نظریه ی ذهن عبارت است از توانایی اندیشیدن درباره عقاید دیگران و توانایی فکر کردن درباره نظرات دیگران در ارتباط با عقاید خودمان. اصطلاح نظریه ی تئوری ذهن توسط پریماک وودراف ( ۱۹۷۸ به نقل از بوساکی ۲۰۰۰) ابداع شد که سعی داشتند توانایی اسناد حالات روانی به خود و دیگران را توصیف کنند. بنابراین تست تئوری ذهن، درک فرد از خودش و دیگران در آگاهی و باورهای او درباره ی دنیای روانی نقش داشته و با توجه به این آگاهیها و باور هاست که حالات ذهنی و شناختی غنی میشود. کاربرد نظریه ذهن در درمان اوتیسم توسط دکتر صابر در مرکز توانبخشی اوتیسم تهران انجام می شود.
نظریه تئوری ذهن در اوتیسم
کلمات شناختی کلماتی هستند که شرایط درونی ای را که فرد در مورد آنها معلوماتی به دست آورده است، منعکس میکنند. این واژهها در چندین گروه شامل اسامی، افعال، صفات و قیود، دسته بندی میشوند و به تفسیر فرد از فرآیندهای فکری دیگران کمک می کنند. کلمات شناختی برای فهم افکار سایرین در یک موقعیت به خصوص، لازمند. (بارون کوهن) استفاده از کلمات بیان کننده ی نظریه ذهنی و شناختی را با یک مثال معمولی توضیح می دهد. به اهمیتی که کلمات شناختی در فهم کلی متن دارند توجه کنید. (مردی از یک مغازه بیرون آمد و به طرف پایین خیابان رفت. در نیمه راه ناگهان ایستاد. برگشت و به سمت مغازه دوید و داخل مغازه رفت. ماباید تصور کنیم که چیزی به یادش آمده او چیزی را در مغازه جا گذاشته، پس میخواهد که آن شی را پس بگیرد. تصور می کند که آن شی هنوز در داخل مغازه است.) زمانی که مرد از مغازه بیرون آمد، تمام طول مسیر را آرام راه میرفت و زمین را به دقت نگاه میکرد (حالا ما این فرض را داریم که آن شی در مغازه نبوده و مرد تصور می کند که آن شی از دستش روی زمین افتاده است. این مثال آشکارا فرایند ذهنی ای را که فرد از ابتدا تا انتها طی میکند و هم چنین تصوری را که ناظر بیرونی موقعیت میتواند داشته باشد، نشان میدهد. کاردرمانی ذهنی در زمینه آموزش تئوری ذهن فعالیت می نماید.
کاربرد نظریه ذهن در کودکان اوتیسم
حال اگر ما توانایی فهمیدن درک واژههای بیان کننده و حالات روحی را نداشته باشیم، اعمال مرد به نظرمان غیر عادی می رسند. بدون وجود نظریه ذهنی، جامعه مبهم و بی نظیر به نظر میرسد. (بالنکن شیپ) توضیح میدهد که کلمات شناختی در داستانهای کودکان به طور مداوم استفاده میشوند. مثل داستانهای سفید برفی و کلاه قرمزی. اگر کودکی درکی از واژه های شناختی نداشته باشد قادر به درک موضوع اصلی داستان نخواهد بود و تصاویری از شخصیت ها نخواهد داشت. کلمات شناختی برای عملکرد موفق در زندگی روزانه لازم است. فردی که در او تصور ذهنی درونی به خوبی رشد نکرده و یا ایجاد نشده است، یک پیام لفظی یا اشاره های عمدی را مثل گوشه و کنایه به صورتی تفسیر میکند که گویی متوجه منظور گوینده نشده است. در صورتی که این وظیفه شونده است که منظورهای کلامی و غیرکلامی گوینده را تفسیر کرده و در مقابل وظیفه گوینده این است که بررسی کند که آیا معنی و منظور مورد نظر درست دریافت شده تا در غیر اینصورت مکالمه را اصلاح کند. توانایی خواندن ذهن یا همان نظریه ذهن یکی از جنبههای مهم ارتباط موثر است و کمک می کند تا فرد موقعیتهای اجتماعی را درک کرده و رفتارها را پیش بینی کند. یک ارتباط موثر در صورتی ایجاد می شود که گوینده و شنونده تئوری ذهن را برای ایجاد مکالمه به کار گیرند و این شامل به کارگیری عملی دانش برای سامان دهی اطلاعاتی است که میخواهند به مناسب ترین وجه ممکن منتقل کنند. گوینده باید به یاد داشته باشد که شنونده از موضوع اطلاع دارد. همچنین باید بداند که چطور رشته سخن را سازماندهی کند تا کلام تا حد امکان قابل فهم باشد. ممکن است بدون ایجاد یک تصور و دورنمای فکری گوینده قادر به ایجاد ارتباط به صورت موثر نباشد. بهتر است بدانید کودکانی که مشکلاتی در ارتباطات اجتماعی دارند، عملکردشان در زمینه های اجتماعی اولیه (دوران پیش دبستانی و دبستان و مهد کودک) نیز ضعیف است.
تمرینات تقویت تئوری ذهن برای کودکان مبتلا به اوتیسم
کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب در درک احساسات، نیات و افکار دیگران (تئوری ذهن) مشکل دارند. این چالش میتواند بر تعاملات اجتماعی و ارتباطات آنها تأثیر بگذارد. خوشبختانه، تمرینات هدفمند میتواند به تقویت این مهارت کمک کند. در اینجا چند فعالیت عملی و مؤثر معرفی میشود:
۱. بازی “حدس بزن چه احساسی دارم؟”
از تصاویر چهرههای مختلف (شاد، غمگین، عصبانی) استفاده کنید.
از کودک بخواهید احساس هر چهره را نام ببرد و داستانی درباره علت آن احساس بسازد.
این بازی به کودک کمک میکند احساسات دیگران را تشخیص دهد و درک بهتری از علت رفتارها پیدا کند.
۲. داستانهای اجتماعی (Social Stories)
داستانهای کوتاهی درباره موقعیتهای روزمره بنویسید (مثلاً “وقتی دوستم گریه میکند، چه کار کنم؟”).
از کودک بپرسید: “فکر میکنی او چه احساسی دارد؟” و راههای مناسب برای پاسخ دادن را بررسی کنید.
۳. نقشآفرینی (Role-Playing)
موقعیتهای مختلف اجتماعی (مثل خرید کردن یا دعوت به بازی) را شبیهسازی کنید.
به کودک کمک کنید واکنشهای مناسب را تمرین کند و از خود بپرسد: “اگر من جای او بودم، چه احساسی داشتم؟”
۴. استفاده از عروسکها یا فیلمهای کارتونی
از کودک بخواهید احساسات شخصیتها را تفسیر کند و حدس بزند چرا آن شخصیت اینگونه رفتار میکند.
این تمرینات به تدریج مهارتهای تئوری ذهن را بهبود میبخشند و در مداخلات درمانی اوتیسم بسیار کاربردی هستند.
رابطه بین تئوری ذهن و چالشهای ارتباطی در اوتیسم
یکی از مهمترین دلایل چالشهای ارتباطی در کودکان اوتیستیک، ضعف در تئوری ذهن است. تئوری ذهن به توانایی فرد در درک افکار و احساسات دیگران اشاره دارد. وقتی کودک نتواند احساسات دیگران را درک کند، ممکن است در تعاملات اجتماعی دچار مشکل شود.
چگونه نقص تئوری ذهن بر ارتباطات تأثیر میگذارد؟
عدم تشخیص احساسات: کودک ممکن است متوجه نشود که دوستش ناراحت است یا نیاز به کمک دارد.
سختی در درک طعنه و شوخی: کودکان اوتیستیک اغلب جملهها را تحتاللفظی میگیرند و مفهوم پشت کلمات را درک نمیکنند.
مشکل در نوبتگیری: چون پیشبینی رفتار دیگران برایشان سخت است، ممکن است در بازیهای گروهی دچار مشکل شوند.
راهکارهای بهبود تئوری ذهن برای ارتباط بهتر
استفاده از تصاویر و نمودارهای احساسات برای آموزش تشخیص حالات چهره.
تمرین پرسشهای اجتماعی مثل: “فکر میکنی او الآن چه احساسی دارد؟”
تشویق به توصیف احساسات خود تا کودک یاد بگیرد احساسات دیگران را هم تحلیل کند.
با تمرین مستمر، کودکان اوتیستیک میتوانند درک بهتری از تعاملات اجتماعی پیدا کنند و ارتباطات مؤثرتری برقرار کنند.
سوالات متداول:
1-آیا تئوری ذهن در بزرگسالان اوتیستیک هم قابل بهبود است؟
بله، اگرچه هرچه زودتر شروع شود بهتر است، اما حتی در بزرگسالی نیز میتوان با تمرینهای مناسب پیشرفت ایجاد کرد.
2-نقش والدین در تقویت تئوری ذهن کودک اوتیستیک چیست؟
والدین با تمرین روزانه، الگوسازی رفتارهای اجتماعی و صبر میتوانند بیشترین کمک را به کودک بکنند.
در بررسی های انجام شده چندین مورد از مشکلات کودکان اوتیسم که والدین را نگران آینده کودکانشان می کند مشخص گردیده است . مشکلات اوتیسم می تواند موجب تاخیر در آموزش، مشکلات ارتباطی و.. شود. همچنین مشکلات اوتیسم در بزرگسالی شامل مشکل در یافتن شغل، تشکیل خانواده و زندگی مستقل می باشد که در زیر به آن اشاره می شود. مرکز درمان اوتیسم دکتر صابر با در اختیار داشتن امکانات روز دنیا به درمان کودکان اوتیسم در حیطه کاردرمانی، گفتار درمانی و روانشناسی کودک جهت رفع مشکلات بیماران اوتیسم می پردازد. دکتر اوتیسم با بررسی دقیق مشکلات اتیسم برنامه کاملی جهت درمان کودکان اوتیسم مشخص می نماید.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
مشکلات اوتیسم چیست؟
تعامل اجتماعی عبارت است از توانایی تطبیق یافتن و سازگار شدن با موقعیتهای اجتماعی موجود و آتی، از طریق الگوبرداری سریع اجتماعی خیلی مهارت ها را بدون هیچ آموزشی به دست میآوریم. اما کودکان مبتلا به اوتیسم زمانی که هر یک رابطه دوطرفه قرار میگیرند با مشکلاتی از قبیل شناخت الگوهای اجتماعی و بروز رفتارهای مناسب احساسی و اجتماعی روبرو میشوند.
