نشانه ها و علائم اوتیسم در کودکان با افزایش سن متغییر است. کودکان کوچکتر علائمی نظیر عدم پاسخگویی به صدا های بلند، نداشتن خنده اجتماعی، ارتباط چشمی پایین و کج خلقی را از خود نشان می دهند. با افزایش سن تاخیر در گفتار، عدم توجه به اسم خود، بازی های تکراری، رفتار های عجیب مانند تکان دادن مداوم دست ها و چرخیدن به دور خود می تواند در کودک بروز کند. تشخیص علائم اوتیسم در دو سالگی توسط دکتر اوتیسم از این نظر بسیار حائز اهمیت است که درمان به موقع موجب تسریع بهبودی کودک و در موارد خفیف با کامل کردن درمان امکان خروج کودک از طیف کودکان اوتیسم وجود دارد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
اهمیت تشخیص علائم اوتیسم در دو سالگی
پزشکان متخصص اوتیسم سن 2 تا 4 سالگی را تایم طلایی درمان برای کودکان طیف اوتیسم مطرح می کنند. اگر نشانه های اوتیسم در دو سالگی در کودک شناسایی شود کاردرمان و گفتاردرمان متخصص اوتیسم زمان لازم را برای انجام درمان های توانبخشی به موقع برای رسیدن به بهترین نتیجه درمانی دارا می باشد. متاسفانه به علت عدم آگاهی والدین از علائم اوتیسم در کودک دو ساله و حتی در کوچکتر از آن بسیاری از کودکان اوتیسم این زمان طلایی درمان را از دست می دهند. به همین علت آگاهی والدین از علائم اوتیسم در کودک دو ساله و سه ساله مهم و تعیین کننده است.
در زیر به شرح علائم یک کودک اوتیسم پرداخته می شود.
علائم هشدار دهنده اوتیسم در کودکان دو ساله
معمولا علائم اوتیسم در کودکان به مرور نمایان می شود و والدین کم کم متوجه تفاوت کودک خود با دیگران می شوند. اما در مواردی نیز ممکن است علائم به صورت ناگهانی بروز کنند. به این صورت که کودک توانایی های بدست آورده را از دست می دهد. برای مثال کودک دو ساله کلاماتی نظیر بابا، مامان و … را که قبلا بیان می کرده دیگر تکرار نمی کند یا در فعالیت های روزمره به کار نمی برد. ارتباط کودک با دیگران محدود یا کمرنگ می شود و بیشتر به بازی های غیر عادی نظیر بازی با چرخ ماشین اسباب بازی یا دویدن دور خود مشغول است. به نام خود عکس العمل نشان نمی دهد و خانواده اظهار می کنند که انگار کودک در دنیای خودش سرگرم است و متوجه تغییرات محیط نمی شود. عکس العمل هایی نظیر خیره شدن به ماشین لباس شویی یا صفحه تلویزیون همچنین راه رفتن روی پنجه پاه ها از علائم قابل مشاهده در سنین دو سالگی در کودکان اوتیسم می باشد. با صحبت های انجام شده با والدین کودکان اوتیسم به نظر می رسد همه آنها در زمان هایی متوجه این رفتار های متفاوت شده اند اما در بسیاری از موارد آن را گذرا تلقی کرده و یا به عنوان یکی از خصوصیات کودک خود در نظر گرفته اند. توصیه می شود در صورت مشاهده هر یک از علائم فوق حتما با متخصصین روانپزشک اطفال جهت بررسی وضعیت کودک اقدام نمایید.
نشانه های اوتیسم در کودکان دوساله در روند زندگی
روزی که مادرم و خواهرم جین را به پیشواز مرگ بردم از خاطر نمی برم. مادرم در حالی که پشت فرمان نشسته بود به عقب برگشت و گفت این هم از کلاهت تمپل، حتما دوست داری موقع دیدار با گفتار درمانت خوشگل به نظر برسی، اینطور نیست؟ و سپس کلاه مخملی آبی مرا تا روی گوشی هایم پایین کشید و ماشین را روشن کرد. احساس میکردم که گوش هایم دارد له میشود و در حال تبدیل شدن به یک گوش غول‌آسا است. نوار دور کلاه فشار زیادی را بر سرم وارد می کرد کلاه را با عصبانیت از سرم کشیدم و فریاد زدم. فریاد زدن تنها راه نشان دادن تنفرم از پوشیده شدن موهایم با کلاه بود. نمیخواستم برای رفتن به گفتاردرمانی این کلاه را سرم بگذارم.
مادرم پس از توقف در مقابل چراغ قرمز به عقب برگشت و در حین این که آمرانه از من می‌خواست که کلاهم را سرم بگذارم، داخل بزرگراه شد. دلم می خواست آن کلاه دردناک را آنقدر بسابم تا آسترش از بین برود. همچنان که کلاه را بی وقفه در بین دستانم می ساییدم، بی صدا زمزمه میکردم. حالا کلاه روی پاهایم بی شباهت به یک لکه کثیف آبی نبود. تصمیم گرفتم که از دستکش خلاص شوم و آن را از پنجره ماشین به بیرون پرتاب کنم. اطمینان داشتم که مادر متوجه نخواهد شد، مشکل اینجا بود که در دو سالگی قادر به پایین کشیدن شیشه ماشین نبودم. زبری و داغی زیاد را روی پاهایم احساس میکردم. آن کلاه مثل یک هیولای روی پاهایم نشسته بود. بی اختیار به جلو خم شدم و کلاه را از شیشه کنار مادرم به بیرون پرتاب کردم. ناگهان صدای فریاد مادرم بلند شد. گوش هایم را گرفتم تا صدای آزار دهنده اش را نشنوم. او سعی کرد کلاه را بگیرد که ماشین منحرف شد و با تکان های شدید به سمت مخالف اتوبان تغییر جهت داد. من در حالی که به صندلی تکیه داده بودم از این بالا به پایین رفتن ها لذت می بردم. به یاد دارم که خواهرم، جین، به شدت گریه می کرد. حتی امروز هم بوته هایی را که در حاشیه بزرگراه کاشته بودن کاملا به یاد دارم. چشمانم را می بندم، گرمای خورشید، بوی دود و حتی تراکتور قرمزی را که لحظه به لحظه نزدیک تر می شد، با تمام وجود حس می کنم. مادرم نهایت تلاش خود را برای کنترل ماشین کرد، اما خیلی دیر بود و اتومبیل در حالی که از بغل به تراکتور برخورد کرد، متوقف شده صدای مهیب له شدن فلزی سنگین به گوش رسید. در حالی که خرده های شیشه به رویم پاشیده می شد، فریاد زدم (یخ ، یخ ، یخ.) به یاد دارم که هیچ احساس ترسی نداشتم و این اتفاق برایم ماجرایی هیجان انگیز بود.
یک طرف ماشین کاملا از بین رفته بود. این یک معجزه بود که ما هر سه نفر زنده بودیم و معجزه دیگر این بود که من خیلی واضح کلمه یخ را ادا کرده بودم. به عنوان یک کودک اوتیستیک یکی از بزرگترین معضلاتی که با آن دست و پنجه نرم می کردم، سخن گفتن بود. این معضل بی شباهت به لکنت نبود. در حقیقت کلمات بیرون نمی آمدند. در موقعیت های خاصی مثل مورد یاد شده کلماتی مانند (یخ) را به وضوح ادا می کردم، ولی این توانایی مختص شرایط بحرانی از جمله سانحه تصادف بود که هیجان و اضطراب بر موانع تکلم من چیره می شد. این یکی از همه جنبه های گیج کننده و آزاردهنده اوتیسم است که باعث پریشانی خاطره اطرافیان می شود. آنها با خود می اندیشیدند که چگونه گاهی قادر به تکلم هستم، در حالی که در شرایط دیگر کلامی از دهانم خارج نمی‌شود. به نظر می رسید که به اندازه کافی تلاش نمی کنم یا تا حد زیادی لوس هستم، و نتیجتاً عرصه را بر من تنگ تر می کردند.
شاید به خاطر عدم توانایی در برقراری ارتباط مناسب و همچنین زندگی در دنیای درونم، خاطرات کودکی من بسیار واضح است و مانند صحنه های یک فیلم بر صفحه مغزم به نمایش در می‌آیند. مادرم که در هنگام تولد من ۱۹ سال بیشتر نداشت، من را کودکی طبیعی و سالم و با چشمهای درشت آبی موهای پرپشت قهوه ای و چالی در چانه توصیف میکند. دختر بچه ای خوب و آرام به نام تمپل. اگر می توانستم در روزها و هفته‌های اول پس از تولدم را مرور کنم، آیا احساسی همچون سقوط از روی سطح شیبدار به ورطه تنهایی در درونم خواهد جوشید؟ آیا حواس پنجگانه ام با عکس العمل‌های بیش از حد یا نامربوط مرا به مرز جنون می رساند؟ آیا آن از خودبیگانگی را که دلیلش مغز آسیب دیده دوران جنینی بوده است، حس می کردم مشکلی که پس از تکامل یافتن قسمت آسیب دیده نمایان شد؟
مطالب فوق نمونه ای از مشکلات کودکان اوتیسم در دو سالگی و سه سالگی است. تشخیص اوتیسم در دو سالگی و درمان علائم اوتیسم در کودک دو ساله از موارد مهم و اساسی در کمک به روند رشد طبیعی کودک می باشد. مرکز اوتیسم دکتر صابر در زمینه تشخیص و درمان علائم اوتیسم در کودکان در کنار شماست. کاردرمانی اوتیسم، گفتار درمانی کودکان اوتیسم از خدمات مرکز اوتیسم می باشد.
سوالات متداول:
1-فرزندم به صدای من واکنش نمی‌دهد، اما صداهای دیگر را می‌شنود. چرا؟
این ممکن است نشانه تفاوت پردازش حسی در اوتیسم باشد. برخی کودکان به صداهای خاص حساس‌اند و برخی اصلاً توجه نمیکنند. تست شنوایی و ارزیابی عصبی توصیه میشود.
2-آیا عدم اشاره کردن با انگشت در دو سالگی نگران‌کننده است؟
بله، کودکان معمولاً تا ۱۲-۱۸ ماهگی برای درخواست یا نشان دادن اشیا اشاره میکنند. عدم انجام این کار یک علامت قرمز اوتیسم محسوب میشود.
مشکلات کودکان اوتیسم با افزایش سن و شروع دوران نوجوانی و بزرگسالی رنگ دیگری به خود میگیرد.از علائم اوتیسم در بزرگسالی (آسپرگر)می توان به گوشه گیری ، عدم توانایی در ایجاد ارتباط مناسب با افراد و مشکلات تطابقی اشاره کرد. علائم اوتیسم در بزرگسالان موجب عدم توانایی فرد در یافت شغل مناسب و مشکلاتی در زمینه برقراری ارتباط عاطفی صحیح می باشد. تشخیص اوتیسم در بزرگسالی و درمان علایم اوتیسم می تواند کمک بسزایی در بهبود روند زندگی این افراد نماید. مرکز درمان اوتیسم دکتر صابر به ارائه خدمات کاردرمانی اوتیسم، گفتار درمانی اوتیسم و روانشناسی در زمینه کودکان اوتیسم و بزرگسالان مشغول به فعالیت می باشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
علائم اوتیسم در بزرگسالی
از علائم و نشانه های اوتیسم در بزرگسالی که توسط دکتر اوتیسم تشخیص داده می شود می توان به موارد زیر اشاره کرد:
مشکلات حسی و اختلالات پردازش حسی در بزرگسالی
عدم توانایی در برقراری ارتباط چشمی مناسب با افراد
مشکل در ایجاد روابط عاطفی و عاشقانه
دشواری در استمرار رابطه و دوست یابی
مشکل در ابراز احساسات و بیان نیازهایش
دایره علایق محدود و کلیشه ای
عدم انعطاف پذیری و رفتار های وسواس گونه
تکرار یک برنامه ثابت روزمره
اختلالات اضطرابی و اختلال خواب در افراد اوتیسم در بزرگسالی شایع است
درمان اوتیسم در بزرگسالان
درمان های اوتیسم در بزرگسالی شامل کاهش رفتار های غیر عادی و افزایش ارتباط اجتماعی در فرد اوتیسم است که توسط درمان های زیر صورت می گیرد:
دارو درمانی در جهت کاهش اختلالات خلقی، اضطراب و مشکلات خواب در فرد مبتلا به اوتیسم
درمان مهارت های کلامی توسط گفتار درمانی و گروه درمانی
اصلاح رفتار توسط تکنیک های رفتاردرمانی
درمان مهارت های ارتباطی توسط آموزش های ویژه روابط اجتماعی
مشکلات اوتیسم در بزرگسالان از زبان خودشان
اودل شپرد می گویند ، حقیقتا خاطره انسان همانی است که به دست فراموشی سپرده میشود. دوران دبیرستان من مصداق این ضرب المثل است. شاید این پرده از نمایشنامه زندگیم بسیار غمگین باشد، و همین امر باعث شده است تا تنها قسمت‌های ناچیزی از آن را به خاطر بیاورم. به محض سرک کشیدن به صندوقچه خاطراتم، هجوم بی امان احساسات منفی آغاز میشود و حس انزوا و غربت تمام وجودم را در بر میگیرد. دهان به سرعت خشک میشود و بی اختیار به دنیای درون پناه میبرم. آنجا ماوای امنی است که دیگر از راهروهای شلوغ مملو از دانش‌آموزانی که مرا برآشفته میکنند، خبری نیست و احساس ناهنجار طرد شدن و واکنش های ناخوشایند آموزگارانم مرا نمی آزارد. مانند همه آنهایی که مبتلا به اوتیسم هستند، من هم قابلیت پذیرش تغییرات در کمال آرامش و صبر را نداشتنم.
پس از اتمام دوره در مدرسه، قدم به کلاس هفتم در مدرسه دخترانه ، گذاشتم که مدرسه خصوصی بزرگی مملو از دختران طبقه مرفه جامعه بود. این محیط متفاوت بسیاری با مدرسه ابتدایی ام داشت که تنها سیزده دانش‌آموز در یک کلاس بودیم و یک آموزگار مسئول تمام دروس بود. همچنین دست اندرکاران این مدرسه با والدینم ارتباط تنگاتنگی داشتند. قدم گذاشتن به این مدرسه که بین ۳۰ تا ۴۰ نفر در یک کلاس بودند و هر مبحثی معلم خاص خود را داشت، برایم تجربه گیج کننده و ناگوار بود. من گیج و سردرگم در میان ازدحام و سر و صدای دانش آموزان بودم و ناتوان از عملکرد قابل قبول در دروسی مانند ریاضی و انگلیسی که قابل یادگیری به صورت تصویری نبودند. آنها مفاهیم انتزاعی بودند و قابل بیان در چارچوب شی یا شکل نبودند. تنها موردی که از کلاس ریاضی به خاطر می‌آورم نمایش علمی از معنای عدد (پی) عدد ثابتی که برای محاسبه محیط دایره در نظر گرفته شده است. به یاد دارم که معلم یک دایره مقوایی را برداشت و نخی را پیرامون او پیچید و به کلاس نشان داد که اندازه آن سه برابر قطر و اندکی بیشتر میشود که معادل ۱۴/۳ است. این برایم به مثابه واقعیت بود. من آن را دیدم و فهمیدم. زیست شناسی هم بسیار برایم مطلوب و مفهوم بود، چون یادگیری تصوری بود نه تربیتی و استنتاجی. در دبیرستان نیز در دروسی مانند جواهرسازی و کاردستی بسیار موفق بودم. ما با نقره حقیقی کار می‌کردیم و من در طراحی جواهرات خاص بسیار ماهر بودم. اما در اینجا نیز مثل دبستان اگر مبحثی را درک نمی کردم، بی حوصله می شدم و این بی حوصلگی منجر به شیطنت می شد. وقتی به گذشته فکر می کنم، دو دلیل را برای رفتارهای ناپسند خود پیدا می کنم.
