای اجرا و نمرهگذاری (همین دفترچه)
برگهی ثبت پاسخها
شروع
برای همه آزمودنیها ابتدا سؤال نمونه به ترتیب زیر اجرا گردد:
برای آزمودنیهای ۶ تا ۸ سال سؤال نمونه اجرا گردد سپس سوال یک برای آزمودنیهای ۹تا۱۱ ساله پس از اجرای سؤال نمونه، سؤال سه برای آزمودنیها ۱۲ تا ۱۶ سال بعد از اجرای سؤال نمونه، سؤال ۵ برای آزمودنیها که حدس زده میشود مشکل هوشی دارند، از سؤال یک شروع کنید
اجرای معکوس
اگر آزمودنیهای ۶ تا ۱۶ ساله نتواند نمرهی کامل را در هرکدام از دو سال اول و دوم کسب کنند، آزمون را بهطور معکوس اجرا کنید تا جایی که بتواند در دو سال متوالی نمره کامل به دست آورند.
¤ هر سؤال را تا حدی که نیاز باشد میتوانید تکرار کنید ولی کلمه را بههیچعنوان تغییر ندهید.
¤ از پاسخهای نمونه برای سهولت در نمرهگذاری استفاده کنید.
¤ اگر پاسخ آزمودنی مبهم و نارساست، به قسمی که نمیتوان با آن نمره داد و یا اینکه در فهرست پاسخها، نمونه با علامت (س) مشخص شده است از آزمودنی بپرسید: «منظورت چیست؟ در این مورد بیشتر برایم بگو؟»
¤ از سؤالهای یک و دو برای آموزش استفاده کنید. بنابراین اگر آزمودنی پاسخ صحیح نداد، را ارائه کنیم ولی کمک بیشتری نمایید.
شیوه اجرای خرده آزمون وکسلر
بگویید: «حالا من به تو کلمه میگویم، تو باید به من بگویی این دو از چه نظر به هم شبیهاند».
خرده آزمون وکسلر فراخنای ارقام (اصلی)
برای خرده آزمون فراخنای ارقام رو به جلو از تست وکسلر، آزمودنی اعداد را به همان شکلی که توسط آزمونگر- بلند خوانده میشود، برای فراخنای ارقام معکوس آزمودنی اعداد را به صورت وارونه تکرار میکند. البته در این مورد هم اعداد توسط آزمونگر به صورت بلند خوانده میشود.
مواد آزمون
راهنمای اجرا و نمرهگذاری (همین دفترچه)
برگه ثبت پاسخها
شروع
برای همه آزمودنیها در مورد ارائه رو به جلو از سؤال یک، در مورد ارائه معکوس، اول نمونه بعد سؤال یک.
توقف
متوقف کردن آزمون برای هر کدام از ارائهها چه رو به جلو چه معکوس، بعد از دو نمرهی صفر متوالی در دو کوشش مربوط به یک سؤال.
اصول کلی اجرای خرده آزمون
¤ فراخنای ارقام شامل دو قسمت است که بهطور جداگانه اجرا میشوند، یعنی هر کدام بدون توجه به نمره آزمودنی در
دیگری اجرا میشود.
¤هر سؤال شامل دو گوشش است که باید هر دو اجرا شود حتی اگر آزمودنی در یک پوشش شکست بخورد.
¤ هر کوشش را با سرعت یک رقم در ثانیه برای آزمودنی بخوانید به قسمتی که هرچه به سمت رقم آخر میروید
صدایتان بیشتر بیفتد.
¤هیچ کوششی را تکرار نکنید، اگر آزمودنی از شما خواست دوباره تکرار کنید بگویید، شما در پاسخ به من بهترین حدستان را بگویید.
¤ فقط برای اجرای معکوس از نمونه استفاده کنید.
نمرهگذاری
برای هر کوشش صحیح یک نمره در نظر بگیرید. حداکثر نمره برای اجرای رو به جلو ۱۶، اجرای معکوس ۱۶ و در کل ۳۲ است.
خرده آزمون تست وکسلر درک مطلب (اصلی)
آزمودنی بر اساس درک و فهمش و از قوانین کلی و یا موقعیتهای اجتماعی به سؤالهای این قسمت پاسخ میدهد.
مواد آزمون
راهنمای اجرا و نمرهگذاری
برگه ثبت پاسخها
شروع
برای آزمودنیهای ۸-۶ سال از سؤال (۱)، آزمودنیهای ۱۱ – ۱۹ سال از سؤال ۳ و آزمودنیهای ۱۶- ۱۲ سال از سؤال ۵
در مورد آزمودنیهایی که حدس زده میشود مشکل هوشی دارند. از سؤال یک شروع کنید.
اجرای معکوس
اگر آزمودنیهای ۱۶- ۹ ساله نتوانند نمره کامل را در هر کدام از دو سؤال اول و دوم خرده آزمون وکسلر کسب کنند، آزمون را بهطور معکوس اجرا کنید تا جایی که آزمودنی بتواند در دو سوال متوالی نمره کامل کسب کند.
توقف
متوقف کردن آزمون بعد از کسب چهار نمرهی صفر متوالی
اصول کلی
هر سؤال را کلمه به کلمه برای آزمودنی بخوانید، هر قدر لازم است یک سؤال را تکرار کنیم و کلمات آن را تغییر ندهید.
¤ اگر پاسخ آزمودنی مبهم است به او بگویید: «منظورت چیست؟ یا بیشتر برایم بگو.»
¤ آزمودنی دودل را با گفتن کلمات بله یا برویم جلو ترغیب کنید.
¤ سؤال یک جنبهی آموزشی دارد. بعد از پاسخ آزمودنی، پاسخ صحیح را به او بگویید.
ضوابط نمرهگذاری خرده آزمون درک مطلب
به سؤالها بر حسب میزان تعمیم و هماهنگی آنها با معیارهای عمومی نمرهگذاری، نمره داده میشود.
– در مورد سؤالهایی که دربرگیرندهی یک مفهوم واحدند، پاسخ آزمودنی باید به وضوح بازنمای مفهوم اصلی مورد نظر هر سؤال باشد.
برای سؤالهایی که چند مفهوم کلی را دربر میگیرند، در پاسخ آزمودنی باید حداقل به دو مفهوم کلی اشاره شود. اگر هر دو پاسخ آزمودنی نشانگر یک مفهوم کلی باشد، یک نمره به او تعلق میگیرد.
شیوه اجرا خرده آزمون وکسلر
بگویید: «حالا من از تو سؤالهایی دارم و میخواهم به آنها پاسخ دهی.»
۱- چرا مردم دندانهایشان را مسواک میزنند؟
پاسخ آزمودنی را یادداشت کنید. در هر صورت پاسخ صحیح این سؤال را به شرح زیر بگویید: «مردم دندانهایشان را مسواک میزنند تا تمیز شود و از پوسیدگی آن جلوگیری شود. همچنین باعث میشود چهره زیباتری داشته باشند و نفسشان تازهتر باشد.»
ضابطه: شناخت این موضوع که مسواک زدن باعث تمیز کردن دندانها، جلوگیری از پوسیدگی، بیماری و سایر مشکلهای دندانی میشود و یا در بهتر ساختن ظاهر فرد مؤثر است.
سوالات متداول:
1.خرده آزمون های تست هوش وکسلر چه چیزی را می سنجند؟
در تست هوش وکسلر کودکان دو دسته خرده آزمون وجود دارد که به صورت کلی به سنجش هوش کلامی و غیر کلامی کودکان می پردازد.
2. آیا در هر مرحله تست هوش وکسلر همه خرده آزمون ها انجام می شود؟
به صورت معمول برای انجام تست وکسلر کودکان نیاز به اجرای 10 خرده آزمون اصلی تست هوش می باشد. اما در مواردی که کودک در شرایط خاص است و توانایی اجرای برخی خرده آزمون ها نباشد می توان از خرده آزمون های جایگزین استفاده کرد.
تست هوش وکسلر از رایجترین مقیاس های سنجش هوش بهر کودکان می باشد که در ایران به صورت نرم درآمده و قابل اجرا است. مقیاس هوش وکسلر برای کودکان شامل سوالات تست هوش وکسلر برای کودکان در ده زمینه مختتلف می باشد که به متخصصین مرکز تست هوش کودکاناین امکان را می دهد تا توانایی های کودک را در دو حیطه کلامی و غیر کلامی ارزیابی نمایند. مرکز تست هوش کودکان دکتر صابر در زمینه اجرای انواع تست های هوش و دیگر تست های تشحیصی فعالیت می نماید. متخصصین با تجربه مرکز دکتر صابر پس از اجرای دقیق سوالات تست هوش وکسلر کودکان به نمره دهی و تفسیر آن پرداخته و نقاط قوت و ضعف کودکان را شناسایی می نمایند. این موضوع در روند درمان کودکان نقش موثری را ایفا می کند. جهت آشنایی با این تست به ارائه نمونه سوالات تست هوش وکسلر پرداخته می شود.
سوالات تست هوش وکسلر کودکان استدلال تصویری (اصلی)
برای اجرای تست هوش وکسلر از آزمودنی خواسته میشود به جدولهای ناکامل نگاه کند و از پنج پاسخ پیش روی خود یکی را برای تکمیل این جدول انتخاب کند.
مواد آزمون
راهنمای اجرا و نمرهگذاری
برگهی ثبت پاسخها
کتابچهی آزمون
شروع سوالات تست هوش وکسلر
برای آزمودنیهای ۶ تا ۸ سال نمونههای الف و ب و پ و بعد سؤال ۴ برای آزمودنیهای ۹ تا ۱۱ سال نمونههای الف و ب و پ و بعد سؤال ۷ برای آزمودنیهای ۱۳ تا ۱۶ سال نمونههای الف و ب و پ و بعد سؤال ۱۱
اجرای معکوس سوالات تست هوش وکسلر
اگر آزمودنیهای ۶ تا ۱۶ ساله نتوانند نمره کامل را در کدام از دو سؤال اول و دوم کسب کنند، آزمون را بهطور معکوس اجرا کنید تا جایی که بتوانند در دو سؤال نمره کامل کسب کنند.
توقف
متوقف کردن آزمون بعد از کسب چهار نمرهی صفر متوالی یا چهار نمرهی صفر در پنج سؤال متوالی
اصول کلی
لازم است در هنگام بیان دستورالعمل در دفترچه سؤالها به شکلها اشاره کنید.
آزمودنی باید در ارائه پاسخ به شکلهای اشاره کند، اگر بهطور کلامی پاسخ را گفت به او بگویید: «به مننشان بده!»
اگر آزمودنی بیش از یک پاسخ داد به او بگویید: «فقط یک پاسخ صحیح در هرسؤال وجود دارد، تو بهترین را انتخاب کن.»
فقط در نمونههای الف، ب و پ به آزمودنی کمک کنید.
نمره گذاری
به هر پاسخ درست نمرهی (۱) پاسخ غلط نمره (۰) و اگر بگوید نمیدانم دور (ن) خط بکشید.
شیوه اجرا
نمونه الف: پروانه
کتابچه را جلوی آزمودنی بگذارید و سراغ نمونه الف بروید
بعد بگویید: «به این تصویر نگاه کن، یکی از اینها (به پاسخاشاره کنید) باید بیاید اینجا (به جدول اشاره کنید)».
اگر آزمودنی پاسخ درست داد، بگویید: «خوب است و سراغ نمونه ب بروید.»
اگر پاسخ غلط داد، بگویید: «بیا با هم دوباره شکل را ببینیم. همهی این پروانهها آبیاند (به پروانهها اشاره کنید). این یکی (اشاره به پاسخ یک) هم آبی است بس میآید اینجا (اشاره به جدول) یکی دیگر انجام دهیم و بعد سراغ نمونهی ب بروید.»
سوالات تست هوش وکسلر در حیطه مفاهیم تصویری
به آزمودنی دو یا سه ردیف تصویر ارائه را از او خواسته میشود که از هر ردیف یک تصویر انتخاب کند که با تصویر انتخاب شده از ردیفهای بعد گروهی را تشکیل دهند که دارای یک خصوصیت مشترک باشند.