مشکلات عملکرد اجرایی کودکان اوتیسم
عملکرد اجرایی به توانایی شناختی بالاتری در زمینه برنامه ریزی طولانی مدت، انتخاب و آغاز رفتارهای هدفمند و انجام چندین کار با هم و سازماندهی بین آن ها نیازمند است. اینکه آیا آسیب در عملکرد اجرایی دلیل یا نشانه ای از اوتیسم است. هنوز مشخص نشده است.
نقص در عملکرد اجرایی شامل مشکلاتی در درک احساسات، اشکال در تشخیص بیان چهره های مختلف، همچنین مشکلاتی در تقلید رفتار دیگران و بازیهای تخیلی است. همچنین مشکل در برنامه ریزی برای شروع و خاتمه یک کار به نقص عملکرد اجرای فرد نسبت داده میشود.
مشکلات ارتباطی کودکان اوتیسم
برقراری رابطه دوستی نیز مثل خیلی از رفتارهای دیگر در مرحله معینی از رشد کودک صورت میگیرد. در مراحل اولیه کودک یاد می گیرد که در موقعیت بازی با کودکی دیگر شریک شده تا با آن کودک بازی کند. به وسیله این تغییر، مهارتهای مشارکت کرده و رعایت نوبت ایجاد میشود اما یادگیری این مرحله به مرحله ی پس از آن که مستلزم درک متقابل در ارتباط دوستانه است، برای اغلب کودکان مبتلا به اوتیسم دشوار است. این قبیل کودکان به منظور پیشبرد رابطه دوستانه نیاز به حمایت دارند. این کودکان برای درک و پیشبرد جنبههای رابطه دوستانه نیاز به تمرین و آموزش در زمینه سلام کردن، تحسین کردن، نشان دادن مراقبت و دلسوزی و کمک کردن به دوست خود در مواقع ضروری دارند.
مشکل ارتباطات غیر کلامی
کودکان مبتلا به اوتیسم در درک ارتباطات غیرکلامی مشکلاتی دارند. آنها ممکن است نتوانند حالات چهره ها و طعنه (ادا و اطوار ها) را تشخیص دهند و امکان دارد از یک جوک یا مکالمه برداشت غلطی کنند که این می تواند آنها را در معرض تمسخر دیگران قرار داده و در نتیجه موجب انزوای اجتماعی هر چه بیشتر آنها شود.
مشکل ارتباطات کلامی
یکی از ویژگی های کلینیکی که درباره اوتیسم گزارش شده، رشد نزدیک به زبان طبیعی در آن هاست. اگرچه رشد معنایی ممکن است یک جریان نسبتاً طبیعی را در آن طی کند ولی در عمل، کاربرد قوانین موجود در زمینه های اجتماعی در این گونه کودکان دچار اختلال است. این کودکان در اتمام یک مکالمه، ایجاد تماس چشمی موثر و آغاز کردن مکالمه و حفظ موضوعی که آنها انتخاب نمیکنند، با مشکل روبرو هستند. گفتار درمانی اوتیسم در جهت بهبود مهارت های ارتباطی کودکان اوتیسم نقش مهمی دارد.
دستاوردهای تحصیلی
اگرچه کودکان مبتلا به اوتیسم توانایی ذهنی در حد متوسط و متوسط رو به بالا دارند، ولی برای تحصیل نیاز به تلاش زیادی دارند. کودکان مبتلا به اوتیسم که بهره هوشی آنها حداقل در حد متوسط تخمین زده شده است، به دلیل نقص در یکپارچگی عملکرد سیستم عصبی، با مشکلات تحصیلی رو به رو هستند. منظور از این یکپارچگی تلفیق اطلاعات و داده های مختلف برای ایجاد بالاترین حد معناست و به عبارت دیگر ایجاد درکی از موقعیتها و وقایع است. کاردرمانی اوتیسم در جهت افزایش توانایی های ذهنی کودکان اوتیسم نظیر حافظه، توجه و ادراک به بهبود مهارت های تحصیلی کودکان اوتیسم کمک می کند.
مدیریت بر خود و حل مشکلات اوتیسم در بزرگسالی
مدیریت بر خود به چهار گروه کلی تقسیم بندی می شود: کنترل خود، ارزیابی خود، آموزش خود و راهنمایی خود. کودکان مبتلا به اوتیسم معمولا به راهنمایی مستقیم جهت رشد مهارتهای مدیریتی خود نیاز دارند. این کودکان به خصوص در زمینههای کنترل خود، تعادل هوشیاری و ایجاد آرامش درخود، با مشکل روبرو هستند. بعضی از این کودکان برای ایجاد آرامش در خود و کنترل رفتار خود ممکن است به اعمالی مثل رقصیدن، تکان دادن دست ها، دست زدن و یا ضربه زدن با انگشتان روی آورند. آموزش این موارد موجب بهبود عملکرد کودک و حل مشکلات اوتیسم در بزرگسالی می شود.
ادراکات حسی
کودکان مبتلا به اوتیسم در پردازش حسی با مشکلاتی روبرو هستند. اطلاعات حسی که از هفت حوزه حسی (بینایی، بویایی، چشایی، لامسه، عمقی، وستیبولار، شنوایی) دریافت می شوند، اگر به صورت موثر دریافت، سازماندهی و پردازش نشوند، باعث بروز رفتارهای غیر معمول بسیاری در این کودکان می گردند.
مهارت های حرکتی از دیگر مشکلات بیماران اوتیسم
کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً دست و پا چلفتی به نظر می رسند. تحقیقات نشان داده که این کودکان در حرکت جابجایی، تعادل، نوشتن، استفاده از قیچی، توازن و هماهنگی چشم و دست ها دچار مشکل هستند و به همین خاطر به این نتیجه میرسند که باید از فعالیت های ورزشی و بازی کناره گیری کنند که همین باعث تشدید انزوای اجتماعی آنها میشود. برای رفع این مشکل و ایجاد انگیزه در کودک میتواند فعالیت های حرکتی را با کارهای مورد علاقه وی همراه نمود. مثلا اگر کودک مبتلا به اوتیسم در فعالیتهای فیزیکی و مهارتهای حرکتی مشکل دارد، میتوان در طول این گونه فعالیتها وظایف دیگری از قبیل نگهداری از وسایل محاسبه ی امتیاز ها و یا زمان را به عهده او گذاشت و کودک را از فعالیت حرکتی معاف کرد.
مشکلات خواب در ا.تیسم:
اختلالات خواب یکی از شایعترین چالشهای کودکان مبتلا به اوتیسم است که براساس مطالعات سازمان جهانی بهداشت (WHO)، حدود ۵۰ تا ۸۰% این کودکان را درگیر میکند. این مشکلات نهتنها کیفیت زندگی کودک را تحت تأثیر قرار میدهد، بلکه فشار قابل توجهی بر خانوادهها وارد میسازد. در این مقاله، به بررسی ریشههای خواب نامنظم، تأثیرات آن بر عملکرد روزانه و روشهای علمی بهبود خواب در کودکان اوتیستیک میپردازیم.
علل اصلی اختلالات خواب در اوتیسم
اختلال در ترشح ملاتونین: ملاتونین، هورمون تنظیمکننده چرخه خواب و بیداری، در بسیاری از کودکان اوتیستیک بهصورت غیرطبیعی ترشح میشود. تحقیقات دانشگاه هاروارد نشان میدهد جهشهای ژنتیکی مرتبط با اوتیسم، ممکن است بر عملکرد غده پینهآل (مسئول تولید ملاتونین) تأثیر بگذارند.
حساسیتهای حسی: نور، صدا یا حتی جنس لباس خواب میتواند موجب تحریکپذیری و بیقراری کودک شود. برای مثال، کودک ممکن است بهدلیل صدای تیکتاک ساعت یا نور LED شارژر تلفن، ساعتها بیدار بماند.
اضطراب و افکار تکراری: کودکان اوتیسم اغلب در «خاموش کردن ذهن» مشکل دارند. نشخوار فکری درباره اتفاقات روزانه یا نگرانی از تغییرات احتمالی (مثل مسافرت فردا) میتواند خواب را مختل کند.
پیامدهای خواب نامنظم بر کودک و خانواده
کمخوابی یا خواب بیکیفیت، افزایش رفتارهای کلیشههای، تحریکپذیری و کاهش تمرکز در یادگیری را به دنبال دارد. از سوی دیگر، والدین بهدلیل بیدار ماندنهای مکرر کودک، دچار خستگی مزمن و استرس روانی میشوند که این موضوع بر کیفیت مراقبت از کودک تأثیر میگذارد. مطالعههای در مجله Autism Research تأکید میکند کودکان اوتیستیک با اختلال خواب، تا ۳ برابر بیشتر از همسالان خود در معرض مشکلات رفتاری شدید قرار دارند.
سوالات متداول:
1-مشکلات تحصیلی کودکان اوتیسم معمولاً چه هستند؟
تمرکز بیشازحد روی جزئیات (مثلاً حفظ کردن کل متن بدون درک مفهوم)، مشکل در پیروی از دستورالعمل های گروهی، و خستگی سریع به دلیل اضافه بار حسی از موانع رایج تحصیلی هستند. استفاده از برنامه های آموزشی فردی (IEP) ضروری است.
2-مشکلات اوتیسم در نوجوانی چگونه تغییر میکند؟
در نوجوانی، مشکلاتی مانند اضطراب اجتماعی، افسردگی، و مشکل در مدیریت هیجانات تشدید میشود. همچنین، تغییرات هورمونی ممکن است حساسیت های حسی یا رفتارهای تکراری را افزایش دهد. حمایت روانشناختی و آموزش مهارت های زندگی در این دوره حیاتی است.
سندروم آسپرگر چیست؟ یکی از زیر گروههای اختلال اوتیسم می باشد که تا ویرایش چهارم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی به صورت علائم اختلال آسپرگر مطرح شده است. اما در ویرایش پنجم این راهنمای تشخیصی اختلال اوتیسم به صورت یک طیف در نظر گرفته شده و نشانه های آسپرگر و علائم سندروم آسپرگر حذف گردیده است. مرکز اوتیسم دکتر صابر در زمینه نشانه های اختلال آسپرگر و درمان آن به صورت تخصصی فعالیت می نماید. همکاران گفتار درمان، کاردرمان و روانشناسان مرکز دکتر صابر با تجربه بالا در حیطه تشخیص آسپرگر و توانبخشی آسپرگر آماده کمک به شما عزیزان می باشند. علائم آسپرگر در کودکان در متن زیر آمده است.