اولین دلیل آن خستگی و کلافگی بود ولی دلیل دوم این بود که می خواستم عکس‌العمل همکلاسی هایم را پس از انجام آن عمل ببینم، یا واکنش همگان را به صورت باز شدن مچم مشاهده کنم. مثال بارز آن کلاس ورزش بود که صبر میکردم تا دخترها وارد سالن شوند، سپس لباس‌های فرم شان را قایم می کردم و پس از اتمام کلاس دقایق زیادی را با خود می خندیدم و از این ور و آن ور دویدن دخترها برای یافتن لباس‌هایشان لذت می بردم. آنها اغلب مجبور بودند که لباس ورزش خود را برای حضور در کلاس بعدی به تن کنند و همیشه لباس خودم را هم پنهان میکردم تا به من شک نکنند. یکی از کارهای دیگری که مورد علاقه ام بود گره زدن نخ های کره به کشوی میز همکلاسی هایم بود که به محض باز کردن کشوی میز کرکره ها پایین می افتادند و هیاهو جارو جنجال زیادی در کلاس برپا می‌شد. حرکاتی از این قبیل باعث سرگرمی و بیرون آوردن کلاس از آن جو کسل کننده می شد. البته مدرسه گزارش عملکرد ضعیف درسی و رفتاری مرا به مادرم می داد. مادر در تماس تلفنی با روانپزشکم دکتر استین نگرانی های خود را عنوان کرد. او از دوستان مدیر مدرسه چری هیلز بود. دکتر استین در نامه ای خطاب به ایشان نوشت :
خانم گرندین در تماسی تلفنی اظهار نگرانی کرد که شاید در میان معلمان مدرسه تان سوءتفاهمی در مورد تمپل پدید آمده باشد. این خانواده را از جولای ۱۹۵۶ می شناسم، اما کاردرمانی خود را با تمپل از دسامبر ۱۹۵۸ تا ژوئن ۱۹۵۹ ادامه داده‌ام.
تمپل از آن دسته بچه های غیر معمولی است که کودکی بسیار سختی را پشت سر گذاشته است.و اشتباهاً در زمره معلولان مغزی قرار گرفته است. آزمایش های فیزیولوژیکی بسیار دقیق در ۱۹۵۶ و مجددا ۱۹۵۹ و همچنین مشاهدات طولانی مدت من دلایل محکمی بر رد این ادعا هستند. همانطور که مستحضرید، تست های فیزیولوژیکی بیانگر اختلالات ارگانیک اند. تمپل در ۱۹۵۶ امتیازی معادل ۱۲۰ را در تست هوش کسب کرد و مجددا ۱۹۵۹ این امتیاز به ۱۳۷ رسید. اما عملکرد او در حد این هوش فوق العاده نبود و ضعیف تر است. اجازه دهید که نظر خود را به عنوان یک روانشناس مختصرا برای شما عنوان کنم : خلاصه کلام این است که تمپل دختری است با ضریب هوشی بسیار بالا که ضعف ها و مشکلاتش فرصت ابراز و استفاده خلاقانه از این هوش را به او نمی‌دهد. اگر این موضوع را از دیدگاه نه چندان بدبینانه بررسی کنیم، با صاف و سادگی مواجه می‌شویم که کمی بیشتر از حد معمول است، و تحت فشارهای جدی در برخورد با واقعیت ضعیف است، و خصلت مبتنی بر امیال آنی او مناسب یک نوجوان ۱۱ ساله نیست. از دیدگاه خوش بینانه تر هیچ مورد عجیبی در او دیده نمی شود، نیروی عقلانی او کاملا فعال و تحت کنترل است، هوش کاربردی و قابلیت روبه رو شدن با واقعیت های جدید در او مقابل مشاهده است. البته تمام این موارد نیاز به تلاش بیش از اندازه او دارد. تمپل یک بیمار روانی یا حتی در موقعیتی نزدیک و آن هم نیست. شاید بتوان او را بچه ای عصبی یا روان رنجور نامید، شخصیت او شکل یافته و کامل است و توان حفظ این هماهنگی شخصیتی را به جز در موارد فشارهای عصبی حاد کاملاً دارد. در حال حاضر او روی جنبه های سالم تر و پربارتر شخصیت خود کار میکند، و افت و خیزهایی هم که در او دیده میشود جزئی از روند رشد اوست. از ملاقات آخرمان تا به حال تفاوت زیادی در او دیده می شود. به عقیده من تمپل دارای توانایی های خارق العاده‌ای است و بسیار خلاق است، اما بعضی از حرکات عجیبش باعث انگشت نما شدنش میشود. او قدم به دنیای بلوغ گذاشته است و در حال ترک مدرسه ای است که کارکنان آن در بدترین وضعیت او را به شاگردی قبول کرده اند، و در عین حال نهایت حمایت را از او کرده اند، و پیشرفت او نیز برایشان بسیار مطلوب بوده است. لطفاً در صورت نیاز به هر گونه همکاری و یا توضیح بیشتر، مرا در جریان بگذارید. و از اینکه طی دو سال گذشته موفق به دیدار یکدیگر نشده ایم، بسیار متاسفم.
درمان اوتیسم در بزرگسالی
نظر دکتر استین در مورد پیشرفت من کاملا درست بود. من سعی زیادی در هماهنگ شدن با محیط اطراف و عدم ایجاد تنش می کردم و سند موجهی برای اثبات این ادعا دارم و آن انتخاب شدنم در کمیسیون مجمع عمومی بود که افتخار بزرگی محسوب می‌شد. هر هفته یک بار دانش آموزان برای شرکت در این تجمع صف می کشیدند و من نقش پلیس را در این مجموعه اجرا میکردم. اگر کسی صحبت می‌کرد یا ادای خاصی را در می آورد، به او نمره منفی می دادم. آنجا که علاقه بسیاری به شرکت در این گردهمایی داشتم حداکثر تلاش خود را برای پرهیز از شوخی های بی مورد از جمله پنهان کردن لباس‌های ورزشی همکلاسی هایم می کردم. موارد دیگری هم برای اثبات پیشرفت من وجود دارد. من سریال تلویزیونی فلق را در تلویزیون دنبال می کردم، از خواندن کتاب های علمی تخیلی لذت می بردم، و علاقه و کنجکاوی هر زیادی در طراحی ماکت هواپیما از خود نشان می‌دادم. طرح های نو و عجیبی را در ساختن آنها به کار می بردم تا شاید موفق به بلند کردن آنها از زمین شوم اشیا پرنده همیشه مورد علاقه من بوده اند. در کودکی یک بادبادک کاغذی درست کردم تا پشت سه چرخه ام پرواز کند. در آن روزها به این نتیجه رسیده بودم که اگر بالهای بادبادک را صاف تخت و انتهای آن ها را به بالا خم کنم، بهترین نتیجه را خواهم گرفت، ولی از دوام بادبادک به مقدار اندکی کاسته خواهد شد و با شیب زیادی در هوا پرواز خواهد کرد. سال‌ها بعد در وال استریت جورنال اعلامیه ای را درباره ساخت نوع جدیدی از جت خواندم که دو بالچه کوچک در انتهای بال های اصلی آن کار گذاشته بودند ،و این درست مانند آن بادبادکی بود که سال‌های پیش ساخته بودم این علاقه شدید به مهندسی را بدون شک از پدربزرگ مهندسم به ارث برده‌ام. او و یکی از همکارانش اصلی ترین قسمت دستگاه هوانوردی اتوماتیک را طراحی و الگوسازی کردند. نام این قطعه سوپاپ شار است. و حرکات باله های هواپیما را از طریق میدان مغناطیسی زمین حس میکند. این اختراع عظیم امروزه نیز در جت های مسافربری استفاده میشود. پدربزرگم رفتاری آرام و صبورانه داشت و هیچ کدام از سال هایم را بی پاسخ نمی گذاشت. (چرا آسمون آبیه؟) یا (چی باعث جزر و مد میشه؟) بی‌وقفه سوال می کردم و او هم پی‌درپی جواب های علمی و صحیح اما در حد درک و فهم من می داد. اما علیرغم این استعداد خلاق در ارتباط با مردم بسیار ضعیف بودم. مردم از رفتار غیر معمول، نحوه سخن گفتن، ایده های عجیب، لطیفه ها و شوخی‌هایم هیچ استقبالی نمی کردند، و از همه بدتر نمرات درسی ام بسیار پایین و تاسف بار بود. اما آنچه که باعث اخراج من از مدرسه دخترانه چری هلیز پس از دو سال و نیم شد، نه نمرات پایین من بود و نه شوخی ها و شیطنت هایم، بلکه قشقرق ها و خشونت ها و عدم کنترل رفتارم بود. همکلاسی هایم را آزار می دادند و من هم در عوض آنها را کتک می‌زدم. بارها به دلیل ناپسند بودن رفتارم اخطار گرفته بودم. روزی یکی از همکلاسی هایم ماری لوری، در راهروی مدرسه از کنارم گذشت تا به کلاس موسیقی برود. او با پوزخندی دماغ خود را بالا کشید و به سمت من چرخید و گفت : عقب افتاده! تو بیشتر از یک موجود عقب افتاده نیستی! خشم با سرعت و حرارت فراوان تمام وجودم را فراگرفت و کتاب تاریخی را که در دست داشتم، به عقب بردم و با شدت به سمت او پرتاب کردم و کتاب نیز مثل یک موشک هدفمند به چشم های ماری اصابت کرد.
او فریاد زد و من هم بدون آنکه حتی زحمت برداشتن کتاب تاریخ را به خودم بدهم، صحنه را ترک کردم. آن شب در منزل بودیم که زنگ تلفن به صدا در آمد. به محض برداشتن گوشی، صدای مدیر مدرسه آقای هارلو به گوشم رسید. او بدون اینکه سراغی از والدینم بگیرد، خطاب به من گفت، از فردا زحمت مدرسه آمدن را به خودت نده. تو اصلاح شدنی نیستی. مادر لوری خیلی ناراحت است و تو باید این کارت ممکن بود باعث کور شدن او بشوی، و تمام اینها به دلیل رفتار غیر قابل کنترل و زشت توست. گوشی را سر جایش گذاشتم. خشم و بی قراری درونم فوران می‌کرد و در حالی که می لرزیدم، حالت تهوع شدیدی را احساس کردم. آقای هارلو حتی حاضر نشد که ماجرا را از زبان من بشنود. او مطمئن بود که چون من متفاوت هستم، حتما گناهکار هم هستم. تمپل تلفن کی بود؟ کسی با من کار داره؟ این صدای مادرم بود (نه) در حالی که نفس عمیقی کشیدم، وارد اتاق نشیمن شدم جایی که مادرم مشغول کتاب خواندن برای خواهر ها و برادرم بود. پدرم هم روزنامه عصر را مرور می‌کرد.
آقای هارلو بود، مدیر مدرسه ام. سپس هر آنچه را که او گفته بود برای آنها بازگو کردم. مادرم در حالی که کتاب را زمین می گذاشت، به سمت من دوید و گفت اخراج! خدای من تمپل! چه اتفاقی افتاده؟
من تمام ماجرا را برای او توضیح دادم، و او هم مثل همیشه با دقت به حرفهایم گوش داد و از من حمایت کرد. پس از به خواب رفتن بچه های کوچکتر و بیرون رفتن پدرم برای پیاده روی ما دو نفر مشغول برنامه ریزی های جدید شدیم. چند هفته ای به دنبال مدرسه جدید میگشتیم .در نهایت مدرسه ای را که مادرم سال گذشته ارتباط تنگاتنگی با آن داشت، انتخاب کردیم. مادرم برای برنامه های مستند تلویزیونی فیلمنامه می‌نوشت و یکی از فعالیت‌های او مربوط به کودکان عقب مانده بود. فیلمنامه او جایزه ایالت اوهایو را برای بهترین مستند سال دریافت کرده بود. کار دیگر او برای شبکه PBS در مورد کودکانی بود که از لحاظ احساسی مشکلات فراوانی داشتند. تحقیقات او بیشتر در مدرسه مانتین کانتی در ورمونت صورت گرفته بود. پس از بررسی تمام مدارس، این مدرسه را به عنوان بهترین گزینه انتخاب کردیم. این مجموعه نیز مانند دبستانم مدرسه ای کوچک بود و تنها ۳۲ دانش‌آموز داشت، و این خود باعث رسیدگی بیشتر به تک تک دانش آموزان می شد. در آنجا مرا به عنوان تمپل قبول کرده بودند، نه دختری که با باقی دانش آموزان مدرسه چری هیلز متفاوت است. حضور در یک مدرسه کوچکتر که توجه ویژه ای به هر دانش‌آموز می‌شد، دست و پنجه نرم کردن با مشکلاتم را برایم آسان تر کرد. ولی همواره در گوشه‌ای از مغزم رویای ساخت دستگاه خارق العاده ای را می پروراندم که هیجان ها و تفاوت هایم را با دیگران کاهش دهد.
سوالات متداول:
1-آیا بزرگسالان اوتیستیک واقعاً به روابط اجتماعی علاقه‌ای ندارند؟
برخلاف تصور عامه، بسیاری از بزرگسالان اوتیستیک تمایل به برقراری روابط دارند، اما روش‌های متفاوتی برای تعامل ترجیح میدهند. مشکل اصلی در فهم قواعد پیچیده اجتماعی و خستگی ناشی از تلاش برای “نرمال به نظر رسیدن” (پدیده‌ای به نام ماسک‌زنی) است.
2- چرا بسیاری از بزرگسالان اوتیستیک از تماس فیزیکی اجتناب میکنند؟
این مسئله میتواند ناشی از ترکیبی از عوامل باشد: پردازش متفاوت حس لامسه (هایپر یا هایپو حساسیت)، مشکل در پیش‌بینی و کنترل محرک‌های لمسی، و اضطراب ناشی از نقص در تفسیر قصد و نیت دیگران از تماس فیزیکی.
