دسته: گفتار درمانی

درمان خانگی لکنت زبان

وجود عوامل مشکلزا، پیشرفت درمان کودکان داراي لکنت را تحت تأثیر قرار می دهد. اگر در جلسه اول ارزیابی، عامل مشکلزا شناسایی گردد، می بایست طرح درمان بر اساس آن پایه ریزي شود. اما گاهی مشکلات حین درمان یا حتی در مراحل پایانی درمان لکنت زبان ظاهر می شوند، که در این صورت وظیفه درمانگر ارزیابی تأثیر این عوامل بر پیشرفت و نتیجه درمان است. مرکز درمان لکنت زبان در زمینه ارزیابی دقیق شدت و علت لکنت و طرح برنامه درمانی مناسب برای هر فرد به صورت تخصصی فعالیت می نماید. یک نکته مهم در درمان لکنت همکاری والدین و درمان خانگی لکنت زبان در کنار تمرینات کلینیک گفتاردرمانی لکنت می باشد. اما در روند این درمان ها ممکن است مشکلاتی ایجاد شود. در ذیل مشکلاتی که ممکن است در اجراي برنامه گفتاردرمانی لکنت در منزل با آن ها مواجه شد، مورد بحث قرار گرفته است.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

درمان لکنت زبان

بدون شک اولین درمان ها برای کودکان زیر شش سال، توسط والدین انجام می گیرد. در برهه ای از مراحل رشد گفتار و زبان، کودکانی که مستعد لكنت هستند، لکنت کردن را آغاز می کنند. در این میان برخی از والدین شروع به اصلاح و برخی با استفاده از گفتار آرام شروع به آرام کردن آن می کنند. بنابراین بحث اینکه کدام روش درمانی برای کودکان دارای لکنت مفیدتر است، مطرح می شود.

مروری بر درمان های انجام شده برای کودکان دارای لکنت نشان می دهد که در گذشته از چهار رویکرد مختلف برای درمان استفاده می شده است. یکی از این رویکردها که تقریباً یک قرن قدمت دارد حاکی از آن است که والد و درمانگر نباید توجه کودک را به لکنتش جلب نمایند. حامیان این رویکرد از روش های غیرمستقیم برای درمان استفاده   می کنند و سعی در کاهش تنش های ارتباطی و فشارهای زندگی دارند. رویکرد دیگر، یک درمان غیررسمی مستقیم است که توسط والدین اجرا می شود. در این رویکرد والدین به طور خودانگیخته و یا با توصیه متخصص از کودک می خواهند تا گفتار خود را متوقف سازد و بدون لكنت صحبت کند. در رویکرد سوم که توسط ون رایپر مطرح شد، لکنت کودک به طور مستقیم تحت درمان قرار می گیرد. در این رویکرد گفتار روان بازخورد مثبت و گفتار ناروان بازخورد منفی می گیرد.

برای ایجاد گفتار روان، والد علاوه بر این که در لحظه وقوع لکنت، با تکرار روان کلمات لکنت شده کودک را تحریک می کند، باید محیط کودک را نیز دست خوش تغییراتی کند. اما حامیان این رویکرد نیز به والدین جهت آگاه شدن کودک هشدار می دهند. استدلال آنها این است که “در صورت عدم آگاهی، کودک واکنش های مقاومتی و انزواجویانه بروز نمی دهد”. رویکرد چهارم که از رویکرد ون رایپر مستقیم تر است، استفاده ساختمند از پاداش و تنبیه را پیشنهاد می کند. طرفداران این رویکرد، برنامه لید کامب را طراحی نموده اند.

رویکردهای غیرمستقیم

رویکردهای مورد پذیرش در قرن بیستم رویکردهای غیرمستقیم بودند. در این رویکردها برای دستیابی به

گفتار روان، باید محیط کودک را “بدون آگاه کردن وی از لکنتش” تغییر داد.

 نظریه تشخیص زاد

جانسون معتقد بود که لکنت در نتیجه برچسب زدن ناروانی های طبیعی کودک به عنوان لکنت، به یک

مشکل ماندگار تبدیل می گردد. به عبارت دیگر این دیدگاه معتقد بود که تنها عامل ایجاد لکنت، برچسب

زدن غلط لکنت روی ناروانی های طبیعی کودک و تصحیح آن ها از سوی والدین می باشد.

 مدل ظرفیت و تقاضا

پس از به دست آمدن شواهدی دال بر نقص در مهارت های حرکتی، تولیدی و زبانی در افراد لکنتی،

پژوهشگران فرضیاتی مبنی بر ارتباط این نقایص و لکنت مطرح نمودند. مدل ظرفیت و تقاضا معتقد است

که افراد لکنتی در برخی ظرفیت های عصب شناختی خود دارای محدودیت هستند. به عبارت دیگر؛ ابتلا به

لكنت به ظرفیت های عصب شناختی فرد و تقاضاهایی که از سوی تکالیف گفتاری بر وی تحمیل می شود،

وابسته است. انجام درمان براساس این مدل تلاش می کند تا تقاضاهای محیطی را کاهش داده و به این

شکل ظرفیت ها و توانمندی های فرد و خانواده را در مواجهه با لکنت افزایش دهد.

مشکلاتی که به طور مستقیم با برنامه لیدکامب ، مرتبط است

سنجشهاي گفتار در صورتی که درمانگر اهمیت سنجشهاي گفتار را به خوبی براي والدین توضیح نداده باشد، یا آموزش کافی
کافی ارائه نداده باشد، ممکن است برخی والدین SR هارا اصلاً جمع آوري نکنند یا به ندرت این کار را انجام دهند.
براي رفع چنین مشکلی پیشنهاد می شود که در هفته هاي آغازین درمان خانگی لکنت زبان، درمانگر و والد SR نمونه هاي گفتار کودك (جمع آوري شده در جلسه درمان) را مورد مقایسه قرار دهند. این کار امکان ارزیابی نحوه استفاده والد از معیار SR را فراهم میکند ما و همچنین نشان میدهد که والد تا چه حد قادر به شناسایی صحیح گفتار داراي لکنت کودك می باشد.

اگر در طول چندین هفته در SR کاهشی مشاهده نشود، این لزوماً دال بر وجود مشکل نیست. گفتاردرمانگر می تواند نحوه پیشبرد درمان توسط والدین را در گفتگوهاي ساختمند مورد مشاهده قرار دهد، اگر فراوانی پاسخهاي بدون لکنت بیشتر و طول گفته هاي وي نیز در حال افزایش بود، می توان گفت که کودك در حال پیشرفت است.
نظر والد را در مورد دلیل عدم کاهش لکنت جویا شوید. براي مثال ممکن است والد از کاهش لکنت کودك آگاه باشد، اما این وضعیت را در SR گزارش نکرده باشد. احتمالاً این موضوع زمانی رخ می دهد که در کودك هر دو لکنت شدید، و لکنت بسیار خفیف مشاهده می گردد. در این جا علاوه بر بحث و علتیابی درباره عدم تغییر SR ،این امکان براي درمانگر و والد فراهم می شود تا پیرامون درمان و پیشرفت کودك با یکدیگر مشورت نمایند.
تغییر ساختار درمان در مرحله اول در اوایل مرحله اول که معمولاً میزان SR کودك بالاست، از گفتگوهاي ساختمند به منظور به صفر یا به حداقل رساندن لکنت استفاده می شود. هنگامی که کودکان در مرحله اول پیشرفت می نمایند، میزان SR آن ها
کاهش می یابد، و درمان در گفتگوهاي کمتر ساختمند دنبال می شود. بنابراین با افزایش فراوانی و دیرش پاسخهاي بدون لکنت، ساختار درمان را براي کودك مناسب می سازند. مواردي همچون طولانی شدن استفاده از درمان ساختمند، و استفاده زود هنگام و درمان غیر ساختمند در مرحله اول نمونه هاي معمول نامناسب بودن ساختار درمان براي کودك هستند.
در هفته هاي آغازین گفتاردرمانی در منزل لکنت، براي اطمینان از بالا بودن میزان گفتار بدون لکنت، و اطمینان از مهارت والد در اجراي برنامه، از درمان در گفتگوهاي ساختن استفاده می شود. پیشنهاد می شود زمانی درمان به گفتگوي غیر ساختمند زندگی روزمره وارد شود که درمانگر از این دو مورد اطمینان یابد. در این هنگام والدین می توانند در مواجهه با گفتار داراي لکنت و گفتار بدون لکنت کودك در گفتگوها و موقعیت هاي مختلف، بازخوردهاي کلامی را مکرراً و در طول روز به کار گیرند. اگر چه بازخوردهاي کلامی والدین کمتر میشود اما بازخوردهاي مذکور همچنان باید به با نسبت پنج به یک ارائه شوند.

بازخورد کلامی در درمان خانگی لکنت با کمک گفتاردرمان

بازخوردهاي کلامی براي گفتار بدون لکنت یکی از مشکلات، ارائه ناکافی بازخوردهاي والدین به گفتار بدون لکنت کودك است. براي مثال بازخورد به گفتار بدون لکنت یا به ندرت ارائه می شود، یا میزان آن برابر با بازخوردهاي ارائه شده براي گفتار داراي لکنت است. دیگر مشکل مربوط به بازخوردهاي گفتار بدون لکنت، این است که تنها در گفتگوهاي ساختمند ارائه می شوند و در گفتگوهاي غیر ساختمند خبري از آن ها نیست. این امر باعث عدم تمایل کودك به مشارکت در درمان می شود. همان طور که پیش تر ذکر شد، توصیه می شود که بازخوردهاي کلامی براي گفتار بدون لکنت حداقل پنج برابر بازخوردها براي گفتار داراي لکنت باشد. بازخوردهاي کلامی مربوط به گفتار داراي لکنت در صورتی که والدین براي لکنت از بازخوردهاي فراوان استفاده کنند، یا بازخوردها را به شیوه اي نادرست ارائه نمایند، درمان بی تأثیر خواهد بود. زیرا ممکن است کودك نسبت به بازخوردها بی توجه شود و با واکنش منفی نسبت به آن ها نشان دهد.
گاهی اوقات ممکن است کودك نسبت به روش والدین براي درخواست خود اصلاحی حساس شوند. در این موارد باید بازخوردها را قابل پذیرش ساخت. براي مثال، والدین از صداي آرام جهت درخواست خود اصلاحی استفاده نمایند و به محض دریافت پاسخ از کودك گفتگو را ادامه دهند.

بسامد درمان لکنت زبان

کم بودن بسامد درمان در گفتگوهاي ساختمند و غیر ساختمند باعث عدم پیشرفت درمان می شود. از عوامل کم بسامد بودن درمان؛ منحصر شدن درمان به جلسات کلینیکی، و یا انجام درمان ساختمند توسط والدین تنها یک یا دو بار در هفته است. توصیه می شود که درمان ساختمند، به طور روزانه (حداقل روزي یک مرتبه)، و درمان غیر ساختمند به طور روزانه و در چندین گفتگوي مجزا انجام شود.
در صورتی که درمانگر در جلسات کلینیکی به تنهایی نقش مجري درمان را بر عهده بگیرد و والدین تنها یک مشاهده گر منفعل باشند، ممکن است چنین مشکلی روي دهد. اگر چنین مشکلی وجود داشته باشد، چندین هفته زمان می برد تا والدین مجدد نسبت به نقش خود در ارائه درمان، جمع آوري روزانه SR ،و مشورت با درمانگر در جلسات کلینیک آگاه گردند.
مشکلات مربوط به مرحله دوم
زمانی که کودك هنوز شاخص گفتار مورد نظر برنامه را کسب نکرده باشد و وارد مرحله دوم شود، به دلیل کاهش بازخوردهاي کلامی میزان وي افزایش می یابد. البته گاهی کودك به شاخص گفتاري لازم براي ورود به مرحله دوم دست یافت، اما چون بازخوردهاي کلامی والدین کاملاً متفاوت شده، میزان SR افزایش می یابد. توصیه می شود تا در جلسات اولیه مرحله دوم بر لزوم کنارگذاري تدریجی بازخوردهاي کلامی تأکید شود. با افزایش فاصله میان جلسات کلینیک، والدین می توانند ارزیابی مستمر گفتار کودك را کنار بگذارند و در صورت افزایش لکنت فوراً پاسخ مناسب را ارائه دهند.

درمان لکنت زبان در منزل

گفتاردرمان لکنت باید از ارائه صحیح بازخوردهای مذکور توسط والدین اطمینان حاصل نماید. برای دستیابی به این اطمینان باید درمان قبل از انجام روی گفتگوهای زندگی روزمره (غیرساختمند)، در بافت­های ساختمند اجرا شود. منظور از بافت ساختمند فراهم کردن یک موقیت ساده و بدون استرس است که کودک بتواند در آن موقعیت به بهترین شکل بر روی فعالیت موردنظر متمرکز شده و کمترین میزان  لکنت را نشان دهد. موقعیت­های غیر ساختمند شامل تمام موقعیت­های زندگی می­گردد و زمانی انجام می­شود که کودک در موقعیت­های ساختمند، گفتار روان و بدن لکنت داشته و موفق بوده باشد.

درمان در گفتگوهای ساختمند در منزل

درمانگران لیدکامب حین انجام درمان در گفتگوهای ساختمند از کودک و والد می­خواهند روی یک میز بنشینند و با هم به فعالیت­هایی نظیر خانه­سازی، خواندن کتاب داستان و یا چیزی شبیه آن بپردازند.

هنگام آموزش گفتگوهای ساختمند به والد، در ابتدا باید موارد مثبت آموزش داده شود. تجربه نشان داده که شروع آموزش با روش­های آگاه­سازی و تحسین گفتار بدون لکنت بسیار مفید است. پس از آن می­توان در همان جلسه و یا جلسه بعد، آگاه­سازی از لکنت را به والدین آموزش داد. در آخر درمانگر درخواست خوداصلاحی در بافت ساختمند را به والدین آموزش می­دهد. هدف گفتگوهای ساختمند آن است که میزان لکنت کودک به پایین­ترین سطح برسد. به منظور دستیابی به این هدف، درمانگر باید یک سلسله­مرتب ساده به سخت را ترتیب دهد. برای مثال والد از طریق کارت تصاویر کودک را تحریک به تولید یک کلمه می­کند، و سپس گفتار بدون لکنت وی را مورد تحسین قرار می­دهد. در برخی موارد نیز از آگاه­سازی نسبت به لکنت و درخواست برای خوداصلاحی استفاده می­کند. در شرایطی که لکنت کودک شدید نیست، والد می­تواند پس از برانگیختن یک عبارت یا گفته، کودک را تحسین کند. والدین باید بدانند که هم­زمان با بهبود کودک در طول گفتگو (که همیشه اتفاق می­افتد) می­بایست دشواری تکلیف تغییر نماید. پیشنهاد می­شود که جلسات یک یا دوبار در روز به مدت 10 تا 15 دقیقه انجام شود. زمانی که هنوز تمرکز درمان روی کاربرد بازخوردهای کلامی برنامه لیدکامب برای گفتگوهای ساختمند است، والد تحسین، آگاه­سازی و درخواست اصلاح لکنت در برخی موقعیت­های غیرساختمند را آغاز می­نماید.

تصمیم­ گیری در مورد اتمام درمان ساخت‌مند زمانی انجام می­شود که درمانگر از دستیابی به چهار هدف مشخص اطمینان یابد؛ والد بازخوردهای کلامی را صحیح ارائه می­نماید، این روش تجربه­ای مثبت برای کودک تلقی می­شود، کودک با روش­های اصلی برنامه لیدکامب آشنا شده است، کودک به موفقیت­هایی دست یافته است. لازم به ذکر است حتی در صورت کسب این چهار هدف، در صورت تمایل والدین یا در صورت نیاز، استفاده مجدد از این بخش درمانی مجاز است.

 درمان لکنت زبان در گفتگوهای غیرساختمند

زمانی که کودک نسبت به انواع بازخوردهای کلامی والدین احساس راحتی داشت، حین درخواست خوداصلاحی از سوی والدین می­دانست که چه­کاری باید انجام دهد، و نگش مثبت به درمان پیدا کرده بود، زمان آغاز درمان گفتگوهای غیرساختمند است. بر این اساس بازخوردهای کلامی برای گفتگوهای ساختمند به گفتگوهای زندگی روزمره منتقل می­شوند. در این مرحله والد به تحسین، آگاه­سازی کودک از پاسخ­هایش و درخواست خوداصلاحی لکنت در گفتگوهای خودانگیخته و طبیعی زندگی روزمره می­پردازد. البته در برهه­ای از زمان، درمان در گفتگوهای ساختمند و غیرساختمند به طور هم­زمان انجام می­گیرد. اگرچه در گفتگوهای ساختمند بهتر است تنها یکی از والدین به ارائه درمان بپردازد، در گفتگوهای غیرساختمند مشارکت هر دو والد مؤثرتر خواهد بود. این بخش از درمان نسبت به زمانی که طیف گسترده­ای از بازخوردهای کلامی والدین در گفتگوهای ساختمند ارائه می­شود از اهمیت بیشتری برخوردار است، زیرا در این بخش درمان به محیط زندگی روزمره انتقال می­یابد. بنابراین کاملاً منطقی است که درمان از تحسین و آگاه­سازی گفتار بدون لکنت در موقعیت­های گفتاری روزمره آغاز گردد، و سپس به آگاه­سازی از وقوع لکنت و درخواست اصلاح آن توسط کودک پرداخته شود. بازخوردهای کلامی والدین در زندگی روزمره اغلب کم­تر از بازخوردهای ارائه شده در گفتگوهای ساختمند می­باشد. درمان در گفتگوهای غیرساختمند تنها حاصل توسعه درمان در گفتگوهای ساختمند نیست، زیرا اگر این گونه باشد درمان جنبه تهاجمی، شدید و یکنواخت پیدا می­کند و در صورت حاکم شدن چنین وضعیتی مشکلات بالینی به وجود خواهد آمد. در واقع کودک نباید چنین احساس کند که زندگی­اش پر از پاسخ­های والدین به گفتار وی است. در آخر باید گفت که درمان نباید جنبه تهاجمی داشته باشد و ارتباط روزمره کودک با خانواده را مختل سازد .