نشانگان آسپرگر AS به یکی از شایع ترین اختلالات در ایالات متحده آمریکا تبدیل شده است. میزان شیوع اوتیسم در حدود ۱ تا ۶ در ۱۰۰۰ برآورده می شود. (برگین ، آسوپ ، رایس کارپور کار، دور نبرگ، نوبل و مورفی ۲۰۰۳) در حالی که شیوع آسپرگر در حدود ۱ در ۵۰۰ است (NICDC)بر اساس ویرایش چهارم راهنمای تشخیص و آماری اختلالات روانی (DSM_IV) معیارهای زیر برای تشخیص وجود ملاک های آسپرگر لازم است.
علائم اختلال آسپرگر در کودکان
کودکان مبتلا به آسپرگر حداقل یکی از علائم زیر را نشان میدهند که باید توسط دکتر اوتیسم تشخیص داده شود:
نقص قابل توجه در رفتارهای ارتباطی غیرکلامی (مثل زل زدن ، وضعیت بدن ، قیافه)
عدم تعامل اجتماعی و هیجانی
ناتوانی در مشارکت با دیگران در فعالیتهای مورد علاقه
ناتوانی در برقراری ارتباط مناسب همسالان
علاوه بر موارد بالا وجود حداقل یکی از موارد زیر نیز جهت تشخیص آسپرگر الزامی است :
اصرار و پافشاری بر یکنواختی و انجام کارهای تکراری یا اعمال آیینی
اشتغال ذهنی دایم به خصوص بر بخشهایی از اشیا
رفتارهای کلیشهای یا تکراری
علایق محدود و بسیار خاص
تشخیص سندروم آسپرگر
اما به هر حال بر اساس ملاک های تشخیصی (DSM_IV) نشانگان آسپرگر با هیچ گونه تاخیر بارزی در رشد زبانی یا شناختی در مبتلایان همراه نیست. زمانی که به کودک مبتلا به اختلال تکلیفی داده میشود، شناخت او کاملا سالم به نظر میرسد و مشکلات شناختی تنها زمانی که به تفکر انتزاعی نیاز است آشکار می گردد. علاوه بر این، رشد زبان به هنجار نیست و نقایص معناداری در کاربرد کلمات در مراحل ابتدایی اکتساب زبان ملاحظه میشود.
سندروم آسپرگر در سال ۱۹۴۴ توسط هانس آسپرگر توصیف شد. برخلاف تعریفی که کانر در ۱۹۴۳ از اوتیسم ارائه داده بود، آسپرگر کودکانی را توصیه کرد که دچار نقایص بارز و پایداری در زمینه اجتماعی و رفتاری بودند، اما مشکل بارزی در زمینه ی شناختی یا زبانی نداشتند. (نیز وورث وولف ۲۰۰۵) کودکان مبتلا به آسپرگر ممکن است با تغییر فعالیت ها، مکان ها و یا رویداد ها مشکل داشته باشند و تمایل شدیدی به کارهای تکراری و یکنواخت از خود نشان می دهند. آسپرگر می تواند باعث بروز مشکلاتی دریافت نشانه های غیر کلامی و درک دیدگاه دیگران شود. کودکان مبتلا به آسپرگر اغلب دست و پا چلفتی به نظر می رسند که ظاهراً ناشی از مشکلاتی است که در درک موقعیت فضایی بدن خود دارند. (آتوود ۱۹۹۸)
آسپرگر در کودکان
این افراد با وجود برخورداری از هوش بالای متوسط ، قوه ی تخیل نداشته و در استفاده از زبان در روابط اجتماعی مشکل دارند. ابتلای بعضی از کودکان به آسپرگر تا اواخر دوران کودکی مشخص نمی شود، چون آنها از نظر بیشتر افراد، شبیه کودکان به هنجارند و نقایص ارتباطی آنها اغلب صرفاً در بررسیها و معاینات دقیق تر مشخص میشود. (مویز ۲۰۰۳) شاید بتوان گفت که شایع ترین نقایص کودکان مبتلا به آسپرگر در زمینه تعامل اجتماعی، ارتباط اجتماعی، تخیل، تفکر انعطاف پذیر و بازی خلاق به چشم میخورد. (وینگ و گولد ۱۹۷۹)همچنین در زمینه ی درک دیدگاه دیگران یا نظریه ی ذهن و عملکرد اجرایی دچار مشکل هستند. کاردرمانی ذهنی و گفتار درمانی در زمینه ایجاد تئوری ذهن در کودکان آسپرگر و درمان آن موثر می باشد .همچنیم بازی درمانی و رفتار درمانی در جهت آموزش تعاملات اجتماعی صحیح به کودکان آسپرگر مفید می باشد.
تحقیقات بسیاری در مورد نقش جیوه در علت اوتیسم انجام شده است که به بررسی رابطه مصرف جیوه و اوتیسم پرداخته است. اما هنوز هیچ تحقیق قابل اعتمادی بر اثر جیوه بر اوتیسم وجود ندارد. تاثیر جیوه در بروز اوتیسم نیاز به بررسی های بیشتر و تحقیقات دقیق تری دارد. اما سازمان نظارت بر غذا و دارو در مورد در معرض جیوه قرار گرفتن کودکان هشدار می دهند. دکتر صابر مدرس دانشگاه شهید بهشتی به گرد آوری تحقیقات انجام شده در این مقاله پرداخته است. با توجه به ناشناخته بودن علت اوتیسم درمان دقیق و تخصصی آن نیاز به تجربه و دقت بالا دارد. مرکز اوتیسم دکتر صابر در زمینه درمان اختلالات طیف اوتیسم به کاردرمانی اوتیسم و گفتار درمانی اوتیسم، همچنین خدمات روانشناسی می پردازد.
تاثیر جیوه بر اوتیسم
آنان می گویند متیل جیوه که ماده سمی در تیمروزال است، ممکن است بچهها را تحت تاثیر قرار دهد. سازمان نظارت بر غذا و دارو نیز والدین در مورد در معرض جیوه قرار گرفتن کودکان هشدار داده است. این سازمان توصیه میکند که خانمهای باردار به کسانی که زمان زایمان آنها فرارسیده است، در دوران بارداری مقدار مصرف غذاهای دریایی را محدود کنند. افزون بر آن، برخی پزشکان اظهار میکنند که علائم مسمومیت با متیل جیوه مشابه اوتیسم است، اما متخصصان دیگر مخالف این عقیدهاند.
مقالهای در سال ۲۰۰۴ در مجله مادر جونز چاپ شد که ارتباط میان متیل جیوه و اوتیسم را توجیه کرد و احتمالا گام دیگری در توضیح این رابطه برداشت. از طرف دیگر صرفاً با وارد شدن جیوه به سیستم بدن کودک یک زنجیره ای تکاملی از اتفاقات ایجاد می شود. جیوه در واکسن ها برای آن کودکانی که از قبیل مشکوک دفع ماده از بدن را داشتهاند، مصداق ضرب المثل (زین حصیری کمرشتر را شکست) بوده است. دانشمندانی که به این نظریه، معتقدند میگویند تعدادی از کودکان که مبتلا به اوتیسم تشخیص داده شدند، جیوه زیادی در خونشان داشتند و مقداری از این جیوه ممکن است با واکسن وارد بدن آنان شده باشد. آنها نمیتوانستند آن را مثل اکثر کودکان دفع کنند و در نتیجه اوتیسم ایجاد شده است.
جیوه و علت اوتیسم
با توجه به اینکه هیچ تحقیق قابل اطمینان و طولانی مدتی که رابطه مستقیم میان اوتیسم و جیوه را اثبات کند وجود ندارد، پذیرفتن قاطع این فرضیه مشکل است. به عبارت دیگر، این فرضیه فقط برای شمار اندکی از کودکان اتیستیک در خور توجه است (همه کودکان اوتیستیک مشکل تجمع جیوه خارج از گردش خون را ندارند.) افزون بر این، در طی سالهای اخیر مقدار تیمروزال در واکسن ها از سوی سازندگان آنان به صفر رسیده و یا کمتر شده است، ولی میزان اوتیسم همچنان در حال افزایش است! متیل جیوه همچنین در غذاهای دریایی نیز یافت شده و گفته شده است آنچه که یک کودک خاص را تحت تاثیر قرار می دهد، مصرف ماهی یا صدف در دوران بارداری توسط ما مادر، یا توکسین های مملو از جیوه که زن یا بعدها فرزندش ممکن است ناآگاهانه در معرض آن قرارگیرند، نیست، بلکه واکسن تیمروزال لاسه است. حوادث دیگری نیز می تواند در شروع اوتیسم موثر باشد. تمرکز روی این موضوع که چه موقع کودک واکسینه می شود، بسیار آسان تر از دنبال کردن غذایی است که کودک خورده و یا اسباب بازی است که دست کاری کرده است. بررسی دوباره گام های موفقیت آمیز است، زیرا خطر می تواند هر جایی در کمین باشد. البته شاید هم هیچ خطر محیطی وجود نداشته باشد! بسیاری از والدین معتقدند که مشکلات کودکشان به فاصله کوتاهی پس از واکسیناسیون ایجاد شده است. آنها می گویند پیش از آنکه کودک نوپای آنها به قرارملاقات های منظم با متخصص اطفال و دریافت موجی از تزریقات عادت کند، کودکی عادی، هوشیار و کنجکاو نسبت به دنیای اطرافش بوده است، اگرچه احتمال کمی وجود دارد که ارتباطی بین این دو وجود داشته باشد. درست است که علائم اوتیسم در همان دوره زمانی که کودکان بخش عمدهای از تزریق را دریافت میکنند، ظاهر میشود و پیامدهای نامطلوبی، از جمله بی اشتهایی و تب احتمال دارد ناشی از واکسیناسیون باشد اما هرگز اثبات نشده است که واکسیناسیون باعث توقف یادگیری و زبان کودکان میشود، و کودکی که در گذشته فردی اجتماعی بوده، ناگهان دچار عدم توانایی در برقراری ارتباط با دیگران شود و یا اینکه باعث تقویت رفتارهای وسواس گونهای که در کودکان اوتیستیک شایع است، می شود و یا این واکسنها عامل اوتیسم هستند. ارزش واکسن ها خیلی مهمتر از گمانی اثبات نشده در خصوص آنهاست. دهها سال متمادی و حی قرنها بیماریهای مرگبار یا مسری مثل فلج اطفال یا دیفتری بسیاری از کودکان را می کشت و کشف واکسن ها به توقف انتشار آنها کمک کرد و زندگی بسیاری را نجات داد، اما اگر هرکسی بشنود که واکسن ها خطرناک هستند و آنها اجتناب کند، بیماریهایی که تقریباً با واکسن از بین می روند، دوباره میتوانند جایگاهی پیدا کنند و سلامت عمومی جامعه را به خطر بیندازند.