علائم اوتیسم در کودکان بسته به شدت اختلال متفاوت می باشد. یکی از علایم اوتیسم در نوزادان عدم ارتباط چشمی کودک است و با رشد کودک علائم دیگر خود را نمایان می کند. مشکلات حسی نظیر رژیم غذایی محدود، بی قراری در هنگام تعویض لباس و… از دیگر علائم کودکان اوتیسم است. عدم واکنش به نام خود از دیگر علائم هشدار دهنده اوتیسم در کودکان بالای دو سال می باشد. مرکز درمان اوتیسم دکتر صابر با تشخیص دقیق علائم واضح اوتیسم به درمان کودکان اوتیسم در حیطه توانبخشی کودکان، کاردرمانی، گفتاردرمانی و روانشناسی کودک می پردازد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
رایج ترین نشانه های کودک اوتیسم به شرح زیر می باشد :
علایم حسی اوتیسم : رفتارهای خود تحرکی، بیش و یا کم برانگیختگی حسی، علایق محدود غذایی، رفتار غیر قابل پیش بینی در برخورد با محرک‌های حسی، برانگیختگی یا گوشه گیری در محیط هایی که چندین حس درگیر میشود و ناتوانایی در تعدیل ورودی حسی جزو علائم اوتیسم در نوزادان و کودکان است.
علائم رفتاری اتیسم : رفتارهای خود آزاری، رفتارهای شدید و طولانی پرخاشگرانه، آشفتگی در خواب، بیش فعالی، علایق محدود، آشفتگی، وابستگی به اشیا یا فعالیت ها، روتین های تکراری، اصرار بر یکنواختی، مقاومت در برابر تغییر، اشتغال با موضوعات خاص و سبک آموزش منحصر به فرد شامل : ضعف در تعمیم، یادگیری بینایی قوی و یادگیری موارد تکراری.
علائم زبانی کودکان اوتیسم : غیر کلامی بودن، عدم استفاده از ژست های ارتباطی مثل اشاره و خداحافظی با دست، اظهار نیازها با ژست، استفاده از رفتارهای چالش برانگیز برای ارتباط، اکولیلیا، گفتار بی معنا، آسیب درک زبان، دشواری در آغازگری محاوره و استفاده از جارگون غیرقابل فهم.
علایم اجتماعی : تماس چشمی ضعیف، علاقه محدود به اجتماع شامل: ضعف در فهم سرنخ های اجتماعی، ضعف در مهارت نوبت گیری، اشکال در دوستیابی و حفظ دوست.
طبقه بندی بر اساس علائم اوتیسم در کودکان دو و سه ساله
رایج ترین طبقه بندی موجود برای تشخیص اختلال طیف اوتیسم توسط دکتر اوتیسم، در حال حاضر طبقه بندی معرفی شده توسط DSM _V به شرح زیر می باشد :
وجود نقایصی در ارتباطات و تعاملات اجتماعی در تمام زمینه های گوناگون که اخیراً یا در گذشته رخ داده است، به صورتی که در ادامه می‌آید :
نقایصی در تقابل اجتماعی و عاطفی. برای مثال رفتارهای اجتماعی غیرعادی و شکست در گفت و گو های رو در رو، کاهش یافتن علائق مشترک، عواطف، یا احساسات شکست در شروع تعاملات اجتماعی و یا پاسخ به آن.
نقص در رفتارهای ارتباطی غیر کلامی مورد استفاده برای تعاملات اجتماعی. برای مثال کمبود یکپارچگی ارتباطی کلامی و غیرکلامی، ناهنجاری هایی در تماس چشمی و زبان بدن یا نقایصی در فهم و کاربرد ایما و اشارات، نبود کامل حالات چهره و ارتباط غیر کلامی.
نقایصی در رشد، ادراک و فهمیدن ارتباطات. برای مثال مشکلات در سازگاری رفتاری در زمینه های اجتماعی گوناگون، مشکلاتی در مشارکت در بازی های تخیلی یا در دوست یابی و فقدان تمایل به همسالان.
نقص در تعامل و ارتباط اجتماعی، که از بارز ترین و متداول ترین علائم اختلالات طیف اوتیسم می باشد. افراد مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم در استفاده از رفتارهای غیرکلامی (مثل تماس چشمی، میمیک صورت) ناتوانایی دارند و نمی‌توانند تعامل اجتماعی و ارتباطات میان فردی را تنظیم کنند. کودکان اوتیسم به ندرت به دیگران نزدیک میشوند و تقریباً هرگز در سلام کردن به دیگران پیشقدم نمی شوند و به هنگام حرف زدن با دیگران یا جدا شدن آنها به چشمهای مخاطبشان نگاه نمیکنند.
در کودکان خردسال این پدیده به صورت عدم علاقه ی آشکار به دوست یابی، حفظ دوستی، یا سایر انواع ارتباط میان همسالان ظاهر می شود. کودکان اوتیسم ظاهرا نمی‌توانند قصد، نیت یا هیجان های دیگران را درک کنند و به طور کلی نسبت به کارهای دیگران بی اعتنا هستند. این حالت باعث شده که بعضی روانشناسان بالینی عقیده داشته باشند که کودکان اوتیسم نمی تواند ذهن خوانی داشته باشند. یعنی نمی‌توانند نیت، خواسته ها و باورهای دیگران را حدس بزنند و یا درک کنند. این ناتوانی باعث میشود که آنها نتوانند بفهمند که چرا بعضی مردم بعضی کارها را انجام میدهند. کودکانی که به سطوح خفیف تر به علائم اوتیسم مبتلا هستند ممکن است متوجه شوند که کدام رشته های فیزیکی و کدام میمیک ها با حرکات، احساسات و هیجانات ارتباط دارند. مثلا، متوجه میشوند که اخم کردن نشانه ی خشم یا عدم تایید است. اما متوجه نمی‌شوند که چرا دیگران هیجان خاصی را نشان میدهند، مثلاً متوجه نمی‌شوند که چرا کودک بغل دستی آنها ناگهان داد می‌کشد و بعد از آن گریه میکند.
معیار B در تشخیص علائم اوتیسم
الگوهای علایق، فعالیت ها و رفتارهای تکراری و محدود، همچنین مشاهده شدن دو مورد از موارد زیر که اخیرا یا قبلا اتفاق افتاده باشد.
فعالیت های حرکتی تکراری و کلیشه ای، استفاده کلیشه ای و غیر معمول از اشیا یا گفتار. مثل حرکت های ساده کلیشه ای به خط کردن اسباب بازیها و حرکت‌های پروانه ای، اکولالیا یا و گفته‌های به خصوص به خود.
پافشاری بر یکنواختی، پیروی بدن انعطاف از امور روزانه و الگوها یا رفتارهای کلامی و غیرکلامی تشریفاتی. برای مثال پریشانی شدید در اثر کوچکترین تغییر. مشکلات با تغییرات، الگوهای فکری جامد، مراودات تشریفاتی، نیاز به حفظ خط سیری ثابت در امور روزانه و یا خوردن یک غذای تکراری در هر روز.
محدودیت فراوان در اثر علائق ثابت که در شدت یا مرکز توجه بودن غیرعادی هستند. برای مثال وابستگی به تمایلات شدید اشیا غیر معمول علایق افراطی محدود یا ثابت.
بیش واکنشی یا کم واکنشی به درون داد حسی یا علایق غیرمعمول در جنبه های حسی در محیط (نشان دادن بی تفاوتی به درد یا فشار، پاسخ‌های مغایر به صداها یا نسوج خاص و یا پاسخ افراطی به گروههای لمس شدن، شیفتگی دیداری به نور یا حرکت.
یکی از ویژگی های کلی افراد مبتلا به اختلال اوتیسم این است که رفتارها، علایق و فعالیت‌های بسیار محدود، تکراری و کلیشه‌ای دارند. آنها در کودکی به تعداد انگشت شماری از اسباب بازیها علاقه‌ای خاص نشان می دهند. آنها اسباب بازیهای خود را بارها و بارها و دقیقاً به یک شکل پشت سر هم می چینند و اگر کسی روتین آنها را به هم بزند یا به آنها اجازه ندهد روتین خود ادامه دهند بسیار ناراحت میشوند. به نظر می رسد که نیاز به یکنواخت بودن صرفاً به وسایل شخصی ختم نمی‌شود. مثلا اگر جای مبلمان خانه عوض شود یا در مسیر دیگری غیر از مسیر همیشگی به مدرسه بروند به شدت ناراحت می شوند. مثلا اگر پدر در سر راه مدرسه مسیر خود را عوض کند و جلوی خودپرداز یک بانک لحظه ای توقف کند، آنها به شدت مشوش می شنوند و قشقرق به راه می‌اندازند.
کودکان اوتیسم، به اشیای بی جان علاقه خاص عمیقی پیدا می کنند، مثلاً به کلید، سنگ، وسایل مکانیکی، یا ابزارهایی که دست زدن به آنها احساس خاصی در حس لامسه ایجاد میکند. مثلا عاشق صافی و لیزی سطح سنگ هستند. این کودکان معمولا با اسباب بازی ها بازی نمی کنند و اگر هم شروع به بازی کنند، به هنگام بازی نیز بازی نمادین (سمبولیک) ندارند. مثلا ماشین اسباب بازی را دور اتاق نمی گردانند، در حالی که کودکان سالم با یک قوطی کبریت ماشین بازی میکنند، آنها را واقعی می پردازند. یک علامت کلی دیگر کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم حرکات بدنی کلیشه ای، مثل دست زدن، بشکن زدن، جلو و عقب رفتن در صندلی، جلو و عقب یا به چپ و راست حرکت دادن بالا تنه به هنگام ایستادن یا بالا و پایین بردن خود می باشد. این رفتارهای تکراری ظاهراً برای خود تحریکی هستند و گاهی آنقدر شدید و قوی می شوند که ممکن است آسیب فیزیکی ایجاد کنند، مثل گاز گرفتن انگشت، کوبیدن سر در به دیوار یا جاهای دیگر، کشیدن موها و خاراندن خود.
علاوه بر علائم هشدار دهنده اوتیسم حدود ۸۰ درصد افراد مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم ناتوانی ذهنی دارند و هوش بهر آنها کمتر از ۷۰ است. اما ماهیت نقص های ذهنی کودکان اوتیسم و کودکان مبتلا به معلولیت ذهنی، متفاوت است. کودکان اوتیسم در آزمونهای توانایی دیداری فضایی، در مقایسه با آزمونهای ادراک اجتماعی یا توانایی کلامی، معمولا عملکرد بهتری دارند. بنابراین، آنها در یافتن اشیا پنهان شده در یک نقاشی، سر هم کردن اشیای باز شده و جفت کردن اشیا مربوط به هم در آزمونهای مختلف (مثلاً مکعب ها) بسیار بهتر عمل می کنند. برخی افراد مبتلا به اوتیسم در یک کار یا فعالیت خاص بسیار عالی عمل می کنند، مثلاً توانایی محاسبه ی تاریخ‌ها، ریاضیات یا موسیقی. افرادی که در زمینه های مختلف ناتوانی ذهنی دارند و تنها در یک کار مهارت و تخصص خارق العاده‌ای نشان میدهند، مبتلا به سندروم ساوانت نامیده می شود. (ساوانت با ریشه فرانسوی، یعنی دانشمند و فردی بسیار مطلع و توانا به عنوان مثال این افراد، می‌توانند بگویند روز ۲۲ آوریل سال ۱۲ ۱۲ میلادی شنبه بوده است یا جمعه، اما ممکن است نتوانند لباس خود را بپوشند!
معیار C در تشخیص علائم اوتیسم در کودکان
بیشتر علائم اوتیسم می بایستی در دوره‌های اولیه رشد مشاهده شود، اما ممکن است تا زمانی که نیازهای اجتماعی، ظرفیت‌های محدود در این زمینه را نمایان سازد، به طور کامل آشکار نگردد، یا اینکه ممکن است به وسیله راهبردهای یاد گرفته شده در مراحل بعدی زندگی پوشیده شده باشد.
معیار D
علائم موجب آسیب های مهم در امور اجتماعی، حرفه‌ای یا دیگر زمینه‌های مهم در عملکرد فعلی فرد گردیده باشد.
معیار E
اختلالات اوتیسم به واسطه نقص در عملکرد هوش یا تاخیر در رشد کلی نمایان نمی شود. ناتوانی هوش و اختلالات طیف اوتیسم اغلب با هم رخ می دهند و هر دو همزمان نمایان می گردد. تمایز بین این اختلال و اختلالات همزمان تعامل اجتماعی باید در تمام مراحل رشد مورد نظر قرار گیرند.
طبقه بندی جدید، توجه به نکات زیر مهم به نظر می رسد :
افرادی که طبق معیارهای DSM_IV مبتلا به اختلال اوتیسم، آسپرگر، یا اختلال رشدی فراگیر نامشخص، شناخته شده اند اکنون باید مبتلا به اختلال طیف اوتیسم دیاگنوز معرفی شوند.
افرادی که در ارتباط اجتماعی نقص‌هایی شدید دارند، اما علائم شان معیارهای لازم برای اختلالات طیف اوتیسم را برآورده نمیکنند، باید برای اختلال ارتباط اجتماعی (پراگماتیک) معاینه شوند.
در صورت وجود آسیب هوشی می بایستی دیگر ملاک های تشخیصی علائم اوتیسم مورد بررسی قرار گیرند مانند علایق محدود، حرکات های کلیشه ای و… و توجه به این نکته مهم است که ناتوانی های عملکردی کودک مانند فقر ارتباط به خاطر اختلال هوش عقب ماندگی ذهنی نباشد.
از طبقه بندی جدید این گونه بر می آید که نمی‌توان تاخیر و محدودیت زبانی را منحصرا ملاکی برای تشخیص علائم اوتیسم دانست.
اگر اختلال، با یک عامل شناخته شده پزشکی یا شرایط ژنتیک یا عامل محیطی ارتباط داشته باشد، در زمان ارزیابی و تشخیص می بایستی به شرح حال و تاریخچه ای که شرح می دهند توجه نمود.
باید به این نکته توجه شود که اگر کودک اکثریت ملاک های مرتبط تشخیصی را داشته باشد، باید مراقب بود که ملاک های تشخیصی اختلال نافرمانی مقابله ای یا رفتارهای تخریبی کودک با علائم رفتاری اختلال اوتیسم اشتباه نشود به همین علت می بایستی در زمان مشخص و ارزیابی به شرح حال و تاریخچه خانوادگی و شرایط و علائم کودک در فرایند رشد توجه گردد تا در جای ممکن جلوی تشخیص های انحرافی گرفته شود.
درمان علائم واضح اوتیسم در کودکان
مرکز اوتیسم دکتر صابر با دو شعبه فعال در غرب (سعادت آباد) و شرق تهران( پاسداران) به صورت کاملا تخصصی در زمینه تشخیص ، ارزیابی و درمان کودکان اوتیسم مشغول به فعالیت می باشد. دکتر صابر مدرس دانشگاه با تجربه بالا در زمینه کودکان اوتیسم در حیطه درمان این کودکان پیشرو بوده و با گردهم آوردن جدیدترین متدهای درمانی متداول در دنیا در زمینه کاردرمانی اوتیسم، گفتار درمانی کودکان اوتیسم بستری را فراهم آورده تا کودکان اوتیسم و والدینشان با آرامش بیشتری روند درمان را پیگیری کرده و بهترین نتیجه درمانی را بدست آورند. متخصصین مرکز اوتیسم دکتر صابر در بخش های مختلفی نظیر کاردرمانی حسی حرکتی، کاردرمانی ذهنی، سنسوری روم، اتاق شنیداری، اتاق تاریک، بخش تعدیل حسی، گفتار درمانی، آب درمانی، بازی درمانی ، رفتاردرمانی و بخش آموزش پیش دبستانی و تست های تخصصی هوش به ارائه خدمات کاردرمانی، گفتار درمانی و روانشناسی می پردازند. همچنین خدمات توانبخشی در منزل برا مراجعینی که امکان حضور در کلینیک را ندارند توسط مربیان مرکز انجام می گیرد. امکان ویزیت آنلاین کودکان توسط دکتر متخصص مرکز جهت تشخیص علائم کودکان اوتیسم و خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی آنلاین جهت درمان در این مرکز وجود دارد که با صلاح دید دکتر به صورت دوره های دو ماهه توسط تماس ویدئویی ارائه می شود.
