اختلال پردازش حسی در کودکان مبتلا به اوتیسم شایع است و حتی در ملاک های تشخیص اختلال اوتیسم هم گنجانده شده است. این اختلال به عنوان یک اختلال همراه در تشخیص های دیگر نظیر بیش فعالی و نقص توجه، اختلال یادگیری، اختلالات زبانی، سندروم ایکس شکننده و مشکلات روانپزشکی مانند استرس پس از حادثه دیده می شود. هر کودک مبتلا به طیف اوتیسم منحصر به فرد بوده و این منحصر به فردی، حساسیت های حسی خاص آن ها را نیز شامل می شود. کودکان مبتلا به اوتیسم می توانند به طیف گسترده ای از محرک ها، حساسیت بیش از اندازه (واکنش بیش از اندازه) و حساسیت کمتر از اندازه (واکنش کم) داشته باشند. بیشتر کودکان مبتلا ترکیبی از هر دو اختلال حسی را دارند. مرکز اوتیسم دکتر صابر با تشخیص اوتیسم و اختلال پردازش حسی در کودکان، و درمان این اختلالات با روش های کاردرمانی حسی، رفتار درمانی و… به درمان مشکلات حسی در کودکان اوتیسم می پردازد.
اختلال پردازش حسی یک اختلال شایع در جهان می باشد. میزان این اختلال در آمریکا یک کودک از هر 20 کودک می باشد. علت اختلال پردازش حسی هنوز شناخته شده نیست اما ریشه های ژنتیکی در آن دیده می شود.
علائم اختلال پردازش حسی در کودکان عبارتند از:
مشکلات رفتاری مثل زدن و گاز گرفتن
مشکلات تغذیه و بد غذایی
مشکل در پوشیدن لباس خاصی
واکنش بیش از حد به بو های خاص
واکنش بیش از حد به صداهای مختلف مثلا علاقه به صدا سشوار
واکنش شدید به نور برای مثال بی قراری و تکانشگری به نورهای رنگی
ترس از قرار گرفتن در جاهایی که تعادلش را درگیر می کند برای مثال ایستادن روی صندلی یا تاب خوردن
اضطراب و بی قراری در مواجهه با موقعیت هایی که کثیف می شود .برای مثال اجتناب از گل بازی
مشکل در حمام رفتن و شستشو
تحمل زیاد به درد یا تحمل پایین به درد
مشکل در لمس شدن و بغل شدن توسط دیگران
پرخاشگری و گوشه گیری
حرکات تکراری و تکان دادن خود و بالا و پایین پریدن
اختلالات پردازش حسی در کودکان اوتیسم
اوتیسم و اختلال پردازش حسی همچون هشیاری و توجه بین دو وضعیت متغیر است: جستجوی حسی و مشکلات حسی. به نظر می رسد این که فردی در وضعیت جستجوی حسی باشد یا اجتناب حسی، به آستانه ادراکی او مربوط است. فرض کنید فردی آستانه های حسی اش افزایش یافته باشد. مثلا فردی که کم شنوا شده است، برای درک نیازمند دریافت محرک های قوی تری است چرا که در درک محرک های معمولی با مشکل مواجه است. این محرک ها برای وی مبهم است. کودکان نابینا گاهی برای تحریک چشم شان، آن را فشار می دهند تا نوری که از طریق بینایی دریافت نمی کنند، با فشار دریافت کنند. کودکان دارای اوتیسم ادراک حسی کند و مبهم و مشکلات حسی دارند، ممکن است درگیر رفتار های جستجوی حسی چون خیره شدن به نور، بوئیدن و لیسیدن اشیا، بال بال زدن و چرخیدن یا در موارد شدید رفتار های آسیب زن به خود بشوند. رفتار های کلیشه ای مثل بال بال زدن و چرخیدن و… علاوه بر ارضای حسی کودک ممکن است باعث کاهش استرس وی نیز بشود. ما نیز هنگام خوشحالی بالا و پایین می پریم یا هنگام شکست، سرخوردگی و ناامیدی سرمان را به دیوار می کوبیم یا با مشت روی سرمان می کوبیم. مطالعات نشان می دهد این گونه رفتار ها ضربان قلب را کاهش می دهد. بعضی از بچه های دارای اوتیسم که به شدت درگیر جستوگری حسی هستند، رفتار های خودزنی نشان می دهند. بر اساس یک فرضیه چنین رفتار های افراطی باعث آزادی اندروفین ها (مخدر های خود بدن) و در نتیجه ایجاد احساس خوشایندی مثل راه رفتن روی ابرها و سرخوشی می شود.
مشکلات حسی در اوتیسم
در مقابل کودک مبتلا به اوتیسم و اختلال پردازش حسی که آستانه های حسی اش پایین آمده است، دچار بیش حسی و مشکلات حسی می شود و تحمل محرک های حسی معمولی برای کودک غیر ممکن می شود، مثلا یک لباس پشمی احساسی مثل روپوشی از سوزن به کودک می دهد. کودکان دارای تند حسی شنیداری ممکن است با شنیدن صدای جارو برقی و مخلوط کن دچار ترس بشوند یا از حضور در مجامع عمومی مثل عروسی یا جشن تولد خودداری کنند یا به خاطر صدای بلند سیفون دستشویی نروند. همان طور که دیدید یک علامت رفتاری ممکن است به دلیل نقایص مختلف یا ترکیبی از آن ها ایجاد شود. برای همین بهتر است برای کمک به کودک در مرکز دایره ایستاده در جایی که بدترین علائم یعنی رفتار خود زنی و تخریب قرار دارد. حالا می توان یک تصویر کلی از مسئله داشت. نقایص زیر پایه های مختلف یا ترکیب نقایص منجر به بروز رفتار هایی می شود که تحت عنوان علامت دیده می شوند. برای کمک به کودک باید علت بروز رفتار را پیدا کرد یعنی ببینیم کدام یک از نقایص عامل بروز این رفتار است.
علائم مشکلات حسی کودکان اوتیسم
گاز گرفتن خود و دیگران یا نیشگون گرفتن
اجتناب از لمس شدن توسط دیگران
عدم علاقه به استفاده از لباس ها با بافت متفاوت یا اسباب بازی ها و عروسک های پولیشی
به هم ریختگی و بیقراری در مکان های شلوغ یا مکان های جدید
حرکات اضافه،بال بال زدن و جیغ زدن در مواجهه با محرک های بینایی، صوتی یا بویایی
علاقهمند به مصرف غذاهای خاص
بو کردن اشیاء یا افراد
لیس زدن یا گاز گرفتن اشیاء یا بافت های خاص
اجتناب از حمام کردن و خیس شدن سر
گرفتن گوشها و کشیدن آن ها با شنیدن صداهایزمینه ای که دیگران را اذیت نمی کند.
سوالات متداول:
1. آیا هر کودکی که علائم اختلال پردازش حسی دارد، اوتیسم است؟
خیر اختلال پردازش حسی می تواند همراه با اختلال اوتیسم و یا به تنهایی و یا همراه با اختلال بیش فعالی و نقص توجه، اختلالات یادگیری و… دیده شود.
2.آیا اختلال پردازش حسی درمان دارد؟
بله، با تکنیک های گفتاردرمانی حسی، کاردرمانی یکپارچگی حسی، ماساژ درمانی و سنسوری روم می توان اختلالات پردازش حسی را درمان نمود.
3. آیا بدغذایی در کودکان ممکن است با بیش حسی مرتبط باشد؟
بله، اختلال پردازش حسی یک اختلال در پردازش محرک های حسی در کودکان است که ممکن است به صورت اختلال در جویدن بعضی خوراکی ها و بلعیدن بافت هایی مانند پوره میوه ها دیده شود که موجب مشکلات تغذیه و بد غذایی کودک می شود.
تشخیص اوتیسم در سن دو سالگی برای پدر و مادر ها قابل‌تشخیص نمی باشد، اما اگر علائم اوتیسم در کودک دو ساله توسط دکتر تشخیص اوتیسم تعیین شود، می شود آن را تشخیص داد و اقدامات لازم را توسط متخصصان انجام داد. به عنوان مثال کودکان دو ساله که مبتلا به اختلال اوتیسم هستند، با دیگر کودکان هم سن و سال خودشان با روش های عادی که ما انتظار داریم، بازی نمی کنند. دکتر صابر، بهترین دکتر تشخیص اتیسم در کودکان، با ارزیابی دقیق علائم اوتیسم در کودک دو ساله به تشخیص اوتیسم 2 ساله می پردازد.
علائم اوتیسم در صدرا، کودک دو ساله
مادر صدرا (کودکی با تشخیص اوتیسم) می گوید : « نگرانی من در مورد صدرا این است که کم حرف می‌زند. 6 – 7 کلمه دارد که هر وقت دلش می خواهد استفاده می کند. « تأخیر در گفتار اولین دغدغه یا علامتی است که والدین را نگران می کند، اما برای من همان قدر که تولید گفتار مهم است، درک گفتار نیز اهمیت دارد. لذا از مادرش می پرسم که آیا صدرا به نام خودش پاسخ می دهد ؟ ( بچه ها معمولاً در ۹ ماهگی وقتی صدایشان می کنیم، به طور ارادی پاسخ می دهند ). مادرش می گوید؛ گاهی اوقات فکر می کنم اصلاً نمی شنود. می پرسم آیا دستور های ساده ای که به او می دهید را اجرا می کند ؟ مثلا بیا اینجا! یا …. رو به من بده! ( بچه ها معمولاً در حدود 12 ماهگی شروع به اجرای دستورات می کنند ). مادر صدرا می گوید کودکش در چند ماه أخیر ( حدود ۲۰ ماهگی ) شروع به اجرای دستور های ساده کرده است. لذا به ذهنم می رسد که ممکن است زبان ادراکی صدرا نیز در کنار زبان بیانی اش با تأخیر مواجه باشد. از مادرش می پرسم آیا بازی های ژستی مثل دالی موشه را بلد است؟ می گوید : بعضی وقت ها از ما تقلید می کند ولی خودش هیچ وقت شروع نمی کند. ( بچه ها در شرایط عادی حدود 7 تا 9 ماهگی از این بازی ها لذت می برند در ابتدا به تقلید از اطرافیان این بازی را انجام می دهند، سپس در حدود 10 تا 12 ماهگی خودشان این کار را انجام می دهند. می پرسم آیا به چیزی اشاره می کند یا به چیز هایی که شما اشاره می کنید نگاه می کند؟ ( اشاره کردن یک فعالیت ارتباطی مهم است که پا به پای گفتار رشد میکند و هم زمان با شروع گفتار در حدود 12 ماهگی ظاهر می شود. ) والدینش می گویند وقتی چیزی می خواهد به آن اشاره می کند و به جایی که ما اشاره می کنیم اگر نزدیک باشد نگاه می کند. می پرسم خواسته هایش را چگونه نشان می دهد؟ والدینش می گویند گاهی از کلماتی که دارد استفاده می کند، وقتی هم که اسمش را نمی داند به آن اشاره می کند. اکنون دیگر نگران می شوند که صدرا نه تنها دچار تأخیر در گفتار است بلکه در ادراک نیز تأخیر دارد و علاوه بر آن مشکل فراتر از گفتار است. این ها برخی از علائم اوتیسم در کودک دو ساله است که به تشخیص اوتیسم هم کمک می کند.