سوالات متداول:
1-آیا پر کردن دندانهای آمالگام (حاوی جیوه) برای کودکان اوتیستیک خطرناک است؟
پاسخ: سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) پرکردگیهای آمالگام را برای کودکان بیخطر میداند. مقدار جیوه آزاد شده از این پرکردگیها بسیار ناچیز است و هیچ مدرکی مبنی بر ارتباط آن با اوتیسم وجود ندارد.
2-آیا آزمایش جیوه برای کودکان اوتیستیک لازم است؟
پاسخ: مگر در موارد خاصی که قرار گرفتن در معرض جیوه به مقدار زیاد محرز باشد (مثل نشست جیوه در خانه)، این آزمایشها معمولاً ضرورتی ندارند و ممکن است منجر به درمانهای غیرضروری شوند.
در مورد علل اوتیسم هیچکس دقیقا نمی داند. بحث در مورد علت های ممکن بسیار مشکل است، زیرا نظریه های بسیاری وجود دارد. محققان برای قابل درک کردن علت عمده اوتیسم، بسیار کوشیده ند و پیشرفتهایی هم به سمت شناسایی و مشخص کردن علت ژنتیکی اوتیسم داشته اند برای مثال تست ژنتیک اوتیسم، اما تعیین یک علت یا مجموعه ای از علل برای اوتیسم هنوز ممکن نیست. مرکز اوتیسم دکتر صابر در زمینه تشخیص علت اوتیسم و درمان های توانبخشی نظیر کاردرمانی اوتیسم و گفتار درمانی اوتیسم و روانشناسی اوتیسم می پردازد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
علت عمده بروز اختلال اوتیسم-علت اوتیسم چیست
البته این موضوع تعجب برانگیز نیست، زیرا اوتیسم بر خلاف بسیاری از اختلالات دیگر دوران کودکی، بیماری مبهم و رمز آلودی است. اوتیسم اشکال بسیار متنوع دارد و هر فرد مبتلا ممکن است طیفی از علائم و رفتار ما را بروز دهد که در افراد دیگر معمولا دیده نمیشود. به علاوه، هیچ راهی برای پیشگیری از آن (قبل از تولد کودک یا بعد از آن) وجود ندارد و این کودکان در درجه اول میان مشاهدات تشخیص داده میشوند.
فقدان اطلاعات در خصوص علت اوتیسم ناراحت کننده است، ولی با وجود بسیاری از والدین و سازمانهایی که برای یافتن پاسخ اصرار میکنند، به دست آوردن راه حل چندان دور از ذهن نیست. متاسفانه بسیاری از متخصصان خودخواه مدعی شده اند که علت اصلی بروز اوتیسم و مداخله آن را یافته اند. اگرچه باور کردن آنها وسوسه برانگیز است، ولی بسیار مهم است که در هنگام نسخه نویسی برای فرضیه های مختلف احتیاط کنیم، زیرا چیزهایی که آنها بدان توجه کردهاند، تنها حدس و گمان و فرضیاتی است که تحقیقات مربوط به اختلال طیف اوتیسم، هنوز آن را به طور کامل اثبات نکرده است.
واکسن سه گانه و اوتیسم
در حالی که برخی محققان ادعا می کنند واکسن ها باعث افزایش میزان اوتیسم میشوند بیشتر متخصصان این طور فکر نمی کنند. تحقیقی در ژورنال داروسازی انگلستان به نام The lancet به چاپ رسید که توسط دکتر اندرو ویک فیلد انجام شده بود و نشان داد که واکسن سهگانه MMR (سرخک ، اوریون ، سرخجه) امکان صدمه زدن را دارد. این نتیجه گیری غیر قابل اعتماد بوده است و بسیاری از متخصصان که روی این موضوع کار کرده بودند بسیاری از خطاها را در یافته هایشان پذیرفتند.
طبق گزارش های دکتر نیل هالسی از مرکز تامین واکسن دانشگاه جان هاپکینز، مدرسه سلامت عمومی بولومبرگ، کسی که در زمینه سوال های مربوط به واکسن در رادیو نشنال پابلیک در برنامه (صحبت از ملت) در سال ۲۰۰۳ به طور کامل شرح داد که در روش مطالعه Lancet نقایص زیادی وجود داشته است. در حقیقت مطالعهای که پس از آن در ژورنال داروسازی New England به چاپ رسیده، اطلاعات مشابهی را مرور کرده و مدارک ناقصی از هرگونه رابطه مستقیم بین واکسن و اوتیسم را به دست آورده بود. دانشمندان دانمارکی در تحقیقات خود تقریبا ۴۰۰ هزار کودک را که واکسن MMR دریافت کرده بودند، بررسی کرده و با مقایسه آنها با چند هزار کودک دیگر که این واکسن را دریافت کرده بودند، تفاوت بسیار کوچکی را در میان این دو گروه از لحاظ میزان اوتیسم مشاهده کردند. عده ی دیگری از گروه مخالف، از واکسن تیمروزال که ماده نگهدارنده در برخی واکسن هاست را به عنوان عامل ایجاد اوتیسم یاد کردهاند اما جالب اینجاست که به واکسن MMR مشکوک نیستند.
همچنین بعضی متخصصان اطفال نسبت به واکسینه کردن کودکان در زمانی که ناخوش است یا تب دارد و یا مثلا مبتلا به آنفولانزا است، هشدار میدهند در هنگام تب کودکان نباید واکسینه شوند، زیرا در هنگام بیماری سیستم ایمنی بدن ضعیف شده است و واکنش های نامطلوب مثل تحریک پذیری و تب درجه پایین باقی میماند. پس بهتر است قرار ملاقات برای واکسیناسیون به زمان دیگری واگذار شود تا کودک کاملا خوب شود، و اگر تردید وجود دارد که کودک در اثر واکسن به این حالت دچار شده است، والدین باید به برنامههای دولتی مراجعه کنند که برای فرزندشان برنامه واکسن متعادلی ارائه میکند.
تست ژنتیک اوتیسم
امروز دانشمندان بر این باورند که یک جزء ژنتیکی قوی باعث اختلال تکاملی می شود اما به جای اینکه یک ژن مسئول اختلال تکاملی باشد احتمالاً شمار معدودی از آنها در این بیماری شرکت دارند برای درک دقیق اینکه در ژن ها اتفاقی و در چه زمانی رخ می دهد به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است با اینها هنوز هم علم ژنتیک به تنهایی از توسعه علت بروز اوتیسم عاجز است؟ بسیاری از خانوادههای با بیش از یک فرزند خواهر و برادرها به بیماری دچار آن میشوند یا در نمودار تاریخچه زندگی هیچ ستونی از شجره نامه کودکانی نداشته است که تشخیص داده شده باشند یا علائم آن را داشت نشان دهند که بتوان اختلال را به آن نسبت داد از این رو اکثر محققان معتقدند که نیروهای خارجی هم مقصر هستند اما اینکه این نیروها به طور دقیق در چه هستند هنوز مورد بحث و بررسی است.
آیا اوتیسم ارثی است- اوتیسم از مادر به ارث می رسد؟
هر مشکلی که برای کودکان پیش بیاید، مهم این است که والدین همه تقصیرها را به گردن خود نیندازند. وقتی کودکی به اوتیسم مبتلا می شود طبیعی است که والدین به خودشان به عنوان یک فرد مسئول نگاه کنند آیا اوتیسم از مادر به ارث می رسد؟ از سوالات شایع والدین است. اگرچه خوشایند نیست چون آنها به خودشان اجازه میدهند چیزی را که ضرورتا یک وضعیت غیر قابل کنترل است تا اندازهای تحت کنترل در بیاورند. این موضوع به آنها اجازه میدهد که اختلال را درک کنند و باعث ایجاد سلول های زیاد و پاسخ های محدودی در ذهنشان شوند، به ویژه این طبیعی است که عقایدی سراغ والدین بیایند که ادعا می کنند آنها در بروز اوتیسم در فرزندشان مقصر بوده اند. اما هنوز بسیاری از این نظریه ها به اعمالی که آنها به عنوان والدین انجام میدهند اشاره میکنند مثلا خواب ناکافی در دوران بارداری و در پی آن، امکان زایمان زود هنگام یا موافقت با پیشنهاد پزشک برای واکسیناسیون. آنها تصور میکنند اگر این کارها انجام نمیشد، کودکشان به اوتیسم مبتلا نمی شد، این نظریه تفاوت زیادی با نظریات بعضی از پزشکان قدیمی در مورد مادران یخچالی ندارد. نتیجه این نظریه آن است که اگر مادری با کودک خود که در شکم دارد، ارتباط بهتری برقرار کند، میتواند از بروز اوتیسم جلوگیری کند. اما امروزه میدانیم که دیگر رابطه مادر و کودک، تاثیری در ابتلای کودک به اوتیسم ندارد و دانش معاصر از نظریه هایی که ادعا میکنند علت اوتیسم را توضیح میدهند حمایت نمیکند. شرایط روی همه کودکان بدون توجه به نژاد ثروت یا تحصیلات اثر می گذارد. بنابراین، والدین هیچ کاری انجام نداده اند که باعث اوتیسم شود.
سوالات متداول:
1-تأثیر عوامل محیطی بر علت عمده بروز اوتیسم چیست؟
عوامل محیطی بهتنهایی نمیتوانند علت اصلی اوتیسم باشند، اما در ترکیب با استعداد ژنتیکی ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهند. برخی از این عوامل شامل قرار گرفتن مادر در معرض آلایندههای هوا (مانند ذرات ریز)، عفونتهای دوران بارداری (مثل سرخجه)، مصرف داروهای خاص (مانند والپروات در درمان صرع)، یا کمبود مواد مغذی (مانند اسید فولیک) هستند. مطالعات همچنین نشان دادهاند که قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مختلکننده غدد درونریز (EDCs) ممکن است بر رشد عصبی جنین تأثیر بگذارد. با این حال، ارتباط این عوامل با اوتیسم اغلب غیرمستقیم است و نیاز به تحقیقات بیشتر دارد.