سوالات متداول:
1-آیا عدم تمایل به برقراری دوستی با همسالان از نشانه‌های اوتیسم است؟
بله، کودکان مبتلا اغلب تمایل کمی به تعامل با همسالان نشان میدهند. آنها ممکن است در درک احساسات دیگران، تقسیم کردن علایق، یا مشارکت در بازیهای گروهی مشکل داشته باشند. برخی نیز ترجیح میدهند تنها بازی کنند یا فقط با بزرگسالان ارتباط برقرار کنند.
2-مشکلات در بازیهای تخیلی چگونه از علائم اوتیسم محسوب میشوند؟
کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب در انجام بازیهای تخیلی یا نمادین (مثل وانمود کردن به غذا دادن به عروسک) مشکل دارند. آنها ممکن است به‌جای استفاده خلاقانه از اسباببازیها، روی جزئیات غیرعملی (مثل چرخاندن چرخهای ماشین برای ساعت‌های طولانی) تمرکز کنند یا اصرار داشته باشند قوانین خاصی در بازی رعایت شود.
در سال های اخیر به دلیل پیشرفت های صورت گرفته در باب نحوه درمان اوتیسم، استفاده از دارو برای درمان اوتیسم روز آمد شده است. دارو های درمان اوتیسم عمده ترین نقش را در تعدیل خلق کودکان اوتیسم و کنترل رفتارهای پرخاشگرانه در کودکان اوتیسم و افزایش توجه کودکان دارد. استفاده از داروهای ضد افسردگی با مقادیر اندک را نیز میتوان در بعضی موارد پیشنهاد نمود. هراز چندگاهی مطلبی درباره کشف داروی جدید اوتیسم مطرح می شود اما باید این نکته را مطرح کرد که متاسفانه هنوز هیچ دارویی به عنوان دارو اوتیسم از طرف ارگان های مربوطه شناخته نشده است و هیچ درمان قطعی برای آن یافت نشده است. مداخلات توانبخشی همچنان بهترین و تاثیر گذارترین درمان برای اوتیسم می باشد و داروهای اوتیسم که توسط دکتر اوتیسم تجویز می شود، درمان علامتی به حساب می آیند.
داروهای درمان اوتیسم یا تغذیه؟ کدام بهتر است
کودکان این طیف که در رده سنی پایینی قرار دارند از روش های زیست پزشکی مانند تکیه بر رژیم غذایی بدون کارئین ( شیر) و بدون گلوتن بهره زیادی برده اند. پروتکل دی ان اِن DNA که از طرف مرکز تحقیقات اوتیسم منتشر می شود، اطلاعات بیشتری را در زمینه تغذیه مکمل های غذایی و درمان های دارویی دیگر ارائه می کند. شایان ذکر است که این روشها در عین مفید بودن بر تعدادی از مبتلایان به اوتیسم بی تاثیر بوده است. اظهارات محققین مبنی بر استفاده از مقادیر پایین داروهای ضدافسردگی امروز هم مورد تایید است. زیرا مقادیر بالا باعث بی خوابی، اضطراب و تحریک پذیری می شود. در صورت مشاهده این علائم مقدار مصرف را باید سریعاً کاهش داد.
عوارض استفاده از دارو برای درمان اوتیسم
مصرف زیاد دارو عارضه معمول بی خوابی و بی قراری را به همراه دارد در صورتی که مصرف پایین دارو در کودک نتایج مطلوبی به بار می آورد کودکان بزرگتر و بزرگسالان مبتلا به اضطراب، وسواس یا افسردگی معمولا به درمان با ضد افسردگی های گروه SSRI همچون پروزاک در مقادیر پایین جواب مثبت میدهند کم ترین مقدار موثر ممکن که گاهی حتی ۴/۱ مقدار پیشنهادی است برای شروع به نظر می رسد. بسیاری از مبتلایان به اوتیسم خفیف ، موقعیت شغلی و زندگی شخصی خود را با مصرف پروزاک از خطر نابودی نجات داده‌اند. برتری این دارو در مقایسه با داروهای رده SSRI این است که در آن هیچ مورد حاکی از اختلال در هوشیاری گزارش نشده است. قوانین دارویی انگلستان تاکید می کند که بعضی از داروهای رده SSRI برای کودکان اوتیسم قابل تجویز نیست اما پروزاک را مستثنی کرده است و تجویز آن را برای رده سنی پایین مجاز میداند.
داروی اوتیسم خفیف
طیف اوتیسم بسیار گسترده است به طوری که گروهی نیاز به دارو درمانی ندارد. برای مثال کودکان اوتیسم خفیف کمتر نیاز به دارو درمانی خاصی دارند. اما گروهی دیگر به دلیل عدم مصرف دارو به ورطه نابودی کشیده شده‌اند داروهای آرام بخش نسل دوم دیسپردال وارد بازار شده‌اند که از عوارض جانبی آنها حرکت پریشی دیر رس( اختلال حرکتی) گزارش شده است که بی شباهت به پارکینسون نیست. دکتر جو هاگینز از متخصصان اوتیسم در کشور کانادا موثر بودن ریسپردال را برای کنترل خشم و هیجان نوجوان اوتیستیک فاقد گفتار تاکید کرده است و ادعا می کند که استفاده روزانه حداکثر ۲ میلی گرم از این دارو عوارض جانبی را نیز به حداقل می‌رساند. دکتر هاگینز برای بزرگسالان فاقد گفتار با اوتیسم خفیف بازدارنده هایی مانند پروپرانولول یا ضد تشنج ها مانند والپروئیک اسید را پیشنهاد می کند. از دیدگاه این محقق استفاده از SSRI ها و ضد افسردگی سه حلقه ای به دلیل بودنشان برای این گروه از بیماران مناسب نیست.
داروهای ضد افسردگی برای افراد مبتلا به اوتیسم خفف اغلب موثر تر است. اختلاف نظر بسیاری بین مدافعان تجویز داروهای معمول و علاقه مندان به روش های زیست پزشکی وجود دارد. در مورد مصرف دارو برای کودکان اوتیسم به پیشنهاد اولیه خود مبنی بر امتحان انواع رژیم های غذایی و مکمل ها و درمان توانبخشی مستمر ،پیش از روی آوردن به دارو را باور دارم. در سنین بالاتر تلفیقی از هر دو روش موثر تر است. مرکز توانبخشی اوتیسم در زمینه درمان اوتیسم با همکاری متخصصین روانپزشک کودک و مغز و اعصاب کودکان به صورت کاملا تخصصی فعالیت می نماید.کاردرمانی اوتیسم، گفتار درمانی کودکان اوتیسم از دیگر خدمات مرکز می باشد.
دارو درمانی برای کودکان اوتیسم
با توجه به این نکته که همانند علت بیماری اوتیسم که همچنان ناشناخته می باشد، در تحقیقات علمی تا به امروز هیچ درمان قطعی برای کودکان اوتیسم یافت نشده است. تا کنون درمان اوتیسم با دارو به درمان علائم مختلف بیماری اوتیسم می پردازند. دارو درمانی برای کودکان اوتیسم توسط دکتر مغز و اعصاب یا روانپزشک اطفال انجام می گیرد. استفاده از دارو برای کودکان اوتیسم همیشه برای والدین سخت و ناخوشایند بوده است. دارو برای درمان اوتیسم یکی از چندین درمان رایج و متداول در کنار درمان های توانبخشی می باشد. اما توجه به این موضوع که مشکلات رفتاری کودکان اوتیسم یکی از معضلات خانواده این کودکان است، به نظر می رسد دارو درمانی در مشکلات رفتاری کودکان اوتیسم یکی از راه حل های در دسترس می باشد. کلینیک توانبخشی دکتر صابر با سابقه 16 ساله در زمینه رفتار درمانی و توانبخشی کودکان اوتیسم تمام تلاش خود را در زمینه بهبود و اصلاح مشکلات رفتای کودکان اوتیسم توسط تکنیک های مختلف درمانی کودکان اوتیسم می نماید تا مصرف دارو برای درمان کودکان اوتیسم را به حد اقل رسانده و از عوارض آن بکاهد.
درمان مشکلات رفتاری کودک اوتیسم
مشکلات رفتاری می تواند زندگی را برای کودک اوتیسم و خانواده مشقت بار نماید. حتی کارهای ساده و عادی مثل خوابیدن شبانه نیز میتواند به یک مشکل رفتاری تبدیل شود. اغلب مشکلات رفتاری کودکان اوتیسم میتواند معیاری از موفقیت نهایی کودک اوتیسم به دست دهد. رفتارهای دردسرساز کودک اوتیسم نه تنها کیفیت زندگی خودش را بلکه سایر اعضای خانواده را نیز تحت شعاع قرار می دهد. دراین بخش ضمن مرور مجدد نقایص نورولوژیک در اختلال اوتیسم نشان خواهیم داد که چگونه این نقایص منجر به مشکلات رفتاری در کودکان دارای اوتیسم میشود. طی همین روند راهکارهایی برای مدیریت آنها نیز ارائه خواهیم کرد. گاهی اوقات رفتارهای ناهنجار، محصول یادگیری است، لذا باید آنها را به کمک تکنیک های رفتاری خاموش کرد. گاهی نیز ریشه مشکلات رفتاری ناهنجار بیولوژیک است و در این صورت علاوه بر رفتار درمانی مصرف دارو نیز ضروری است.
والدین و مراقبین کودکان اوتیسم بین سن کودک و مهارتهای او همیشه شاهد یک فاصله می باشند. به همین دلیل تکنیک های مدیریت رفتاری که ممکن است برای بچه‌های کوچکتر پاسخگو باشد، در آن ها اثر بخشی اش را از دست می دهد. برای مثال ممکن است گذاشتن یک کودک نوپا در گهواره اش راه خوبی برای مواجهه با مشکل رفتاری اش باشد، اما وقتی کودک اوتیسم ۵ ساله چنین مشکلی را نشان دهد دیگر نمی‌توان او را توی گهواره محبوس کرد چرا که به راحتی از آن بالا رفته و بیرون می آید. کودکان اوتیسم ویژگی هایی از خود بروز می دهند که به واسطه آن بسیاری از تکنیک های رفتاری مورد استفاده برای مشکلات رفتاری کودکان طبیعی را نمی‌توان برای آنها استفاده نمود. برای مثال توجه کردن یا بی توجهی به کودک، ابزار قدرتمندی است که اکثر والدین برای اصلاح رفتار کودک شان از آن بهره میبرند، اما همین ابزار برای کودک اوتیسم که به والدینش بی توجه است ابزاری بی مصرف است.
داروهای محرک و غیرمحرک برای اوتیسم: تفاوت‌ها و کاربردها
کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) گاهی برای مدیریت علائم مانند بیش‌فعالی، پرخاشگری، یا مشکلات توجه نیاز به دارودرمانی دارند. داروهای تجویزی معمولاً به دو دسته محرک (Stimulants) و غیرمحرک (Non-Stimulants) تقسیم میشوند.
1. داروهای محرک (مثل ریتالین، آدرال)
برای بهبود تمرکز و کاهش بیش‌فعالی استفاده میشوند. ممکن است در برخی کودکان اوتیستیک عوارضی مانند بی‌خوابی یا کاهش اشتها ایجاد کنند. بیشتر برای کودکانی که علائم شدید ADHD همراه با اوتیسم دارند تجویز میشود.
2. داروهای غیرمحرک (مثل گوانفاسین، آتوموکستین)
برای کنترل تحریک‌پذیری، اضطراب و رفتارهای تکراری مؤثرند. عوارض جانبی کمتری دارند و معمولاً برای کودکان با حساسیت‌های حسی بالا مناسب‌ترند.
کدام یک بهتر است؟
پاسخ قطعی وجود ندارد! پروتکل درمان اوتیسم بر اساس نیازهای فردی کودک تعیین میشود. برخی کودکان به ترکیب هر دو نوع دارو نیاز دارند، درحالی که برخی دیگر فقط به رفتاردرمانی پاسخ میدهند. همیشه با روانپزشک کودک مشورت کنید.
چه زمانی باید دارودرمانی برای اوتیسم را شروع کرد؟ راهنمای جامع برای والدین
تصمیم گیری درباره شروع دارودرمانی برای کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) یکی از چالش برانگیزترین مسائل برای والدین است. در این مقاله به بررسی جامع معیارها و شرایط لازم برای شروع دارودرمانی می پردازیم.
معیارهای اصلی برای شروع دارودرمانی در اوتیسم
1. رفتارهای پرخطر و خودآزاری:
– زمانی که کودک رفتارهای خودآزارانه شدید مانند ضربه زدن به سر، گاز گرفتن یا کندن پوست نشان می‌دهد
– مواردی که این رفتارها باعث آسیب فیزیکی جدی به کودک یا اطرافیان میشود
– وقتی این رفتارها بیش از 5-10 بار در روز تکرار میشوند
2. پرخاشگری غیرقابل کنترل:
– حملات مکرر به دیگران (والدین، معلمان، همسالان)
– تخریب اموال و وسایل به صورت مداوم
– رفتارهایی که مانع حضور کودک در محیط‌های اجتماعی میشود
3. اختلالات شدید خواب:
– بی‌خوابی‌های مکرر که بیش از 3 شب در هفته اتفاق می‌افتد
– بیدار شدن‌های مکرر در طول شب
– مشکلات خواب که باعث اختلال در عملکرد روزانه میشود
4. بیش‌فعالی و نقص توجه شدید:
– عدم توانایی در تمرکز حتی برای کارهای ساده
– فعالیت بیش از حد که مانع یادگیری میشود
– رفتارهای تکانشی که خطرناک هستند
مراحل قبل از تصمیم به دارودرمانی:
1. ارزیابی جامع توسط تیم تخصصی:
– بررسی توسط روانپزشک کودک
– ارزیابی توسط روانشناس بالینی
– مشورت با متخصص مغز و اعصاب در صورت نیاز
1. دارودرمانی باید آخرین راه حل باشد:
– ابتدا تمام روش‌های غیردارویی را امتحان کنید
– برای تصمیم‌گیری عجله نکنید
– نظر حداقل دو متخصص را جویا شوید
2. نظارت دقیق بر عوارض جانبی:
– تغییرات اشتها و وزن
– اختلالات خواب
– تغییرات خلق و خو
3. ترکیب دارو با سایر روش‌های درمانی:
– دارو به تنهایی کافی نیست
– ادامه رفتاردرمانی ضروری است
– کاردرمانی و گفتاردرمانی را قطع نکنید
هشدارهای مهم:
– هرگز بدون نسخه پزشک به کودک دارو ندهید
– از داروهای گیاهی بدون مشورت پزشک استفاده نکنید
– دوز داروها را خودسرانه تغییر ندهید
– در صورت مشاهده عوارض جدی فوراً به پزشک مراجعه کنید
به یاد داشته باشید که دارودرمانی برای اوتیسم درمان قطعی نیست، اما در مواردی که رفتارهای کودک خطرناک است یا کیفیت زندگی او و خانواده را به شدت تحت تأثیر قرار داده، میتواند کمک کننده باشد. تصمیم نهایی باید با مشورت تیم درمانی و پس از بررسی تمام جوانب گرفته شود.