مواد آزمون
راهنمای اجرا و برگزاری (همین دفترچه)
برگه ثبت پاسخها
کتابچه آزمون
شروع سوالات تست وکسلر
برای آزمودنیها ۸ – ۶ ساله نمونههای الف و ب سپس سؤال یک
برای آزمودنیها ۱۱-۹ ساله نمونههای الف و ب سپس سؤال پنج
برای آزمودنیهای ۱۶ -۱۲ ساله نمونههای الف و ب سپس سؤال هفت
برای آزمودنیهایی که حدس زده میشود مشکل هوشی داشته باشند باید از سؤال یک شروع کرد.
اجرای معکوس سوالات تست هوش وکسلر
اگر آزمودنهای ۹ تا ۱۶ ساله نتوانند نمره کامل را از هر
کدام از هردو سؤال اول و دوم مربوط به خودشان کسب کنند،
آزمون را بهطور معکوس اجرا کنید تا جایی که بتوانند در دو سؤال متوالی نمره کامل بگیرند.
توقف
متوقف کردن آزمون بعد از کسب پنج نمره صفر متوالی
اصول کلی
¤ فقط در نمونه الف و ب به آزمودنی کمک کنید.
¤ آزمودنی میتواند به نام تصویر یا جای شمارههای مربوط به آن اشاره کند.
نمونه سوالات تست هوش وکسلر برای مفاهیم تصویری
¤ آزمودنی نام تصویر را پرسید فقط نام تصویر را به او بگویید.
¤ اگر نامی که آزمودنی برای تصویر میگوید نامشخص بود، از او بخواهید تصویر مورد نظرش را نشان دهد.
¤ اگر آزمودنی از یک ردیف تصویر انتخاب نکند و از یک ردیف بیش از یک تصویر انتخاب کند نکات زیر باید تا آنجا که ضرورت دارد به او گوشزد شود:
¤ برای سؤالهای دو ردیفی، از هر ردیف یک تصویر بردارد (به ردیفها با دست اشاره کنید.)
¤ به سؤالهای سه ردیف از هر ردیف یک تصویربردارد (به ردیفها با دست اشاره کنید.)
¤ اگر کودک بیش از یک پاسخ ارائه کرد باید به او بگویید یک جواب بده، بهترین را انتخاب کن.
نمرهگذاری
¤ دور شمارههای مربوط به هر سؤال با توجه به پاسخ کودک در فرم ثبت پاسخها علامت بگذارید.
¤ اگر کودک به سؤال پاسخ نمیدهد یا میگوید پاسخ نمیدانم دوران خط بکشید.
¤ به پاسخهای صحیح نمره یک و به پاسخهای غلط نمرهی صفر بدهید.
شیوه اجرا سوالات تست وکسلر
نمونه الف: درختان
کتابچه سؤالها را باز کنید، قسمت نمونهی الف را بیاورید به کودک بگویید: (با اشاره به اولین ردیف) به اینجا نگاه کن، (با اشاره به دومین ردیف) به اینجا نگاه کن.
یکی از اینجا بردار (اشاره به ردیف یک) که میتواند با یکی از اینجا بیاید (اشاره به- ردیف دوم)
اگر پاسخ درست (۲ و ۳) ارائه شد به او بگویید: «چرا اینها با هم آمدند؟» اگر کودک پاسخ نداد که هردو درختاند، بگویید: «اینها با هم آمدند چون هر دو
سوالات تست وکسلر برای کودکان در حیطه نمادیابی
به آزمودنی یک نماد هدف داده و از او خواسته میشود در نمادهای روبهروی آن نماد نگاه کند و ببیند آیا این نماد بین آنها هست یا نه، این کار در یک محدودهی زمانی خاص انجام میشود.
مواد آزمون
راهنمای اجرا و نمرهگذاری
برگه ثبت پاسخها
دفترچه شماره یک
دو مداد بدون پاککن
زمانسنج
شروع سوالات تست هوش وکسلر
برای آزمودنیهای ۷ – ۶ سال نمونهی A سؤالهای تمرینی و سپس سؤالهای آزمون
برای آزمودنیهای ۱۶- ۸ سال، نمونهی B سؤالهای تمرینی و سپس سؤالهای آزمون برای آزمودنیهای که حدس زده میشود مشکل هوشی دارند از سؤالهای شروع کنید که با سن تقویمی آنان هماهنگ است.
زمانگیری
دقت در زمان اهمیت زیادی دارد؛ به محض گفتن آخرین کلمهی دستورالعمل، زمان شروع میشود و هرگاه کار آزمودنی تمام شد با ۱۲۰ ثانیه بعد، آزمون متوقف میشود.
اصول کلی
¤ دو فرم از این خرده آزمون وجود دارد، دقت کنید فرم مناسب را اجرا کنید.
¤ اگر آزمودنی با آخر صفحه رسید و کارش را متوقف کرد درحالیکه هنوز وقت دارید به او بگویید: از اینجا (اشاره به صفحه بعد) کارت را ادامه بده و هرچه تندتر برو
¤ به آزمودنی پاککن ندهید. اگر او تقاضای پاککن کرد بگویید: همین خوب است و باید هرچه تندتر کارت را دنبال کنی.
¤ اگر کودک برخی سؤالها را حذف میکند یا به صورت معکوس انجام میدهد بگویید: به ترتیب انجام بده، چیزی را جا نگذار.
نمرهگذاری
تعداد پاسخهای صحیح را بشمارید، تعداد پاسخهای غلط را هم بشمارید و از هم کم کنید. اگر مساوی بودند یا تعداد پاسخهای غلط بیشتر بود، نمره کل را صفر در نظر بگیرید.
شیوه اجرا سوالات تست هوش وکسلر
سؤال یک نمونه بروید و بگویید به این شکلها نگاه کن (اشاره کنید به اولین سؤال) این شکل (اشاره کنید به نماد هدف) همانند این شکل است (به مواد مشابه آن در پاسخها اشاره کنید) پس من دور بله خط میکشم (این کار را بکنید)». به نمونهی دوم اشاره کنید و بگویید: «حالا به این شکلها نگاه کن، این شکل (به نماد مشابه آن در پاسخها اشاره کنید) پس من دور بله خط میکشم (این کار را بکنید) به نمونه دوم اشاره کنید و بگویید: حالا به این شکلها نگاه کن این شکل (به نماد هدف اشاره کنید) در اینها نیست به (پاسخ اشاره کنید)پس من دور خیر( نه) خط میکشم.)) (این کار را بکنید) پس بگویید.((درسوالهای دیگر، اگر این نمادها در قسمت روبهرو بود، دور بله و اگر نبود دور خیر را باید خط بکشیم، متوجه شدید!» هر چقدر لازم است توضیح دهید و به سراغ سؤالهای تمرینی بروید.
سوالات متداول:
1.سوالات تست وکسلر کودکان را از کجا تهیه کنیم؟
با توجه به این نکته که تست هوش وکسلر یک مقیاس ارزیابی و سنجش هوش برای کودکان است، نباید از سوالات دفترچه تست به عنوان تمرین استفاده شود، چون روایی تست را تحت تاثیر قرار می دهد، به همین علت دفترچه این تست به همراه ابزارهای انجام تست قابل تهیه برای مراکز روانسنجی کودکان می باشد.
2. سوالات تست هوش وکسلر در چه مواردی است؟
تست هوش وکسلر دارای 10 خرده آزمون می باشد که هر خرده آزمون تعدادی سوال دارد که حیطه هایی نظیر استدلال کلامی، حافظه، توجه، روابط فضایی و درک کلامی، مهارت های ریاضی را ارزیابی می نماید.
با توجه به اهمیت شناسایی اختلال یادگیری در مقطع پیش دبستانی و در سنجش ورود به مدرسه، میتوان عنوان نمود که نیم رخ پراکنده به عنوان اصطلاحی که آقای روید، سازنده نسخه پنجم مقیاس های هوشی استانفورد-بینه مطرح کرده است، از طریق بررسی دقیق نوسان نیمرخ هوشی صورت می گیرد. نوسان یا پراکنش در نیمرخ هوشی بهعنوان سرنخی دقیق برای شناسایی کودکان با اختلال یادگیری در سنجش کلاس اول مطرح شده است و موجبات اهمیت گذاری به ترسیم و تفسیر تست های هوش را فراهم می سازد. امروزه نسخه نوین تست هوش تهران-استنفورد- بینه به محاسبه ۸ هوشبهر پرداخته و عملکرد آزمودنی را در دو حیطه با 10خرده آزمون هوش کودک به تصویر می کشد تا بتوان نقاط ضعف و قوت کنش های شناختی مرتبط با سازه هوش آزمودنی را دریافت. در سوالات سنجش ورود به مدرسه از آیتم های این آزمون استفاده شده است. از طریق مدل سلسله مراتب توانایی های شناختی در تست هوش کودکان می توان اطلاعات مرتبط با غربالگری اختلال یادگیری را در سوالات سنجش ورودی کلاس اول به دست آورد. در مرکز تست هوش کودکان دکتر صابر متناسب با سوالات سنجش ورود به مدرسه و هوش کودکان آمادگی های لازم جهت پذیرش کودک در آزمون ورود به مدرسه انجام می شود و در صورت نیاز به آموزش های تکمیلی به بهخش آموزش پیش دبستانی کودکان ارجاع می گردد.
دکتر هورن هوش را متشکل از عواملی مانند پردازش دیداری، پردازش شنیداری، پردازش کمی، سرعت پردازش، سهولت در خواندن و نگارش، حافظه کوتاه مدت و حافظه بلند مدت می داند. او اعتقاد دارد که حافظه کوتاه مدت، پردازش شنیداری و پردازش دیداری، به عنوان توانمندیهای آسیب پذیری هستند که بعد از ۴۰ سالگی کاهش می یابد، ولی پردازش کمی، سرعت پردازش، توانایی خواندن و نگارش و حافظه بلند مدت، به عنوان توانمندیهای اکتسابی مطرح میشوند و تحت تاثیر سن قرار نمیگیرند.
این توانمندی ها در محیط آموزشی توسعه می یابند و از آنها به عنوان توانمندی های محیطی یا اکتسابی یاد می شوند. بنابراین، هوش متبلور از دیدگاه کتل و هوش اکتسابی از دیدگاه هورن، به عنوان ابعادی از هوش شناخته می شوند که باید در محیط آموزشی توسط تست ورود به مدرسه شناسایی شده و بررسی و ارزیابی شوند تا بتوان آنها را از طریق برنامه درسی مناسب توسعه داد.
این دیدگاه در زمینه هوش، توسط معلمان، مدیران و دیگر متخصصین آموزش و پرورش مورد حمایت قرار گرفته است و امروزه به عنوان یکی از مهمترین دیدگاه های هوش برای متخصصین تعلیم و تربیت شناخته می شود. دیدگاهی که از آن به عنوان نهضت سنجش روانی- آموزشی هوش یاد میگردد.و پایه طراحی سوالات سنجش ورودی کلاس اول است. در این دیدگاه که به عنوان مبانی نظری مرتبط با نیاز سنجی شناخته می شود، اطلاعات فراگیر پیرامون کنش های شناختی آزمودنی ارائه می شود و می تواند معیار معتبر و دقیق را برای برنامه ریزی های آموزشی در حیطه سنجش ورود به مدرسه فراهم سازد.
آزمون هوش و سوالات سنجش ورود به مدرسه
در حیطه جنبش روانی-آموزشی هوش،کارول نظریه سه لایه تواناییهای شناختی را در سال ۱۹۸۴،ارائه داد و تا سال ۱۹۹۷ از طریق روش تحلیل عامل تاییدی، به توسعه نظریه خویش پرداخت. دیدگاه کارول در انجمن روانشناسان آمریکا در سال ۱۹۸۴ و پس از آن در سال ۱۹۹۳،مطرح و به عنوان مقبول ترین و جامع ترین دیدگاه مرتبط با سنجش هوش شناخته شد.