2-تفاوتهای ساختاری مغز چگونه در علت عمده بروز اوتیسم تأثیر میگذارند؟
مطالعات تصویربرداری مغزی نشان دادهاند که در برخی افراد مبتلا به اوتیسم، نواحی خاصی از مغز مانند آمیگدال، قشر پیشپیشانی، و مخچه ممکن است از نظر اندازه یا فعالیت متفاوت باشند. برای مثال، افزایش حجم مغز در سالهای اولیه زندگی یا اتصالات غیرطبیعی بین نورونها (همبارزی بیش از حد یا کمبود ارتباط) میتواند در بروز علائمی مانند مشکلات اجتماعی یا رفتارهای تکراری نقش داشته باشد. این تفاوتها احتمالاً ناشی از اختلال در مراحل رشد عصبی در دوره جنینی یا اوایل کودکی هستند که تحت تأثیر عوامل ژنتیکی و محیطی شکل میگیرند.
در مورد علت اوتیسم در کودکان موارد زیادی، از تاثیر نوزاد نارس و اوتیسم تا مصرف اسید فولیک و اوتیسم مطرح است. علت اوتیسم در طب سنتی بررسی شده است اما هنوز به صورت علمی علت واحدی برای اوتیسم مشخص نشده است. مرکز اوتیسم دکتر صابر به صورت کاملا تخصصی در زمینه درمان اختلال اوتیسم فعالیت می نماید. کلینیک دکتر صابر با در اختیار داشتن 46 نیروی متخصص کاردرمان و گفتار درمان و روانشناس به فعالیت مشغول می باشد و تمام امکانات روز دنیا در زمینه درمان کودکان اوتیسم را در دو شعبه فعال خود در تهران گرد آوری کرده است.
نوزاد نارس و اوتیسم
کودکان نارس، چون خیلی زودتر از موعد طبیعی متولد می شوند، احتمالا بسیاری از سیستم های بدن آنان به خوبی نوزادانی که تمام دوره را طی میکنند، تکامل نیافته اند و مستعد ابتلا به بسیاری از تاخیرها و نگرانیهای سلامتی هستند. در حقیقت هرگاه نوزادانی چند هفته زودتر متولد می شوند، متخصصان اطفال، به همان مقدار انتظار عقب افتادن رشد و تکامل آنها را دارند. طی ماههای آخر بارداری، جنین با سرعت حیرت انگیزی رشد میکند و ریههای او تکامل می یابند. قلب و مغز او رشد میکنند و برای خارج شدن از رحم شروع به ذخیره کردن چربی میکند. وقتی فرآیندهای داخلی بدن کامل نیستند، روند تکامل نیز کوتاه میشود. نوزادان نارسی که با مشکلات عصبی متولد می شوند، توانایی کنترل دمای بدنشان را ندارند یا حتی اولین تنفس آنها با کمک دستگاه انجام میشود. گفتن اینکه، آیا تولد زودهنگام سبب اوتیسم میشود، سخت است. اگر چه ممکن است بعضی از ناهنجاریهای عصبی آنها باعث زود به دنیا آمدن شود، ولی در بسیاری از کودکان که در چهل هفته کامل بارداری رشد یافتهاند نیز احتمال مشاهده ی اختلال وجود دارد. تا کنون ارتباط مستقیمی بین اوتیسم و تولد زودرس اثبات نشده است، هرچند می توان دید که چگونه یک اثر نامطلوب روی توانایی کودک باعث میشود که دیرتر به مهارتهای به خصوصی در زندگی دست یابد.
علت اوتیسم در طب سنتی
در زمینه تشخیص علت اوتیسم طب سنتی به بررسی تاثیر داروهای گیاهی مختلف بر کاهش علائم اوتیسم پرداخته است. در تحقیقات انجام شده تاثیر 32 دارو گیاهی چینی بررسی شده. با وجود موثر بودن بعضی از این داروها در کاهش علائم اوتیسم هنوز تحقیقاتی دال بر موثر بودن درمان های سنتی بر بروز اوتیسم وجود ندارد.
با وجود اینکه بسیاری از پزشکان متخصص، عقیده ندارند که علت اوتیسم، آلرژی غذایی است، هنوز هم بعضی از آنها بر این اعتقاد اصرار دارند. آنان می گویند افراد اوتیستیک و حساسیت جدی که سیستم ایمنی شان را تضعیف کرده است، نمیتوانند قارچها و باکتریها و پروتئینهای خاص در محصولات غذایی ویژه را هضم کنند، اما مطالعات ذکر کردند که تقویت این شرایط واقعا رابطه روشنی را اثبات نمیکند. اکثر آنها نشان دادند که معمولاً شماری از کودکان اوتیستیک از آلرژی غذایی رنج میبرند. در بعضی مردم آلرژی غذایی می تواند باعث ناتوانی بدن در سوزاندن مواد خاصی شود، اما هیچ تحقیقی به طور صد درصد اثبات نکرده که آلرژی میتواند باعث اوتیسم در کودکان شود. از این تحقیقات پرسشهای زیادی مطرح می شود.
برای مثال : اگر حساسیت غذایی باعث اوتیسم میشود، چرا خیلی از بچه های این گروه به هرگونه غذایی که میخورند، هیچ حساسیتی نشان میدهند؟ اگر آلرژی غذایی مقصر است، چرا تمام کودکان با آلرژی غذایی شدید به اوتیسم مبتلا نیستند؟ بسیاری از کودکان اوتیستیک از آلرژی شدید به محصولات غذایی خاصی رنج میبرند، اما این شبیه اختلالی که به آن ها نسبت داده می شود، نیست به احتمال بیشتر این دو حالت با هم وجود دارند و یکی دیگر را تشدید می کند. وقتی آلرژی فردی توسعه می یابد بدن نسبت به مواد خاصی عکس العمل نشان میدهد که آلرژن نامیده می شود. آلرژن سلول ها را تحریک می کند و سپس آنتی هیستامین آزاد میکند و سپس منجر به بروز التهاب میشود. اگر فرد یک ناسازگاری برای مثال نسبت به مواد چسبنده داشته باشد و با بی توجهی این مواد را بخورد، سیستم گوارشی او معذب میشود و ممکن است احساس درد در ناحیه شکم، نفخ و کلا احساس ضعف و بیماری داشته باشد. این فرد هنوز اوتیستیک است و احساس خوبی ندارد و احساس میشود که بعضی رفتارهای او که معمولا با اختلال رشدی اش همراه هستند، تشدید میشود. اگر او به طور طبیعی دست هایش را تکان می دهد و صداهای های بلند می ترسد. اگر آلرژی او را اذیت میکند و وقتی با صدایی که دوست ندارد، مواجه میشود، ممکن است با شدت بیشتری با واکنش نشان دهد. اگر دوست دارد برای کنترل بیشتر روی محیط اطرافش بدون توقف دور خودش بچرخد، وقتی احساس خوبی ندارد، احتمالا این کار را با قدرت بیشتری انجام میدهد اما این حالت حتی در اشخاص غیر اوتیستیک هم درست است. هنگامی که ما بیمار هستیم، معمولا مثل همیشه فعالین نمی کنیم، تحریک پذیر میشویم و نگرانی به آسانی درما گسترش مییابد. همه ما میخواهیم احساس بهتری داشته باشیم.
اسید فولیک و اوتیسم
برخی ها بر این که اوتیسم میتواند با میزان پذیرش اسید فولیک زنان پی جویی شود، پا فشاری میکنند. اسید فولیک ماده ای طبیعی است و در بدن به ویتامین b به نام (فولات) تبدیل میشود. (مخصوصاً در دوران بارداری) و چندین دهه بود که مادران باردار اسید فولیک کافی نمی خوردند و به همین علت، هزاران کودک با نقایص مادرزادی متولد می شدند. ولی امروزه این مواد غذایی در دسترس است : در بسیاری از نان های غنی شده، غلات و سبزیجاتی که توسط سازمان نظارت بر غذا و دارو توصیه شده است، وجود دارد. علی رغم این منتقدان معتقدند، زنان باردار امروزه بیش از حد این ماده را در رژیم غذایی شان دارند ولی با این حال باز هم کودکان اوتیستیک متولد می شوند. اگرچه این نظریه جالب است (مانند بسیاری از فرضیه هایی که در مورد علت اوتیسم مطرح شده است) ولی هیچ ارتباط مستقیمی بین اسیدفولیک و اوتیسم تا بهحال اثبات نشده و تا امروز هیچ تحقیقی وجود نداشته است که این تئوری را تایید کند. دانشمند با این موضوع موافق اند ولی سازمان نظارت بر غذا و دارو موافق نیست، زیرا این سازمان مدعی است که در تحقیقات خود بسیار سخت کوش است و هیچ دلیلی برای تغییر توصیه های مربوط به اسید فولیک نمی بیند. در واقع این ماده غذایی به عنوان سلاح قدرتمندی در پیشگیری از ضایعات نخاعی آنسفالیت در کودکان اثبات شده است. به علاوه، برخی متخصص اوتیسم معتقدند که تجویز دوز بالایی از اسید فولیک روشی عملی برای مداخله کودکان اوتیستیک است، اما به هر حال این موضوع در مطالعات کنترل شده اثبات نشده است. بنابراین بسیاری از متخصصان در پیروی از این مداخله هوشیارانه عمل می کنند.
سوالات متداول:
آیا طب سنتی میتواند اوتیسم را درمان کند؟
طب سنتی ادعا نمیکند که میتواند اوتیسم را کاملاً درمان کند، اما برخی روشهای آن مانند اصلاح تغذیه، گیاهان دارویی و حجامت ممکن است به بهبود برخی علائم کمک کنند. این روشها باید همراه با درمانهای علمی و تحت نظر متخصص استفاده شوند.
2-آیا گیاهان دارویی میتوانند به کودکان اوتیسم کمک کنند؟
برخی گیاهان مانند اسطوخودوس، گل گاوزبان و زعفران در طب سنتی برای آرامش و بهبود تمرکز پیشنهاد میشوند، اما اثربخشی علمی آنها نیاز به تحقیقات بیشتر دارد و باید با احتیاط مصرف شوند.