رفتار درمانی یا دارو درمانی در درمان کودکان اوتیسم؟
سوالی که برای والدین مطرح می شود این است که، خوب پس چه باید کرد؟ نگران نباشید تغییر رفتار کودکان اوتیسم هرچند دشوار و زمانبر است اما بالاخره عملی است. کودکان اوتیسم هرچند به سرنخ‌های اجتماعی حساس نیستند اما هنوز به تقویت کننده های دیگری حساس هستند. لذا با تحلیل دقیق رفتار و کارکردهای آن برای مشکلات رفتاری کودک اوتیسم می توان سرنخ هایی برای باز کردن این کلاف پیدا نمود. گاهی برای ترمیم رفتار کودکان اوتیسم باید دست به دامن دارو درمانی اوتیسم شد. شاید والدین کودک نظر مثبتی درباره مصرف دارو برای درمان اوتیسم نداشته باشد اما باید به خاطر داشت که اتیسم یک اختلال پزشکی مثل دیابت است. اگر بدن کسی انسولین تولید نکند باید انسولین تزریق نمود. انسولین دیابت را درمان نمی‌کند اما فرد را قادر می سازد تا زندگی نسبتاً طبیعی داشته باشد. به همین ترتیب مغز کودکان اوتیسم برخی از نروترنسمیترها را نمی سازد (مواد شیمیایی که باعث تنظیم رفتار و هیجانات ما میشود.) دارو درمانی در اوتیسم باعث می شود که عملکرد این نوروترنسمیترها درست انجام شود. درست مثل اینکه دارو به کودکان دارای دیابت کمک می کند سطح قند خون تنظیم شود. داروهای روانگردان باعث درمان اوتیسم نمی‌شود (درست مثل انسولین) اما به کودک اوتیسم کمک میکند که به حداکثر توان خود دست یابد. هرچند مصرف دارو برای کودکان اوتیسم خطراتی هم به دنبال دارد اما خطر عدم مصرف دارو در صورت نیاز هم کم نیست. رفتارهایی که دارای منشا بیولوژیک هستند، چرخه خاص خود را دارند و می‌توانند عمیقاً ویژگی‌های رفتاری کودک تان را تحت شعاع قرار دهند. اغلب ترکیب دارو درمانی برای کودک اوتیسم و مداخلات رفتاری و توانبخشی در کنار هم نتایج موفقیت آمیز تری به بار می آورند.
سوالات متداول:
1-کدام داروها بیشتر برای کاهش پرخاشگری تجویز میشوند؟
ریسپریدون و آریپیپرازول (داروهای ضدروان‌پریشی) بیشترین تأثیر را در کنترل پرخاشگری و تحریک‌پذیری داشته و توسط FDA تأیید شده‌اند.
2-آیا داروهای اوتیسم اعتیادآور هستند؟
خیر. داروهای تجویزی برای اوتیسم (برخلاف برخی داروهای اضطراب) معمولاً اعتیادآور نیستند، اما قطع ناگهانی آنها بدون نظر پزشک خطرناک است.
یکی از مشکلات کودکان طیف اوتیسم و کودکان با اختلالات یکپارچگی حسی همچنین کودکان با تشخیص بیش فعالی و نقص توجه و عقب ماندگی ذهنی مشکلات آگاهی بدنی و تصویر بدنی است. از علائم مشکلات آگاهی بدنی در کودکان می توان به عدم توانایی کودک در استفاده از اندام ها به صورت گروهی در غالب فعالیت هایی نظیر پوشیدن لباس، شنا کردن، دوچرخه سواری و فعالیت هایست که نیاز به هماهنگی حرکتی دارند می باشد. ممکن است کودکی را دیده‌باشید که در پارک مدام در حال دویدن به اطراف و لمس کردن اشیاء یا افراد دیگر است. در این حالت کودک به علت عدم آگاهی بدنی( body awareness) به صورت مداوم تلاش می کند با حرکت دادن اندام هایش به وضعیتی برسد که احساس آرامش کند. مرکز کاردرمانی دکتر صابر در زمینه اختلالات یکپارچگی حسی مجهز به تکنولوژی های پیشرفته ای می باشد و در بخش سنسوری روم به اصلاح طرح واره بدنی در کودکان می پردازد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
آگاهی بدنی چیست
در کودکان ASD آگاهی بدنی و تصویر بدنی که ابزار مورد نیاز برای درک محیط می باشد به وسیله اطلاعات حاصل از حواس و حرکات بدن به درستی شکل نمی گیرد و همین امر باعث می شود کودک اوتیسم یا کودکان با اختلال یکپارچگی حسی دنیا را همانند یک کودک عادی درک نکند. کاردرمانی ذهنی و کاردرمانی حسی در ایجاد آگاهی بدنی و اصلاح تصویر بدنی در کودکان موثر می باشد در ادامه به ارائه تمرینات کاردرمانی جسمی در زمینه آگاهی بدنی پرداخته می شود. کاردرمانی یکپارچگی حسی نقش مهمی را در درمان مشکلات آگاهی بدنی و تصویر بدنی در کودکان ایفا می کند.
علائم ضعف آگاهی بدنی در اوتیسم
آگاهی بدنی (Body Awareness) به درک فرد از موقعیت و حرکات بدن خود در فضا اشاره دارد. در کودکان اوتیسم، این مهارت اغلب دچار اختلال است که میتواند بر تعادل، هماهنگی حرکتی و حتی تعاملات اجتماعی تأثیر بگذارد.
علائم رایج ضعف آگاهی بدنی در کودکان اوتیسم:
-برخوردهای مکرر با اشیا یا افراد:
کودک ممکن است به دلیل درک نادرست از فضای اطراف، مدام با دیوار، مبلمان یا دیگران برخورد کند.
-ناتوانی در تقلید حرکات:
مشکل در کپی کردن حرکات ساده مانند دست زدن یا پریدن، که نشان‌دهنده ضعف در ارتباط بین مغز و بدن است.
-وضعیت بدنی نامناسب:
نشستن یا ایستادن به شکل غیرعادی (مثلاً خمیده یا با فشار زیاد روی یک پا).
-مشکلات تعادلی:
زمین خوردن مکرر، ترس از ارتفاع یا مشکل در راه رفتن روی سطوح ناهموار.
-واکنش‌های نامتناسب به لمس:
حساسیت بیش‌ازحد یا بی‌تفاوتی به تماس فیزیکی (مثلاً متوجه نشدن خراش روی پوست).
-دشواری در انجام حرکات ظریف:
مشکل در بستن دکمه، استفاده از قیچی یا نگه داشتن مداد به شکل صحیح.
چرا این علائم مهم هستند؟
ضعف آگاهی بدنی میتواند منجر به اضطراب، اجتناب از فعالیت‌های حرکتی و حتی تأخیر در گفتار شود. کاردرمانی و تمرینات یکپارچگی حسی می‌توانند به بهبود این مهارت کمک کنند.
کاردرمانی در آگاهی بدنی و تصویر بدنی در کودکان اوتیسم
منظور از این فعالیت ها کمک به ایجاد تصاویر صحیح از مکان و عملکرد اعضای بدن است.
اشاره کردن به اعضای بدن: کودک با مشکلات تصویر بدنی با نام بردن از اعضای گوناگون مثل بینی،بازوی راست،قوزک چپ و غیره به آن عضو اشاره میکنند. این کار با چشم بسته دشوارتر است.افزون بر این می توان پس از دراز کشیدن کودک روی زمین از او خواست که اعضای گوناگون بدن خود را لمس کند. این فعالیت چنانچه طی الگوی آهنگین-به طور مثال،با استفاده از میزانه شمار ( مترونوم) – انجام شود، دشوارتر است.
آدم مصنوعی: با مقوا آدمی مصنوعی ساخته میشود که اعضای بدنش با چسب و بست طوری به هم وصل شده است که در جهت های مختلف میتوان با حرکتشان در آورد. کودک با اختلال آگاهی بدنی طبق درخواستی که از آنها می شود اعضای گوناگون آدم مصنوعی را حرکت می دهند و جهت حرکات بدن خود را با آن هماهنگ میکنند.
بازی «سیمون می گه»: این بازی با چشمهای باز یا بسته صورت میگیرد ( سیمون می گه پای راست بالا و …) .
پازل: پازل هایی از مردم،حیوانات،اشیا و جز آن را میتوان برای نشان دادن حالتهای کنشی بدن برید.
چی جا افتاده؟ از تصاویری استفاده میشود که اعضای از بدن آن در جای خود نیست. کودک یا می‌گویند چی جا افتاده یا عضو جا افتاده را نقاشی میکنند.
نقاشی به اندازه واقعی و طبیعی: دانش آموزان روی ورقه های بزرگ کاغذ دراز میکشند و معلم دور آنها را خط می کشد. دانش‌آموزان با اضافه کردن جزئیات صورت و بدن و رنگ کردن لباس ها آنها را تکمیل می کنند.
تمرینات آگاهی بدنی در کاردرمانی جسمی
آگاهی از اجزای بدن از طریق لمس کردن: چشمهای کودک اوتیسم بسته است. به اعضای گوناگون بدن او دست زده می شود و از او سوال می شود که کدام قسمت از بدن لمس شد.
بازی ها: بازیهایی نظیر « ورق بازی» ، «تقلید ادا و اطوار» و « آیا تاکنون یک زن جوان دیده ای؟» به رشد مفاهیم چپ ، راست و تصویر بدن کمک می کند.
نمایش صامت: کودک با اجرای نمایش صامت در نقش فردی با حرف های خاص مثلا راننده‌ای را که اتوبوس می راند،پلیسی را که عبور و مرور وسایل نقلیه را کنترل میکند،پستچی یا آشپزی را نشان میدهند.
اجرای دستور ها: به کودک با مشکلات آگاهی بدنی گفته میشود که دست چپ را روی گوش راست و دست راست را روی شانه چپ بگذارد. درخواست بعدی ممکن است گذاشتن دست راست جلو دست چپ یا چرخیدن به راست،راه رفتن با جفت پا و چرخیدن به چپ باشد.
چرخنده: ردیف هایی از دایره های رنگی روی زمین،پارچه ای مشمعی یا ورقه ای پلاستیکی آماده کنید.با ساختن کارت های دستورالعمل و دادن آن به کودک از او بخواهید پای چپ را روی دایره سبز و پای راست را روی دایره قرمز قرار دهد و…
تخمین: کودک تعداد قدم هایی را که باید بردارند تا به هدفی برسند،تخمین می‌زنند.
آب درمانی در کودکان اوتیسم: انجام دادن حرکت هایی در استخر یا دریاچه امکان رها شدن از نیروی جاذبه زمین را فراهم میکند. یادگیری برخی از فعالیت‌ها در آب آسانتر است،زیرا آب امکان کنترل بیشتری را فراهم می‌آورد و فعالیت‌ها را میتوان با سرعت کمتری انجام داد. افزون بر این شنا فعالیت عالی برای تقویت عملکرد حرکتی عمومی است.
سنسوری روم:با انجام تمرینات مختلف حرکتی و دریافت فیدبک های حسی بینایی، شنیداری، حس عمقی و لامسه به کودک کمک می شود درک درستی از بدن و اعضای آن بدست آورد.
بیوفیدبک: توسط این دستگاه حرکات کودک شبیه سازی می شود و با توجه به مانیتور کودک می تواند حرکاتش را مشاهده و اصلاح کند تا به هدف نهایی بازی دست یابد
ارتباط آگاهی بدنی با رفتارهای کلیشه‌ای در اوتیسم
رفتارهای تکراری و کلیشه‌ای مانند تکان دادن دست‌ها یا چرخیدن، از نشانه‌های شایع در کودکان اوتیسم است که اغلب با اختلال در آگاهی بدنی مرتبط هستند. این رفتارها ممکن است راهکاری برای جبران مشکلات پردازش حسی یا تنظیم اضطراب باشد.
نقش آگاهی بدنی در شکل‌گیری رفتارهای کلیشه‌ای
پاسخ به اختلالات حسی:
کودکانی که درک ضعیفی از موقعیت بدن خود دارند، ممکن است از حرکات تکراری مانند اکولالیا اوتیسم (تکرار کلمات یا صداها) برای ایجاد ورودی حسی قابل پیش‌بینی استفاده کنند.
تنظیم هیجانی:
حرکات یکنواخت (مثل تاب خوردن) به برخی کودکان کمک میکند تا با محیط بیش‌ازحد تحریک‌کننده کنار بیایند.
مشکل در برنامه‌ریزی حرکتی:
ضعف در آگاهی بدنی میتواند منجر به “گیرکردن” کودک در الگوهای حرکتی تکراری شود.
راهکارهای کاهش رفتارهای کلیشه‌ای با بهبود آگاهی بدنی
-فعالیت‌های مقاومتی: استفاده از توپ‌های درمانی یا کش‌های ورزشی
-تمرینات تعادلی: راه رفتن روی تخته‌های تعادل
-بازیهای تقلیدی: تقلید حرکات حیوانات یا شخصیت‌ها
سوالات متداول:
1-چگونه بفهمم کودک من مشکل آگاهی بدنی دارد؟
علائم شامل برخورد مکرر با اشیا، وضعیت بدنی نامناسب، مشکلات تعادلی، مشکل در تقلید حرکات و واکنش‌های غیرعادی به لمس است. همچنین ممکن است در انجام حرکات ظریف مثل بستن دکمه مشکل داشته باشد.
2-چه بازیهایی برای بهبود آگاهی بدنی مفید هستند؟
بازیهایی مثل “لیلی”، “مسیرهای تعادلی”، “پانتومیم” (تقلید حرکات)، بازی با توپ‌های بزرگ و استفاده از تاب‌های درمانی بسیار مؤثرند. بازیهای لمسی مثل شن‌بازی نیز کمک‌کننده است.
نکته اول این است که هیچ دو کودک اوتیسمی به هم شبیه نیستند و این در مورد همه کودکان صادق است. آنچه برای یک کودک کارساز است، ممکن است برای دیگری مفید نباشد. شدت علائم اوتیسم در کودکان متفاوت است. یکی از سوالاتی که همیشه برای والدین مطرح هست، این سوال است که بیماری اوتیسم در کودکان چیست؟ برای تشخیص اوتیسم در کودکان و درمان اوتیسم در کودکان مرکز توانبخشی اوتیسم دکتر صابر به صورت تخصصی تیم مجربی را گرد آوری نموده است. با توجه به این نکته که هنوز هیچ تست اوتیسم در کودکان یافت نشده است، ارزیابی بالینی و دقیق به همراه تست های مختلف می تواند دکتر اوتیسم را به تشخیص نهایی اوتیسم برساند. مرکز توانبخشی اوتیسمدکتر صابر در دو شعبه شرق و غرب تهران با در اختیار داشتن تجهیزات کامل درمانی و کادر درمانی با تجربه شامل روانشناسان، کاردرمانی ، گفتار درمانی متخصص در زمینه کودکان اوتیسم در زمینه تشخیص و درمان این کودکان فعالیت می نماید.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
علائم اوتیسم در کودکان
تمام تلاش های بشری تابع قوانین فراگیر ویژه ای هستند. هدف اصلی مشاهده و کشف الگوی پاسخ دهی خاصی است که هر کودک اوتیسم از خود بروز می دهد، از همان جا است که باید فعالیت را آغاز کرد. چیزی را بیابید که برای کودکتان جذاب است و قوه تخیل او را احاطه میکند. اگر او تمام روز را در کنار توالت مشغول فشار دادن سیفون است، از خود بپرسید چه چیزی او را تا این حد مجذوب کرده است؟ صدا؟ فشار دسته یا آن رابطه علت و معلولی که برای او جذاب است. نکته اصلی را دریابید و سپس آن نکته را به مسیر درست هدایت کنید.