دیدگاه کارول در تدوین آخرین نسخه آزمون استانفورد- بینه که توسط روید و همکارانش ساختارسازی، رواسازی، اعتباریابی و هنجاریابی شده است، بسیار تاثیرگذار بود و از آن میتوان به عنوان مدل نظریه هوش و یا روایی سازه در نسخه پنجم مقیاس های هوشی استنفورد- بینه ،یاد کرد که این نسخه ویرایش گردید و در سال ۲۰۰۵، مقیاس های هوشی استنفورد- بینه خورد سال، توسط گروه مزبور تدوین شد. این تست در سنجش تکمیلی ورود به مدرسه استفاده می شود.
به راحتی میتوان دیدگاه کتل در زمینه هوش سیال و متبلور را در نظر گرفت و مباحث کاربردی را پیرامون تلفیق این دو رویکرد با عقاید هورن و کارول مطرح ساخت. هر سه نظریه پرداز، دیدگاه های نزدیک به هم را ارائه کرده و تلاش کردند تا مبانی نظری را پیرامون دیدگاه مرتبط با سلسله مراتب هوش عنوان سازند.
در سال ۱۹۹۷، کارول نظریه خویش را با تاکید بر دیدگاه زمین شناسی بازنگری کرد و اعتقاد داشت که هوش از سه لایه متفاوت شکل گرفته است. دوبی در این سال، نظریه خویش را به عنوان مدل سلسله مراتبی مطرح ساخت و به صورت اصلاح نگر بیان کرد که باید هوش را به عنوان یک سازنده سه لایه ای در نظر گرفت. از این رو، میتوان دیدگاه کارول در سال ۱۹۹۷ را با دیدگاه ورنون در چهل سال پیش مترادف در نظر گرفت و شباهت فزاینده بین بانیان نهضت روانی- آموزشی هوش را با دیدگاه ورنون مورد توجه قرار داد و تاثیر دیدگاه هوش عمومی اسپیرمن و عوامل هفتگانه ترستون را در مباحث نظری هوش مشاهده کرد.
مدل کارول، جمع بندی و تلفیق دیدگاه بینه، اسپیرمن، ترستون، ورنون، کتل و حتی هاوارت گاردنر و اشترنبرگ است؛ زیرا وی تلاش کرد تا بتواند فهرستی دقیق از توانمندی های انسان طراحی کند و تصویری جامع را از توانمندی شناختی یا هوش،به صحنه نمایش بگذارد. از این دیدگاه در طراحی سوالات سنجش برای ورود به مدرسه استفاده شده است.
کارول در سال ۱۹۹۷،از هوش عمومی یا عامل به عنوان بالاترین عامل یا سطح یاد می کند و آن را برترین لایه در نظر می گیرد. در لایه دوم، از استدلال سیال، استدلال کمی، دانش متبلور، حافظه کوتاه مدت و پردازش دیداری یاد میکند. علاوه بر آن،در لایه سوم، از توانایی نگارش و خواندن، پردازش شنوایی، بازیابی بلندمدت، سرعت پردازش، زمان واکنش سرعت و تصمیم گیری صحبت به میان میآورد.
مطرح نمودن دیدگاه کارول در سال ۱۹۸۴ و پس از آن بازنگری عمیق نظریه وی در سال ۱۹۹۷،باعث شد تا سازندگان این نسخه پنجم مقیاس های هوشی استانفورد-بینه، از رویکرد کارول به عنوان مناسب ترین نظریه برای ساختارسازی مقیاس های خویش استفاده کنند. این افراد اعتقاد دارند که پنج عامل بنیادی با تاکید بر جنبه های غیر کلامی و کلامی در نسخه پنجم مقیاس های هوشی استانفورد- بینه، بر اساس دیدگاه تلفیقی کتل ( C ) هورن ( H ) و سپس کارول ( C ) یا مدل ترکیبی هوش ( CHC ) عنوان شده است.
لازم به ذکر است، رویکرد کتل با هورن و کارول مشاهده کرد. همگرایی خاصی را بین مدل نظری کتل، هورن و کارول، به عنوان مدل نظریه نسخه پنجم مقیاس هوشی استانفورد- بینه مقیاس های هوشی استانفورد- بینه خردسال و نسخه نوین هوش آزمایی تهران- استانفورد-بینه، عنوان میشود.
مدل سلسله مراتب تواناییهای شناختی به عنوان یکی از کامل ترین مدل های آموزشی-درمانی در حیطه سنجش کودکان جهت ورود به مدرسه و سنجش پیش دبستانی محسوب می شود که بازدهی مطلوبی را در گروههای استثنایی به نمایش گذاشته است. با استناد به مدل سلسله مراتب تواناییهای شناختی،نسخه پنجم مقیاس های هوشی استانفورد-بینه طراحی و تدوین شده است تا از این طریق شکاف بین سنجش کودکان برای ورود به کلاس اول و مداخلات روانشناختی کاهش یابد.
بهره هوشی کودکان رابطه نزدیکی با روند رشد و پیشرفت آنان دارد. ارزیابی و سنجش هوش کودکان باید توسط تست های تخصصی بهره هوش کودک 5،6،7ساله انجام گیرد. مرکز تست هوش کودکان دکتر صابر با در اختیار داشتن تست های تخصصی هوش کودکان برای همه سنین به صورت اختصاصی عمل می کند. بخش تست مرکز دکتر صابر با در اختیار داشتن ورژن های جدید تست های هوش و تسترهای تخصصی آموزش دیده و با سابقه طبق اصول ارزیابی هوش عمل کرده و دقت نتایج را تضمین می کند. انواع تست هوش کودک 5ساله،تست هوش کودک 6ساله و تست هوش کودک 7ساله از جمله تست هوش های کودکان است که در این مرکز ارائه می گردد.
تست هوش کودک 5و 6 ساله شامل چه آیتم هایی است
استدلال سیال، توانایی حل مسائل و شناسایی روابط،با استفاده از استدلال قیاسی،استقرایی و تمثیل است. فعالیت های کلاسیک در این زمینه،نیازمند این است که آزمودنی بتوانند قوانین بنیادی یا روابط اصلی را به این بخش هایی از اطلاعات که برای آزمودنی تازگی دارند،فراهم سازد. توانایی برای استدلال استقرایی، در فعالیت ماتریس ها مشخص می شود و لازمه استدلال استقرایی جز به کل است.
در آغاز، «استدلال سیال» به عنوان یکی از مهمترین عوامل سازنده هوش که برای اولین مرتبه توسط اسپیرمن و پس از آن به وسیله ی کتل مطرح و نامگذاری شد، عنوان گردید ولی امروزه، حافظه فعال به عنوان دستاوردی از نظریه پردازی نوین و وام گیری از نظریه بادلی، در مقایسه با نظریه آتکینسون و شیفرین، مطرح شد.
در روند انجام تست هوش کودک 5 و 6 ساله،آزمودنی باید بتواند از موارد جزئی شروع کرده و به موارد عمومی تر دست یابد. درفعالیت استدلال قیاسی، به کودک سرنخهای ارائه میشود و باید بتواند به نتیجه گیری پرداخته و کاربردها یا موارد خاصی را مطرح سازد. در بازبینی تصاویر،که در آن فعالیت های برخی از افراد خاص مطرح شدهاند، می توان مواردی از استدلال قیاسی را در نظر گرفت. در استدلال سیال، همواره استدلال استقرایی و قیاسی به عنوان عوامل سازنده و به عبارتی،بخش های اصلی در نظر گرفته میشوند.
در تست های هوش کودک 6و 7 ساله استدلال سیال که اسپیرمن از آن به عنوان عامل عمومی هوش یاد میکرد و کتل آن را به عنوان هوش ارثی در نظر میگرفت، شناسایی روابط علت و معلول با تاکید بر بررسی تفاوت ها و تشابهات ها انجام می پذیرد. بنابراین استدلال سیال به شناسایی روابط جزئی از روابط بنیادی و گاهی اوقات شناسایی قواعد،از طریق مشاهده های جزئی نگر،معطوف است.
ماتریس های پیشرونده که به تدریج سخت تر می شوند و آزمودنی باید بتواند روابط بین اشکال را در سطر و ستون (ماهیت ماتریس گونه) شناسایی کند،معرفه دقیقی از استدلال سیال است که تأثیر پذیری اندکی را از عوامل محیطی و یادگیری آموزشی نشان میدهد،به طوری که فرد باید تاثیر تمامی عوامل موجود در ماتریس ها را با ماهیت اصلی رابطه، بیابد.
دانش در تست هوش کودک 7 ساله
« دانش» به مجموعه اطلاعاتی اطلاق میشود که از طریق آموزشگاه،محل کار،در اجتماع یا محیط منزل به فرد انتقال مییابد. تمامی اطلاعات عمومی به نوعی در حیطه دانش قرار میگیرند و کتل از این عامل،تحت عنوان هوش متبلور یاد کرده است.دانش به تمامی مباحث اکتسابی از قبیل خزانه ی لغت معطوف است که به حافظه ی بلند مدت نیاز داشته و در حافظه ی بلند مدت، اندوزش می شود.
شاید بتوان دانش را به عنوان تاثیرات عوامل محیطی موثر بر هوش در نظر گرفت و نام دیگر آن را به عنوان یادگیری اکتسابی که تحت تاثیر شدید واژگان و خزانه لغت قرار دارد،مطرح کرد. در آزمون فوق،دیدگاه کتل در استدلال سیال به عنوان هوش سیال و دانش به عنوان هوش متبلور منعکس شده است. در این آزمون، تلاش شده است با استفاده از دانش غیر کلامی و کلامی، مشخص شود فرد چگونه دانشی را که فرا گرفته،مورد استفاده قرار دهد.
دانش، به اکتساب واژگان نیز اطلاق می گردد که در حیطه های متفاوت آموزشگاهی کسب با توجه به فراگیری محتویات آموزشی، می توان عناصر سازنده محتوای آموزشی را که تحت تأثیر فرهنگ اجتماعی قرار دارند،به عنوان دانش،تعریف کرد. دانش در حیطه پیشرفتتحصیلی یا اکتساب مواد آموزشی مطرح شده و به عنوان فراگیری مطالب درسی در زمینه تعریف واژگان و مفهومسازی اصطلاحات و تحلیل معنایی،شناخته میشود.
اطلاعات آموزشگاهی و مفهومسازی اصطلاحات رایج فرهنگی،از شاخصهای سازنده دانش اند،از طریق تفسیر کلمات و بهرهگیری از تفسیر معانی،مفاهیم و واژه های رایج فرهنگی،می توان میزان تسلط به دانش آموزشگاهی را تعیین کرد و تاثیر پذیر ترین عامل هوش را به عنوان دانش مطرح ساخت که تحت تاثیر یادگیری قرار میگیرد.
استدلال کمی در تست هوش کودک 6و 7 ساله
توانایی برای سر و کار داشتن با ارقام و حل مسائل کمی که در حیطه توانایی محاسبات انجام میگیرد. تحت عنوان «استدلال کمی» مطرح میشود. وی با تاکید بر مسائل ارقام ای و حل محاسبات پیچیده،می توان نام دیگر استدلال کمی را دانش ویژه ریاضی در نظر گرفت که از طریق یادگیری آموزشگاهی توسعه مییابد. دانش ویژه ریاضی یا توانایی محاسبات ارقامی،از ابعاد استدلال کمی است. در حیطه استدلال کمی،به توالی کمی توجه میشود و محاسبات مرتبط با چهار عمل اصلی انجام می گیرد. بدین ترتیب که پس از بررسی توانایی آزمودنی در زمینه جمع و تفریق،محاسبات پیچیده ریاضی توجه می گردد و با استفاده از اصول نسبت و تناسب،چهار عمل اصلی مد نظر قرار میگیرد. به عبارتی دیگر،در حیطه استدلال کمی،به محاسبات پیچیده ریاضی پرداخته می شود و تمامی محاسبات مرتبط با حل مسائل ریاضی،بر مبنای فرآیندهای محاسبات بنیادی و بخصوص چهار عمل اصلی استوار است.