همان­طور که والدین در امر ارائه بازخوردها در گفتگوهای ساختمند به آموزش نیاز دارند، در زمینه ارائه آن­ها در گفتگوهای غیرساختمند نیز نیازمند یادگیری هستند. به همین دلیل درمانگر ابتدا یک روش را برای والد توضیح می­دهد و سپس از وی می­خواهد تا آن را مورد استفاده قرار دهد. سپس درمانگر در مورد اجرای صحیح یا غلط این روش به والد بازتاب می­دهد. طرح­ریزی موقعیت­های روزمره­ای که درمان باید در آن­ها انجام شود و هم­چنین تعیین روش­های به کارگیری بازخوردهای کلامی تسوط والدین، برعهده درمانگر است.

موردی که نباید فراموش شود آن است که آموزش درباره زمان، شیوه و میزان آگاه­سازی کودک از پاسخ­ها، تحسین از گفتار بدون لکنت و درخواست خوداصلاحی برای لکنت باید درحالی صورت گیرد که هر سه نفر خارج از اتاق درمان، مشغول قدم زدن باشند. درمانگر در چنین موقعیت آموزشی بیشتر می­تواند نحوه ارائه بازخوردها توسط والدین را (که ممکن است در کلینیک قابل مشاهده نباشد) مورد توجه قرار دهد. اما اگر خروج از کلینیک امکان­پذیر نمی­باشد، راه مؤثر دیگر آن است که از والد بخواهیم تا بازخوردهای کلامی ارائه شده در گفتگوهای غیرساختمند را ضبط نموده و با خود به کلینیک بیاورد.

دو قانون ثابت برای هفته­‌های اول ارائه درمان در گفتگوهای غیرساختمند وجود دارد. قانون اول این است که آگاه‌­سازی و تحسین از گفتار بدون لکنت کودک باید پنج برابر درخواست برای خوداصلاحی باشد. دوم اینکه سنجش‌­های کلینیکی گفتار باید علائمی از بهبودی را در پنج هفته اول درمان نشان دهند. چنانچه بهبودی در این بازه زمانی رخ ندهد، به احتمال زیاد مشکلی وجود دارد، و درمانگر باید علت عدم تأثیر درمان را به سرعت جستجو کند.

سوالات متداول:

1- نقش بازی‌های رایانه‌ای در درمان لکنت زبان کودکان چگونه است؟
بازیهای تعاملی که نیاز به هماهنگی گفتار و حرکت دارند (مثل خواندن ریتمیک یا داستانگویی همراه با انیمیشن)، میتوانند گفتار کودک را در محیطی لذت‌بخش بهبود بخشند. این بازیها زیرنظر گفتاردرمانگر و با هدف افزایش توجه به الگوی تنفسی و سرعت گفتار طراحی میشوند.

2-آیا استفاده از آینه در تمرینات خانگی تأثیری دارد؟
بله، صحبت کردن مقابل آینه به فرد کمک میکند تا حرکات لبها، زبان و صورت خود را کنترل کند. این روش به‌ویژه برای هماهنگی بین تنفس و گفتار مؤثر است و اعتمادبه‌نفس را در بیان کلمات افزایش میدهد.

تشخیص فلج مغزی و روش های تصویربرداری از مغز

فلج مغزی یا CP از اختلالات عصبی می باشد که در مغز در حال رشد اتفاق می‌افتد. به صورت میانگین از هر ۱۰۰۰ کودکی که متولد می‌شود ۲ تا ۳ کودک در جهان دچار فلج مغزی هستند. تشخیص زودهنگام و دقیق نوع فلج مغزی در روند درمان این کودکان بسیار حائز اهمیت است. فناوری‌های تصویربرداری مغز می‌تواند قسمت‌های آسیب‌دیده مغز و یا قسمت‌هایی از مغز که به صورت طبیعی رشد نکرده‌اند را مشخص نماید و در تشخیص فلج مغزی مفید می باشد. تصویر برداری مغزی یا اسکن مغزی برای کودکان چند نوع مختلف دارد. با استفاده از روش های تصویر برداری مغز می توان برنامه درمانی مناسب جهت کاردرمانی و گفتاردرمانی کوکان فلج مغزی را تدوین نمود. مرکز کاردرمانی دکتر صابر در زمینه خدمات کاردرمانی فلج مغزی و گفتاردرمانی فلج مغزی به صورت تخصصی فعالیت می نماید و به کمک تیم مجرب توانبخشی خود کودکان فلج مغزی را در استفاده از حداکثر توان خود یاری می نماید.

تشخیص فلج مغزی با تصویر برداری مغزی

سازماندهی ساختاری و عملکردی مغز امروزه میتواند با تکنیک های کیفیت بالا که در ۲۰ سال اخیر گسترش یافته اند عکس برداری شود. این تکنیک ها قادرند اطلاعات دو بعدی و سه بعدی از مغز را بازسازی کنند تصویربرداری تاثیر زیادی بر تحقیقات در نوروسایکولوژی داشته است. توموگرافی کامپیوتری (CT Scan) از یک پرتو اشعه ایکس فن شکل که یک برش از مغز را میبیند استفاده می کند. لوله ی اشعه ایکس دور سر میچرخد، بنابراین مغز از تمام زوایا دیده می شود. یک کامپیوتر تمام زوایا را ترکیب کرده و تغییر در بافت نرم در بخش آسیب دیده یکجا در یک عکس نشان داده میشود.

انواع روش های تصویربرداری از مغز

انواعی از روش های تصویربرداری از مغز وجود دارد: توموگرافی کامپیوتری فعالیت عملکردی را در مغز نشان نمی دهد اما اطلاعات مفیدی را در مورد تغییرات ساختاری فراهم می کند امروزه به صورت عمده از آن در تشخیص بیماریهای نورولوژیک به کار برده می شوند. توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) بعد از ۱۹۸۰ میلادی بطور فراوان برای نشان دادن نواحی از مغز که فعالیت زیادی دارند با حساسیت به میزان گردش جریان خون، استفاده شده است. فرد بصورت تزریقی یک محلول حاوی اشعه رادیو اکتیو ایزوتوپ پوزیترون را دریافت می کند که تجمع در مغز با نسبت مستقیم جریان خون موضعی مشخص می شود. نتیجه، نشان دادن عکسی از مغز است که نقاط شفاف تر نشان دهنده سطح بالاتری از فعالیت مغزی است طول زمان در دسترس برای استفاده تحقیقاتی از PET محدود است زیرا عکس ها با گذر زمان به سرعت محو می شوند. روش تفریق برای شناسایی قسمت هایی از مغز که در یک فعالیت شناختی خاص نقش دارند بصورت تقلید حرکتی مطرح می شود.  عمل فعال:A از فرد خواسته میشود حرکات خاصی از دست که توسط آزمونگر انجام میشود را تقلید کند این کار یک اسکن از فعالیت حسی – حرکتی و شناختی مورد نظر را ایجاد می کند. عمل پایه :B از فرد خواسته می شود تا حرکات از پیش تعیین شده دست را در حال تماشای آزمونگر که حرکات مشابه دست در مرحله قبل را انجام می دهد باشد، اما این بار فرد آنها را تقلید نکند. اسکن تفریقی ، A منهای B ، منطقه ای از مغز را که مخصوص تقلید می باشد، شناسایی می کند.

تصویربرداری با تشدید مغناطیسی

تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (MRI) در اصل برای شناسایی بافت نرم در بدن بسیار واضح تر از X-RAY استفاده می شود. که در اوایل ۱۹۹۰ به Functional MRI گسترش یافت که مانند PET scanning  گردش خون منطقه ای را در نواحی مختلف مغز بدون مداخله آسیب رسان از رادیوایزوتوپ ها در بدن ثبت می کند. در این تکنیک افزایش در جریان خون در یک منطقه فعال مغز توسط افزایش سطح گردش خون اکسیژنه نشان داده می شود. FMRI وضوح فضایی بهتری از PET دارد و می تواند در زمان طولانی تری ادامه داشته باشد. تحریک مغناطیسی مغز (TMS) با استفاده از یک سیم سیم پیچ محکم در روکشی از غلاف عایق پیچیده شده است یک جریان الکتریکی بزرگ از سیم می گذرد که یک میدان مغناطیسی که از پوست و جمجمه برای تحریک نورون ها در آن ناحیه عبور می کند. اثر TMS کوتاه است و فقط می تواند در کشف نواحی قشری در سطح مغز استفاده شود.

محدودیت های تکنیک تصویربرداری

محدودیت هایی در استفاده از تکنیک تصویربرداری وجود دارد. یک اسکن میتواند نواحی فعال در مغز را در حین انجام یک فعالیت شناسایی کند اما اعمال حیاتی میتواند همکاری هایی با سایر نقاط مغز داشته باشد. همچنین مورد باید در درون یک اسکنر دراز بکشد که انواع تحقیقات را که میتوان انجام داد را محدود میکند و زمان آزمایش نیز محدود است این تکنیک های جدید تصویربرداری دانش فعالیت مربوط به عملکردهای خاص شناختی را وسیع تر می کند. آنها برای ایجاد فرضیه های جدید مفید هستند و میتوانند با استفاده از سایر روش شناختی مورد سنجش قرار گیرند.

سوالات متداول:

1.برای تشخیص فلج مغزی از چه آزمایشی باید استفاده نمود؟

برای تشخیص فلج مغزی در ابتدا نیاز به معاینه کودک توسط متخصص مغز و اعصاب می باشد. پس از بررسی علائم جهت تشخیص میزان آسیب و نوع فلج مغزی از تصویر برداری مغزی استفاده می شود.

2. چه نوع تصویر برداری برای تشخیص فلج مغزی انجام می شود؟

انواعی از روش های تصویربرداری از مغز وجود دار .این تکنیک ها قادرند اطلاعات دو بعدی و سه بعدی از مغز را بازسازی کنند تصویربرداری تاثیر زیادی بر تحقیقات در نوروسایکولوژی داشته است، بسته به درخواست پزشک متخصص می توان از هر یک از این موارد استفاده نمود.

گفتاردرمانی لکنت زبان

در درمان لکنت زبان از روش های مختلف نظیر گفتاردرمانی و رفتاردرمانی استفاده می شود. یکی از این تکنیک ها استفاده از بازخورد توسط ولدین می باشد که در روش لیدکامب مورد استفاده قرار می گیرد. برنامه لیدکامب، یک رویکرد رفتاري است که از اصول شرط سازي کلاسیک و ابزاري براي کاهش ناروانیها استفاده می کند و در گفتاردرمانی لکنت زبان موثر است. عامل درمان در این برنامه، بازخوردهاي کلامی والدین به گفتار داراي لکنت و گفتار بدون لکنت کودك در زندگی روزمره می باشد. درمانگر به والدین نحوه ارائه بازخوردهاي کلامی را آموزش می دهد و شیوه ارایه این بازخوردها، در هر جلسه درمانی بصورت عملی تمرین می شود. در صورت مشاهده علائم لکنت زبان در کودک خود می توانید با مراجعه به مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز درمان لکنت زبان تهران، از درمان های گوناگون لکنت زبان از جمله گفتاردرمانی در منزل یا گفتاردرمانی لکنت زبان یا گفتاردرمانی با روش لیدکامب در گفتاردرمانی در منزل بهره مند شوید.

بازخوردهاي کلامی والدین نباید تهدید کننده، شدید و یکنواخت باشند. زیرا در غیر این صورت نتایج درمان ناخوشایند خواهد بود. در گفتاردرمانی لکنت زبان به روش لیدکامب والدین یاد می گیرند، پس از گفتار داراي لکنت یا بدون لکنت کودك، یکی از انواع بازخوردهاي کلامی را (شامل آگاه سازي نسبت به پاسخ، تحسین پاسخ و درخواست خود اصلاحی پاسخ از کودك) ارائه دهند. بنابراین بازخوردهاي کلامی والدین، تنها عامل درمانی روش لیدکامب است و این برنامه به تغییر سرعت گفتار یا محیط زندگی کودك نمی پردازد.

گفتاردرمانی لکنت زبان با روش لیدکامب

در ادامه به توضیح انواع بازخوردهاي کلامی به گفته هاي روان یا ناروان کودك، می پردازیم. همچنین در ادامه، مراحل روش لیدکامب و معیارهاي مطلوب براي هر مرحله ذکر می شود. تحریک کلامی وابسته به پاسخ عامل اصلی درمان در روش لیدکامب تحریک کلامی وابسته به پاسخ می باشد. این اصطلاح بدین معناست که والدین پس از انجام برخی اعمال (یعنی پاسخها) توسط کودکشان عباراتی را به آن ها میگویند. در روش لیدکامب دو پاسخ اصلی تحت عنوان گفتار بدون لکنت زبان و لکنت زبان واضح وجود دارد. این پاسخها به طور جزئی تر نیز مدنظر قرار می گیرند و شامل دو پاسخ فرعی دیگر هستند که در این برنامه مایل به مشاهده آن ها می باشیم، و بروز چنین پاسخهایی را در کودك تشویق می نماییم. البته گفتنی است که این برنامه بدون وجود آن ها نیز قابل اجراست. گفتار بدون لکنت مهم ترین پاسخ در روش لیدکامب گفتار بدون لکنت است. گفتاردرمانی لکنت زبان با روش لیدکامب درست مانند همانند سایر درمان هاي حوزه آسیب شناسی گفتار باید براي کودك تجربه اي لذت بخش و مثبت را به همراه داشته باشد. این کار براي موفق شدن در روش لیدکامب امري کاملاً ضروري است. قانون عملی این کار آن است که والدین باید گفتار بدون لکنت کودك را پنج برابر بیشتر از لکنت وي مورد توجه قرار دهند. لکنت واضح در روش لیدکامب، تنها پاسخی است که والدین و درمانگران به دنبال کاهش (یا حتی ناپدید شدن) آن می باشند.

پاسخ های گوناگون روش لیدکامب

سایر پاسخها در روش لیدکامب مطلوب تلقی می شوند و جهت افزایش آن ها تلاش می شود. شاید تشخیص لکنت از برخی ناروانی ها واضح نباشد این رویدادهاي گفتاري مبهم جزء پاسخهاي روش لیدکامب نیستند و تنها موارد واضح لکنت ارائه بازخوردهاي کلامی را در پی خواهد داشت. در این جا باید خاطر نشان نمود که در این مرحله والدین نباید همه پاسخهاي داراي لکنت کودك را بازخورد دهند. در واقع موارد اندکی از لکنت در گفتار روزمره بازخورد دریافت می کند. در این بخش زبان مورد استفاده والدین در توصیف لکنت مهم است. اصطلاحاتی که در این زمینه معمولاً توسط والدین به کار می رود عبارتند از: اشتباه، کلمه اشتباه، گیر و کلمه داراي گیر و در صورت لزوم از کلمه لکنت استفاده می شود. پاسخهاي فرعی که درمانگران لیدکامب، مایل به مشاهد ه آن ها در کودك هستند، اصلاح خود انگیخته و ارزیابی گفتار توسط کودك میباشد. البته این پاسخها، پاسخهاي اصلی این درمان نیستند. زیرا درمان بدون آنها نیز اجرا می شود. با این وجود همه درمانگران لیدکامب ، معتقدند که بروز چنین پاسخهایی در کودك نشانگر پیشرفت درمان است. چرا که این پاسخها تسلط شناختی کودك بر ماهیت درمان و کوشش سرسختانه در اصلاح لکنتش را نشان می دهد. طبیعتاً از والدین خواسته می شود تا تحسین هاي ویژه اي براي خود اصلاحی هاي خود انگیخته کودك در نظر بگیرند (نظیر عالی بود، تو خودت به تنهایی آن کلمه اشتباه را درست کردي). پاسخ فرعی و مطلوب دیگري که از کودك مشاهده می نمائیم، خود ارزیابی گفتارش می باشد. درمانگر از والدین می خواهد تا خودارزیابی کودك را تحسین کنند. نوع دیگري از این پاسخها که گاهاً اتفاق می افتد و مشاهده آن از نظر بالینی جالب است، طلب کردن کودك براي ارزیابی شدن توسط والدین است. احتمالاً چنین اتفاقی در مرحله دوم درمان صورت می گیرد، زیرا در این مرحله ممکن است والد به دلیل از بین رفتن لکنت، دیگر به تشویق گفتار بدون لکنت زبان کودك نپردازند.