مشاهده گر دقیقی باشید. هر آنچه در محدوده پاسخ های حرکتی (مثل سیفون کشیدن بی وقفه) برای کودک جذاب است، بیابید و در همان حال آنچه او را آزار می‌دهد، پیدا کنید. مانند بسیاری از کودکان اوتیسم صدای بلند غیرقابل تحمل است. آنان نمی توانستند تحمل کنند که مرا محکم در آغوش بگیرند، احساس خفگی می کنند ولی علاقه شدیدی به جفت و جور کردن اشیا دارند مثل ساختن مدلی از روی اتاق خطا انگیز.
درمان اوتیسم در کودکان
در بعضی از کودکان اوتیسم علاقه وافر به چرخانده شدن وجود دارد. مدارک کافی و معتبری وجود دارد که اگر سابقه تشنج های صرعی در میان نباشد، چرخیدن کمک زیادی به مکانیزم تعادلی گوش میانی میکند که خود گوش میانی در ایجاد تعادل، هماهنگی و درک مناسب دخیل است. باید یادآور شود چرخیدنی که به تهوع منجر شود، مورد نظر نیست. ایجاد حرکت غیر ارادی کره چشم به معنای نوسان های چشمی در حین به دست آوردن مجدد تعادل هدف اصلی است.
فشار عمقی می تواند به گروهی از کودکان اوتیسم کمک کند تا بر مقاومت لمسی خود چیره شوند و به دیگران اجازه دهند که آنها را نوازش کنند، و قابلیت دریافت عواطف را بیابند. اگر یک کودک اوتیسم یاد بگیرد که پذیرای محبت باشد، این امر به نوبه خود باعث میشود که خود او نیز به انسانهای دیگر اهمیت دهد. فقدان حس همدردی که در گروهی از کودکان اوتیسم خفیف گزارش شده است، از این طریق قابل درمان است. دستگاه فشار و دیگر محرک‌های حاوی فشارهای عمقی که در روش درمانی یکپارچگی حسی به کار گرفته می شود، می تواند سیستم عصبی برانگیخته را آرام کند و بیش فعالی را کاهش دهد. این روش را جین آیرز گسترش داده است.
کودکان از جمله کودکان اوتیسم موجوداتی راکد نیستند. کودکان اوتیسم خود را تشویق کنید تا حواس جنبشی خود را از طریق تمرینات حرکتی و تقویت عضلات و ماهیچه های بدن به کار گیرد. حواس جنبشی کودک بسیار آموزش پذیر است. حس لامسه اولین منبع آموزشی است و نه تنها برای کودکان اوتیسم بلکه در همه کودکان باید بیشتر مورد توجه واقع شود. اجازه دهید تا کودک از بافت ها و مواد گوناگونی مثل بافتنی، کاغذ سمباده، و ابریشم برای فراگیری بهره ببرد. به عنوان مثال این فرصت را به او بدهید که به فرض در گِل و ماسه خیس نقاشی کند. فعالیت های آهنگین و ریتم دار بسیار مناسب این کودکان است. کودکان اوتیسم فاقد کلام گاه قادرند کلماتی را که نمی‌توانند ادا کنند به صورت آواز بخوانند.
همه ما نیاز به خلوت گاهی خصوصی داریم. کودکان اوتیسم هم به داشتن جایگاهی سِری برای خود نیاز دارند تا در آنجا پنهان شوند و به دنیای درون خویش سرک بکشند. در نهایت اوتیسم معلولیتی درونی است و کودکان اوتیسم نیاز عمیقی به امنیت در مخفی گاه های خود دارند.
بیماری اوتیسم در کودکان و روش های درمانی
در معرفی حیوانات خانگی به کودکان اوتیسم دقت لازم را داشته باشید. اختلال ادراکی میتواند باعث بدرفتاری کودک با حیوان بشود. بنابراین در مرحله اول حیوان عروسکی نر و پشمالویی را به او بدهید تا نوازش و نگهداری کند. هنگامی که او کاملاً متوجه نحوه نگهداری حیوان شد، یک حیوان خانگی واقعی را به او نشان دهید و اجازه دهید تا حیوان را در آغوش بگیرد و نوازش کند. شواهد زیادی در این زمینه وجود دارد که حیوانات خانگی روند درمان کودکان اوتیسم را تسریع میکنند. این امر تنها در مورد افراد اوتیستیک بلکه برای افراد مسن بیمار هم صادق است.
روش های اصلاح رفتار هم برای درمان کودکان اوتیسم کاربرد فراوانی دارند. اما یکی از مشکلات این روش ها این است که کودک اوتیسم در تعمیم دادن یک فعالیت بسیار ضعیف است. به طور مثال کودک یاد می گیرد که از قاشق برای خوردن بستنی استفاده کند، آیا او از این قابلیت برای خوردن سوپ استفاده خواهد کرد؟ یک فرد مبتلا به اوتیسم که قادر است کاری را انجام دهد، اغلب برای به کارگیری این مهارت تازه در فعالیت‌های دیگر بسیار ضعیف است. هر فعالیتی را، ازنظر او به منزله یک حرکت تازه نگاه کنید. اما آگاه باشید زمانی که تعمیم پذیری شکل بگیرد فرزند شما گامی بزرگ به سوی واقعیت برداشته است. همیشه مراقب عکس‌العمل‌های آنی باشید. تحقیر و تمسخر یک کودک اوتیسم می تواند منجر به تغییرات رفتاری شود. اما اغلب کودک هیچ کنترلی در خصوص عکس العمل های خود ندارند.
تغذیه و بیماری اوتیسم در کودکان
به تغذیه کودکان اوتیستیک توجه کنید. بدن نیاز به ثبات تغذیه دارد تا بتواند تعادل خود را حفظ کند. معمولا افراد اوتیستیک ساز و کارهای های درونی لازم در زمینه تولید و فرایند نیازمندی‌های خود را ندارند. مواد معدنی کمینه (موادی که مقدار کمی از آن برای رشد طبیعی موجود زنده لازم است مثل آهن) به ثبات بدن (تعادلی حیاتی) کمک می کنند. بسیاری از کودکان اوتیسم مبتلا به کمبود روی هستند، و طبق نظر آلن کات، گاهی نیز میزان مس وجود در بدن آنها بیش از حد معمول است هر دوی این مواد برای سیستم ایمنی و گردش خون بدن حیاتی اند. روی ماده معدنی بسیار مهمی است که به تکامل گوش میانی که مسئول پاسخ‌های تعادلی است، کمک میکند.
با مراجعه به یک متخصص اُرتو مولکولی و انجام آزمایش تحمل گلوکز هشت ساعته میتوان این کمبودها را تشخیص داد. شاید این کمبود با ویتامین درمانی همه جانبه درمان پذیر باشد. برنارد ریملند در موسسه تحقیقات رفتاری کودکان در سن دیه گو مطالعات زیادی انجام داده است. او به این نتیجه رسیده است که ویتامین B6 و منیزیم می تواند نقش موثری در بهبود کودکان اوتیستیک داشته باشد. متخصصان دیگر هم بر یافته او مهر تایید زده اند. کودک باید برای تشخیص انواع آلرژی نیز ارزیابی شود. به کارگیری این روش ها پیش از روی آوردن به دارو توصیه می شود.
تست تغذیه اوتیسم در کودکان
بسیاری از کودکان اوتیستیک آلرژی های شدیدی به گروههای غذایی خاص دارند. گاهی مشاهده شده است که حذف این غذاها از برنامه غذایی باعث بهبود عملکرد کودک شده است. شیر، گندم، ذرت، توت فرنگی، شکلات، شکر و قارچ بعضی از غذاها هستند. حتماً در این باره با متخصصی که در زمین آلرژی‌های غذایی سررشته دارد، مشورت کنید. میری کولمن در واشنگتن در زمینه ضعف متابولیکی در افراد اوتیستیک مشغول تحقیق است. انواع خاصی از این بیماری ممکن است با رژیم های غذایی خاصی که عیوب متابولیک را اصلاح میکنند، درمان شوند.
بسیار مراقب باشید که کودک را با انواع داروها اشباع نکنید. اگر دارو کارساز باشد، فوق‌العاده است. تجویز بیش از اندازه دارو در جوانان بسیار خطرناک است. من شخصا با تجویز دارو برای کودکان مخالف هستم و از آن به عنوان راه حل نهایی یاد می‌کنم. اگر به سراغ دارو رفتید، آنها را به نوبت امتحان و اثرشان را بررسی کنید. اگر دو دارو را به کودک بدهید ارزیابی تاثیر آن بسیار مشکل می شود. دارو درمانی باعث مخفی کردن علائم می شود، اما یافتن داروی مناسبی که بیوشیمی معیوب فرد را اصلاح یا تا حدی بهبود بخشد، بسیار مفید است. در صورت یافتن داروی مناسب از کمترین مقدار موثر و ممکن استفاده کنید.
مشکلات اوتیسم در کودکان چیست؟
محیطی امن، منظم و ثابت به وجود آورید و آن را حفظ کنید. کودک اوتیسم قادر به عملکرد مناسب در محیطی با تغییرات روزمره و فراوان نیست. کارها را در طول روز به ترتیب انجام دهید. با شروع روز، ابتدا بیدار می‌شویم، سپس دست و صورت خود را میشوییم، صبحانه می خوریم و روز را ادامه می‌دهیم. کودک اوتیسم قادر نیست تا به دنیای خود نظم بخشد و شما مسئول نظم دهی به محیط اطراف او هستید. فرد اوتیسم ممکن است با ضرباهنگی متفاوت گام بردارد، اما آن ضرباهنگ می تواند معنادار باشد.
کودکان اوتیسم چگونه و چه چیزی را می شنوند؟ کودک گاهی می‌شنود و درک میکند ، و گاهی هم صدا ها و کلمات مثل صداهای غیر قابل تحمل یک قطار سریع السیر حمل بار به مغزش می‌رسد. صدا و شلوغی محافل بزرگ حواسم را بیش از حد تحریک می کرد. مراقب باشید که به کودک اوتیسم چه می‌گویید. از جملات کوتاه و ساده استفاده کنید. مستقیما کودک را نگاه کنید، زیرا او می آموزد که تمام بدن را بخواند نه لغات تنها را. در صورت لزوم چانه او را با دست بگیرید و با او ارتباط چشمی برقرار کنید. این عملکرد برای کودک اوتیسم بسیار دشوار است. به نظر می‌رسد چشمان او همه چیز را می‌بیند، غیر از فردی که با او صحبت می کند. در گفتار خود جذاب باشید. اجازه دهید تا فرزندتان خوشحالی را از لبخندتان و غم را از شکل رو به پایین لب هایتان تشخیص دهد. این نمادهای ظاهری کودک را بیشتر معطوف به برقراری ارتباط چشمی خواهد کرد. با صدایی یکنواخت صحبت نکنید و بر کلمات کلیدی تاکید کنید (عجب خرگوش خوشگل کشیدی!).
وسواس ها و دغدغه های کودک را به فعالیت‌های مثبت سوق دهید. داشتن یک هدف منحصر به فرد در پشت کار باعث خلق شگفتی می شود. افرادی که مبتلا به نوع خفیف اوتیسم هستند و شغلی ثابت و زندگی مستقل دارند، معمولاً مشاغلی را عهده دار می شوند که زمینه مشترکی با نقطه از تثبیت کودکی شان دارد. مردی را می شناسم که در کودکی علاقه بسیاری به اعداد داشت و هم اکنون گزارش‌های کارایی مالی را تنظیم میکند.
سوالات متداول:
1-کاردرمانی چگونه به کودکان اوتیستیک کمک میکند؟
کاردرمانی با بهبود یکپارچگی حسی، تقویت مهارتهای حرکتی و آموزش فعالیت‌های روزمره زندگی، به استقلال کودک کمک میکند.
2-چگونه میتوان مشکلات خواب در کودکان اوتیستیک را مدیریت کرد؟
ایجاد روال منظم قبل از خواب، کنترل محرک‌های حسی و در برخی موارد استفاده از ملاتونین تحت نظر پزشک میتواند کمک‌کننده باشد.
یک کودکان اوتیسم در طول روز با مشکلات فراوانی در زمینه حسی مواجه می شود. این مشکلات موجب به هم ریختگی و کج خلقی در کودک می گردد. والدین کودکان اوتیسم از اوتیسم خفیف تا شدید با اختلالات حسی درگیر هستند. دکتر اوتیسم به تشخیص این مشکلات حسی میپردازد. کاردرمانی حسی با انجام تمرینات یکپارچگی حسی اوتیسم موجب بهبود مشکلات حسی و اختلال پردازش حسی در درمان کودکان اوتیسم می گردد. مرکز یکپارچگی حسی دکتر صابر در دو شعبه غرب و شرق تهران به درمان مشکلات حسی کودکان اوتیسم با تجهیزات ویژه مرکز نظیر اتاق سنسوری روم، ماساژ درمانی و اتاق تعدیل شنیداری می پردازد. مشکلات حسی در اوتیسم بسته به شدت اختلال اوتیسم و مشکلات همراه در هر کودک متفاوت است، اما نقاط مشترکی در همه موارد وجود دارد. در بعضی کودکان مشکلات حسی در حس بینایی، شنوایی و لامسه و حس عمقی پررنگتر است. اما در مواردی اختلال حس بویایی و چشایی بیشتر مشاهده می شود. در این مقاله به توضیحاتی در زمینه مرکز توانبخشی اوتیسمپرداخته می شود.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
علائم مشکلات حسی اوتیسم
اختلالات پردازش حسی در کودکان اوتیسم بیشتر با نمود مشکلات شنیداری ظاهر می شود. بسیاری از والدین کودکان اوتیسم به منظور حذف صداهای مزاحم از گوش گیر استفاده می کنند در صورتی که هرگز نباید به طور مداوم از این وسیله استفاده کرد چون در این صورت مغز نقش جبرانی را ایفا می کند و حساسیت به مرور شدیدتر می شود حداقل نیمی از روز را باید بدون استفاده از گوش گیر ها سپری کرد .اگرچه کودک اوتیسم به انواع صداهای خاص بسیار حساس است اما این احتمال بسیار زیاد است که ممکن است فقط توانایی شنیدن حروف صدادار را داشته باشند گفتار درمان متخصص با کشدار کردن و بیان واضح حروف بی صدا به درک شنیداری کودک کمک فراوانی می کند. وقتی بزرگسالان کودک اوتیسم را مستقیم خطاب قرار میدهند با او صحبت میکنند مفهوم کلام آنها را درک می کند اما در صورت مکالمه سریع دو نفر گفتار آنها برای کودک اوتیسم به مثابه یک زبان کاملاً بیگانه است. آزمایش های زیادی را بر روی نحوه پردازش سیستم شنوایی مرکزی انجام شده است این مطالعات به تفصیل در مبحث تفکر تصویری شرح داده شده است. عملکرد کودکان اوتیسم حیرت آور است زیرا طیف وسیعی از این کودکان در تفکیک کلمات مرکب مانند ( life boat ) و ( light buld ) دچار سردرگمی می شدند.