مرکز اوتیسم دکتر صابر در دو شعبه غرب و شرق تهران آماده ارائه خدمات توانبخشی به کودکان اوتیسم می باشد. دکتر صابر مدرس دانشگاه شهید بهشتی با سابقه بالا در زمینه تشخیص و درمان اختلالات طیف اوتیسم به گرد آوری متخصصان با تجربه در حیطه کاردرمانی اوتیسم، گفتار درمانی اوتیسم و روانشناس کودک پرداخته و با بهره برداری از امکانات درمانی روز دنیا نظیر سنسوری روم، ماساژ درمانی، اتاق تقویت مهارت های شنیداری، اتاق تاریک، بازی درمانی، رفتار درانی کاردرمانی حسی و… به صورت کاملا حرفه ای در زمینه اوتیسم فعالیت می کند. با توجه به افزایش شیوع اوتیسم در دهه های اخیر نیاز به تشخیص و درمان به موقع در این کودکان بسیار حائز اهمیت است.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
شیوع اوتیسم در کودکان جهان
شیوع اوتیسم بسیار بیشتر از آن چیزیست که تصور می شود. طبق آمار مرکز کنترل و پیشگیری بیماریها، در همه جا از هر 48 نفر یک نفر با این اختلال تشخیص داده شده اند. آمار انجمن اوتیسم آمریکا گویای وجود یک نفر مبتلا به اوتیسم در هر 59 نفر است، که آمار بسیار بالایی می باشد. این سازمان برآورده کرده است که هر روز ۵۰ خانواده در آمریکا متوجه میشوند که فرزندشان دچار اوتیسم است و البته هزاران نفر هم از این مشکل رنج میبرند و هنوز منتظرند تا تشخیص داده شوند!
شیوع اوتیسم در ایران
با توجه به این نکته که هنوز آمار دقیقی از کودکان اوتیسم در ایران وجود ندارد. اما انجمن اوتیسم ایران اعلام کرده است که به ازای هر 150 تولد در کشور یک کودک مبتلا به اوتیسم تشخیص داده می شود.
متخصصان هنوز در این مورد که آیا اوتیسم یک بیماری همه گیر است یا خیر به قطعیت نرسیده اند. برخی متخصصان می گویند شمار مبتلایان که هر ساله به طور هشدار دهنده ای رو به افزایش است گویا یک مشکل در حال رشد است، ولی هنوز نمی توان این وضعیت را اپیدمیک و هم گیر دانست. عده ی کمتری از متخصصان پا را از این هم فراتر نهاده و آن را اپیدمیک دانسته اند. ریشه این تفاوتها در این است که افراد مختلف چگونه آن را تفسیر می کنند. با این حال همه معتقدند که اوتیسم در حال گسترش است ولی هنوز کسی نمیتواند بگوید چرا. کسانی که هنوز برای اعلائم شیوع اوتیسم تردید دارند، میگویند به علت اینکه هم اکنون اطلاعات زیادی در مورد این اختلال داریم، پزشکان با دقت بیشتری می توانند این مشکل را در کودکان تشخیص دهند، از این رو تعداد زیادی از کودکان به نظر میرسد که دچار این اختلال باشند. آنها همچنین به تعداد رو به کاهش کودکانی که با انواع متفاوت عقب ماندگی ذهنی تشخیص داده شدند، اشاره میکنند که در واقع بسیاری از این کودکان به اشتباه برچسب اوتیسم میخورند.
همچنین متخصصان اطفال بیشتر در تشخیص اختلال اوتیسم مهارت یافته اند. به طور کلی، این متخصصان اوتیسم معتقدند که کودکان از یک تشخیص به تشخیص دیگر جا به جا میشوند، ولی دیگران، معتقدند چنین تعریفی تا حدی میتواند مسئول افزایش شیوع اوتیسم باشد و بر آنند که بیماری در حال گسترش است و به همین جهت، بسیار ضروری است که مراکز بهداشتی و همه پزشکان برای یافتن علل و مداخله های موثر تلاش نمایند. آنچه که میتوان درباره مشکلات روز افزون اوتیسم شرح داد، طبق مصاحبه رادیویی نشنال پابلیک با دکتر سوزان فلستین، هماهنگ کننده مرکز تحقیقات ژنتیکی اوتیسم هنوز هیچ ارقام صحیحی در مورد نسبت های تشخیص اوتیسم در دهههای گذشته وجود ندارد. به همین علت مقایسه ارقام و اعداد گذشته و حال مشکل است. میتوان چنین شرح داد که آنچه در این راستا از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این است که بی شک اوتیسم به کمیابی گذشته نیست و در حقیقت، امروزه یکی از سریعترین اختلالات رشدی است که در کودکان دیده میشود.
با توجه به شیوع روز افزون اوتیسم در کودکان نکته مهم تشخیص علائم کودکان اوتیسم به سرعت و تعیین سطح اوتیسم در کودکان می باشد. هیچ تست استانداردی برای تشخیص اوتیسم در کودکان وجود ندارد اما تست ها و چک لیست هایی وجود دارد که بر پایه علائم اوتیسم جهت سنجش کودکان توسط والدین طراحی شده است. پرسشنامه اوتیسم در کودکان یک چک لیست ساده برای تست اوتیسم در کودکان توسط والدین است که به والدین کمک می کند علائم اوتیسم را در کودک خود تشخیص دهند یا تست اوتیسم آنلاین انجام دهند و جهت بررسی دقیق به دکتر متخصص اوتیسم مراجعه کنند.مرکز توانبخشی اوتیسم دکتر صابر در زمینه تشخیص اوتیسم در کودکان و درمان به موقع و تخصصی در ایران شناخته شده است. استفاده از تست های مختلف تشخیصی در کنار ارزیابی دقیق بالینی موجب گردیده کودکان اوتیسم در سنین پایین تری تشخیص داده شده و درمان های موثر را دریافت نمایند. مرکز دکتر صابر با بیش از 19 سال سابقه و 43 نیروی متخصص گفتار درمان، کاردرمان و روانشناس به ارائه خدمات درمانی در حیطه کودکان اوتیسم می پردازد.
تست اوتیسم اگر توسط نورولوژیست ، متخصص روانپزشکی کودکان ، روانشناس ، ارگوتراپیست و به طور کلی در مرکز تشخیص اوتیسم انجام شود نتایج صحیح تری خواهد داشت. تست اوتیسم در کودکان براساس نشانه ها و رفتارهای فعلی کودک و بررسی تاریخچه پزشکی آنهاست و نتیجه آن بعد از یک ارزیابی همه جانبه و دقیق و شناخت چالش ها و توانمندی های کودکان قابل ارائه خواهد بود. تست اوتیسم در کودکان شامل ارزیابی پزشکی یا عصبی کودکان ، ارزیابی توانایی های هوشی کودکان ، ارزیابی وضعیت گفتار و زبان کودکان ، بررسی رفتارهای کودکان و تعاملات آنها با دنیای اطراف ، مصاحبه با والدین کودک و سوالاتی راجع به سوابق وجود بیماری در خانواده کودکان می شود. تست اوتیسم در نوجوانان دشوار تر و نیازمند تخصص بیشتر است. تاخیر در تشخیص اوتیسم در نوجوانان دختر بیش از پسران رخ می دهد چرا که دختران اغلب در پنهان کردن اوتیسم خفیف مهارت بیشتری دارند.
تفاوت تست اوتیسم در سنین مختلف: از نوزادی تا مدرسه
نشانههای اوتیسم در هر سنی متفاوت بروز میکند:
۶ تا ۱۲ ماهگی: عدم لبخند اجتماعی، عدم تقلید صداها
۱ تا ۲ سالگی: تاخیر در گفتار، عدم علاقه به بازیهای تعاملی
۳ تا ۵ سالگی: مشکل در دوستیابی، حساسیتهای حسی شدید
سن مدرسه: مشکل در درک احساسات دیگران، علایق محدود و وسواسی
تستهای معتبر مانند M-CHAT برای نوپایان و ADOS برای کودکان بزرگتر استفاده میشود. هرچه تشخیص زودتر انجام شود، مداخلات موثرتر خواهند بود.
تست اوتیسم آنلاین
تشخیص دقیق اوتیسم در کودکان براساس نشانه ها و رفتارهای کودک و بررسی تاریخچه پزشکی و مصاحبه با والدین آنهاست و نتیجه آن بعد از یک ارزیابی تخصصی توسط پزشک کودکان ارائه می گردد. اما چک لیست ها و پرسشنامه هایی وجود دارد که به والدین کمک می کند علائم خطر ساز را در کودک خود شناسایی کنند و به تشخیص زودهنگام برسند. می توان این تست ها را به صورت آنلاین برای کودکان اوتیسم انجام داد و در صورت مثبت بودن نتایج هر چه سریعتر جهت تشخیص قطعی و دقیق به متخصص اوتیسم مراجعه نمود.
ست اوتیسم در کودکان نسخه تجدید نظر شده M_CHAT_R
لطفاً به سوالات زیر که در مورد رفتارهای کودکتان است پاسخ دهید. هنگام پاسخ دادن به سوالات به یاد داشته باشید که آنچه که کودکتان معمولاً انجام میدهد را مد نظر قرار دهید. اگر برخی از رفتارهایی که در این پرسشنامه اوتیسم معرفی شده است را فقط یکی دو بار در کودکتان مشاهده کرده اید ولی کودکتان همیشه این رفتار را نشان نمی دهد گزینه “خیر” را انتخاب کنید لطفاً به تمام سوالات با انتخاب گزینه “آری یا خیر” پاسخ دهید.
1- آیا زمانی که به چیزی در گوشه ای از اتاق اشاره میکنید کودکتان به آن شی نگاه میکند؟
به عنوان مثال : به یک اسباب بازی و یا حیوان اشاره می کند کودکتان به آن اسباب بازی یا حیوان نگاه میکند)
آری
خیر
2- آیا تا به حال گمان کردید که کودکتان ممکن است ناشنوا باشد؟
آری
خیر
3- آیا کودک شما بازی های وانمودی یا ساختگی انجام میدهد؟
به عنوان مثال وانمود کندکه از لیوان خالی آب میخورد وانمود کند با تلفن صحبت میکند یا وانمود میکند که به عروسک یا حیوانات عروسکی غذا می دهد
آری
خیر
4- آیا کودک شما بالا رفتن از اشیاء را دئست دارد؟
به عنوان مثال بالا رفتن از مبل ، وسایل پارک یا پله هارا دوست داشته باشد
آری
خیر
5- آیا کودک شما با انگشتانش حرکات غیر عادی در جلوی چشمانش انجام می دهد؟
به عنوان مثال انگشتانش را نزدیک چشمانش دائما تکان دهد
آری
خیر
6- آیا زمانی که کودک شما چیزی را می خواهد یا نیاز به کمک دارد از انگشت خود برای اشاره کردن استفاد می کند)
به عنوان مثال به خوراکی یا اسبا بازی
آری
خیر
۷- آیا کودک شما با اشاره کردن چیزهایی که برایش جالب است را به شما نشان می دهد؟
به عنوان مثال به هواپیما در آسمان اشاره کند یا به کامیونی که از خیابان رد می شود اشاره کند.