همچنین،استدلالی کمی با فرآیند استدلال نیز مرتبط است و آزمودنی باید پس از شناسایی روابط خاص در بین عناصر سازنده یک مسأله، از اصول مرتبط با چهار عمل اصلی بهره مند شده و بتواند در حداقل زمان، پاسخ مناسبی را برای حل مسائل ریاضی عنوان کند. استدلالی کمی با بهره گیری از توانمندی استدلال در زمینه های ریاضی و محاسبات کمی همراه است که به گونه ای دقیق، معرف استدلال کمی است. توانایی بهرهگیری از اصول منطقی و تفکر شناختی در حل مسائل ریاضی و بهرهگیری از اصول و قواعد حاکم بر دنیای اعداد، به عنوان حیطه های سازنده استدلال کمی محسوب می گردند. برخی از سوالها در این حیطه، تلفیقی از هندسه و پردازش دیداری- فضایی است و فرد با تجسم اشکال هندسی در ذهن خود، محاسباتی را انجام میدهد تا به پاسخ سوال دست یابد.
پردازش فضایی در تست هوش کودکان
در مواقعی که آزمودنی توانایی مشاهده الگوها را در راستای جهت گیری فضایی و کشف روابط نشان دهد، « پردازش دیداری- فضایی» عنوان میشود. پردازش دیداری- فضایی،با توانمندی تصویرسازی فضایی مرتبط است و هنگامی بروز میکند که شخص بتواند به یک گشتالت وی با تاکید بر قطعات متنوع محرکهای دیداری برسد. فعالیتهایی از قبل تکمیل یک پازل، جهت یابی موقعیتی و جمعآوری موقعیت های مرتبط،به عنوان عناصر سازنده پردازش دیداری- فضایی،در نظر گرفته می شوند.
در حیطه پردازش دیداری – فضایی، باید به هماهنگی رفتارهای حسی- حرکتی با توانایی بینایی توجه کرد و الگوهای سن در زمینه ی جایگزینی قطعات هندسی در یک صفحه چوبی را مدنظر قرار داد. در سنین خردسالی، استفاده از صفحهی قالب و جایگزین نمودن اشکال هندسی در یک صفحه چوبی به عنوان دستاوردی از برآورد تقریبی هوش، مطرح میشود.
جهت یابی تست هوش کودک
بررسی جهت یابی و موقعیت یابی یک شخص در استفاده از مسیرهای جغرافیایی و محورهای شمالی، جنوبی، شرقی و غربی، از جمله شاخصهایی است که برای پردازش هوش فضایی عنوان میشود، زیرا هوش دیداری- فضایی،با تصویرسازی ذهنی در یک محیط انتزاعی همراه است و میتواند به تشخیص ابعاد هندسی و عمق بخشی به توزیع های خاص،مربوط باشد. هوش فضایی به تجسم سازی یک شکل و سپس تفکیک آن شکل به عنوان یک گشتالت،به عناصر سازنده و اجزای تشکیل دهنده،اشاره دارد. تفکیک سازی یک شکل به عناصر و یا ترکیب عناصر به یک شکل کل نگر،به عنوان ابعاد هوش دیداری- فضایی عنوان میشود.
حافظه در تست هوش کودکان
در نهایت، طبقه ای از فرآیند حافظه که اطلاعات متنوعی را در حافظه بلند مدت اندوزش می کند و مورد بازبینی، ذخیره یا انتقال قرار میدهد، به عنوان حافظه فعال شناخته میشود. به یاد آوردن کلمات آخر در جملات مطرح شده که به ۶ جمله طولانی نیز ارتقا مییابد،توانایی بازیابی و به خاطر آوردن جملات مطرح شده و به یاد داشتن تعداد مکعب ها و ترتیب شان در ردیف های رنگی و به طور منظم ضربه زدن به آن ها،همه معرف حافظه فعال هستند.این دیدگاه توسط بادلی در سال ۱۹۸۶ مطرح شد و امروزه به عنوان عنصر اساسی و سازنده هوش در یادگیری آموزشگاهی شناخته میشود.
حافظه فعال به عنوان یکی از عوامل سازنده هوش است که در مقیاس های هوش پیشین، پس از آن به عنوان حافظه کوتاه مدت و حافظه بلند مدت یاد میشد. علاوه بر آن،حافظه کوتاه مدت و بلندمدت،به عنوان عناصر متفاوت از هوش به شمار میروند. در حالی که امروزه از حافظه فعال به عنوان تعامل سازنده هوش یاد میشود.حافظه فعال در فهم خواندن حساب واژگان نیز موثر است و برخی اوقات در حل مسائل هندسی تاثیر میگذارد. از کاربردهای حافظه فعال،میتوان به تبدیل و دسته بندی اطلاعات در حافظه اشاره نمود.
سوالات متداول:
1.تست هوش در کودکان 6 ساله به بالا چه آیتم هایی را ارزیابی می کند؟
آزمون هوش کودکان آیتم هایی نظیر حافظه، استدلال سیال، جهت یابی ، ادراک فضایی، استدلال کمی و مهارت های ریاضی و دانش از مواردیست که در آزمون هوش کودکان مورد ارزیابی قرار می گیرد.
2.آیا کودکی که مشکل حافظه دارد می تواند آزمون هوش بدهد؟
بله، خرده آزمون هوش یکی از آیتم های تست هوش است که در تست های هوش مورد ارزیابی قرار می گیرد. در صورتی که کودک در حافظه مشکل داشته باشد ممکن است یکی از این خرده آزمون ها را نتواند انجام دهد و نمره کمتری دریافت کند. اما در انجام بقیه قسمت ها دچار مشکل نمی شود.
هوش عبارت است از ظرفیت کلی فرد جهت تفکر منطقی،جمله هدفمند و برخورد موثر با محیط (دیوید وکسلر، روانشناس آمریکایی) هوش واژهای است که جهت نشان دادن یک متغیر غیر حسی به کار میرود که مفهوم آن در روانشناسی از دیدگاه روانشناسان مختلف متفاوت است. بنابراین تعریف یکسانی از هوش که همه یا بیشتر روانشناسان بر آن توافق داشته باشند وجود ندارد. مرکز تست هوش کودکان در تهران زیر نظر دکتر صابر به بررسی انواع تست هوش کودک توسط تست های استاندارد هوش می پردازد. کلینیک تست آی کیو کودکان با در اختیار داشتن آزمونگران مجرب و با دقت فراوان در زمینه سنجش هوش کودکان فعالیت می نماید. تمامی آزمون های هوش کودک در بهترین مرکز تست هوش کودکان در تهران زیر نظر دکتر صابر انجام می پذیرد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
مرکز تست هوش کودک
به طور کلی،هوش بر اساس نظریات مختلف روانشناسان ممکن است به عنوان توانایی یادگیری از تجربیات، آنچه که در آزمونهای هوش سنجیده میشود، تفکر عقلانی و انتزاعی، توانایی حل مسائل و سازگاری با محیط یا رفتار موثر در محیط تعریف گردد. همچنین با توجه به اینکه میزان هوش افراد در جامعه از طریق اشخاصی که میشناسیم یا ما را میشناسند نیز تعیین می شود مفهوم هوش می تواند در ارتباط با موقعیت های شغلی و عملکرد افراد نیز باشد.
از نظر روانشناسان، عوامل فرهنگی که در جوامع مختلف متفاوت است نیز در تعیین آنچه که به هوش افراد نسبت میدهیم نقش دارند. در فعالیتها و اعمالی که از دیدگاه یک فرهنگ، مهم و ارزشمند است میتواند منجر به عملکرد بهتر و موثرتر افراد دارای آن فرهنگ گردد.
ویژگی های شخصیتی، نوع تکلیف، محیطی که فعالیت در آن صورت میگیرد، معنادار یا بیمعنا بودند تکلیف برای شخص و عوامل دیگر می توانند عملکرد افراد را تحت تاثیر قرار دهند که در تعیین هوش باید مد نظر قرار گیرند.
هوش چیست؟
یکی از تعاریف هوش که توسط دیوید وکسلر روانشناس آمریکایی مطرح گردیده به نوعی مورد توافق بسیاری از روانشناسان است. وکسلر هوش را اینگونه تعریف می کند:
هوش عبارت است از توانایی فرد برای تفکر منطقی ( عقلانی)، عمل هدفمند و برخورد موثر با محیط. مغز انسان مهم ترین قسمت بدن است که در هوش و فعالیت های هوشمند نقش دارد. به طور کلی، عواملی موثر بر هوش هستند و ممکن است عملکرد و هوش را در جهت مثبت یا منفی تحت تاثیر قرار دهند عبارتند از:
عوامل ژنتیکی یا وراثت
عوامل اقتصادی
عوامل زیستی
افزایش سن یا فرایند پیری
نوع شغل والدین و افراد
تعداد فرزندان
انتظارات والدین نسبت به فرزندان
روابط خانوادگی
تجربه های گذشته
سازگاری های عاطفی
شخصیت
هورمون ها
عوامل فرهنگی
عوامل اجتماعی
جنس مرد یا زن
سطح تحصیلات والدین و افراد
نوع آموزش
زندگی شهری و روستایی
عوامل ارتباطی و رسانه ها
انگیزش
یادگیری های قبلی
آسیب های مغزی
دانش کافی در زمینه های خاص
تغذیه
محیط غنی از نظر تحریکات حسی مختلف به خصوص در دوران کودکی
سلامت روانی و هیجانی همانند وجود یا عدم وجود استرس و افسردگی
عملکرد حسی به خصوص تیزی دیداری و شنیداری
استعمال دخانیات و مصرف مشروبات الکلی
تحقیقات به شباهت مختلف وجود دارد که نشان می دهد هوش انسان تغییر پذیر است. بنابر این در صورت داشتن یک راهبرد (استراتژی) مناسب قادر به افزایش هوش افراد هستیم. در حقیقت با افزایش مهارت های ذهنی یا بهبود کارکردهای شناختی به باهوش تر شدن افراد کمک می کنیم.
تست آی کیو(IQ) چیست
عدهای از روانشناسان هوش را به عنوان یک قابلیت منفرد و عمومی در نظر میگیرند ولی گروه دیگری از آنها معتقدند که هوش شامل مجموعهای از استعدادها و مهارتها است.
در اینجا به تعاریفی از آی کیو اشاره می گردد:
هوش عبارت است از توانایی فرد در یادگیری از تجربه و قدرت سازگاری او با محیط.
هوش پدیدهای است که به واسطه آزمون های هوشی استاندارد قابل سنجش است.
هوش یک مفهوم انتزاعی ( ذهنی) این است که نشان دهنده توانایی یادگیری و کاربرد آن جهت سازگاری فرد با محیط یا حل مسائل است.
هوش در گذر زمان (تاریخچه و نظریه های هوش)
با اینکه موضوع تست آی کیو کودکان در روانشناسی به میزان زیادی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است ولی هنوز به یک نتیجه و تعریفی که مورد تایید بیشتر روانشناسان باشد منجر نشده است. بنابراین تعریف واحد و استانداردی از هوش یا اینکه چه چیزی هوش را می سازد وجود ندارد.
تست هوش فرانسیس گالتون
سر فرانسیس گالتون از اولین کسانی بود که به ساختن تست هوش کودکان اقدام کرد. از نظر او هوش تابعی از تواناییهای ذهنی و فیزیکی است. گالتون معتقد بود افرادی باهوشتر هستند که دارای سیستم ادراکی حساس تری باشند. وی که تحت تاثیر نظریه تکاملی داروین قرار داشت به مطالعه تفاوتهای فردی پرداخت و نقش عوامل بیولوژیکی یا زیست شناسی را در برتری افراد مهم می دانست.
به طور کلی گالتون بر این اعتقاد بود که هوش عبارت است از مهارت های حسی و ادراکی خاصی که از طریق وراثت انتقال مییابد و از دیدگاه او هوش بر حساسیت های ذهنی و فیزیکی،قدرت و مهارت استوار بود.
تست هوش آلفرد بینه
آلفرد بینه روان شناس فرانسوی با همکاری تئوفیل سیمون سوالات آزمون هوشی را برای سنین مختلف در مقیاس خوش خود ایجاد کردند که بر مفهوم «سن عقلی» استوار بود. از مقایسه سن عقلی با سن تقویمی (که وابسته به تاریخ تولد فرد بود) باهوش بودن یا کم هوش بودن فرد مشخص میشد.