مشکلات حسی کودکان اوتیسم در بینایی
تعدادی از کودکان اوتیسم با پردازش بصری مشکلی ندارند اما بسیاری از مبتلایان به اختلال طیف اوتیسم دچار این معضل اند. به علت اختلال حسی بعضی ها از گوشه چشم خود نگاه می کنند چون فقط در آن صورت همه چیز را واضح و کامل می بینند. این کودکان باید به چشم پزشکی متخصص در نحوه پردازش اطلاعات به وسیله های مغز مراجعه کنند. نوسان های لامپ های فلورسنت در این کودکان باعث بروز مشکلاتی می شود. استفاده از یک کلاه لبه دار نیز از ورود این نور های آزار دهنده ممانعت می کند. کاردرمانی حسی در این زمینه با طراحی اتاق تاریک به کاهش مشکلات حسی کودکان اوتیسم کمک می کند. برای بسیاری از افراد نوسان‌های نور در صفحه کامپیوتر مشکل زا است. مناسب ترین نمایشگر کامپیوتری موجود برای کودکان و بزرگسالان در طیف اوتیسم،لپ تاپ یا صفحه مسطح فاقد لامپ فلورسنت است. افراد بسیاری را می بینیم که دارای مشکلات زیادی در روخوانی اند و دلیل اصلی عدم توانایی های آن ها در خواندن لرزش لغات یا چاپ سیاه در متن سفید است. چاپ متون بر زمینه آبی کم رنگ خاکستری و قهوه ای باعث کاهش این تضاد و بهبود روخوانی این افراد می شود. روش دیگر استفاده از پوشش ها و یا عینک های رنگی است که با مراجعه به عینک فروشی ها و امتحان عینک هایی با شیشه های دارای رنگ های روشن و مات می توان اثربخشی آنها را آزمود. در بیشتر موارد شیشه‌هایی با رنگ های صورتی، مات، بنفش، قهوه ای مایل به بنفش یا قهوه ای ملایم موثرتر است.
برای تشخیص اوتیسم خفیف در کودکان نیاز به بررسی دقیق و تخصصی کودک توسط دکتر اوتیسم می باشد. در سال های اخیر ملاک های تشخیصی اختلال اوتیسم تغییر یافته است و واژه ای به نام اوتیسم خفیف شکل گرفته است. در سال 2013 راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی اختلال طیف اتیسم را به سه سطح تقسیم نمود. اوتیسم خفیف یا اوتیسم سطح یک کودکانی را شامل می شود که در آغاز تعامل اجتماعی دچار مشکل هستند و الگوهای واضحی از رفتار های غیر عادی دارند. در بیشتر واقع با وجود توانایی این کودکان در صحبت کردن، کودک در ادامه تعامل اجتماعی دچار مشکل می شود. انعطاف پذیری پایین از دیگر علایم اوتیسم خفیف می باشد. در زمینه تشخیص اوتیسم خفیف در بزرگسالان و کودکان باید بیان کرد که تست تشخیص اوتیسم خفیف وجود ندارد و بررسی ها به صورت بالینی انجام می گیرد. بهترین درمان اوتیسم خفیف در کودکان شامل خدمات کاردرمانی اوتیسم، گفتار درمانی کودکان اوتیسم می باشد که در مرکز توانبخشی اوتیسم دکتر صابر به صورت تخصصی اراه می گردد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
کودک هفت ساله با تشخیص اوتیسم خفیف
ایلیاد از سوی مشاور مدرسه به خاطر مشکلات رفتاری در کلاس و زنگ تفریح به من ارجاع شده بود. والدین ایلیا متعجب بودند و ابراز می‌کردند پسرشان از هوش خوبی برخوردار است، خوب هم حرف می زند اما گاهی در تعاملات اجتماعی با مشکل مواجه می شود و دوستانش از این مورد متعجب می شوند.
آنها می‌گویند ایلیا قوانین نانوشته زمین بازی را درک نمی کند و نمی داند چطور به بچه ها نزدیک شود و با آنها گفت و گو کند یا بازی کند گاهی اوقات در عین حالی که کسی را نمی شناسند با او احساس صمیمیت می کند فکر می کند بهترین دوست اوست گاهی اوقات نیز فکر میکند که بچه ها او را مسخره کرده اند در حالی که آنها اصلاً چنین قصدی نداشته اند. ما همیشه فکر می کردیم که ایلیا یکم با بقیه فرق می کند اما این مسئله مشکل ساز نبود تا وقتی که به مدرسه رفت.
تست اوتیسم
برای تست تشخیص اوتیسم خفیف در کودکان ابتدا باید علایم اوتیسم خفیف را در کودکان توسط یک ارزیابی بالینی دقیق و جمع آوری تاریخچه بررسی نمود. برای تشخیص اوتیسم خفیف یا اوتیسم سطح یک نیازمند بررسی کودک توسط یک متخصص اوتیسم با تجربه می باشد تا علائم اوتیسم خفیف را از دیگر اختلالات نظیر بیش فعالی و… تمایز دهد. در زیر یک نمونه از گزارش ارزیابی علائم اوتیسم خفیف آورده شده است:
وقتی که در سوابقش کنکاش کردم، چیزهای بیشتری دستگیرم شد. او ابتدا کودک دشواری بوده است، به توجه و مراقبت بیشتری نیاز داشته است و همیشه کودکی ایرادگیر و غرغرو بوده است. والدینش می گویند بعدها که کمی بزرگتر شده بود و می توانست در محیط حرکت کند درباره نحوه کار چیزها بسیار کنجکاو بود وقتی به چیزی گیر میداد تحت آن را در می آورد بعد به سراغ بعدی می رفت. آن اوایل عاشق پنکه سقفی بود، سه ساله که بود آنقدر نق میزد تا ما را وادار می‌کرد که به فروشگاه لوازم خانگی برویم و انواع پنکه ها را بررسی می‌کرد. مدتی هم با قطار درگیر بود و مدتی نیز درگیر هواپیما بود سال گذشته هم فکر و ذکرش فیلم (مختار) بوده است کتاب قصه هایش را خرید است، سپر و شمشیرش را خریده است، دیالوگ های آن را تکرار می‌کرد و اداهای او را در می آورد. همیشه حراف بود است.
خانواده توضیح می دهد کودک اوتیسم خفیف در اولین سالگرد تولدش از عبارات دو کلمه استفاده می‌کرد و در یک سال و نیمگی جمله میگفت اما گاهی اوقات این یک سوال را بارها و بارها تکرار می کند یا روی یک موضوع کلید می کند مثل همان مختار. در سه سالگی شروع کرد به خواندن اما بیشتر دلش می خواست در مورد فیلم مختار بخواند.
در ادامه ارزیابی های کودک اوتیسم درباره مهارت های حرکتی ظریف و خود مراقبتی پرسیدم و فهمیدم که ایلیا در هماهنگی حرکتی با ضعف مواجه بوده است تا ۱۸ ماهگی نمی توانسته از قاشق استفاده کند حتی الان هم دچار شلختگی حرکتی است. تا ۴ سالگی نمی توانسته دکمه هایش را ببندد و هنوز هم نمی تواند بند کفشش را ببندد یا با چاقو پیتزا را ببرد و با چنگال بخورد.
علایم اوتیسم خفیف- تشخیص اوتیسم خفیف- تست تشخیص اوتیسم خفیف- اوتیسم سطح یک
علایم کودکان اوتیسم در مدرسه
برای بررسی علایم اوتیسم سطح یک در مدرسه ابتدا باید به آموزش معلمان در زمینه علائم اوتیسم خفیف و نحوه تشخیص اوتیسم خفیف در کودکان پرداخت. پس از اطلاع رسانی درست می توان با کمک معلمین تست تشخیص اوتیسم خفیف را در مدرارس برای کودکان مشکوک انجام داد و نتایج را بررسی نمود.
دست خط این کودک اوتیسم خفیف، درشت و خرچنگ قورباغه است. در مورد حرکات درشتش نیز در ۱۴ ماهگی راه افتاده است و در ۲سالگی توانسته بدود. اما تا ۵ سالگی نتوانسته پدال دوچرخه را را پا بزند در حالی که پسرعموهایش در سه سالگی این کار را می‌کردند. ایلیا هنوز هم از دوچرخه سواری میترسد حتی اگر چرخ های کمکی وصل باشد. در ارزیابی متوجه شدم که هنگام پاسخ به سوالاتم بیشتر به شانه های من نگاه میکند وارد فضای شخصی ام می شود و تقریباً با من شاخ به شاخ می شود. حتی یک بار با لرزش لب هایش آب دهنش روی صورتم پاشید. این رفتار نشانگر عدم آگاهی کودک با علائم اوتیسم خفیف از فضای اجتماعی است. تحرک این کودک اوتیسم خفیف زیاد بود میزان توجه و تمرکزش برای کودکی به سن او کم بود ولی به سوالات مربوط به پدیده های عینی پاسخ میداد. مثلاً (سگ چند تا پا داره؟) او در برخی موارد دارای استعداد خاصی بود مثلاً این کودک با تشخیص اتیسم خفیف علاوه بر اینکه روز تاریخ تولدش را میداند میدانست دقیقا در چه هفته ای از سال گذشته جشن تولد گرفته است (دانشمند تقویم) ایلیا از نظر واژگانی و نحو، جملات درستی استفاده می کرد اما زیر و بمی و نوای گفتارش غیر عادی بود که این از علایم اوتیسم خفیف می باشد. مثل یک دانشمند کوچک حرف میزد. گفتارش رسمی، خشک و با جزئیات بود. با توجه به سوابقه رشدی، رفتار وی حین ارزیابی و نتایج آزمون های استاندارد برای وی تشخیص اوتیسم خفیف گذاشته شد. اگر کودکی با همین ویژگی ها مراجعه نماید بر اساس نسخه پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، برای او تشخیص اوتیسم در سطح یک خواهیم گذاشت.
کلمات کلیدی: علایم اوتیسم خفیف- تشخیص اوتیسم خفیف- تست تشخیص اوتیسم خفیف- اوتیسم سطح یک
تشخیص به موقع کودکان اوتیسم نکته ای مهم در روند درمان کودکان اوتیسم می باشد. علائم اوتیسم در کودکان در سنین زیر دو سال قابل تشخیص می باشد. مرکز درمان اوتیسم دکتر صابر با دو شعبه در غرب و شرق تهران به تشخیص علایم اوتیسم متوسط،اوتیسم خفیف و شدید و درمان کودکان اوتیسم می پردازد. مرکز توانبخشی اوتیسم شامل قسمت های مختلف نظیر کاردرمانی اوتیسم، گفتار درمانی اوتیسم و روانشناسی کودک می باشد. در تشخیص اوتیسم سه سطح فرض شده است، علائم اوتیسم سطح دو یا اوتیسم متوسط در مقاله زیر ارائه شده است.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
صدرا : بیست و پنج ماهه با علائم اوتیسم متوسط
مادر صدرا میگوید : ( نگرانی من در مورد صدرا این است که کم حرف می زنند ۶ – ۷ کلمه دارد که هر وقت دلش می‌خواهد استفاده می کند.) (تاخیر در گفتار اولین دغدغه یا علامتی است که والدین را نگران اوتیسم میکند. اما برای من همان قدر که تولید گفتار مهم است، درک گفتار نیز اهمیت دارد. لذا از مادرش می پرسم که آیا همیشه به نام خودش پاسخ می دهد؟) (بچه ها معمولاً در نه ماهگی وقتی صدایشان می کنی به طور ارادی پاسخ می دهند.) مادرش می گوید گاهی اوقات فکر می کنم اصلا نمی شنود.
بررسی علائم اوتیسم سطح دو
دکتر اوتیسم سعی می کند با پرسش هایی از والدین علائم اوتیسم را در کودک بررسی کند. به نظر می رسد صدرا علائم اوتیسم متوسط را نشان می دهد.میپرسد آیا دستورهای ساده که به او می دهید را اجرا می کند؟ مثلاً بیا! اینجا یا … روبه من به بده! (بچه ها معمولا در حدود دوازده ماهگی شروع به اجرای دستورات میکنند.) مادر کودک میگوید کودکش در چند ماه اخیر (حدود ۲۰ ماهگی) شروع به اجرای دستورهای ساده کرده است. لذا به ذهن می‌رسد که ممکن است زبان ادراکی کودک اوتیسم ما نیز در کنار زبان بیانی اش با تأخیر مواجه باشد. از مادرش میپرسم آیا بازیهای ژستی مثل دالی موشه را بلد است؟ میگوید: بعضی وقت‌ها از ما تقلید میکند ولی خودش هیچ وقت شروع نمی کند (بچه‌ها در شرایط عادی حدود ۷ تا ۹ ماهگی از این بازی ها لذت میبرند در ابتدا به تقلید از اطرافیان این بازی را انجام میدهند سپس در حدود ۱۰ تا ۱۲ ماهگی خودشان این کار را انجام می دهند. اما در کودکان اوتیسم این رفتار کمتر دیده می شود.)
در ادامه روند ارزیابی علائم اوتیسم متوسط دکتر می پرسد، آیا به چیزی اشاره می کند یا به چیزهایی که شما اشاره می‌کنید نگاه میکند؟ (اشاره کردن یک فعالیت ارتباطی مهم که پا به پای گفتار رشد می کند و همزمان با شروع گفتار در حدود ۱۲ ماهگی ظاهر می شود.) والدینش می‌گویند وقتی چیزی می‌خواهد به آن اشاره میکند و به جایی که ما اشاره میکنیم اگر نزدیک باشد نگاه می کند. می پرسم خواسته‌هایش را چگونه نشان می دهد؟ والدینش می گویند گاهی از کلماتی که دارد استفاده میکند وقتی هم که اسمش را نمی‌داند به آن اشاره می کند اکنون دیگر نگران میشوند که کودکشان تنها دچار تأخیر در گفتار نیست بلکه در ادراک نیز تاخیر دارد و علاوه بر آن مشکل فراتر از گفتار است که خود نشانه اوتیسم سطح دو می باشد. حال بر مهارت های حرکتی ظریف مهارتهای خود مراقبتی متمرکز می‌شویم. این مهارت ها سرنخ‌های مهمی از رشد ذهنی کلی کودک به دست می دهد. برای مثال توانایی به دست گرفتن و استفاده از قاشق یک مهارت حرکتی ظریف است که نشان از رشد شناختی کودک نیز دارد چرا که کودک باید از کارکرد قاشق به عنوان یک ابزار را درک کند. والدین صدرا می گویند که حدود ۱۴ ماهگی استفاده از قاشق را یاد گرفته است که به موقع است و در پوشیدن و در آوردن لباس با بردن دست به داخل آستین یا در آوردن آن کمک میکند صدرا این مهارت هارا به موقع کسب کرده است یعنی رشد مهارتهای تطابقی حرکتی ظریف غیر زبانی صدرا مطابق جدول مراحل رشد می باشد این امر مبین آن است که هوش عمومی صدرا طبیعی است در رابطه با مهارت های حرکتی درشت صدرا در ۱۵ ماهگی راه افتاده است و در ۱۸ ماهگی شروع به دویدن کرده است یعنی در آخرین فرصت رشد طبیعی آنها را کسب کرده است سپس در مورد بازی می پرسم باز یک فعالیت رشدی است که به طور همزمان توانمندی های زبانی شناختی و حرکتی کودک را منعکس می کند.