علائم اوتیسم و مهارت های حرکتی
حال بر مهارت های حرکتی ظریف و مهارت های خود مراقبتی متمرکز می شوم. این مهارت ها سرنخ های مهمی از رشد ذهنی کلی کودک به دست می دهد. برای مثال توانایی به دست گرفتن و استفاده از قاشق یک مهارت حرکتی ظریف است. که نشان از رشد شناختی کودک نیز دارد چرا که کودک باید از کارکرد قاشق به عنوان یک ابزار را درک کند. والدین صدرا می گویند که حدود 14 ماهگی استفاده از قاشق را یاد گرفته است که به موقع است، و در پوشیدن و درآوردن لباس با بردن دست به داخل آستین یا در آوردن آن کمک می کند. صدرا این مهارت ها را به موقع کسب کرده است یعنی رشد مهارت های تطابقی حرکتی ظریف غیر زبانی صدرا مطابق جدول مراحل رشد می باشد. این امر مبین آن است که هوش عمومی صدرا طبیعی است. در رابطه با مهارت های حرکتی درشت هم صدرا در ۱۵ ماهگی راه فتاده است و در ۱۸ ماهگی شروع به دویدن کرده است. یعنی در آخرین فرصت رشد طبیعی آن ها را کسب کرده است. سپس در مورد بازی می پرسم. بازی یک فعالیت رشدی است که به طور هم زمان توانمندی های زبانی، شناختی و حرکتی کودک را منعکس می کند. والدین صدرا می گویند، دوست دارد به داستان گوش کند. عاشق لامپ و پنکه ( چیز های چرخان ) است. اشیا را از گوشه چشمش نگاه می کند، به شکل وسواس گونه ای در را باز و بسته می کند و فیلم های ویدئویی را به خاطر می سپارد. هنگامی که هیجان زده می شود، بال بال می زند یا دست هایش را مشت می کند. این ها برخی دیگر از علائم اوتیسم در کودک دو ساله است که به دکتر اوتیسم کمک می کند تا تشخیص اوتیسم راحت تر انجام شود.
تشخیص اوتیسم سطح 2
هنگام ارزیابی صدرا، او را کودکی هوشیار می بینم که تمایل به ارتباط و همکاری ندارد، تماس چشمی او کوتاه و ناپایدار است و گاهی وقتی چیزی می خواهد کلمه ای نامفهوم می گوید. از او می پرسم « توپ کو ؟ » در پاسخ به من لبخند می زند، می چرخد و توپ را پیدا می کند. این نشانگر آن است که وی قادر به اجرای دستور های ساده بدون سرنخ اشاره ای می باشد. در سایر موارد موفق به تعامل با او نشدم. وی درگیر علامت خروج روی در اتاقم بود و در حال بال بال زدن. برای بررسی توانایی حل مسئله صدرا از پازل اشکال و پیدا کردن اشیاء پنهان شده ( قایم شده ) استفاده کردم. این مهارت ها در حدود 16 تا 18 ماهگی در کودک عادی ظاهر می شود. صدرا غالبا آرام است و گه گاهی پریشان و آشفته می شود. بر اساس سابقه رشدی صدرا، مشاهده وی و انجام آزمون های استاندارد می توان برای صدرا تشخیص اختلال رشدی فراگیر غیر اختصاصی گذاشته شد. اگر امروز صدرا مجددا با همین ویژگی ها مراجعه نماید، بر اساس نسخه پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، برای او تشخیص اوتیسم سطح ۲ خواهیم گذاشت.
از آن جایی که دانش آموزان مبتلا به اوتیسم، نیاز ها و ویژگی های غیر عادی نسبت به سایر دانش آموزان دارند، استفاده از روش های آموزشی رایج برای آموزش به آن ها مناسب نبوده و تأثیر قابل توجهی بر یادگیری آن ها نمی گذارد. اگر کودک شما مبتلا به اوتیسم است، می تواند همه زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد، حتی ممکن است سلامت جسمی و روحی شما و زندگی اجتماعی را تحت تاثیر قرار دهد؛ از این رو آموزش والدین کودکان اوتیسم از جایگاه ویژه ه ای برخوردار است. چرا که مشکلات کودکان اوتیسم کم نیست. دکتر صابر، بهترین دکتر تشخیص کودکان اوتیسم در تهران، با آموزش به خانواده کودکان اوتیسم و آموزش نحوه برخورد با دانش آموز اوتیسم به پدر و مادر او، و آموزش های رفتار درمانی به درمان کودکان اتیسم می پردازد. متخصصین با تجربه مرکز در حیطه توانبخشی اوتیسم با انجام کاردرمانی گفتاردرمانی، بازی درمانی و رفتاردرمانی به بهبود مهارت های ذهنی، درکی و توجهی کودکان نموده و باعث افزایش توانایی های یادگیری کودکان اوتیسم و کاهش مشکلاتی نظیر ارتباط اجتماعی و تعاملات خانواده و کودک دارای اوتیسم می گردد.
آموزش کودکان اوتیسم
پیش از درمان و آموزش والدین کودکان اوتیسم باید ارزیابی کاملی از دانش آموز اوتیسم به عمل بیاید تا نیاز های فعلی و اهداف درمانی او مشخص شود. حوزه های متعددی از عملکرد او نیاز به بررسی دارند. دانش آموز برای نقایص اجتماعی، آغازگری اجتماعی نامناسب، فقدان کنترل رفتار های (طغیان، پرخاشگری و رفتار مقابله جویانه) وسواسی تشریفاتی اش و مشکلش در خویشتن داری و ارائه مداخله مستقیم نیاز دارد. یکی از حوزه های نگران کننده، مشکل والدین در مواجهه با طغیان های رفتاری، انعطاف ناپذیری رفتار، وسواس و رفتار های مقابله جویانه فرزندشان است. ارائه آموزش رفتاری به والدین می تواند به پدر و مادر دانش آموز در جهت بهبود مشکلات کودک اوتیسم در مدرسه، در موقعیت و اجتماع یاری رساند. بنابراین آموزش مدیریت رفتاری برای والدین با کمک یک متخصص رفتاری در خانه، توصیه می شود. مداخله در موقعیت کلاس نیز توصیه می شود.
نحوه برخورد والدین با دانش آموزان دارای اوتیسم
ایده‌آل آن است که دانش آموز اوتیسم از کلاس فعلی به شدت ساختارمند خود به کلاسی کمتر ساختارمند منتقل شود. پیش از آن باید شرح واضحی از اهداف برنامه آموزش فردی، شامل اهداف اجتماعی تهیه و در ابتدا به شکلی ساختارمند تر و متناسب با ویژگی های شخصی دانش آموز اجرا شود؛ وقتی دانش آموز بدین اهداف دست یابد، انتقال او به کلاسی کمتر ساختارمند، میسر خواهد شد. یک دستیار در سایه در کلاس بایستی این انتقال را تسهیل کند، با در تظر گیری این نکته که نقش این دستیار در سریع ترین زمان ممکن باید کمرنگ تر و سپس محو شود. اجرای با ثبات برنامه رفتاری توسط والدین در خانه جهت کمک به تعمیم پیشرفت های رفتاری به محیط های دیگر بسیار مهم است. شاید حیاتی ترین نیاز برای افراد دچار ASD آموزش پیرامون مؤلفه های تعامل اجتماعی است. این افراد اغلب حتی در ابتدایی ترین مهارت های گفت و شنود اجتماعی نیاز به آموزش دارند: مهارت هایی نظیر رعایت فاصله مناسب نسبت به طرف مقابل و برقراری تماس چشمی با طرف مقابل در زمان آغاز و البته حین گفت و گو. برای جلوگیری از پافشاری بر موضوعی مشخص (اغلب وسواسی)، تغییر موضوع، پرسیدن سؤال از شریک اجتماعی و توجه به پاسخ طرف مقابل و هم چنین آموزش والدین کودکان اوتیسم نیز به آموزش نیاز است. آموزش پیرامون چگونگی تعبیر حالات چهره نیز حائز اهمیت است و چنین آموزش هایی برای دانش آموز اوتیسم هم در سطح فردی و هم به عنوان بخشی از یک تجربه گروهی، به شدت توصیه می شود. شرکت در یک برنامه اجتماعی گروهی به دانش آموز کمک خواهد کرد تا انواع مختلفی از مهارت های خاص را در کنار تعداد مختلفی از شریکان تعامل اجتماعی، بیاموزد. این برنامه بایستی در راستای سهولت اکتساب و تعمیم مهارت ها باشد و همچنین بر چسب گذاری بر دانش آموز، غیر اجتماعی بودن وی و نیز تمسخر او از سوی همسالان را کاهش دهد.
فنون مدیریت فردی در کودک اوتیسم
فنون مدیریت فردی می توانند در مورد چندین مسئله رفتاری به کمک دانش آموز اوتیسم بیایند. مدیریت فردی به شکلی مؤثر در مورد جمعیت های گوناگون به کار گرفته شده است، جمعیت هایی نظیر افراد دچار ناتوانی های رشدی و مبتلایان به ADHD . به طور معمول روند به کارگیری مدیریت فردی، انتخاب رفتار هدف (ایده‌آل آن است که انتخاب توسط خود بیمار انجام پذیرد اما در مواردی مثل مورد افراد دچار ناتوانی های رشدی، انتخاب می تواند با مراقب فرد باشد) و سپس آموزش به بیمار جهت شناسایی وقوع این رفتار، ثبت آن، ارزیابی عملکرد و خود-تقویتی را در برمی گیرد. برای کودکی چون دانش آموز اوتیسم، مدیریت فردی به احتمال زیاد برای رفتار هایی نظیر چگونگی شروع یک تعامل اجتماعی، آغازگری و تغییر موضوع گفت و گو، همچنین کنترل فعالیت حرکتی بیش از حد، پیروی از دستورات، کاهش رفتار تشریفاتی و سایر اهداف رفتاری می تواند مفید باشد.