تست هوش این دو روان شناس فرانسوی در سال ۱۹۰۵ انتشار یافت که پس از چند سال دوباره توسط آلفرد بینت مورد تجدید نظر قرار گرفت.
مفهوم سن عقلی در مقیاس هوش بینت- سیمون به این معنا است که اگر کودکی به سوالات مخصوص 6 ساله ها پاسخ دهد ولی قادر به پاسخگویی سوالات مخصوص 7 ساله ها نباشد،سن عقلی او 6 سال است.بر این اساس اگر یک کودک 4 ساله به سوالات مخصوص 4 ساله ها پاسخ می داد این کودک دارای هوش بهنجار بود. به این ترتیب اگر کودک 4 ساله ای قادر به پاسخگویی سوالات مخصوص 5 ساله ها باشد باهوش در نظر گرفته می شد ولی اگر قادر به پاسخگویی سوالات 3 ساله ها نباشد نسبت به همسالان خود کم هوش و در صورت پاسخ به سوالات 6 ساله ها بسیار باهوش در نظر گرفته میشد.
مفهوم سن عقلی از نظر آلفرد بینه شامل توانایی عمومی در فهم،استدلال،داوری و حافظه بود.
آزمون هوش استنفورد – بینه
لویی ترمن روانشناس آمریکایی در دانشگاه استنفورد به استاندارد سازی سوالات تست هوش آلفرد بینه ( آزمون بینه- سیمون) اقدام کرد. این اقتباس توسط ترمن و مریل که از اساتید دانشگاه استنفورد بودند انجام گردید. تست هوش استنفورد- بینه چندین بار طی سالهای مختلف مورد تجدید نظر قرار گرفت.
تست هوش استنفورد- بینت در تجدیدنظر سال ۱۹۸۶ به صورت مواد زیر تعیین گردید:
استدلال کلامی
استدلال انتزاعی- دیداری
استدلال کمی
حافظه کوتاه مدت
بهره هوش( هوشبهر یا ضریب هوشی)
جهت تعیین میزان هوش یک کودک در مقایسه با همسالان خود و همچنین برطرف کردن برخی محدودیتهای سن عقلی به تنهایی،هوشبهر توسط ویلیام اشترن روان شناس آلمانی پیشنهاد شد که ترمن نیز با این شاخص موافقت کرد.
هوشبهر از سن عقلی به تنهایی معنادار تر بوده که از سن عقلی تقسیم بر سن تقویمی ضرب در صد به دست می آید. در صورت مساوی بودن سن عقلی با سن تقویمی، هوشبهر صد بوده که به هنجار شناخته می شود.
با افزایش سن عقلی نسبت به سن تقویمی، هوشبهر افزایش یافته و فرد باهوش تر در نظر گرفته میشد که خود می توانست سطوح مختلفی بر اساس هوشبهر داشته باشد (مثلاً متوسط بالا،باهوش و بسیار باهوش) به عنوان مثال فرد بر اساس تست هوش کودکان استنفورد-بینه با هوشبهر 140- 120 باهوش و با هوش بهر بیشتر از 140 بسیار باهوش محسوب میشد.
سوالات متداول:
1.هوش چیست؟
هوش عبارت است از توانایی فرد برای تفکر منطقی ( عقلانی)، عمل هدفمند و برخورد موثر با محیط. مغز انسان مهم ترین قسمت بدن است که در هوش و فعالیت های هوشمند نقش دارد.
2. چه آزمون هایی در مرکز تست هوش کودکان دکتر صابر انجام می شود؟
مرکز هوش دکتر صابر یک مرکز جامع تست و سنجش می باشد که به ارزیابی و انجام انواع تست های هوش، تست توجه دیداری، تست های حافظه و تمییز شنیداری و تست ها روانشناسی و چک لیست های تشخیصی می پردازد.
تست هوش بینه سیمون چیست؟ سه نسخه متفاوت به عنوان نسخه هایی از آزمون هوش بینه سیمون، به یادگار مانده است که به ترتیب در سالهای ۱۹۰۵ ، ۱۹۰۸، ۱۹۱۱، به چاپ رسیده است. بنابراین، به ترتیب نسخه اول، پس از آن نسخه دوم و سپس نسخه سوم تست هوش بینه- سیمون عنوان می شود. مرکز تست هوش کودکان دکتر صابر به صورت تخصصی به انجام تست های هوش مختلف و آمادگی جهت سنجش ورود به مدرسه می پردازد. در بعضی مراکز روانشناسی، تست هوش بینه آنلاین نیز انجام می شود. اما به دلیل کاهش روایی تست و اختمال بروز خطاهای اجرایی بهترین کار اجرای آزمون بینه و سیمون به صورت حضوری و زیر نظر یک متخصص روانسنجی با تجربه می باشد. تست هوش بینه کودک با تعیین سن ذهنی برای کودکان می توانند در تشخیص میزان تاخیر کودک و نیاز های او کمک کننده باشد.
آزمون بینه بعدها توسط استنفورد بازبینی شد، این آزمون هوش از قدمت بالایی برخوردارند؛ به طوری که نزدیک به یک قرن می باشد. در این مبحث،به نسخه های اول،دوم، سوم و چهارم آزمون هوش استنفورد بینه پرداخته شده تا از این طریق بتوان شناخت کاملی را پیرامون نسخه پنجم این تست هوش بینه و پس از آن،نسخه نوین،به دست آورد. مرکز تست هوش کودکان در تهران زیر نظر دکتر صابر به اجرای دقیق تست هوش استنفورد بینه برای کودکان می پردازد. شاید بتوان تست هوش استنفورد بینه دانلود شود اما نحوه اجرا و نمره دهی تست استنفورد بینه بسیار مهم می باشد و بر روی نتیجه آن موثر است. پس از اجرای درست آزمون بینه تفسیر دقیق آن نیز اهمیت دارد و می توان از نتایج آزمون به مشکلات اساسی کودکان پیبرد.
اولین نسخه آزمون هوش بینه- سیمون برای کودکان
پس از اینکه در سال ۱۹۰۴، به بینه ماموریت داده شد تا اولین آزمون هوشی را برای تفکیک کودکان عقب مانده ذهنی با کودکان عادی ساختار سازی کند، وی با تلاشهای شبانهروزی و همکاری فعالانه تئودور سیمون، توانست در سال ۱۹۰۵، اولین آزمون هوش را تحت عنوان آزمون هوشی بینه- سیمون به چاپ برساند و نام خود را به عنوان اولین سازنده آزمون هوش در تاریخ اندازه گیری هوش ثبت کند.
در تدوین اولین نسخه آزمون هوشی بینه- سیمون، هدف، شناسایی کودکان عقب مانده ذهنی از کودکان عادی بود که این اقدام به عنوان یکی از مهمترین اهداف آموزش و پرورش کشور فرانسه محسوب می شد. نسخه ای که توسط بینه و با همکاری سیمون طراحی شد، در زمینه های کاربردی شناسایی کودکان کم توان ذهنی، استفاده های ارزشمندی را به نمایش گذاشت. نسخه مزبور، به عنوان اولین آزمون هوش،از ویژگیهای خاصی برخوردار بود که از همه مهمتر، می توان به سن ذهنی تاکید کرد.
آزمون بینه- سیمون،وی با تاکید بر سن ذهنی ( MA ) ،کودکان را به چهار طبقه بهنجار، کودن، کانا و کالیو تقسیم کرد. از معایب آزمون فوق این بود که توان مقایسه کودکان در یک سن تقویمی ( CA ) خاص را نداشت. با این وجود،اولین نسخه آزمون هوشی بینه-سیمون که در سال ۱۹۰۵ به چاپ رسید،به خوبی میتوانست کودکان عقب مانده ذهنی را از کودکان عادی تفکیک کرده و حتی شدت عقبماندگی را در سطوح گسسته چند ارزشی،اندازهگیری کند.
این ابزار که به تست هوش بینه- سیمون ۱۹۰۵ مشهور است،شامل ۳۰ سوال بود که کنش های مختلفی مانند توانایی قضاوت،استنباط و استدلال را (که به نظر بینه از عناصر اصلی هوش بود) اندازهگیری میکرد و میزان دشواری آنها بر پایه یافته های مقایسه ای بین ۵۰ کودک طبیعی ۳ تا ۱۱ ساله و تعدادی از عقب مانده های ذهنی،تعیین گردید و روایی تفکیکی آزمون فوق مشخص شد.
بنابراین،میتوان مطرح کرد که اولین آزمون هوشی بینه– سیمون برای خردسالان ۵ ساله طراحی شده بود ولی کودکان سنین ۴،۵،۶،۷،۸ ساله را نیز در برداشت. با توجه به دامنه سنی ۴ تا ۸ سالگی،باید عنوان کرد که آزمون فوق برای اندازه گیری هوش کودکان پیش دبستانی برای ورود به دبستان به کار برده می شد. برای اندازه گیری هر سال، 6 سوال طرح شده بود که در مجموع 30 سوال به عنوان تست هوشی بینه – سیمون در نسخه اول تدوین گردیده است. در این نسخه، 6 سوال برای کودکان 4 ساله، 6 سوال برای کودکان 5 ساله، 6 سوال برای کودکان 6 ساله، 6 سوال برای کودکان 7 ساله و 6 سوال برای کودکان 8 ساله تدوین شده است.
پس از تدوین نسخه اول آزمون هوش بینه- سیمون، انتقادهای فراوانی به این آزمون هوشی وارد گردید. بزرگترین و پرنفوذ ترین منتقد کننده به نسخه اول تست هوش بینه- سیمون، آلفرد بینه بود. سازنده این آزمون هوش، به عنوان پرنفوذترین انتقاد کننده آزمون مزبور شناخته می شود؛ زیرا از یک سو به مفهوم سازی هوش و از سوی دیگر، به چارچوب آزمون هوشی مزبور آگاهی داشت و به راحتی میتوانست نقاط ضعف این آزمون را منعکس کند.
رویکرد متفکرانه بینه در راستای انتقاد کردن از آزمون هوشی که توسط خویش و با همکاری سیمون طراحی شده بود، موجی از حیرت را در محافل علمی، به وجود آورد. انتقادهای سازنده بینه از اولین نسخه تست هوش بینه- سیمون، به عنوان نماد هایی از رفتارهای اخلاقی بینه محسوب میشود که باید از آن به عنوان سرمشق های اخلاقی، یاد کرد.
هرچند که بین در مقایسه با هنری از نفوذ علمی بالایی برخوردار بود و در مقایسه با سیمون، تلاش های وافری را برای ساختارسازی آزمون هوشی صورت میداد، ولی هرگز به پایمال نمودن حقوق این افراد نپرداخت و از آنها به عنوان همکاران و دانشمندان نیک پندار،صحبت به میان میآورد. اینگونه رفتارهای اخلاقی بینه به همراه اقدامات روان سنجی که در راستای تدوین نسخه اول آزمون هوش بینه- سیمون صورت گرفته بود، نشان دهنده الگوهای اخلاقی مطلوب برای پایه گذاران روانسنجی در تمامی کشورهای رو به توسعه محسوب میشود. به راستی باید از رفتارهای شایسته بینه در زمینه های متفاوت، سرمشق مناسبی برداشت کرد و الگوهای اخلاقی این دانشمند برجسته را در تمامی زمینه های روانسنجی بسط داد.
اخلاق شایسته بینه در زمینه پذیرش انتقادهای سازنده و محفوظ سازی حق همکاران،باعث شده بود تا تمامی شاگردهای وی از او به عنوان انسانی نیکوکار و با اخلاق یاد کنند. فردی که هرگز در محافل علمی از آشکارسازی حقایق علمی کوتاهی نکرد و عقبنشینی را در سرلوحه کار هایش قرار نداد، بلکه با جسارت،شهامت و پشتکار فراوان،با موج جهانت به مقاومت پرداخت. علاوه بر آن،رفتارهای شایستهای که با همکارانش داشت و انتقادهای سازنده که نسبت به فعالیت های خویش منعکس میکرد، باعث شده است تا از او به عنوان سرمشق پایدار در نهضت روانسنجی صحبت به میان آید.