آری
خیر
۸- آیا کودک شما به کودکان دیگر علاقه ای دارد؟
به عنوان مثال کودکتان دیگر را تماشا کند، و یا به آنها لبخند بزند و یا با آنها با ما همراه شود.
آری
خیر
۹- آیا کودک شما با آوردن یک شی یا نگه داشتن آن در مقابل شما (بدون اینکه هدفش خواستن آن شی باشد) تلاش میکند تا آن را به شما نشان دهد؟
به عنوان مثال گل یا حیوان عروسکی ویا کامیون اسباب بازی را به شما نشان دهد
آری
خیر
۱۰- آیا زمانی که اسم کودکتان را صدا میزنید او واکنش نشان می دهد؟
برای مثال زمانی که اسمش را صدا میزنید او به سمت صدا بر میگردد یا با کلام و صداسازی واکنش نشان می دهد و یا وقتی که اسمش را صدا میزنید کاری را که در حال انجام دادن آن است متوقف میکند
آری
خیر
۱۱- زمانی که شما به کودکتان لبخند می زنید آیا او در پاسخ به لبخند شما لبخند میزند؟
آری
خیر
۱۲- آیا کودک شما زمانی که صداهای معمول روزمره را میشنود ناراحت و آشفته می شود؟
به عنوان مثال صدای جاروبرقی یا صدای موسیقی و آهنگ بلند او را آشفته میکند
آری
خیر
۱۳ – آیا کودک شما می تواند راه برود
آری
خیر
۱۴- آیا کودک شما زمانی که با او حرف می زنید یا با او بازی می کنید و یا به او لباس می پوشانید به چشمان شما نگاه می کنند؟
آری
خیر
۱۵- آیا کودک شما تلاش می کند تا کارهایی که شما انجام می دهید را تقلید کند؟
به عنوان مثال به تقلید از شما با دست بای بای کند یا دست بزند و یا صدا های خنده داری که شما تولید میکنید را تقلید کند
آری
خیر
۱۶- آیا وقتی که شما سر خود را به سمت چیزی یا شی بر می گردانید تا به آن نگاه کنید کودک شما نگاه شما را دنبال می کند تا ببیند شما به چه چیزی نگاه می کنید؟
آری
خیر
۱۷- آیا کودک شما تلاش می کند تا توجه شما را به سمت خودش جلب کند؟
به عنوان مثال به شما بگوید “منو نگاه کن” یا “به من نگاه کن” ویا به شما طوری نگاه کند که هدفش این باشد که شما او را تشویق کنید
آری
خیر
۱۸- آیا کودک شما کارهایی را که به او میگوید تا انجام دهد را درک میکند؟
به عنوان مثال وقتی که بدون اشاره کردن به او می گویید “کتاب را روی صندلی بذار” یا “پتو را برای من بیار” کودک شما دستور شما را درک می کند
آری
خیر
۱۹- وقتی اتفاق جدیدی رخ میدهد آیا کودک شما به چهره ی شما نگاه می کند تا واکنش شما را در آن اتفاق جدید ببیند؟
به عنوان مثال زمانی که کودک شما صدای عجیب و غریب یا خنده دار میشنود و یا اسباب بازی جدید میبیند به چهره شما نگاه می کند
آری
خیر
۲۰- آیا کودک شما فعالیت ها یا بازی های حرکتی که همراه با جست و خیز است را دوست دارد؟
به عنوان مثال تاب خوردن یا روی زانوی شما بالا پایین شدن را دوست دارد
آری
خیر
دستورالعمل پرسشنامه اوتیسم در کودکان :
MCHAT_R باید توسط والدین یا مراقب کودک تکمیل گردد. در مواردی کاردرمانگران و متخصصین گفتار درمانی برای ارزیابی احتمال وجود اختلال طیف اوتیسم در کودکان ۱۶ تا ۳۰ ماهه از این پرسشنامه استفاده می کنند. همچنین می توانید از تست اوتیسم آنلاین استفاده نمود. هدف اصلی استفاده از تست اوتیسم، ایجاد حساسیت برای تشخیص بیشترین تعداد کودکان مبتلا به اوتیسم در سنین پایین تر است. بنابراین ممکن است تمامی افرادی که با انجام این تست به عنوان در معرض خطر اختلال اوتیسم شناسایی می شوند، واقعا مبتلا به اوتیسم نباشند .اما باید توجه شود که این افراد ممکن است به دیگر اختلالات رشدی و یا تأخیر رشد مبتلا باشند.
فیلم علائم اولیه اوتیسم در کودکان
نحوه نمره گذاری پرسشنامه اوتیسم MCHAT_R
برای همه سوالات بالا به جز سوالات ۲ ،۵ و ۱۲ پاسخ “خیر” نشانه احتمال ابتلا به اوتیسم است و نمره یک را برای پاسخ های خیر در این گروه از سوالات منظور نمایید. ولی برای سوالات ۵،۲ و ۱۲ پاسخ “آری” نشانه احتمال ابتلا به اوتیسم است و نمره یک را برای پاسخ های “آری” در این گروه از سوالات منظور نمایید.
احتمال کم برای ابتلا به اوتیسم
اگر مجموع نمرات کودک بین 0 تا 2 شد نشانه احتمال ضعیف ابتلا به اوتیسم است. اگر چنین کودکی زیر ۲۴ ماهگی است بهتر است بعد از ۲۴ ماهگی مجدد توسط این چک لیست مورد ارزیابی قرار گیرد.
احتمال متوسط برای ابتلا به اوتیسم
در صورتی که نمره بدست آمده برای کودک ۳ تا ۷ شد بخش دوم این آزمون که مصاحبه پیگیر کننده است را انجام دهید تا اطلاعات بیشتری در مورد سوالاتی که نمره یک گرفتهاند بدست آورید. اگر بعد از انجام مصاحبه پیگیری کننده، نمره کودک ۲ یا بالاتر بود، حتما برای ارزیابی های تشخیصی (ویزیت توسط دکتر تشخیص اوتیسم) و ارزیابی های لازم برای مداخلات درمانی زود هنگام مراجعه کنید. اما در صورتی که مجموع نمرات کودک شما بعد از مصاحبه، صفر یا یک شد احتمال وجود اوتیسم در کودک کم است و نیازی به بررسی بالینی توسط پزشک ندارد. قابل توجه است اگر با افزایش سن علائم هشدار دهنده در مورد اوتیسم در کودک شما باقی مانده بود ( اوتیسم خفیف) بهتر است حتما مورد ارزیابی قرار گیرد.
احتمال زیاد برای ابتلا به اوتیسم
اگر مجموع نمرات بدست آمده در تست اوتیسم بین ۸ تا ۲۰ شد. باید حتما کودک خود را برای ارزیابی های تشخیصی توسط پزشک متخصص اوتیسم و انجام تست های اصلی تشخیص اوتیسم آماده نمایید.
سوالات متداول:
1-آیا می توان با انجام این تست ها اوتیسم را در کودک تشخیص داد؟
تست های و چک لیست های اوتیسم جهت غربالگری و شناسایی زودهنگام کودکان با علائم اوتیسم می باشد اما جهت تشخیص ازیابی پزشک لازم می باشد.
2- از تست اوتیسم برای چه سنی از کودکان می توان استفاده نمود؟
از این چک لیست تشخیص اوتیسم می توان در بررسی علائم در کودکان ۱۶ تا ۳۰ ماهه استفاده نمود.
در توضیح این مطب که اوتیسم چیست؟ باید به این نکته اشاره کرد که تشخیص و درمان اوتیسم در مراحل اولیه بسیار حائز اهمیت است. مرکز توانبخشی دکتر صابر با در اختیار داشتن 45 نیرو متخصص در زمینه تخیص و درمان کودکان طیف اوتیسم، شامل خدمات گفتار درمانی اوتیسم ، کاردرمانی اوتیسم و روانشناسی کودک می باشد. تعریف اوتیسم شامل بررسی منشاء اختلال و معرفی علائم و طیف کودکان اتیسم می باشد که در زیر توضیح داده شده است.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
اوتیسم چیست؟
در تعریف اوتیسم توسط دکتر اوتیسم، باید اشاره کرد که اوتیسم جزو اختلالات نورولوژیک است که معمولا خود را در دوره نوپایی نشان می دهد. این ناهنجاری، توانایی کودک در برقراری ارتباط با دیگران، مهارتهای اجتماعی و مشارکت در بازی های تخیلی را تحت تاثیر قرار می دهد و در واقع این ناهنجاری مانع رشد کودک میشود .در طول چندین دهه اوتیسم برای دانشمندانی که سعی در کشف ماهیت پیچیده آنها داشته اند، چالشی جدی ایجاد کرده است. اگر چه امروزه دانش ما درباره اوتیسم نسبت به سالیان گذشته بیشتر شده است، با این حال هنوز هم این اختلال برای ما مبهم و پیچیده است. اوتیسم در حال حاضر پازلی است که هر روز در حال تغییر است، با این حال در آینده نزدیک ممکن است برای همه ابهامات موجود آن پاسخی داشته باشیم. واژه اوتیسم برای نخستین بار توسط دانشمندی به نام ایگن بلولر در سال ۱۹۱۲ مطرح شد. وی پیش از واژه اسکیزو فرنی را برای بیان نوعی مشکل روانی ابداع کرده بود. البته اولین اشاره به اوتیسم به عنوان یک ناهنجاری در نوشته های دکترلئوکانرز پزشک اهل بالتیمور در سال ۱۹۴۳ با عنوان (اختلالات اوتیستیک تماس موثر) مشاهده میشود. این کتاب شرح مشاهدات وی از کودکی است که در آن زمانی با اختلال عاطفی و مغزی شناخته شدند. یک سال بعد از پزشکی و نیز به نام هانس آسپرگر مطالبی در خصوص بیماری نوشت که علائم آن مشابه علائم توصیه شده توسط کانرز بود و بعد ها این نوع ناهنجاری به نام سندروم آسپرگر نام گذاری شد. (البته در حال حاضر، سندروم آسپرگر دیگر در طبقه بندی جدید اختلالات طیف اوتیسم جایگاهی ندارد.