هدف گفتاردرمانی لکنت زبان با روش لیدکامب

انواع تحریکات کلامی وابسته به پاسخ از سوي والدین انتخاب بازخورد صحیح در زمان صحیح امر مهمی است. در مجموع چهار نوع بازخورد کلامی وجود دارد که والدین هنگام وقوع یک پاسخ در کودك می توانند انتخاب کنند. به طور خلاصه والد به محض مواجهه با گفتار بدون لکنت زبان می تواند به آگاه سازي و تحسین پاسخ کودك اقدام نماید، یا این که از کودك بخواهد تا خود به ارزیابی پاسخ بپردازد. همچنین والد به محض مواجهه با لکنت می تواند از آگاه سازي، یا درخواست براي خود اصلاحی استفاده کند. این تحریکات می توانند به طور هم زمان نیز ارائه شوند. توجه داشته باشید که والدین در روش لیدکامب از کودك نمی خواهند تا گفتار داراي لکنت خویش را مورد ارزیابی قرار دهد. دو دلیل براي این موضوع وجود دارد؛ اول آن که هدف گفتاردرمانی لکنت زبان با روش لیدکامب، گفتار بدون لکنت می باشد. دوم اینکه خود ارزیابی در روش لیدکامب ، یک پاسخ مطلوب محسوب می شود، بنابراین نباید آن را با پاسخ نامطلوب لکنت همراه نمود.

آگاه سازي نسبت به گفتار بدون لکنت و لکنت واضح آگاه سازي برخلاف تحسین با کلمات و واکنش هایی که حاکی از رضایت والد باشد همراه نیست. آنچه را که والد در این جا انجام می دهد تنها آگاه سازي کامل و سریع کودك در لحظه وقوع پاسخ می باشد، و پس از آن مکالمه ادامه می یابد. مثالهایی که از عبارات به کار رفته براي آگاه سازي “درست گفتن؛ گفتارت صحیح بود؛ فکر کنم یک کلمه را گیر داشتی؛ یک اشتباه کوچک داشتی؛ بدون اشتباه بودي”.مزیت آگاه سازي آن است که جریان گفتگو را مختل نمیکند. اما دردرخواست خود اصلاحی جریان گفتگو متوقف می شود. تحسین کودك نیز می تواند جریان گفتگو را قطع کند.

انواع بازخورد ها در روش لیدکامب

البته در روش لیدکامب ارائه چنین درون داد مثبتی بسیار مهم است. اما همین تحسین چنانچه بیش از حد صورت بگیرد، جذابیت خود را ازدست خواهد داد و حتی ممکن است براي کودك ناخوشایند شود. تحسین گفتار بدون لکنت تحسین نوعی ارزیابی مثبت است. تحسین گفتار بدون لکنت بر خلاف آگاه سازي گفتار بدون لکنت یک بازخورد کلامی خنثی محسوب نمی گردد. بدیهی است که تحسین براي گفتار بدون لکنت زبان، خودارزیابی و اصلاح خود انگیخته ارائه می شود. نمونه هایی از تحسین والدین؛ دوستداشتنی حرف زد ي، عالی بود، هیچ اشتباهی نداشت، گفتارت خیلی خوب بود، کاملاً درست و بدون اشتباه بود، تو خودت آن کلمه اشتباه رو درست کردي کارت خوب بود. درخواست خودارزیابی گفتار بدون لکنت والد تنها باید بخش هایی از گفتار بدون لکنت را جهت خود ارزیابی کودك انتخاب نماید. نمونه هایی از درخواست خودارزیابی؛ درست گفتی؟ آیا هیچ اشتباهی داشتی؟ آن کلمه را اشتباه گفتی؟ طبیعتاً چنانچه کودك ارزیابی صحیح از گفتار خود ارائه دهد (هیچ لکنتی نداشتم)، والد در پاسخ به کودك می گوید خیلی خوب بود” یا “بله درست گفتی “درخواست خود اصلاحی لکنت واضح درخواست خود اصلاحی لکنت زبان از کودك مؤثرترین عامل درمانی در روش لیدکامب است. در این حالت والد تنها با با درخواست خود اصلاحی از کودك، روش آگاه سازي کودك از لکنت را توسعه می بخشد.

نمونه هایی از درخواست خود اصلاحی

یک کلمه را اشتباه گفتی می خواي دوباره بگی؟ ببین می تونی کلمه سگ را بدون اشتباه بگی؟ روي یک کلمه گیر کردي؟ زمانی که کودك لکنت خویش را اصلاح نمود، اکنون نوبت والد است تا به شیوه بالینی مناسبی به وي پاسخ دهد. به عنوان مثال او می گوید “خیلی خوب بود. تو بر اشتباهت غلبه کردي”، “حالا عالی شد “. البته اگر کودك موفق به اصلاح لکنت خویش نشد، والد همچنان باید از کلامی تشویق کننده و حمایتآمیز براي وي استفاده نماید. والدین در روش لیدکامب در زمان ارائه بازخوردهاي کلامی به ویژه هنگام درخواست خود اصلاحی باید از تحمل و خلق وخوي مناسبی برخوردار باشند. در واقع همیشه این خطر وجود دارد که والدین درج حالت روحی منفی قرار بگیرند و هم زمان با درخواست خود اصلاحی، اضطراب یا شتابزدگی را به کودك خود منتقل نمایند. درخواست براي اصلاح باید به شیوه اي مثبت و حمایت آمیز صورت گیرد.

والد و کودك باید اجازه داشته باشند تا با استفاده از هر 4 روش تحریک کلامی بازخوردي، شیوه مخصوص به خود را پیدا نمایند. همانگونه که پیش تر نیز ذکر شد، در این درمان براي هر کودك به طور فردي اجرا می شود. در واقع به تعداد خانواده هایی که داراي کودك پیش دبستانی لکنتی هستند، روش هایی براي اجراي گفتاردرمانی لکنت زبان با روش لیدکامب وجود دارد. این درمان به صورت کامل بر ارتباط میان کودك و والدین استوار است و از آنجا که هر کودك و والد وي افراد متفاوتی می باشند، چنین ارتباطی نیز متفاوت از بقیه روابط خواهد بود. با وجود اینکه درمانگر در همه موارد پیگیر بازخوردهاي کلامی والدین به پاسخهاي کودك در گفتگوهاي روزمره می باشد، اما باز هم شیوه ارائه این برنامه در هر فرد به گونه اي متفاوت خواهد بود.

اهداف گفتار درمانی در لکنت زبان و نوک زبانی حرف زدن کودک

1. ایجاد و گسترش گفتار مکالمه ‌ای در کودک با لکنت زبان یا نوک زبانی حرف زدن که حداقل در ۹۵ درصد موارد ناروانی گفتار نداشته باشد.
2. در گفتار درمانی لکنت زبان حفظ روانی از طریق کاربرد دائمی راهکارهای خود-کنترلی در درمان لکنت زبان موثر است.
3. تقویت و ترغیب گفتار روان در موقعیت های روزمره توسط خانواده و سایر بستگان نزدیک فرد مبتلا به لکنت زبان یا نوک زبانی حرف زدن

نکات قابل توجه گفتاردرمانی لکنت زبان و گفتار درمانی در درمان نوک زبانی حرف زدن کودک

1. یک ارزیابی کامل گفتار-زبان با تمرکز خاص روی روانی گفتار ترتیب دهید،انواع ناروانی گفتار و نیز بسامد وقوع و شدت این ناروانی گفتار را در خواندن و مکالمه ارزیابی کنید،رفتارهای تقلایی در لکنت زبان را یادداشت نمایید (برای مثال پلک زدن, تنش سر و گردن).
2. اگر کودک با اختلال ناروانی طبیعی گفتار دانش آموز است،یک جلسه تفسیر اطلاعات با افراد مرتبط ترتیب دهید تا یافته‌های ارزیابی به بحث گذاشته شده و برنامه مداخله ای جهت درمان نوک زبانی حرف زدن ارائه شود.
3. با کودک مبتلا به لکنت زبان انواع ناروانی های گفتار او را به بحث بگذارید( مانند کشیده گویی کلمات،تکرار آواها،کلمات یا عبارات،به میان اندازی،استفاده از کلمات شکسته). نوع ناروانی گفتارش را تقلید کنید و رفتارهای مختلفی که با ناروانی طبیعی گفتار ایجاد می شوند را برایش شرح دهید.
4. از کودک با اختلال ناروانی گفتار بخواهید تا موقعیت هایی را که در آنها لکنت زبان او زیاد میشود (مثل صحبت کردن با غریبه ها یا صحبت کردن با تلفن) و یا کم میشود یا اصلا وجود ندارد (مثل گفت و گو با دوستان نزدیک) توصیف می‌کند،از او بپرسید که آیا در موقعیت های گفتاری حساس اضطراب یا شرم و خجالت دارد.
5. سلسله مراتبی از موقعیت‌های گفتاری مربوط به کودک با اختلال ناروانی طبیعی گفتار تهیه کنید،آنها را به ترتیب از کمترین شدت لکنت زبان یا نوک زبانی حرف زدن تا بیشترین شدت تنظیم نمایید.
6. به کودک با اختلال ناروانی گفتار شیوه های آرمیدگی پیشرونده عمیق عضلانی و تنفسی را آموزش دهید تا او تمایز بین حالت تنش عضلانی و آرامش را متوجه شود.
   
7. کودک با اختلال نوک زبانی حرف زدن را به سمت تمرینات تجسم کنترل شده،هدایت نمایید. هنگام تجسم موقعیت های گفتاری،سلسله مراتب ساده ترین تا سخت ترین موقعیت را رعایت نمایید،از او بخواهید که گفتار روان را در هر یک از سطوح مجسم کند.
8. موقعیت هایی را که از فهرست سلسله مراتب اضطراب کودک با اختلال ناروانی طبیعی گفتار انتخاب کرده‌اید به نمایش بگذارید،به تدریج مشکل را اضافه کنید،از او بخواهید تا میزان آرامش خود را در آن موقعیت بررسی نماید،حداقل به ۹۵ درصد روانی در هر سطح دست پیدا کنید.
9. کودک مبتلا به لکنت زبان را در موقعیت های واقعی زندگی خارج از کلینیک گفتار درمانی همراهی نمایید،با موقعیت هایی که در آن روانی به سهولت ایجاد می‌شود،شروع کنید (برای مثال صحبت کردن با دوستان) و سپس به سمت موقعیت‌های مشکل پیش بروید (مثلاً صحبت کردن کودک مبتلا به نوک زبانی حرف زدن با فروشنده یا تماس تلفنی) از اطمینان آفرینی،رهنمودهای آرامبخش و تقویت موفقیت‌ها استفاده نمایید.
10. به کودک با اختلال ناروانی طبیعی گفتار بیاموزید که دم عمیق و بازدم آهسته انجام بدهد،و مسیر هوا را باز و بدون تنش نگه دارد و این کار را چندین بار تکرار کند.
11. جریان هوای کنترل شده را به کار بگیرید،از کودک مبتلا به لکنت زبان بخواهید که چند بار به آرامی صدای را آوا سازی نماید
12. آوا سازی با شروع راحت را به کار بگیرید،از کودک با اختلال ناروانی گفتار بخواهید که هجا ها و کلماتی را که با واکه ها شروع می شوند ادا کند،سپس این کار را تا بیان عبارات کوتاه توسعه دهید.
13. انواع مختلف ناروانی طبیعی گفتار را الگو دهید و از کودک با اختلال گفتار نوک زبانی حرف زدن بخواهید که آنها را تقلید کند،از کودک با مشکل نوک زبانی حرف زدن بخواهید که متن های کوتاه را بخواند و تعمدا روی کلمات مشخصی ،مکث نماید و سپس کلمه هدف را به صورت روان ادا کند. (من سا-سا-سا- سالاد می خواهم).
14. در گفتار درمانی لکنت زبان به کودک آموزش دهید تا جایگاه تولیدی مربوط به لب ها و زبان را به آرامی ایجاد کند تا شدت فشار در تولید همخوان های انفجاری در موقعیت آغازین کلمات کمتر شود،تمرینات تولیدی گفتار درمانی در لکنت زبان را که منجر به تماس خفیف اندام های گویایی در جایگاه های تولید می شود،به کار بگیرید.
15. لکنت زبان ارادی و تماس خفیف اندام‌های تولیدی را به کار ببرید،به کودک با اختلال ناروانی گفتار بیاموزید که به سهولت و با سرعت کم رویی هجاهای لکنت شده روش واگویی را به کار بگیرد (تو-تو- تو- توپ) زمانی که کودک مبتلا به لکنت زبان روی روش واگویی تسلط پیدا کرد،تمرین را به سطح عبارت و جمله توسعه دهید،به کودک با اختلال گفتار نوک زبانی حرف زدن بیاموزید که روش واگویی را در حالت محاوره وقتی که مشکل را پیش بینی می کند،به کار بگیرید.
16. به کودک با اختلال ناروانی طبیعی گفتار روش های خود – بازبینی را بیاموزید تا از این طریق تعیین نماید کدام علائم جسمانی (نظیر تنش عضلانی یا علائم غیر ارادی) لحظه شروع احتمالی لکنت زبان یا نوک زبانی حرف زدن را نشان می دهند.
17. نشانه هایی که منجر به پیش‌بینی میشوند را به کار بگیرید،به کودک مبتلا به لکنت زبان بیاموزید هنگامی که لکنتش را پیش بینی می کند (قبل از کلمه پیش بینی شده) سرعت گفتارش را کاهش دهد،شروع راحت را به کار بگیرد یا روی کلمه هدف واگویی کند،و سپس ناروانی گفتار کنترل شده را در کلمات بعدی به کار گیرد تا سرعت گفتار به حالت طبیعی برگردد.
18. به کودک با اختلال گفتار نوک زبانی حرف زدن روش رهایی اصلاحی را بیاموزید به این طریق که کلمه لکنت شده را در همان ابتدا متوقف کرده و سپس بقیه آن را با کاهش سرعت ناروانی گفتار ادا کند و بدون مکث کلمه را کامل کند ( غَ-  غذا) .
19. به کودک با اختلال ناروانی گفتار بیاموزید که بعد از کلمه لکنت شده مکث کند و رفتارهای ناروانی اش را تحلیل کند،تصمیم بگیرد که چه تغییراتی ایجاد کند،سپس کلمه را با تغییرات مناسب تکرار کند (ناروانی: غَ – غَ – غَ غذا مکث : آرامش، اجرای روش حذف: غذا ) .
20. در درمان نوک زبانی حرف زدن بیاموزید که سرعت گفتارش را به سطحی که در آن مشکل اتفاق نمی افتد برساند و این کار را با خواندن متون با سرعت 60 کلمه در دقیقه انجام دهد،به تدریج تعداد کلمات در دقیقه را افزایش دهد،روانی را در هر سطحی حفظ کند تا به ۱۲۰ تا ۱۵۰ کلمه در دقیقه برسد.
21. در درمان لکنت زبان از کودک بخواهید که متن را برعکس (به سمت عقب) بخواند تا برون ده کلامی با سرعت کم را حس نماید،از او بخواهید که متن را به جلو بخواند و سرعت کند گفتارش را حفظ نماید.
22. بعد از تنظیم مترونوم در سرعت پایین،گفتاری با سرعت یک هجا در هر ضربه را الگو بدهید،از کودک با اختلال ناروانی گفتار بخواهید که تقلید کند. در حین انجام تمرین گفتار درمانی لکنت زبان به تدریج سرعت مترونوم را افزایش دهید،وقتی که به سرعت قابل قبول بدون لکنت زبان رسید،مترونوم را به این ترتیب حذف  کنید که در ابتدا گفتار با یک ضربه (تیک) مترونوم آغاز شود و سپس آن را خاموش کنید،کودک مبتلا به لکنت زبان را ترغیب نمایید که گفتار را با همان سرعت ادامه بدهد. در مراحل آخر،قبل از شروع گفتار،سرعت را با مترونوم تثبیت نمایید،آن را خاموش کنید،و از او بخواهید که با همان سرعت صحبت کند.
23. از کودک با اختلال ناروانی گفتار بخواهید که فهرستی از تک کلمات را بخواند،اگر روی کلمه لکنت کرد،او را متوقف کنید،تولید صحیح کلمه را الگو بدهید،از کودک با لکنت زبان بخواهید که آن را روان بگوید و سپس ادامه بدهد،این روش را ادامه دهید،به تدریج طول گفته ها را افزایش دهید تا 90 الی 95 درصد روانی را به دست آورد.
24. در گفتار درمانی در ناروانی گفتار بعد از ایجاد الگوی گفتار آهسته با تولید اغراق‌آمیز،از کودک مبتلا به بخواهید که از این الگو در زمانی که متون کوتاه خوانده می شود و در زمان کاربرد گفتار خود انگیخته تقلید کند،روی یک نظام علامتی به توافق برسید برای مثال،بالا بردن دست که در زمان غیر قابل قبول شدن سرعت و وضوح گفتار به او نشان دهد که باید سرعت را کم کند و با دقت بیشتری صحبت کند.
25. به منظور آموزش کودک مبتلا به لکنت زبان جهت ایجاد مکث های اغراق آمیز بین عبارات و جملات در خواندن و گفتار خود انگیخته،از الگو دادن و تمرین گفتاردرمانی لکنت زبان استفاده نمایید،یک نظام علامتی را برای نشان دادن زمانی که مکث او کافی نیست به کار بگیرید.
26. در گفتار درمانی ناروانی گفتار الگو دادن و تمرین رفتاری را برای آموزش کودک با اختلال نوک زبانی حرف زدن به کار بگیرید تا با تاکید بیشتری روی هجا هایی که به طور طبیعی غیر موکد هستند، صحبت کند،جهت تفهیم آن که هنگام خواندن یا گفت و گو باید تاکید بیشتری بر هجاها داشته باشد از یک نظام علامتی استفاده کنید.
27. در جلسات گفتاردرمانی ناروانی گفتار از طریق ثبت موقعیت های گفتاری و ترسیم نمودار ناروانی گفتار  که اتفاق می‌افتد،کودک مبتلا به لکنت زبان را تشویق نمایید تا مهارت های خود کنترلی را بسط و توسعه دهد،آنچه را که در دفتر روزانه قید می‌شود،تحلیل نمایید تا شیوه های انطباقی که در آینده باید به کار گرفته شود،تشخیص داده شوند.
28. به خانواده کودک با اختلال ناروانی گفتار و سایر بستگان نزدیک آموزش دهید که انقطاع روانی را تشخیص بدهند و گفتار روان را از طریق همراهی کردن،الگو دادن و تقویت گفتار مناسب ترغب نمایند.
29. کودک مبتلا به لکنت زبان را در گردش های خارج از کلینیک گفتاردرمانی همراهی کنید تا اطمینان حاصل نمایید او گفتار روان را به موقعیت های روزمره انتقال داده و راهکارهای خود کنترلی را دائماً استفاده می کند.
30. در تشخیص لکنت زبان و درمان لکنت زبان همچنین درمان نوک زبانی حرف زدن، گفتاردرمانی در ناروانی گفتار موثر است.