نمونه ای از مشاوره خانواده جهت برخورد با کودک اوتیسم
ایلیا از سوی مشاور مدرسه به خاطر مشکلات رفتاری در کلاس و زنگ تفریح به من ارجاع شده بود. والدین ایلیا متعجب بودند و ابراز می کردند پسرشان از هوش خوبی برخوردار است، خوب هم حرف می زند اما گاهی در تعاملات اجتماعی اش با مشکل مواجه می شود و دوستانش از این مورد متعجب می شوند. آن ها می گویند، ایلیا قوانین نانوشته زمین بازی را درک نمی کند و نمی داند چطور به بچه ها نزدیک شود و با آن ها گفتگو کند یا بازی کند. گاهی اوقات در عین حالی که کسی را نمی شناسد با او احساس صمیمیت می کند و فکر می کند بهترین دوست اوست. گاهی اوقات نیز فکر می کند که بچه ها او را مسخره کرده اند در حالی که آن ها اصلا چنین قصدی نداشته اند. ما همیشه فکر می کردیم که ایلیا یه کم با بقیه فرق می کند، اما این مسئله مشکل ساز نبود تا وقتی که به مدرسه رفت.
وقتی که در سوابقش کنکاش کردیم، چیز های بیشتری دست گیرمان شد. او از ابتدا کودک دشواری بوده است، به توجه و مراقبت بیشتری نیاز داشته است و همیشه کودکی ایراد گیر و غرغرو بوده است. والدینش می گویند، بعدها که کمی بزرگتر شده بود و می توانست در محیط حرکت کند درباره نحوه کار چیزها بسیار کنجکاو بود. وقتی به چیزی گیر می داد ته آن را در می آورد بعد به سراغ بعدی می رفت. آن اوایل عاشق پنکه سقفی بود. سه ساله که بود، آن‌قدر نق می زد تا ما را وادار می کرد که به فروشگاه لوازم خانگی برویم و انواع پنکه ها را بررسی می کرد. مدتی هم با قطار درگیر بود، مدتی نیز درگیر هواپیما بود. سال گذشته هم فکر و ذکرش فیلم « مختار » بوده است. کتاب قصه هایش را خریده است، سپر و شمشیرش را خریده است، دیالوگ های آن را تکرار می کرد و ادا های او را در می آورد. همیشه حراف بوده است. در اولین سالگرد تولدش از عبارات دو کلمه ای استفاده می کرد و در یک سال و نیمگی جمله می گفت. اما گاهی اوقات یک سؤال را بارها و بارها تکرار می کند یا روی یک موضوع کلید میکند مثل همان «مختار». در سه سالگی شروع کرد به خواندن. اما بیشتر دلش می خواست در مورد فیلم « مختار » بخواند. این ها برخی از علائم اوتیسم خفیف در مدرسه را نشان می دهد که به تشخیص اوتیسم کمک می کند.
مثل همه ارزیابی ها درباره مهارت های حرکتی ظریف و خود مراقبتی او پرسیدیم و فهمیدیم که ایلیا در هماهنگی حرکتی با ضعف مواجه بوده است. تا ۱۸ ماهگی نمی توانسته است از قاشق استفاده کند. حتی الان هم دچار شلختگی حرکتی است. تا ۴ سالگی نمی توانسته دکمه هایش را ببندد و هنوز هم نمی تواند بند کفشش را ببندد یا با چاقو پیتزا را ببرد و با چنگال بخورد. دست خطش درشت و خرچنگ قورباغه است. در مورد حرکات درشتش نیز در 14 ماهگی راه افتاده است و در 2 سالگی توانسته بدود. اما تا ۵ سالگی نمی توانسته پدال دوچرخه را پا بزند. در حالی که پسر عمو هایش در سه سالگی این کار را می کرده اند. ایلیا هنوز هم از دوچرخه سواری می ترسد حتی اگر چرخ های کمکی وصل باشد.
در ارزیابی ایلیا متوجه شدیم که هنگام پاسخ به سؤالات بیشتر به شانه های من نگاه می کند. وارد فضای شخصی ام می شود و تقریباً با من شاخ به شاخ می شود. حتی یک بار با لرزش لب هایش آب دهنش روی صورت پاشید. این رفتارش نشانگر عدم آگاهی اش از فضا های اجتماعی است. تحرکش زیاد بود و میزان توجه و تمرکزش برای کودکی به سن او کم بود. ولی به سؤالات مربوط به پدیده های عینی پاسخ می داد. مثلاً « سگ چند تا پا داره ؟ » او در برخی موارد دارای استعداد خاصی بود. مثلاً او علاوه بر این که روز تاریخ تولدش را می داند، می دانست دقیقاً در چه هفته ای از سال گذشته جشن تولد گرفته است ( دانشمند تقویم ). ایلیا از نظر واژگانی و نحو، جملات درستی استفاده می کرد اما زیر و بمی و نوای گفتارش غیر عادی بود. مثل یک دانشمند کوچک حرف می زد. گفتارش رسمی، خشک و با جزئیات بود. با توجه به سوابق رشدی، رفتار وی حین ارزیابی و نتایج آزمون های استاندارد برای وی تشخیص سندرم آسپرگر گذاشته شد. اگر امروز ایلیا مجدداً با همین ویژگی ها مراجعه نماید بر اساس نسخه پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، برای او تشخیص اوتیسم سطح ۱ یا همان علائم اوتیسم خفیف در مدرسه خواهیم گذاشت.
خانواده ایلیا با مشکلاتی نظیر ناتوانی کودک درانجام کارهای شخصی به صورت مستقل و اختلال در مهارت های هماهنگی حرکتی، انعطاف پذیریپایین و مشکلات ارتباطی و دوست یابیدر مدرسه مواجه هستند که در کنار مشکلات یادگیری او نیاز به آموزش و درمان دارد. مشاورین مرکز دکتر صابر با انجام مداخلات رفتاردرمانی و بازی درمانی ایلیا را در جهت بهبود مهارت های اجتماعی و افزایش ارتباط مناسب خانواده و کودک اوتیسم کمک می نماید.
سوالات متداول:
1-چرا کودک اوتیستیک من عاشق چرخیدن وسایل است؟
این رفتار “تحریک وستیبولار” را تأمین میکند. می‌توانید با وسایل ایمن چرخان و فعالیت‌های حرکتی سازمان‌یافته، این نیاز را به شکل سازنده برآورده کنید.
2-چرا کودک اوتیستیک من فقط با اسباب‌بازی‌های آبی رنگ بازی میکند؟
بسیاری از کودکان اوتیستیک “حساسیت ادراکی به رنگ‌ها” دارند. رنگ آبی اغلب اثر آرامش‌بخش روی سیستم عصبی آنها دارد. می‌توانید به تدریج رنگ‌های مشابه (سبزآبی، نیلی) را معرفی کنید
ارتباط بین تشخیص اوتیسم و سن والدین موضوعی پیچیده است و همچنان به طور دقیق به وسیله تحقیقات علمی مشخص نشده است اما مطالعات اخیر دانشمندان نشان می دهد که تفاوت سن والدین کودک می تواند خطر ابتلا به اتیسم را افزایش دهد. بر اساس این مطالعه که روی کودکان مبتلا به اوتیسم انجام شده است، احتمال ابتلای یک کودک اوتیسم با افزایش سن والدین بالا می رود. در این مطالعه مشخص شد احتمال ابتلای کودک به اوتیسم در مادران با سن 40 سال 50 درصد بیشتر از مادران با سن 25 تا 29 سال میباشد. پس با این حساب به طور احتمالی در پاسخ به این سوال که “آیا سن والدین در ابتلای فرزندشان به اتیسم تاثیر دارد،” می توان گفت تشخیص اوتیسم و سن والدین باهم مرتبط اند. اما نکته مهم دراین میان پس ازتشخیص اوتیسم شروع درمان های توانبخشی در اولین فرصت برای کودکان طیف اوتیسم میباشد. کلینیک تخصصی توانبخشی اوتیسم دکتر صابر، بهترین مرکز توانبخشی کودکان اوتیسم، با انجام خدمات متنوع درمانی برای کودکان اوتیسم همچون کاردرمانی، گفتاردرمانی، رفتار درمانی، بازی درمانی و… رضایت همیشگی مراجعان را به خود جلب می کند.
سن مادر در ایالات متحده نیز در حال افزایش است. یک مطالعه مستقر در کالیفرنیا افزایش سه برابری در تعداد زایمان‌های زنان 40 تا 44 ساله را بین سال‌های 1982 تا 2004 گزارش کرد. بر اساس این مطالعه، افزایش تشخیص اوتیسم در کالیفرنیا در طول یک دهه – یافته‌ای که جانی شلتون، دانشجوی دکترا در دانشگاه کالیفرنیا، دپارتمان علوم بهداشت عمومی دیویس و نویسنده اصلی این مطالعه را شگفت زده کرد. او می‌گوید: «انتظار داشتم سهم بیشتری را ببینم، زیرا سن یک عامل خطر است و زنان دیرتر بچه دار می‌شوند. مطالعات قبلی نشان داده بود که هر دو سن مادر و پدر به طور مستقل با خطر اوتیسم مرتبط هستند. اما مطالعه کنونی نشان داد که سن پدر تنها زمانی که مادر زیر 30 سال است یک عامل خطر است. نتایج مشابه به دست آمده از همان نمونه کالیفرنیا، منتشر شده در سپتامبر 2009 در مجله سلامت عمومی آمریکا، که نشان داد ادغام داده ها به طور مصنوعی، خطر سن پدر، و سن بالای مادر احتمالاً خطر بیشتری را ایجاد می کند.
آموزش والدین کودکان اوتیسم
اختلال طیف اوتیسم یک وضعیت مرتبط با رشد مغز است که بر نحوه درک و معاشرت فرد با دیگران تأثیر می گذارد و باعث ایجاد مشکلاتی در تعامل اجتماعی و ارتباطات می شود. این اختلال همچنین شامل الگوهای رفتاری محدود و تکراری است. اصطلاح «طیف» در اختلال طیف اوتیسم به طیف وسیعی از علائم و شدت آن اشاره دارد.
طبق گزارشی از اداره خدمات توسعه کالیفرنیا، شیوع اختلالات طیف اوتیسم در کالیفرنیا در سال 2007، 12 برابر از سال 1987 بود که نشان دهنده رشد متوسط سالانه 13 درصدی است. تنها بخشی از این موارد اضافی را می توان با تغییر در معیارهای تشخیصی و تشخیص های اولیه توضیح داد.
والدین کودک مبتلا به ASD و ADHD و اتیسم ممکن است پیرامون این که کودک شان «به واقع» دچار کدام یک از این اختلال هست و این که چرا بالینگر شناسایی و درمان نشانه های بیش فعالی و کاستی توجه را به تمرکز بر جنبه های ASD ترجیح می دهد، سردرگم شوند. این ظرایف تشخیصی بدون آموزش و راهنمایی دقیق والدین اوتیسم در مورد «معنای» تشخیص و توضیح این که چرا بالینگر تصمیم می گیرد تا صرف نظر از تشخیص اوتیسم و سن والدین، به درمان یا عدم درمان نشانه های کاستی توجه بپردازد می تواند برای والدینی که به دنبال پاسخ های محکم و سریع اند، بسیار سردرگم کننده باشند.