سوالات تست هوش بینه- سیمون نسخه دوم
در دومین نسخه تست بینه- سیمون ۱۹۰۸، مفهوم سن ذهنی عنوان شد که باید سن ذهنی را با سن تقویمی مقایسه کرد و شاخصی را برای توانمندی شناختی کودک به دست آورد. مهمترین دستاورد نسخه دوم آزمون هوش فوق این بود که شاخص هوش، با تاکید بر سند و یا شاخص تقویمی مطرح میشد. این تحول با دیدگاه نظریه پردازان رشد معاصر و افرادی همانند گزل که تلاش می کردند تا با تاکید بر سن تقویمی و مهارت های جسمانی به بررسی و شناخت سن ذهنی دست یابند،هماهنگ بود.
این ابزار، که پیدایش آن بدون تردید از فعالیت های اولیه به منظور تهیه ابزار های اندازه گیری هوش عمومی به شمار میرود، با سابقه ای طولانی به اقتضای نظریه ها و یافته های روانشناختی، به گونه مستمر و در مسیر تکاملی، دستخوش تغییر و تحول شده است. بررسی های منظم بینه و همکار گرانقدرش سیمون، موجب شد تا زمان فوت بینه در سال ۱۹۱۲، حداقل دو مرتبه در آزمون هوش فوق تجدیدنظر به عمل آید. نخستین تجدیدنظر در سال ۱۹۰۸ انجام شد که در آن، سوال های آزمون هوش روی 300 کودک اجرا و برپایه هر گروه سنی برای گروه های ۳ تا ۱۱ ساله هنجاریابی شد. در همین سال بود که مفهوم سن ذهنی در فرهنگ روان سنجی وارد شد.
در دومین نسخه تست هوش بینه- سیمون، علاوه بر افزایش دامنه سنی، تعداد سوال ها نیز افزایش یافت و سوال های آزمون هوشی مزبور، از ۳۰ سوال به ۴۸ سوال افزایش پیدا کرد. علاوه بر آن، بازنگری عمیقی در زمینه برخی از سوال ها انجام گرفت و سوال هایی که مرتبط با زمان واکنش بودند و حافظه را با تأکید بر هجاهای بی معنی اندازه گیری می کردند،حذف شدند.
آزمون هوشی بینه- سیمون نسخه سوم و سن ذهنی
در آخرین چاپ این آزمون هوش که در سال ۱۹۱۱ منتشر شد، پول آزمون به ۵۴ سال افزایش یافت و برای سنین ۳ تا ۱۱ سال نیز هنجاریابی انجام گرفت. با این وجود، هنوز هم دامنه سنی کودکان فراتر از ۱۱ سال نرفته، ولی دامنه سنی به کودکان ۳ ساله نیز توسعه یافت. مهمترین دستاورد نسخه سوم آزمون هوش بینه- سیمون ارائه هنجارهای کمی و کیفی در سنین کمتر از ۴ سال، کودکان پیش دبستانی و مهد کودکی است.
تست هوش بینه-سیمون در سال ۱۹۰۵ به چاپ رسید و در سال ۱۹۰۸ با بازنگری عمیق، توانست سن ذهنی را مطرح کند و با مقایسه آن با سن تقویمی،شاخص دقیق تری از هوش را به دست آورد،سپس در سال ۱۹۱۱ با بازنگری عمیق تر،نه تنها برخی از سوال ها اصلاح شد،بلکه هنجارهای دقیقی نیز ارائه گردید.
در نهایت، اقدامات بینه و سیمون در راستای پاسخگویی به انتقاد های معاصر، موثر واقع شد و در سال ۱۹۱۱، وی با تاکید بر نسخه سوم تست هوش بینه-سیمون، به دامنه سنی ۳ تا ۱۱ سالگی معطوف گردید و توانست هنجارهای مناسبی را برای شناسایی و مقایسه کودکان با یکدیگر، ارائه کند. با مرگ بینه در سال ۱۹۱۲، تئودور سیمون به پاس یادبود از استاد و دوست گرانقدرش بینه، به ساختار سازی و بهسازی آزمون فوق نپرداخت و همواره مطرح میکرد که تلاش های بینه در ساختن اولین آزمون هوش نقش تعیین کننده ای داشته است.
آزمون هوش استانفورد- بینه برای کودکان
برای ایجاد مفهومسازی کاملتری پیرامون نسخه نوین هوش آزمایی تهران- استانفورد- بینه ، شایان ذکر است که در نسخه های پنجگانه استانفورد-بینه نسخه های اول تا سوم با نام مقیاس هوشی عنوان شدهاند و نسخههای چهارم و پنجم با نام مقیاس های تست هوشی مطرح گردیده اند و دلیل این نوع نامگذاری،خروجی های متفاوت تست های هوش استنفورد است. بدین ترتیب که در نسخه های چهارم و پنجم، عوامل هوشی چندگانه مورد بررسی قرار میگیرند؛ در حالی که در نسخه های ابتدایی آزمون استانفورد- بینه، تنها حیطه های غیر کلامی و کلامی مورد سنجش قرار میگرفتند.
اولین نسخه تست هوش استنفورد – بینه
از جمله افرادی که برای اولین بار آزمون بینه- سیمون را به زبان انگلیسی ترجمه کرد، هنری هربرت گودارد است. گودارد، در زمینه ریاضیات و روانشناسی تخصص داشت و تحت نظارت هال تجارت کارورزی در حیطه کودکان کم توان ذهنی را کسب کرد، مدارسی را در حیطه آزمون عقب ماندگان ذهنی، پایه ریزی و آزمون هوشی بینه- سیمون را در آمریکا ترجمه، اجرا و نمره گذاری کرد.
هر چند که گودارد در سال ۱۹۰۸، نسخه اول آزمون بینه- سیمون را به زبان انگلیسی ترجمه کرد و پس از آن نسخه دوم آزمون بینه- سیمون را در سال ۱۹۱۰ دوباره ترجمه کرد،در سال ۱۹۱۲،به ترجمه مجدد نسخه سوم تست بینه- سیمون پرداخت و بستر مناسبی را برای اقدامات پژوهشی ترمن فراهم کرد. نقطه آغاز اقدامات ترمن، فعالیت هایی بود که توسط گودارد در کشور آمریکا انجام گرفت و زمینه سازی مساعدی را برای کتل و هال فراهم ساخت.
از اقدامات کاربردی گودارد، اندازه گیری و سنجش هوش مهاجران اروپایی و آسیایی به آمریکا بود. وی در جزایر آلیس، با همکاری گروهی از کارشناسان خبره روانشناسی، از نسخه سوم آزمون هوشی بینه – سیمون استفاده کرد و با بهره گیری از این آزمون، تلاش میکرد تا مهاجران کم توان ذهنی را شناسایی کند و موجبات بازداری ورود این افراد به کشور آمریکا را فراهم سازد. علاوه بر آن، با شناسایی مهاجران تیزهوش، بستر مناسبی را برای گزینش و گمارش شغلی، ایجاد میکرد.
اینگونه اقدامات در زمینه استفاده از نسخه سوم آزمون هوشی بینه- سیمون کتاب صوتی گودارد و همکارانش در کشور آمریکا استانداردسازی شده بود،داده های تجربی را برای پژوهشگران آمریکایی در حیطه سنجش هوش، فراهم ساخت تا اینکه در سال ۱۹۱۴ ویلیام اشترن، روان شناس آلمانی، مفهوم هوشبهر را عنوان کرد. با مطرح نمودن مفهوم هوشبهر و استفاده از منحنی های هنجار شده، موج جدیدی در تفسیر شاخص هوش و ساختار سازی مجدد تست های هوش (نسخه سوم) آزمون هوش بینه- سیمون، به وجود آمد.
پس از آن در سال ۱۹۱۶ ، لوئیز مدیسون ترمن استاد دانشگاه استانفورد، آزمون هوش بینه- سیمون را که توسط گودارد، از زبان فرانسه به زبان انگلیسی در سه زمان متفاوت (با تاکید بر نسخه های متفاوت تست هوش بینه- سیمون در سال های ۱۹۰۵، ۱۹۰۸ و ۱۹۱۱) ترجمه شده بود، بررسی کرد و از طریق بودجه دانشگاه استانفورد، تلاش کرد تا آن را در جامعه آمریکا، هنجاریابی کند. وی تعداد سوال ها را از ۵۴ سوال به ۹۰ سوال گسترش داد. علاوه بر آن، برای نوجوانان ۱۵، ۱۶ ،و ۱۷ سال، موادی را طراحی کرد که به گونه ای دقیق تر بتوانند وضعیت هوشی افراد بالاتر از حد بهنجار را ارزیابی کند. این اقدام می توانست موجبات استفاده ترمن از اصطلاح هوشبهر را فراهم سازد.
دومین نسخه تست هوش استنفورد- بینه
پس از مدتی، با تلاشهای شبانهروزی ترمن و پیوستن مریل به تیم متخصصان روان سنج در دانشگاه استنفورد، نسخه دوم تست هوش استنفورد- بینه در سال ۱۹۳۷ طراحی شد. در این زمان، ماد مریل به ترمنترمن و مریل، این آزمون هوشی در دو فرم موازی فرم ( L ) و فرم ( M ) بهسازی و نسخه دوم تست هوش استنفورد- ببنه تدوین شد.
از مهمترین دستاوردهای نسخه دوم تست هوش استنفورد- بینه این است که تعداد ماده سوال ها از ۹۰ به ۱۲۹ افزایش یافت و همچنین دامنه سنی آن به کمتر از ۳ سالگی و بیشتر از ۱۸ سالگی نیز گسترش پیدا کرد. بنابراین نسخه دوم آزمون هوش استنفورد- بینه به عنوان تست هوش استنفورد – ترمن- مریل شناخته می شود که دامنه سنی آن از ۲ سالگی تا بزرگسالی گسترش یافت و ما ۱۰ سوال های آن به ۱۲۹ سوال افزایش داده شد.
از ویژگیهای تست هوش استنفورد- ترمن- مریل این است که در سنین ۲ تا ۵ سالگی، سوال های جداگانه ای طراحی شد، در حالی که در نسخه اول این تست هوش، برای هر سال، سوال های جداگانه طراحی شده بود. گسترش سوال سازی یا گویه سازی برای سنین ۱۱ سالگی تا ۱۸ سالگی که حتی بینه و سیمون نیز سوالی طرح نکرده بودند و در مقیاس هوشی استانفورد- بینه نیز سوالی مطرح نشده بود،ادامه یافت.
مقیاس فوق در اولین مرتبه دارای دو فرم موازی ( M ) و ( L ) بود و برای هر فرم،سوال های متفاوت،ولی با شاخص دشواری و روایی محتوایی یکسان طراحی شد. از آنجایی که فعالیت ترمن و مریل، روابط شغلی را افزایش داده بود، بانیان آزمون هوشی فوق، ( L ) را معرف نام لوئیز و ( M ) را معرف نام ماد در نظر گرفتند.
سومین نسخه آزمون هوشی استنفورد- بینه
اقدامات ترمن و مریل در زمینه آزمون بینه- سیمون، بامرگ ترمن در سال ۱۹۵۶، با وقفه روبرو گردید، ولی مریل به کار خویش ادامه داد و در سال ۱۹۶۰، سومین نسخه این آزمون هوشی را به چاپ رساند. در این نسخه، تغییر چندانی در ساختار سازی تست هوشی انجام نگرفت، ولی به شناسایی سطح دشواری سوال ها و کسب هنجارهای مطلوب تاکید فزایندهای شده بود، زیرا فرمهای ( M ) و ( L ) با یکدیگر تلفیق شدند و برای اولین مرتبه، از هوشبهر انحرافی استفاده به عمل آمد.
برای محاسبه هوشبهر انحرافی، میانگین 100 و انحراف استاندارد 16 مورد توجه قرار گرفت و تاکید فزاینده ای به منحنی استاندارد هوشبهر شد. این منحنی، توسط ترستون به جهانیان معرفی گردید و نشان دهنده نمرات هنجار شدهای بود که امکان مقایسه آزمودنی ها را با یکدیگر افزایش میداد و از دیدگاه ترستون در زمینه منحنی استاندارد هوش،استفاده گردید.