چندین دهه بعد از نظریات بتلهایم در مورد مادران یخچالی جایگزین نظریات برنارد ریملند شد که منشا بیولوژیک برای اختلاف پیدا کرده بود.امروزه ، دانشمندان می دانند که اوتیسم هیچ ارتباطی به نوع رفتار مادر و کودک ندارد. آنها توانسته اند جهش کروموزومی را به عنوان منشأ اوتیسم مشخص نمایند. طی سالهای متمادی هرچه معیارهای تشخیص و روش های کار بهبود یافته است، متخصصان اطفال، مراقبان بهداشت و مربیان در تشخیص و شناسایی کودکان دارای اوتیسم موفقتر بوده اند. شکی نیست که این بیماری امروزه در همه جا ممکن است یافت شود، اما برای بسیاری از خانواده ها چیزی بیش از یک تشخیص ساده است. و شرح کلینیکی نقایص موجود موجب اندوه آنها میشود. خانوادههایی که متوجه میشوند فرزندشان مبتلا به اوتیسم است، احساس میکنند که زندگی آنها کاملا زیر و رو شده است و باید به همه چیز از تغذیه تا تحصیلات کودکشان دوباره از اول فکر کنند. آنها باید انتظارات قدیمی را دور ریخته، اهداف جدیدی را مد نظر قرار دهند، چون باید روش های آموزشی نوینی را در پیش گیرند که به کودک آنها فرصت یادگیری رشد و سلامتی مجدد را بدهد.
یکی از علایم هشدار دهنده اوتیسم دیر حرف زدن کودک می باشد. اما کودکان اوتیسمی وجود دارند که در به حرف افتادن مشکل خاصی ندارند، ولی در درک گفتار، محتوا و تعامل اجتماعی دچار مشکل هستند. به نظر می رسد یکی از علائم واضح اوتیسم اختلال کلامی است. مرکز توانبخشی دکتر صابر در زمینه حرف زدن کودکان اوتیسم و بررسی علل دیر حرف زدن کودک و درمان اختلالات گفتار در اوتیسم فعالیت می نماید. خدمات مرکز توانبخشی دکتر صابر شامل گفتار درمانی اوتیسم ، کاردرمانی و روانشناسی کودک می باشد.
دیر حرف زدن کودک و اوتیسم
با وجود عملکرد ضعیف و چالش های معنادار، کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است خرده مهارتهایی داشته باشند مثل هایپر لکسیا یا مهارت زود هنگام خواندن که می تواند نشان دهنده عملکرد بالا باشد که توسط دکتر اوتیسم تشخیص داده می شود. برخی کودکان اوتیسم ممکن است در زمینه غیرکلامی سالم نباشند در حالی که برخی دیگر از کودکان اوتیسم به سطوح بالایی از مهارتهای زبانی دست می یابند و فقط مشکلاتی را در حیطه کاربرد شناختی دارند. گفتار، زبان و ارتباط کودک مبتلا به اوتیسم بسیار زیاد وابسته به سطح رشدی، ویژگی های فردی و فاکتورهای محیطی است. افراد مبتلا به اوتیسم در حیطههای شکل، محتوا و کاربرد زبان و تعامل شان دچار مشکل میشوند. در ارزیابی کودکان اوتیسم ارزیابی جنبههای رشدی خیلی مهم است زیرا همراهی قدرتمندی بین اوتیسم و ناتوانی هوشی وجود دارد. پروفایل های خاص جهت ارزیابی کودک اوتیسم بستگی به پروفایل رشدی کودک دارد.
مصاحبه بالینی برای علائم هشدار دهنده اوتیسم
سوالات کلیدی مصاحبه ی بالینی
فرایند مصاحبه بالینی شرایطی را فراهم میکند که اطلاعات از والدین کسب و اولویت ها و نگرانی های آنها تعیین شود. در ارزیابی گفتار ، زبان و ارتباط در کودکان اوتیسم درون داد والدین خیلی مهم است چون والدین بهتر کودک خود را میشناسند. بنابراین فرآیند ارزیابی شامل نمونه گیری زبانی و بازی هم می شود. سوالات مصاحبه که در طول یک مصاحبه بالینی پرسیده می شود بستگی به سطح رشدی کودک دارد. ادامه روند سوالات بر اساس سطح عملکردی و غالب ارتباطی – زبانی کودک پیگیری میشود.
کودک در سطح Prelinguistic intentionality
آیا کودکتان با دیگران ارتباط برقرار میکند؟ اگر بله چگونه؟
آیا کودکتان تا به حال چیزی را آورده تا به شما نشان دهد؟
آیا کودکتان اشاره می کند یا صدا سازی می کند تا شما به چیزی توجه کنید؟
آیا کودکتان به چیز دوری اشاره می کند و آیا به آن نگاه می کند؟
آیا کودکتان با بدنش شما را به سمت چیزی که می خواهد هدایت می کند؟
آیا کودکتان از بخشهایی از بدنش به عنوان ابزار استفاده می کند برای مثال ضربه زدن به دست شما روی یک دستگیره که میخواهد موقعیت آنها را تغییر دهد؟
کودک درسطح Early language comprehension
آیا کودکتان به نامش واکنش می دهد؟
آیا کودکتان کلمات خارج از روتین را که می شنود پاسخ می دهند؟
آیا کودکتان دستورات ساده را بدون سرنخ های ژستی دنبال میکند؟
آیا کودکتان از دستورات پیچیده را پیگیری میکند؟ مثل ماشینت رو بگیر و اون رو روی میز بگذارد؟
کودک درسطح Early language production
آیا کودکتان از کلمات معنادار استفاده می کند؟ (به طور مداوم و برای یک هدف خاص) یا کلمات خود انگیخته؟
آیا کودکتان کلمه ای را که نفهمیده تکرار میکند؟
ارجاع اجتماعی در کودکان اوتیسم
آیا کودکتان به صورت شما نگاه می کند یا عکس العمل شما را در یک مورد یک اتفاق ناشناس چک کند؟
تعامل اجتماعی و بازی در علائم هشدار دهنده اوتیسم
آیا کودک در حالی بازی لذت می برد؟
آیا کودکتان بازی های وانمودی انجام میدهد؟
آیا کودکتان با شما یا کودکان دیگر بازی می کند؟
آیا کودکتان در بازیهای نوبت گیری را رعایت میکند؟
آیا کودکتان دوستی دارد؟
کودکتان به صورت موازی با دیگر فرزندانتان در خانه و یا با کودکان دیگر در مدرسه عادت میکند؟
آیا کودکتان با علاق محدودی دارد که در مورد آن زیاد صحبت کند؟
مهارت های اجتماعی در نوجوانان و بزرگسالان مبتلا به اوتیسم با عملکرد بالا
چه قدر در موقعیتهای اجتماعی راحت هستید؟
آیا دوست پیدا کردن برای تان آسان است؟
چگونه به دیگران عادت میکنید در خانه، مدرسه یا محل کارتان؟
رفتار
کودکتان رفتارهای تکراری انجام میدهد؟ (مثل تکان دادن دست ها)
آیا کودکتان نسبت به تغییرات روتین واکنش نشان می دهد؟
آیا کودکتان حرکاتی را در دستان یا انگشتانش نشان می دهد؟
آیا کودکتان نست به محرکات و پاسخ کمتر یا بیشتر از حد معمول نشان میدهد؟ مثل بو، لمس و .. اگر بله توضیح دهید.
اولین نشانههای دیر حرف زدن در کودکان اوتیستیک
تأخیر در گفتار یکی از مهمترین نشانههای هشداردهنده اوتیسم در کودکان محسوب میشود. معمولاً والدین اولین بار زمانی متوجه این مسئله میشوند که کودک در مقایسه با همسالان خود پیشرفت گفتاری قابل توجهی ندارد. در حالت طبیعی، بیشتر کودکان تا 12 ماهگی چند کلمه ساده مانند “ماما” یا “بابا” را بیان میکنند، اما کودکان اوتیستیک ممکن است تا 18 ماهگی یا حتی دیرتر هم هیچ کلمهای نگویند. از دیگر نشانههای اولیه میتوان به عدم اشاره کردن (مثل نشان دادن اشیا با انگشت)، نداشتن تماس چشمی هنگام صحبت کردن و عدم پاسخ به اسم خود اشاره کرد.
نکته مهم این است که دیر حرف زدن در اوتیسم معمولاً با تفاوتهای ارتباطی دیگر همراه است. برای مثال، این کودکان ممکن است به جای استفاده از گفتار، دست والدین را میگیرند و به سمت چیزی که میخواهند هدایت میکنند. همچنین، برخی از آنها اصواتی تکراری تولید میکنند یا به جای کلمات معنادار از صداهای نامفهوم استفاده مینمایند. در مواردی نیز کودک کلماتی را یاد میگیرد، اما پس از مدتی آنها را فراموش میکند که این میتواند نشانهای هشداردهنده باشد.
تشخیص به موقع این نشانهها و شروع زودهنگام توانبخشی اوتیسم میتواند تأثیر چشمگیری در بهبود مهارتهای ارتباطی کودک داشته باشد. برنامههای گفتاردرمانی تخصصی که شامل تمرینات تقلید صدا، استفاده از تصاویر و بازیهای تعاملی هستند، میتوانند به کودکان کمک کنند تا دیرتر از موعد اما با کیفیت بهتر گفتار را یاد بگیرند. والدین باید توجه داشته باشند که هر کودک اوتیستیک منحصر به فرد است و مسیر رشد گفتاری او ممکن است با دیگران متفاوت باشد. در صورت مشاهده این نشانهها، مشورت با متخصصان رشد کودک و گفتاردرمانگران میتواند راهگشا باشد.
سوالات متدوال:
1-آیا ممکن است کودک اوتیسم اصلاً حرف نزند؟
بله، حدود ۲۵-۳۰% کودکان اوتیسم غیرکلامی باقی میمانند. اما حتی در این موارد هم روشهای ارتباطی جایگزین (مثل تصاویر، زبان اشاره یا دستگاههای ارتباطی) میتوانند کمک کننده باشند. شروع زودهنگام گفتاردرمانی تخصصی شانس بهبود را افزایش میدهد.
2-آیا دارویی برای درمان دیر حرف زدن در اوتیسم وجود دارد؟
خیر، هیچ داروی خاصی برای این مسئله وجود ندارد. اما اگر کودک مشکلات همراه مانند تشنج یا بیشفعالی دارد، درمان این موارد ممکن است به طور غیرمستقیم به گفتار کمک کند. گفتاردرمانی همچنان روش اصلی است.