سوالات متداول:

1آیا لکنت زبان در کودکان با بزرگسالان متفاوت است؟
بله، لکنت در کودکان معمولاً به دلیل رشد ناکافی سیستم گفتاری است و ممکن است به مرور زمان بهبود یابد. اما در بزرگسالان، لکنت اغلب پایدارتر است و نیاز به درمان تخصصی دارد.

2-آیا تمرینات خانگی برای بهبود لکنت موثر هستند؟
بله، تمرینات خانگی مانند تنفس عمیق، خواندن با صدای بلند و صحبت کردن آهسته می‌توانند مفید باشند. اما این تمرینات باید تحت نظر گفتاردرمانگر انجام شوند.

لکنت زبان و تست بررسی آن

بررسی میزان لکنت زبان در برنامه لیدکامب شامل تعیین درصد هجاهای لکنت زبان شده (SS%) می­باشد. SS% با محاسبه تعداد کلی هجاهای بیان شده و تعداد هجاهایی که با لکنت زبان همراه بوده­اند، به دست می­ آید. سنجش SS% بر قضاوت­های ادراکی از لکنت زبان استوار است. از آنجا که سنجش SS% بر مبنای قضاوت در مورد وجود یا عدم وجود لکنت زبان در هجاها است، لذا پایایی آن باید مورد اثبات قرار بگیرد. به منظور انجام این کار معمولاً در فرایند پژوهش حداقل از یک شنونده دیگر استفاده می­شود تا SS% را به طور مستقل برای همان نمونه گفتاری مورد سنجش قرار دهد. سپس پایایی بررسیهای به عمل آمده از میزان لکنت زبان، مورد بررسی قرار می­گیرد. بررسی شدت لکنت زبان در کودکان شامل نمره ­دهی در معیاری است که بالاترین نمره آن به لکنت زبان بسیار شدید و پایین­ترین نمره آن به فقدان لکنت زبان اشاره دارد. والدین جهت تعیین تغییرات شدت لکنت زبان در موقعیت­های گفتاری روزمره می­توانند از معیار 10 نمره­ای به نحو پایایی استفاده نمایند. مرکز تشخیص لکنت زبان دکتر صابر با سابقه بالا در زمینه درمان کودکان لکنت زبان با استفاده از درمان های تخصصی و گفتاردرمانی و تست بررسی لکنت در کودکان، به ارائه خدمات گفتاردرمانی در تهران مشغول می باشد. بررسی شدت لکنت و طرح درمان جامع با کمک از بخش های مختلف مرکز نظیر اتاق شنیداری در درمان همه جانبه لکنت و جلوگیری از بازگشت آن مفید می باشد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

تست بررسی لکنت زبان

معمولاً در برنامه لیدکامب درمانگر میزان SS% را در ابتدای هر جلسه کلینیکی مورد سنجش قرار می­دهد. گفتنی است به منظور معتبر بودن سنجش SS%، نمونه گفتاری حداقل باشد شامل 300 هجا باشد. درمانگر نمرات SS% را بر روی برگه ثبت داده ­های کودک به صورت یک نمودار ترسیم می­نماید.

گاهی اوقات میزان صحبت کودک در کلینیک دچار نوسان می­گردد. این بدان معناست که درمانگر، گفتار بسیار کمی را از کودک دریافت کرده است. در این گونه مواقع چنانچه کودک در صحبت با والدین دچار خجالت می­شود، وی می­تواند گفتگو با کودک را (که سنجش SS% بر مبنای آن است) کنار بگذارد و به والدین اجازه دهد تا در تهیه نمونه گفتاری از کودک به او یاری رسانند. در صورتی که کودک هم­چنان گفتار محدودی در کلینیک ارائه نماید و سنجش SS% وی در کلینیک فاقد اعتبار گردد، می­توان میزان SS% کودک را از گفتار ضبط شده وی در موقعیت­های روزمره به دست آورد. والدین در برنامه لیدکامب هر روز شدت لکنت زبان کودک را بر مبنای گفتاری که وی در موقعیت­های طبیعی از خود نشان می­دهد، مورد اندازه­گیری قرار می­دهند. برای انجام این کار یک معیار اندازه­گیری 10 نمره­ای در نظر گرفته شده است و نمره صفر معادل فقدان لکنت؛ نمره 1 معادل لکنت بسیار خفیف و نمره 9 معادل لکنت بسیار شدید می­باشد.

روش درمانی لکنت در کودکان

در آغاز درمان، درمانگر شیوه استفاده از این معیار را به والدین آموزش می­دهد و از او می­خواهد تا میزان شدت (SR) را از صفر تا 9 در نمونه گفتار کودک نمره­دهی نمایند. درمانگر نیز میزان SR را در این نمونه گفتاری اندازه­گیری می­نماید و چنانچه بین اندازه­گیری وی و والدین بیش از یک نمره اختلاف وجود داشته باشد، دلایل آن توسط طرفین مورد بحث قرار می­گیرد.

والدین میزان SR هر روز را در فاصله زمانی بین جلسات کلینیکی بر روی یک برگه از پیش آماده شده ثبت می­نمایند و آن را در جلسه بعدی به همراه خود می­آورند.

فرایند تعیین SR کودک توسط والدین صورت می­گیرد و می­تواند بر مبنای ارزیابی یک روز کامل کودک یا حداقل یک نمونه گفتاری 10 دقیقه­ای از وی در طی روز انجام گردد.

در مورد دوم یعنی نمونه گفتاری 10 دقیقه­ای درمانگر از این مسئله اطمینان حاصل می­نماید که والدین برای تعیین SR در هر روز موقعیت­های مختلفی را انتخاب می­نمایند. به عنوان مثال اگر نمونه گفتاری کودک در روز دوشنبه هنگام بازی کردن با خواهد و برادرهایش مورد اندازه­گیری واقع شده باشد، در روز سه­شنبه این اندازه­گیری می­تواند هنگام ملاقات او با پدربزرگ و مادربزرگش به عمل آید. این کار تا پایان هفته باید به همین صورت ادامه یابد. در برخی مواقع لکنت در طی روز بسیار متغیر است و والدین اذعان دارند که تعیین یک SRها در موقعیت­های مختلف می­تواند امر مفیدی باشد. به عنوان مثال والد ممکن است در طی یک روز SR کودک را در برخی موقعیت­های گفتاری معادل نمره 2 و در برخی دیگر معادل نمرات 8 یا 9 برآورد نماید. بنابراین در این گونه مواقع ممکن است ارزیابی بهبودی ثبات و یا تشدید لکنت برای درمانگر امر دشواری باشد. در چنین شرایطی آگاهی از SR کودک در شدیدترین حالت خود برای درمانگر مهم تلقی می­گردد.

راه های درمانی و بررسی لکنت در کودکان

راه­ حل چنین مسئله­ای آن است که والد هر روز دو بار SR لکنت کودک را جمع­آوری نماید. در این راستا او می­تواند در انتهای هر روز یک نمره SR را برای بهترین گفتار مشاهده شده از سوی کودک و یک نمره SR را برای شدیدترین میزان لکنت وی در همان روز ثبت کند. چنانچه این اطلاعات به صورت یک نمودار ترسیم گردد، معمولاً مشاهده کاهش لکنت بسیار ساده­تر خواهد بود. اجرای این روش دوگانه ثبت SR به ویژه در کودکی که شدت لکنت وی بسیار متغیر بوده و به زمان انتقال از مرحله 1 به 2 نزدیک می­شود امر مهمی محسوب می­گردد.

گاهی اوقات بیش از یک نفر میزان SRهای یک کودک را تعیین می­نمایند. در این موارد لازم است تا هر یک به قدر کافی آموزش دیده باشند و میزان توافق میان آن­ها مناسب باشد. گاهی اوقات والدین در سنجش SR بی­ثبات عمل می­کنند، و حتی ممکن است نتوانند مقادیر SR در هفته گذشته را ارائه نمایند. در این­جا باید بر این مسئله پافشاری نمود که اتخاذ تصمیمات بالینی معتبر نمی­تواند در غیاب سنجش لکنت خارج کلینیکی اتفاق افتد.

برای کمک به درمانگر و والدین جدولی معرفی می­گردد که حاوی ملاک­های موردنظر برای تعیین لکنت کودک است. با استفاده از ملاک­های معرفی شده در این جدول می­توان بصورت مطمئن­تر و با توافق بیشتر بین درمانگر و والدین میزان لکنت کودک را تعیین نمود.

بررسی شدت لکنت در کودکان

به منظور انجام یک ارزیابی معتبر، درمانگر مسئولیت سنجش داخل کلینیک و والدین مسئولیت سنجش خارج از کلینیک (یعنی سنجش کودک در محیط روزمره) را بر عهده می­گیرند. سنجش­های داخل و خارج از کلینیک، نقش­های فراوانی در اجرای روز به روز برنامه لیدکامب دارند. از مهم­ترین این نقش­ها می­توان به تثبیت گستره مشکل، دسترسی به اطلاعات جهت تصمیم­گیری بالینی، تعیین اهداف درمانی، ارزیابی کمی پیامد درمان و تسهیل گفتگو در مورد لکنت اشاره نمود.

در صورتی که تعیین و سنجش میزان شدت لکنت توسط درمانگر و والدین به درستی و با دقت انجام نشود و یا توافق کامل بین درمانگر و والدین در مورد تعیین میزان شدت لکنت یا SR وجود نداشته باشد، روند درمان لکنت زبان کودک با مشکل مواجه خواهد شد. به عبارت دیگر اگر تغییرات میزان شدت لکنت توسط والدین در طول درمان به صورت اشتباه گزارش شود، درمانگر نمی­تواند بر اساس تغییرات واقعی ایجاد شده در شدت لکنت کودک، روند درمان را مدیریت نماید. حداکثر میزان اختلاف قابل پذیرش بین سنجش­های درمانگر و والدین تا یک نمره است. تغییرات میزان نمره شدت لکنت کودک در طول درمان باید به صورت نزولی پیش رفته و به سمت نمره صفر حرکت کند.

سوالات متداول:

1-آیا در تست لکنت زبان، مشکلات روحی مرتبط بررسی می‌شود؟
بله. بخشی از ارزیابی، شناسایی اضطراب، کم‌رویی یا اجتناب از موقعیت‌های گفتاری است. در صورت نیاز، همکاری تیم روانشناسی برای طرح درمان جامع پیشنهاد می‌شود.

2-تفاوت تست لکنت زبان با سایر اختلالات گفتاری چیست؟
تست لکنت بر تکرار غیرارادی صداها و تنش عضلانی تمرکز دارد، در حالی که اختلالاتی مانند تأخیر زبانی یا مشکلات تلفظ با ابزارهای دیگری ارزیابی می‌شوند. مرکز دکتر صابر برای هر اختلال پروتکل جداگانه‌ای دارد.

سنجش لکنت زبان

سنجش لکنت بخشی از برنامه درمان است که به طور مفصل باید مورد بررسی قرار گیرد. درمانگر در آغاز هر جلسه کلینیکی یک سنجش عینی از شدت لکنت کودک به عمل می ­آورد که این سنجش بر مبنای شمارش تعداد موارد لکنت در طی گفتگو با درمانگر است. اما سنجش مهم­تری که توسط والدین انجام می­گیرد، شامل یک معیار 10 نمره­ای شدت است که به سنجش شدت لکنت می­پردازد. این معیار، برای ثبت روزانه شدت لکنت توسط والدین به کار می­رود. بدین ترتیب والدین علاوه بر شدت لکنت، درمی­ یابند که در چه زمانی و چه مکانی لکنت حداقل و یا حداکثر شدت را دارد. به این دلیل سنجش­های درون و خارجِ کلینیک، اطلاعات مهمی را در اختیار برنامه لیدکامب قرار می­دهد. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه ارزیابی لکنت زبان در کودکان و درمان تخصصی آن فعالیت می نماید. تیم تخصص مرکز شامل گفتاردرمانان با تجربه، بازی درمانی و رفتاردرمانی و گفتاردرمانی در منزل… می باشد.

 جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک -توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

سنجش لکنت در کودکان

گفتاردرمانی لکنت برای آگاهی از تأثیر درمان، سنجش­های جامع گفتار داخل و خارج کلینیک امری مهم تلقی می­شود. زیرا در صورت عدم اثربخشی باید علت مشخص و مرتفع گردد. این مسئله به طور خاصی در هفته­ های آغازین برنامه پراهمیت­ تر است. در واقع سنجش­های در طول برنامه به هدایت تصمیمات درمانی منجر می­شود و بدون آن­ها امکان انجام صحیح درمان وجود ندارد. بدیهی است که نقص در جمع­ آوری و تفسیر صحیح سنجش­های گفتار و ضعف در پاسخ­دهی بالینی مناسب به آن­ها منبع بروز مشکلات اساسی در اجرای برنامه لیدکامب است.

برنامه لیدکامب در دو مرحله اجرا می­شود. در مرحله اول تلاش می­شود تا کودک در موقعیت­های گفتاری روزمره دچار لکنت نشود. زمانی که  لکنت زبان به مقدار مشخصی رسید، این مرحله پایان می ­یابد. در این مرحله از درمان، سنجش­های گفتار نیز انجام می­شود. مزایای این سنجش­ها در مرحله دوم درمان مشخص می­شود. البته سنجش­های گفتار در مرحله دوم همچنان انجام می­شوند و نشان می­دهند آیا کودک هم­چنان از مزایای درمان بهره می­برد یا خیر. چنانچه تأثیرات درمان در مرحله دوم ادامه داشته باشد، مراجعه خانواده به کلینیک کاهش می­یابد و در نهایت به طور کامل متوقف می­شود.

درمان لکنت زبان با روش لیدکامب

مرحله دوم برنامه لیدکامب بخشی از درمان است. معمولاً در سایر برنامه­های درمانی برای این بخش از اصطلاح “تثبیت” استفاده می­شود. در واقع این اصطلاح به پایان درمان اشاره دارد، و چون برنامه لیدکامب با چنین مفهومی موافق نیست، بنابراین در این برنامه از چنین اصطلاحی استفاده نمی­شود. به عبارت دیگر مرحله دوم جز جدانشدنی برنامه لیدکامب است و مثل سایر درمان­ها به انتهای درمان افزوده نمی­شود. والدین در این مرحله به تدریج بازخوردهای کلامی را کنار می­گذارند و هم­زمان با کاهش مراجعه به کلینیک، مسئولیت کامل درمان را به عهده می­گیرند.