چهارمین نسخه تست هوش استنفورد – بینه
در نسخه ۱۹۸۶ یا نسخه چهارم، در چندین عامل، نمره های متفاوت به دست آمد و در زمینه سوال های تشریحی، معیار های واضح تری برای اجرا و نمره گذاری مطرح شد. بعلاوه، در روش های اجرایی، انعطاف پذیری صورت گرفت و آزمودن انطباقی به کار برده شد. همچنین، در برخی از خرده آزمون ها،از میانگین ۵۰ و انحراف استاندارد ۸ به عنوان نقاط استاندارد هنجاری استفاده به عمل آمد. این نسخه توسط رابرت ال ثرندایک و همکاران وی الیزابت هیگن و جرومی ساتلر تدوین شد.
در نسخه نوین تست استنفورد بینه که در مرکز تست هوش دکتر صابر مورد استفاده قرار می گیرد باید توسط یک متخصص انجام شود. آزمون بینه از ۴۵ دقیقه تا نزدیک به ۳ ساعت به طول می انجامد. کودکان بزرگتر زیرمجموعههای بیشتری از سؤالات دارند که باید پاسخ دهند و این باعث میشود زمان تست طولانیتر گردد. این تست هوش برای بررسی آمادگی های سنجش ورود به مدرسه به کار می رود.
سوالات متداول:
1.آزمون هوش استنفورد بینه چقدر طول می کشد؟
آزمون بینه از ۴۵ دقیقه تا نزدیک به ۳ ساعت به طول می انجامد. این تست یک تست جامع می باشد و کودکان بزرگتر زیرمجموعههای بیشتری از سؤالات دارند که باید پاسخ دهند و این باعث میشود زمان تست طولانیتر گردد.
2.تست هوش بینه برای چه سنی مناسب است؟
تست استنفورد بینه یک آزمون استاندارد و ترجمه شده به زبان فارسی می باشد که برای کودکان 2 تا افزاد بالای 18 سال قابل اجرا است.
ضریب هوشی یا همان آی کیو معیاری برای سنجش توانایی های هر فرد می باشد که در قالب اعداد نمایش داده می شود. ضریب هوشی در کودکان توسط تست های استاندارد ارزیابی می شود. تست های هوش شامل سوالاتی در زمینه حافظه، توجه، استدلال، مهارت های کلامی، قضاوت، دانش و… می باشد که کودک با پاسخ دادن به این سوالات از توانایی های استدلال و منطق خود استفاده می نماید. در طبقه بندی هوش کودکان ضریب هوشی نرمال بین 90 تا 110 محاسبه شده است. ضریب هوشی پایین تر از این حد نشان دهنده اختلال در مهارت های رشد ذهنی کودکان می باشد. در مرکز تست هوش کودکان با استفاده از طبقه بندی هوش وکسلر و بینه به محاسبه ضریب هوشی کودکان به صورت دقیق و تخصصی پرداخته می شود.
لازم به ذکر است،شاخص های آماری هوشبهر های هشتگانه که از طریق ترکیب نمرات به دست می آید و به عنوان نمرات ترکیبی شناخته می شوند، بسیار حائز اهمیت است. همواره در آزمون های استاندارد، از میانگین به عنوان معرف شاخص های گرایش مرکزی و انحراف استاندارد به عنوان معرف شاخص های پراکندگی استفاده به عمل می آید. بنابراین،در نسخه پنجم مقیاس های هوشی استنفورد-بینه، از میانگین ۱۰۰ به عنوان معرف شاخص های گرایش مرکزی و انحراف استاندارد ۱۵ به عنوان معرف شاخص های پراکندگی استفاده شده است. در راستای تفسیر دقیق ضریب هوشی، میتوان به این نکته توجه کرد که از ده خرده آزمون تست هوش، پنج عامل و دو حیطه، باید بتوان ۸ هوشبهر را به دست آورد و از این طریق، توانایی افتراقی آزمودنی را مشخص ساخت. از طریق نیمرخ هوشی کودکان به تفاوت بین عملکرد آزمودنی در عوامل و حیطه ها پرداخته می شود و اطلاعات دقیقی در زمینه تفاوت بین توانایی های شناختی آزمودنی یا توانایی افتراقی،حاصل می شود. اینگونه اطلاعات، نقطه عطفی در زمینه تفسیر محسوب می گردند و باید بتوان تفسیر دقیقی را مبتنی بر طبقه بندی ضریب هوشی،ارائه کرد.
این اقدام، در زمینه هوش آزمای نوین تهران-بینه نیز مصداق میکند و از میانگین به عنوان معرف گرایش مرکزی و انحراف استاندارد به عنوان معرف پراکندگی استفاده می شود. این وضعیت باعث می گردد تا فرآیند مقایسه پذیری در مجموع آزمون های پیشرفت تحصیلی و شناختی موازی،به سهولت انجام گیرد.
ضریب هوشی نرمال چقدر است
در زمینه شناسایی افراد استثنایی با تاکید بر سازه هوش،می توان به دو گروه استثنایی تاکید کرد. افرادی که میزان هوش بهر آنها از حد متوسط بالاتر بوده و تفاوت معنی داری را با حد متوسط نشان می دهند،به عنوان تیزهوش، ممتاز و نخبه شناخته می شوند و همواره در منحنی نرمال بالاتر از دو انحراف استاندارد جای گرفتند و در واقع،دو انحراف استاندارد بالاتر از حد متوسط می باشند. از این رو،اگر هر انحراف استاندارد رقم ۱۵ باشد،با تاکید بر دو انحراف استاندارد ( 2×15 ) بالاتر از حد متوسط (رقم ۱۰۰ به عنوان میانگین) باید هوشبهر فراتر از ۱۳۰ را به عنوان گروه استثنایی با امتیازهای شناختی در نظر گرفت و اصطلاحاتی همانند تیزهوش،ممتاز و نخبه را برایشان به کار برد. این وضعیت،در زمینه افراد استثنایی با تاکید بر سازه هوش که عملکرد پایین تر از متوسط را نشان می دهند نیز ، مصداق می کند.
افرادی که میزان هوش بهر آنها از حد متوسط پایین تر است و تفاوت معنی داری را در مقایسه با حد متوسط نشان می دهند،به عنوان افراد کم توان ذهنی و عقب مانده ذهنی در سطوح پناهگاهی،تربیت پذیر و آموزش پذیر شناسایی می شوند. این افراد به عنوان کم توان ذهنی یا عقب مانده ذهنی و شناخته شده و همواره در منحنی استاندارد،دو انحراف استاندارد پایینتر از حد متوسط قرار میگیرند. از این رو،اگر هر انحراف استاندارد رقم ۱۵ باشد،با تاکید بر دو انحراف استاندارد( 2×15 ) پایینتر از حد متوسط (رقم ۱۰۰ به عنوان میانگین) باید هوشبهر کمتر از ۷۰ را به عنوان گروه استثنایی با محدودیت های شناختی در نظر گرفت و اصطلاحاتی همانند آموزش پذیر،تربیت پذیر و پناهگاهی را برایشان به کار برد.
طبقه بندی هوش کودکان
در طبقه بندی ضریب هوشی در تست های هوش کودکان می توان به تست وکسلر و تست استنفورد بینه اشاره نمود که در جدول زیر مشاهده می شود.
طبقهبندی هوش کودکان در آزمون وکسلر (WAIS–IV, WISC–IV, WPPSI–IV)
محدودهٔ بهرهٔ هوشی
طبقهبندی بهرهٔ هوشی
۱۳۵ و بالاتر
بسیار برتر
۱۲۰–۱۳۰
برتر
۱۱۰–۱۱۹
بالاتر از متوسط
۹۰–۱۰۹
متوسط
۸۰–۸۹
پایینتر از متوسط
۷۰–۷۹
مرزی
۶۹ و زیر
بسیار کم
طبقهبندی ضریب هوشی کودکان بر اساس آزمون استنفورد–بینه
محدودهٔ بهرهٔ هوشی
طبقهبندی بهرهٔ هوشی
۱۴۵–۱۶۰
بسیار با استعداد یا بسیار پیشرفته
۱۳۰–۱۴۴
با استعداد یا پیشرفته
۱۲۰–۱۲۹
برتر
۱۱۰–۱۱۹
بالاتر از متوسط
۹۰–۱۰۹
متوسط
۸۰–۸۹
پایینتر از متوسط
۷۰–۷۹
مرزی
۵۵–۶۹
با اختلال خفیف
۴۰–۵۴
اختلال زیاد
با تاکید بر تفسیر دقیق ضریب هوشی، که از هشت هوشبهر به دست می آید، به راحتی می توان توانایی افتراقی آزمودنی را مشخص کرد و کارکردهای شناختی را با تاکید بر سازه هوش، در نظر گرفت. از طریق بررسی نقادانه تست هوش، توان شناسایی کارکردهای شناختی در حیطه با تاکید بر امتیازهای شناختی (تیزهوش و…) یا محدودیت های شناختی (آموزش پذیر و…) امکان پذیر است. اینگونه اقدامات، مهر تاییدی بر استفاده کاربردی از نسخه نوین هوش آزمای تهران- استانفورد- بینه در زمینه روانشناسی و آموزش و پرورش کودکان استثنایی است.
با بررسی سیر تحولی نسخه پنجم مقیاس های هوشی استانفورد- بینه که توسط گال روید تدوین شده است، می توان به ظهور رشته های سنجش استثنایی تاکید کرد. روید که در زمینه سنجش روان شناختی و علوم تربیتی تخصص فزاینده ای را داراست، به عنوان پروفسور آموزش و پرورش استثنایی در دانشگاه کالیفرنیا مشغول به فعالیت است. وی اعتقاد دارد، نسخه پنجم مقیاس های هوشی استانفورد – بینه به عنوان کاربردی ترین ابزار در زمینه شناسایی و آموزش و پرورش کودکان استثنایی با تاکید بر سازه هوش است.
در زمینه شناسایی و آموزش و پرورش کودکان و بزرگسالان استثنایی با تاکید بر سازه هوش که دو طیف عمده آزمودنی با امتیاز های شناختی و محدودیت های شناختی را در بر میگیرند، به راحتی میتوان از طریق بررسی نقادانه طبقه بندی ضریب هوشی، به شناسایی افراد استثنایی پرداخت و برنامه ریزی منظم مبتنی بر نیاز سنجی آموزشی را طراحی، اجرا و ارزشیابی کرد. بدین ترتیب که از طریق تحلیل نقادانه ضریب هوشی، توانایی افراطی آزمودنی مشخص گردیده و بستر مناسبی برای آموزش و پرورش استثنایی در عوامل پنجگانه سازنده هوش (استدلال سیال،دانش،استدلال کمی،پردازش دیداری-فضایی و حافظه فعال) و حیطه های هوشبهر(کلامی و غیرکلامی) فراهم می شود.
از طریق کارکردهای شناختی در حیطه های هشتگانه هوش، نیازهای آموزشی مرتبط با کارکردهای شناختی آزمودنی در حیطه های استثنایی (استعداد و یا محدودیت) مشخص می شود و می توان نیازهای آموزشی را به گونه ای دقیق و تجربی مشخص ساخت و با استفاده از فرآیند سنجش استثنایی، به مستند سازی منطقی پرداخت. در راستای بهره گیری از نسخه نوین تست هوش تهران- استانفورد- بینه برای اهداف نیاز سنجی آموزش استثنایی، ضروری است تا نیم رخ ترکیبی نمرات استاندارد (نیمرخ هوشی) ترسیم شده و سطوح هوشی با تاکید بر نخبه،تیزهوش،باهوش،متوسط،مرزی،آموزش پذیر و تربیت پذیر،شناسایی شود تا از این طریق بتوان تفسیر کامل تری را در زمینه نیازسنجی آموزش استثنایی ارائه نمود.