تشخیص اوتیسم در کودکان و سن والدین
فکر می‌کنیم لازم است تا تشخیص دهنده صرف نظر از رشته تحصیلی اش – روان پزشکی کودکان، متخصص اطفال، روان شناسی عصب شناسی یا کاردرمان – به والدین پیرامون ظرایف طبقات تشخیص اوتیسم و روش تشخیص گذاری استفاده شده یا قابل استفاده برای سایر متخصصان آموزش دهد. برداشتن این قدم ساده – که اغلب نادیده گرفته می شود – می تواند از سردرگمی خانواده ها جلوگیری کند، به ویژه زمانی که متخصصان مختلف در طول یک بازه زمانی برچسب های تشخیصی متفاوتی را برای یک کودک در نظر می گیرند. همچنین بایستی به خانواده ها کمک کرد تا دریابند که برای اختلال اولیه چه راهکاری می تواند مناسب باشد و نیز شواهد در دسترس از مداخلات مؤثر برای مشکلات مرتبط کدام هستند، مثل مداخلاتی نظیر دارو های مختلف برای درمان بی توجهی، بیش فعالی، اتیسم، اضطراب یا پرخاشگری که اغلب همراه با بسیاری از اختلالات هستند. همچنین به والدین در جهت بررسی احتمال بروز اوتیسم در کودکان بعدی و بررسی فاکتورهای مستعد کننده نظیر سن والدین و بروز اوتیسم توسیه های لازم را انجام دهند.
نویسندگان این مطالعه اپیدمیولوژیک که در 8 فوریه در تحقیقات اوتیسم منتشر شد، سن والدین بیش از 12000 کودک مبتلا به اوتیسم و نزدیک به پنج میلیون کودک “کنترل” را بین سال‌های 1990 تا 1999 که همگی در کالیفرنیا زندگی می‌کردند، بررسی کردند. محققان دریافتند مادران بالای 40 سال 51 درصد بیشتر از مادران 25 تا 29 ساله و 77 درصد بیشتر از مادران زیر 25 سال در معرض خطر ابتلا به اوتیسم هستند.
در توضیحات پیرامون مورد «زندگی در سایه والدین: اختلال اضطراب جدایی»، هردوی صاحب نظران روان درمانی و دارو شناسی روانی، با وجود شرح تفاوت های ظرفیت در عوامل سبب شناسی، در مجموع درمان هایی یکسان توصیه کرده اند. توجه به این نکته مهم است که گرچه درمان های رفتاری اتیسم توسط هر دو گروه متخصصان تشخیص اوتیسم توصیه می شود، اما در مورد این که روان پزشکان کودک و حتی بسیاری از روان شناسان و گفتاردرمانی اوتیسم، به واقع تا چه میزان در درمان شناختی – رفتاری و مواجهه درمانی از آموزش تحت نظارت برخوردار بوده اند، تردید وجود دارد.
منبع:
Study Confirms Link between Older Maternal Age and Autism
1-آیا سن پایین والدین هم میتواند خطر اتیسم را افزایش دهد؟
برخی مطالعات نشان داده‌اند که سن بسیار پایین مادر (زیر 18 سال) نیز ممکن است با افزایش خطر همراه باشد، اما شواهد در این مورد قطعی نیست.
2-کدام یک تأثیر بیشتری دارد: سن مادر یا سن پادر؟
به نظر می‌رسد سن پدر نقش مهم‌تری داشته باشد، به ویژه در جهش‌های ژنتیکی خودبه‌خودی که با سن پدر ارتباط دارد.
علائم اوتیسم در نوجوانان تفاوت بسیاری با علایم اتیسم در کودکان یا بزرگسالان ندارد. علائم ظاهری اوتیسم از فردی به فرد دیگر فرق می کند. علائم ظاهری اوتیسم در ابتدای رشد قابل شناسایی نمی باشد، اما حتی اگر تشخیص آن ها آسان نباشد، احتمال دارد با بزرگ تر شدن کودک، آشکار شوند. برخی علائم شایع اوتیسم در نوجوانان عبارت اند از: مشکل در برقراری روابط اجتماعی، داشتن علایق محدود، نداشتن انعطاف پذیری، اعتماد به نفس و عزت نفس پایین. دکتر صابر، بهترین دکتر تشخیص اوتیسم در تهران، با تشخیص علائم اوتیسم در نوجوانان و تشخیص علائم اوتیسم کودکان و نوجوانان، بهترین روش درمانی (کاردرمانی اوتیسم، گفتاردرمانی اوتیسم، رفتار درمانی، بازی درمانی و…) برای آن ها را در نظر می گیرد.
برخی علائم اوتیسم در کودکان
برای درک بهتر علائم اوتیسم در کودکان و نوجوانان نیاز به مشاهده دقیق این کودکان در شرایط محیطی متفاوت می باشد که به درمانگران کمک می کند علائم کودکان را راحت تر شناسایی و برنامه درمانی مناسب را طراحی نمایند. در اینجا به بررسی علائم و نشانه های یک کودک برای نمونه پرداخته می شود.
آرمان به سبب وجود شواهدی از نقص پایدار در روابط اجتماعی و تعاملات و نیز داشتن الگوی محدود رفتاری و علائق از دوران آغازین رشد، معیار های اختلال طیف اوتیسم را برآورده می کند. والدین او نیز به خاطر بروز برخی علائم اوتیسم در نوجوانان نظیر عدم برقراری تماس چشمی، فقدان لبخند و غیاب رفتار های غیرکلامی مناسب (مانند اشاره به اشیاء)، از همان 12 ماهگی آرمان نگران بودند؛ او بعدتر رفتار های نامعمول دیگری در اوتیسم کودکان، نظیر رفتار های وسواسی و تشریفاتی؛ فقدان علاقه به بازی وانمودی با اسباب‌بازی ها؛ مقاومت در مقابل تغییرات امور روزمزه؛ فقدان علاقه به سایر کودکان؛ عدم مشارکت در بازی های گروهی اجتماعی؛ ناتوانی در نوبت گرفتن یا انتظار برای رسیدن نوبت؛ و عدم حساسیت یا فقدان آگاهی نسبت به نیاز های اجتماعی / ارتباطی طرف مقابل را نشان داد که تشخیص اوتیسم را آسان تر می کند.
راهنمای تشخیص اوتیسم در کودکان
تشخیص اوتیسم در DSM-5 (انجمن روان پزشکی آمریکا، 2013) امکان پذیر است،نوجوانان با اختلال اوتیسم نه تنها در برقراری روابط اجتماعی نقایصی نشان می دهند بلکه علاقه ای هم به روابط اجتماعی و تعامل اجتماعی – هیجانی ندارند ،به علاوه دامنه علایق آنان بسیار محدودند و بر یکنواختی و پیروی نامنعطف از روال روزمره، اصرار دارند. روان پریشی دوران کودکی نیز به سبب عدم وجود هذیان ها، توهمات و گفتار نابسامان رد می شود. همچنین روان پریشی دوران کودکی به دنبال سپری شدن چند سال دوره رشد طبیعی، نمایان می شود در حالی که کودکان اوتیسم از دوران اولیه کودکی این نشانه ها را با خود داشته اند.
نکته قابل توجه در مورد علائم نوجوانان با طیف اوتیسم این است که در صورت عدم درمان درست و اصولی در دوران کودکی، علائم درنوجوانی تشدید می گردد و نوجوان در برقراری ارتباط با همسالان و ارتباط اجتماعی مناسب دچار چالش های جدیدی می شود. مرکز تشخیص و درمان اختلالات طیف اوتیسم دکتر صابر با دو شعبه فعال در غرب و شرق تهران به صورت تخصصی به درمان اختلال اوتیسم در کودکان و نوجوانان میپردازد. و با استفاده از امکاناتی نظیر بازی درمانی و رفتار درمانی در ایجاد و آموزش رفتارهای اجتماعی مناسب و متناسب با سن کودکان اوتیسم به والدین این کودکان کمک بسزایی می نماید. مشاوره خانوادگی در جهت بهبود روابط والدین و نوجوان، کمک و آموزش نحوه صحیح برخورد با کج خلقی های کودکان اوتیسم از دیگر خدمات مرکز توانبخشی کودکان اوتیسم می باشد. ماساژ درمانی و سنسوری روم نیز در بهبود مشکلات حسی کودکان و کاهش علائمی نظیر حساسیت به نور و صدا یا حساسیت لمسی می تواند درجهت آرامسازی فرد اوتیسم مفید باشد.
درمان اوتیسم در کودکان
درمان اوتیسم در کودکان نیازمند رویکردی جامع و فردمحور است که بر اساس نیازهای خاص هر کودک طراحی می‌شود. در حالی که اوتیسم درمان قطعی ندارد، مداخلات به‌موقع می‌توانند به بهبود قابل توجه مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و شناختی منجر شوند. روش‌های درمانی مؤثر شامل کاردرمانی، گفتاردرمانی، تحلیل رفتار کاربردی (ABA) و درمان یکپارچگی حسی می‌شوند. این روشها به کودکان کمک می‌کنند تا با چالشهای روزمره بهتر کنار بیایند و استقلال بیشتری کسب کنند. کاردرمانی بر بهبود مهارت‌های حرکتی و روزمره تمرکز دارد، در حالی که گفتاردرمانی به تقویت زبان و ارتباط غیرکلامی میپردازد. ABA نیز یکی از پرکاربردترین روشهاست که با تقویت رفتارهای مثبت و کاهش رفتارهای نامناسب، به کودکان در یادگیری مهارت‌های جدید کمک میکند. علاوه بر این، درمان‌های تکمیلی مانند موسیقی‌درمانی، اسب‌سواری درمانی و بازی‌درمانی نیز می‌توانند در بهبود تعاملات اجتماعی و کاهش اضطراب مؤثر باشند. والدین نقش کلیدی در روند درمان دارند. همراهی خانواده، ایجاد محیطی ساختاریافته و استفاده از برنامه‌های آموزشی خانگی میتواند پیشرفت کودک را تسریع کند. در برخی موارد، داروها نیز برای کنترل علائم همراه مانند بیش‌فعالی، اضطراب یا مشکلات خواب تجویز می‌شوند، اما باید تحت نظر متخصص مصرف شوند.
تشخیص زودهنگام و شروع درمان در سنین پایین، شانس موفقیت را افزایش می‌دهد. اگر شک دارید که کودک شما نشانه‌های اوتیسم دارد، هرچه سریع‌تر با یک متخصص مشورت کنید. امروزه با پیشرفت روش‌های درمانی، بسیاری از کودکان اوتیستیک می‌توانند زندگی مستقل و پرباری داشته باشند.