در یک جلسه کلینیکی معمولاً در بدو ورود کودک و والد به جلسه، درمانگر شدت لکنت کودک را به صورت عینی می­سنجد (این سنجش می­تواند در هنگام صحبت کردند درمانگر – کودک یا والد – کودک و یا ترکیبی از این دو انجام گیرد). سپس با سنجشی که والدین از شدت روزانه لکنت در هفته گذشته گزارش می­نمایند، مقایسه می­کند. پس از آن والد و درمانگر درباره موضوعاتی نظیر بررسی پیشرفت کودک در هفته گذشته، و چگونگی پیش­برد درمان توسط والدین بحث می­نمایند. در این میان چنانچه مشکلی وجود داشته باشد، درمانگر بازخورد و اطلاعات لازم را به والد ارائه می­دهد، در مورد اعمال تغییرات لازم در هفته آینده با وی صحبت می­کند، و در انتهای جلسه موارد لازم برای پیش­برد درمان در هفته آینده را به طور مختصر بیان می­کند و از والدین می­خواهد به منظور روشن شدن کلیه مسائل مبهم، سؤالات خود را مطرح نمایند

سنجش لکنت زبان پنهان

لکنت پنهان به مواردی اطلاق می‌شود که فرد تلاش می‌کند ناروانی گفتار خود را با تغییر الگوهای کلامی یا پرهیز از کلمات خاص پنهان کند. این نوع لکنت معمولاً در ارزیابی‌های معمول نادیده گرفته می‌شود، چرا که نشانه‌های ظاهریِ کمتری دارد. تشخیص آن نیازمند روش‌های غیرمستقیم، مانند مشاهده‌ی رفتارهای غیرکلامی (مثل لرزش لب‌ها، تنش عضلانی) یا تحلیل گفتار در موقعیت‌های استرس‌زا (مثل صحبت در جمع) است. برخی افراد از تکنیک‌های جبرانی مانند جایگزینی کلمات، مکث‌های طولانی یا تغییر سرعت گفتار استفاده می‌کنند تا لکنت خود را بپوشانند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که لکنت پنهان می‌تواند تأثیرات روانی عمیقی داشته باشد، از جمله افزایش اضطراب و کاهش اعتمادبه‌نفس. برای ارزیابی دقیق، ابزارهایی مانند «مصاحبه‌ی بالینی ساختاریافته» و «ثبت گفتار در محیط‌های طبیعی» پیشنهاد می‌شوند.

نکته‌ی کلیدی در سنجش این نوع لکنت، توجه به ناهماهنگی بین گفتار ظاهری و احساس درونی فرد است. ترکیب داده‌های خوداظهاری (مانند پرسشنامه‌های روان‌شناختی) با تحلیل عینی گفتار، به درک جامع‌تری از این پدیده کمک می‌کند.

معیارهای کمی و کیفی در سنجش لکنت زبان

ارزیابی ناروانی گفتار نیازمند ترکیب دو دسته معیارِ «کمی» و «کیفی» است تا تصویری کامل از وضعیت فرد ارائه دهد. معیارهای کمی شامل اندازه‌گیری‌های عینی مانند تعداد تکرار هجاها، طول مکث‌ها و درصد ناروانی در گفتار است. ابزارهایی مانند «شاخص شدت لکنت» (SSI-4) یا نرم‌افزارهای تحلیل صوت (مثل Praat) داده‌های عددی دقیقی برای مقایسه و رصد پیشرفت فراهم می‌کنند.

از سوی دیگر، معیارهای کیفی بر جنبه‌های ذهنی و تجربه‌ی فردی تمرکز دارند. این معیارها شامل تأثیر لکنت بر کیفیت زندگی، سطح اضطراب در موقعیت‌های اجتماعی و نگرش فرد نسبت به گفتار خود است. روش‌هایی مانند مصاحبه‌ی عمیق، پرسشنامه‌های استاندارد (مثل OASES) و مشاهده‌ی تعاملات روزمره در این دسته جای می‌گیرند.

ترکیب این دو رویکرد، به متخصصان کمک می‌کند تا نه‌تنها شدت لکنت، بلکه تأثیر آن بر عملکرد اجتماعی و روانی فرد را بسنجند. برای مثال، ممکن است فردی از نظر کمی نمره‌ی پایینی داشته باشد، اما از نظر کیفی، ناروانی گفتار به شدت بر شغل یا روابط او تأثیر گذاشته باشد. این یکپارچه‌سازی، پایه‌ی طراحی برنامه‌های درمانی شخصی‌سازی‌شده است.

1معیارهای اصلی در سنجش لکنت کدامند؟

معیارها به دو دسته کمی (مانند تعداد تکرار هجاها، درصد ناروانی) و کیفی (مانند اضطراب، خودپنداره) تقسیم می‌شوند. ترکیب این دو معیار، تصویر کامل‌تری از شدت لکنت و تأثیر آن بر زندگی فرد ارائه می‌دهد.

2-سنجش لکنت چقدر زمان می‌برد؟
زمان ارزیابی بستگی به شدت لکنت و روش‌های مورد استفاده دارد، اما معمولاً بین ۱ تا ۳ جلسه ۴۵ دقیقه‌ای انجام می‌شود. در موارد پیچیده (مثل لکنت پنهان یا اختلالات همبود)، زمان بیشتری نیاز است

لکنت زبان و تاریخچه آن

لکنت­ از اختلالات گفتاری شایع در کودکان به حساب می آید. گفتاردرمانی کودکان با استفاده از روش های مختلف درمانی در جهت بهبود علائم لکنت زبان استفاده می کند. مرکز گفتاردرمانی کودکان دکتر صابر پس از تشخیص علت لکنت زبان و بررسی تاریخچه لکنت زبان در خانواده به درمان تخصصی آن توسط تکنیک های مختلف گفتاردرمانی، کاردرمانی و روانشناسی می پردازد. درمان همه جانبه لکنت موجب تسریع روند بهبودی و عدم عود مجدد لکنت در کودک می گردد.  گفتاردرمانی در منزل نیز از خدمات دیگر مرکز می باشد که برای کودکانی که امکان مراجعه به مرکز را ندارند یا به عنوان درمان تکمیلی در کنار خدمات کلینیکی ارائه می گردد.

 جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک -توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

تاریخچه درمان لکنت

برنامه لیدکامب یک مدل بالینی برگرفته از یک مدل آزمایشگاهی عملی است و نقطه آغازین آن پژوهشکده دانشگاه مینه سوتا می­باشد. دو دهه قبل پژوهشگران دریافته بودند که لکنت را می­توان از طریق روش­های شرطی­سازی عامل (نظیر شوک یا صدای بلند) تحت کنترل قرار داد. اگرچه طمان آن رسیده بود تا از روش­های شرطی­ سازی عامل برای کودکان استفاده شود، اما به دلیل رواج نظریه ا­ش تشخیص زاد وندل جانسون در آن زمان، هیچ کس حاضر به استفاده از این روش نبود. زیرا همه گمان می­کردند که به کارگیری روش­های شرطی­ سازی عامل برای کودکان پیش­دبستانی یک خطای بالینی است و مشکل را وخیم­تر می­کند. با این وجود یازده سال بعد کتابی از سوی اینگهام و پرینس منتشر گردید که نظریه­ ی جانسون را رد نموده و درمان مستقیم لکنت را مورد حمایت قرار داد.

مارتین و همکاران روش مبتکرانه­ای برای به کارگیری شرطی­ سازی عامل برای درمان لکنت کودکان پیش­ دبستانی پیشنهاد کردند. آن­ها از یک پاپت سخن­گو استفاده کردند، پاپت از یک جعبه بیرون می­آمد و با آزمودنی داخل اتاق صحبت می­کرد. پاپت توسط آزمونگران خارج از اتاق هدایت می­شد، و یک گفتگوی 20 دقیقه­ ای با کودک انجام می­شد. هنگام گفتگو هر زمان کودک لکنت می­کرد، آزمونگران به مدت چند ثانیه نور را خاموش می­کردند که این کار باعث ناپدید شدن کامل پاپت می­شد. پس از مدت کوتاهی نور دوباره روشن می­شد و کودک و پاپت به گفتگو ادامه می­دادند. بر این اساس لکنت دو کودک آزمودنی از طریق صحبت با پاپت از بین رفت. این نتیجه موفق به خارج از کلینیک نیز تعمیم یافت و پیامد آن تا یک سال بعد باقی ماند.

در سال 1980 اُنسلو به کار روی پاپت پرداخت. وی یک صفحه نمایش را داخل اتاقی دارای پنجره یک­طرفه قرار داد. صفحه نمایش مجهز به چراغی بود که هنگام روشن شدن توسط انسلو، پاپت را آشکار می­ساخت. یک میکروفن نیز برای ارائه صدای پاپت داخل اتاق تعبیه شده بود. هنگامی که کودک دچار لکنت می­شد انسلو چراغ را خاموش می­کرد و پاپت ناپدید می­شد. انسلو گفت “این ایده به ذهنم رسید که والدین می­توانند نقش عروسک پاپت را بر عهده گیرند و به جای حضور در کلینیک در همان زندگی روزمره به ایفای نقش بپردازند. بنابراین چون درمان در مکانی انجام می­شود که لکنت در آن رخ می­دهد، مشکل تعمیم برطرف شود”. وی از والدین خواست تا تغییراتی در نقش پاپت ایجاد نمایند. در واقع این مدل درمانی که تحریک کلامی وابسته به پاسخ نام دارد به گونه­ای است که توسط والدین انجام می­گیرد. تکامل این مدل حاصل سال­ها کوشش و خطای بالینی است و نتایج آن نیز با سنجش­های بالینی ارزیابی شده است. در آغاز تأثیر مثبت این درمان روی تعداد اندکی از کودکان به مسئله­ای جالب تبدیل شد و زمانی که برای بسیاری از کودکان مؤثر نبود، جنبه­ای معماگونه پیدا کرد. به نظر می­رسد که برای موفق بودن درمان والدین نباید ایرادگیر باشند، درمان باید حمایتی باشد، و تحسین کودک باید بیشتر از درخواست برای خوداصلاحی باشد.

 برنامه لیدکامب برای درمان لکنت زبان

برنامه درمانی لیدکامب شامل مراحل از پیش تعیین شده نیست، و روش­های متعددی جهت اجرای آن وجود دارد. به عبارت دیگر برنامه لیدکامب متناسب با هر کودک و خانواده وی، به طور متفاوت اجرا می­شود. برنامه لیدکامب نوعی رفتاردرمانی است و تمرکز اصلی آن حذف رفتارهای اولیه لکنت کودکان پیش­دبستانی می­باشد. این برنامه برای کودکان زیر شش سال طراحی شده است، ولی این بدان معنا نیست که برای کودکان بزرگتر قابل استفاده نیست. برخی مطالعات تأثیر این برنامه روی کودکان 7 تا 12 ساله را نشان داده ­اند. به هر حال نتایج مطالعات از موفقیت ­آمیزتر بودن این درمان برای کودکان کوچکتر از شش سال نسبت به کودکان بزرگتر حکایت دارد، و این گونه به نظر می­رسد که با افزایش سن از میزان تأثیرگذاری این رویکرد کاسته می­شود. برنامه لیدکامب توسط والدین و در محیط روزمره کودک انجام می­شود، و درمانگر فقط روش اجرای صحیح برنامه را به والدین آموزش می­دهد. به عبارت دیگر درمانگر به عنوان متخصص درمان زود هنگام لکنت و والدین به عنوان متخصصین کودکشان معرفی می­شوند. والدین می­دانند که کودکشان چه چیزهایی را دوست دارد، به چه چیزهایی علاقه ندارد، یا چه چیزی برای وی مشوق بهتری خواهد بود. مهم­تر اینکه این برنامه از رابطه میان والد – کودک بهره می­برد. در واقع والد و کودک با کمک هم لکنت را تحت کنترل در می­ آورند. البته در ابتدا ممکن است والدین در به کارگیری این درمان دچار نگرانی شوند، اما در نهایت این درمان معمولاً با ایجاد حس همکاری همراه خواهد شد و والدین در انجام آن احساس قدرت می­نماید. گفتنی است که این مسئله در مورد کودکان نیز صدق می­کند. والدین در این زمینه گزارش می­کنندکه فرزندشان از درمان استقبال کرده است و حتی زمانی که اجرای درمان را فراموش می­نماید، کودک از آنها می­خواهد که آن را انجام دهند. به طور کلی برنامه لیدکامب درمانی است که والدین و کودکان از انجام آن لذت می­برند و اگر این حس لذت ایجاد نشود، بدیهی است که این درمان به هدف خود نخواهد رسید. بنابراین از آنجایی که درمان در موقعیت­های گفتاری روزمره کودک انجام می­شود، مشکل مربوط به تعمیم مطرح نخواهد شد. زیرا دیگر چیزی برای تعمیم وجود ندارد. در واقع این یکی از دلایل عدم اجرای برنامه توسط درمانگر است.

جز جدانشدنی یک درمان رفتاری، مبتنی بودن آن بر شواهد علمی – بالینی است. برنامه لیدکامب نیز بر اساس شواهد آزمایشگاهی و مطالعات پیامدنگر، یک درمان رفتاری مبتنی بر شواهد محسوب می­شود. مطالعات دیگری همچون آزمایش کنترل شده تصادفی نیز نشان می­دهند که کودکان در ارزیابی پس از درمان، لکنت نداشتند. به نظر می­رسد که اثربخشی درمان به سه دلیل امری منطقی است. اولاً؛ پس از انجام درمان لیدکامب، لکنت کودکان پیش دبستانی به صفر نزدیک شد. از آنجایی که این گروه سنی شانس کمی برای دستیابی به بهبود طبیعی دارند، بنابراین می­توان نتایج به دست آمده را ناشی از تأثیرات درمان دانست. دوماً؛ عوامل پیش­بینی کننده­ای که میزان بهبودی را در برنامه لیدکامب تعیین می­کنند، متفاوت از آن­هایی هستند که امکان وقوع یا عدم وقوع بهبود طبیعی را مشخص می­سازند. سوماً؛ میزان بهبودی افراد دریافت کننده برنامه لیدکامب بیشتر از افرادی بود که این برنامه را دریافت نکردند.

نوع دیگری از مطالعات که برنامه لیدکامب را مورد حمایت قرار می­دهد، به “تحقیق فرایند درمان ” مشهورند. این پژوهش به ارزیابی سنجش نتایج درمان نمی­پردازد بلکه به شیوه عملکرد درمان توجه می­کند. اولین تحقیق فرایند درمان که اساساً نوعی بررسی روایی اجتماعی بود نشان داد که فرایند برنامه لیدکامب با فرایندهای درمانی بزرگسالان متفاوت است.

عامل درمان در این برنامه، بازخوردهای کلامی والدین به گفتار دارای لکنت و گفتار بدون لکنت کودک در زندگی روزمره می­باشد. از این دو گفتار در برنامه لیدکامب به عنوان پاسخ­ها یاد می­شود. بنابراین والدین پس از گفتار دارای لکنت یا بدون لکنت کودک ممکن است بازخوردهای کلامی (شامل آگاه سازی نسبت به پاسخ، تحسین پاسخ و درخواست خوداصلاحی پاسخ از کودک) ارائه دهند. بنابراین بازخوردهای کلامی والدین تنها عامل درمانی برنامه لیدکامب است، و این برنامه به تغییر سرعت گفتار یا محیط زندگی کودک نمی­پردازد.

باید دانست که والدین در این برنامه باید کودک را تحسین و توجه وی را به لکنتش جلب کنند، و همچنین بازخوردهای کلامی آن­ها نباید تهدیدکننده، شدید و یکنواخت باشند. زیرا در غیر اینصورت نتایج درمان ناخوشایند خواهد بود. چنانچه والدین بازخوردهای منفی و یکنواختی را در کلیه لحظات وقوع لکنت به کودک ارائه نمایند، پیش­بینی پاسخ کودک امری ساده و مشخص خواهد بود. همان گونه که پیش­تر ذکر شد برنامه لیدکامب به رابطه والد – کودک توجه دارد، بنابراین نباید برنامه باعث مختل شدن این رابطه شود.

برنامه لیدکامب مبتنی بر حضور هفتگی کودک و والد در کلینیک می­باشد. درمانگر روند درمان را به والد آموزش دهد. درمانگر باید اطمینان یابد که والدین بازخوردهای کلامی خود را به طور صحیح ارائه می­دهد. زیرا چنانچه این درمان به روش ناصحیح اجرا شود، مشکلاتی در پی خواهد داشت. بنابراین ابتدای برنامه لیدکامب یعنی زمانی که والدین هنوز در حال یادگیری بازخوردهای کلامی مختلف هستند، تنها اجازه دارند تا در یک گفتگوی ساختمند به ارائه بازخوردهای کلامی بپردازند. بازخوردهای کلامی ساختمند به والدین کمک می­کند تا در هنگام وقوع مشکل پیامدهای مفید و مثبتی را به کودک خود منتقل کنند. بدین ترتیب پس از تسلط والدین بر پیش­نیازهای درمان و رضایت­مندی کودک از این روش، نوبت به ارائه بازخوردهای کلامی در محیط­های غیرساختمند روزمره است.

1-بهترین سن برای شروع گفتاردرمانی در کودکان مبتلا به لکنت چه زمانی است؟
اگر لکنت بیش از ۶ ماه ادامه یابد یا با اضطراب واضح همراه باشد، شروع گفتاردرمانی از ۳ سالگی به بعد توصیه می‌شود. مداخله زودهنگام نتایج بهتری دارد.

2-اولین نشانه‌های لکنت زبان در کودکان چگونه است؟
تکرار صداها (مثلاً «م-م-مادر»)، کشش حروف («ســــلام») و قفل شدن روی کلمات از نشانه‌های اولیه هستند. این علائم معمولاً هنگام هیجان یا خستگی تشدید می‌شوند.