والدین صدرا می گویند دوست دارد به داستان گوش کند عاشق لامپ و پنکه (چیز های چرخان) است. اشیا را از گوشه چشمش نگاه میکند به شکل وسواس گونه ای در را باز و بسته می کند و فیلم های ویدیویی را به خاطر می سپارد هنگامی که هیجان زده می شود بال بال می زند یا دستهایش را مشت میکند.این ها همه از علایم اوتیسم سطح دو می باشد. هنگام ارزیابی صدرا، اورا کودکی هوشیار میبینیم که تمایل به ارتباط و همکاری ندارد کوتاه نا پایدار است و گاهی وقتی چیزی می‌خواهد کلمه ای نامفهوم می گوید از او می پرسم (توپ کو؟) در پاسخ به من لبخند می زند، می چرخد و توپ را پیدا میکند. و این نشانگر آن است که او قادر به اجرای دستورهای ساده بدون سرنخ اشاره ای می باشد که در سایر موارد موفق به تمایل او نشدم. وی درگیر علامت خروج روی در اتاقم بود و در حال بال بال زدن برای بررسی توانایی حل مسئله از پازل اشکال و پیدا کردن اشیاء پنهان شده (قایم شده) استفاده کردم. این مهارت‌ها در حدود ۱۶ تا ۱۸ ماهگی در کودک عادی ظاهر میشود.
بر اساس سابقه رشدی صدرا مشاهده وی انجام آزمون های استاندارد می توان برای صدرا تشخیص اختلال طیف اوتیسم متوسط گذاشته شود. بر اساس نسخه پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی برای تشخیص اوتیسم سطح ۲ خواهیم گذاشت.
سوالات متداول:
1-تأثیر اوتیسم متوسط بر بازیهای گروهی چیست؟
این کودکان معمولاً در بازیهای مبتنی بر قوانین پیچیده (مثل فوتبال) یا فعالیت‌های تخیلی مشارکت نمیکنند. آنها ممکن است اصرار داشته باشند بازیها طبق قواعد خاص خودشان پیش برود یا فقط با یک دوست مشخص تعامل کنند. همچنین، درک مفاهیمی مانند برد و باخت یا رعایت نوبت برایشان دشوار است.
2-آیا رفتارهای تکراری در اوتیسم متوسط متفاوت است؟
پاسخ: بله، این کودکان ممکن است رفتارهای تکراری مانند تکان دادن دست ها یا چیدن اسباببازیها به شکل خاصی را نشان دهند، اما نسبت به سطح شدید اوتیسم، انعطاف‌پذیری بیشتری در تغییر این الگوها دارند. با این حال، اختلال در روال عادی (مثل تغییر مسیر رفتن به مدرسه) هنوز میتواند موجب اضطراب شدید یا عصبانیت شود.
یکی از نکات مهم در درمان کودکان اوتیسم تشخیص زود هنگام علائم اوتیسم در کودک توسط دکتر اوتیسم می باشد. مرکز اوتیسم دکتر صابر در دو شعبه غرب و شرق تهران در زمینه تشخیص زودهنگام علائم اوتیسم در کودکان همچنین انجام تست های تشخیصی فعالیت می نماید. وجود امکانات پیشرفته و تجهیزات مدرن درمانی در زمینه کودکان اوتیسم در مرکز اوتیسم دکتر صابر این امکان را برای مراجعین فراهم نموده که با تشخیص دقیق علائم اوتیسم در کودکان سه ساله و پایین تر از آن به طرح درمان توانبخشی همه جانبه توسط تیم کاردرمانی اوتیسم، گفتار درمانی اوتیسم و روانشناسان کودک با تجربه در زمینه کودکان اتیسم پرداخته و بهترین استفاده را از زمان طلایی درمان کودکان اوتیسم برده و به یاری خداوند متعال بسیاری از کودکانی که با علائم اوتیسم در سنین پایین به مرکز توانبخشی اوتیسم دکتر صابر مراجعه کرده اند با درمان پیوسته از طیف اوتیسم خارج و یک زندگی عادی را تجربه می کنند. در ادامه به شرح نمونه موردی از مراجعین مرکز پرداخته می شود.
علام هشدار دهنده اوتیسم در کودک 3 ساله
اختلال اوتیسم شامل طیف وسیعی از علائم و نشانه ها می باشد .این علائم در هر کودک با کودک دیگر متفاوت است و جهت تشخیص دقیق نیاز به بررسی متخصص اوتیسم می باشد. اما بعضی علائم در بیشتر کودکان اوتیسم دیده می شود. کودکان اوتیسم بسته به سطح درگیری ممکن است علائم شدید یا خفیفی را از خود نشان دهنده اما همه این کودکان تاخیر در گفتار و مشکلات ارتباطی را از خود نشان می دهند. عدم ارتباط چشمی مناسب، عدم واکنش به اسم خود از علائم هشدار دهنده ای است که در کودکان سه ساله به وضوح قابل مشاهده است و والدین نباید آن را به حساب خجالتی بودن یا توجه پایین کودک بگذارند. از دیگر علائم شایع رفتار های کلیشه ای مانند بال بال زدن در دست ها و یا چرخش به دور خود یا چرخاندن اسباب بازی ها توسط کودک می باشد. روی پنجه راه رفتن، خیره شدن به چرخش اشیاء و بهمریختگی حسی در کودکان از دیگر نشانه های اوتیسم می باشد که در کودکان در سنین 3 سالگی و پایین تر قابل مشاهده است.
می خواهم شما را با کودکی آشنا کنم که بسیاری از جنبه های اوتیسم را به ما نشان خواهد داد. بهترین راه برای اینکه یک کودک همه ویژگی هایش را به شما نشان دهد و راحت با شما کار کند آن است که با او دوست باشی! گاهی این یعنی با کودک روی زمین بنشینی و بازی کنی. گاهی نیز یعنی اینکه به کودک اجازه بدهی اتاق را راحت وارسی کند. یا با اسباب بازی هایی که حواسش را تحریک میکند بازی کند (توپ های چراغ دار، جغجغه چرخان…) در همه موارد یعنی به کودک احترام بگذاری و او را بپذیری، همون طور که هست! حتی وقتی که سعی می کنی رفتارش را تغییر دهی.
علائم کودک اوتیسم در سه سالگی (علی:سی و سه ماهه)
والدین علی در اولین جلسه نگران ایشان را اینگونه ابراز می کنند : (علی دچار تاخیر در گفتاره، نامفهوم حرف میزنه. یه چیزایی میگه ولی ما نمیفهمیم. فکر می‌کنم وقتی بهش میگی نکن میفهمه، ولی اغلب اوقات وقتی باهاش حرف میزنیم یا کاری ازش میخوایم گوش نمیده، بعضی وقت ها فکر میکنیم نمیشنوه اما شنوایی سنجی گفته شنوایی اش خوبه ! برای رسیدن به چیزهایی که میخواد دست مارو رو میکشه به سمت اون جایی که میخواد تا باهاش بریم. و دست مارو میگذاره روی چیزی که میخواد.)
می پرسم چیز دیگه ای هست که نگرانتون کرده باشه؟
به طور عجیبی عاشق گوشه آدماست! وقتی بغلش می کنی همش میخواد دست بزنه به گوش ات یک کارهایی رو همش تکرار می کنه. مثلاً موقع خواب هر شب باید یه کارهای مشخصی رو تکرار کنیم و اگر نه پخش میشه روی زمین!
چطوری بازی میکنه؟
عاشق ردیف کردن اسباب بازی ها شه. ساعت ها سرگرمش میکنه! یا ورق زدن صفحه های کتاب! نه این که به غصه هاش علاقه مند باشه، فقط ورق میزنه. یا اینکه یکی از ماشین هایش رو عقب و جلو میبره و به چرخش چرخ هایش روی زمین نگاه می کنه. وقتی خیلی ذوق زده میشه شروع میکنه به چرخیدن به دور خودش یا روی پنجه های پاهاش راه میره، دوست داره که باباش قلقلکش بده یا باباش دور اتاق دنبالش بدوه . البته بیشتر دوست داره خودش تنها یه جا بشینه و با مهره هایش بازی کنه.
اینها فقط یک بخش از مکالماتی است که با والدین علی کودک اوتیسم سه ساله داشتم. چیزهایی که آنها گفتند علائم مختلف اوتیسم است. رفتارهای تکراری و خشک، عاشق اشیا چرخان، بازیهای محدود و ساده، حالت های بدنی عجیب و غریب (شکلک) های عجیب و تاخیر در همه حوزه های زبان همه از علائم اوتیسم در کودکان می باشد. از کارهای دیگر او که والدینش نام می برند آن است که هنوز با دست غذا میخورد (مهارت هفت ماهگی) و هنوز از قاشق استفاده نمی کند کاری که باید حدود ۱۸ ماه قبل یاد می گرفت! وقتی از والدیتنش میپرسم با مداد رنگی هایش چیکار میکنه؟ والدین او می گویند: که نه میتونم بهش مدادشمعی بدم فقط میخواد اونا رو بخوره!
بچه ها معمولاً اول عدد مداد رنگی به عنوان دندان گیره استفاده می کنند، اما از حدود ۱۲ تا ۱۴ ماهگی دیگر برای نقاشی از آن استفاده می کنند تقریباً همان سنی که استفاده از قاشق را شروع می کنند. تاخیر علی در استفاده از قاشق و مداد رنگی من را نگران می کند. اوتیسم خالص شامل این نقایص نمی‌شود. لذا وجود این علائم احتمال یک تاخیر شناختی و حتی یک عقب ماندگی ذهنی را زیاد میکند.
معاینه علایم کودکان اوتیسم در مرکز اوتیسم
حین معاینه علائم اوتیسم، علی تقریباً هیچ گونه تماس چشمی برقرار نمی کند و صداسازی اش محدود به گریه کردن می باشد. هیچ یک از دستور های من را چه با اشاره و چه بدون اشاره به اجرا نمی‌کند (مثلاً وقتی دستم را دراز می کنم و می گویم توجه نمی‌کند.) وقتی مکعب ها را روی هم میچینم یا با مداد نقاشی می کنم از من تقلید نمی کند اصلاً همکاری نمی کند. علی از من و نیات من بی خبر است. کودک اوتیسم از دیگران بریده است و از همکاری یا مخالفت با دیگران عاجز است. از طرف دیگر علی وقتی قرار نیست به من نگاه کند یا با من همکاری کند با وسایلم (وسایل معاینه) سرگرم می شود ما این رفتارها را رفتارهای محرک محور می گوییم به عبارت دیگر این شکل و جنبه های فیزیکی اشیا است که رفتارکودک اوتیسم را هدایت می کند.
مثل اینکه شکلها را توی سوراخ های شان بگذارد(پازل یا کره هوش) کودک بدون ارتباط با بزرگترها، مستقیم سروقت اشیا می رود. این کارها در سنین پایین تر طبیعی است. که با تکان دادن یک جغجغه صدایش را در بیاورد در هفت ماهگی طبیعی است یا اینکه اشکال را با هم جور کند و آن را از سوراخ های هم شکلش در کره هوش به داخل کره بیاندازد در ۱۶ ماهگی عادی است. اما در سن علی در (سی وسه ماهگی) رفتار کودک باید مبتنی بر سرنخ‌های اجتماعی باشد و از اشیا متناسب با کاربرد آن استفاده کند مثلاً راندن یک قطار غذا دادن به عروسک نگاه کردن عکس های یک کتاب تقلید کردن از بزرگسالان! نه اینکه فقط با جنبه های فیزیکی اشیا درگیر باشد. بچه های دارای اوتیسم در سن پیش دبستان در تکالیف محرک محور خوب عمل می کنند. اما هنگامی که مجبور به در یافتن سرنخ از فرد دیگری می باشند، شکست می خورند.
من بارها کودکان اوتیسم را دیده‌ام که تکالیف پیچیده مستلزم جور کردن اشکال مثل پازل ها را مثل آب خوردن انجام میدهند اما از انجام یک تقلید ساده مثل روی هم گذاشتن دو مکعب عاجزند. البته نه این که نتواند یا نداند چه طور مکعب ها را روی هم بگذارد بلکه مشکل در ناتوانی کودک در فهم این نکته است که از او انتظار می‌رود کار فرد بزرگسال تقلید کند. علی به راحتی تکلیف مرتب کردن میله های رنگی بر اساس بلندی یا رنگ (پگ بورد) را که برای بچه های ۱۴ تا ۱۶ ماهه طراحی شده است انجام می دهد. اما وقتی آن را تمام کرد به جای اینکه به دنبال تشویق باشد یکی از میله ها را برداشته و جلوی چشمانش می چرخاند با توجه به سوابق رشدی علی، مشاهدات من و نتایج آزمون های استاندارد در زمینه تشخیص علائم اتیسم در کودکان میتوان برای علی تشخیص اوتیسم با تاخیر در مهارت های تطابقی (ناتوانی در استفاده از قاشق با عنوان یک ابزار) و تاخیر در رشد گذاشت. اگر امروز علی مجدداً با همین ویژگی مراجعه نماید بر اساس نسخه پنجم راهنمایی تشخیصی و آماری اختلالات روانی ( دی اس ام ) برای او تشخیص اوتیسم سطح ۳ با تاخیر در مهارت های تطابقی و تاخیر در رشد خواهیم داشت.
مرکز کاردرمانی و گفتار درمانی دکتر صابر در زمینه انجام تست های تشخیصی در زمینه اوتیسم و تست های هوش ،تست های توجهو تمرکز و آزمون هماهنگی حرکتی در کودکان دارای بخش تخصصی می باشد که توسط تستر های با تجربه در حیطه سنجش کودکان انجام می پذیرد.
سوالات متداول:
1- اگر کودک سه ساله‌ام چند علامت دارد اما بسیار باهوش است، باز هم ممکن است اوتیسم داشته باشد؟
بله، بسیاری از کودکان با اوتیسم عملکرد بالا (مانند سندرم آسپرگر) هوش طبیعی یا بالایی دارند اما در مهارتهای اجتماعی مشکل دارند.
2-کودک سه ساله‌ام فقط غذای با رنگ سفید میخورد. آیا این از نشانه‌های اوتیسم است؟
محدودیت‌های شدید غذایی بر اساس رنگ، بافت یا ظاهر غذا از نشانه‌های رایج مشکلات حسی در اوتیسم است.