سوالات متداول:
1-آیا کودکان اوتیستیک می‌توانند در مدارس عادی درس بخوانند؟
بستگی به شدت علائم دارد. برخی کودکان با حمایت مناسب (مثل معلم کمکی) در مدارس عادی موفق هستند، درحالی که برخی دیگر به محیط‌های تخصصی‌تر نیاز دارند.
2- بهترین سن برای تشخیص اوتیسم در کودکان چه زمانی است؟
برخی علائم از 12 تا 18 ماهگی قابل تشخیص هستند، اما تشخیص قطعی معمولاً پس از 2 تا 3 سالگی امکان‌پذیر است. هرچه تشخیص زودتر باشد، درمان مؤثرتر است.
هر کودک مبتلا به اختلال اوتیسم، طیفی از علائم را داراست که هیچ نوع روش درمانی نمی تواند به طور کامل همه این نشانه ها را از بین ببرد. روش های درمان اوتیسم چیست.روش های درمانی، علائم اوتیسم را کاهش می دهند، توانایی شناختی و توانایی های زندگی روزانه کودک را بهبود می دهند و مهارت کودک را برای عملکرد بهتر در جامعه به بیشترین حد ممکن می رسانند. اما آنچه که در درمان اختلال اوتیسم حائز اهمیت است، درمان زودهنگام اوتیسم است که می توان آن را در صورت تشخیص درست و مشاهده اختلالات رشدی در کودک، شروع کرد. مرکز درمان اتیسم دکتر صابر به سوال های رایج والدین درباره اوتیسم همچون درمان اوتیسم چیست، اگر اوتیسم درمان نشود چه می شود و… پاسخ داده و با انتخاب بهترین روش های درمان اوتیسم از جمله کاردرمانی، گفتاردرمانی، بازی درمانی، رفتار درمانی، در صورت نیاز دارو درمانی و… ، رضایت همیشگی مراجعان را جلب می کند.
جهت تماس باکلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقایدکتر صابر (کلینیکتوانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
روش های درمان اوتیسم
در حال حاضر سه رویکرد عمده برای درمان اوتیسم وجود دارد: مداخلات آموزشی، مداخلات رفتاری و تجویز دارو. آموزش اغلب در خط مقدم درمان قرار دارد. آرتور به سبب مشکل پزشکی اش، برای چندین سال در مدرسه با شکست مواجه می شد. به نظر می رسید که مدرسه او را پسری مبتلا به اوتیسم، همراه با رفتار های مخرب و آشفتگی های هیجانی می داند. از این رو، وقتی در کلاس عادی موفق نشد به محیط آموزشی ویژه کودکان دچار مشکلات رفتاری منتقل شد. قوانین فدرال، تصریح می کنند که کودکانی که به عارضه پزشکی اش دچارند که در پیشرفت تحصیلی اش اخلال ایجاد می کند مستحق دریافت خدمات آموزشی ویژه در موقعیتی متناسب و با حداقل میزان محدودیت اند. به نظر نمی رسید انتقال آرتور با این حکم مطابقت داشته باشد. والدین آرتور به راهنمایی و اطلاعات نیاز داشتند تا یک جلسه رسمی با کارکنان مدرسه بگذارند و یک برنامة آموزش فردی برای او در نظر بگیرند. در مورد آرتور، تمرکز اصلی می بایست بر نقایص اجتماعی قرار می گرفت که از مؤلفه های اصلی تشخیص اوتیسم در او بود. جای دادن آرتور در مدرسه مناسب به بهبود مهارت های اجتماعی اش کمک می کرد؛ نه فقط به خاطر غنی بودن محیط مدرسه استثنایی بلکه به این دلیل که نقصان اجتماعی او اساساً مانعی جدی برای موفقیت تحصیلی او بود. این احتمال وجود داشت که دست کم برخی از مشکلات رفتاری آرتور به دلیل نقایص اجتماعی او باشند و همین باعث آسیب به روابط روزمره با همسالانش شده باشد؛ بنابراین ماندن در مدرسه ای که در بهترین حالت موجب نادیده گرفته شدن او و همچنین تمسخر و زورگویی از سوی همسالانش می شد، الزامات مربوط به شرایط پزشکی او را برآورده نمی کرد. در برخی موارد، انتخاب مکان آموزشی مناسب، ممکن است نیازمند برنامه های بازدید از مدارس محل زندگی و مدارس محله های مجاور باشد. از آنجایی که هوش بهر آرتور در محدوده طبیعی قرار دارد، والدینش باید مراقب باشند که او را به مدرسه ای نفرستند که به طور عمده مختص کودکان اوتیسم با عملکرد پایین است. برای این کار بهتر است با مرکز درمان اتیسم مشورت کنند.
مداخلات رفتاری در درمان اوتیسم
مداخلات رفتاری معمولاً بر رفتار های ناسازگارانه معین (نظیر پرخاشگری) یا ایجاد مهارت های ویژه (مانند زبان یا مهارت های زندگی روزمره) تمرکز دارند. در مورد آرتور لازم است تا موقعیت ها و شرایطی که پیش از پرخاشگری، طغیان های انفجاری و عدم سازگاری در مدرسه قرار می گیرند، مشخص شوند. به علاوه، فراوانی، مدت و شدت این‌گونه رفتارها باید بهتر درک شوند. در نهایت این که، پیامد های رفتار های ناسازگارانه او بایستی ثبت شوند. برای مثال، در صورتی که قشقرق به راه انداختن های او موجب گریز او از خواسته های محیطی شوند، این قشقرق به راه انداختن ها به طور ناخواسته تقویت خواهند شد. این نوع تحلیل کارکردی باید در خانه و مدرسه انجام گیرد. دارودرمانی برای درمان اوتیسم هنوز به بالندگی نرسیده است. به تازگی برخی از دارو ها از آن که بر ناتوانی اجتماعی در اوتیسم تمرکز کنند، رفتار های هدف را مورد توجه قرار می دهند. رفتار های هدف به طور معمول، تحریک پذیری، بیش فعالی، اضطراب و رفتار های تکراری را در برمی گیرند. در مورد آرتور، نخستین گام مهم برای درمان اتیسم این بود که والدین و معلم برای کمک به شناسایی نشانه های هدف در آرتور، مقیاس رفتاری درجه بندی شده ای نظیر سیاهه رفتار های انحرافی (ABC) را تکمیل کنند. ABC مقیاسی است با 58 آیتم متشکل از پنج خرده مقیاس: تحریک پذیری (پرخاشگری، قشقرق به راه انداختن و خود-زنی)، رفتار های کلیشه ای، کناره گیری اجتماعی، بیش فعالی و گفتار نامناسب و خرده مقیاس های ویژه آن نسبت به تغییر حساس اند.
برنامه آموزش و دارو ها در درمان اتیسم
اگر نتایج برنامه آموزش فردی آرتور برای درمان اوتیسم موجب شود تا او طی مدت زمانی مناسب، در جای درست خود قرار گیرد، تصمیم عاقلانه خواهد بود که تجویز دارو تا زمان تغییر کلاس وی به تعویق انداخته شود. ممکن است مشکلات رفتاری او در محیط تحصیلی مناسب با او، شکل متفاوتی به خود بگیرند. چنانچه وقفه زمانی برای جایابی در مدرسة جدید طولانی شود، در نظر گرفتن تجویز دارو منطقی به نظر می رسد. سابقه آرتور در مرکز درمان اتیسم حاکی از آن است که در گذشته بیش فعالی برای او مشکلی بزرگ بوده است. نمره بالای والدین و معلم آرتور در خرده مقیاس بیش فعالی ABC (25 نمره بالاتر از پسران در این گروه سنی) نشان می دهد، این مشکل کماکان پابرجاست، بنابراین امتحان داروی محرک می تواند ارزشمند باشد. مطالعه ای بزرگ که از سوی RUPP انجام گرفته بود نشان داد که در واقع متیل فنیدات برای مشکل بیش فعالی کودکان دچار اوتیسم از دارونما مؤثرتر است، گرچه برتری نسبت به دارونما تنها 20 درصد بیشتر بود، یعنی میزانی از اثربخشی که به طور قابل ملاحظه ای کمتر از سطح بهبودی ناشی از متیل فنیدات در کودکان دچار اوتیسم با رشد عصبی متعارف است. همچنین گوانفاسین که هم‌کنش آلفا 2- آدرنژیک است و به طور معمول رخوت زایی آن کمتر از کلونیدین است، می تواند در کاهش بیش فعالی در کودکان دچار اوتیسم مؤثر باشد. گرچه سروتونین ها به شکلی رایج در درمان اوتیسم در کودکان استفاده می شوند، حمایت تجربی ناچیزی جهت استفاده از آن ها برای این جمعیت از بیماران وجود دارد. منطق استفاده از پاروکستین در مورد آرتور، به ایمن بودن سروتونین ها و باور به این که این دسته از دارو ها برای درمان کودکان مبتلا به وسواس فکری عملی اثربخش اند، برمی گردد. با این همه، در کارآزمایی دولتی انجام شده بر سیتالوپرام در کاهش رفتار های تکراری بهتر از دارونما نیست. با توجه به تفاوت در نوع رفتارهای تکراری مشاهده شده در کودکان دچار اوتیسم و نیز کودکان مبتلا به وسواس فکری عملی، احتمالاً مبنای عصبی – زیستی این گونه رفتار ها در این دو گروه با هم متفاوت است.
دارو درمانی اوتیسم
علاوه بر تحلیل کارکردی، خرده مقیاس تحریک پذیری ABC، شاخصی از شدت قشقرق به راه انداختن ها و رفتار های تخریبی فراهم می آورد. نمره بالاتر از 23 در خرده مقیاس 15 آیتمی تحریک پذیری، آستانه ای برای در نظر گرفتن دارویی قوی نظیر ریسپریدون است. در مطالعه ای که از سوی RUPP بر 101 کودک مبتلا به اوتیسم انجام شد آشکار شد که ریسپریدون در کاهش قشقرق به راه انداختن ها، پرخاشگری و خود-زنی برتر از دارونما است. طی این مطالعه هفتاد درصد از کودکانی که به طور تصادفی در گروه دریافت کنندگان ریسپریدون قرار گرفته بودند، بهبود یافتند و به طور متوسط کاهش 50 درصدی در نمرات خرده مقیاس تحریک پذیری نشان دادند. این دارو اکنون برای درمان تحریک پذیری تحت تأیید سازمان غذا و داروی آمریکا قرار دارد و مطالعه دیگری که باز هم از سوی پژوهشگران RUPP انجام گرفته بود، تجویز صرف ریسپریدون را با تجویز ریسپریدون به علاوه آموزش والدین مورد مقایسه قرار داده بود. پس از 6 ماه درمان اوتیسم، مشخص شد درمان ترکیبی ریسپریدون در کنار آموزش والدین در کاهش تحریک پذیری بر تجویز تنهای دارو برتری دارد. مداخله آموزش والدین در این مطالعه بر مبنای اصول تحلیل کارکردی قرار داشت. برای کودکان کم سن دچار رفتار های تخریبی و ناسازگارانه، آموزش والدین به تنهایی غیر مؤثر است و باید به مرکز درمان اتیسم مراجعه کرد.