لکنت زبان و زمان گفتاردرمانی

اگرچه هم­ اکنون در متون مربوط به لکنت­ اولیه این توافق عمومی وجود دارد که مداخله درمانی در سال­های پس از آغاز لکنت امری مطلوب است، اما هنوز هیچ­گونه توافقی روی زمان آغاز درمان وجود ندارد. مهمترین علت این مسئله امکان بهبودی خودبخودی لکنت در بسیاری از کودکان پیش ­دبستانی است. اما این نکته باید توسط گفتاردرمانی کودکان تشخیص داده شود.  مرکز گفتاردرمانی کودکان دکتر صابر با بررسی دقیق شدت و علت لکنت زبان در کودکان زمان گفتاردرمانی و روش مناسب درمان لکنت زبان را مشخص می نماید. از دیگر خدمات مرکز گفتاردرمانی کودکان، گفتاردرمانی در منزل می باشد که موجب تسریع روند درمان در کودکان لکنت زبان می گردد.

 جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک -توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

زمان گفتاردرمانی در لکنت زبان

برای بهبودی بدون درمان لکنت از دو اصطلاح بهبود خودبخودی و یا بهبودی طبیعی استفاده می­شود. مارک انسلو استفاده از اصطلاح بهبود -طبیعی را پیشنهاد می­کند. زیرا واژه مذکور به این مسئله اشاره دارد که بهبودی تحت تأثیر نیروهای طبیعی موجود در زندگی کودک (یعنی نیروهای محیطی یا ذاتی وی) قرار دارد. فاکتورهای محیطی که احتمالاً بر بهبود طبیعی کودک تأثیرگذار هستند، ممکن است شامل توصیه­هایی نظیر “آرام­تر صحبت کن” یا “دوباره بگو” باشد، که معمولاً توسط والدین به کودک ارائه می­گردد (2). این نوع مداخلات غیررسمی با رویکردهای قاعده­مند (نظیر برنامه لیدکامب) در تقابل است. تا اواخر سال 1984 رویکردی با عنوان “انتظار و امید” مطرح بود. یعنی باید صبر کنیم و امیدوار باشیم تا لکنت به طور طبیعی از بین برود، و اگر چنین اتفاقی نیفتاد، درمان را شروع نماییم. در واقع به نظر می­رسد که ارائه درمان برای کودکانی که در نهایت به بهبودی دست می­یابند، باعث اتلاف منابع مالی و زمانی می­شود. اما برای به تأخیر انداختن گفتاردرمانی لکنت باید به سؤالاتی همچون آیا رهاسازی کودک با لکنت تأثیرات مخربی را برای وی به همراه نخواهد داشت، و یا اگر کودک پس از اتمام دوره انتظار و امید هم­چنان لکنت داشت، پاسخ­دهی وی به درمان در معرض خطر قرار نمی­گیرد، را نیز مدنظر قرار داد.

خوشبختانه امروزه شواهد بیشتری وجود دارد که به تصمیم­گیری در مورد زمان درمان لکنت کودکان پیش ­دبستانی کمک می­نماید. برخی مطالعات پیشنهاد می­کنند که کودک باید بلافاصله پس از شروع لکنت تحت درمان قرار گیرد (19)، و برخی دیگر شش ماه اول پس از آغاز لکنت را زمان ایده­آل می­دانند (16) اینگهام و کوردس نشان دادند که اگر درمان در 15 ماه اول پس از آغاز لکنت ارائه شود، احتمالاً از تأثیرگذاری بیشتری برخوردار خواهد بود (17). با این وجود برخی پژوهش­ها نشان می­دهد که این مسئله لزوماً در مورد برنامه لیدکامب صدق نمی­کند (9).

هنگام تصمیم ­گیری در مورد زمان شروع مداخله گفتاردرمانی، درمانگر باید فاکتورهای نشان­دهنده بهبودی طبیعی، فاکتورهای مربوط به هر کودک یا خانواده وی را مدنظر داشته باشد. شرایط محیطی هر خانواده نیز حین برنامه­ریزی مداخلات درمانی باید مورد توجه قرار گیرد. بنابراین اتخاذ تصمیم درباره زمان ارائه درمان از طریق مشاهدات و همچنین قضاوت درمانگر تعیین می­گردد. به طور خلاصه یافته­ هایی که در فرایند تصمیم­گیری دخیل هستند عبارتند از؛ میزان بهبود طبیعی، زمان بهبود طبیعی، عوامل پیش­بینی کننده بهبود طبیعی، تأثیرگذاری برنامه لیدکامب، زمان لازم جهت دستیابی به بهبودی از طریق برنامه لیدکامب، عوامل پیش­بینی کننده زمان لازم جهت دستیابی به بهبودی از طریق برنامه لیدکامب، تأثیر روان­شناختی لکنت بر روی کودکان، تأثیر روان­شناختی لکنت بر روی خانواده­ها.

1-3. میزان بهبود طبیعی

سال­هاست که می­دانیم برخی کودکان مدتی پس از آغاز لکنت، بدون درمان رسمی بهبود می­یابند. میزان شیوع لکنت در کودکان حدود 5 درصد و در بزرگسالان حدود 1 درصد است. با این وجود فراهم آوردن اطلاعات کلی در زمینه میزان بهبودی در جمعیت بالینی غیرممکن است، زیرا این میزان با توجه به کلینیک­ها، جوامع، فرهنگ­ها، نگرش افراد نسبت به لکنت، سطح دسترسی به خدمات بالینی و میزان اطلاع­رسانی رسانه­ای در جهت دسترسی به درمان­های موجود متغیر می­باشد. به هر حال میزان بهبود طبیعی در جمعیت بالینی حدود 80 درصد تخمین زده می­شود (11).

2-3. زمان بهبود طبیعی

داشتن چنین اطلاعاتی سبب می­شود تا تصمیم بگیریم تا چه زمان می­توان منتظر بهبود طبیعی ماند. یایری و آمبروس گزارش کردند که اکثر آزمودنی­ها 6 تا 35 ماه پس از شروع لکنت بهبود طبیعی یافتند، و برخی کودکان نیز به مدت سه تا چهار سال قبل از بهبودی دچار لکنت بودند. در مطالعه مانسون نیز تقریباً همه کودکان مورد مطالعه قبل از سه سالگی دچار لکنت شده بودند که از میان آن­ها 71 درصد در طی دو سال پس از آغاز لکنت بهبود یافتند (19).

به طور خلاصه بر اساس این یافته­ها تعیین یک زمان بهبودی مشخص دشوار و غیرممکن است. به هر حال می­توان این گونه نتیجه گرفت که بسیاری از کودکان یک سال بعد از آغاز لکنت به بهبود طبیعی دست می­یابند. اما اگر کودکی به مدت دو سال یا بیشتر دارای لکنت باشد باز هم می­توان امید داشت که به طور طبیعی بهبود یابد.

3-3. عوامل پیش­بینی کننده بهبود طبیعی

شناخت عوامل پیش­بینی کننده بهبود طبیعی فرآیند تصمیم­گیری را تسهیل می­سازد. انسلو معتقد است که مهارت­های زبانی و واج­شناسی ممکن است بر بهبود طبیعی کودک تأثیرگذار باشند. اما نقشی که آن­ها ممکن است در این بهبودی ایفا کنند، چندان مشخص نیست. هم­چنین وجود تاریخچه­ای از بهبود طبیعی در اعضای خانواده کودک ممکن است با بهبود طبیعی در ارتباط باشد (15).

اما تنها عواملی که می­توانند بهبود طبیعی را پیش­بینی نمایند، دختر بودن و مدت زمان ابتلا به لکنت است. در واقع این مسئله به خوبی مشخص شده است که دختران بیش از پسران به بهبودی طبیعی دست می­یابند و نیز هر چه مدت زمان ابتلا به لکنت در کودک طولانی­تر شود، شانس وی برای بهبود طبیعی کمتر خواهد بود.

با این وجود شدت لکنت نمی­تواند پیش­بینی کننده بهبود طبیعی باشد. به عبارت دیگر احتمال دستیابی به بهبود طبیعی در کودکی با لکنت شدید برابر با کودکی است که دارای لکنت خفیف است. البته شواهدی وجود دارد که ارتباط برخی عوامل را با بهبود طبیعی نشان می­دهد. اما هنوز نمی­توان بر اساس آن­ها امکان دستیابی یا عدم دستیابی به بهبود طبیعی را تعیین نمود. بنابراین گرچه این داده­های آماری از درصد کودکانی که بهبود می­یابند، و همچنین ویژگی­های مختص آن­ها خبر می­دهند، اما نمی­توانند چشم­اندازی از بهبود طبیعی برای یک کودک ترسیم نمایند. بنابراین باید این مسئله مهم را به خاطر داشت که درمانگر نمی­تواند به طور قطع در مورد بهبود طبیعی دختری که تنها دو ماه از وقوع لکنت وی می­گذرد، خبر دهد.

4-3. تأثیرگذاری برنامه لیدکامب

هنگامی که درمانگر می­خواهد درباره زمان مداخله تصمیم بگیرد، تأثیرگذاری برنامه را مدنظر قرار می­دهد، مطالعات نشان داده که پس از انجام برنامه لیدکامب، میزان لکنت به صفر یا نزدیک به صفر می­رسد (8). لینکن و همکارانش نیز دریافتند که پس از اجرای برنامه، گفتار کودکان دارای لکنت و گروه کنترل مشابه بود (10). اما تاکنون به طور قطع نمی­توان پیامدهای مذکور را به تأثیرات درمان نسبت داد. در این جا دو سوال مهم باید مدنظر قرار گیرد؛ آیا این برنامه قادر است لکنت کودکانی که به طور طبیعی بهبود نمی­یابند را برطرف کند؟ آیا این برنامه بدون توجه به امکان اکتساب بهبود خودبخودی می­تواند لکنت را کاهش دهد؟

همان­طور که در مسئله اول مطرح است، نمی­توان کودکی که در آینده بهبودی می­یابد، را شناسایی نمود. بنابراین تنها راه بررسی مسئله اول، این است که نشان دهیم، لکنت در کودکانی که برنامه را دریافت کرده­اند نسبت به گروه کنترل (که درمان را دریافت نکرده­اند) کاهش بیشتری داشته است. به عبارت دیگر می­توان نشان داد که تأثیر درمان روی لکنت بیشتر از بهبود طبیعی است.

حداقل به دو دلیل می­توان باور داشت که برنامه لیدکامب مؤثرتر از بهبود طبیعی است. داده­ها نشان می­دهد که لکنت در کودکان دبستانی 12 – 7 ساله­ای که در برنامه لیدکامب شرکت می­نمایند به میزان زیادی کاهش می­یابد. ثانیاً عواملی که پاسخ­دهی به برنامه لیدکامب را پیش­بینی می­کنند، متفاوت از عوامل پیش­بینی کننده بهبود طبیعی می­باشند. به عنوان مثال در برنامه لیدکامب کودکان دارای لکنت خفیف، نسبت به کودکانی که لکنت آن­ها شدیدتر است در مدت زمان کوتاه­تری به بهبودی دست می­یابند و این در حالی است که شدت لکنت به عنوان یک عامل پیش­بینی کننده در فرآیند بهبود طبیعی مطرح نیست.

دومین بعد تأثیرگذار آن است که آیا برنامه لیدکامب بدون توجه به امکان بهبودی در آینده، می­تواند تأثیری مثبت بر روند طبیعی لکنت داشته باشد. آگاهی از این مسئله نیز امر مهمی است، زیرا درمانگر لازم است تا از تأثیر فوری این برنامه بر روی لکنت اطمینان حاصل نماید. در مطالعه هاریس و همکارانش میزان لکنت در 10 کودک پیش­دبستانی که برنامه لیدکامب را دریافت کرده بودند، پس از 12 هفته با کودکان گروه کنترل (بدون درمان) مورد مقایسه قرار گرفت. میزان لکنت در گروه دریافت کننده برنامه به طور معناداری پایین­تر از گروه کنترل بود. این مطالعه مقدماتی نشان داد که برنامه لیدکامب بدون نیاز به اجتناب از ارائه درمان در یک دوره طولانی، می­تواند تأثیر فوری روی لکنت داشته باشد. بر این اساس درمانگران مطمئن باشند که اجرای برنامه لیدکامب تأثیر کاهنده­ای روی لکنت خواهد داشت و این مسئله حتی بدون در نظر گرفتن احتمال بهبودی یا عدم بهبودی طبیعی کودک در آینده، هم­چنان صادق می­باشد (11).

5-3. مدت زمان لازم جهت دستیابی به بهبودی در برنامه لیدکامب

مدت زمان ارائه درمان جهت دستیابی به بهبودی از طریق یک برنامه، امر مهمی است. زیرا درمانگر لازم است بداند چه میزان وقت برای درمان لحاظ نماید. وی هم­چنین ممکن است بخواهد مزایای احتمالی اجرای زودهنگام یک برنامه را در مقایسه با تکالیفی که آن برنامه بر عهده والدین می­گذارد، مورد بررسی قرار دهد.

شواهد موجود نشان می­دهد که مرحله یک لیدکامب در اکثر کودکان، زمان زیادی طول نمی­کشد. مطالعه جونز و همکارانش نشان داد که متوسط زمان درمان 11 جلسه هفتگی می­باشد و همچنین 90 درصد کودکان در طی 22 جلسه، مرحله یک درمان را به پایان می­رسانند. با احتساب جلساتی که به طور تصادفی تشکیل نمی­شد، متوسط زمان درمان حدود سه ماه تعیین گردید. بر این اساس 50 درصد کودکان ظرف کمتر از سه ماه مرحله یک را به پایان می­رسانند و 50 درصد دیگر به بیش از سه ماه نیاز خواهند داشت. به طور کلی 90 درصد کودکان مرحله یک را طی شش ماه به پایان می­رسانند.

نتیجه‌گیری:

تعیین زمان مناسب گفتاردرمانی در لکنت زبان نقش تعیین‌کننده‌های در موفقیت روند درمان دارد. شروع درمان در سنین پایین (۲ تا ۵ سالگی) به دلیل انعطافپذیری عصبی بالاتر، بهبودی سریعتر و پایدارتری ایجاد میکند. با این حال، حتی در بزرگسالی نیز با استفاده از تکنیکهای پیشرفته گفتاردرمانی میتوان لکنت را مدیریت کرد. کلید موفقیت، تشخیص به موقع، انتخاب متخصص مجرب و همراهی خانواده برای ایجاد محیطی حمایتی است.

سوالات متداول:

1-بهترین سن برای شروع گفتاردرمانی در کودکان مبتلا به لکنت زبان چه زمانی است؟
بهترین زمان شروع گفتاردرمانی در کودکان، بین ۲ تا ۵ سالگی است؛ زمانی که لکنت به صورت مکرر و همراه با تنش‌های جسمی (مانند قفل شدن فک) ظاهر میشود. اگر لکنت بیش از ۶ ماه ادامه یابد یا باعث اجتناب کودک از صحبت کردن شود، مراجعه فوری به گفتاردرمانگر ضروری است. درمان زودهنگام از تثبیت الگوهای نادرست گفتاری جلوگیری میکند.

2- نقش والدین در تعیین زمان مناسب گفتاردرمانی چیست؟
والدین با مشاهده اولین نشانه‌های لکنت (مانند تکرار هجاها یا مکث‌های غیرطبیعی) باید به گفتاردرمانگر مراجعه کنند. همچنین، مشارکت در جلسات آموزشی گفتاردرمانگر و اجرای تمرینات خانگی، روند درمان را تسریع میکند. غفلت والدین ممکن است فرصت طلایی درمان را از بین ببرد.

گفتاردرمانی با تجربه

مرکز گفتاردرمانی کودکان در زمینه درمان اختلالات گفتار و زبان کودکان نظیر تاخیر کلامی، لکنت زبان، اختلالات تلفظی و دیگر مشکلات گفتاری فعالیت می نماید. گفتاردرمانی با تجربه کودکان با استفاده از تجهیزات پیشرفته مرکز نظیر اتاق شنیداری، سنسوری روم و… به درمان مشکلات گفتاری کودکان می پردازد و به والدین مشاوره های لازم در خصوص نحوه برخورد با مشکلات گفتاری کودک و روش های کمک به تسهیل روند درمان را آموزش می دهد. همچنین تلاش می نماید با تجربه خود در گفتاردرمانی کودکان، با کودک ارتباط مناسب را برقرار نموده و او را به همکاری در درمان تشویق نماید. گفتاردرمانی در منزل از دیگر خدمات مرکز گفتاردرمانی کودکان است که موجب پیشرفت روند درمان مشکلات گفتاری می گردد.

گفتاردرمانی با تجربه یا تازه کار

گفتاردرمانهای تازه کار در دادن بازخورد درست به بیماری غالباً‌ با مشکل روبرو می­شوند، زیرا با اطمینان کامل نمی­توانند تعیین کنند که :

a) آیا پاسخ بیمار درست بود

b) دقیقاً چه چیز پاسخ درست و یا نادرست بود.