طبقه بندی ضریب هوشی در آموزش استثنایی
هرچند که به گونه ای دقیق تر به تفسیر نیمرخ هوشی پرداخته میشود، ولی توصیف اجمالی کاربردهای نسخه نوین تست هوش تهران – استانفورد- بینه در زمینه های سنجش استثنایی ضروری است و از این طریق می توان به تفسیر ضریب هوشی تاکید کرد. بنابراین، در مواقعی که یک یا چند هوشبهر در دامنه آموزش و پرورش استثنایی جای گیرد، باید به دانش فنی مرتبط با شناسایی و آموزش و پرورش کودکان استثنایی رجوع کرد و نیازسنجی آموزشی مستندی را در راستای طراحی و برنامهریزی آموزش و پرورش استثنایی برای آزمودنی، ارائه داد.
در زمینه سنجش استثنایی و پیش دبستانی، اصول و قواعد فراوانی وجود دارد که از جمله میتوان به قاعده برونیابی، اشاره داشت. در قاعده برون یابی،به خلاقیت آزمونگر حرفهای در تغییر شرایط محیطی برای سهولت آزمودنی با نقص های ارتباطی ( نابینا، ناشنوا و …) تاکید می گردد و آزمون گر حرفه ای مسئولیت می یابد تا شرایط اجرای استاندارد را تغییر داده و با رعایت محدودیت های آزمودنی، به اجرای نسخه نوین تست هوش تهران- استانفورد- بیمه پرداخته و نمره گذاری دقیقی را انجام دهد. علاوه بر قاعده برون یابی، قواعد واضح و شفافی پیرامون سنجش استثنایی مطرح می شوند که این قواعد در ساختار سازی نسخه نوین تست هوش تهران- استانفورد- بینه قرار گرفته است.
سوالات متداول:
1. ضریب هوشی نرمال در کودکان چقدر است؟
در طبقه بندی هوش کودکان ضریب هوشی نرمال بین 90 تا 110 محاسبه شده است.
2. انجام تست هوش برای کودکان استثنایی چه فایده ای دارد؟
در راستای بهره گیری از نسخه نوین تست هوش تهران- استانفورد- بینه برای اهداف نیاز سنجی آموزش استثنایی، ضروری است تا نیم رخ ترکیبی نمرات استاندارد (نیمرخ هوشی) ترسیم شده و سطوح هوشی با تاکید بر نخبه،تیزهوش،باهوش،متوسط،مرزی،آموزش پذیر و تربیت پذیر،شناسایی شود تا از این طریق بتوان تفسیر کامل تری را در زمینه نیازسنجی آموزش استثنایی ارائه نمود.
تست هوش چیست؟برای ترسیم نیمرخ هوشی باید در نظر گرفت که پنج عامل استدلال سیال،دانش، استدلال کمی، پردازش دیداری-فضایی و حافظه فعال،به عنوان عوامل سازنده انواع هوش محسوب گردیده و با بررسی دقیق عوامل سازنده تست آی کیو، میتوان به میزان و نحوه کارکردهای شناختی آزمودنی،دست یافت که این طبقه بندی انواع تست هوش کودکان از طریق بررسی کارکردهای شناختی در حیطه های هوش غیر کلامی و هوش کلامی، تسهیل می یابد. مرکز تست هوش دکتر صابر در حیطه انجام و تفسیر انواع تست هوش و حافظه و توجه کودکان به صورت تخصصی فعالیت می نماید.
انواع هوش چیست- هوش کلامی و غیر کلامی
علاوه بر ۵ عامل هوش که در ترسیم نیمرخ هوشی کاربرد دارد، باید به حیطه های غیر کلامی و کلامی نیز توجه خاصی را مبذول کرد و در تدوین نیمرخ هوشی، توانایی شناخت آزمودنی را در زمینه های کلامی و عملکردی (غیر کلامی) در نظر گرفت. حیطه های کلامی به سوالهای خاصی که آزمودنی پاسخ شفاهی می دهد، اطلاق می شود و معرف پاسخ های گفتاری آزمودنی است. در مقابل حیطه کلامی که در آن دقت فزایندهای در سوال نمودن و پاسخ دادن انجام میگیرد، حیطه غیرکلامی، با زمینههای عملکردی سر و کار دارد و از آزمودنی خواسته می شود تا تکلیف خاصی را انجام دهد.
با تاکید بر تاریخچه آزمون های هوشی بینه- سیمون، مشاهده میشود که، نسخه اول( ۱۹۰۵) ،نسخه دوم( ۱۹۰۸) و نسخه سوم (۱۹۱۱) تنها سطح هوشی را محاسبه می کردند، در حالی که در نسخه اول( ۱۹۱۶) و نسخه دوم( ۱۹۳۷) مقیاس های هوشی استنفورد- بینه، تنها هوشبهر کل محاسبه میشد. در نسخه سوم (۱۹۶۰) و نسخه چهارم مقیاس هوشی استنفورد- بینه( ۱۹۸۶)، علاوه بر هوشبهر کل، هوش غیر کلامی و هوش کلامی نیز محاسبه می گردید.
امروزه، بهره گیری از هوشبهر کل، هوش کلامی و هوش غیرکلامی توسعه یافته و علاوه بر ترسیم محیط های غیر کلامی و کلامی در نیمرخ هوشی، به عوامل سازنده هوش نیز توجه خاصی مبذول می شود. بدین ترتیب که عوامل سازنده هوش،در حیطه های غیر کلامی و کلامی عنوان گردیده و پس از آن، نیمرخ هوشی با تاکید بر عوامل سازنده هوش در حیطه های غیر کلامی و کلامی مطرح میشود. بنابراین برای ترسیم نیمرخ هوشی، در نسخه نوین هوش آزمایی تهران- استانفورد- بینه، به بهرهگیری از هوشبهر استدلال سیال، دانش،استدلال کمی، پردازش دیداری-فضایی و حافظه فعال پرداخته و هوشبهر کلامی، هوشبهر غیر کلامی و هوشبهر کل نیز در ترسیم نیمرخ هوشی به کار برده میشود.
با بررسی نقادانه ی تست هوش، می توان نقاط ضعف و قوت آزمودنی را در زمینه های هوش غیر کلامی و هوش کلامی به دست آورد و با مقایسه تواناییهای شناختی در حیطه های غیر کلامی و کلامی، رهنمودهای کاربردی را برای انتخاب رشته تحصیلی،گزینش شغل و دیگر فرایندهای مرتبط با راهنمایی و مشاوره شغلی- تحصیلی،فراهم کرد. از این رو،با استفاده از تست هوش در زمینههای هوش کلامی و هوش غیر کلامی، می توان اطلاعات کاربردی را برای انتخاب رشته تحصیلی، گزینش شغل و تمامی زمینه های راهنمایی و مشاوره شغلی-حرفه ای، به دست آورد؛ زیرا توانایی های شناختی به عنوان یکی از عوامل تعیین کننده موفقیت شغلی و تحصیلی محسوب میشوند.
کسب اطلاعات پیرامون کارکرد شناختی آزمودنی در عوامل پنج گانه سازنده هوش که در حیطه های غیر کلامی و کلامی مطرح می شود، ساختار نسخه نوین تست هوش کودکان تهران-استنفورد-بینه را در ده حیطه مجزا قرار می دهد. حیطه های ده گانه ی تست های هوش سازنده نسخه نوین تست هوش تهران-استانفورد- بینه، به عنوان خرده آزمون شناخته میشوند. بنابراین، نسخه نوین تست هوش تهران-استنفورد- بینه، دارای ده خرده آزمون است چه عوامل سازنده هوش در حیطه های غیر کلامی و کلامی، تحت عنوان خرده آزمون،عنوان می گردند.
این ده خرده آزمون، توانایی ارائه ۸ هوشبهر را فراهم میکند و اطلاعات مکفی را پیرامون تواناییهای شناختی آزمودنی با عناوین هوشبهر کل، هوشبهر کلامی، هوشبهر غیر کلامی، هوشبهر استدلال سیال، هوشبهر دانش، هوشبهر استدلال کمی، هوشبهر پردازش دیداری- فضایی و هوش بهر حافظه فعال، ارائه می نماید. به گونهای دقیق، می توان خرده آزمون های ده گانه نسخه نوین تست هوش تهران- استنفورد- بینه، و هشت هوشبهر را به شرح زیر مطرح ساخت.:
عوامل سازنده نیمرخ هوشی تست هوش
حیطه ها
عوامل
هوش کلامی
هوش غیر کلامی
هوشبهر
استدلال سیال
استدلال سیال کلامی
استدلال سیال غیر کلامی
هوشبهر استدلال سیال
دانش
دانش کلامی
دانش غیر کلامی
هوشبهر دانش
استدلال کمی
استدلال کمی کلامی
استدلال کمی غیر کلامی
هوشبهر استدلال کمی
پردازش دیداری- فضایی
پردازش دیداری- فضایی کلامی
پردازش دیداری- فضایی غیر کلامی
هوشبهر پردازش دیداری- فضایی
حافظه فعال
حافظه فعال کلامی
حافظهی فعال غیر کلامی
هوشبهر حافظه فعال
هوشبهر
هوشبهر کلامی
هوشبهر غیر کلامی
هوشبهر کل
با تاکید بر مجموع یافته های حاصله در سطح و ستون جدول مزبور،میتوان عوامل سازنده نیمرخ هوشی را در نظر گرفت. بدین ترتیب که در ستون، به هوش کلامی،هوش غیر کلامی و هوشبهر کل پرداخته شده و در سطر، هوشبهر استدلال سیال، هوشبهر دانش، هوش بر استدلال کمی، هوشبهر پردازش دیداری-فضایی و هوشبهر حافظه فعال،جای دارد. بنابراین، برای ترسیم نیمرخ هوش، باید هشت هوشبهر را محاسبه کرد و از طریق مقایسه هوشبهر های هشت گانه، اطلاعات کاربردی را در زمینه های گزینش، گمارش،شناسایی و آموزش،تشخیص و درمان به دست آورد.
تست هوش استنفورد-بینه
پس از اینکه قرارداد آزمون های ده گانه سازنده نسخه نوین تست هوش تهران- استانفورد- بینه، اجرا و نمرات خام به نمرات تراز تبدیل شد و از طریق نمرات تراز،هوشبهر محاسبه گردید،در راستای اقدامات مرتبط با تفسیر،باید به تدوین نیمرخ هوشی پرداخت و ۸ هوشبهر را در تفسیر مد نظر قرار داد.
در نهایت، میتوان تدوین نیمرخ هوشی را به عنوان نقطه پیوند بین اقدامات سنجش و آموزش در نظر گرفت. نقطه عطفی که موجبات شکلگیری نهضت روانشناختی- آموزشی را فراهم ساخته است،بدین ترتیب که از یک سو به شناسایی نیازهای آموزشی به وسیله سنجش استثنایی و از سویی دیگر، به برنامه ریزی دقیق در راستای کاهش لنگرگاه های شناختی و توسعه توانمندی های هوشی، معطوف است. با توجه به اینکه شناسایی لنگرگاه های شناختی (کسب نمره پایین تر در یک خرده آزمون نسبت به خرده آزمون های دیگر در حیطه های غیر کلامی و کلامی) ،از مهمترین و اساسی ترین اقدامات در حیطه سنجش استثنایی محسوب میشود،ضروری است تا به این امر توجه ویژه ای مبذول شود.
تست وکسلر از تست های مهم قابل اجرا در کودکان است که در مرکز تست و سنجش هوش دکتر صابر انجام می شود. تست ادراکی فراستیگ، تست های توجه و تمرکز، آزمون های تخصصی حافظه از دیگر خدمات جامع مرکز تخصصی تست هوش کودکان دکتر صابر می باشد که در ارزیابی و تشخیص مشکلات کودکان نقش بسزایی دارد.
سوالات متداول:
1.از کجا بدانیم چه تست هوشی برای کودک ما مناسب است؟
به صورت معمول برای ارزیابی هوش کودکان از یکی از ابزارهای هوش استاندارد نظیر تست هوش وکسلر، تست هوش بینه یا … استفاده نمود. اما انتخاب اینکه کدام آزمون را مورد استفاده قرار دهیم بسته به تشخیص دکتر متخصص و سن کودک می باشد.
2.آزمون های هوش چه چیزی را ارزیابی می کنند؟
آزمون های هوش به ارزیابی قدرت حافظه، دانش، قدرت استدلال، ادراک فضایی و توجه در کودکان می پردازد.