سوالات متداول:
1-آیا مدیتیشن و ذهن آگاهی برای کودکان مبتلا به اوتیسم مفید است؟
بله، تمرینات ساده ذهن آگاهی می تواند به مدیریت استرس، بهبود تمرکز و تنظیم هیجانات کمک کند.
2-آیا واقعیت مجازی (VR) در درمان اوتیسم کاربرد دارد؟
بله، VR برای آموزش مهارت های اجتماعی، کنترل ترس ها و بهبود هماهنگی حرکتی در حال استفاده است و نتایج امیدوارکننده ای داشته.
اوتیسم نوعی اختلال در رشد است که بر نحوه تعاملات اجتماعی، رفتار کودک و برقراری ارتباط او با دیگران تأثیر می گذارد. بعضی از کودکانی که شروع به نشان دادن نشانه های اوتیسم می کنند، احتمال دارد در یادگیری حرف زدن با مشکل مواجه شوند. گفتاردرمانی برای کودکان اوتیسم خیلی از مشکلات ارتباطی را برطرف می کند. گفتاردرمانی در کودکان اوتیسم همچنین باعث افزایش ارتباط از طریق بیان نظرات، درخواست کردن، دریافت اطلاعات و ازتباطات کلامی بین فردی می شود. کاردرمانی نیز به وسیله توصیه دوباره به فعالیت هایی که توانایی های عمومی را تقویت می کنند، می تواند موجب بهبود کودک اوتیسم شود. طبق مطالعات اخیر در حوزه اوتیسم، بهترین نوع درمان برای کودکان مبتلا به اوتیسم، تلفیقی از کاردرمانی و گفتاردرمانی کودکان است. دکتر مهدی صابر، بهترین دکتر اوتیسم کودکان در تهران، با در نظر گرفتن بهترین تمرینات کاردرمانی و گفتاردرمانی کودکان اوتیسم و تلفیق گفتاردرمانی و کاردرمانی برای اوتیسم، به درمان هر چه سریع تر این کودکان کمک می کند.
ارتباط آسیب شناس گفتار و زبان و کاردرمانگر می تواند مهارت های ارتباطی کودک مبتلا به اوتیسم را در طی یک فعالیت و بازی رشد دهد. در این روش نقایص ارتباطی و مشکلات حسی – حرکتی با مداخله کاردرمانی و گفتاردرمانی کودکان مورد هدف قرار می گیرد. مهارت های ارتباطی در خلال فعالیت های عملکردی و بازی های تعاملی تسهیل می شود. توانایی حرکات ظریف و درشت همراه با گفتاردرمانی و کاردرمانی برای اوتیسم ارتقاء می یابد و نقایص ارتباط، توجه و تمرکز و عملکرد حسی – حرکتی همراه با هم مورد مداخله قرار می گیرند.
اصول درمان
گفتاردرمانی و کاردرمانی برای اوتیسم به منظور درمان اختلالات گفتاری و حرکتی یا حتی دیگر اختلالات بسیار مفید واقع می شود. در اینجا اصول مداخله کاردرمانی و گفتاردرمانی کودکان به طور خلاصه بیان شده است:
کمک به کودک برای درک ارتباط:
راهکار ارائه شده در پاراگراف قبل برای تبدیل شدن به مخاطب بهتر می تواند برای درک ارتباط توسط کودک موثر باشد.
تسهیل درک زبان بیانی در موقعیت های اجتماعی:
تنبیه: استفاده از علامت دیداری ضربدر و استفاده از پروزودی که کودک دوست ندارد.
تشویق: استفاده از پروزودی مورد علاقه کودک
آموزش منظور و نتیجه برقراری ارتباط را به کودک: ۱- درخواست کمک ۲- ایرادگیری ٣- درخواست شیء ۴- درخواست انجام کاری ۵- درخواست کسب اطلاعات ۶- درخواست برای توقف فعالیت
فراهم ساختن شرایطی برای تعاملات اجتماعی: برقراری ارتباطات اجتماعی از قبیل احوال پرسی، صدا زدن، درخواست نیازهای روزمره، درخواست اطلاعات و دادن اطلاعات.
عقب ماندگی ذهنی یا به عبارت دیگر کم توانی ذهنی نوعی اصطلاح پزشکی است که در دهه های گذشته برای افراد مبتلا به ناتوانی ذهنی استفاده می شد. برخی اوقات به علت باور های اشتباه و برای پشتیبانی از کودکان و بزرگسالان مبتلا به اوتیسم، این وضعیت با سایر ناتوانی های ذهنی مقایسه می شود. در پاسخ به این که آیا اوتیسم همان عقب ماندگی ذهنی است باید بگوییم که احتمال دارد ژن هایی مشترک بین اوتیسم و عقب ماندگی ذهنی وجود داشته باشد که تفاوت اوتیسم و عقب ماندگی ذهنی را کم کند. اما یکی از مهم ترین تفاوت های اوتیسم و عقب ماندگی ذهنی به موفقیت های کودکان اوتیسم در بعضی از مهارت‌ها مربوط می شود. با توجه به سطحی که کودک اوتیسم دارد، شواهد زیادی وجود دارد که اگر کودک، اوتیسم عملکرد بالا باشد می تواند در تحصیلات و مشاغل گوناگون موفقیت هایی را به دست بیاورد. دکتر صابر در بهترین مرکز توانبخشی کودکان اوتیسم با در نظر گرفتن بهترین خدمات توانبخشی برای درمان کودکان اوتیسم، به درمان هر چه سریع تر این کودکان می پردازد.
طبق تعریف عقب ماندگی ذهنی باید بیش از سن 18 سالگی شروع شده باشد. در برخی موارد کودک آزاری شدید به شکل غفلت یا سوء رفتار ممکن است در تأخیر رشد نقش داشته باشد که می تواند به صورت کم توانی ذهنی تظاهر کند. اما این آسیب ها با فراهم کردن محیطی تحریک کننده، غنی و اصلاحی در اوایل کودکی تا حدودی قابل برگشت است. چندین ناتوانی حسی به خصوص نابینایی و ناشنوایی ممکن است با عقب ماندگی ذهنی اشتباه شوند (درصورتی که عدم آگاهی از نقصان حسی منجر به انجام آزمون نامناسب شود). اختلالات گفتار بیانی و دریافتی غالباً موجب می شوند کودک حتی علی رغم هوش طبیعی، کم توان ذهنی به نظر برسد و فلج مغزی هم ممکن است با کم توانی ذهنی اشتباه گرفته شود؛ حتی ممکن است تفاوت اوتیسم و عقب ماندگی ذهنی به درستی تشخیص داده نشود. هر نوع بیماری مزمن ناتوان کننده ممکن است علی رغم هوش طبیعی سبب تضعیف و تأخیر عملکرد و پیشرفت کودک شود. اختلالات تشنجی، به خصوص در موارد کنترل نشده، ممکن در بروز عقب ماندگی ذهنی پایدار نقش داشته باشند. سندرم های خاصی که منجر به معلولیت های مجزا می شوند مثل ناتوانی در خواندن (alexia)، ناتوانی در نوشتن (agraphia)، ناتوانی در برقراری ارتباط (aphasia) ممکن است در فردی باهوش طبیعی و حتی عالی نیز دیده شوند. کودکان با اختلالات یادگیری (که ممکن است با کاردرمانی کم توانی ذهنی همراه باشد) در یک زمینه خاص مثل خواندن یا ریاضیات دچار تأخیر یا نارسایی رشد هستند، ولی رشد شان در سایر زمینه ها طبیعی است. برعکس کودکان کم توان ذهنی در اکثر زمینه های رشد تأخیری کلی نشان می دهند. کم توانی ذهنی و اختلالات طیف درخودماندگی (ASD) اغلب همراه با همدیگر بروز می کنند؛ 70 تا75 درصد افراد با طیف درخودماندگی بهره هوشی 70 یا کمتر دارند. به علاوه، داده های همه گیر شناسی نشان می دهند که ASD تقریباً در 8/19 درصد افراد با کم توانی ذهنی وجود دارد. کودکان با ASD نسبت به کم توان های ذهنی در روابط اجتماعی مشکلات بیشتری پیدا می کنند و اختلال زبانی شدیدتری دارند. کودک زیر سن 18 سال که واجد ملاک های تشخیصی دمانس (زوال ذهن) بوده و بهره هوشی او زیر 70 باشد هر دو تشخیص دمانس و کم توانی ذهنی را دریافت می کند. اما فردی که بهره هوشی او پس از 18 سالگی به زیر 70 نزول کند و اختلالات شناختی تازه پیدا کند، فقط تشخیص دمانس دریافت می کند و تشخیص کم توانی ذهنی روی او گذاشته نمی شود.
آیا اوتیسم عقب ماندگی ذهنی است
هم ابتلایی: بسیاری از اختلالات روان پزشکی در عقب ماندگی ذهنی رایج هستند، شامل اختلالات افسردگی، اختلالات نقص توجه، اضطراب و اختلالات عصبی.
اختلال کم توجهی/ بیش فعالی: برآورد ها نشان می دهند اختلال کم توجهی/ بیش فعالی (ADHD) و نشانه های مشابه ADHD در میان کودکان با هوش کمتر از حد طبیعی، اختلالات ژنتیک، و تأخیر رشدی همچپون اوتیسم در مقایسه با جامعه به طور قابل ملاحظه ای بیشتر است.
اختلالات عصبی: اختلالات تشنجی در افراد با عقب ماندگی ذهنی بیشتر از جمعیت عادی اتفاق می افتد و نرخ شیوع تشنج با افزایش سطح شدت کم توانی ذهنی افزایش می یابد. یک مطالعه مروری که بر روی اختلالات روان پزشکی در کودکان و نوجوانان با عقب ماندگی ذهنی و تشنج انجام شده حالی از آن است که تقریباً یک سوم افراد، اختلال طیف اوتیسم را به صورت همراه با عقب ماندگی ذهنی داشتند ترکیب کم توانی ذهنی، صرح و اختلال طیف اوتیسم می تواند در 07/0 درصد جمعیت عادی اتفاق بیفتد.