بازخورد اصلاح کننده یعنی اطلاعاتی که متخصص گفتاردرمانی با تجربه درباره­ ی کیفیت، ویژگی، ‌و یا درستی پاسخ پیشین، در اختیار بیمار می­گذارد. هنگامی که ماهیت پاسخ درست برای متخصص بالینی تازه کار مبهم باشد، ارایه ­ی بازخورد اصلاح کننده­ ی مناسب دشوار خواهد بود. بنابراین،‌ گفتاردرمان ها را تشویق می­کنیم تا در تلاش به منظور گسترش مهارت­ها در بازخورد اصلاح کننده، به دقت و به طور منظم درباره ­ی ماهیت پاسخ­های بیمار بیندیشند.

بازخورد اصلاح کننده غالباً کلامی است، و به مهارت­های گفتاردرمانها در تشخیص درست صحت پاسخ­های بیماری و انتقال بی­درنگ این یافته­ ها به بیمار، پس از پاسخ، بستگی دارد. برای افزایش صحت ارزیابی پاسخ­های بیمار، مراحل زیر پیشنهاد می­شوند:

۱) افزایش آگاهی درباره­ی هدف در پاسخ بیمار. برای مثال، اگر هدف، پاسخ بیمار درباره­ی تولید صدای/س است. متخصص بالینی باید با جایگاه و شیوه­ی تولید صدای/س/ آشنا باشد و به راحتی بتواند تولید صحیح صدای/س/ را تشخیص دهد.

2) پاسخ بیماری را با هدف مورد نظر مقایسه کند.

۳) برای تعیین دقیق ویژگی­های خاص درستی پاسخ، پاسخ بیمار را تجزیه و تحلیل کنید. برای مثال، آیا ساختار و عملکرد اندام­های گویایی برای تولید صدای/س/ مناسب‌اند؟

آیا وضعیت بدنی بیمار تولید درست صدای/س/ را به اندازه ­ی کافی حمایت می‌کند؟ آیا زبان بیمار در جایگاه درست تولید صدای /س/ قرار دارد؟ آیا برای تولید صدای/س/، جریان هوا به طور مناسب و آن گونه که لازم است، از دهان خارج می­شود؟

۴) بر اساس نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل فعالیت تولیدی بیمار، جنبه­ های مختلف (تولید صدای/س/) را که درست بوده است، برای بیمار توضیح دهید.

۵) ویژگی یا جنبه­ای از صدای/س/ را که نادرست بوده است، مورد توجه قرار دهید. این مرحله را با استفاده از روش­هایی که برای آموزش طراحی شده­اند، به پایان برسانید، و تولید درست صدای/س/ را با استفاده از الگوی متخصص بالینی و یا سایر روش­ها عملاً‌به بیمار نشان دهید.

علاوه بر این، هگد(2001) پیشنهاد می­کند که ، با دادن امتیازهای مثبت در خلال بازخورد اصلاح کننده، تأثیرات منفی ناشی از بازخورد اصلاح کننده را به حداقل کاهش دهید. علی‌الاصول، نخست، همواره درباره­ ی جنبه­ های مختلف تولید که درست بود، با بیمار صحبت کنید. سپس، جنبه­ هایی را که نادرست بود، همراه با تحلیل این که چرا تولید نادرست بود، به کارتان اضافه کنید.

گردآوری داده­ ها در روند گفتاردرمانی

منظور از گردآوری داده­ ها، ثبت پاسخ­های بیمار در خلال جلسه­ ی درمان است. روش­های گوناگونی برای گردآوری داده ­ها وجود دارد. گفتاردرمانها را تشویق می­کنیم تا روشی را انتخاب کنند که انجام آن در جریان کار روزانه ساده، و از نظر درستی کاملاً کارآمد باشد. برخی از گفتاردرمانها روش ساده­ ی (+) یا (-) را برای گردآوری داده­ ها ترجیح می­دهند. در این روش، نشانه­ ی (+) به معنی درست بودن پاسخ بیمار،‌ و نشانه­ی (-) به معنی نادرست بودن پاسخ بیمار است. برخی دیگر، روش (۱) یا (P) را ترجیح می­دهند، که در آن عدد (۱) به معنی درست بودن پاسخ بیماری و نشانه­ی (P) به معنی نادرست بودن پاسخ بیمار است. حتی، ساده­ تر ممکن است روش «علامت­گذاری» همانند شمردن مورد استفاده قرار گیرد، که در آن (۱) به معنی پاسخ درست بیماری و نشانه­ ی (×) به معنی نادرست بودن پاسخ بیمار باشد. افزون بر این، برای گردآوری داده­ها، «دستگاه­های صداساز» تجاری در دسترس­ اند. به طور کلی ، گفتاردرمان ها ممکن است برای حفظ ثبات در گردآوری داده­ ها از هر روش دلخواهی برای علامت­گذاری و جمع­بندی پاسخ­های بیمار استفاده کنند.

برگه­ های گردآوری داده ­ها، یعنی برگه­ هایی که برای یادداشت­ برداری یا نوشتن نتایج پاسخ­های بیمار برای جمع ­بندی و تجزیه و تحلیل به کار گرفته می­شوند. این برگه­ ها بسیار سودمندند. برخی از این برگه­ ها فقط دارای ۱۰ جزء هستند که به درمانگر امکان می­دهند تا ده تا از پاسخ­های بیمار را در یک سطح و یا در یک ردیف ثبت کند. در برخی دیگر از برگه­ های گردآوری داده ­ها، خلاقیت بیشتری به کار گرفته شده و استعداد هنری در طراحی آنها به چشم می­خورد. این برگه ­ها ممکن است کمک کنند تا داده­ های مربوط به موضوعات مشابه، به شکل­ها و رنگ­های مختلف گردآوری شوند. برای مثال، یکی از این برگه­ ها ممکن است درختی یا ۳۰ عدد سیب خوش رنگ باشد، که هر یک از این ۳۰ سیب به عنوان فضایی برای گردآوری داده­ های مربوط به پاسخ­های بیمار و یا تلاش­های بالینی باشد.

تلاش­های بالینی، عبارت از موقعیت­های سازمان­بندی شده­ ای هستند که توسط  یک گفتاردرمانی با تجربه ایجاد می شود تا بیمار پاسخی را در حین درمان از خود بروز دهد. تعدادی از موقعیت­های مختلف را که بیمار باید در خلال مداخلات درمانی، یعنی هنگام ایجاد پایه برای داده ­ها و هنگام درمان، پاسخ دهد، شرح داده است. به عنوان بخشی از ارزیابی، یعنی هنگامی که متخصص بالینی از موقعیت­های تکراری برای تعیین میزان پیشرفت صورت گرفته روی یک هدف درمانی ویژه استفاده می­کند نیز، تلاش بالینی صورت می­گیرد تا بیمار پاسخ دهد. برای مثال، وقتی که متخصص بالینی از بیمار می­خواهد تا هدف را چندین بار به تعداد معینی تکرار کند (تلاش بالینی)، درصد پاسخ­های درست روی هدف مشخص را تعیین می­کند. متخصص بالینی با مقایسه­ی تعداد پاسخ­های درست با تعداد موقعیت­ها برای تولید هدف، میزان پیشرفت بیمار را می­سنجد. برای نمونه،‌اگر بیمار صدای/ک/ را تا ۹۰٪ درست تولید کند،‌این به آن معنی است که بیمار در ۱۰ بار تلاش بالینی برای تولید صدا /ک/، ۹ بار آن را درست تولید کرده است. در تلاش­های بالینی، محاسبه­ ی درصد پاسخ­های درست چارچوبی است که برای گردآوری داده­ ها در هنگام جمع­آوری داده­ های پایه، تعامل درمانی، و ارزیابی فعالیت­ها، به طور گسترده مورد استفاده قرار می­گیرد.

موضوع اصلی درگردآوری داده­ ها، تمرکز بیشتر روی ثبات در گردآوری داده ­ها است تا شیوه­ ی جمع ­بندی داده­ ها. گفتاردرمانها را تشویق می­کنیم تا برای گردآوری داده ­ها در سرتاسر جلسه ­ی درمان،‌ تمرین کنند که این کار را به راحتی انجام دهند. در مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر با تکیه بر تجربه بالای گفتاردرمانان مرکز و انجام تست های تشخیصی استاندارد مشکلات گفتاری کودکان به دقت شناسایی شده و بسته به شدت و نوع اختلال گفتاری در کودکان برنامه درمانی خاص هر کودک طراحی و اجرا می شود تا بهترین نتیجه درمانی را برای آنان بدست آوریم. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر با دو شعبه در غرب و شرق تهران با امکاناتی نظیر سنسوری روم،سویچ صوتی،گفتاردرمانی حسی، اتاق شنیداری در درمان مشکلات گفتار و زبان کودکان پیشرو می باشد.

شدت لکنت زبان

اختلال  لکنت در کودکان یک اختلال چند بعدی می باشد که برای درمان موثر آن باید به همه جوانب آن توجه نمود. مرکز گفتاردرمانی کودکان در حیطه  درمان لکنت زبان در کودکان به صورت کاملا تخصصی فعالیت می نمایند. گفتاردرمانی لکنت زبان با بررسی و ارزیابی دقیق لکنت در کودک به ارائه یک برنامه درمانی همه جانبه می پردازد. خدمات و امکانات پیشرفته مرکز گفتاردرمانی لکنت زبان  دکتر صابر نظیر اتاق شنیداری، سنسوری روم در کنار تمرینات گفتاردرمانی برای لکنت زبان به درمان لکنت و ثبات ان کمک بسزایی می کند.  

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

شدت لکنت زبان در کودکان

عوامل متعددی در شدت لکنت زبان در کودکان تاثیر دارند. از این عوامل می توان به تاریخچه خانوادگی لکنت زبان، جنسیت و سن شروع لکنت اشاره نمود. روند درمان لکنت زبان در کودکان به میزان لکنت در کودک و شدت آن بستگی دارد. بنابراین یک ارزیابی جامع و دقیق از لکنت کودک می تواند در طراحی برنامه درمانی لکنت موثر و مفید باشد.

تاریخچه خانوادگی : زمانی که خانواده کودکی شامل لکنتی‌هایی باشد که لکنتشان با ثبات بوده است، خطر با ثبات بودن افزایش می‌یابد . جنسیت : پسرها خطر باثبات بودن بیشتری را دارند. هر چند که معمولاً دختران سریع تر بهبودی می‌یابند: بنابراین دختری که ۱ سال است لکنت می‌کند، نسبت به پسری که یک سال است لکنت می‌کند، در خطر بیشتری قرار دارد . سن شروع : کودکانی که ((دیرتر)) شروع به لکنت می‌کنند خطر باثبات شدن بیشتری را دارند. شروع‌ها معمولاً بین سنین ۲ و 5/3 سالگی اتفاق می‌افتند، بنابراین کودکانی که شروع پس از 5/3 سالگی را دارند، بیش تر در معرض خطر هستند . روند بسامد و شدت لکنت : کودکانی که بسامد و شدت لکنتشان (تعریف شده به صورت تکرارهای بخشی از کلمه و تکرارهای کلمه تک هجایی، کشیده گویی‌ها و قفل‌ها) در یک دوره یک ساله پس از شروع کاهش نمی‌یابد در خطر باثبات شدن بیشتری قرار دارند . دیرش از زمان شروع : چنانچه کودک بیش از یک سال پس از شروع به لکنت ادامه دهد، خطر باثبات شدن بیش تر است، به خصوص برای دختران . دیرش لحظات لکنت : تداوم حضور بیشتر از یک واحد تکرار، به خصوص بیش از ۳ تا (ما – ما – ما – ما – مانند این) نشانه‌ای از افزایش خطر است. همچنین، تداوم تکرارهای سریع علامت افزایش خطر هستند. کودکان بهبودی یافته تمایل دارند واحدهای تکرار کم تری داشته باشند (ما – مانند این) و تکرارهای آرام تری داشته باشند (ما ….. مانند این) . تداوم حضور کشیده گویی‌های صدا و قفل‌ها : درصد کشیده گویی‌ها و قفل‌ها در شروع، باثبات بودن را پیش بینی نمی‌کند اما اگر با ادامه لکنت کشیده گویی‌ها و قفل‌ها کاهش نیابند، احتمال باثبات بودن کودک بیش تر است . مهارت‌های واجشناختی : کودکانی که مهارت‌های واجشناختی‌شان پایین تر از هنجار است، خطر بیش تری برای ادامه یافتن لکنت دارند .

رویکردی یکپارچه برای ماهیت و درمان لکنت زبان

دو مطالعه دیگر عوامل مرتبط با بهبودی را بررسی کردند. یک مطالعه طولی توسط بروش، هایج، کالهن و جو هانسن (۱۹۹۹) یک گروه ۷۹ نفره از کودکان لکنتی را برای چندین سال تحت نظر قرار دادند. گروهی که در لکنت باثبات شده بود نسبت تعداد قابل توجهی کودکان چپ دست داشت. چون این یک گزارش مقدماتی از یک مطالعه در جریان است، در توجه به اهمیت این عامل برای بهبودی باید، احتیاط شود. با این وجود، ممکن است عامل برتری طرفی یکی از عوامل ژنتیکی اضافی باشد که بر بهبودی تأثیر می‌گذارد: تکرار این کار ضروری است . در مطالعه انجام شده توسط کلوس و همکاران (۱۹۹۹) که پیش تر شرح داده شد، نتایج نشان داد کودکانی که بهبودی یافته بودند سیستم حرکتی گفتاری بالغ تر (با تغییر پذیری کمتر)، سرعت گفتار آرام تر داشته‌اند و مادران آنها، روش تعاملشان غیر دستوری و زبان آنها با پیچیدگی کم تر همراه بوده است. رومل، هج، کالهن و جو هانسون (۲۰۰۰)، ۷۱ کودک که سریعاً پس از شروع لکنت مشخص شده بودند را تحت نظر گرفتند و آنها را برای سه سال تحت کنترل داشتند. مادران آنهایی که به طور طبیعی بهبودی یافته بودند، با مادران آنهایی که باثبات شده بودند مقایسه شدند. آنها صرف و نحو با پیچیدگی کم تر داشتند و تعداد کلمات متفاوت کم تری را هنگام صحبت کردن با کودکانشان استفاده می‌کردند . به طور خلاصه، مطالعات اولیه در مورد بهبودی، تغییرات گسترده‌ای را در نتایج گزارش کردند. یافته‌های آنها به عوامل زیادی وابسته است – از جمله آنها، دقتی که به وسیله آن لکنت از ناروانی طبیعی متمایز می‌شود. اینکه مطالعه طولی یا پس نگری باشد، و اندازه گروهی که مورد مطالعه قرار گرفته می‌شود. دقیق ترین مطالعات، ارزیابی‌های طولی کودکانی هستند که بلافاصله پس از شروع لکنت مشخص شده بودند و برای چندین سال تحت نظر بودند. در این مطالعات، حدود ۷۵ درصد کودکانی که شروع به لکنت کرده بودند، بدون درمان رسمی بهبودی یافتند. به عوامل زیادی اشاره شده که مرتبط با بهبودی هستند. این موارد شامل داشتن بستگانی که از لکنت بهبودی یافته‌اند یا نداشتن بستگانی که لکنتی بوده‌اند، داشتن یک شروع زود هنگام، کاهش نشان دادن در بسامد و شدت لکنت یک سال پس از شروع، داشتن سرعت گفتار آرام تر، داشتن سیستم حرکتی گفتار باثبات تر،داشتن مادری که روش تعاملی غیر دستوری دارد و از زبانی با پیچیدگی کم تر هنگام صحبت کردن با کودک استفاده می‌کند، راست دست بودن، داشتن لکنت با شدت کم تر (هـر چـنـد برخی مطالعات در مورد این عامل تردید دارند)، داشتن مهارت‌های واجشناختی، زبانی و غیر کلامـی خـوب، و مـؤنـث بودن، هستند. هم اکنون ما متغیر آخر، عامل، جنسیت را با جزئیات بیشتری مورد ملاحظه قرار می‌دهیم .

چرا شدت لکنت در موقعیتهای اجتماعی بیشتر میشود؟

افزایش شدت لکنت در موقعیتهای اجتماعی یکی از چالشهای رایج افراد مبتلاست و ریشه در تعامل پیچیده بین عوامل روانشناختی، فیزیولوژیکی و محیطی دارد. در چنین شرایطی، مغز تحت تأثیر فشارهای ناشی از ترس از قضاوت، انتظارات بالای خود فرد، و نیاز به حفظ ارتباط موثر قرار میگیرد. هنگام صحبت در جمع، سیستم عصبی خودمختار (سمپاتیک) فعال میشود و پاسخ «جنگ یا گریز» را تحریک میکند. این واکنش باعث ترشح هورمونهایی مانند کورتیزول و آدرنالین میشود که افزایش ضربان قلب، تنش عضلات گفتاری (مانند حنجره، زبان و لبها)، و کاهش هماهنگی عصبی-عضلانی را به دنبال دارد. در نتیجه، برنامه‌ریزی حرکتی گفتار مختل شده و لکنت تشدید میشود.