سیر و پیش آگهی در عقب ماندگی ذهنی
در اکثر موارد ابتلا به عقب ماندگی ذهنی، اختلال هوشی زمینه ای بهبود نمی یابد. هر چند میزان انطباق شخص ممکن است تحت تأثیر مثبت محیط غنی و حمایت کننده قرار گیرد. به طور کلی افراد دچار کم توانی خفیف و متوسط بیشترین انعطاف پذیری را در انطباق با شرایط گوناگون محیطی دارا هستند. همچون افراد غیر کم توان، هر چقدر اختلالات روانی بیشتری به طور همزمان وجود داشته باشد، پیش آگهی کلی بدتر است و ممکن است تفاوت اوتیسم و عقب ماندگی ذهنی به درستی احساس نشود. وقتی اختلالات روانی مشخصی به عقب ماندگی ذهنی اضافه شود، درمان های استاندارد برای اختلالات روانی همراه معمولاً مفید است. اما این بیماری پاسخ ضعیف تری به درمان نشان می دهند و بیشتر مستعد بروز عوارض دارو ها هستند.
نظریه های مختلفی در زمینه درمان کودکان اوتیسم مطرح می باشد، نظریه انسجام مرکزی یکی از این نظریه ها می باشد. انسجام مرکزی ضعیف بیان می کند که مهارت محدود برای دیدن تصویر بزرگ، زمینه اصلی اختلال در اوتیسم می باشد. یکی از نقاط قوت نظریه انسجام مرکزی، پیش بینی استعداد ها و عملکرد های خاص در افراد اوتیسم است. این نظریه بیشتر بر برتری عملیات محلی و ادراکی در افراد مبتلا به اوتیسم متمرکز است. مرکز اوتیسم دکتر صابر، بهترین مرکز تشخیص اوتیسم در کودکان، با در نظر گرفتن نظریه انسجام مرکزی در درمان اوتیسم و ارزیابی دقیق و انجام کاردرمانی و گفتاردرمانی اوتیسم، به درمان اوتیسم می پردازد.
جهت تماس باکلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقایدکتر صابر (کلینیکتوانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
ضعف در انسجام مرکزی و درمان اوتیسم
نظریه ضعف در انسجام مرکزی در درمان اوتیسم بیان می کند که افراد دارای اختلال اوتیسم به جای توجه جامع و کلی، به جزئیات توجه می کنند و علاقه مندی های محدودی دارند. آن ها در توجه به جزئیات عملکرد بسیار خوبی دارند، اما توانایی ادغام جزئیات در یک چارچوب بزرگتر را ندارند که البته در این موارد کاردرمانی و گفتاردرمانی اوتیسم کمک کننده است. ضعف در انسجام مرکزی، نقص در پردازش اطلاعات و همچنین مهارت های برتر در تمیز ادراکی، حافظه طوطی وار، و عملکرد دیداری- فضایی را تبیین می کند. به عنوان مثال، افراد دارای اختلال اوتیسم عملکرد خوبی در انجام تکالیف طراحی مکعب ها و تکمیل تصاویر در آزمون های هوشی دارند. ضعف در انسجام مرکزی به توضیح برخی از رفتار های غیر اجتماعی در اختلال اوتیسم و همچنین توجه بیش ازحد به جزئیات که منجر به رفتار وسواسی می شود، می پردازد. مرکز اوتیسم درباره انسجام مرکزی که یک نوع شیوه پردازش اطلاعات است بیان می کند که به افراد اجازه می دهد تا اطلاعات را در بافت پردازش کنند و اطلاعات مربوط به هم را در یک سطح انتزاعی در کنار هم قرار دهند. اگر یک فرد انسجام مرکزی قوی داشته باشد، قادر به انتخاب هدفمند بخش هایی از اطلاعات، ایجاد ارتباط و قیاس آن ها برای ایجاد «تصویر کلی» است.
ضعف در انسجام مرکزی در مبتلایان به اوتیسم
وقتی انسجام مرکزی ضعیف است، شخص قادر به دیدن کل و یا چارچوب بزرگتر نیست، اما درعوض بر جزئیات تمرکز دارد. افراد دارای اختلال اوتیسم تمایل به تمرکز بر روی یک قسمت به جای کل دارند. آن ها ممکن است درگیر جزئیات و عناصر کوچک و نه چارچوب بزرگتر شوند. در موارد خاص، این نوع افتراق دقیق می تواند یک قدرت محسوب شود. به عنوان مثال، برخی کارها مانند طراحی، تولید، بازرسی و ارزیابی تکالیفی هستند که نیاز به دقت و توانایی تمرکز بر جزئیات دارند و باید درمان اوتیسم سریعا انجام شود. در این موارد، انسجام مرکزی ضعیف مفید است. محققان مرکز اوتیسم دریافته اند که افراد دارای اختلال اوتیسم در کارهایی که نیاز به جاگذاری ویژگی ها و یا عناصر کوچک در داخل تصویری بزرگتر دارند، برتری دارند. افراد دارای اختلالات طیف اوتیسم توانایی تمرکز بر جزئیات را دارند، آن ها در انجام وظایفی چون جاگذاری ساختار های دیداری، دستکاری اشکال چند بعدی و کامل کردن الگو های دیداری توانمندترند. ضعف در انسجام مرکزی نشانگر عدم هماهنگی بین ساختار های مغزی است و این ناهماهنگی بین دو نیمکره در اختلال طیف اوتیسم در آزمون های ادراکی و حرکتی نشان داده شده است.
نظریه همدلی و نظام مندی در اوتیسم
هر چند سه نظریه اصلی مرکز اوتیسم مطرح در درمان اوتیسم همان نظریه های بیان شده هستند، نظریه های دیگری که عمدتاً برخاسته از این سه نظریه محوری هستند برای تبیین اختلال اوتیسم به کار گرفته شده اند. یکی از آن ها نظریه نظام مندی – همدلی است. بر اساس نظریه نظام مندی – همدلی می توان توضیح بهتری برای اوتیسم و آسپرگر ارائه داد، همدلی اشاره به همدلی، کمتر از حد متوسط و نظام مندی اشاره به یک سازۀ نظام مندی که در افراد دارای اختلال اوتیسم در حد متوسط و یا حتی بالاتر از میانگین است. بنابراین اختلاف همدلی و نظام مندی است که تعیین می کند که آیا محتمل است فرد اختلال داشته باشد یا خیر. نظام مندی تمایلی برای تجزیه، تحلیل و ساخت نظام هاست. چیزی که نظام را تعریف می کند، پیروی از قوانین است و زمانی که ما نظام مندی هستیم در واقع تلاش می کنیم که قوانینی که بر یک نظام حاکم است را شناسایی کنیم تا بتوانیم بفهمیم که آن نظام چگونه کار خواهد کرد. شواهدی از نظام مندی غیر عادی قوی در افراد دارای اختلال اوتیسم و سندرم آسپرگر وجود دارد. در یک مطالعه کودکان دارای اختلال اوتیسم عملکرد بهتری از آنچه از سن شان انتظار می رفت را در آزمون فیزیک که نیازمند درک قوانین است نشان دادند و کودکان مبتلا به سندرم اسپرگر ۱۱-۸ ساله نمرات بالاتر در درس ریاضی در مقایسه با گروه نوجوانان با تحول طبیعی کسب کردند. به عبارت دیگر نظریه نظام مندی بیان می دارد که افراد مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم نقش قالبی و کلیشه ای بین ورودی و خروجی دارند. آن ها سعی می کنند با همه محرک ها با همین قاعده رفتار کنند تا محیط را برای خودشان پیش بینی پذیر و قابل کنترل کنند. رفتار های تکراری که یک نشانه اصلی اختلالات طیف اوتیسم است، می تواند به وسیله این نظریه و کاردرمانی و گفتاردرمانی اوتیسم توضیح داده شود.
نظریه های متفاوت درمان اوتیسم
چندین نظریه در درمان اوتیسم وجود دارد که این نظریه را در مرکز اوتیسم تحت تأثیر قرار می دهند؛ مانند نظریه مغز خیلی مردانه که پردازش محرک ها را در افراد دارای اختلال اوتیسم توضیح می دهد. اثرات هورمون ها در دوره پیش از تولد بر روی تحول مغز تأثیرگذار است، سطح بالای هورمون تستوسترون در دوران جنینی در مردان موجب ایجاد تفاوت های مغزی و به دنبال آن تفاوت در کنش های شناختی آنان با زنان می شود. مردان بیشتر از قانون مندی و سیستمی کردن پیروی می کنند در صورتی که زنان توانایی بیشتر در تفسیر زبان بدن، تن صدا، حالت چهره ای و پی بردن به حالات ذهنی دیگران دارند. برتری زنان نسبت به مردان در ردیابی حرکات چشم دیگران، ذهن خوانی از طریق تصاویر چشم، ذهن خوانی از طریق صدا و نشانگان گستره اوتیسم نشان داده شده است. مردان در مقایسه با زنان در آزمون های استاندارد توانایی های کلامی نمره پایین تری بدست می آورند. در مقابل، مردان در بعضی از کنش های شناختی مانند نقشه – خوانی و چرخش ذهنی عملکرد بهتری از زنان دارند. این نیمرخ شناختی توصیف کننده مغز خیلی مردانه در افراد دارای اختلال اوتیسم است، به طوری که مغز افراد دارای اختلال اوتیسم در ویژگی های اجتماعی و غیر اجتماعی یک مغز مردانه قانون مند است.
سوالات متداول:
1- مزایای استفاده از این نظریه در درمان اوتیسم چیست؟
این رویکرد درمانی به کودکان اوتیستیک کمک میکند تا تعادل بهتری بین پردازش جزئیات و درک کلیت برقرار کنند. بهبود این مهارت میتواند عملکرد آنها را در موقعیت‌های اجتماعی (مثل تشخیص حالات چهره)، یادگیری تحصیلی (مثل حل مسائل پیچیده) و انعطافپ‌ذیری ذهنی افزایش دهد. همچنین، با تکیه بر نقاط قت کودک (مثل حافظه جزئینگر)، اعتمادبه‌نفس او را تقویت میکند.
2-چالشهای اجرای این نظریه در درمان اوتیسم چیست؟
مهمترین چالش، نیاز به شخصیسازی روشهاست، زیرا سطح تمرکز بر جزئیات در هر کودک متفاوت است. همچنین، برخی کودکان ممکن است در برابر تغییر الگوهای پردازش اطلاعات مقاومت نشان دهند. علاوه بر این، کمبود متخصصان آموزشدیده در این حوزه میتواند اجرای روشها را محدود کند.
شناخت علائم اوتیسم می تواند تاثیر بسزایی در تشخیص زود هنگام و به موقع این اختلال و درمان آن داشته باشد. علائم اوتیسم از سن دو سالگی در کودک مشخص می شود و قابل تشخیص است. شدت علائم اوتیسم بسیار تغییر می کند. اما نقص در توانایی های اجتماعی در کودکان مبتلا به این اختلال ثابت است. علائم اوتیسم شامل اختلال در برقراری ارتباطات اجتماعی، پردازش حسی و رفتار های تکراری و کلیشه ای است. مرکز درمان اوتیسم دکتر صابر با شناخت دقیق علائم اوتیسم در کودک و شناخت اوتیسم به درمان اوتیسم کودکان با تکنیک های روز دنیا می پردازد.
مبتلایان به اختلالات طیف اوتیسم، دارای طیف وسیعی از نقاط قوت و ضعف شناختی هستند. على رغم تحقیقات فعال در چهار دهۀ گذشته در حوزه علائم اوتیسم، هیچ کدام از فرضیه هایی که تاکنون منتشر شده است، نتوانسته اند نقاط قوت و ضعف رفتاری و شناختی اوتیسم کودکان را در یک مدل جامع سازماندهی کنند. علاوه بر این، یک تئوری مجزای متقاعد کننده دربارۀ اوتیسم وجود ندارد. بخشی از معمای اوتیسم به این مربوط می شود که اختلال اوتیسم نقایص چندگانه شناختی را شامل می شود، اما در عین حال نیمرخ ضعف و قوت یکسان و ویژه ای دارد. چندین الگوی کلی برای حل این معما وجود دارد که توسط مرکز درمان اتیسم ارائه شده و هنوز نمی توانیم با اطلاعات موجود بین آن ها تمایز قائل شویم.
یکی از این الگو ها، الگوی آبشار تحولی است. در این الگو یک از هم گسیختگی اولیه در طول تجربه اندوزی، که بسیاری از ظرفیت های شناختی انسان را شکل می دهد، تحول می یابد.
زیر گروه های عصب شناختی اختلال اوتیسم هر کدام نقص اولیۀ مخصوص به خود دارند.
نقص عصب شناختی بسیار ساده ای وجود دارد که با دو یا چند نقص دیگر ترکیب می شود و اختلال اوتیسم را به وجود می آورد.
نقایص چندگانه ظاهراً ناهمخوان در اختلال اوتیسم، در بعضی خصیصه های شناختی زیربنایی عمومی، مانند پردازش اطلاعات پیچیده، اشتراک دارند و این موضوع نقص در فرایند شناختی اولیه را سبب می شود.
فرضیه های اوتیسم کودکان
حال این فرضیه ها را در چارچوب یافته های تجربی ارزیابی می کنیم. در الگوی اول به نظر می رسد یک نقص اولیه در عملکرد های پایه ای هیجانی یا تعاملات بین فردی نوزادان دارای اختلال اوتیسم وجود دارد و این نقص نوزادان را از اجتماعی شدن باز می دارد. بنابراین یک آبشار از نارسایی ها در زمینه هایی چون توجه، حافظه، زبان، شناخت اجتماعی، عملکرد های اجرایی و هماهنگی مرکزی به وجود می آید. متأسفانه اطلاعات ما از فرایند های مؤثر در نوزادان معمولی و به ویژه نوزادان دارای اختلال اوتیسم بسیار پراکنده و محدود است. در مورد الگوی دوم، هیچ کدام از سه راه حل ممکن دیگر برای معمای شناختی اوتیسم کودکان به طور واضح به این مورد برنمی گردد. بر اساس شواهدی که در این فصل مرور می شود، بعید به نظر می رسد که نقایص حافظه در لیست زیرگروه ها یا نظریه های علت شناسی علائم اوتیسم جای بگیرد. در مورد الگوی سوم، مشکلات موجود در تغییر توجه، تئوری ذهن، تقلید، فرایند های عاطفی، عملکرد های اجرایی و هماهنگی مرکزی می تواند تفاوت موجود در گروه های اختلال اوتیسم را تبیین کند. اگرچه تا حدودی این موضوع مبهم است که بعضی یا همۀ این آسیب ها اجزاء شکل دهندۀ اختلال اوتیسم هستند، ولی این تفسیر موجه به نظر می رسد. یک نقص مطرح در مطالعۀ موردی اختلال اوتیسم با همتایان با تحول طبیعی این است که دو گروه بر اساس یک سری از اندازه گیری ها مقایسه می شوند، اما سؤال این است که آیا شدت نشانه ها با میزان نقص در گروه دارای اختلال اوتیسم مرتبط است یا نه؟
راه حل های شناخت اوتیسم کودکان
در نهایت به چهارمین راه حل ممکن برای معمای نقص شناختی اوتیسم برمی گردیم. بر این اساس نقص شناختی اساسی در اوتیسم کودکان یک پردازش اطلاعات پیچیده است. یک تکلیف عصب روانشناسی (درکی، فضایی، کلامی یا حرکتی) با نیاز پردازشی کم، به تکالیف مستلزم پردازش اطلاعات سطح بالاتر آسیب می رساند. به نظر می رسد مرور ادبیات اختلالات اوتیسم در بسیاری از زمینه های عصب روانشناسی از این فرضیه حمایت می کند. فرایند ها و تکالیف سادۀ اختصاصی زبانی، واجشناسی، نحو، اجرایی (مهار)، توجهی (توجه متمرکز و انتخابی) و حافظه (حافظۀ طوطی وار و بازشناسی) به دلیل ناکارآمدی در سطح فرایند های پیشرفته تر (زبان روزمره، تغییر توجه، حافظۀ کاری، انعطاف پذیری شناختی – انتزاعی) است. فرضیۀ پردازش اطلاعات پیچیده با یافته های عصب شناسی اخیر دربارۀ مغز افراد دارای اختلال اوتیسم (یعنی افزایش تعداد ستون های قشری همراه با کاهش اندازه و چگالی آن ها) سازگار است. این موضوع می تواند موجب ناکارآمدی شبکۀ عصبی گردد، به نحوی که پردازش عوامل غیرضروری موجب کاهش کارآمدی پردازش اطلاعات می شود. یک چالش مفهومی مهم برای این فرضیه وجود دارد، چه چیز یک تکلیف شناختی را پیچیده می کند؟ آیا پیچیدگی با دشواری یکسان است؟ برای استفاده از فرضیۀ پردازش اطلاعات پیچیده ما به یک تعریف صریح از پیچیدگی شناختی احتیاج داریم که به طور مستقل از نتایج تجربی در اختلال اوتیسم نشأت گرفته باشد. این تعریف، الگوی ویژۀ نقاط قوت و ضعف شناختی اختلال اوتیسم را توضیح می دهد که این الگو با آنچه در اسکیزوفرنی یا عقب ماندگی ذهنی وجود دارد، متفاوت است. دومین چالش در تئوری پردازش اطلاعات پیچیدۀ اوتیسم این است که این فرضیه به قدر کافی نشانه های اولیۀ اختلال اوتیسم را که اغلب قبل از اولین سال تولد ظاهر می شوند، توضیح نمی دهد. فرضیۀ پردازش اطلاعات پیچیده نمی تواند توضیح دهد که چرا یک کودک دو سالۀ دارای اختلال اوتیسم می تواند دو معما در سطح سنی ذهنی سه سال را با هم انجام دهد اما نمی تواند «اشاره کند». اشاره کردن یک مهارت ساده تر از نظر تحولی است که به طور معمول یک سال زودتر ظاهر می شود. شواهد ژنتیکی نشان داده اند که حضور یک تعداد ژن های متعامل برای تحول اختلال اوتیسم نیاز است. در این خصوص به نظر نمی رسد که همۀ ژن ها، به همراه عوامل محیطی بالقوۀ دیگر، در شکل گیری این اختلال نقش داشته باشند.
فرضیه های علائم اوتیسم کودکان
علاوه بر این، فرضیه های پیمانه ای در محاسبه تغییرات موجود در اختلال اوتیسم اعم از شدت و الگوی نشانه ها و نقص ها ناتوان هستند. این متغیر ها زیرگروه ها و تئوری های چند نقصی را بیشتر به هم شبیه می سازد، اما کار بیشتری برای تشخیص نقایص مرتبط نیاز است. اگرچه مطالعات شناختی اختلال اوتیسم بسیار فعال است، اما این مطالعات در این مرحله هنوز به قطعیت نرسیده است. آنچه نظریه پردازان مطرح می کنند، مانند افسانۀ توصیف مرد نابینا از فیل، به میزان زیادی به ویژگی های مشترک و زمینه های شناختی که مطالعه کرده اند بستگی دارد. محققانی که روی کودکان کمسن مطالعه می کنند بر کمبود های بین فردی اولیه متمرکز می شوند، در حالی که گروهی که افراد سنین بالاتر و اوتیسم کودکان با عملکرد بالا را مطالعه می کنند بر آسیب های شناختی تأکید می کنند. هیچ الگویی همه نقایص را توضیح نمی دهد. یک آزمون بزرگتر و عملی از هر الگو، آن الگو را قادر خواهد کرد که در آینده نشانه های زود هنگام نوزادان را در اوایل زندگی توضیح دهد. اگر اطلاعات دقیقی در مورد شناخت اجتماعی اولیه در کودکان سالم موجود باشد، مطالعه و تحقیق در مورد تکامل اولیه نوزادان در معرض خطر اوتیسم، از نظر خانوادگی، به تشخیص چنین کمبود هایی کمک می کند و اگر یک مدل بهتر از تحول هیجانی- اجتماعی اولیه (قبل از تکامل توجه اشتراکی) نداشته باشیم، پاسخگویی به معمای علائم اوتیسم ممکن است اغفال کننده باقی بماند.
نیمرخ شناختی اوتیسم
تحقیقات در زمینۀ نیمرخ شناخی اوتیسم کودکان بسیار گسترده است. یکی از دلایل این موضوع نیمرخ جالب و غیر معمول نقاط قوت و ضعف در افراد دارای اختلال است. کانر در مقالات اولیه اش درباره علائم اوتیسم بیان می کند هر دو موضوع نقایص و استعداد ها و توانایی ها را برجسته کرده بود. به عنوان مثال از مواردی از قبیل توانایی خواندن پیش از موعد، حافظۀ شگفت انگیز و مهارت های دیداری- فضایی بسیار رشد یافته در کنار ناتوانی اساسی در برقراری ارتباط با دیگران، ناتوانی در استفاده از زبان برای رساندن مفاهیم و میل وسواس گونه در جهت حفظ یکنواختی فعالیت ها نام برده بود. در این قسمت به عملکرد افراد مبتلا به اختلال اوتیسم در کارکرد های شناختی مختلف پرداخته می شود. لازم به ذکر است برای هر مداخله توانبخشی شناختی در اختلال اوتیسم ارزیابی کارکرد های شناختی براساس شکایت اولیه و مشاهدات بالینی ضروری است. به طور کلی، در تمامی اختلالات تحولی نمی توان نیمرخ شناختی واحدی را برای اختلال در نظر گرفت و مبتنی بر آن نیمرخ رویکرد توانبخشی شناختی خاصی را توصیه نمود. این مسأله در اختلال اوتیسم بارزتر است و تنوع نیمرخ شناختی در این اختلال گزارش شده است.