از جنبه روانشناختی، ترس از «توجه دیگران» به لکنت، یک چرخه معیوب ایجاد میکند: فرد از احتمال قضاوت شدن میترسد، این ترس اضطراب را افزایش میدهد، و اضطراب باعث میشود مغز منابع شناختی بیشتری را به «کنترل گفتار» اختصاص دهد. جالب است بدانید مطالعه‌های در دانشگاه ژنو نشان داد وقتی افراد مبتلا به لکنت تصور میکنند شنوندگان آنها را ارزیابی میکنند، فعالیت ناحیه آمیگدال (مرکز پردازش ترس در مغز) بهشدت افزایش مییابد و ارتباط این ناحیه با مناطق زبانی (مثل بروکا) ضعیف میشود. این اختلال ارتباطی، برنامهریزی جملات و اجرای روان گفتار را سختتر میکند.

همچنین، در موقعیتهای اجتماعی، فرد مجبور است همزمان با صحبت کردن، واکنش‌های شنوندگان را نیز تحلیل کند (مثل اخم کردن، قطع کردن گفتار، یا بیان جملات اصلاحی). این چندوظیفگی (Multitasking) بار شناختی مغز را افزایش میدهد و تمرکز بر تولید گفتار روان را کاهش میدهد. علاوه بر این، در گفتگوهای گروهی، فشار زمانی برای سریع صحبت کردن و جلوگیری از سکوتهای طولانی، باعث عجله در بیان کلمات میشود که خود عاملی برای تکرار هجاها یا قفل شدن روی صداهاست.

نکته کلیدی این است که شدت لکنت در موقعیت‌های اجتماعی لزوماً به معنای «ضعف فردی» نیست، بلکه پاسخی طبیعی به یک محیط پُرچالش است. خوشبختانه، راهکارهایی مانند تمرینات تنفسی، گفتاردرمانی شناختی-رفتاری (CBT)، و قرارگیری تدریجی در موقعیت‌های اجتماعی کماسترس، میتواند این چرخه را بشکند و کنترل گفتار را بهبود بخشد.

1-. موثرترین روشهای درمانی برای لکنت شدید در مقایسه با موارد خفیف کدامند؟
در موارد شدید، روشهایی مانند «آهنگ گفتار کشیده» (پرولانگیشن)، دستگاههای کمک رفتاری الکترونیک، یا ترکیب گفتاردرمانی با مداخلات روانشناختی استفاده میشوند. در موارد خفیف، تمرکز بر آموزش تکنیکهای تنفسی و اصلاح الگوهای گفتاری زودهنگام است. هر دو گروه ممکن است از CBT برای مدیریت اضطراب بهره ببرند.

2- آیا شدت لکنت زبان در موقعیتهای مختلف تغییر میکند؟

بله. استرس ناشی از صحبت در جمع یا فشار زمانی میتواند ناروانیها را افزایش دهد، در حالی که گفتگو در محیطهای آرام (مانند خانواده) اغلب با کاهش شدت لکنت همراه است. این نوسان بهدلیل تأثیر هیجانات و بار شناختی بر کنترل حرکتی گفتار رخ میدهد.

گفتاردرمانی لکنت زبان در منزل

گفتاردرمانی لکنت زبان در منزل از درمان های مفید در زمینه مشکلات گفتار در کودکان است. مدت­های مدیدی است که گفتاردرمانگران از والدین کودکان لکنتی پیش دبستانی دعوت نموده­ اند تا در فرایند درمان به عنوان عضوی از تیم درمان مشارکت داشته باشند. والدین در این فرایند به یادگیری نحوه ایجاد تغییر در محیط زندگی کودک و الگودهی روش آسان­تر لکنت کردن در منزل برای تبدیل کلمات لکنت­دار کودک به تکرار روان آن کلمات می­پردازند. برنامه لیدکامب برای والدین نقشی فراتر از یک عضو در تیم درمان قائل است و برای اولین بار آن­ها را به عنوان درمانگر کودکشان معرفی می­ نماید. مرکز گفتاردرمانی و کاردرمانی کودکان در زمینه گفتاردرمانی لکنت زبان در کودکان با استفاده از روش ها و تکنیک های روز دنیا مشغول به فعالیت می باشد و در کنار امکانات شرفته مرکز نظیر بازی درمانی و رفتاردرمانی، اتاق شنیداری، به ارائه ی خدمات گفتاردرمانی لکنت در منزل نیز می پردازد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

پژوهشگران و درمانگران برنامه لیدکامب استفاده از روش­های شرطی­سازی عامل (به عنوان ابزار اصلی درمان) را آغاز نمودند. آن‌ها اجزا مختلف این درمان را جهت تعیین بهترین عنصر آن مورد آزمون قرار دادند.  بنابراین درمانگران دریافتند که تقویت فراوان گفتار روان و تنبیه اندک لکنت (به ویژه از سوی والدین) بهترین عملکرد را به همراه خواهد داشت. استفاده از چنین ترکیبی به ویژه انجام اصلاحات لکنت، توجه کودک را نسبت به لکنت جلب می­نمود.

والدین نیز اغلب با استفاده از برخی جملات خاص نظیر «گفتار تو خیلی روان بود» یا « آن کلمه کمی اشتباه بود» به افزایش آگاهی کودک پرداختند. درمانگران نیز معمولاً در حضور کودک با والدین در مورد لکنت صحبت می‌کردند. به دنبال درمان قطعی لنکنت توسط این درمانگران، امکان خجالت‌زدگی کودک به خاطر وجود این مشکل نیز کاهش یافت. مطالعات پیامدنگر به طور مکرر مطرح داشتند؛ زمانی که کودکان را به خاطر روان بودن گفتارشان تشویق و در لحظه وقوع لکنت تصحیح نماییم، آنها از گفتار خویش آگاهی زیادی کسب می­نمایند و لکنت آن­ها به جای افزایش رو به کاهش می­گذارد.

این شواهد با دیدگاه سنتی رایج که معتقد بود نباید توجه کودک به لکنت جلب شود و مورد تصحیح دیگران قرار گیرد، مغایرت داشت. دیدگاه سنتی به دلیل وجود شواهی که نشان می­داد والدین با تصحیح نامناسب و نامنظم لکنت فرزندشان، نوعی خودآگاهی منفی و تردید نسبت به صحبت کردن در آن­ها ایجاد کرده بودند، باور داشت که چنین فعالیت­هایی شرایط را برای کودکان وخیم­تر می­سازد. ظاهراً روش­های بالینی نظیر روش کاستلو و برنامه لیدکامب یک آگاهی مثبت نسبت به روانی و نوعی آگاهی نسبتاً‌ خنثی نسبت به لکنت را برای کودکان به همراه دارند. در این روش­ها تقویت و تنبیه، قاعده­مند است و کودکانی که در آن­ها شرکت می­کنند به قدرت خردسال هستند که سیستم­های تولید گفتار آن­ها را انعطاف‌پذیری بالایی برخودار است. تفاوت­های کلیدی ذکر شده، قادرند تا این توانایی و انگیزش را به کودکان بدهند تا آن­ها خود به انجام فعالیت­های لازم برای دست‌یابی به گفتار روان­تر بپردازند.

گفتاردرمانی لکنت زبان در منزل

مدت­های مدیدی است که گفتاردرمانگران از والدین کودکان لکنتی پیش دبستانی دعوت نموده­ اند تا در فرایند درمان به عنوان عضوی از تیم درمان مشارکت داشته باشند. والدین در این فرایند به یادگیری نحوه ایجاد تغییر در محیط زندگی کودک و الگودهی روش آسان­تر لکنت کردن در منزل برای تبدیل کلمات لکنت­دار کودک به تکرار روان آن کلمات می­پردازند. برنامه لیدکامب برای والدین نقشی فراتر از یک عضو در تیم درمان قائل است و برای اولین بار آن­ها را به عنوان تنها درمانگر کودکشان معرفی می­نماید.

استفاده از والدین به عنوان گفتاردرمانگر در برنامه لیدکامب دارای مزایا و معایبی است. از مزایای اصلی آن، این است که والدین احساس قدرت می­کنند و قادر می­شوند تا به طور مستقیم روی گفتار کودکشان کار کنند. در این روش چون والدین داده­ها را هفتگی و روزانه جمع­آوری می­کنند، می­توانند تغییرات را مشاهده نمایند و از اضطراب­هایشان کاسته شود. از آنجایی که در برنامه لیدکامب به جای تمرکز بر الگوهای تعاملی با کودک، روی گفتار وی تمرکز می­شود، والدین بیان می­کنند که در این بربنامه نسبت به سایر برنامه­های درمانی که در آن شرکت نموده­اند، کمتر احساس گناه می­کنند. بنابراین نگرانی والدین در مور این که به کار بردن کلمات پیچیده، سرعت گفتار بالا و انقطاع جریان گفتار از سوی آن­ها منجر به ایجاد و یا تشدید لکنت در کودک شده است، کم می­شود. مزیت دیگر این روش آن است که والدین می­آموزند تا چنانچه پس از اتمام درمان رسمی، لکنت مجدداً رو به افزایش گذاشت، به طور مستقل روی آن کار نمایند. این مسئله ویژگی همه درمان­ها نیست و تنها در مورد برخی از آن­ها صادق است. به عنوان مثال در یکی از درمان­های آزمایشی از والدین خواسته شد تا نوارهای ویدیویی ضبط شده از تعاملات آن­ها با کودکشان را مشاهده و در مورد تغییرات لازم تصمیم­گیری نمایند. از طرف دیگر چون والدین به دقت تحت مشاوره و آموزش قرار می­گیرند، در می­یابند که در این روش برخلاف رویکردهای کودک – محور، توجه درمانگر بیشتر روی آن­ها قرار داد. چنین ساختاری اعتماد والدین را افزایش می­دهد و به آن­ها کمک می­کند تا بهتر بتوانند نیازهای کودکشان را در بلندمدت مرتفع سازند.

اما در این میان برنامه لیدکامب به عنوان یک رویکرد والد – محور دارای معایبی نیز می­باشد که از آن جمله: وابستگی زیاد این روش به اراده و توانایی والدین در اجرای درمان را می­توان ذکر کرد. در واقع خانواده­هایی که بسیار شلوغ، آشفته و دارای سایر محدودیت­ها هستند،‌ قادر به انجام این رویکرد نیستند. زیرا در این رویکرد والدین باید با کودک خود جلسات روزانه داشته باشند و در طی آن شدت لکنت کودک در روز و فراوانی وقوع آن در هفته را مورد اندازه­گیری و سنجش قرار دهند. مشکل دوم ذوق زدگی والدین است؛ هنگامی که درمانگر به والدین اجازه تقویت و تصحیح گفتار کودک را می­دهد، برخی از والدین فراتر از دستورالعمل­های درمانگر عمل می­کنند. در صورت کشف چنین مسئله­ای می­توان مانع انجام این کار توسط والدین شد. به هر حال به دلیل دریافت فراوان یک عامل خوشایند، بازگرداندن کودک به وضعیت عادی ممکن است به اندکی زمان نیاز داشته باشد.

درمان لکنت در گفتگوهای ساختمند

والدین می­بایست به طور روزانه در فعالیت­های یک به یک با کودک شرکت کنند. آن­ها در یک فعالیت لذت­بخش برای کودک شرکت کرده و گفتار بدون لکنت کودک را تحسین می­نمایند. این کار باعث می­شود تا کودک بر صحبت کردن احساس تسلط نماید. همچنین به دلیل دریافت میزان مشخصی از توجه متناوب والدین در طی روز، احساسی خوب و توأم با امنیت در وی ایجاد خواهد شد. حتی هنگامی که درمان در گفتگوهای ساختمند به سمت تصحیح لحظه به لحظه لکنت پیش می­رود، صرف یک زمان یک به یک با کودک و تحسین بیشتر وی ادامه می­یابد. زمانی هم که درمان در گفتگوهای غیر ساختمند به تدریج جایگزین درمان گفتگوهای ساختمند می­شود، تحسین فراوان هم چنان در دستور کار روزانه قرار دارد. این عناصر ممکن است در کودکانی که از نظر خلقی بسیار حساس هستند و اضطراب یک عامل مهم در وقوع لکنت آن­ها محسوب می­گردد، مفید واقع شود.

سایر درمان­های نیز از صرف زمان یک به یک با کودک در طی روز حمایت می­نمایند. در اکثر موارد کودک مرکز توجه مستمر والدین است و احتمالاً احساس خوشایندی نسبت به صحبت کردن دارد. معمولاً‌در چنین موقعیتی کودک روان­تر از قبل صحبت می­کند و این امر به طور کلی با گوش کردن متمرکز والدین، تقویت می­گردد. اگر تفاوتی در رویکرد برنامه لیدکامب به صرف زمان یک به یک با کودک وجود داشته باشد، به شیوه سازمان­بندی این زمان باز می­گردد. در این روش والدین شیوه برانگیختن گفتار بدون لکنت در کودک و نحوه ارائه بازخوردهای کلامی سریع به وی را می­آموزند. علاوه بر این، تأثیر درمان والدین در گفتگوهای ساختمند با همکاری مشترک درمانگر در جلسات هفتگی مورد ارزیابی قرار می­گیرد. در این زمان، روند جلسات همراه با اندازه­گیری­های گفتار کودک توسط والدین مورد بحث قرار می­گیرد.

درمان در گفتگوهای غیر ساختمند

طبق گزارش بسیاری از گفتاردرمانگرانی که با کودکان پیش دبستانی لکنتی کار می­کنند، روانی گفتار کودک به  صورت خود به خودی از کلینیک یا جلسات واقع در منزل به موقعیت­های گفتاری روزمره تعمیم می­یابد. برخی درمانگران نیز به والدین آموزش می­دهند تا مراحل برنامه درمانی خود را در منزل به پیش برند. اما در این میان به نظر می­رسد که برنامه لیدکامب از نظر آموزش روش­های قاعده­مند به والدین جهت دست­یابی به گفتار بدون لکنت در موقعیت­های کلامی روزمره منحصر به فرد باشد. این مسئله در مورد آموزش شیوه سنجش دست‌آوردها به والدین نیز صدق می­کند. البت هنوز چندان مشخص نیست که آیا این روش‌ها برای ایجاد گفتار بدون لکنت در اکثر موقعیت­های روزمره ضروری است و یا گستره تعمیم آن به چه میزان باید باشد.

 گردآوری نتایج و سنجش ­های گفتار کودکان با لکنت زبان

بسیای از رویکردهای بالینی و آزمایشگاهی درمان لکنت کودکان پیش دبستانی مؤثر بوده­اند. اما داده­های اندکی در زمینه پیامدهای بلند مدت آن­ها در درمان لکنت کودکان در دست است. تنها موارد استثناء در این زمینه رویکرد پیشگیری و درمان زود هنگام لکنت گاتوالد و استارک و در برنامه لیدکامب می‌باشند. این دو رویکرد نشان می‌دهند که مداخلات زود هنگام می‌تواند مؤثر و کارآمد باشد اما در این میان برنامه لیدکامب با آموزش والدین جهت سنجش روزانه و هفتگی گفتار در تمام مراحل درمان، مزیت بیشتری دارد که به والدین و درمانگران اطلاعات دقیق­تری را ارائه می­دهد. این بدان معناست که عناصر این درمان نظیر تحسین و اصلاح را می­توان به شیوه­ای منظم هماهنگ نمودت تا نیازهای هر کودک را نه تنها در مرحله اول درمان بلکه در طولانی مدت نیز مرتفع سازد. هم چنین این درمان شواهدی از پیشرفت کودک در اختیار والدین قرار می­دهد و اعتماد به نفس آن­ها در ارائه درمان را افزایش می­دهد.

نتیجه‌گیری:

گفتاردرمانی لکنت زبان در منزل، به عنوان یک روش مکمل و در دسترس، نقش کلیدی در بهبود روانی گفتار ایفا میکند. با انجام منظم تمریناتی مانند تنفس دیافراگمی، خواندن آهسته، و استفاده از تکنیک‌های «کشش هجاها»، افراد میتوانند کنترل بهتری بر گفتار خود داشته باشند. همراهی خانواده و ایجاد محیطی بدون استرس، موفقیت این روش را تضمین میکند. هرچند تمرینات خانگی جایگزین جلسات تخصصی گفتاردرمانی نیستند، اما با ترکیب این دو رویکرد، شاهد پیشرفت چشمگیر و پایدار در کاهش لکنت خواهید بود.

سوالات متداول:

1-روزانه چقدر زمان برای تمرینات گفتاردرمانی در خانه نیاز است؟
حداقل ۲۰ تا ۳۰ دقیقه تمرین روزانه برای نتایج ملموس توصیه میشود. این زمان باید به بخش‌های کوتاه ۵-۱۰ دقیقهای تقسیم شود تا از خستگی عضلات گفتاری جلوگیری گردد. تمرینات کوتاه اما منظم، تاثیر بیشتری نسبت به جلسات طولانی نامرتب دارند.

2-چگونه اضطراب حین تمرینات گفتاردرمانی در خانه را کاهش دهیم؟
قبل از شروع تمرین، ۵ دقیقه تنفس دیافراگمی و آرام‌سازی عضلات صورت انجام دهید. استفاده از جملات مثبت مانند «من میتوانم آرام صحبت کنم» و تمرین مقابل آینه نیز به کاهش استرس کمک میکند. اگر اضطراب شدید است، مشورت با روانشناس توصیه میشود.